mobİl öĞrenme çaliŞtayi - okan.edu.tr · pdf fileöte yandan...
TRANSCRIPT
MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI
12 Haziran 2013, Okan Üniversitesi
Prof. Dr. Gonca Telli Yamamoto
İstanbul, 2013
ISBN: 978-605-62095-6-7
Kapak: Türker Saraçlar & Erdal Yılmaz
I
ÖNSÖZ
Küreselleşmeyle oluşan hızlı değişim, dünyayı sanal olarak düzleştirmiş, ülkeleri ve ülke bireylerini birbirine yakınlaştırmıştır. Bu durum bir yandan küresel fırsatlar sunarken bir yandan
da küresel olarak rekabeti artırmıştır. Bu rekabette ve fırsatta bireylerin sahip olduğu bilgi ve beceriler oldukça önem kazanmaktadır. Bir başka ifadeyle birey ne kadar bilgi ve beceri ile
donanırsa o derece küresel ekonomiye uyum sağlayabilir. Bu nedenlerden ötürü bilgi ve iletişim
teknolojilerin tetiklediği bu hızlı değişim yaşam boyu öğrenmeyi kaçınılmaz kılmaktadır.
Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi olarak küresel ekonomide bu rekabeti yakalayabilmek için eğitim yaklaşımlarımızı çağın gereksinimlerine göre yenilemeyi ve
geliştirmeyi, vatandaşlarımızın yaşam boyu öğrenmelerini sağlayacak çeşitli eğitim fırsatları
sunmayı, farklı ülkelerle işbirliği yaparak vizyonumuzu geliştirmeyi amaçlamaktayız. Bu amaçlardan ötürü, öğrenen-merkezli öğrenme, akreditasyon, informal öğrenme, kitlesel açık
kurslar, açık eğitim kaynakları, mobil öğrenme gibi güncel öğrenme yaklaşımlarını yakından
takip etmekte, bu konularda uluslararası ölçekte fikir paylaşımlarına ve projelere oldukça önem vermekteyiz.
30 yılı aşkın süredir yükseköğretime açık ve uzaktan eğitim hizmeti sunan Anadolu
Üniversitesi, bu süreç içerisinde kazandığı deneyimleri British Council’ın Birleşik Krallıklar –
Türkiye Yükseköğretimde Bilgi Ortaklığı programına dahil olarak paylaşmaktan mutluluk duymaktadır. Wolverhampton Üniversitesi ve Okan Üniversitesi ortaklığında
gerçekleştirdiğimiz “Bilgi ve İletişim Teknolojileri Döneminde Daha Kaliteli kurslar İçin Çoklu
Platforma Sahip Mobil Öğrenme Sistemi” projesi Birleşik Krallıktan ve Türkiye’den çok değerli akademisyenleri buluşturmuş ve mobil öğrenme konusunda vizyon geliştirmemize katkı
sağlamıştır.
Gerek dünyada gerekse Türkiye’de mobil iletişim abone sayısını hızla arttığı görülmektedir. Özellikle akıllı telefonların ve tablet cihazların sunduğu bir çok işlevsel araç ve özellik bu artışı
tetiklemektedir. Mobil iletişim teknolojileri, bireylere her zaman ve her yerde bilgi erişimi
sağlamaktadır. Bu nedenle mobil teknolojiler eğitim için büyük bir fırsattır. Mobil öğrenme ile
küreselleşen dünyanın farklı yerlerindeki bireyler anında, kişiselleştirilmiş, dinamik, bağlama dayalı bilgiye erişebilmektedir, Böylece bireyler bireysel öğrenme, informal öğrenme,
yaşamboyu öğrenme fırsatlarından zamandan ve mekandan bağımsız olarak
yararlanabilmektedir.
Mobil öğrenmenin yükseköğretimde etkili olabilmesi için teknolojik boyutunun yanından
pedagojik boyutunun da irdelenmesi gerekmektedir. Mobil öğrenmenin pedagojik boyutunun
tartışıldığı bu çalıştayın, mobil öğrenmenin yeni açılımlarını ortaya koyacak yeni çalışmalara
kaynak oluşturacağını umuyor, çalıştayda emeği geçen herkese teşekkürlerimi sunuyorum.
Prof. Dr. Kerim Banar
Anadolu Üniversitesi
Açıköğretim Fakültesi Dekanı
II
ÖNSÖZ “İş yaşamına en yakın üniversite” ve “Başarıyı destekliyoruz” gibi iki önemli vizyonla
çalışmalarını sürdüren Okan Üniversitesi, 1000’i aşkın firmayla yaptığı işbirlikleri ve
uygulamalı eğitim programlarıyla en az iki yabancı dil bilen, sadece Türkiye’de değil tüm dünyada iş bulabilen mezunlar yetiştirirken mobil öğrenme gibi en yenilikçi yaklaşımları da
devreye almıştır. 1999’da kurulan ve 2003’te 85 öğrenciyle eğitim serüvenine başlayan Okan
Üniversitesi bu yıl 15 bin öğrenciye ulaşmıştır. Anadolu Üniversitesi ve Wolverhampton
Üniversitesi gibi önemli işbirliklerimize her geçen gün yenilerini eklemeyi ve değişen ihtiyaçlara göre farklı programlar oluşturmayı hedeflemekteyiz. Bu yüzden Mobil Öğrenme
çalıştayı mobil öğrenme konusunda ufuk açıcı bir çalıştay olarak çok farklı grupların ve çok
değerli akademisyenlerin konuyla ilgili akademik yaklaşımlarının anlaşılması açısından önemli bir basamak olarak değerlendirilmelidir.
Dijital ortama taşınan eğitimin mobil teknolojilerdeki gelişmelerle birlikte üniversitelerimizi de
etkilediği açıktır. Gerçekten de Türkiye’de ve dünyada eğitimde mobil teknolojilerin kullanımı artmakta ve küresel ölçekte farklı bazı öğrenme anlayışlarına olan ihtiyaçlar ve yöntemler
tartışılmaktadır. Buna ilişkin olarak Okan Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezimizin, British
Council’in desteğinde İngiltere’den University of Wolverhampton ve Türkiye’den Anadolu
Üniversitesi ile birlikte 2012 yılında başlatmış olduğu ‘A Multiplatform M-Learning System For More Qualified Courses-Daha Kaliteli Kurslar İçin Çok Platformlu M–Öğrenme Sistemi’
başlıklı proje gerek uluslararası işbirliği geliştirme gerekse mobil öğrenme konusunda mesafe
katetme açısından son derece önemli projelerden biridir. Zaten bu kadar önemli bir durum sözkonusu olmasa proje ikinci bir yıla uzatılamazdı. Bu bağlamda Türkiye’deki mobil öğrenme
konusundaki yaklaşımları geliştirmek için eğitimin şekillenmesinde konuyla ilgili kişi ve
kurumları bir araya getiren bir çalışmanın yararlı olacağından hareketle bir çalıştay düzenlenerek konuyla ilgili paydaşların görüşlerini olabildiğince paylaşarak bir sinerji yaratacak
bir çalışma olan Mobil Öğrenme Çalıştayı Okan Üniversitesinde gerçekleştirilmiştir.
Öte yandan öğrenmede bireyselleşmeye yol açan tablet ve cep telefonu gibi mobil cihazlar
sayesinde mobil öğrenme alanındaki çalışmalar yaşam boyu öğrenme ve bireysel öğrenme, seçimli öğrenme, modüler öğrenme gibi pek çok alanda da özellikli açılımlar yaratacak kişilerin
bilgi toplumu bireyleri haline gelmesine büyük katkıda bulunacaktır. Mobil öğrenmeye ilişkin
yeni yaklaşımların ortaya konduğu bu çalıştayın yeni akademik çalışmalara da kaynak olacağını düşünerek başta organizasyonu gerçekleştiren Prof. Dr. Gonca Telli Yamamoto’nun şahsında
çalıştayda emeği geçen herkese ve bilhassa British Council’e içten teşekkürlerimi sunuyorum.
Bu tarz çalışmaların hızlanarak sürmesi dileklerimi de ayrıca ifade etmek istiyorum.
Prof. Dr. Şule Kut
Okan Üniversitesi Rektörü
III
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ .................................................................................................................................... I
İÇİNDEKİLER .......................................................................................................................III
ŞEKİL LİSTESİ ...................................................................................................................... V
1. GİRİŞ .............................................................................................................................. 1
2. MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI ÖNCESİ YAPILAN HAZIRLIKLAR ........................ 3
2.1. Moderasyonla İlgili Yapılan Ön Çalışmalar ................................................................ 3
2.2. Moderatörler Toplantısı ve Soruların Oluşturulması için Beyin Fırtınası Yapılması ..... 4
2.3. Mobil Öğrenme Çalıştayı Soruları .............................................................................. 5
2.3.1. Yöntem ................................................................................................................ 5
2.3.2. İçerik ................................................................................................................... 5
2.3.3. Pazar ................................................................................................................... 5
2.4. Mobil Öğrenme 2013 Çalıştayı’nda İzlenen Yöntem ................................................... 6
2.4.1. Grup Oluşumu ..................................................................................................... 6
2.4.2. Yöntem ................................................................................................................ 6
2.5. Çalıştay Sunum ve Açılış Konuşmaları ....................................................................... 7
2.5.1. Prof. Dr. John Traxler’ın Açılış Sunumu .............................................................. 7
2.5.2. Yrd. Doç. Dr. Nilgün Özdamar Keskin'in Açılış Konuşması ................................. 9
2.5.3. Prof. Dr. Gonca Telli Yamamoto’nun Açılış Konuşması .....................................16
3. MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI SONUÇLARI ...........................................................17
3.1. Yöntem .....................................................................................................................17
3.2. İçerik .........................................................................................................................19
3.3. Pazar .........................................................................................................................21
4. MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI KISITLARI VE BAZI SORUNLAR .........................23
5. MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI YORUMU ................................................................24
6. MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI SONUÇ VE ÖNERİLERİ .........................................26
IV
7. ÇALIŞTAYDAN KARELER ..........................................................................................27
8. MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI BİLGİLERİ...............................................................39
8.1. Çalıştay Programı ......................................................................................................39
8.2. Düzenleme Komitesi .................................................................................................40
8.3. Yorumcu ...................................................................................................................40
8.4. Organizasyon Ekibi ...................................................................................................40
8.5. Moderatör Listesi ......................................................................................................40
8.6. Raportörler ................................................................................................................41
8.7. Katılımcı Listesi ........................................................................................................41
V
ŞEKİL LİSTESİ
Şekil 1 Mobil Öğrenme Kavram Haritası.................................................................................. 4
Şekil 2 Projenin İlk Toplantısı Okan Üniversitesinde Yapıldı ..................................................10
Şekil 3 Projenin İkinciTtoplantısı Wolverhampton Üniversitesinde Yapıldı .............................12
Şekil 4 Projenin Üçüncü Toplantısı University of Wolverhamton’da Yapıldı ...........................13
Şekil 5 Mobil Pazarlama Eğitim Uygulaması Arayüz Tasarımları ............................................14
Şekil 6 Projenin Dördüncü Toplantısı Anadolu Üniversitesi’nde Yapıldı .................................15
1
1. GİRİŞ
Türkiye’de ve dünyada eğitimde mobil teknolojilerin kullanılması son derece önemlidir.
