8/19/2019 minda viyo sheni mango

1/33

საჯარო ფინანსების შუალედურის კონსპექტი(აკლია 28დან 4 საკითხი)1. საჯარო ფინანსების არსი, ეკონომიკური შინაარსი, ფუნქციები.11. საჯარო ფინანსების შემად!ენლობა და სტრუქტურა 

¹საჯარო ფინანსებიª არის ეკონომიკურ ურთიერთობათა სისტემა,რომელიც  დაკავშირებულია  ფინანსური  რესურსების  მიზანდასახულწარმოქმნასთან, განაწილებასა და გამოყენებასთან. ¹საჯარო  ფინანსებიªარის  ურთიერთობა  ერთი  მხრივ, სახელმწიფოსა  და  მეორე  მხრივ,ფიზიკურ და იურიდიულ !ირებს შორის" ცალკეულ სახელმწიფოებს შორის.  საჯარო  ფინანსებს  მიეკუთვნება  სახელმწიფო, ფედერალური  და

ადგილობრივი 

ბიუჯეტები,

სა!

ენსიო,

სოციალური 

და 

სამედიცინოდაზ#ვევის, საგზაო და დასაქმების ფონდები, აგრეთვე სხვა სახელმწიფოს!ეციალიზებული ფონდები.

როგორც  წესი, ¹საჯარო  ფინანსებიª არ  მოიცავს  ფულადიურთიერთობების  მთელ  ერთობლიობას. ფულადი  ურთიერთობები  უფროფართო  ცნებაა, ვიდრე  სახელმწიფო  ფინანსური  ურთიერთობები.სახელმწიფო ფინანსური ურთიერთობები მოიცავს მხოლოდ ისეთ ფულადურთიერთობებს, რომლებიც  დაკავშირებულია  სახელმწიფო  ფულადისახსრების ფონდების მო$რაობასთან.  საჯარო  %სახელმწიფო& ფინანსების  ეკონომიკური  შინაარსიმდგომარეობს  მთლიანი  ეროვნული  !როდუქტისა  და  ეროვნულისიმდიდრის  ნაწილის  გადანაწილებაში. იგი  დაკავშირეულია  ფინანსურირესურსების  ფორმირებასთან  და  სახელმწიფოს  მიერ  ამ  რესურსების

გამოყენებასთან, დასახული  ფუნქციებისა  და  !როგრამებისდაფინანსებისთვის.  სახელმწიფო სწორედ საფინანსო სისტემის მექანიზმების მეშვეობითქმნის  და  იყენებს  ფულად  საშუალებებს  !ოლიტიკური, ეკონომიკური  დასოციალური ფუნქციების შესასრულებლად.  ¹საჯარო ფინანსებისª საშუალებით ხორციელდება მთლიაეროვნული !როდუქტისა და მთლიანი შიდა !როდუქტის ფულად ფორმითგანაწილება'გადანაწილება სახელმწიფოსა და კერ$ო სექტორებს შორის,ეროვნული  მეურნეობის  ცალკეულ  დარგებსა  და  საწარმოებს  შორის,ქვეყნის რეგიონებსა და რაიონებს შორის, მთლიანად საზოგადოებასა დამის წევრებს შორის.  ამდენად, ¹საჯარო  ფინანსებიª არის  ფულად  ურთიერთობათა  ისნაწილი, რომელიც  ფულადი  სახსრების  ფონდების  მიზანდასახულ

წარმოქმნასთან, განაწილებასთან და გამოყენებასთანაა დაკავშირებული.საზოგადოებრივი  კვლავწარმოების  უზრუნველყოფისთვისაუცილებელი  ფულადი  რესურსების  ფონდების  წარმოქმნის  დაგამოყენების  სისტემა  შეადგენს  საზოგადოებრივ  ფინანსებს. მთელი  ესსაზოგადოებრივი  ფინანსები  შეი$ლება  დაიყოს  საჯარო  %სახელმწიფო&ფინანსებად, საოჯახო  მეურნეობებისა  და  ფირმების  ფინანსებად.სახელმწიფო  ფინანსები  წარმოადგენს  სახელმწიფო  შემოსავლებისა  დახარჯების ერთობლიობას. გადასახადებისა და სხვა შემოსავლების სახითსახელმწიფო  თავს  უყრის  ფულად  სახსრებს  სახელმწიფო  ბიუჯეტისსასემოსავლო  ნაწილის  სესავსებად. მეორე  მხრივ  კი, სახელმწიფო  ამსახსრებს  იყენებს  გარკვეული  დანიშნულებით, კერ$ოდ, სახელმწიფობიუჯეტით გათვალისწინებული ხარჯების დასაფინანსებლად.  სახელმწიფო შემოსავლები მრავალფეროვანია თავისი სახეების,

სახსრების  მობილიზაციის  მეთოდების  და  წყაროების  მიხედვით. იგიშედგება  სახელმწიფო  და  ადგილობრივი  ბიუჯეტების  შემოსავლებისგან,სახელმწიფო  და  კერ$ო  საწარმოების  შემოსავლებისგან, მოსახლეობისგადასახადებისა და სხვა ბიუჯეტგარეშე ს!ეციალური ფონდებისგან.

სახელმწიფო ხელში თავმოყრილი ფულადი ფონდები ფინანსურირესურსების  ცენტრალიზებული  ფონდებია, ხოლო  საწარმოთა,კორ!ორაციათა და ორგანიზაციათა ფინანსები გვევლინება საზოგადოებისფინანსური რესურსების დეცენტრალიზებულ ფონდებად.  სახელმწიფო  შემოსავლების  უმნიშვნელოვანესი  შიდა  წყაროეროვნული შემოსავალი. შემოსავლის იმ წყაროებს შორის, რომლებითაც

8/19/2019 minda viyo sheni mango

2/33

სახელმწიფო ბიუჯეტი იკვებება, მთავარი ადგილი გადასახადებს უ(ირავს.სახელმწიფო ხარჯების მნიშვნელოვან ნაწილს შეადგენს ხარჯები

მმართველობითი  ა!არატის  შესანახად  %!ოლიცია, სასამართლოორგანოები&, სამხედრო  #ონის$იებებისთვის, სახელმწიფო  საწარმოთადაფინანსებისთვის და სხვა.  სახელმწიფო  ბიუჯეტი  ეს  არის  სახელმწიფო  რესურსებისცენტრალიზებული  ფონდების  წარმოქმნისა  და  განაწილების  $ირითადიფორმა, ეროვნული  შემოსავლის  გადანაწილების  იარა#ი  და  მომავალიდა  მიმდინარე  წლის  სახელმწიფო  ხარჯთა  და  შემოსავალთარიცხობრივად გამოხატული ვარაუდი.  საჯარო ფინანსების გაა)ნია * $ირითადი ფუნქცია 

განმანაწილებლობითი 

და 

საკონტროლო 

ფუნქცია.

