kn_0010-2_kartonalt_16mm.indd 1kn_0010-2_kartonalt_16mm.indd 1 2013.06.12. 8:36:252013.06.12. 8:36:25

tartalom

I. A szép Iro dA lom

az iro dal mi nyelv ………………………………………………………… 12ér ték és ér té ke lés ………………………………………………………… 15

az él mény …………………………………………………………… 16Műne mek és mű faj ok …………………………………………………… 17

az epi ka ……………………………………………………………… 17a lí ra ………………………………………………………………… 19a drá ma ……………………………………………………………… 20

Mű és be fo ga dó ………………………………………………………… 20

II. Az AntIkvItás Iro dAl má ból

az antIK gÖ rÖg Iro da loM …………………………………………… 24Mí tosz, mi to ló gia ………………………………………………………… 26

a pro mé the usz -mí tosz ……………………………………………… 30A gö rög epi ka …………………………………………………………… 32a ho mé ro szi epo szok …………………………………………………… 32Iliász …………………………………………………………………… 35

az Iliász em ber esz mé nye: ak hil le usz ……………………………… 37ak hil le usz paj zsa …………………………………………………… 38

odüs sze ia ………………………………………………………………… 40Új em ber esz mény: odüs sze usz ……………………………………… 41az is te nek kor lá to zott sze re pe ……………………………………… 42Bo nyo lul tabb me se – bo nyo lul tabb szer ke zet ……………………… 43odüs sze usz és nauszikaá …………………………………………… 46odüs sze usz ka land jai ………………………………………………… 47Itha ka – le szá mo lás a ké rők kel ……………………………………… 52az eposz műfaja ……………………………………………………… 55az idő mér té kes ver se lés …………………………………………… 55

aiszóposz tanmeséi ……………………………………………………… 57A gö rög lí ra ……………………………………………………………… 59elé gi ák és epig ram mák ………………………………………………… 60

a ver se lés új for mái ………………………………………………… 61dal köl té szet ……………………………………………………………… 62

Szap phó ……………………………………………………………… 62alka iosz ……………………………………………………………… 64anak re ón …………………………………………………………… 64

A gö rög drá ma ………………………………………………………… 66az antik gö rög szín ház és szín ját szás …………………………………… 66

tartaloM 5

MOHA_09_1_MOHACSY_09_1.qxd 2013.02.07. 12:17 Page 5

dionüs zosz kul tu sza ………………………………………………… 67a szín ját szás kez de tei ………………………………………………… 67a szín ház ……………………………………………………………… 68

a drá ma műneme ……………………………………………………… 71drá ma és szín ját szás ………………………………………………… 71a tra gé dia …………………………………………………………… 72

Szo phok lész két tragédiája ……………………………………………… 73an ti go né ………………………………………………………………… 74

az an tik drá ma jel leg ze tes vo ná sai ………………………………… 74az An­ti­go­né szer ke ze te ……………………………………………… 76a drá mai harc és a jel le mek ………………………………………… 77ex po zí ció ……………………………………………………………… 78Bo nyo da lom ………………………………………………………… 79Konflik tus……………………………………………………………… 80Kés lel te tés …………………………………………………………… 81Krí zis ………………………………………………………………… 83vég ki fej let …………………………………………………………… 83an ti go né tra gi ku ma ………………………………………………… 84Kreón bu ká sa ………………………………………………………… 85

oidipusz király ………………………………………………………… 86a drámai szituáció …………………………………………………… 86Új típusú konfliktus ………………………………………………… 86Időszerkezet ………………………………………………………… 87Sorstragédia? ………………………………………………………… 87a sorsával szembenéző ember ……………………………………… 88

a ró MaI IrodaloM …………………………………………………… 90cat ul lus …………………………………………………………………… 92