Eğitimin dijital ortama taşınması ve mobil teknolojiler bilimsel ve teknolojik gelişmelerle
birlikte akademik ve mesleki eğitimde bir dönüşüm sürecini de beraberinde getirmektedir.
Öğrenmede öğreten, zaman, mekan, kaynak gibi bilgiye ulaşmadaki sınırları ortadan kaldıran
yeni bir teknoloji altyapısı olarak düşünülen mobil öğrenme yaşamın her anında, yaşamdan
kopmaksızın her yerde sunulabilen gerçek/sanal ortamda öğrenmenin sağlandığı çeşitli mobil
gereçlerle ve zenginleştirilmiş çoklu ortam sağlayabilen araçlarla ortaya konan ve öğrenciyi öğrenmenin merkezine alan, öğreticinin ise rehber, moderatör, koç, mentor gibi görevler
üstlendiği bireysel, sosyal ve bağlamsal öğrenme fırsatları sunan etkileşimli öğrenme
yöntemidir. Eğitimde Fatih Projesiyle birlikte bu tarz öğrenme ülkemizde daha da fazla önem kazanmıştır.
Buna ilişkin olarak 12.06.2013’de British Council’in desteğinde İngiltere’den University of
Wolverhampton ve Türkiye’den Anadolu Üniversitesi işbirliği ile 2012 yılında başlatmış
olduğumuz ‘A Multiplatform M-Learning System For More Qualified Courses-Daha Kaliteli Kurslar İçin Çok Platformlu M–Öğrenme Sistemi’ başlıklı projemizin son aşaması olan MOBİL
ÖĞRENME ÇALIŞTAYI gerçekleştirilmiştir. Bu çalıştayda mobil öğrenme konusuna olan
yaklaşımların daha geniş bir alana yayılması 21.Yüzyılın ihtiyaçlarını karşılayabilecek bir düzeye gelmesinde ve eğitimin şekillenmesinde konuyla ilgili kişi ve kurumları bir araya
getirerek bir sinerji yaratmak istenmiştir.
12.06.2013 Çarşamba günü gerçekleşen çalıştay Okan Üniversitesi Tuzla Kampüsünde yapılmıştır. Çalıştay 10.00-16.30 saatleri arasında çok değerli uzmanların ve katılımcıların
katkılarıyla bir tam gün olarak gerçekleştirilmiştir. Çalıştay için 131 kişi başvuruda bulunmuş
bunlardan 100 kişi çalıştaya katılarak katkıda bulunmuştur. Çalıştay katılımcıları arasında
Türkiye’nin büyük operatörlerinden temsilciler, üniversite öğretim üye ve elemanları, mobil öğrenme konusunda çalışma yapan firmalar, üniversitelerin uzaktan eğitim merkezlerinden
katılan uzmanlar, MEB Fatih Projesi formatörleri, YEGİTEK temsilcileri, kamu ve özel ilk ve
ortaöğretim kurumları öğretmen ve yöneticileri, konuyla ilgilenen çeşitli firma temsilcileri bulunmaktadır. Bu da konunun geniş yelpazede değerlendirilmesini ve ele alınmasını
sağlamıştır.
Bu bağlamda bizlerden desteğini hiçbir zaman esirgemeyen Sayın Mütevelli Heyet Başkanımız Bekir Okan’a ve Okan Koleji Kurucu temsilcisi Işıl Okan Gülen’e, desteğini sürekli
hissettiğimiz ve bizim bu çalıştayı gerçekleştirmemiz için üniversitemizin her türlü olanağını
bize açan değerli rektörümüz Prof. Dr. Şule Kut’a, Rektör Yardımcımız Prof. Dr. Argun
Karacabey’e mekan anlamında destek eren Güzel Sanatlar Fakültesi Dekanımız Prof.Dr. Bülent Vardar ve diğer dekanlarımız ve müdürlerimiz, bölüm başkanlarımız ve üniversitemiz öğretim
elemanlarına, bilhassa çeviri konusunda emeği geçen Çeviribilim Bölüm Başkanımız Prof.Dr.
Ayşe Dilek Erbora’ya ve Çevrebilim Asistanı Can Koparan’a,
Konuyla ilgili işbirliği gerçekleştirdiğimiz İngiltere Wolverhampton Üniversitesi Mobil Kürsü
kurucusu Prof.Dr. John Traxler ve Karl Royle’a, Anadolu Üniversitesi’nden Yrd. Doç.Dr.
Nilgün Özdamar Keskin’e ve bu konuda işbirliğini gerçekleştirmemizde bize imkan sağlayan
British Council’e ve özellikle katkılarıyla British Council İstanbul’dan bizzat katılan Eğitim Müdürü Yavuz Yılmazoğlu’na, Eğitim Projeleri Koordinatörü Hande Diker’e ve E-Öğrenme
Projeleri Koordinatörü Şirin Soyöz’e teşekkür ederiz. Ayrıca işbirliği yaptığımız Enocta
firmasına katkılarından dolayı minnettarız.
2
Ayrıca düzenleme komitesinde destek veren Dr. Aydın Kolat’a (TBV), Doç.Dr.Eser Eke Bayramoğlu’na (Ege Üniversitesi), Doç.Dr. Fatih Gürsul’a, Prof. Dr. John Traxler ve Karl
Royle’a (Wolverhampton Üniversitesi), Öğr. Gör Murat Kaykusuz’a, Öğr. Gör. Mustafa Özhan
Kalaç’a (Celal Bayar Üniversitesi) ve Yrd. Doç.Dr. Nilgün Özdamar Keskin’e (Anadolu
Üniversitesi) teşekkürü bir borç biliriz. Prof.Dr. Hafize Keser’in (Ankara Üniversitesi) yorumcu olarak verdiği katkılarına teşekkür ederiz.
Katkıda bulunan moderatörlerimiz Yrd. Doç.Dr. İbrahim Gönen, Yrd. Doç. Dr. Fazlı Yıldırım,
Yrd. Doç. Dr. Seha Aksü, Yrd.Doç.Dr. Nilgün Özdamar Keskin, Öğr. Gör. Arzu Nur Alpagut, Öğr. Gör. Şebnem Alp Alkın, Öğr. Gör. Erkan İşçimen, Öğr. Gör. Murat Kaykusuz, Dr. Aydın
Kolat ve TBD’den Levent Karadağ’a katkılarından dolayı şükranlarımızı sunarız.
Çalıştayın organizasyonunda aktif görev alan Okan Üniversitesi Kurumsal İletişim Birimine ve bilhassa yöneticileri Feride Özel Kürkçü ve ekibinden Tahsin Aksu, Esra Yener, Selçuk Yaşar,
Garam Çağ Oraloğlu, Türker Saraçlar ve Elvan Süreroğlu’na teşekkür ederiz.
Bu organizasyonun gerçekleşmesinde emeği geçen organizasyon komitesi üyeleri Emel Koç,
Erdal Yılmaz, Gökçe Küle Demirtaş, Sevan Katrancıoğlu ve sunucu olarak destek veren Öğr. Gör. Beyza Ersoy’a, kayıtta ve not almada destek olan Caner Dilmener’e, Eda Telli’ye ve Okan
Üniversitesi öğrencilerine, ayrıca bu raporun yazılmasında destek olan Öğr. Gör. Murat
Kaykusuz’a ve katkıda bulunan herkese içten teşekkür ederiz. Forum açılmasında katkıda bulunan UDE Kurumsal ve Artuğ İşçimen’e çok teşekkür ederiz.
Katkıda bulunan firmalara, bilhassa proje ortağımız enoctaya diğer Üniversitelerden katılımda
bulunan değerli akademisyen ve uygulamacılara, çalıştaya katkıda bulunan tüm kişi ve kuruluşlara ve sivil toplum örgütlerinin temsilcilerine teşekkürü bir borç biliriz.
Türkiye’de Mobil Öğrenme Konusuna ilişkin olarak gerçekleştirmiş olduğumuz en geniş ölçekli
çalıştay olarak değerlendirilebilecek bu çalıştayın benzerlerinin yapılması ve projenin sağlıklı
bir şekilde gelişmesi Türkiye ve Türkiye’de gerçekleştirilecek eğitim açısından önemlidir. Okan Üniversitesi olarak bu tarz çalışmaları desteklemeyi sürdüreceğimizi ifade ederek projenin
gerçekten hedefine ulaşarak başarılı olmasını diliyoruz.
Prof. Dr. Gonca Telli Yamamoto
Okan Üniversitesi
Uzaktan Eğitim Merkezi Müdürü,
İstanbul, Temmuz 2013
3
2. MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI ÖNCESİ
YAPILAN HAZIRLIKLAR
2.1. MODERASYONLA İLGİLİ YAPILAN ÖN
ÇALIŞMALAR
Moderatörler Okan Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi Müdürü tarafından kendi alanlarında
uzman olan öğretim üye ve görevlileri arasından seçilmiştir. Okan Üniversitesi dışında katkı veren Anadolu Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Nilgün Özdamar Keskin, TBV’den Sn. Dr.
Aydın Kolat, TBD İstanbul Yönetim Kurulu Üyesi Sn. Levent Karadağ olmuşlardır. Çalıştayda
9 grupta toplam 11 Moderatör görev yapmıştır.
Unvan ve soyadına göre alfabetik olarak sıralanmış moderatör listesi aşağıdadır;
Gonca TELLİ YAMAMOTO, Okan Üniversitesi, [email protected]
Seha AKSÜ, Okan Üniversitesi, [email protected]
İbrahim GÖNEN, Okan Üniversitesi, [email protected]
Nilgün ÖZDAMAR KESKİN,Anadolu Üniversitesi, [email protected]
Fazlı YILDIRIM, Okan Üniversitesi, [email protected]
Şebnem ALP ALKIN, Okan Üniversitesi, [email protected]
Arzu Nur ALPAGUT, Okan Üniversitesi, [email protected],
Erkan İŞÇİMEN, Okan Üniversitesi, [email protected]
Levent KARADAĞ, TBD, [email protected]
Murat KAYKUSUZ, Okan Üniversitesi, [email protected]
Aydın KOLAT, TBV, [email protected]
Yorumcu: Prof.Dr. Hafize Keser, Ankara Üniversitesi, [email protected]
4
2.2. MODERATÖRLER TOPLANTISI VE SORULARIN
OLUŞTURULMASI İÇİN BEYİN FIRTINASI YAPILMASI
Moderatör olarak görev yapan tüm akademisyenlerimiz için bir moderatörler toplantısı
düzenlenmiş ve bu toplantıdaki yapıyı oluşturmak ve moderatörlerin mobil öğrenme algısını belirlemek amacıyla “Mobil Öğrenme Beyin Fırtınası Seansı” düzenlenmiştir. Buna ilişkin
olarak temel soru kriter ekseni belirlenmiş ve mobil öğrenme çok geniş bir kavram olduğundan
moderatörlerimizden yöntem, içerik ve pazar hakkında en az üç soru çıkarmaları istenmiştir. Bu
sorular daha sonra bir araya getirilerek aşağıdaki soru listesi oluşturulmuştur.
