2019-12-30

1

METODOLOGIA BADAŃ PSYCHOLOGICZNYCH

ZE STATYSTYKĄ

LITERATURA

1. Statystyka dla psychologów i pedagogów, Bruce M. King, Edward W. Minium

2. Metodologia badań psychologicznych, Jerzy Brzeziński

3. Podstawy badań społecznych, Earl Babbie

4. Liczby nie wiedzą skąd pochodzą. Przewodnik po metodologii i statystyce, Piotr Francuz, Robert Mackiewicz

5. Analiza statystyczna w psychologii i pedagogice, Ferguson George, Takane Yoshio

6. Badania marketingowe. Podstawy teoretyczna, Gilbert A. Churchill

7. Statystyczny drogowskaz. Praktyczny poradnik analizy danych w naukach społecznych na przykładach z psychologii, Sylwia Bedyńska, Aneta Brzezicka

8. Badania marketingowe. Podstawy metodyczne, Stanisław Kaczmarczyk

2019-12-30

2

WARUNKI ZALICZENIA

Test egzaminacyjny• Pytania jednokrotnego wyboru• Zagadnienia omówione na wykładzie• Zagadnienia do samodzielnego opracowania *• Test dla wszystkich studentów

Zasada oceniania• 60-67% - dostateczny• 68-75% - dostateczny plus• 76-83% - dobry• 84-91% - dobry plus• 92-100% - bardzo dobry

Materiały do wykładu i laboratoriumwww.zmbs.wpps.uz.zgora.pl zakładkaDydaktyka|Zadania

3

METODOLOGIA

4

METODOLOGIA BADAŃ (z greckiego mèthodos - badanie i lògos - nauka, słowo) • Nauka o metodach działalności naukowej (metodach badań)• Nauka zajmująca się czynnościami poznawczymi badań naukowych oraz

tzw. wytworami poznawczych (czyli wynikami i efektami) tych czynności. • Metodologia to przejrzyście określony, niezmienny, niezawodny system reguł

i procedur dotyczący sposobów prowadzenia i przygotowania badań naukowych, zajmuje się analizą poszczególnych typów procedur badawczych, aby określić i zdefiniować czego dotyczą i na czym polegają

• Obejmuje reguły i procedury opracowywania wyników badań naukowych, budowy systemów naukowych oraz utrwalania ich wyników

DWOJAKIE rozumienie nauki z perspektywy metodologii:• Nauka jako rzemiosło uczonych, czyli ogół czynności wykonywanych przez

uczonych jako takich• Nauka jako wytwór tych czynności, a więc systemy twierdzeń do których uznania

doszli uczeni w swym dążeniu do poznania rzeczywistości

2019-12-30

3

KLASYFIKACJA METODOLOGII

ZE WZGLĘDU NA ZAKRES BADAŃ• Metodologia ogólna: traktuje o prawidłowościach rządzących procesem poznawczym,

które są wspólne dla wszystkich nauk np. klasyfikowanie, definiowanie, wnioskowanie, wyjaśnianie

• Metodologia szczegółowa (metodologie szczegółowe): dotyczy danej dyscypliny naukowej i zajmuje się charakterystycznymi dla tej właśnie dyscypliny naukowej procedurami poznawczymi (w psychologii np. planowanie eksperymentów , budowa testów psychologicznych itp.)

ZE WZGLĘDU NA BADANY ASPEKT NAUKI• Metodologia pragmatyczna: zajmuje ogółem czynności badawczych naukowców

czyli badaniami• Metodologia apragmatyczna: zajmuje się wytworem czynności naukowców czyli

wiedzą

5

KLASYFIKACJA METODOLOGII

ZE WZGLĘDU NA RODZAJ ANALIZ/BADAŃ

• Metodologia opisowa: zajmuje się opisem postępowania badaczy i jego wyników –jak przebiega poznanie naukowe, jak prowadzi się eksperymenty itp.