2. ბიუჯეტის შემოსა"ლების კლასიფიკაცია# !ადასახადები#სოციალური შენატანები# !რანტები და სხ"ა შემოსა"ლები...  ბიუჯეტის  შემოსა"ლები  + არის  სახელმწიფოს  ცენტრალიზებულიფინანსური  რესურსების  ნაწილი, რომელიც  აუცილებელია  მისიფუნქციების შესასრულებლად. ,-./0 /120.· 3-2-.-4-2150· 36-78150· .49- /1,:.-9;150  !ადასახადი  + ბიუჯეტში  სავალდებულო  შენატანი, რომელსაცგაა)ნია  არაექვივალენტური  და  უსასყიდლო  ხასიათი, რომელსაც  იხდისგადასახადის  გადამხდელი. საქართველოში  მოქმედებს  საერთოსახელმწიფოებრივი გადასახადები %საშემოსავლო, მოგების, დ#გ, აქციზი

და  0,

8/19/2019 minda viyo sheni mango

3/33

· ფინანსური აქვიტების კლება· ვალდებულებების ზრდასულ ' =>?@AB> ლარი.შემოსავლები შედგება გადასახადებს, გრანტებსა და სხვა შემოსავლებისაგან. ამ უკანასკნელ ეკუთვნის !როცენტები, დივიდენდები,რენტა, საქონლისა და მომსახურების რეალიზაცია, ადმინისტრაციული მოსაკრებლები და გადასახდელები, ნებაყოფლობითი ტრანსფერტები და სხვა.$. საბიუჯეტო სისტემის ა!ების პრინციპები საქართ"ელში.ქვეყნის  საბიუჯეტო  მო%&ობა  განისაზ#ვრება  სახელმწიფოს!ოლიტიკურ'ტერიტორიული  მოწყობიდან  გამომდინარე. ცენტრსა  და

ადმინისტრაციულ'

ტერიტორიულ 

წარმონაქმნებს 

შორის 

ხელისუფლების$ალაუფლების  გადანაწილების  ხარისხის  მიხედვით  სახელმწიფოებიიყოფიან  უნიტარულ, ფედერალურ  და  კონფედერალურსახელმწიფოებად. უნიტარული  არის  ერთიანი  სახელმწიფო, რომელიცშედგება  მხოლოდ  ადმინისტრაციულ'ტერიტორიული  ერთეულებისაგან  'ოლქი, !როვინცია, გუბერნია. ასეთ  სახელმწიფოებში  ადმინისტრაციულ'ტერიტორიულ ერთეულებს  არ  გაა)ნიათ  საკუთარი  სახელმწიფოებრიობაან  ავტონომია. უნიტარულ  სახელმწიფოებში  მოქმედებს  ერთიანიკონსტიტუცია და ეკონომიკისა და სოციალური სფეროს ცენტრალიზებულიმართვა. აქ  საბიუჯეტო  მოწყობა  შედგება  ორი  დონის  ბიუჯეტისაგანსახელმწიფო  და  ადგილობრივი  ბიუჯეტებისაგან. ფედერაციულისახელმწიფო  წარმოადგენს  სხვადასხვა  სახელმწიფოებრივიწარმონაქმნების  კავშირს  %შტატები, მიწები  და  ა.შ.&. ფედერაციულ

სახელმწიფოში  შემავალ  ადმინისტრაციულ'ტერიტორიულ წარმონაქმნებსგაა)ნიათ  საკუთარი  სახელმწიფოებრიობა, აგრეთვე  გარკვეულიდამოუკიდებლობა  იმ  )არ)ოებში, რაც  დადგენილია  ცენტრსა  დაადმინისტრაციულ'ტერიტორიული  ორგანოების  უფლებამოსილების(რილში. ასეთი ტი!ის  ფედერაციული  სახელმწიფოს საბიუჯეტო მოწყობამოიცავს  B დონეს  სახელმწიფო  ფედერაციული, ადმინისტრაციულ'ტერიტორიული  წარმონაქმნების  და  ადგილობრივი  ბიუჯეტები.კონფედერაცია  არის  სხვადასხვა  სახემწიფოების  კავშირი, რომელიცშექმნილია  გარკვეული  მიზნის  მისა#წევად  %ეკონომიკური, !ოლიტიკურითუ  სამხედრო&. კონფედერაციული  სახელმწიფოს  ბიუჯეტი  ფორმირდებამასში  შემავალი  სახელმწიფოების  შენატანებიდან. ამასთან, თითოეულსახელმწიფოს  გაა)ნია  თავისი  დამოუკიდებელი  საბიუჯეტო  დასაგადასახადო სისტემა.

ადგილობრივი  ფინანსების  ფორმირებისა  და  გამოყენებისმეთოდოლოგიის  მიხედვით  არსებობს  მრავალი  მოდელი, რომელთაგანყველაზე  გავრცელებულია  ანგლოსაქსური  და  კონტონენტალური.ანგლოსაქსური  მოდელის  ნიშნებია  ადგილობრივი  თვითმმართველობისავტონომიის  მა#ალი  დონე. !რიორიტეტი  ენი(ება  ფისკალურდამოუკიდებლობას  %ადგილობრივი  ბიუჯეტების  შემოსავლებშიდომინირებს ადგილობრივი გადასახადები&. კონტინენტალური  მოდელისნიშნებია  ადგილობრივი  თვითმმართველობისა  და  ადგილობრივიადმინისტრაციის  შეთანაწყობა  %არ)ევითობა  და  დანიშვნა&.თვითმმართველობა  წარმოადგენს  ქვემდგომ  რგოლს  %ავტონომიისშეზ#უდულობა&.საქართველოს საბიუჯეტო სისტემის თითოეულმა მონაწილემ საბიუჯეტო!როცესის ყველა ეტა!ზე უნდა დაიცვას შემდეგი !რინცი!ები

ა) &ო"ლისმომც"ელობა  C ბიუჯეტის  ყველა  შემოსულობის,გადასახდელისა და ნაშთის ცვლილების სრულყოფილად ასახვა შესაბამისბიუჯეტებში"ბ) !ამ'"ირ"ალობა  C ბიუჯეტების  !როექტების  წარმომადგენლობითორგანოებში  განხილვის  !როცედურების  საჯაროობა  საზოგადოებისა  დამასობრივი ინფორმაციის საშუალებებისათვის" დამტკიცებული ბიუჯეტებისადა  მათი  შესრულების  შესახებ  ანგარიშების  გამოქვეყნება" ბიუჯეტისშესახებ  ინფორმაციის  %გარდა  საიდუმლო  ინფორმაციისა&ხელმისაწვდომობა ნებისმიერი ფიზიკური და იურიდიული !ირისათვის"გამონაკლისი  შეი$ლება  იყოს  ბიუჯეტის  საიდუმლო  მუხლები,

8/19/2019 minda viyo sheni mango

4/33

რომლებიც შეიცავენ სახელმწიფო საიდუმლოებას.!) ან!არიშ"ალდებულება  C საბიუჯეტო !როცესის ყველა მონაწილის!ასუხისმგებლობა მის მიერ განხორციელებულ საქმიანობაზე და ბიუჯეტისშესახებ წარდგენილ ინფორმაციაზე"დ) დამოუკიდებლობა  C საქართველოს  სახელმწიფო  ბიუჯეტის,ავტონომიური  რეს!უბლიკების  რეს!უბლიკური  ბიუჯეტებისა  დაადგილობრივი  თვითმმართველი  ერთეულების  ბიუჯეტებისდამოუკიდებლობა, რომელსაც უზრუნველყოფს საკუთარი შემოსულობებიდა  ნაშთი, აგრეთვე  საკუთარი  გადასახდელების  დამოუკიდებლადგანსაზ#ვრის უფლება საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად"ე) ერთიანობა  C საქართველოს  ცენტრალური, ავტონომიური

რეს!