Mobil öğrenme Çalıştayımız için çıkan kavram haritası aşağıdaki gibidir:
Şekil 1 Mobil Öğrenme Kavram Haritası
Daha sonra bu kavram haritası üzerinden moderatörlerden “İçerik, Yöntem ve Pazar”
başlıklarıyla en az üçer soru çıkarılması istenmiştir. Bu sorular daha sonra tasnif edilerek çalıştay soruları haline getirilmiştir.
5
2.3. MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI SORULARI
2.3.1. Yöntem
Mobil öğrenme yöntemi nasıl olmalı? Farklı içerik, farklı öğrenme eğilimlerine göre farklı
yöntemlerle mi sunulmalı? Çevrimiçi ve çevrimdışı kullanım nasıl olmalı?
Mobil öğrenmede amaç geleneksel öğrenmeyi desteklemek mi uzaktan öğrenmeyi
desteklemek mi, yoksa başlı başına mı öğrenme olmalı? Neden?
Mobil öğrenmeyi yöntem olarak her öğrenme modeline mi uygulamalıyız? Mobil öğrenme
konusunda avantajlı unsurlar var mı? Neler?
Mobil öğrenme uygulamaları öğrenmeye nasıl katkı sağlayacak? Karşılaşılan sorunlar
nelerdir?
2.3.2. İçerik
Mobil öğrenmede içerik nasıl olmalı? Düşük yoğunluklu ve daha az zamanda aktarılabilen
içerikler mi, yüzeysel bilgiler mi ?
Mobil öğrenmede derinlemesine bilgi nasıl verilebilir?
Mevcut kullanılan öğrenme materyalleri mobil öğrenmeye uyarlanmalı mı? Yoksa mobilin
özelliğine uygun yepyeni içerikler geliştirilebilir mi buradaki gelişme nasıl olmalıdır?
İçeriği kim üretmelidir?
2.3.3. Pazar
Mobil öğrenme pazarı nasıl bir düzenleme gerektirmektedir? Devletçe mi düzenlesin,
operatörler mi öncülük yapsın, serbest pazar ekonomisi gibi mi işlesin?
Hangi dersler pazarda daha etkin olabilir (Yabancı dil vb)?
Mobil öğrenme içerik sağlayıcıları ve mobil öğrenme yazılımcıları belli bir sertifikasyon
sürecinden geçecekler mi? Denetleme şirketler bazında mı içerik/yazılım bazında mı yoksa
her iki düzeyde de olmalı mı nasıl yapılacak?
Mobil öğrenmede fiyatlama nasıl gerçekleştirilebilir? Gelir dağılımı adaletsizliği, eğitimde
fırsat eşitsizliğine dönüşecek mi? Fiyatlar belli bir üst kurul tarafından denetlemeye tabi
olmalı mı?
6
2.4. MOBİL ÖĞRENME 2013 ÇALIŞTAYI’NDA İZLENEN
YÖNTEM
2.4.1. Grup Oluşumu
Her grupta farklı paydaş karışımı 10-12 kişi olacak şekilde eldeki başvuru listesinden karma olarak seçilmiştir.
Çalıştay, konuları gereği 12.06.2013 Çarşamba günü 3 oturumla gerçekleştirilmiştir.
2.4.2. Yöntem
Moderatör “Hoşgeldiniz” diyerek oturumu açar. Yöntemden başlayarak bütün sorular üzerinden
geçilir. Yazman notları sürekli alır. Detaylı not alınmalıdır. Moderasyon gerçekleşen bütün
oturumlara birer yazman atanmıştır. Yazmanlar detaylı not tutacaklardır. Soru listesindeki bütün ana sorular üzerinden geçilir. Gruplarda bütün kişilere söz verilmesi gerekmektedir.
Konuşmayan kalmamalıdır.
Kurallar;
Aynı sorular tüm gruplara sorulacaktır.
Soru listesi üzerinden gidilecektir.
Tüm konulardaki bütün sorular üzerinden geçilerek genel görüşler toplanacak ve
moderatörler tarafından çalıştay sonunda sunum haline getirilecektir.
7
2.5. Çalıştay Sunum ve Açılış Konuşmaları
2.5.1. Prof. Dr. John Traxler’ın Açılış Sunumu
Değerli Katılımcılar Merhabalar,
“Bugün burada Enocta, Okan Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi ve Wolverhampton Üniversitesi’nin uzmanlıklarını bir araya getiren projemizi sizlere takdim etmekten şeref
duyuyorum. Uzun yıllardır gayri resmi olarak zaten işbirliği içerisindeydik fakat British
Council’ın finanse ettiği bu proje iki yıldır birlikte çalışmamızı olanaklı kıldı.
---------------------------------
Çalışma arkadaşlarım ve meslektaşlarım projeden bahsedip kendi katkılarını anlatmadan önce
mobil öğrenimin potansiyeli hakkında birkaç şey söylememin faydalı olacağını düşünüyorum.
Mobil öğrenme camiası öğrenmenin öncelikle diğer dışarıdan eğitim inisiyatiflerinin erişmesi için ekonomik, sosyal ve coğrafi olarak fazlasıyla uzak ve birbirlerinden ayrık sayılan bireylere,
topluluklara ve ülkelere ulaştırılabileceğini göstermiştir; Mobil öğrenmede karşılaşılan engeller
şunlardır:
Coğrafi; geometrik ve uzamsal mesafe, örneğin fazlasıyla kırsal bölgelerin varlığı.
-------------
Seyreklik; seyrek bir şekilde yayılmış ve olasılıkla göç halinde olan öğrencileri bir araya
getirmenin güçlüğü, bazen uzaktan öğrenim topluluklarını desteklemek konusundaki
deneyim eksikliği, bazen de en yaygın iletişim ağlarına uygulanan vergi tarifelerinin
hizmetlere ulaşımı sınırlandırıyor oluşu.
--------------
Altyapı ve teknik problemler; örneğin Güney ve Orta Asya veya Sahra Afrika’sında olduğu
gibi, bu bölgelerde yaşayan, temel elektrik ve güvenli-temiz konut, sabit telefon hattı gibi
hizmetlere ulaşamayan toplulukların desteklenmesi, örneğin Kenya’daki SEMA projesi.
-------------
Sosyal dışlanmışlık; örneğin örgün eğitime aşina olmayan veya bu konuda güven
eksikliği olan öğrencilere ulaşmak; evsizler, çingeneler, marjinal gruplar, göçebeler,
eğitim-öğrenim halinde olmayan aynı zamanda istihdam edilmeyenler.
---------------------
Psikolojik ve bilişsel farklılıklar, görme, işitme veya hareket engelli insanların eğitim
erişimi ve imkanlarını desteklemek, disleksi problemi olanlar için kurumsal yardımlar
organize etmek.
--------------------------
Genellikle boş geçirilen, ölü zaman şeklinde tabir edilebilecek kısa zaman aralıkları;
örneğin asansörde, kafelerde, otobüslerde, sırada beklerken geçen zamanlarda gerçekleşen öğrenim bazen “bite-sized- bir ısırımlık” öğrenime örnek verilebilir. Bunun
eğitimsel limitleri olsa da cep telefonları öğrenciler tarafından her zaman dizüstü
bilgisayarlardan çok daha fazla taşınmaktadır.
---------------------
8
Mobil öğrenme camiası eğitim olgusu ve aktivitesini geliştirebileceğini,
yaygınlaştırabileceğini ve zenginleştirebileceğini göstermiştir. Bu kapsamda içerilen fikirler şunlardır:
Koşullu öğrenme ve öğretme: öğrencilerin ve/veya öğretmenlerin çevrelerine ve değişen
deneyimlere reaksiyon göstermesi, örneğin coğrafi gezilerde gerçek zamanlı data
toplama ve analizi yapmak. Burada öğretmenler öğretme stratejilerini öğrencilerin değişen
çevre koşullarına göre şekillendirebilirler.
-----------------------
Yerleşik öğrenme: burada öğrenme kendisini geçerli ve anlamlı kılan çevresel faktörler
altında gerçekleşir. Örneğin tapınakları, camileri, kiliseleri ve sinagogları ziyaret ederken
dinler hakkında bilgi edinmek; ayrıca dil ve tabiat bilgisi öğrenimi.
--------------------------
Özgün öğrenme: anlamlı öğrenme alıştırmalarının hali hazırda bulunan öğrenme
hedefleriyle ilişkilendirilmesi, örneğin temel sözsel ve işlemsel bilgilerin mesleki olarak işi yaparken öğrenilmesi, asistan doktorların ameliyatlarda bulunmaları veterinerlik
öğrencilerinin konsültasyon yapmaları, stajyer hemşirelerin koğuşlarda görev alması,
okullardaki stajyer öğretmenler.
---------------------------------
Bağlam odaklı öğrenme: öğrenmenin tarih ve öğrencinin çevre koşulları üzerinden
gerçekleştirilmesi; botanik bahçeleri, müzeler, temalı parklar ve kültür mirası alanlarında
öğrenim.
(Sanat Galerisi)
Artırılmış gerçeklikli mobil öğrenme: burada öğrenme fiziksel bağlam üzerinde sesli
ve/veya görüntülü materyaller ile desteklenerek inşa edilir.
(Berlin Duvarı)
------------------
Öğrenme desteğine şu an Britanya’da kamu fonlarıyla finanse edilen open-source Mobile
Oxford (http://m.ox.ac.uk/desktop/) örnek verilebilir. Bu programda şehir ve üniversite
ekseninin ötesinde öğrenciye günlük alıştırmalar ile, örneğin nasıl kütüphaneden bir kitap
bulacakları, otobüs bileti ayırtacakları, bir sonraki dersin zamanı, en yakındaki posta
kutusunun ne zaman toplanacağını bulmaları konusunda rehber hizmeti verilmektedir. Bu sistemlere web tarayıcısı ve GPS’i olan herhangi bir cep telefonu ile erişim
sağlanabilmektedir. Bu sistemler üniversite öğrencilerine akademik kaynak ve şehir
etkinlikleri ile ilgili lokasyon bazlı rehberlik sağlamaktadırlar.
---------------------------
Bu yeni sağlarlıklara ilişkin değerlendirme teknikleri için (örneğin fizyoterapi) (Dearnley
et al 2008)
-----------------------
Küresel topluluğumuzun çalışmalarını anlatmama olanak sağladığınız için size teşekkür
ederim. Umarım bu sunum size projemizin önemi hakkında fikir vermiştir.
Sorularınıza cevap vermekten memnun olurum.”
9
2.5.2. Yrd. Doç. Dr. Nilgün Özdamar Keskin'in Açılış Konuşması
Sayın Rektörüm, değerli hocalarım ve kıymetli katılımcılar,
Öncelikle British Council’ın desteğiyle Anadolu Üniversitesi, Okan Üniversitesi ve
Wolverhampton Üniversitesi işbirliğinde düzenlenen mobil öğrenme çalıştaya katılımınızdan
dolayı duyduğum memnuniyeti şahsım ve kurumum adına ifade etmek isterim. Bu çalıştayın
düzenlenmesi emeği geçen Prof. Dr. Gonca Telli Hocama ve ekibine, bununla birlikte çalıştayda bizi yalnız bırakmayan değerli hocalarım John Traxler ve Karl Royle’a çok teşekkür ederim.
