Usprawiedliwiona nieobecność z powodu choroby

– sposoby ochrony w polskim systemie

zabezpieczenia społecznego

mgr Tomasz LasockiKatedra Prawa Ubezpieczeń

Wydział Prawa i AdministracjiWydział Prawa i AdministracjiUniwersytetu WarszawskiegoUniwersytetu Warszawskiego

dr Dorota DzienisiukKatedra Prawa Pracy i Polityki

Społecznej

Zagadnienia wstępne

– Jak odróżnić tę niezdolność od znanej z ubezpieczenia rentowego?

– Co rozumiemy pod pojęciem ryzyka chorobowego? Niezdolność do pracy, a niemożność świadczenia pracy.

– Przedmiot opracowania nie obejmuje ryzyka rodzicielstwa, macierzyństwa bądź ojcostwa.

– Niejednolitość ochrony - częstokroć powiązana z odrębnym systemem emerytalnym i rentowym.

• PRACOWNICY (przez 33 dni [14 dni po ukończeniu 50 roku życia] w roku kalendarzowym

zachowują prawo do wynagrodzenia, po tym okresie ryzyko przejmuje Zakład Ubezpieczeń

Społecznych),

• POSŁOWIE, SENATOROWIE, POSŁOWIE DO PE (wystąpienie tego ryzyka nie ma wpływu na

prawo do uposażenia),

• STYPENDYŚCI SPORTOWI (zasady przysługiwania określają kluby sportowe albo samorządy.

One też dysponują tym ryzykiem, zatem mogą nie udzielić ochrony. Osoby pobierające

stypendium ministerialne utracą to prawo dopiero po upływie 6 miesięcy od wystąpienia

niezdolności do uprawiania sportu. Uwaga! Takie osoby korzystają z ubezpieczenia

wypadkowego),

• SŁUCHACZE KSAP (stypendium krajowe przysługuje również w okresie usprawiedliwionej

nieobecności wynikającej ze stanu zdrowia),

Kategorie podmiotów podlegających powszechnemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu, wyłączone z

ochrony omawianego ryzyka (1)

• BEZROBOTNI (wystąpienie ryzyka nie ma wpływu na posiadanie statusu bezrobotnego przez 90

dni. Po tym okresie starosta pozbawia taką osobę statusu bezrobotnego Istnieją odrębne reguły

liczenia okresu niezdolności – sumujemy każdą niezdolność, jeżeli przerwa jest mniejsza niż 30 dni.

Uwaga! Bezrobotni, uprawnieni do stypendiów – zob. uwaga dotycząca stypendystów sportowych),

• ŻOŁNIERZE NIEZAWODOWI (w czasie niezdolności z powodu choroby przysługuje im uposażenie,

a w razie długotrwałej choroby może być przyznana zapomoga),

• FUNKCJONARIUSZE SŁUŻBY CELNEJ (w czasie niezdolności spowodowanej chorobą lub

niemożności, funkcjonariusze zachowują prawo do uposażenia, chociaż ten okres nie wlicza się do

uprawnień wynikających ze stażu służbowego),

• PRZEBYWAJĄCY NA URLOPIE WYCHOWAWCZYM, POBIERAJĄCY ZASIŁEK

MACIERZYŃSKI (RÓWNIEŻ POKREWNE) I ZASIŁKI SOCJALNE (te świadczenia przysługują na

podstawie sytuacji „społecznej”, w jakiej znaleźli się beneficjenci, a niezdolność nie ma wpływu na

prawo do tychże świadczeń),

Kategorie podmiotów podlegających powszechnemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu, wyłączone z

ochrony omawianego ryzyka (2)

Rodzaje ochrony, wyodrębnione w

oparciu o kryterium podmiotowe • System powszechny (w tym specyfikacja ochrony

pracowniczej)

• System sędziowski i prokuratorski (pracownicy publiczni)

• Specjalna ochrona dla osób pozostających w stosunku służby (żołnierze zawodowi, policja,. ABW, AW, CBA, Straż Graniczna, PSP, SW, Służba Celna, Służba Kontrwywiadu Wojskowego, Służba Wywiadu Wojskowego, BOR, Straż graniczna itd.).

• Ochrona rolników i członków ich najbliższych rodzin

System powszechnySędziowie i prokuratorzy

Osoby pozostające w stosunku służby

Rolnicy

Nazwa świadczenia

Zasiłek chorobowy / świadczenie rehabilitacyjne / zasiłek wyrównawczy

Wynagrodzenie UposażenieZasiłek chorobowy

Metoda UbezpieczeniowaZaopatrzeniowa / wypłata gwarancyjna?

Zaopatrzeniowa / wypłata gwarancyjna?

Ubezpieczeniowa*

Administrator ZUSSądy, prokuratury

Instytucja właściwa danym służbom

KRUS

Charakter uczestnictwa

Obowiązkowe / dobrowolne / wyłączone

Nie dotyczy Nie dotyczyObowiązkowe / dobrowolne

Źródło finansowania

Fundusz Chorobowy, tworzony ze składek ubezpieczonych

Budżet odpowiednich instytucji

Budżet odpowiednich instytucji

Fundusz Chorobowo-Wypadkowy

System powszechnySędziowie i prokuratorzy

Osoby pozostające w stosunku służby

Rolnicy

Nabycie prawa

Co do zasady po spełnieniu warunku czasu zajścia i po okresie wyczekiwania (30 / 90 dni) wyjątkowo również po ustaniu ubezpieczenia.

Od początku uzyskania statusu sędziego / prokuratora

Od rozpoczęcia służby

Wymagany jest warunek jakości choroby (co najmniej 30 dni niezdolności), dobrowolnie ubezpieczeni – okres wyczekiwania : 1 rok.

Wymiar świadczenia

70%, 80% lub 100% podstawy wymiaru

100% wynagrodzenia

100% uposażenia

Wysokość zryczałtowana (obecnie 10 zł za każdy dzień niezdolności)

Okres przysługiwania świadczeń

Zasiłek: 182 lub 270 dni, Świadczenie rehabilitacyjne: 12 miesięcy

1 rok

Po 12 miesiącach dopuszczalne zwolnienie ze służby

180 dni, z możliwością przedłużenia do 360 dni

System powszechnySędziowie i prokuratorzy

Osoby pozostające w stosunku służby

Rolnicy

Utrata i brak nabycia prawa

- zachowanie prawa do wynagrodzenia,- urlop bezpłatny, wychowawczy, tymczasowe aresztowanie, (dlaczego?)- ustalone prawo do emerytury lub renty itd.- niepodjęcie pracy zaproponowanej w związku z przepisami dotyczącymi zwalczania chorób zakaźnych,- niezdolność powstała w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia, (dlaczego?)- przez 5 dni niezdolności, jeżeli powstała wskutek nadużycia alkoholu, - wykonywanie w czasie zwolnienia pracy zarobkowej (dlaczego?)- wykorzystywanie zwolnienia w sposób niezgodny z celem (co to znaczy?)

- wykonywanie pracy zarobkowej,- wykorzystywanie zwolnienia w sposób niezgodny z celem,- w razie odmowy poddania się badaniom kontrolnym lub w razie niedostarczenia dokumentacji medycznej lekarzowi orzecznikowi ZUS

W zależności od przepisów właściwych dla konkretnej formacji

- przebywanie na koszt KRUS w zakładzie opieki zdrowotnej w celu rehabilitacji- po ustaniu ubezpieczenia

Dziękujemy za uwagę!

Wydział Prawa i AdministracjiWydział Prawa i AdministracjiUniwersytetu WarszawskiegoUniwersytetu Warszawskiego