უბლიკებისა 

და 

ადგილობრივი 

ხელისუფლებების 

მიერ 

საერთოსაფუ$ვლით, ერთიანი  საბიუჯეტო  კლასიფიკაციით, ა#რიცხვის  ერთიანისისტემით, სახელმწიფო  ფინანსური  კონტროლის  ერთიანი  !რინცი!ებითხელმ$#ვანელობა"") უნი"ერსალობა C ბიუჯეტის ყველა შემოსულობის მიმართვა საერთოგადასახდელების  დასაფინანსებლად, გარდა  ამ  კოდექსითგანსაზ#ვრული  შემთხვევებისა. ამასთანავე, არც  ერთი  შემოსულობა,გარდა  დონორების  მიერ  დაფინანსებული  შემოსულობებისა, არ  უნდაიქნეს  მიმართული  მიზნობრივად, კონკრეტული  გადასახდელისდასაფინანსებლად. საბიუჯეტო  ორგანიზაციის  მიერ  მი#ებულიშემოსულობების შენარ)უნება თავისი მიზნებისათვის დაუშვებელია, გარდაიმ შემთხვევისა, როცა საბიუჯეტო ორგანიზაცია არის საჯარო სამართლისიურიდიული !ირი"

() კონსოლიდირება  C ყველა  დონის  ბიუჯეტების  შემოსულობებისსახელმწიფო  ხაზინის  ერთიანი  ანგარიშის  სისტემაში  მოქცევა  დაგადასახდელების გადახდა საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილიწესით, სახელმწიფო  ხაზინის  ერთიანი  ანგარიშის  სისტემის  ანგარიშებისმართვა  სახელმწიფო  ხაზინის  მიერ  და  მათი  განთავსება  საქართველოსეროვნულ ბანკში ანDდა სხვა საბანკო დაწესებულებებში.4. საქართ"ელოს საბიუჯეტო მო%&ობა და საბიუჯეტო სისტემასაბიუჯეტო  სისტემა  წარმოადგენს  სახელმწიფოს  ეკონომიკურისისტემის  მთავარ  რგოლს. Eსაქართველოს  საბიუჯეტო  კოდექსისEთანახმად  საქართველოს  საბიუჯეტო  სისტემა  არის  საქართველოსცენტრალური, ავტონომიური  რეს!უბლიკებისა  და  ადგილობრივიხელისუფლებების  ფუნქციების  შესასრულებლად  ფულადი  სახსრებისმობილიზებისა  და  გამოყენების  მიზნით  სამართლებრივი  აქტებით

რეგულირებულ საბიუჯეტო ურთიერთობათა ერთობლიობა. საქართველოსსაბიუჯეტო  სისტემა  მოიცავს  საქართველოს  კონსოლიდირებულ  %ნაერთ&ბიუჯეტს, საქართველოს  სახელმწიფო  ბიუჯეტს, აფხაზეთისა  და  ა(არისავტონომიური  რეს!უბლიკების  რეს!უბლიკურ  ბიუჯეტებს,მუნიცი!ალიტეტების ბიუჯეტებს და თვითმმართველი ქალაქების ბიუჯეტებს.საქართველოს  ნაერთი  ბიუჯეტი  C საქართველოს  სახელმწიფო,ავტონომიური  რეს!უბლიკების  რეს!უბლიკური  და  ადგილობრივითვითმმართველი  ერთეულების  კონსოლიდირებული  ბიუჯეტი. ნაერთიბიუჯეტი  არ  ექვემდებარება  არც  ერთი  ხელისუფლებისწარმომადგენლობითი ორგანოს მიერ დამტკიცებას"ე& სახელმწიფო  ბიუჯეტი  C საქართველოს  !არლამენტის  მიერდამტკიცებული, საქართველოს ცენტრალური ხელისუფლების ფუნქციებისადა  ვალდებულებების  შესრულების  მიზნით  მისა#ები  შემოსულობების,

გასაწევი გადასახდელებისა და ნაშთის ცვლილების ერთობლიობა"ვ& ავტონომიური რეს!უბლიკის ნაერთი ბიუჯეტი C აფხაზეთის ან ა(არისავტონომიური  რეს!უბლიკის  რეს!უბლიკური  და  შესაბამისად  მისშემადგენლობაში  შემავალი  ადგილობრივი  თვითმმართველიერთეულების  კონსოლიდირებული  ბიუჯეტი. ავტონომიური  რეს!უბლიკისნაერთი  ბიუჯეტი  არ  ექვემდებარება  არც  ერთი  ხელისუფლებისწარმომადგენლობითი ორგანოს მიერ დამტკიცებას"ზ& ავტონომიური რეს!უბლიკის რეს!უბლიკური ბიუჯეტი C ავტონომიურირეს!უბლიკის  უმა#ლესი  საბ(ოს  მიერ  დამტკიცებული, ავტონომიურირეს!უბლიკის  ხელისუფლების  ფუნქციებისა  და  ვალდებულებების

8/19/2019 minda viyo sheni mango

5/33

შესრულების  მიზნით  მისა#ები  შემოსულობების, გასაწევიგადასახდელებისა და ნაშთის ცვლილების ერთობლიობა"თ& ადგილობრივი  თვითმმართველი  ერთეულის  ბიუჯეტი  Cადგილობრივი  თვითმმართველობის  წარმომადგენლობითი  ორგანოს%საკრებულოს& მიერ  დამტკიცებული, ადგილობრივი  ხელისუფლებისფუნქციებისა  და  ვალდებულებების  შესრულების  მიზნით  მისა#ებიშემოსულობების, გასაწევი  გადასახდელებისა  და  ნაშთის  ცვლილებისერთობლიობა"საბიუჯეტო !როცესი მოიცავს ოთხ $ირითად სტადიას· ბიუჯეტის !როექტის შედგენა"· ბიუჯეტის განხილვა და დამტკიცება"·

ბიუჯეტის 

შესრულება"

· შესრულებული ბიუჯეტის დამტკიცება"ბიუჯეტის !როექტის მომზადება, შესრულებასა და ანგარიშგებაზე !ასუხიმსგებელია ა#მასრულებელი ხელისუფლება. ხოლო ბიუჯეტის განხილვაზე, დამტკიცებასა და კონტროლზე საკანონმდებლო ხელისუფლება. ბიუჯეტის !როექტის მომზადებასა და წარდგენაზე !ასუხისმგებელია ფინანსთა სამინისტრო.საბიუჯეტო !როცესი BB თვე გ$ელდება, დაგეგმვა ' F თვე, განხილვა და დამტკიცება ' B თვე, შესრულება ?* თვე, ხოლო შესრულების ანგარიშის წარდგენა ?? თვე. ბიუჯეტის !როექტის მომზადება იწყება ?მარტს, როდესაც ფინანსთა სამინისტრო ეკონომიკური განვიტარების სამინისტროსთან და ეროვნულ ბანკთან ერთად იწყებს მუშაობას $ირითადი მონაცემებისა და მიმართულებების დოკუმენტზე %GHH&,