Anadolu Üniversitesi’nin temsilcisi olarak “Daha Kaliteli Kurslar için Çok Platformlu M-
Öğrenme Sistemi" başlıklı projemizin son aşaması olan bu çalıştayda açık ve uzaktan eğitimin güncel çalışma konularından biri olan ve hem ulusal hem de uluslararası önem arz eden mobil
öğrenmeye ilişkin fikirlerin özgürce paylaşılmasını ve tartışılmasını oldukça önemsiyoruz.
21. yüzyılda küresel yarış, artan yüksek eğitim gereksinimi, bilgi doğasının değişimi, bilgi ve
iletişim teknolojilerinde yaşanan hızlı gelişmeler ve öğrenenlerin demografik özelliklerinin ve beklentilerinin değişimi yüksek eğitim kurumlarının yeniden yapılanması gereksinimini
doğurmuş ve eğitimde yaşam boyu öğrenme, sürekli eğitim, açık ve uzaktan öğrenme gibi yeni
yaklaşımlar ortaya çıkmıştır.
Farklı ortamlarda bulunan öğrenen ve öğreten arasındaki etkileşimin teknolojik araçlar yoluyla
gerçekleştiği uzaktan eğitim, yüz yüze eğitimin alternatifi olarak kullanılmaya başlanmış, daha
sonra öğrenenler arasındaki farklı iletişim yöntemlerini kullanma ve öğrenme-öğretme etkinliklerinin bireyselleştirilmesi sürecine geçilmiştir. Eğitimin internet aracılığıyla
gerçekleştirilmesi sonucu ortaya çıkan elektronik öğrenme (e-öğrenme) ile bu süreç daha farklı
bir boyut kazanmıştır. Geleneksel eğitim ve uzaktan eğitimde yaşanan birçok sıkıntı özellikle
öğrenen ve öğreticinin zamana ve yere bağımlılığı, e-öğrenme ile giderilmeye çalışılmıştır. E-öğrenme, hipermetin, video, ses, elektronik posta (e-posta), sohbet, tartışma paneli ve konferans
sistemlerini de içine alan internet teknolojilerini kullanmasından dolayı eğitimde birçok fırsat
sağlamaktadır.
Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte son yıllarda elektronik hizmetlerden mobil hizmetlere bir
dönüşüm yaşanmaktadır. Mobil cihazların küresel olarak kullanımındaki artış da bu dönüşümü
hızlandırmıştır. Uluslararası Telekomünikasyon Birliği’nin yayınladığı rapora göre dünyada yaklaşık 7 milyar mobil abone sayısı bulunmaktadır. Bu kullanıcılardan %40’ının mobil internet
hizmetlerinden yararlandığı bildirilmiştir. 10 Haziran 2013’de Apple’ın açıkladığı rakamlara
göre son beş yıl içinde 50 milyar uygulama indirilmiştir. 900.000 IOS uygulamasının olduğu
%93’inin her ay indirildiği bildirilmiştir. %74 IOS uygulaması, %20 Android uygulaması %6 diğer uygulamaların indirildiği belirtilmiştir. Mobil cihazlar insanlar tarafından yaygın olarak
kullanılmakta ve mobil kablosuz iletişim teknolojileri yani mobil internet kullanımı giderek
artmaktadır. Böylece mobil çağ olarak adlandırılan bu dönüşüm her alanı etkilediği gibi eğitim alanını da etkilemiş, mobil öğrenmenin günümüzün yeni bir paradigması olarak görülmesini
sağlamıştır.
10
Şekil 2 Projenin İlk Toplantısı Okan Üniversitesinde Yapıldı
Burada ayrıca “Daha Kaliteli Kurslar için Çok Platformlu M-Öğrenme Sistemi" projemizin
sürecinden kısaca bahsetmek istiyorum. İlk toplantımız İstanbul Okan Üniversitesi Tuzla
Kampüsünde gerçekleştirilmiştir. Bu toplantıda ortaklar kendi yaptıkları projeler hakkında bilgi paylaşımında bulunmuştur. Bununla birlikte projenin ilk aşamasında analiz çalışmalarına
yönelik olarak öğrencilerin dijital öğrenme alışkanlıklarına yönelik bir çalışma
gerçekleştirilmesine karar verilmiştir. Bununla birlikte akademisyenlerin teknoloji entegrasyonu konusunda düşüncelerini öğrenmek ve dijital ortamları kullanma alışkanlıklarını keşfetmenin
mobil öğrenme sisteminin yükseköğretimde kullanımı açısından önemli bir unsur olduğu
tartışılmıştır. Bu çalışmalara yönelik olarak Wolverhampton Üniversitesi Eğitimde Uygulamalı Araştırma ve Geliştirme Merkezinde görev yapan İngiliz araştırmacı Karl Royle ve ekibi
tarafından anketler geliştirilmiştir. Anketlerin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapıldıktan
sonra Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi, İktisat Fakültesi, İşletme Fakültesi
öğrencilerine ve akademisyenlere çevrimiçi ortamda anketler uygulanmıştır.
Yükseköğretim öğrencilerinin dijital ortamları kullanma becerileri ve dijital ortamlarda öğrenme
alışkanlıklarını belirlemeye yönelik geliştirilen ankete 20.172 açık ve uzaktan eğitim öğrencisi
katılmıştır. Anket araştırmasından elde edilen önemli bulguların en çarpıcı olanlarından bazıları şunlardı : (a) Öğrencilerin öğrenme amacıyla okuma istekleri oldukça düşüktür. Öğrenciler,
okumak yerine konunun kendilerine anlatılmasını ve ders içeriğinin resim, şekil, grafik, tablo ya
da benzeri görsel araçlarla özetlenmiş formunu tercih etmektedirler. (b) Öğrenciler, web
üzerinde bilgiyi aramak, bulmak ve yönetmek konusunda kendilerini yetkin görmektedirler. Ancak, yazılım yapmak, uygulama yazmak ya da bir web sayfası oluşturmak gibi teknik bilgi
gerektiren işlemler konusunda yardıma ihtiyaç duymaktadırlar. (c) Bilgisayarların ve Internet
erişimli cep telefonlarının bu grup içinde oldukça yaygın kullanıldığı görülmektedir. (d)
11
Öğrencilerin evde kullandıkları bilgisayarlarını büyük oranda aile fertleriyle ortaklaşa kullandıkları ve bilgisayarın kendi odalarında olmadığı görülmektedir. (e) Öğrencilerin büyük
çoğunluğu Internet’te 2-3 saatten daha fazla vakit geçirmektedir. (f) Öğrencilerin cep
telefonlarını en fazla konuşmak, fotoğraf çekmek ve mesajlaşmak için kullandıkları
gözlenmektedir. Video çekmek, müzik dinlemek, Facebook’ta gezinmek ise hemen sonrasında gelen işlemler arasında yer almaktadır. (g) YouTube ve diğer video paylaşım siteleri, vikiler,
bloglar ve mobil uygulamalar öğrenciler tarafından eğitim ve araştırma amacıyla kullanılan
araçlardandır. Ancak, bu ve benzeri araçların temelde eğitim amacıyla değil sosyalleşme ve kişisel ilgiler çerçevesinde daha çok kullanıldığı görülmektedir. (h) E-posta, müzik dinleme,
Facebook, mesajlaşma, video izleme, ödev hazırlamak, arkadaşlarla online sohbet, oyun
oynamak, tartışma gruplarına katılmak, Podcast dinlemek sırasıyla öğrencilerin Internet’te en fazla yaptıkları etkinlikleri oluşturmaktadır.
Akademisyenlerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerini (BİT) kullanma becerilerini anlamak ve
fakültelerde BİT’in entegrasyonunu ve sürdürebilirliğini keşfetmek amacıyla geliştirilen diğer
ankete ise 186 akademisyen katılmıştır. Bu çalışmadan en çarpıcı bulgular ise şunlardır: (a) Akademisyenlerin yarısından fazlası BİT’i ileri seviyede kullandığı görülmektedir. (b) Evde
İnternet sahipliği oldukça yüksektir. Akademisyenlerin %93’ünün internette harcadıkları zaman
iki saatten fazladır. (c) Akademisyenler İnternete bağlanmak için en çok bilgisayarı (%74) tercih ederken, mobil cihazları fazla tercih etmedikleri görülmektedir. (d) Akademisyenler
güncel dijital araçlardan en çok Facebook, Youtube, Google Dokümanlar ve Twitter
kullanmaktadır. (f) Akademisyenlerin sosyal ağlarda gezinmek ve e-posta yazmak en sık yapmış oldukları etkinlikler arasındadır. (g) Akademisyenler belirli konuları öğrenme ve
öğretme, bilgi ve eğitim materyallerini bulma ve ulaşma, kişisel mesleki öğrenme, iş arkadaşlar
ile iletişim amacıyla BİT’i sıklıkla kullanmaktadır. (h) İnterneti iş ile ilgili olarak değerlendirme
ve fikir almak amacıyla en sık kullandıkları görülmektedir. (i) Akademisyenler BİT kullanımı konusunda daha fazla bilgi sahibi olmak istemektedirler. (j) Akademisyenlerin büyük bir
bölümü BİT’in bilgiye ulaşma, öğrenme, öğretim ve değerlendirmede etkin araçlar olduğunu
düşünmektedir.
12
Şekil 3 Projenin İkinciTtoplantısı Wolverhampton Üniversitesinde Yapıldı
Projenin ikinci toplantısında;
Anadolu Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen anket araştırmalarından elde edilen sonuçlar,
projenin ikinci toplantısında Wolverhampton Üniversitesinde proje ortaklarına sunulmuş ve bu sonuçlar ortaklarla birlikte tartışılmıştır.
13
Şekil 4 Projenin Üçüncü Toplantısı University of Wolverhamton’da Yapıldı
Projenin üçüncü toplantısı yine İngiltere’de Wolverhampton Üniversitesi tarafından
gerçekleştirilmiştir. Bu toplantıda mobil öğrenme tasarımları, mobil öğrenme araçları ve değerlendirme konularına odaklanılmıştır.
14
Şekil 5 Mobil Pazarlama Eğitim Uygulaması Arayüz Tasarımları
Mobil öğrenme uygulaması hakkında kısaca bilgi vermek gerekirse; pazarlama eğitimi üzerine yapılandırılan mobil öğrenme uygulaması tabletler ve akıllı telefonlar tarafından
erişilebilecektir. IOS ve Android platformlarına yönelik geliştirilecek bu mobil öğrenme
uygulaması, etkinlik, test, örnek, danışmanlık, sürecim, iletişim gibi çeşitli araçları içermektedir. Pazarlama dersi alan veya pazarlama alanına ilgi duyan tüm yükseköğretim
öğrencileri bu uygulamaya ücretsiz erişebilecektir.