• Metodologia normatywna: zajmuje się oceną postępowania badaczy i wyników tego postępowania dokonywaną ze względu na rozmaite kryteria. Podejmuje próby ustalania zasad jak powinno przebiegać poznanie naukowe, jak postępować aby zrealizować cele procesu badawczego, wyznacza wzorcowe rozwiązania warsztatowe

ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB POZNANIA NAUKOWEGO• Metodologia nauk dedukcyjnych (formalnych): podstawą uznawania zdań,

niebędących aksjomatami ani definicjami, jest ich wyprowadzanie przez dedukcję* ze zdań już wcześniej uznanych

• Metodologia nauk indukcyjnych (empirycznych): nauki doświadczalne, podstawą twierdzeń są zdania bezpośrednio oparte na doświadczeniu, uzasadniane metodą indukcji*; w badaniach wykorzystuje się obserwację, pomiar, eksperyment, sprawdzanie hipotez

6

2019-12-30

4

METODOLOGIA BADAŃ SPOŁECZNYCH

7

• Nauka o procesie poznawczym rzeczywistości społecznej zawierająca dyrektywybadawcze wynikające z przyjętego systemu teoretycznego.

• Zajmuje się tworzeniem i pilnowaniem przestrzegania reguł dochodzenia do prawdyo rzeczywistości (psychologicznej)

• Określa zasady doboru odpowiednich metod i technik oraz metod i typówwnioskowań, zasady interpretacji zebranych danych, zasady ustanawiania relacjipomiędzy teorią społeczną a praktyką badawczą

• Nadaje kierunek badaniom rzeczywistości społecznej i umożliwia zweryfikowanieich rezultatów

METODOLOGIA BADAŃ PSYCHOLOGICZNYCH • Szczegółowa - dotyczy nauk behawioralnych• Pragmatyczna – zajmuje się czynnościami badawczymi i stosowanymi procedurami

badań i gromadzenie ich wyników • Normatywna – wyznacza wzorcowe rozwiązania warsztatowe, np. planowanie

eksperymentów , budowa testów psychologicznych itp.• Indukcyjna– dotyczy poznania opartego na empirii, badaniach doświadczalnych

ZNACZENIE WIEDZY METODOLOGICZNEJ

BIERNA ZNAJOMOŚĆ METODOLOGII

• Czytanie ze zrozumieniem tekstów naukowych• Krytyczna ocena prac naukowych• Rozpoznanie sytuacji wymagającej konsultacji metodologicznej (metodolog, psychometra,

statystyk)

CZYNNA ZNAJOMOŚĆ METODOLOGII• Samodzielne przeprowadzenie badań, zinterpretowania i uogólnienia ich wyników• Replikacja badań innych badaczy• Przestrzeganie zasad etycznych w kontakcie z osobami badanymi

STYL/SYSTEM APA https://apastyle.apa.org• Zasady dotyczące organizacji i prezentacji wyników (w tym szczegółowe reguły podawania

wyników testów statystycznych, odwołań bibliograficznych, struktury raportu), kwestii etycznych i prawnychAmerykańskie Towarzystwo Psychologiczne, APA (American Psychological Association) - największe stowarzyszenie naukowe i zawodowe psychologów w Stanach Zjednoczonych

8

2019-12-30

5

CELE POZNANIA NAUKOWEGO

• Deskryptywny (opisowy – jak jest?) • Eksplanacyjny (wyjaśniający – dlaczego tak jest ?) • Prognostyczny (predykcyjny – jak będzie?)

