Стсенарияҳо ва проексияи таъғирёбии иқлим ва

таъсиротҳои эњтимолї

Модули 3

Маќсади модул• Иќдоми асоси барои ба нақша

гирифтани таъғирёбии иқлим

• Стсенарияи тағирёбии иклим ва “номуаянї” дар проекцияњо (аксњо)

• Таъсиротҳои имконпазири таъғирёбии иқлим

• дар сатҳи глобалї ва милли

• Оқибатњои номусоиди тағирёбии иқлим барои соњањои асосї

Ба нақша гирифтани таъғиребии иқлим

• Стсенарияи сатњи имконпазири партовњои газњои гулхонагї (ГГ) дар асоси проексияњои рушди иқтисоди- иxтимоии минбаъда таъсис ёфтааст, ки њамчун СЦЕНАРИЯЊОИ ГЛОБАЛИИ ПАРТОБЊО номида шудаанд. (сценарияхои SRES )

• Онхо хамчун асос барои ба накша гири ва бо истифодаи НАМУНАЊОИ ГАРДИШИ ГЛОБАЛИИ умуми (НГГ) хизмат мерасонанд, ки робитаи байни элементхои кураи замин ва чараени иклимиро муаян мекунанд.

• НАМУНАЊОИ ИКЛИМИ МИНТАКАВИ (НИМ) дар асосии натичахои (НГГ), таъсис ёфтаанд, ки таъгиребии иклимро бо дакикияти љуѓрофи муаян мекунанд.

• Натиxахои ин намунањо нишон медињанд,ки параметрњои иқлимї (њарорат, боришот) дар оянда дар миқёси глобалї ва минтақавї, чї тарз тағир меёбанд.

Стсенарияхои Глобалии Партовхо

Намунахои Гардиши Глобалӣ (23 в ГБКТИ)

Намунахои Иклими Минтакави

Њарорати Глобалї то соли 2050.Њарорати Глобалї то соли 2050.

Боришоти Глобалї то соли 2050.

Номуаянї дар проектсия

Истилоњоти дақиқият Дараљаидақиқият

Дақиқияти баландтарин 9/10

Дақиқияти баланд 8/10

Дақиқияти миёна 5/10

Дақиқияти паст 2/10

Дақиқияти пастарин Камтар аз 1/10

Le Treut, et al., 2007

Сабабњои номуаянї

• Қобилият надоштани пешбинии ҳолатҳои ғайриодї

• Дараљаи пасти дакикият ва дурустии пишбини дар микёси милли

• Дараљаи пасти дакикият дар моделсози боришот

Таъсири эњтимолии ТИ ба соњањои асоси

Параметрхо/ Омилхои Иклими

Хочагии кишлок, хочагии

чангал ва экосистемхо

Захирахои оби Тандурустии инсон

Саноат ва Чомеа

Тагирёбии ҳарорат Зиёдтар шудани ва шабонарузхои гарм ва камтар рузхои ва шабонарузхои хунук

- Афзоиши хосил дар минтакахои муътадил - Камшавии Хосил дар минтакахои гарм – Афзоиши беморихо ва паразитхо

- Таъсирот ба захирахои оби - Таъсирот ба обтаминкуни

- Камшудани фавт вобаста ба сармо

- Паст шудани сифати хаво дар шахрхоТаъсирот ба сайёхати зимистон

Зарбаи Гармо Афзоиши онхо дар хама чо

- Камшавии хосил дар минтакахои гарм - Хатари табии

- Афзоиш ёфтани талабот баоб - Проблемаи сифати об (масалан, растанихои зериоби)

- Афзоиш ёфтани и хатари фавти аз зарбахои гарми, махсусан миени ахолии камбизоат (калонсолон, чавонон, беморон)

- Таъсири гарми ба калонсолон ва, кудакон ва ахолии камбизоат

Боришоти сел ва боришоти гайримукарари Афзоиш ёфтани боришот дар нохияхо

- Зарар ба хосилноки - Бодлесї- Заминҳоро об зер мекунад

- Пастшавии сифати обхои болои ва зеризамини

- Хатари фавт аз касалихои сирояткунанда (аз он чумла бемории пусти бадан

-Хатари обхезии-бинохо,роххо бо сабаби обхези- Аз даст додани молу мулк - Таъсир ба инфрасохтори маххали

Параметрхо/ Омилхои Иклими

Хочагии кишлок,

хочагии чангал ва экосистемхо

Захирахои оби Тандурустии инсон

Саноат ва Чомеа

Беоби Афзоиш ёфтани масохат

- Деградатсияи заминхо- Зарар ба зироатхо-Афзоиш ёфтани фавти чорво - Афзоиш ёфтани и хатари табиат

- Таъсир ба захирахои оби

- Афзоиш ёфтани хатари нимгуруснагї- Афзоиш ёфтани и беморихои вобаста ба об.