15
Şekil 6 Projenin Dördüncü Toplantısı Anadolu Üniversitesi’nde Yapıldı
Eskişehir Anadolu Üniversitesinde gerçekleşen projenin dördüncü toplantısında, ortaklar
tarafından projenin bir sene daha uzatılması kararı alınmış ve bir sonraki sene yürüteceğimiz
çalışmalar konuşulmuştur. Bununla birlikte ortaklığı pekiştirmek amacıyla İngiliz
araştırmacıların yürütücülüğünde gerçekleşecek bir Avrupa Birliği projesine ortak olunmuştur.
Peki bu günlerde neler yapıyoruz? Mobil öğrenme uygulamasına yönelik tasarım sürecine
yoğun çalışmalarla devam etmekteyiz. Bir yandan uygulamanın içeriklerini oluştururken, bir
yandan da mobil öğrenmenin tasarım boyutu ile araştırmaları incelemekteyiz. Öte yandan, mobil öğrenme uygulamamıza yönelik değerlendirme araçları üzerine çalışmaktayız. Özellikle
John Traxler ve ekibinin mobil öğrenmenin değerlendirme boyutunda deneyimleri oldukça fazla
olması dolayısıyla elimizden geldiğince onların deneyimlerinden faydalanmaya çalışacağız. Eylül 2013’te ise Marketing Genius isimli mobil pazarlama eğitim uygulamasına tüm
öğrencilerimizin erişebilmesini umuyoruz.
Bu projenin gerçekleşmesinde emeği geçen herkese tekrar teşekkürlerimi sunar, British
Council’a projemize vermiş olduğu destekten ötürü minnettarlığımı sunarım.
Saygılarımla
Yard. Doç. Dr. Nilgün Özdamar Keskin
16
2.5.3. Prof. Dr. Gonca Telli Yamamoto’nun Açılış Konuşması
“Örgün eğitim içinde mobil cihazların kullanımı sosyal ve teknolojik çerçevede hızla
değişmektedir. Mobil öğrenme farklı ülke ve kültürlerde farklı gelişen özel bir alan ve
girişimdir. Bizim British Council’in desteğinde gerçekleştirdiğimiz “Daha Kalifiye Kurslar İçin
Çok Platformlu Mobil Öğrenme” projemizin temelleri de bu mantık çerçevesinde atılmıştır. Mobil Öğrenme konusunda dünyada ilk kürsüyü açan Wolverhampton Üniversitesi’nden
Profesör John Traxler ve Karl Royle ve Açıköğretim alanında dünyanın ilk üç mega üniversitesi
arasında yer alan Anadolu Üniversitesi’nden Yrd. Doç.Dr. Nilgün Özdamar Keskin ve Mobil Pazarlama ve Öğrenme konusunda Türkiye’den sınırlı sayıda yapılan akademik çalışmaları
gerçekleştiren Okan Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi olarak biz dahil olduk. Özellikle
tarafımdan yazılmış olan Mobil Pazarlama (Mobilized Marketing and the Consumer:
Technological Developments and Challenges) kitabım da bizlere ilham verdi. Burada mobil öğrenme ve mobil pazarlama gibi konularda büyük potansiyel olduğundan hareketle lisans /
yüksek lisans programları ve işgücünü desteklemek için bir mobil uygulama geliştirilmesi
konusu ele alınmıştır. Mobil dijital teknolojilerin insan deneyimine yönelik olarak ‘dijital alışkanlıkları' ölçme anlamında birlikte çalışarak konuyla ilgili kapasite geliştirme ve bilgi
paylaşımı ve ortak kurumlar gibi konular üzerinde duruyoruz.
Tanımlayacak olursak mobil öğrenme öğrenmede öğreten, zaman, mekan, kaynak gibi bilgiye ulaşmadaki sınırları ortadan kaldıran yeni bir teknoloji altyapısı olarak düşünülen yaşamın her
anında, yaşamdan kopmaksızın her yerde sunulabilen gerçek/sanal ortamda öğrenmenin
sağlandığı çeşitli mobil gereçlerle ve zenginleştirilmiş çoklu ortam sağlayabilen araçlarla ortaya
konan ve öğrenciyi öğrenmenin merkezine alan, öğreticinin ise rehber, moderatör, koç, mentor gibi görevler üstlendiği bireysel, sosyal ve bağlamsal öğrenme fırsatları sunan etkileşimli
öğrenme yöntemidir.
Bugün Mobil Öğrenmeye ilişkin olarak yöntem, içerik ve mobil öğrenme pazarına yönelik sorularla alanın genişlemesi, mobil öğrenmenin daha rahat anlaşılması ve gerek akademik
gereksek sektörel olarak etkin kullanımı için gereken temeller üzerinde Türkiye’de ilk defa
böylesine farklı ve geniş kapsamlı bir çalıştay düzenlenmektedir.
Bundan sonra iki grup çalışması ve üzerine grup moderatörlerinin sunumu şeklinde bir çalışma
yapacağız ve son kısımda da moderatörlerimizin çalışmalarını değerli Hafize Hocamız
yorumlayacak. Hepinize verimli bir çalıştay diliyor saygılar sunuyorum.”
Prof. Dr. Gonca Telli Yamamoto
Okan Üniversitesi
Uzaktan Eğitim Merkezi Müdürü
17
3. MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI SONUÇLARI
Mobil Öğrenme gibi yeni ve dünyada uygulamaları fazla olmayan projelerin devreye
alınmasında, konunun yeterince bilinmemesinin yanında, hazırlıksız olmak da ciddi planlama
sorunlarını ortaya çıkarmaktadır. Bu tarz projeler, Fatih Projesi gibi öğrenmede yeni teknoloji ile yeni yöntem ve içerik gibi konularla bağdaşmaktadır. Ancak, ‘Kervan yolda düzülür’
mantığı ile hareket edilerek önceden yeterli hazırlık yapılmamakta ve teknolojilerin sürekli
gelişmesi nedeniyle, projelerin uygulanmasında önemli zorluklarla karşılaşılmaktadır. Yine de,
bir yerden başlanması da önemli ve gereklidir.
Mobil öğrenmenin internet tabanlı öğrenmede olduğu gibi (Demiray 2013) bazı temel
avantajları ve kısıtları bulunmaktadır. Bunlar mesafe ve zamandan bağımsızlık, kullanışlılık,
dersleri geliştirme ve koruma özelliği, zengin öğrenme ortamları, öğrenci kontrolü, etkili iletişim, çevrimiçi destek, formal ve informal öğrenme ortamları destekleme, maliyet etkililiği
gibi avantajları bulunmasına karşın sağlam teknik altyapı, planlı ön hazırlık, uygunluk, sınıf
yönetimi, uyum sağlama süreci ve finansal yük gibi sınırlılıkları vardır.
3.1. YÖNTEM
Öncelikle öğrencilerin teknolojileri kullanmalarının öğretmenlere göre çok ilerde olduğunun kabulüyle işe başlamak gerekmektedir. Mobil öğrenme konusunu fikir ve kapsam bakımından
henüz geçiş aşamasında görmek şu an için mümkündür. Bu yüzden geleneksel eğitim
metotlarıyla yeni eğitim metotlarının birlikte kullanıldığı harmanlanmış bir eğitim modeli söz konusu olduğu gibi, tercih konusu da olmaktadır. E-öğrenme ve geleneksel öğrenme
yöntemlerini destekleyici mobil öğrenme yöntemleri kullanılmalıdır.
Çalıştayda öğretmen veya eğitmenin merkez bir noktada değerlendirilmesi ve buna göre kritik
rol üstlenmesi konusu üzerinde durulan konuların başında gelmiştir. Bu yüzden mobil öğrenme konulu öğretmen eğitimlerine bir ayrıcalık sağlanmalı ve buna uygun öğretmen eğitimleri ve
güncelleştirmeleri gerçekleştirilmelidir. Yöntemin temelinde eğitim danışmanı olmalı, yani
merkeze eğitim danışmanı alınmalıdır. Eğitim danışmanı (mentör, moderatör, koç, rehber vb) mobil öğrenmenin amaçları ve mobil öğrenme teknolojisi konusunda bilgilendirilmeli ve
eğitilmelidir. Eğitim danışmanın görevi bir çeşit moderatörlük olmalı ve eğitim alanı
araştırmaya yönlendirmelidir. Eğitim danışmanları öğrencilerin bilgiye
ulaşmalarını sağlayan birer araç olmalıdır. Mobil öğrenmede kullanıcılar ve eğitim danışmanları iletişim halinde olmalıdır.
Yöntem belirlenirken bölgesel özellikler, yaş gibi demografik kriterler göz önüne alınmalıdır.
İnsanlar dijital dünyada doğanlar, dijital göçmenler ve karşıtlar olarak üç gruba ayrılmaktadır. Dijital dünyada doğanlar hemen bilgi edinmek isteyen bir grup olmakla beraber şu anda bu üç
grubun öğrenim biçimleri ve alışkanlıkları göz önünde bulundurularak, her grup için farklı
yöntemler uygulanmalıdır.
Hedef kitleye yönelik öğretim yöntemi seçilmelidir. Farklı yaş gruplarına ne tarz yöntemlerin
etkin olacağı konusunda uygulanacağı konusunda çalışmalar yapılmalı buna göre
küçük yaştakiler için farklı, kurumsal eğitim alanlar için farklı geleneksel,
uzaktan ve mobil ağırlıklı öğrenme yöntemleri uygulanmalıdır.
Hedef ise anaokulundan itibaren araştırmacı, sorgulayıcı ve sorumluluk bilinci olan kişiler
yetiştirilmesi olmalıdır. Özellikle anaokulu ve ilkokulda eğitimin oyunlar aracılığıyla
öğrencilere verilmesi yöntemi çok önemlidir. Bu yüzden oyunla öğrenmeyi sağlayabilecek yöntemlerin üzerinde durulmalıdır. Hangi seviyede olursa olsun eğitim alanlarda merak
18
uyandıracak yöntemler kullanılmalıdır. Eğitim bireylerin ilgisini çekecek ve onlarda merakın yanında öğrenme isteği uyandıracak yöntemler kullanılmalıdır.
Bilgiler direkt didaktik bir yolla verilmekten ziyade kişinin yaratıcılığını ortaya çıkarabilecek
biçimde olmalı ve bu bilgilere dayanarak yaratıcı çalışmalar yapılması özendirilmelidir.
Kişilerin anlama yeteneklerine ve kapasitelerine göre sistem geliştirilmesi konusu irdelenmelidir. Özel üstün yetenekli ve otistik çocuklar için mobil öğrenme çok etkili bir
yöntemdir. Örneğin özel üstün yetenekli çocuklarda hızlı bilgiye ulaşmaya, çeşitlendirilmiş bilgi
ve verilere, otistik çocuklarda görselliğe ağırlık verilmelidir. Mobil öğrenmede engellilerin eğitime ulaşması bakımından çok yararlı olacağı düşünülmektedir buna ilişkin yeni yöntemler
geliştirilmesi gerekmektedir.
Hedef kitle ve dersin konusuna göre dersin ağırlığı değiştirilebilir. Örneğin seviyelere göre dersi alttan alan öğrenciler için konuların nasıl işlendiğine ek ve yardımcı kaynak olarak mobil
öğrenmeden yararlanılabilir. Şu aşamada mobil öğrenme e-öğrenmeye destek bir yapı
izlemektedir.