რომელსაც ფინანსთან სამინისტრო მთავრობას წარუდგენს, შემდეგ კი !რეზიდენტთან შეთანხმებით ა#ნიშნული დოკუმენტი მთავრობის მიერ ეკონომიკური !როფილის კომიტეტებს წარედგინება. ? ივნისამდე საფინანსო'საბიუჯეტო კომიტეტი შესაბამისი კომიტეტების დასკვნებზე დაყრდნობით ამზადებს დასკვნას და უგზავნის მთავრობას. მტავრობა ამტკიცებს კადრებისა და ხარჯების ზ#ვრულ მოცულობას, ფინანსტა სამინისტრო კი ყველა მხარჯავ ერთეულს უგზავნის საბიუჯეტო ცირკულარს, რომელზე დაყრდნობითაც ისინი ამზადებენ საბიუჯეტო განაცხადს.ფინანსთა სამინისტრო ?@ სექტემბრამდე მტავრობას წარუდგენს !როექტს, ხოლო ?ნოემბრამდე მთავრობა წარუდგენს !არლამენტს.განხილვა იწყება კომიტეტებში, შემდეგ კი !ლენარულ სხდომაზე. ბიუჯეტო მტკიცდება ერთი მოსმენით ხმათა უმრავლესობით, თუ !არლამენტმა 

მხარი არ დაუცIირა ბიუჯეტს, მაშინ მთავრობა * კვირის შემდეგ წარადგენს ახალ ვარიანტს, რომლის დაუმტკიცებლობის შემთხვევაში !რეზიდენტს უფლება აქვს დაითხოვოს !არლამენტი.თუ !არლამენტი ახალი საბიუჯეტო წლის დაწყებამდე ვერ დაამტკიცებსბიუჯეტს, მაშინ  ა#მასრულებელ  ორგანოებს  უფლება  აქვთ  ხარჯებიგასწიონ თვეში წინა წლის ასიგნებების ?D?*'ის ოდენობით.ყოველი კვარტლის დასრულებიდან ერთი თვის განმავლობაში ფინანსთასამინისტრო  საქართველოს  !არლამენტს  წარუდგენს  ბიუჯეტისმიმოხილვას, რომელიც  უნდა  მოიცავდეს  შემდეგ  ინფორმაციასმაკროეკონომიკურ  და  საბიუჯეტო  სფეროში  მიმდინარე  მოვლენები,შემოსულობების  გადასახდელების  და  დეფიციტის  დაფინანსებისწყაროების  ფაქტობრივი  მოცულობის  შედარება  წლიური  საბიუჯეტოკანონით  დამტკიცებულ  მოცულობასთან  და  $ირითადი  განსხვავებების

განმარტებები .საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს ინსტრუქციებისა დადადგენილი  ვადების  შესაბამისად  მხარჯავი  დაწესებულებები  ამზადებენსაკუთარ  საბოლოო  ანგარიშებსა  და  ანგარიშგებას, რომლისსაფუ$ველზეც ფინანსთა სამინისტრო ამზადებს ერთიან წლიურ ანგარიშსადა  ანგარიშგებას, რომელიც  კონტროლის  !ალატის  შესაბამისდასკვნასთან  ერთად  წარედგინება  !არლამენტს  საბიუჯეტო  წლისდამტავრებიდან  B თვის  ვადაში, !არლამენტი  არაუგვიანეს  ? ნოემბრისაგამოსცემს  დადგენილებას  მისი  დამტკიცების  ან  დაუმტკიცებლობისშესახებ.). ბიუჯეტის ეკონომიკური არსი და ფუნქციები.

8/19/2019 minda viyo sheni mango

6/33

საქართველოს  საბიუჯეტო  კოდექსის  განმარტებით, ბიუჯეტი  არისხელისუფლებების ფუნქციებისა და ვალდებულებების შესრულების მიზნითმისა#ები  შემოსავლების, გასაწევი  ხარჯებისა  და  ნაშთის  ცვლილებისერთობლიობა, რომელიც  დამტკიცებულია  ხელისუფლებების  შესაბამისიორგანოს მიერ.ბიუჯეტს  გაა)ნია  შემოსავლები  და  ხარჯები. შემოსა"ლებს  შეადგენსგადასახადები, მოსაკრებლები, საჯარიმო სანქციები, მი#ებული გრანტები,სასესხო ვალდებულებები და სხვა სახის შემოსავლები. ხარჯები  მოიცავსშემდეგ  დანახარჯებს  ხელისუფლების  ორგანოების  თანამშრომელთაშრომის  ანაზ#აურება, მათ  მიერ  გამოყენებული  საქონლისა  დამომსახურების  ხარჯები, სუბსიდიები, გასაცემი  გრანტები, სოციალური

უზრუნველყოფის 

ხარჯები,

სასესხო 

ვალდებულებების 

დაფარვისთვისხაჯრები და სხვ.სახელმწიფო  ბიუჯეტის  შემოსავლის  წყაროებისა  და  ხარჯებისმიმართულება  განისაზ#ვრება  სახელმწიფოს  სოციალურCეკონომიკურისტრუქტურით. განვითარებული  ქვეყნების  სახელმწიფო  ბიუჯეტების  არსიდა როლი ვლინდება მის შემდეგ ფუნქციებში· მთლიანი  ერო"ნული  პროდუქტისა  და  ერო"ნული  შემოსა"ლის!ადანა%ილება.· ეკონომიკის  სახელმ%იფოებრი"ი  რე!ულირებისა  დასტიმულირების ფუნქცია.· სოციალური პოლიტიკის ფინანსური უ(რუნ"ელ&ოფა.· ფულადი  სახსრების  ცენტრალი(ებული  ფონდებისფორმირებასა და !ამო&ენება(ე კონტროლი.