9

STATYSTYKA

1. Dyscyplina naukowa zajmująca się sposobami (metodami i narzędziami) gromadzenia i opisywania danych ilościowych oraz wyprowadzania na ich podstawie wniosków odnoszących się do procesów masowych

2. Charakterystyka liczbowa opisującą właściwości zbioru danych (np. średnia, mediana, odchylenie standardowe)

3. Uporządkowany zbiór danych dotyczących określonego zjawiska lub procesu czyli informacje liczbowe (dane statystyczne) opisujące świat wokół nas

Współczynnik dzietności, określający liczbę urodzonych dzieci przypadających na jedną kobietę w wieku rozrodczym (15-49 lat) wynosił w roku 2000 1,367, natomiast w 2011 roku 1,297. Mężczyźni najczęściej żenią się „przed trzydziestką”. W 2010 r. ich średni wiek zawierania małżeństwa wynosił 28 lat, tj. o ponad 3 lata więcej niż na początku lat 90-tych. Natomiast w 2000 r. pan młody miał średnio niespełna 26 lat. Panny młode też są starsze, w 2010 roku były w wieku - średnio - 26 lat, wobec niepełna 23 lat na początku lat 90-tych i prawie 24 w 2000 roku.

4. Czynności związane z gromadzeniem i opracowywaniem danych: np. sporządzanie statystyki urodzin, opracowanie statystyk bezrobocia, wypadków, spisów ludności, mieszkań, gospodarstw rolnych, itd.

• Główny Urząd Statystyczny GUS (www.stat.gov.pl)• Ośrodek Badania Opinii Publicznej OBOP (www.obop.com.pl)• Centrum Badania Opinii Społecznej CBOS (www. cbos.pl)

10

2019-12-30

6

STATYSTYKA JAKO NAUKA

• Statystyka interesuje się właściwościami grupy lub zespołu jako takich, nie zaś właściwościami należących do nich elementów jako takich

• Statystyka nie odpowie na pytanie, który student, zda egzamin studia, ale statystyka pozwala stwierdzić, że 15% studentów nie zaliczy danego przedmiotu w pierwszym terminie

• Statystyka nie odpowie, jaki poziom inteligencji ma dana osoba, ale pozwoli stwierdzić, że w wystarczająco dużej grupie ludzi średnia ilorazu inteligencji będzie równa 100, a iloraz około 70% będzie mieścił się w przedziale 95-115

11

STATYSTYKA JAKO NAUKA

OPISOWA• zajmuje się projektowaniem badań, procedurami i sposobami gromadzenia

i porządkowania informacji, sposobami opracowania danych ilościowych, ich prezentacją i sumarycznym opisem

• opisuje właściwości próby, w niektórych przypadkach populacji

INDUKCYJNA• zajmuje się regułami wnioskowania o właściwościach populacji opierając się na

własnościach wylosowanej z niej próby• obejmuje procedury statystyczne stosowane przy wyciąganiu wniosków dotyczących

właściwości populacji na podstawie danych uzyskanych z próby• zastosowanie tych procedur wskazuje, z jakim stopniem pewności możemy przyjąć

wnioski dotyczące populacji wyciągnięte na podstawie danych z próby

12

2019-12-30

7

ZBIOROWOŚĆ STATYSTYCZNA• Jest to ogół przedmiotów jednoznacznie sprecyzowanych oraz wyodrębnionych,

mających co najmniej jedną cechę wspólną różniącą się innymi cechami

JEDNOSTKA STATYSTYCZNA• Jest elementem zbiorowości statystycznej

POPULACJA (GENERALNA)• Jest to każdy zbiór elementów, którego zakres możemy określić za pomocą definicji• Całkowity zbiór obserwacji, na temat których badacz chciałby wyciągną wnioski

PRÓBA• Próba jest to dowolna podgrupa bądź podzespół, wybrany z populacji za pomocą

odpowiedniej metody

Populacja i próba de facto składają się z obserwacji (pomiarów,) a nie z osób

PRÓBA I POPULACJA

13

METODY DOBORU PRÓBYWYBÓR LOSOWY (PROBABILISTYCZNY)• dobór jednostek do analizy jest przypadkowy, przypadek decyduje o tym,

które jednostki znajdą się w próbie• każda jednostka ma takie same szanse na znalezienie się w próbie• prawdopodobieństwo znalezienia się w próbie jest znane