Grup şeklinde öğrenmeye iten bilgiler ve uygulamalar da mobil öğrenme yaklaşımı açısından önemlidir. Hatta bu tarz grup çalışmaları öğrenmeyi artıran bir yol olabilir. Sosyal paylaşım
sayesinde bu uygulamalar yapılabilir. Mobil öğrenmede mutlaka forumlar bulunmalıdır.
Forumlarda düşünceler paylaşılabilir.
Öte yandan mobil öğrenmede, günlük yaşam deneyimleri kullanılarak uygulamalar
oluşturulmalıdır. Dersler, bilgiler ve kurgular gerçek hayatla olabildiğince ilişkilendirilmeli ve
kısa videolar, simülasyonlar sanal gerçeklik vb. teknolojinin olanaklarından olabildiğince yararlanılmalıdır.
Mobil öğrenme, eğitim alanların yaşam biçimlerini içerecek şekilde tasarlanmalıdır. Bilgiler her
zaman güncellenebilir olmalıdır. Mobil araçlarla kitap indirilebilmeli ve kendine özel arşivler
oluşturulabilmelidir. Çevrim içi kullanım artırılmalıdır. Her yerde internete bağlanmak mümkün olmadığı için dokümanların telefona kaydedilebilir olması ilk aşamalarda faydalı olacaktır.
Belirli platformlarda standart şablon olmalı, kullanımı kolay uygulamalara yer verilmelidir.
Platform son kullanıcıya yönelik oluşturulmalıdır. Kullanıcıların sistemi öğrenmeleri için gerekli tanımlama ve komutların önceden iletilmesi gerekir.
Mobil öğrenmede, taşıması daha kolay telefon gibi mobil araçların kullanımda ön plana
çıkarılması gereklidir ve mobil öğrenme bu araçlara göre tasarlanmalıdır. Mobil öğrenmenin
sağlık açısından zararları konusunda da çalışmalar gerçekleşmelidir. Ses, görüntü ve data kullanıcı ihtiyaçlarına göre tasarlanmalıdır.
Her ülke kendine özgü örnekleri oluşturmalıdır
Ayrıca çöp bilgilerin ayıklaması ve doğru bilgilere hızlı ulaşılabilmesi için yöntemler geliştirilmelidir.
19
3.2. İÇERİK
Mobil öğrenme sağlayabilecek çok fazla sayı ve çeşitte araç bulunduğundan oluşturulan içeriğin
her işletim sistemiyle uyum sağlaması gerekmektedir. Aksi takdirde herkese ulaşamayacak ve
herkes kullanamayacaktır. Ayrıca içeriğin interaktif ve öğrenciyle etkileşim halinde olması gerekli ve önemlidir. İlk aşama bir geçiş süreci olduğundan eski ve yeni içerik
harmanlanmalıdır. Mevcut geleneksel yöntemlerin mobile dönüştürülmesi gerekmektedir.
Mobil öğrenme hap gibi kısa ve öz olmalıdır. Kısa materyaller kullanılmalıdır.
Öğretmenin de materyalin bir kısmını üretebilir olması gerekir.
Mobil öğrenme, e-öğrenmeyi destekleyici olmalıdır. Mobil öğrenme ilk aşamada tek başına bir
öğrenme yöntemi olarak değil, destekleyici olmalı diye düşünülmektedir. Diploma ya da
sertifika verilecek bir eğitimde de Sosyal öğrenmede de öğrenme gerçekleşmektedir. Ancak sosyal öğrenme ile diploma verilecek öğrenme arasında farklı yöntemler olmalıdır. Cep telefonu
ve bilgisayarı entegre eden bir sistem geliştirilmelidir. Birbirlerini tamamlayıcı bir sistem
olmalıdır. Nitekim bu tarz teknolojilerin geliştirildiği bilinmektedir.
Akran öğrenimine imkân verilmelidir.
İçerikleri öğretmenler, kitabevleri veya içerik geliştirme konusunda uzmanlaşmış kişiler
geliştirmelidir. Bu da içerik hazırlamak isteyen kişi, kurum veya gruba net bilgi verilmesini
nasıl bir içerik istendiğinin doğru bir şekilde tanımlanmasını gerektirir. Amaç öğrenci memnuniyeti ve iyi bir öğrenme sağlanması bunun sürdürülebilir olmasıdır. Gerek kurum
gerekse kişiler işbirliği halinde en doğru içerik için çaba harcamalıdır. İçeriği kurumların hibe
etmesi beklentisi vardır veya devletin sübvanse etmesi beklenmektedir.
Kurumsal eğitimlerde de nihai kullanıcıyı memnun etmek amaçlanmalı ve onun ihtiyaçlarına
göre bir içerik hazırlanmalıdır. İçerik hazırlayanların saha deneyimi olmalıdır.
Oyunla öğrenme için oyun senaryosu geliştirmesine önem verilmelidir. Senaryo yazım
teknikleri, oyun geliştirme programları yazabilme yetisinin geliştirilmesi gibi konular ön plana çıkarılmalıdır. Hatta bu konuda önem sırası ve dereceleri oluşturulmalıdır. Üniversitelerde
konuyla ilgili yaratıcı gençlerin katıldığı kulüp çalışmaları artırılarak içerik geliştirmenin önemli
bir konu olduğu ortaya konmalıdır.
İçerik kontrol sistem(ler)i kurulmalıdır. Daha önceden belirtildiği gibi mevcut kullanılan
öğrenme materyalleri mobil öğrenmeye uyarlanmalıdır. İçeriğin geliştirilmesinde paydaşların
özel önemi vardır ve üniversiteler, öğretmenler, öğrenciler, yazılım şirketleri, MEB, vb. katılımıyla geliştirilmelidir. Uygulamalar birbirleriyle uyumlu ve araştırmayı özendirici
olmalıdır. Bilgilerin doğrudan didaktik bir yolla verilmesi yerine kişinin yaratıcılığını ortaya
çıkarabilecek seviyede ve nitelikte olmalıdır.
İçerikler öğrenim seviyelerine uygun hazırlanmalıdır. Herkes kendi seviyesinde öğreneceği için içeriklerin seviyelendirilerek (leveling) hazırlanması gerekir. Grup şeklinde öğrenmeye iten
bilgiler, uygulamalar içerikte yer almalıdır. Hangi derslerde ne tür gruplamalar yapılması
konusunda çalışmalar yapılabileceği gibi sosyal paylaşım ile informal uygulamalar yapılabilir. Mevcut programlar direkt kaynağa (öğretmene) bağlı olmamalıdır. Ayrıca öğrenciler içerik
üretmenin dışında tutulmamalıdır.
Mobil öğrenmede içeriklerin kontrol edilmesi ve denetlenmesi önemli bir konudur. İyi
içeriklerin oluşturulmasında ve kabulünde sistem kendi kendine eleme (crowdsifting) yapmalıdır.
İçerikte özellikle gençler için oyunlar konabilir. Bilgi veren sosyal ağ oluşturulabilir.
Öğrencilerin birbirinden haberdar olduklarını yaptıklarını bilgi olarak veren bir buton ve beğen
20
butonu eklenebilir. Mobil öğrenmede Facebook, Twitter vb. sosyal medyayla entegrasyon yapılabilir. Herkes içerik üretebilmelidir. Koordinasyon sosyal medyada olduğu gibi
gerçekleştirilebilir. Kötü olanlar zamanla elenebilir.
İçeriklerin uzman ekipler tarafından hazırlanması gerekir. Değişik kriterleri olan kişilerin
oluşturduğu kurullar olusturulabilir. Bu kurulun onayladığı bilgiler içeriğe eklenebilir. Uzman eğitim danışmanlarının yetiştirilmesi gerekir. Uzaktan eğitim tecrübelerinden yararlanılmalıdır.
Geleneksel öğretimde öğretmenin sunumu ön plandayken, mobilde grafikler, resimler, ses ve
tasarım ön planda olmalıdır. Etkileşimli olmalı; animasyondan öte, simülasyonla sunulmalıdır. Öğrenme materyallerinin yeniden düzenlenmesi gerekir. İçerik olabildiğince etkileşimli uygun
ortama göre, insan algılarına göre tasarlanmalıdır.
Zenginleştirilmiş içerikler kullanılmalıdır. İçerik somut olmalı ve video, sesli içerikle zenginleştirilmelidir (3D Sanal gerçeklik vb. ile). İçerik Fonksiyonel ve dikkat çekici olmalıdır.
İçerik üretilirken mobil şirketlerin içerik sürecine katılması gerekir.
Kısacası içerik hedef odaklı olmalıdır. Bireye yönelik olmalı, statik olmamalıdır. İçerik ne kadar
iyi olursa olsun eğitim alanların muhatap alacağı birileri olmalı ve bunlar öğrenmeyi profesyonel bir şekilde yönlendirmelidir.
21
3.3. PAZAR
Pazar konusunda aslında henüz bir netlik söz konusu değildir. Mobil öğrenme pazarda kimin ne
yapacağı hakkında detaylı bilgi sahibi olması gerekmektedir. Mantıken mobil içeriğin bir fiyatı
olması gerekir. Devletin öncülüğünde serbest pazar ekonomisi koşullarında mobil öğrenme uygulamaları fiyatlandırılmalıdır. Temel öğrenmede eğitim ücretsiz olmalıdır. Aynı zamanda
serbest pazar olmalı, fiyatı pazar belirlemeli düşüncesi de önemsenmektedir.
Devletin temel eğitim seviyesini bireyler arasında eşitlemesi gerekir.
Ücretli ürün bir süre sonra (3 yıl gibi) ücretsiz hale dönüşebilir.
Detaylı bir fiyatlandırma politikası bulunmasının yanında, fiyatlandırmaya karar verecek
kişilerin adım adım içeriklendirme fiyatlarını belirlemeleri gerekir. İçerik tasarlamanın gerçek
maliyetleri uzmanlar tarafından belirlenmelidir. Mobil öğrenme pazarında kamu fonlamasına ihtiyaç bulunmaktadır. Fonlamanın dışında devletin bunu koordine edeceği bir yapı
oluşturulmalıdır.
Eğitim konusundaki uygulamalar için hukuki altyapı sağlanmalıdır. Telif hakları gibi konunun
hukuki boyutu da ele alınmalıdır. Telifi kim ödeyecek ne oranda nasıl ödeyecek gibi konular değerlendirilmelidir. Yapılan her emeğin bir bedeli olmalıdır. Pazar tam anlamıyla oluşmadığı
için talep oldukça azdır. Bu talebin oluşturulması gerekir.
Sertifikasyon konusunda iki görüş ortaya çıkmıştır. Sertifikasyonun gerekmeyeceği serbest pazar ekonomisi içinde zaten her içeriğin yerini bulabileceği; ikincisi ise sertifikasyon
gerekliliğidir. Kurumsal veya ileri düzeyde bilimsel öğrenme için sertifikasyon fazla gerekli
değilse de temel bilgi uygulamaları, ilköğretim, ortaöğretim vb. eğitimlerinde sertifikasyonun önemli olduğu düşünülmektedir. Sertifikasyon için, mesleki yeterlilik kurumunun kriterlerini
yerine getirebilecek yeterliliğe sahip firmalar ve yazılımcılar tarafından yazılımlar yapılmalıdır.