გამანაწილებლობითი  ფუნქციია  არსიაა, რომ  ბიუჯეტის  მეშვეობითხორციელდება  სახელმწიფო  ფულადი  ფონდების  ფორმირება  დაგადანაწილება. სახელმწიფოს  მიერ  !ოლიტიკური, ეკონომიკური  დასოციალური  საქმიანობა  უკავშირდება  ეროვნული  შემოსავლისგადანაწილებას.რეგულირებისა  და  სტიმულირების  ფუნქციის  მეშვეობით  კისახელმწიფო ზეგავლენას ახდენს ქვეყნის სამეურნეო საქმიანობის ყველამხარეზე. სახელმწიფო  ბიუჯეტის  ეკონომიკაში  )არევის  ფუნქცია  მეტადმნიშვნელოვანია და ის შეი$ლება განხორციელდეს როგორც !ირდა!ირიასევე არა!ირდა!ირი გზით. საზოგადოებრივია კეთილდ#ეობა, რომელსაცადამიანები  უნდა  მოიხმარდნენ  ან  #ებულობდნენ  მათი  შემოსავლებისმიუხედავად. მასში  )ვეულებრივ  )ართულია  ჯანმრთელობა, განათლება,კვება და სხვა. ეკონომიკურად განვითარებული ქვეყნების ბიუჯეტები დიდ

ხარჯებს  ეწევიან  იმისათვის  რომ  დააფინანსონ  სოციალური  მიზნები  დახელი შეუწყონ საზოგადოების კეთილდ#ეობის ამა#ლებას.  საქართ"ელოს  კონტროლის  პალატა  საქართველოსკანონმდებლობით  დადგენილი  წესით  ამოწმებს  საქართველოსსახელმწიფო, ავტონომიური  რეს!უბლიკებისა  და  ადგილობრივითვითმმართველი  ერთეულების  ბიუჯეტების  შესრულებას  და  ბიუჯეტებისასიგნებების ხარჯვას.სახელმწიფოს არ შეუ$ლია, რომ საზოგადოებრივი საქმიანობის ყველასფერო  ერთნაირად  დააფინანსოს, ამიტომ  სა(იროა  წინასწარგანისაზ#ვროს იმ ხარჯების დაფინანსების !რიორიტეტულობა, რომლებიცდროის  გარკვეულ  მონაკვეთში  უნდა  გასწიოს  სახელმწიფომ. ამ  მხრივუ!ორატესობა  უნდა  მიენი(ოს  ისეთი  სფეროების  დაფინანსებასროგორიცააა თავდაცვა, სახელმწიფო ინვესტიციები, განათლება და ა.შ.

საბიუჯეტო  !ოლიტიკას  გაა)ნია  სხვადასხვა  მიმართულებები, ერთCერთი  არის  ბიუჯეტიდან  ხარჯების  დაფინანსების  !რიორიტეტულობისდადგენა, შექმნას  ფონდები  ეკონომიკის  !რიორიტეტული  დარგებისგრანტებითა  და  სუბსიდიებით  დაფინანსებისათვის. აგრეთვე  მისიფუნქციაა შეინახოს სახელმწიფო ორგანოები. ორივე $ირითადი ფუნქციანათლად )ანს ზემოთ )ამოთვლილ ბიუჯეტის ხარჯების სახეებში.საბიუჯეტო  პოლიტიკის  *ირითადი  მიმართულებაებია+ ბიუჯეტისშემოსავლებისა  და  ხარჯების  მოცულობების  დაგეგმვა, სახელმწიფო  დაადგილობრივ  ბიუჯეტებს  შორის  შემოსავლების  სამართლიანი  დაობიექტური  განაწილება, დაფინანსების  !რიორიტეტულობის  დადგენა,

8/19/2019 minda viyo sheni mango

7/33

გადაწყვეტილების  მი#ება  სახელმწიფო  ვალთან  დაკავშირებით,მომავალი  ბიუჯეტის  შემოსავლების  !როგნოზირების  საფუ$ველზეშესაბამისი გეგმების მომზადება და სხვა.თავის მხრივ შემოსავლებისა და ხარჯების მოცულობის დაგეგმვაზე ზეგავლენას ახდენს სახელმწიფოს მაკროეკონომიკური !ოლიტიკა.მაგალითად, თუკი სახელმწიფო მიზნად ისახავს ექს!ანსიური ფისკალური !ოლიტიკის გატარებას, ბიუჯეტის შემოსავლების ნაწილის დაგეგმვისას გათვალისწინებულ იქნება გადასახადების განაკვეთების შემცირება,ხარჯების ნაწილის დაგეგმვისას კი  სახელმწიფო შესყიდვების ზრდის გათვალისწინება.,. საჯარო ფინანსები, რო!ორც ფინანსური სისტემის ორ!ანული

ნა%

ილი  საჯარო  ფინანსები  გამოხატავს  საზოგადოებრივ'ეკონომიკურურთიერთობებს, რომლებიც  საფინანსო  სისტემის  თითოეულ  რგოლშისხვადასხვანაირად ვლინდება და გაა)ნია სფეციფიკური თავისებურებანი.თითოეული  რგოლი  კვლავწარმოებით  !როცესზე  განსაზ#ვრული  დოზითზემოქმედებს, რაც  უ!ირატესად  გან!ირობებულია  მისთვისდამახასიათებელი ფუნქციებით.

საფინანსო  სისტემა  %არმოად!ენს  ფინანსურ  ურთიერთობათასხ"ადასხ"ა  სფეროების  ერთობლიობას, რომლის  პროცესში%არმოებს ფულადი საშუალებების ფონდების შექმნა და !ამო&ენება.  საფინანსო  სისტემა  არის  სახელმწიფოსა  და  საწარმოების  ფულადსაშუალებათა  ფონდების  წარმოშობის, განწილებისა  დ  გამოყენებისფორმირებისა  და  მეთოდების  სისტემა. ის  მოიცავს  აქვიების,

ობლიგაციებისა  და  სხვა  საფინანსო  ინსტრუმენტების, საფინანსოშუამავლების  ბაზრებს, ფირმებს  რომლებიც  სთავაზობენ  ფინანსურმომსახურებას და სხვა...  Jსაჯარო  ფინანსებიJ ეყრდნობა  დოქტრინას, რომლის  მეშვეობითაცსაფინანსო  სისტემის  მთავარი  ფუნქცია  მდგომარეობს  ადამიანთამოთხოვნილებების  დაკმაყოფილებაში, რომლებიც  მოიცავს  ყველა$ირითად სასიცოცხლო%კვება,ტანსაცმელი...& მოთხოვნილებებს.  საფინანსო სისტემის ფუნქციები ორ $ირითად წინა!ირობას ეფუ$ნება 1.საფინანსო  სისტემის  ფუნქციებს  საფინანსო  ინსტიტუტებთან  შედარებითსტაბილური ხასიათი გაა)ნია. დროის მიხედვით მათი ცვლილებები უფრომყარია, რის გამოც სხვადასხვა ქვეყნების საფინანსო სისტემის ფუნქციებიერთმანეთისგან დიდად არ განსხვავდებიან. 2. საფინანსო ინსტიტუტებისფორმა გამომდინარეობს მათი ფუნქციებიდან.