él jünk, les bia… ……………………………………………………… 93gyű lö lök és sze re tek… ……………………………………………… 93

ver gi li us ………………………………………………………………… 95ek lo gák ……………………………………………………………… 95

Iv. ec lo ga ………………………………………………………… 96IX. ec lo ga ………………………………………………………… 96

ae ne is ………………………………………………………………… 97Ho ra ti us ………………………………………………………………… 101

carmenek …………………………………………………………… 102thaliarchushoz ………………………………………………… 103licinius Murenához ……………………………………………… 105

leu conéhoz ………………………………………………………… 106ovidius ………………………………………………………………… 107

átváltozások ………………………………………………………… 108phaedrus ……………………………………………………………… 110

6 tartaloM

MOHA_09_1_MOHACSY_09_1.qxd 2013.02.07. 12:17 Page 6

tartaloM 7

III. TÖRTÉNETEK A BIBLIÁBÓL

a Biblia ………………………………………………………………… 112az ószö vet ség ………………………………………………………… 113

te rem tés köny ve …………………………………………………… 114a víz özön …………………………………………………………… 116Jó zsef tör té ne te …………………………………………………… 119zsol tá rok köny ve …………………………………………………… 122

az Új szö vet ség ………………………………………………………… 124Jé zus szü le té se ……………………………………………………… 125Jé zus kín ha lá la és fel tá ma dá sa …………………………………… 127a té koz ló fiú ………………………………………………………… 128az Újszövetség további könyvei …………………………………… 129

Iv. A kö zép kor Iro dAl má ból

a középkor irodalma …………………………………………………… 132az óke resz tény iro da lom ……………………………………………… 133

Szent ágos ton: val lo má sok ………………………………………… 135Iro dal mi élet ………………………………………………………… 139

az egy há zi iro da lom …………………………………………………… 140Him nu szok ………………………………………………………… 140

a ma gyar iro da lom kez de tei …………………………………………… 143Ha lot ti be széd ……………………………………………………… 146óma gyar Má ria-si ra lom …………………………………………… 147le gen dák …………………………………………………………… 148

lo va gi iro da lom ………………………………………………………… 150tru ba dúr lí ra ………………………………………………………… 152

Wal ter von der vogel wei de …………………………………… 152vá gáns köl té szet …………………………………………………… 154

dan te: Is te ni szín já ték ………………………………………………… 155a kö zép kor en cik lo pé di á ja ………………………………………… 156té ma: túl vi lá gi lá to más …………………………………………… 156az el té vedt em ber ………………………………………………… 158a po kol ……………………………………………………………… 159

paolo és francesca ……………………………………………… 163ta lál ko zás odüs sze us szal ……………………………………… 164

vil lon …………………………………………………………………… 165nagy tes ta men tum ………………………………………………… 167Bal la dák …………………………………………………………… 170

Jó ta ní tás bal la dá ja a rossz éle tű ek nek ………………………… 170záróbal la da ……………………………………………………… 172

MOHA_09_1_MOHACSY_09_1.qxd 2013.02.07. 12:17 Page 7

v. A re ne szánsz Iro dAl má ból

az Itá lI aI re ne SzánSz ……………………………………………… 174re ne szánsz és hu ma niz mus ……………………………………… 175

pet rar ca: da los könyv …………………………………………………… 178clXII. szo nett (ti sze ren csés fü vek…) ………………………… 180XXXv. szo nett (Ma gam ban, las san...) …………………………… 181

Boc cac cio: de ka me ron ………………………………………………… 183Ötö dik nap, ki len ce dik no vel la: a só lyom fel ál do zá sa …………… 185

a Ma gyar re ne SzánSz ……………………………………………… 187Janus pan no ni us ……………………………………………………… 187

gale ot to Marz ióhoz ………………………………………………… 189Bú csú vá rad tól ……………………………………………………… 190egy du nán tú li man du la fá ról………………………………………… 192Sa ját lel ké hez ……………………………………………………… 193