Sertifikasyonun içerik boyutunda mı, içerik geliştiricisi boyutunda mı ele alınacağı başka bir
konu olarak ortaya çıkmıştır. Mobil öğrenme içerik sağlayıcıları ve mobil öğrenme yazılımcıları için belli bir sertifikasyona gerek yoktur.
Yurtdışında uzaktan eğitim için oluşturulmuş bazı standartlar değerlendirilmeli ve Türkiye’de
de minimum standartların belirlenmelidir. Üniversiteler, STK’lar, MEB tarafından şirket içerik yazılımı bazında denetim yapılabilecek nitelikte bağımsız merkezler oluşturmalıdır.
Devlet kendi içinde bir fon oluşturarak üniversite mezunlarından oluşan ekipler kurulabilir. Bu
ekipler mobil uygulamalar üzerinde çalışabilir. Ekip içerisinde performansa göre yapılan eleme yöntemiyle başarılı olan kişinin temsil ettiği kuruma oransal dağılım ile maddi destek
verilebilir.
Mobil öğrenmede fiyatlandırma ön plana çıkarsa ve fiyatlar yüksek olursa, fırsat eşitsizliğine
neden olabilir. Minimum seviyede fiyatlandırma olması gerekir. Devlet düşük gelirlileri mobil öğrenme uygulamalarına ulaşmaları konusunda desteklemelidir.
Ölçeklendirme yapılarak pazarda uygulamalara başlanabilir. Aynı pazara talip olduğumuz için
aynı kaynaktan yararlanılacaktır. Ayrı ayrı rekabete girilebilir ya da ortaklaşa pazarda yer alınabilir. Devlet büyük şirketlere fon sağlayabilir. Kamu fonuna mı ihtiyaç var? Kamu fonu
verilerek altyapı mı sağlanmalı? gibi soruların analizi yapılabilir.
Yabancı dil konusunda uygulamalar mutlaka pazarda olmalıdır. Genele hitap ettiği için etkin
olabilecek bir konudur. Özel eğitim gereken çocukların eğitimi için mobil uygulamalar geliştirilmelidir. Mobil uygulamalar için önce niş pazara yönelmeden daha genel uygulamalar
geliştirdikten sonra spesifik alana yönelinebilir ve farklılaştırma yapılabilir.
22
Pazar kendini denetleyebilir ama denetleyici bir üst kurumun olması da gerekir. İçerikler belli temel kriterleri olan bir kurul tarafından denetlenmelidir. Hatta uluslararası akreditasyon
kuruluşları aracılığıyla denetim sağlanabilir.
Mobil operatörlerin pazarda rolü önemlidir. Operatörler öncülük yapmak isterler ama konuya
kâr odaklı yaklaşacakları düşülmektedir. Kapitalizmin ruhuna uygun olarak fırsat eşitsizliğine dönüşebilir.
23
4. MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI KISITLARI VE
BAZI SORUNLAR
Bir günlük Mobil Öğrenme Çalıştayının öncelikle böyle bir kavram için oldukça kısa kaldığını belirtmek mümkündür. Ancak farklı kurumlardan katılımın sağlanması ve görüşlerde çeşitlilik
olması açısından bir günlük bir çalıştayın uygun olduğu düşünülmüştür.
Kavramın çok geniş olması ve ana konunun çok fazla dallanıp budaklanıyor olması sorular üzerinde daha fazla yoğunlaşmaya engel oluşturmuştur. Çalıştay öncesi sunulan örnekler de
böyle bir kavram için kısıtlı kalmıştır.
Wolverhampton Üniversitesi'nin sunumunda paylaşılan konuların çok daha ayrıntı ile
anlatılması hatta bazı kısa kurslar verilmesi daha yararlı olabilirdi. Verilen örneklerin başlıklar bazında olması yapılan uygulamaların örneklerini daha ayrıntılı duymak açısından ufkumuzu
açabilirdi. Mobil öğrenme yaklaşımının kullanımına dair aslında içeriğinde neler olduğuna dair
çok güzel bir sıralama yapılmış ve kullanım alanları çalıştaya çok iyi ışık tutabilecek tarzda olması önemliydi. Ancak sunumda anlatılan kategoriler üzerinde soruları organize etmek de
konuya tam olarak mobil öğrenme başlığında odaklanmayı sağlayabilirdi.
Çalıştayda eldeki sorularla komple teknoloji destekli eğitim kavramı içerisinde çok daha geniş bir çerçeveye dağılmıştır. Değişik ülkelerdeki mobil uygulama örneklerini gösteren sunumlar da
fikir verebilecek nitelikte olabilirdi. Bunu sürenin kısıtlı olmasına bağlamaktayız.
24
5. MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI YORUMU
Eğitim ile ilgili alanyazında öğrenme sözcüğünün başına çeşitli harfler getirilerek farklı
öğrenme türleri ve etkinlikleri tanımlanmaktadır. Özellikle İngilizce literatürde d, e, m, t ve u
gibi harfler ile “learning” sözcüğü bir arada çok geçmektedir. Dünyada oldukça yaygın olarak kullanılan, basılı materyaller ve elektronik olarak gerçekleştirilen türleri mevcut olan d-
learning (distance learning – uzaktan eğitim); bildiğimiz standart uzaktan eğitimi
nitelendirmektedir. Elektronik olarak gerçekleştirilen öğrenme türüne e-learning (e-öğrenme)
de denmektedir. Internetin yaygınlaşmasıyla uzaktan eğitim uygulamalarında yaygın olarak kullanılmaya başlanan e-öğrenme aynı zamanda örgün eğitime yardımcı olmak üzere bilgisayar
ve benzeri elektronik araçlardan faydalanarak gerçekleştirilen öğretim uygulamalarını da
kapsamaktadır. M-learning (mobil öğrenme) ise e-öğrenmenin bazı sınırlıklarını ortadan kaldırmak için mobil bilişim araçlarının gelişmesiyle gündeme oturmuş bir öğrenme biçimidir.
U-learning (ubiquitous learning – her yerde eğitim) ise mobil öğrenmeye benzerlik göstermekle
birlikte özelikle uzak doğuda popüler olmuş bir öğrenme türüdür. Yaşam boyu eğitim
prensibinde gerçekleştirilen mobil aygıtlar ve e-öğrenme araçlarının birleştirildiği her yerde her zaman eğitim uygulamasıdır. T-learning ise (televisual learning – telegörsel öğrenme) temelde
televizyon etkinlikleri ile öğrenmeyi betimlemekte ve televizyon programları ile öğretime
yardımcı olunmak amaçlanmaktadır. Görüldüğü gibi çok fazla öğrenme türleri olmasına rağmen hepsi birbirinden etkilenebilmekte ve birbirinin eksiklerini tamamlamak için
kullanılabilmektedir. Eğitim etkinlikleri planlanırken hedef, hedef kitlenin özellikleri, kuramsal
temelleri, ortam, yöntem, insangücü, öğretim durumları, değerlendirme öğelerinin esas alınması büyük önem taşımaktadır. Şüphesiz ki bu etkilenme öğretilecek içeriğe, hedef kitleye,
kazanımlara ve ortama bağlı olarak değişiklikler gösterecektir.
Yukarıda belirtilen öğrenme türlerinden mobil öğrenme (M-learning)’nin ele alındığı “Mobil
Öğrenme Çalıştayı 2013” British Council’in desteğinde İngiltere’den University of Wolverhampton ve Türkiye’den Anadolu Üniversitesi işbirliği ile 2012 yılında başlatılan ‘A
Multiplatform M-Learning System For More Qualified Courses-Daha Kaliteli Kurslar İçin Çok
Platformlu M–Öğrenme Sistemi’ başlıklı projenin son aşaması olarak Okan Üniversitesi tarafından 12.06.2013’de gerçekleştirilmiştir. Çalıştayda mobil öğrenmenin yaygınlaşması ve
21.Yüzyılın ihtiyaçlarını karşılayabilecek bir düzeye gelmesinde, eğitimin şekillenmesinde
konuyla ilgili kişi ve kurumları bir araya getirerek bir sinerji yaratılması hedeflenmiştir.
Çalıştayda Mobil Öğrenme; “Öğrenmede öğreten, zaman, mekan, kaynak gibi bilgiye
ulaşmadaki sınırları ortadan kaldıran yeni bir teknoloji altyapısı olarak düşünülen mobil
öğrenme yaşamın her anında, yaşamdan kopmaksızın her yerde sunulabilen gerçek/sanal
ortamda öğrenmenin sağlandığı çeşitli mobil gereçlerle ve zenginleştirilmiş çoklu ortam sağlayabilen araçlarla ortaya konan ve öğrenciyi öğrenmenin merkezine alan, öğreticinin ise
rehber, moderatör, koç, mentor gibi görevler üstlendiği bireysel, sosyal ve bağlamsal öğrenme
fırsatları sunan etkileşimli öğrenme yöntemi” olarak tanımlanmıştır. Türkiye’de Fatih Projesiyle birlikte mobil öğrenmenin de daha da fazla önem kazandığı varsayılmıştır.
Okan Üniversitesi Tuzla Kampüsünde 12.06.2013 Çarşamba günü 10.00-16.30 saatleri arasında
gerçekleşen çalıştay çok değerli uzmanların ve katılımcıların (100 kişi) katkılarıyla
gerçekleştirilmiştir. Çalıştay katılımcıları arasında Türkiye’nin büyük operatörlerinden temsilciler, üniversite öğretim üye ve elemanları, mobil öğrenme konusunda çalışma yapan
firmalar, üniversitelerin uzaktan eğitim merkezlerinden katılan uzmanlar, MEB Fatih Projesi
formatörleri, YEGİTEK temsilcileri, kamu ve özel ilk ve ortaöğretim kurumları öğretmen ve yöneticileri, konuyla ilgilenen çeşitli firma temsilcileri bulunmaktadır. Ancak, mobil öğrenme
konusunda lisans ve lisansüstü düzeyde eğitim veren, bilimsel araştırmalar yapan “Bilgisayar ve
25
Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü” öğretim üye ve elemanlarının katılım oranlarının çok düşük olduğu söylenebilir. Adı geçen öğretim üyeleri ve elemanlarının katılım oranlarının
artırılmasında yarar vardır. Çalıştay katılımcılarının istekliliği ve destek sağlama çabaları,
çalıştay düzenleyicileri tarafından bir avantaj olarak değerlendirilebilmeli ve sürdürülebilirliği
sağlanmalıdır. Çalıştayın düzenlenmesine destek verenlerin çabasının yanı sıra başta Prof. Dr. Gonca Telli Yamamoto olmak üzere Okan Üniversitesi’nin ev sahibi olarak gösterdiği
konukseverlik de takdire değerdir.