  საფინანსო  სისტემის  მთავარი  ფუნქციაა  ფინანსური  რესურსებისეფექტიანი  განაწილება. ამასთან  ამ  სისტემას  გაა)ნია  ექვსი  საბაზოფუნქცია?. დროში  ეკონომიკური  რესურსების  ერთი  გეოგრაფიული  რეგიონიდანმეორეში, აგრეთვე  ეკონომიკის  ერთი  დარგიდან  მეორეშიგადაადგილების წესებით უზრუნველყოფა"*. რისკის მართვის წესებით უზრუნველყოფა"B. ვა(რობის  განვითარებისთვის  კლირინგისა  და  ანგარიშსწორებათაგანხორციელების წესებით უზრუნველყოფა"A. სხვადასხვა  საწარმოებში  ფინანსური  რესურსების  გაერთიანებისა  დადაყოფის მექანიზმით უზრუნველყოფა"@. ფასების  შესახებ  ინფორმაციით  უზრუნველყოფა  ეკონომიკისსხვადასხვა დარგებში ო!ტიმალური გადაწყვეტილებების მისა#ებად"K. სტიმულირების !რობლემების გადაწყვეტის წესებით უზრუნველყოფა.  ნებისმიერი ქვეყნის საფინანსო სისტემა იყოფა სამ $ირითად სფეროდ1. -საჯარო  ფინანსების- სფერო  მოიცავს  ცენტრალურ  დატერიტორიული  ერთეულების  ბიუჯეტებს, არასაბიუჯეტო  და  სხვას!ეციულურ  ფონდებს. საჯარო  ფინანსების  $ირითადი  მიზანიაცენტრალიზებული  ფინანსური  რესურსების  ფორმირება  და  მისიგანაწილება საზოგადოებრივი მოთოვნილებების დასაფინანსებლად.2. სამეურნეო  სუბიექტების  ფინანსების  სფერო  მოიცავს  იურიდიული!ირების საწარმოების, ფირმების, კორ!ორაციების ფინანსებს. სამეურნეოსუბიექტების  ფინანსების  $ირითადი  მიზანია  ფინანსური  რესურსების

8/19/2019 minda viyo sheni mango

8/33

ფორმირება  იმ  მოცულობით, რომელიც  აუცილებელია  სამეურნეოსაქმიანობის  მიმდინარე  ო!ერაციებისა  და  წარმოების  გაფართოებისდასაფინანსებლად.$. საოჯახო  მეურნეობების  ფინანსების  სფერო  მოიცავს  ცალკეულიოჯახების ფინანსებს. საოჯახო მეურნეობების ფინანსების მთავარი მიზანიაცალკეული  ოჯახების  ბიუჯეტების  საშემოსავლო  ნაწილის  ფორმირება  დამისი  გამოყენება  ოჯახის  მიმდინარე  მოთხოვნილებებისდასაკმაყოფილებლად და დაგროვების უზრუნველსაყოფად.. ეკონომიკის სახელმ%იფო რე!ულირების პირდაპირი დაარაპირდაპირი მეთოდები.  ეკონომიკის რეგულირებისთვის სახელმწიფო ფლობს მეთოდებისა

და 

ინსტრუმენტების 

გარკვეულ 

არსენალს.

მათი 

შემადგენლობა 

და 

ერთისუ!ირატესობა  სხვებთან  შედარებით  დამოკიდებულია  ეროვნულიეკონომიკის მდგომარეობაზე, მისი რეფორმირების ფაზებსა და მიზნებზე,რომლებიც განსაზ#ვრულია განვითარების მოცემულ !ერიოდში.  ეკონომიკის  სახელმწიფო  რეგულირების  მეთოდები  იყოფა  ორსხვადასხვა  სახეობად  ეკონომიკურ  !როცესებზე  !ირდა!ირი  დაარა!ირდა!ირი ზემოქმედების მეთოდებად.

!ირდა!ირი მეთოდის რეალიზაცია ხდება ეკონომიკური სუბიექტებისსაქმიანობაში  სახელმწიფო  ხელისუფლების  ორგანოების  )არევით. ამმეთოდის რეალიზაციის ფორმებს მიეკუთვნება· სახელმწიფო  სა(იროებისთვის  გარკვეული  საქონლის  მიწოდებისადა მომსახურების გაწევისთვის ფირმებთან დაკვეთები"· ეკონომიკის  ცალკეული  სფეროს  მხარდაწერისა  და

რეფორმირებისთვის ბიუჯეტიდან სახსრების გამოყოფა"· საგადასახადო სე#ავათების მინი(ება ფირმებისათვის ან უცხოელიდა  ადგილობრივი  ინვესტორებისთვის, რომლებიც  აწარმოებენსაზოგადოებრივად  აუცილებელ  და  ქვეყნისთვის  მნიშვნელოვან!როდუქციას"· მონო!ოლიების საქმიანობის სეზ#უდვა"· განსაზ#ვრული  სახის  საქმიანობის  ლიცენზირება, კვოტირება  დაექს!ორტ'იმ!ორტზე საბაLო გადასახადების დადგენა"· ხელფასის მინიმალური დონის დადგენა, მოსახლეობის ცალკეულიკატეგორიებისთვის სოციალური შერავათების მინი(ება და ა.შ.

!ირდა!ირი  სახელმწიფო  რეგულირების  ფორმების  გამოყენებაყოველთვის უნდა იყოს დოზირებული, რადგან სახელმწიფოს !ირდა!ირი)არევა  ეკონომიკაში  ყოველთვის  აუცილებლად  ზ#უდავს  საბაზრო

მექანიზმის მოქმედებას.არა!ირდა!ირი რეგულირების მეთოდი გულისხმობს სახელწმიფოზემოქმედებას ეკონომიკაზე მის მიერ შემუშავებული ¹თამაშის წესებითª, იმკანონებით, დებულებებითა  და  წესებით, რომელიც  არეგულირებსსაკუთრების  უფლებას, უზრუნველყოფს  ხელსაყრელ  !ირობებსმეწარმეობის  განვითარებისა  და  კონკურენტული  გარემოსფორმირებისთვის. არა!ირდა!ირი  რეგულირების  მეთოდის  ფორმებსწარმოადგენს  სახელმწიფო  კანონების  მოქმედი  სისტემა, რომელიცუზრუნველყოფს  საკუთრების  გარანტიებს, კანონი  ¹სამეწარმეოსაქმიანობის  შესახებª და  კანონები, რომლებიც  იცავენ  კონკურენციას,საგადასახადო  სისტემა, საბაLო  წესების  სისტემა, !როგნოზირება  დაინდიკატური დაგეგმვა.  რეგულირების  არა!ირდა!ირი  მეთოდები  უ!ირატესობით

სარგებლობს  რეგულირების !ირდა!ირ  ფორმასთან შედარებით, რადგანისინი !ირდა!ირ არ ეწინაა#მდეგებიან საბაზრო მექანიზმის მოქმედებას,ამარედ  მხოლოდ  ავსებენ  მას, უფრო  ნოყიერს  ხდიან  მისფუნქციონირებას.  არა!ირდა!ირი  რეგულირების  ფორმებისგან  განსხვავებით,!ირდა!ირი  ფორმების  როლი  საბაზრო  ურთიერთობათა  განვითარებისშესაბამისად  არაერთმნიშვნელოვანია. თუ  ეკონომიკაში  რომელიმე  ამფორმის  გამოყენება  შემცირდება  %მაგალითად, ეკონომიკის  ზოგიერთისფეროს  საბიუჯეტო  დაფინანსება&, მაშინ  !ირდა!ირი  ფორმებისსოციალური როლი თანდათანობით გაიზრდება %მაგალითად, სოციალური

8/19/2019 minda viyo sheni mango

9/33

გარანტიების  გაფართოვება, რომელსაც  სახელმწიფო  სთავაზობსმოსახლეობას&.  სახელმწიფოს )არევა სამეურნეო ცხოვრებაში ყოველთვის ხდება ამათუ  იმ  ინსტიტუციური  საფუ$ვლით. ინსტიტუციურ  ორგანიზაციასმიეკუთვნება  სახელმწიფო  საქმიანობი  ისეთი  სახეები, როგორიცაასაკანონმდებლო საქმიანობა, კონტროლი და ინს!ექცია, სასამართლო დაარბიტრაLი, ადმინისტრაციული შეზ#უდვები და აკრ$ალვები, ყველასთვისერთიანი მნოქმედების წესების დადგენა და სხვა.  ნებისმიერ  ქვეყანაში  სახელმწიფოებრივი  ინსტიტუციურიორგანიზაციის  სფეროები  იყოფა  შემდეგ  სექტორებად  საკანონმდებლოაქტების, ადმინისტრაციული  ნორმების, კონტროლისა  და  მართვის,

ჯანდაცვისა 

და 

სოციალური 

უზრუნველყოფის,

ს!