Metody doboru losowego * • Losowanie proste• Losowanie systematyczne• Losowanie warstwowe• Losowanie grupowe

RANDOMIZACJA• I zasada randomizacji polega na losowym doborze osób (obserwacji) do badań• II zasada randomizacji polega na losowym doborze osób do grup badawczych spośród

osób dobranych w randomizacji I stopnia

OPERAT LOSOWANIA *14

2019-12-30

8

METODY DOBORU PRÓBY

WYBÓR NIELOSOWY (PROBABILISTYCZNY)

• dobór jednostek do analizy jest uzależniony od osoby prowadzącej badania• wybór ten nie zapewnia reprezentatywności próby• konieczna jest duża ostrożność w interpretacji wyników

Metody doboru nielosowego*• dobór oparty na zgłoszeniach chętnych (ochotniczy)• dobór oparty na dostępności badanych• dobór na chybił trafił• dobór celowy, arbitralny • metoda śnieżnej kuli• dobór informatorów • dobór sieciowy• dobór kwotowy

15

PRÓBA REPREZENTATYWNA• w rzetelny sposób odzwierciedla populację• reprezentatywność próby uzyskujemy przez odpowiedni sposób doboru

jednostek do analizy• tylko dobór losowy gwarantuje uzyskanie próby reprezentatywnej

Próba reprezentatywna poddawana jest bezpośredniemu badaniu empirycznemu ze względu na badaną cechę w celu wyciągnięcia wniosków o kształtowaniu się wartości tej cechy w całej populacji

Podstawowe etapy wykorzystania wyników badania próby: 1. Badacz opisuje jej właściwości, posługując się stosownymi metodami statystycznymi

(część opisowa badań)2. Formułowanie twierdzeń o właściwościach populacji na podstawie zdobytej wiedzy

o właściwościach próby, czyli innymi słowy, do uogólnienia wniosków wyciągniętych na podstawie badania próby na populację (część wyjaśniająca)

PRÓBA I POPULACJA

16

2019-12-30

9

PRÓBA I POPULACJA

• Zwykle nie można przebadać całej populacji. Badamy próbę, aby na jej podstawie wyciągać wnioski dotyczące całej populacji. Próba jako taka jest dla badacza mało interesująca

• Celem analiz jest estymacja (szacowanie) parametrów populacji za pomocą statystyk (estymatorów ) wyznaczonych dla próby. Wnioski te mogą być obarczone błędem. Poprzez zastosowanie odpowiednich procedur statystycznych wielkość tego błędu można oszacować

• Tylko wyniki uzyskane dla prób losowych umożliwiają ich ekstrapolację (uogólnianie) na całą populację. Prowadzenie badań, których wyników nie można uogólnić (nie sposób wyliczyć błędów szacowania) jest nieuzasadnione

• Odpowiednio duża próba pozwala zmniejszyć błąd szacowania. Zapewnia, że przewidywane na podstawie próby dla populacji wartości będą bliskie wartościom rzeczywistym.

• Sama wielkość próby (duża próba dobrana nielosowo) nie zapewnia reprezentatywności

17

STATYSTYKA JAKO WARTOŚĆ LICZBOWA

ESTYMATOR

• własność próby w formie miary opisowej wyznaczonej z tej próby (średnia, odchylenie standardowe, mediana). Estymatory to wielkości odnosząca się do danych uzyskanych w badaniach

• Estymatory oznaczamy na ogół za pomocą liter łacińskich M, x – średnia arytmetyczna obliczona podstawie danych uzyskanych w badaniachS – odchylenie standardowe obliczone na podstawie danych uzyskanych w badaniach

PARAMETR

• własność charakteryzująca populację, ustalona na podstawie estymatora. Parametry to wartości przewidywane, wyznaczone na podstawie danych pochodzących z próby, podawane są zwykle z określonym prawdopodobieństwem błędu (niepewności)

• Parametry oznaczamy na ogół za pomocą liter greckich (mi) – przewidywana z pewnym określonym prawdopodobieństwem średnia w populacji (sigma) – przewidywane z pewnym określonym prawdopodobieństwem odchylenie standardowe w populacji

PARAMETR A ESTYMATOR

Parametr jest to właściwość opisująca populację. Dokonujemy ich oszacowania na podstawie wartości uzyskanych w próbach. Estymator jest właściwością próby pobranej losowo z populacji.