Iro dal mi élet a 16. szá zad ban ………………………………………… 194Sylvester Já nos: az ma gyar níp nek… ……………………………… 197Bor ne mi sza pé ter: Si ral mas énnéköm… …………………………… 198Új mű faj ok: tra gé dia, fa bu la, his tó ri ás ének ……………………… 199

Ba las si Bá lint …………………………………………………………… 201a sze re lem köl tő je ………………………………………………… 203Jú lia-ver sek ………………………………………………………… 204

Hogy Jú li á ra talála, így köszöne ne ki …………………………… 205ütem hang sú lyos ver se lés ……………………………………… 206

cé lia-ver sek ………………………………………………………… 207vi té zi éne kek ……………………………………………………… 209

ó én édes ha zám… ……………………………………………… 209egy ka to na ének ………………………………………………… 209

„Is te ni dic síretek” …………………………………………………… 212Ki ben bű ne bo csá na tá ért könyör gett… ……………………… 212adj már csen des sé get… ………………………………………… 213

az an gol re ne SzánSz ……………………………………………… 215Shakes peare …………………………………………………………… 215

a középkori dráma és színjátszás ……………………………… 217Shakes peare szín pa da ……………………………………………… 218romeo és Jú lia ……………………………………………………… 220

Sze rel mi tra gé dia ……………………………………………… 220a vég zet sze rű ség lég kö re – a tra gé dia elő re jel zé se …………… 220Két szem ben ál ló vi lág ………………………………………… 222Bo nyo da lom és ka taszt ró fa …………………………………… 224a szö veg lí ra i sá ga ……………………………………………… 226

8 tartaloM

MOHA_09_1_MOHACSY_09_1.qxd 2013.02.07. 12:17 Page 8

Ham let, dán ki rály fi ………………………………………………… 228Idő és tér ………………………………………………………… 228Kom po zí ció ……………………………………………………… 229rész le te ző ex po zí ció …………………………………………… 230drá mai szi tu á ció – drá mai konflik tus …………………………… 232töp ren gő hős …………………………………………………… 234a drá mai küz de lem fo ko zó dá sa ………………………………… 235Kés lel te tés és vég ki fej let ……………………………………… 236a tra gé dia ér tel me zé se ………………………………………… 238

vI. A bA rokk kor szAk Iro dAl má ból

a ba rokk ………………………………………………………………… 240az irodalmi barokk ………………………………………………… 241

cervantes: don Quijote ………………………………………………… 242egy regény, két világ………………………………………………… 243a mű hatása ………………………………………………………… 245

páz mány pé ter ………………………………………………………… 248zrí nyi Mik lós: Szi ge ti ve sze de lem ……………………………………… 250

a ba rokk eposz ……………………………………………………… 252Ba rokk esz mény kép: „ath le ta christi”…………………………… 253er köl csi fö lény …………………………………………………… 254vér ta nú ha lál …………………………………………………… 256az eposz cél za ta ………………………………………………… 257

„ne bántsd a ma gyart…” …………………………………………… 258

vII. A frAn cIA klAs szI cIs tA drá mA

a jó zan ész ural ma ……………………………………………………… 260ra ci o na liz mus és klas szi ciz mus …………………………………… 260a klas szi cis ta drá ma ………………………………………………… 261

a fran cia klas szi cis ta tra gé dia …………………………………… 262Molière: tartuffe ……………………………………………………… 263

a ko mé dia …………………………………………………………… 264tartuffe ……………………………………………………………… 265

az os to ro zott bűn ……………………………………………… 266Mes te ri ex po zí ció ……………………………………………… 266Bo nyo da lom …………………………………………………… 268a cím sze rep lő meg je le né se …………………………………… 268te tő pont, meg ol dás …………………………………………… 270

fogalommutató ………………………………………………………… 271

tartaloM 9

MOHA_09_1_MOHACSY_09_1.qxd 2013.02.07. 12:17 Page 9