ორტისა 

და 

ტურიზმის 

დაა.შ.  ხაზგასასმელია ის გარემოება, რომ ზემოთა#ნიშნული სახელმწიფოებრივი ინსტიტუციური ორგანიზაციის გარესე ეკონომიკის ნორმალური ფუნქციონირება შეუ$ლებელია. მაგალითად,სახელმწიფოებრივი ინსტიტუციური ორგანიზაციის სფეროებიდან ერთ'ერთს წარმოადგენს ფინანსების სექტორი, რომელიში სახელმწიფოს ფუნქციონირების $ირითად მექანიზმს წარმოადგენს შემოსავლების განაწილება.8. საჯარო ფინანსების ფუნქციები.საჯარო ფინანსების !ანმანა%ილებლობითი ფუნქცია  საჯარო ფინანსების გაა)ნია * $ირითადი  ფუნქციაგანმანაწილებლობითი და საკონტროლო ფუნქცია.

  ¹საჯარო  ფინანსებისª განმანაწილებლობითი  ფუნქცია, !ირველრიგში, ეროვნული  შემოსავლის  განაწილებისას  ვლინდება. $ირითადიშემოსავლები  ორ  ჯფუფად  იყოფა  ?. მუშების, მოსამსახურეებისხელფასებად, ფერმერებისა  და  გლეხების  შემოსავლებად  და  *.მატერიალური წარმოებისა და მომსახურების სფეროების შემოსავლებად.თუმცა, შესა$ლებელია  მოხდეს  ეროვნული  შემოსავლის  მეორადიგანაწილება ანუ გადანაწილება. ეს !როცესი დაკავშირებულია სახსრებისდარგთაშორის  და  ტერიტორიულ  ერთეულებს  შორის  განაწილებასთან,რათა  უფრო  ეფექტურად  და  რაციონალურად  იქნეს  გამოყენებულიფინანსური რესურსები.ფინანსური  რესურსების  !ადანა%ილება  შესა*ლოა!ანხორციელდეს  დარ!თა  შორის  ან  ტერიტორიულ  ერთეულებსშორის. ა!რეთ"ე  შესა*ლოა  !ადანა%ილება  !ულისხმობდეს

კონკრეტული  სა%არმოების  დაფინანსებას. რაც  შეეხება  დარგებს,!რიორიტეტული  დარგები  შესა$ლოა  იყოს  სოფლის  მეურნეობა,გადამამუშავებელი  მრეწველობა, ტურიზმი  და  სხვ, ეს  დამოკიდებულია!ოლიტიკურ, ეკონომიკურ, სოციალურ, ბუნებრივ  და  სხვა  სახის  მრავალფაქტორზე.ფინანსური  რესურსების  გადანაწილება  შესა$ლოა  ისეთმიმართულებებსაც  შეეხოს, რომლებიც  საერთოდ  არ  წარმოადგენენეროვნული მეურნეობის ნაწილს, მაგალითად, საგზაო და სატრანს!ორტოინფრასტრუქტურის  შექმნა. თუმცა  ა#ნიშნული, სრულებით  ცხადია,შესა$ლოა  იყოს  ეკონომიკის  !რიორიტეტული  მიმართულება. ნებისმიერშემთხ"ე"აში  !ადანა%ილების  მი(ანი  ფინანსური  რესურსებისრაციონალურად !ამო&ენების შესა*ლებლობის !ა/ენაა.საჯარო  ფინანსების  გამანაწილებლობითი  ფუნქცია  არ  გულისხმობს

მთლიანი  ეროვნული  ფულადი  სახსრების  გადანაწილებას, არამედმხოლოდ  მისი  ნაწილის  გადანაწილებას. ეს  ის  ნაწილია, რომელიცსახელმწიფოს  სახაზინო  ანგარიშებზე  აკუმულირდება  გადასახადების,მოსაკრებლების, სანქციებისა  და  სხვა  სახის  გადასახდელების  სახით.აგრეთვე, მისი  მცირე  ნაწილი  განსაზ#ვრულ  შემთხვევებში  შესა$ლოადაფინანსდეს  საქონლის  სახელმწიფოს  საკუთრებაში  მიქცევის  გზით,რომლის  რეალიზებიდან  მი#ებული  თანხა  )აირიცხება  სახელმწიფოსანგარიშზე.საჯარო  ფინანსების  გამანაწილებლობითი  ფუნქციისგანსახორციელებლად იქმნება ს!ეციალური მი(ნობრი"ი დანიშნულების

8/19/2019 minda viyo sheni mango

10/33

ფონდები, ასევე  სარე(ერ"ო  ფონდები, ურომლისოდაც  შეუ$ლებელიანებისმიერი ნორმალური ქვეყნის არსებობა.  საჯარო  ფინანსების  განმანაწილებლობითი  ფუნქციის  ერთერთიმნიშვნელოვანი  თავისებურებაა  ის, რომ  იგი  მოიცავს  ეროვნულიეკონომიკის მართვის სხვადასხვა დონეებს ფედერალურს, ტერიტორიულსდა ადგილობრივს.საჯარო ფინანსების საკონტროლო ფუნქცია  ¹საჯარო ფინანსებისª განმანაწილებლობითი ფუნქციისარსებობა  უშუალო  კავშირშია  საკონტროლო  ფუნქციასთან. საბიუჯეტოფონდების  მო$რაობა, საბიუჯეტო  !როცესი  მთლიანობაში  ' ბიუჯეტისშედგენა, განხილვა, დამტკიცება, შესრულება  და  ბიუჯეტის  შესრულების