18

2019-12-30

10

ZMIENNEZMIENNA

• cecha, właściwość pod względem której elementy grupy lub zbioru różnią się między sobą

STAŁA

• cecha, właściwość, pod względem której elementy grupy nie różnią się między sobą

WARTOŚĆ ZMIENNEJ

• przypisana jednostce kategoria cechy lub właściwości należąca do pewnego zbioru, który jest określony przez naturę rozważanego problem

• kategorie zmiennej muszą być rozłączne i wyczerpujące

POMIAR

• pomiar polega na sklasyfikowaniu jednostek i przypisaniu ich do kategorii zmiennej czyli ustaleniu jaką wartość przyjmuje badana cecha (zmienna), jakie jest jej natężenie

19

PODZIAŁ ZMIENNYCH

ZE WZGLĘDU NA WIELKOŚĆ ZBIORU• dwuwartościowe (dychotomiczne, sztuczna vs. naturalna dychotomia)• trójwartościowe (trychotomiczne) • wielowartościowe (politomiczne)

ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB PRZYBIERANIA WARTOŚCI• ciągłe • dyskretne

ZE WZGLĘDU NA WZAJEMNE USYTUOWANIE DWÓCH CECH• zależne • niezależne

ZE WZGLĘDU NA RODZAJ SKALI POMIAROWEJ• nominalne• porządkowe• interwałowe• ilorazowe

20

2019-12-30

11

ZMIENNA CIĄGŁA• Przyjmuje dowolne wartości z określonego przedziału (skończonego lub nie). • Można wskazać wartość pośrednią pomiędzy dwiema dowolnymi wartościami zmiennej• Zmienne ciągłe: wzrost, czas rozwiązana testu, kwota dochodu

ZMIENNE NIECIĄGŁE (SKOKOWE/DYSKRETNE)• Przyjmuje wartości skokowe (tylko niektóre) czyli liczba wartości zmiennej jest skończona

lub przeliczalna (można „wymienić” wszystkie możliwe wartości, nawet jeśli trzeba wymieniać ich nieskończenie wiele)

• Liczba wartości pośrednich pomiędzy dowolnymi dwiema wartościami jest ograniczona• Zmienne dyskretne: płeć, ocena, wykształcenie, liczba znajomych na FB, gotowość do

głosowania na kandydata X, pozycja w rankingu

21

PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB PRZYBIERANIA WARTOŚCI

• Jeśli dwie zmienne pozostają ze sobą w związku jedną z nich nazywamy zmienną NIEZALEŻNĄ, drugą ZALEŻNĄ.

ZMIENNA NIEZALEŻNAZmienna, od której zależy zmienna zależna, tzw. zmienna objaśniająca• Zmienne manipulacyjne – badacz w sposób losowy przyporządkowuje wartości tych

zmiennych osobom badanym (np. dawka leku, rodzaj oglądanego filmu), manipuluje zmienną zmieniając jej wartości, kierunek, natężenie

• Zmienne klasyfikacyjne - badacz nie może w sposób losowy przyporządkować wartości tych zmiennych osobom badanym, ponieważ nie ma na nie wpływu (np. wykształcenie respondentów, iloraz inteligencji, płeć)