- Кам шавии об барои саноат, ахоли ва гайрахо.

Тундбодхо ва Тухфонхо Афзоиш ёфтани ёфтааст

- Зарар ба зироатхои х/к- Нобудшавии дарахтон- Зарар ба

- Вайроншавии интиколи электрик ба Афзоиш ёфтани и хатари обтаъминкуни мерасонад.

- Афзоиш ёфтани хатари фавт аз беморихо, вобаста ба об-Афзоиш ёфтани и стресс аз чарохи

- Мухочирати ахоли - Аз даст додани молу мулк

Афзоиш ёфтани сатхи бахр Баландшавии гайримуккарарии сатхи бахр

- Шуршавии обхои ирригатсиони, обанборхо ва системаи об таъминкуни

- Камбудихо дар системахои обтаъминкуни бо сабаби шурнокии об

- Хатари фавт аз сабаби обхези- Бемори вобаста ба мухочирот

- Рахна кардани инфрасохтор ва Зарари ахоли

Таъсири эњтимолии ТИ ба соњањои асоси (давом)

Мушоњидањо ва Проексия дар Осиё

Дар бисёр мамлакатхои Осиё хосилнокии хочагии кишлок, асосан аз сабаби харорати гарми гайримуккарари ва шароитхои номусоиди обу хаво кам шуд.

Кохиш ва Деградатсияи Пряххо дар Осиё аз сабаби гармшавии иклим, афзудаанд.

Беморихои вобаста ба иклим ва зарбахои гарми бо сабаби баландшавии харорати хаво ва боришоти гаримуккарари дар Осиёи Миёна, Чануби, Шарки ва Чануби Шарки инчунин АФЗУДААСТ. Cruz et al, 2007

Таъсири эњтимолии тағироти иқлим дар Осиё

• Дақиқияти миёна: Тағирёбии Иқлим таъсири манфиашро ба рушди хољагии қишлоқ ва норасоии оби мерасонад. Хатари баландшавии сатњи гуруснагї ва норасоии захирањои обї.

• Таъғирёбандагии иқлим ва обшавии яхњо инчунин вусъат меёбанд.

• Дақиқияти баланд:экосистемањои бањрї ва наздисоњили хеле зарар мебинанд аз сабаби баландшавии сатњи бањр ва њарорати обу њаво.

• Дақиқияти баланд: Таъғирёбии Иқлим ба тандурустии ањоли таъсири манфи мерасонад.

• Дақиқияти баланд: Зиёдшавии миқдори фавт бо сабаби беморињои сирояткунандаи оқибатњои ТИ дар Осиёи Шимолї, Шимолу Шарқии хоњад шуд.

• Дақиқияти баланд :Баландшавии њарорати об дар соњилњо, хатари бемории ваборо дар Осиёи Шимолї меафзояд.

Проектсияи тағириёбии иқлим дар Тољикистон

Таъғирёбии њарорати њаво дар баландињои куњї Нишондињандањои воқеї аз рўи модели

иқлимї

Таъсири таъғирёбии иклим ба шоридни дарёхо

дар Осиеи Миёна

Таъғирёбии њаљми пиряхњои Тољикистон

Таъсири таъғироти иқлим ба соњањои асосии Тоxикистон

• Дар Тољикистон мувофиқи пешбинињо то соли 2030, њарорати њаво то андозаи 0.2 – 0.4°C баланд мешавад. Афзоиши ҳарорати шиддат ба 2°C дар зимистон эхтимол аст. Хатари аридизатсия дар заминњои водї меафзояд.

• Деградасияи пирияхњо давом медињад. (пиряхњои хурд тамоман об мешаванд).

• Хатари офатњои табии вобаста ба иқлим афзоиш меёбад.

• Таъсири манфї ба соњаи кишоварзи, намудњои гуногуни биологї, хочагии қишлоқ, ва экоссистема меафзояд. (деградатсияи хок, пахншавии беморихо ва паразитхо).

• Бемориҳои сирояткунанда ва беморињои вобаста ба сифити об меафзоянд.

Кор дар гуруњњо

• Ба гуруњњои худ баргардед. • Таъсироти эњтимолии тағириёбии

иқлимро интихоб кунед. • Оқибатњои минбаъда/эњтимолии аз

таъсирот ба муњит, иқтисодиёт ва рушди иљтимоиро муаян кунед.

• Барои њалли ин масъала ба Шумо 20 дақиқа дода шудааст, ва дар муддати 5-7 дақиқа натиљаро пешкаш кунед.