ანგარიშგების 

დამტკიცება 

დაკავშირებულია 

საჯარო 

ფინანსებისსაკონტროლო  ფუნქციასთან. მისი  ამოცანებია  ქვეყანაშიკანონმდებლობის  ზუსტი  დაცვა, საგადასახადო  ორგანოების, ბანკების,საბიუჯეტო  სისტემის  წინაშე  ფინანსურ  ვალდებულებათა  დროულად  დასრულად  შესრულების  კონტროლი, საწარმოებსა  და  ორგანიზაციებსშორის  ანგარიშსწორებათა  და  გადასახდელებისურთიერთვალდებულებათა შესრულების კონტროლი.საკონტროლო  ფუნქცია  გულისხმობს  სახელმწიფოს  ანგარიშებზეთანხების  მო$რაობის  კონტროლს. ხოლო  კონტროლი  თა"ის  მხრი"ფართო  ცნებაა  და  მოიცა"ს  არა  მხოლოდ  იმის  მონიტორინ!ს,მო*რაობს თუ არა თანხები იმ მონაცემების შესაბამისად, რომლებიცშესაბამისი  პირებისა!ან  მიე%ოდება  მაკონტროლებელ  ორ!ანოებს,არამედ თა"ად ამ მონაცემების სის%ორის კონტროლსაც, რაც საჯარო

ფინანსების  საკონტროლო  ფუნქციის  &"ელა(ე  მნიშ"ნელო"ანიელემენტია.ამასთან  დაკავშირებით, რაც  შეეხება  ბიუჯეტის  შემოსავლებისამსახველი  დოკუმენტაციის  სისწორის  კონტროლს, იგი  $ირითადადმოიცავს  ფინანსთა  სამინისტროს  დაქვემდებარებაში  არსებული  საჯაროსამართლის  იურიდიული  !ირის  შემოსავლების  სამსხურის  აუდიტისდე!არტამენტის  მიერ  გადასახადის  გადამხდელთა  ყოველწლიური  დაყოველთვიური  დეკლარაციების  შემოწმებას  (0სა!ადასახადოშემო%მება1), რის  შედეგადაც  გამოვლენილი  სხვაობა  შემოწმებითდადგენილ  გადასახადის  თანხებსა  და  დეკლარირებულ  მონაცემებსშორის, საჯარიმო  სანქციებთან  ერთად  ერიცხება  გადასახადისგადამხდელებს  საგადასახადო  შემოწმების  აქტით. მაშასადამე,საგადასახადო  შემოწმებისას  მიზანია  სახელმწიფოს  კუთვნილი

დამალული თანხების გამოვლენა.ა#ნიშნული  საგადასახადო  შემოწმება  $ირითადად  ეყრდნობაგადასახადის  გადამხდელების  მიერ  წარმოდგენილ  დოკუმენტაციას,ხოლო  თავად  ამ  დოკუმენტების  წარმოების  კონტროლი  საგადასახადოორგანოს  მიერ  ხორციელდება  მიმდინარე  კონტროლის  #ონის$იებებისმეშვეობით, ხოლო ზოგიერთ შემთხვევაში სა!ატრულო !ოლიციის მიერ 'ოპერატიული  შემო%მებით. მიმდინარე  კონტროლის  #ონის$იებებია,მაგალითად, სასაქონლო'მატერიალური  ფასეულობების  ინვენტარიზაცია%რომლის  დროსაც  გადასახადის  გადამხდელის  ობიექტზე  ფაქტობრივადარსებული  სასაქონლო'მატერიალური  ფასეულობების  ნაშთი  უდარდებამისსავე  ბუ#ალტრულ  ნაშთებს&, საკონტროლო'სალარო  ა!არატებისგამოყენების  წესების  დაცვის  კონტროლი, და  სხვ. ხოლო  სა!ატრულო!ოლიციის  მიერ  კონტროლის  მაგალითია, საქონლის  გადამზიდავი

სატრანს!ორტო  საშუალების  შე)ერება  იმის  შესამოწმებლად, ახლავს  თუარა  ტვირთს  აუცილებელი  დოკუმენტაცია  %მაგალითად, სასაქონლოზედნადები&. ყველა  შემთხვევაში, დოკუმენტებით  გაცხადებულიმონაცემების  ფაქტობრივ  მონაცემებთან  შესაბამისობის  მიმდინარე  თუო!ერატიული  კონტროლი  მიზნად  ისახავს  საგადასახადო  შემოწმებასმოუმზადოს სანდო ინფორმაცია.რაც  შეეხება  ბიუჯეტის  ხარჯვის  კონტროლს, ა#ნიშნული  ფუნქციააკისრია საქართველოს კონტროლის !ალატას და სხვა ორგანოებს, რისიმიზანიც არის თანხების მიზნობრივად ხარჯვის გაკონტროლება.

ფინანსური  საკონტროლო  ფუნქციის  ეფექტიანობა  დიდად  არის

8/19/2019 minda viyo sheni mango

11/33

დამოკიდებული  ეროვნულ  მეურნეობაში  საფინანსო  დისცი!ლინაზე.როგორც  წესი, საფინანსო  დისცი!ლინა  ერთნაირად  სავალდებულოაყველა  ფიზიკური  და  იურიდიული  !ირისთვის, ყველა  მენეჯერისთვის.ფინანსური  მეურნეობის  გა$#ოლისთვის  აუცილებელია  მთავრობის  მიერდადგენილი  წესების  შესრულება. საზოგადოების  თითოეული  წევრიმოვალეა  უ!ირობოდ  შეასრულოს  სახელმწიფოს  წინაშე  ა#ებულიფინანსური ვალდებულებები.სახელმ%იფო  შემოსა"ლებისა  და  ხარჯების  კონტროლის  მი(ანიასათანადო  ინფორმაციის  მომ(ადება  სტრატე!იული  ეკონომიკური!ადა%&"ეტილებების მისა2ებად.3. საჯარო ფინანსების შემოსა"ლების ეკონომიკური შინაარსი

ნებისმიერ 

ქვეყანაში 

საფინანსო 

სისტემის 

უმნიშვნელოვანეს 

სფეროს 

საჯარო ფინანსები წარმოადგენს, რომელიც მოწოდებულია უზრუნველყოს სახელმწიფო მისი ეკონომიკური, სოციალური და !ოლიტიკური ფუნქციების განსახორციელებელი ფულადი რესურსებით.  როგორც ა#ვნიშნეთ, საჯარო ფინანსების ეკონომიკური არსი ' ეს არის ფულადი ურთიერთობანი მთლიანი ეროვნული !როდუქტის და ეროვნული შემოსავლის განაწილებისა და გადანაწილების მიზნით,რომლებიც დაკავშირებულია სახელმწიფოს განკარგულებაში ფინანსური რესურსების ფორმირებასა და ამ სახსრებით ეკონომიკური, სოციალური და !ოლიტიკური ფუნქციების შესრულებისას გაწეული ხარჯების დაფინანსებასთან.  გასათვალისწინებელია, რომ საფარო ფინანსების ეკონომიკური შინაარსი არაერთგვაროვანია. იგი მოიცავს სახელმწიფო მმართველობის 

სხვადასხა დონის ბიუჯეტებს, სახელმწიფო კრედიტს, სახაზინო საწარმოთაფინანსებს.  სახელმწიფო ხელისუფლების მიერ ქვეყნის ეკონომიკური და სოციალური განვითარების მართვის და რეგულირების დონე დიდად არის დამოკიდებული მის უნარზე, თუ რამდენად სწორად განსაზ#ვრავს,!როგნოზირებას გაუკეთებს და ო!ტიმალურად გამოითვლის სახელმწიფოს აუცილებელ ხარჯებს და მის დასაფინანსებლად სა(ირო მოც