ZMIENNA ZALEŻNAZmienna, która zależy od zmiennej niezależnej, zmienna objaśniana• Zmienna, którą mierzymy, dokonujemy jej pomiaru, którą nie manipulujemy w badaniu• Jej wartość jest "zależna" od wartości zmiennej niezależnej.• Jeśli pomiędzy zmiennymi istnieje zależność funkcjonalna, to zmienna zależna jest

zmienną przewidywaną, objaśnianą22

PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA WZAJEMNE USYTUOWANIE DWÓCH CECH

2019-12-30

12

KORELACYJNY• Korelacja oznacza współwystępowanie• Określonym wartościom jednej zmiennej towarzyszą określone wartości drugiej zmiennej• Zmienne są ze sobą skorelowane, ale natura przyczynowa tego związku nie jest znana• Kierunek wpływu wzajemnej relacji między zmiennymi nie zawsze jest możliwy do

jednoznacznego ustalenia

PRZYCZYNOWO-SKUTKOWY (FUNKCJONALNY)• Oznacza, że określone wartości jednej zmiennej będą wywoływać zmianę wartości drugiej

zmiennej, istnieje związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy zmiennymi• Relacja między zmiennymi powinna spełniać trzy kryteria, by można było mówić o związku

przyczynowym: (1) związek między zmiennymi, (2) odpowiedni porządek w czasie , (3) wykluczenie alternatywnych wyjaśnień (przez kontrolę wpływu innych zmiennych i wpływu błędów próby)

• Stwierdzenie związku przyczynowo-skutkowego możliwe jest w badaniach eksperymentach, kiedy można kontrolować wartości zmiennej niezależnej

23

ZWIĄZEK MIĘDZY ZMIENNYMI

KORELACYJNE • Bada się naturalne związki pomiędzy zmiennymi bez ingerencji w nasilenie zmiennych• Badacz nie wpływa na żadną ze zmiennych, jedynie je rejestrując i obserwując relacje (korelacje)

między pewnymi podzbiorami zmiennych• Dane z badań korelacyjnych mogą być jedynie interpretowane w sposób przyczynowy w świetle

pewnych teorii, lecz nigdy nie pozwalają na ostateczne udowodnienie istnienia związku przyczynowego.

EKSPERYMENTALNE • Manipuluje się jedną ze zmiennych niezależnych• Wyróżnienie co najmniej dwie grupy badawcze (kontrolna, eksperymentalna)• Osoby do grup badawczych przydzielane są losowo• W badaniach eksperymentalnych badacz określa wartości niektórych zmiennych i mierzy wartości

innych zmiennych, przy zadanych ustawieniach.• Badania typu eksperymentalnego mogą efektywnie dowieść relacji przyczynowej między zmiennymi

QUASI EKSPERYMENTALNE• Badania eksperymentalne, w których nie została zachowana zasada randomizacji

Ustalenie związku korelacyjnego nie oznacza stwierdzenia zależności przyczynowo skutkowej!

24

SCHEMATY BADAŃ

2019-12-30

13

PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA PRECYZJĘ POMIARU

Zmienne jakościowe Zmienne ilościowe

nominalne porządkowe interwałowe ilorazowe

25

POZIOM POMIARUJAKOŚCIOWY (skale słabe, niemierzlane)

• Skala nominalna• Skala porządkowa (rangowa)

ILOŚCIOWY (skale mocne, mierzalne)• Skala interwałowa (przedziałowa)• Skala ilorazowa

POZIOM NOMINALNY• W zbiorze wartości zmiennej nie można ustalić żadnego porządku, wszystkie wartości są tak

samo „ważne”• Można stwierdzić, czy jedna wartość jest różna/równa od innej• Pomiar polega na wyborze ze zbioru wartości• Zmienne mierzone na skali nominalnej: płeć, wyznanie, zawód, kierunek studiów