“Mobil Öğrenme Çalıştayında İzlenen Yöntem” açısından bir değerlendirme yapıldığında, “Grup Oluşumu” ve “Yöntem” in uygun olduğu görülmektedir. Her grupta soru listesinde
a) Yöntem
b) İçerik
c) Pazar
başlıkları altında yer alan sorular tartışılarak Grup Raporları hazırlanmıştır. Daha sonra
Moderatörler bir araya gelerek bu raporları bütünleştirmişlerdir. “Mobil Öğrenme Çalıştayı
Rapor”unda “Mobil Öğrenme Çalıştayı Sonuçları” başlığı altında verilmiştir. Bu bağlamda bir değerlendirme yapıldığında; her grupta moderatörlerin izleyecekleri yöntemlerin ve
uygulanacak kuralların önceden belirlenmesi olumlu bir yaklaşımdır. Ancak, gruplarda ele
alınacak soru listesinde yer alan sorular ve grupların bu sorulara ilişkin hazırladıkları raporlarında yer alan cevapları incelendiğinde, mobil öğrenmeye ilişkin soruların daha açık,
anlaşılır bir dille ifade edilmesi, kavramsal ve kuramsal temeller dikkate alınarak soruların
hazırlanmasında yarar görülmektedir.
Her grupta ele alınacak soru listesinde yer alan başlıklar (Yöntem, İçerik ve Pazar)
incelendiğinde; eğitsel boyutunun bu başlıklar altında yer almaması önemli bir eksiklik olarak
görülmektedir. Bu durum Eğitim Bilimleri Fakülteleri ve Eğitim Fakülteleri’nin “Bilgisayar ve
Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü” öğretim üye ve elemanlarının Çalıştayın her aşamasında etkin katılımlarının yeterince sağlanamamasından kaynaklanmış olabilir.
Bu çalıştayın benzerlerinin yapılması Türkiye’de Mobil Öğrenme konusunun daha geniş
yelpazede ele alınmasını ve değerlendirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Bu organizasyonun gerçekleşmesinde emeği geçen, destek veren ve katkıda bulunan herkese
teşekkür ederim.
Prof. Dr. Hafize Keser
26
6. MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI SONUÇ VE
ÖNERİLERİ
Mobil Öğrenme Çalıştayında yöntem konusunda, yaratıcılığı ön plana çıkaran, teknolojik
gelişmeye açık, statik değil dinamik ve etkileşimli yöntemler kullanılması gerektiği konusunda
fikir birliğine varılmıştır. Ayrıca yöntem temel eğitim standartlarının uygulanabileceği bir
yapıda olmalıdır. Ancak, kişiye özel eğitimler verilerek kişilerin yetkinliklerinin ön plana
çıkarılmasına önem verilmelidir. Geleneksel eğitim yöntemleri, özellikle mobil öğrenmenin
kullanılmaya başlanmasının ilk dönemlerinde, terk edilmemeli; geleneksel eğitim yöntemleri
mobil öğrenmeye adapte edilmelidir. Bunun yanında, mobil öğrenmeye özgü eğitim yöntemleri
ve uygulamalar geliştirilmelidir.
İçerik konusunda, öncelikle, mevcut içerikler ve eğitim materyalleri mobil öğrenmeye
uyarlanmalıdır. Sanal gerçeklik, simülasyonlar, kısa videolar, oyunlar, kısacası görsel ve işitsel
materyallerle içerikler zenginleştirilmelidir. Mobil öğrenmede eğitim verecek eğitim
danışmanları, özel olarak eğitilmeli ve mobil öğrenme konusunda yetkin kişiler olmaları
sağlanmalıdır.
Mobil öğrenme eğitimlerin fiyatları, pazar ekonomisi koşullarında belirlenmeli; ancak, temel
eğitim ücretsiz verilmelidir. Ayrıca, devlet mobil öğrenme eğitimleri için içerik hazırlayan
şirketleri sübvanse ederek, eğitimi alanlar arasında gelir farklılığı nedeniyle fırsat eşitsizliği
meydana gelmesinin önüne geçmelidir. Pazarda kurumsal ve içerik açısından farklı akreditasyon
veren üst kurullar kurulmalı; gerekirse bu konuda uluslararası akreditasyon kurumlarından
hizmet alınmalıdır.
Mobil Öğrenme Çalıştayı bize mobil öğrenmenin geniş kapsamlı bir konu olduğunu bir kez
daha göstermiştir. Bu nedenle, bu çalıştay bu tarz çalışmaların ilk örneklerinden biri olarak
değerlendirilmelidir. Periyodik olarak, bu çalıştayın paydaşları Okan Üniversitesi, British
Council, University of Wolverhampton, Anadolu Üniversitesi ve Enocta ile birlikte mobil
öğrenmenin daha spesifik alanlarında çalıştaylar düzenlemeli ve çalıştay sonuçları ilgili
makamlara sunularak kamuoyu ile paylaşılmalıdır. Öte yandan kurumlar da bu konu üzerinde
daha fazla durmalı ve konu çeşitli panel sempozyum gibi alanlarda ele alınmalıdır.
Sonuç olarak, mobil öğrenme teknolojik gelişime paralel olarak, geleceğin eğitim yöntemlerinin
en önemlilerinden birisi olacaktır. Bu nedenle, Türkiye’nin de ülke olarak, geç kalmadan mobil
öğrenme alanında gerekli hazırlıklar yaparak uluslararası alanda iyi bir yer edinmesi
gerekmektedir.
Mobil Öğrenme Çalıştayı, Twitter’da 140 karakter ile yaşayan insanların açılan foruma etkin bir
biçimde geri bildirimlerde bulunmaları konusunda bir öneri getirmiştir.
27
7. ÇALIŞTAYDAN KARELER
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
8. MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI BİLGİLERİ
8.1. Çalıştay Programı
Okan Üniversitesi Tuzla Kampüsü, 12.06.2013 Çarşamba
10.00-11.00 Açılış Konuşmaları
Çalıştay Usul ve Kuralları
11.00-11.15 Kahve Arası
11.15-12.00 Mobil Öğrenme Boyutları Nelerdir?
12.00-13.00 Öğle Yemeği
13.15-14.30 Kapasite Geliştirme
Genel Beceri Seti/Özellikleri
14.30-14.45 Kahve Arası
14.45-15.15 Pazar Olanakları ve Pazara Sunum Nasıl Olmalı?
15.30-16.30 Sonuç Sunumları
40
8.2. Düzenleme Komitesi
Aydın Kolat Sektör Katılımcısı
Eser Eke Bayramoğlu Akademisyen
Fatih Gürsul Akademisyen
Gonca Telli Yamamoto Akademisyen
John Traxler Akademisyen
Karl Royle Akademisyen
Mustafa Özhan Kalaç Akademisyen
Nilgün Özdamar Keskin Akademisyen
8.3. Yorumcu
Hafize Keser Akademisyen
8.4. Organizasyon Ekibi
Emel Koç Uzman
Erdal Yılmaz Uzman
Esra Yener Uzman
Gökçe Küle Demirtaş Uzman
Sevan Katrancıoğlu Uzman
Türker Saraçlar Uzman
8.5. Moderatör Listesi
Arzu Nur Alpagut Akademisyen
Aydın Kolat Sektör Katılımcısı
Erkan İşçimen Akademisyen
Fazlı Yıldırım Akademisyen
Gonca Telli Yamamoto Akademisyen
İbrahim Gönen Akademisyen
Levent Karadağ Sektör Katılımcısı
Murat Kaykusuz Akademisyen
Nilgün Özdamar Keskin Akademisyen
Seha Aksü Akademisyen
Şebnem Alp Alkın Akademisyen
41
8.6. Raportörler
Emel Koç Uzman
Erdal Yılmaz Uzman
Gökçe Küle Demirtaş Uzman
Can Koparan Öğrenci
Caner Dilmener Öğrenci
Dilek Yalçın Öğrenci
Ecem Özyuva Öğrenci
Eda Telli Öğrenci
Emine Çiçek Öğrenci
Gizem Şanlı Öğrenci
Kerem Güzeldoğu Öğrenci
Merve Bulut Öğrenci
Nur Çağlayan Öğrenci
8.7. Katılımcı Listesi
Adnan Dölekoğlu Diğer
Ali Çimen Diğer
Ali Riza Ulucan Formatör
Alper Acar Sektör Katılımcısı
Arzu Car Sektör Katılımcısı
Aygül Tanaydın Öğretmen
Aysun Altıkardeş Akademisyen
Berna Şentuna Öğretmen
Beyza Ersoy Akademisyen
Bilge Yılmaz Diğer
Birim Balcı Demirci Akademisyen
Burak Kürekçi Sektör Katılımcısı
Burak Acar Sektör Katılımcısı
Çağrı Akkaya Sektör Katılımcısı
D. Bircan Aksoy Diğer
Deniz Altun Akademisyen
Didem Daniş Sektör Katılımcısı
42
Emrah Aydemir Akademisyen
Emre Fırat Öğretmen
Engin Yetkin Öğretmen
Engin Asan Akademisyen
Eren Ünlü Diğer
Erhan Yener Sektör Katılımcısı
Ertuğ Can Diğer
Esin Pulathaneli Öğretmen
Esra İşgör Şimşek Ar-Ge
Eylem Özlem Balcı Akademisyen
Ezgi Tekil Sektör Katılımcısı
Fatih Gürsul Akademisyen
Ferdağ Sezer Öğretmen
Ferruh Gelibolu Formatör
Gamze Vodafone Sektör Katılımcısı
Gonca
Kızılkaya
Cumaoğlu Akademisyen
Gökhan Duran Sektör Katılımcısı
Haluk Koca Sektör Katılımcısı
Hasret Nuhoğlu Akademisyen
Hulisi Akkanat Diğer
Hüseyin Şimşek Akademisyen
İrem Doğru Diğer
İsmail Aksoy Diğer
İzzet Dodurgalı Öğretmen
Kadir Burak Olgun Akademisyen
Mehmet Göral Öğretmen
Metin Yildirim Diğer
Minghua Xing Akademisyen
Mustafa Atasoy Sektör Katılımcısı
Mustafa Özhan Kalaç Akademisyen
Necla Sönmezay Öğretmen
Nihan Akköse Sektör Katılımcısı
43
Niyazi Karasar Akademisyen
Nuket Eren Üstel Öğretmen
Nur Üçer Akademisyen
Orhan Sertürk Bakioğlu Sektör Katılımcısı
Ömer Gül Sektör Katılımcısı
Önder Kaya Öğretmen
Özge Eliçin Akademisyen
Özgür Alemdağ Diğer
Saim Çelik Sektör Katılımcısı
Sefer Yürük Öğretmen
Sevtap Atmacagil Sektör Katılımcısı
Sümeyra Bayraktaroğlu Akademisyen
Şafak Sevinç Sektör Katılımcısı
Şükran Tantay Akademisyen
Tarık Gedikoğlu Öğretmen
Tarık Atan Akademisyen
Tuna Mengü Diğer
Türkay Kaynak Sektör Katılımcısı
Umut Türk Sektör Katılımcısı
Ümit Erdem Yiğitoğlu Akademisyen
Yasemin Yıldırım Sektör Katılımcısı
Yavuz Samur Akademisyen
Zafer Karadayı Akademisyen
Zeynep Gökkaya Akademisyen
1