AZƏRBAYCAN DÖVLƏT AQRAR UNIVERSITETIINFORMASIYA TEXNOLOGIYALARIL, AQRAR MÜHƏNDİSLİK VƏ

ENERGETİKA FAKULTƏSİ

KƏND TƏSƏRRÜFATI TEXNİKASI VƏ MAŞIN HİSSƏLƏLRİ KAFEDRASI

MÜHAZİRƏCİ: DOSENT İSMAYILOV SƏDİ BİNNƏT 

MÖVZU :

YİVLƏR.ÜMUMİ MƏLUMAT.YİV BİRLƏŞMƏLƏRİNİN NÖVLƏRİ.

VİNT CÜTÜ NƏZƏRİYYƏSİ.YİVİN MÖHKƏMLİYƏ HESABATI.

GƏNCƏ 2009 

PLAN:

• YIVLƏR.ÜMUMI MƏLUMAT.

• YIV BIRLƏŞMƏSININ NÖVLƏRI.

• VINT CÜTÜ NƏZƏRIYYƏSI.

• YIVIN MÖHKƏMLIYƏ HESABATI.•  

ƏDƏBIYYAT.

• И.И.УСТЮГОВ. “ДЕТАЛИ МАШИН,” М. “ВЫСШАЯ ШКОЛА” 1981.

• Z.KƏRIMOV.MAŞIN HISSƏLƏRI VƏ YÜKQALDIRICI – NƏQLEDICI

MAŞINLAR.MAARIF NƏŞRIYYATI, BAKI, 1985.

• A.H.ABDULLAYEV VƏ BAŞQ. “MAŞIN HISSƏLƏRI VƏ KONSTRUKSIYAETMƏNIN

ƏSASLARI.”• BAKI – ELM -2003

•Yivlər. Ümumi məlumat.Yiv birləşməsi texnikada geniş yayılmış birləşmə növüdür. Müstəvi fiqurların fırlan-masından asılı olaraq yivlər və onların profili belə adlanır:Üçbucaq profilli yiv (şəkil 1, a), dayaq pro-filli yiv (b), trapesiya profilli yiv (c), düz-bucaq profilli yiv (d), dairəvi profilli yiv (e).Vint xəttinin yerləşdiyi səth silindr olarsa-silindrik yiv, konus olarsa konusvarı yiv Konusvarı yiv hissələrin tez açılıb bağlanma-sı lazım gəldiyi yerdə tətbiq olunur.Əgər səthdə bir vint xətti yerləşərsə, yiv-birgirişli iki üç vint xətti yerləşərsə-ikigirişli, üçgirişli və s. adlanır.Vint xətti səthdə soldan sağa yuxarı qalxarsa, yiv sağ yiv,sağdan sola yuxarı qalxarsa sol – yiv adlanır (şəkil 2). Yivin yoxuş bucağı və ya orta diametri üzrə vint xətti ilə vintin oxuna perpendikulyar müstəvinin əmələ gətirdiyi bucaq ψ, aşağıdakı kimi tapılır P

tgψ = ––– Пd2

•Yiv birləşməsinin növləri Yiv birləşməsinin əsasən üç növü var : bolt bir-ləşməsi , vint birləşməsi, sancaq birləşməsi. •Vint cütü nəzəriyyəsi. Qaykaya tətbiq edil-miş momentlə boltun oxboyu qüvvəsi ara-sındakı asıllıq.Qaykanı açarla burduqda açarın qoluna təsir edən qüvvənin burucu momenti Tbağ boltun

oxu boyu qüvvə F aradır.Burucu moment Tbağ

yivdəki sürtünmə momenti Tp müvazinətləşir1)oxboyu qüvvənin F, açarın dəstəyinə təsir edən Fk qüvvəsinə nisbətini hesablamaq olar.

F–– = 70...80 olmalıdır.Fk

2)Boltun çubuğu F qüvvəsi ilə dartılır və Tp momenti ilə burulur. Tormozlanma şərti

Taçm>0, yazmaq olar.Yivdə tormozlama qay-

kanın yan üzündə sürtünməni nəzərə almadan tg(φ–ψ)>0, ψ<φ alırıq.Vint cütünün faydalı iş əmsalı (f.i.ə.) tg ψ η = –––––––– tg (ψ + φ)

•Yivin möhkəmliyə hesabatı.Yivin dağılmasının əsas formaları: sarğının yeyilməsi, kəsilməsi və s. Bu göstərilənlərlə əlaqədar olaraq bərkitmə boltlarında əsas kriteriya möhkəmlik hesabatı, yerişli yiv üçün isə yeyilməyə davamlılıqdır (şək.7)Kəsmə gərginliyi üzrə yivin möhkəmlik şərti. Fτ = –––––––––––– ≤ [τ] vint üçün Пd1 H K Km

F

τ = –––––––––––– ≤ [τ] qayka üçün Пd H K H-qaykanın hündürlüyü ,K-yivin dolma əmsalı; Km-yivin yükün qeyri-bərabər paylanması.

Yerişli yivin əzilmə gərginliyi üzrə yeyilməyə davamlılıq şərti F σəz = –––––––– ≤ [σəz] .

Пd2 h z

Hburada z = –– - işçi sarğıların sayıdır. p