• Można uporządkować wartości zmiennej w zależności od natężenia cechy• Można ustalić czy jedna wartość jest większa/mniejsza od innej, ale nie można zmierzyć

różnicy między nimi• Pomiar polega na wskazaniu pozycji/wartości na skali, uporządkowaniu• Zmienne mierzona na skalach porządkowych: wykształcenie, poziom akceptacji zjawisk i

poglądów, skala ocen szkolnych, skala Wechslera*

Typowe skale odpowiedzi w przypadku zmiennych porządkowych *• Skala Likerta• Dyferencjał semantyczny (skala Osgooda) • Skala Stapela• Rangowanie (ustawienie elementów w określonej kolejności)

26

POZIOM PORZĄDKOWY

2019-12-30

14

POZIOM INTERWAŁOWY• Odległości pomiędzy kolejnymi wartościami zmiennej są jednakowe i mierzalne. Kolejne wartości

różnią się o tę samą wartość• Można ustalić o ile jedna wartość różni się – jest większa/mniejsza od innej, a różnice pomiędzy

wartościami mają sensowną interpretację• Skala nie ma zera (czasem punkt zerowy przyjmowany jest umownie)• Pomiar polega na ustaleniu wartości na podstawie przyjętej jednostki miary• Zmienne mierzone na skali interwałowej: temperatura, rok urodzenia

• Można ustalić ile razy jedna wartość jest większa od drugiej. • Nie tylko różnice, ale także ilorazy wielkości mają interpretację. • Pomiar jest dokonywany na skali, która ma zero• Zmienne mierzone na skali ilorazowej: wiek w latach, kwota dochodu, wzrost, długość, wynik testu w

procentach/punktach, iloraz inteligencji

• W analizach statystycznych na ogół nie dokonuje się rozróżnienia - skale przedziałowe i ilorazowe opisywane są jako ilościowe

10o C ≈ 50o F ; 20o C ≈ 68o F 10o C ≈ 283 K ; 293o C ≈ 566 K

27

POZIOM ILORAZOWY

KUMULATYWNOŚĆ

nominalne porządkowe interwałowe ilorazowe

28

• Każda kolejna skala ma cechy skali poprzedniej • Skalę można sprowadzić do skali niższego poziomu czyli obniżyć jej poziom.

Wiąże się to jednak z utratą pewnych informacji• Łączenie kategorii skali obniża poziomu pomiaru lub go nie zmienia

2019-12-30

15

29

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ilorazowaLiczba punktów:

ndst dbdost bdbOcena: porządkowa

nie zdano zdano nominalnaZaliczenie:

• podstawowe (do 6 lat)• gimnazjalne • podstawowe (8-letnie)• średnie (bez matury)• średnie (z maturą)• policealne• licencjat • magisterskie

porządkowa porządkowa

• Podstawowe lub gimnazjalne

• Średnie

• Wyższe

WYNIK TESTU

WYKSZTAŁCENIE

SKALE POMIAROWE

30

WŁASNOŚCI• skala nominalna: klasyfikacja (różne/równe)• skala porządkowa: porównywanie (większe/mniejsze)• skala interwałowa: odejmowanie (o ile większe/mniejsze)• skala ilorazowa: dzielenie (ile razy mniejsze/większe)

Operacje matematyczne na wartościach skali porządkowej • Stanowisko ortodoksyjne: działania matematyczne na wartościach skali możliwe są tylko

dla skal mocnych• Stanowisko liberalne: na liczbach (przypisanym wartościom zmiennej) wolno

wykonywać działania matematyczne

• Rozwiązanie (?): Można wykonywać działania arytmetyczne, ale nie wolno wyciągać wniosków wybiegających poza dopuszczalne dla danej skali interpretacje

• Umowa: zmienne mierzone na skalach, które mają opisane tylko skrajne wartości mogą być w analizach traktowane jak zmienne ilościowe

2019-12-30

16

Czy można zmierzyć niemierzalne?

• Czy jest Pan (i) zadowolona z obsługi w banku (tak/nie)

Wniosek: Z obsługi w banku zadowolonych jest 91% kobiet i 86% mężczyzn (jest różne)

31

1

Zdecydowanieniezadowolony

10

Zdecydowaniezadowolonyporządkowa

Zadowolenie klientów z obsługi w banku

ilościowa

nominalna

• Proszę znaczyć na skali od 1 do 10 w jakim stopniu jest Pan(i) zadowolony(a) z obsługi w banku.

Średnia: kobiety = 8,5 ; mężczyźni = 7,1Wniosek: kobiety są bardziej zadowolone z obsługi niż mężczyźni (większe/mniejsze)

• Ile razy Pan(i) uśmiecha się w banku?

Średnia: kobiety = 6,2 ; mężczyźni = 2,9Wniosek: kobiety są bardziej zadowolone z obsługi niż mężczyźni, uśmiechają się

dwukrotnie częściej niż mężczyźni (ile razy)

WSKAŹNIKI

WSKAŹNIK• Pewna cecha, zdarzenie lub zjawisko, na podstawie którego wnioskujemy z pewnością

bądź określonym prawdopodobieństwem wyższym od przeciętnego (losowego), że zachodzi zjawisko, występuje cecha, która nas interesuje

• W badaniu kwestionariuszowym, odpowiedź na każde pytanie w ankiecie jest wskaźnikiem wartości pewniej zmiennej

32

2019-12-30

17

TYPOLOGIA WSKAŹNIKÓWDEFINICYJNE • dobór wskaźnika oznacza zdefiniowanie zmiennej

Indicatum: popularność zdefiniowana jako liczba znajomych w serwisie społecznościowym, wskaźnikiem popularności jest liczba znajomych na FB

RZECZOWEEMPIRYCZNE• wskaźnik i indicatum (zjawisko wskazywane) mają charakter zjawisk obserwowalnych, jednak

wskaźnik empiryczny jest łatwiejszy do zaobserwowania, bardziej wiarygodny i obiektywny • „widzisz” zmienną , „widzisz” wskaźnik

Indicatum: zimno na dworze, wskaźnikiem jest wskazanie termometruIndicatum: słaby wzrok, wskaźnikiem są okulary

INFERENCYJNE • o związku między wskaźnikiem a indicatum wnioskujemy pośrednio, inferując z pewnych

zaobserwowanych korelacji, jak i z pewnych założeń teoretycznych. Wskaźnik to zdarzenie obserwowalne, niewchodzące w skład definicji wskazywanego zjawiska

• „widzisz” wskaźnik, „nie widzisz” zmiennejIndicatum: zadowolenie , wskaźnikiem jest uśmiechIndicatum: aprobata, wskaźnikiem są oklaskiIndicatum: uczynność (gotowość do pomagania), wskaźnikiem jest udział w kwestowaniu

33

ETAPY PROCESU BADAWCZEGOSTRATEGIA ILOŚCIOWA

FAZA KONCEPCYJNATEORIA• Uzasadnienie podjęcia badań• Sformułowanie celu i problemów badań • Eksplikacja (uszczegółowienie,

wyjaśnienie) problemu badawczego

METODA• Wybór i uzasadnienie hipotez • Operacjonalizacja problemu badawczego• Wybór zbiorowości • Wybór metod i technik badawczych• Przygotowanie narzędzi do badań• Pilotaż badań • Dobór próby

34

FAZA WYKONAWCZA • Realizacja badań • Weryfikacja zebranego materiału

WYNIKI• Wstępne grupowanie materiału

surowego (kodowanie)• Analiza materiału empirycznego – opis

statystyczny• Testowanie hipotez – wnioskowanie o

prawdziwości hipotez , wnioskowanie indukcyjne

• Pisanie raportu z badań

2019-12-30

18

PORAŻKI I SUKCESY

35

https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/wybory-do-sejmu-2019-wyniki-ipsos-chwalony-za-trafny-sondaz-w-dniu-wyborow-analiza-mobilizacji-elektoratow

E. Babbie, s. 209-210 – opis konsekwencji wyboru błędnego operatu losowania