OSNOVNE ODREDNICE URBANE MORFOLOGIJE

Morfoloke karakteristike: poloaj, veliina, oblik. Nikad se ne posmatra izolovano, ve u ekom kontekstu. Veliina namjonija morfoloka karakteristika, oblik kljuna morfoloka karakteristika

Funkcionalne karakteristike imaju odreene morfoloke obrasce, neke aktivnosti koje se deavaju u tom prostoru

Kulturni identitet svaka sredina ima svoje obrasce ponaanja / rezultat funkcionalni obrasci

Tipoloko sagledavanje mogunost da se odreeni fenomeni svrstaju u grupe sa zajednikim osobinama

Morfo oblik

Odreeni poloaj, veliina i oblik zavise od funkcionalnih karakteristika. Dva prostorna nivoa nivo grada i nivo gradskog trga.Poloaj gradskih struktura i distribucija njihovih elemenata

TRI USLOVA koje lokacija za grad mora da zadovolji

1. Karakteristika privilegovanosti prednosti u odnosu na neku drugu lokaciju

2. Protektivnost zatita od raznih inioca

3. Konstitutivnost povezivanje sa drugim gradskim sistemima. Omoguuje dobru povezanost

DVA NAINA POSMATRANJA GRADA u odnosu na prethodna 3 uslova:

1. Podjela u relaciji sa vodenom povrinom. Lociranje gradova uz vodene povrine. Voda kao kljuni faktorza lociranje gradskih naselja:

a) Gradovi uz rijeku Bern gradski sistem urbane povrine prati rijeku. Nju Orleans, rijeka Misisipi, blok je postavljen upravno na rijeku, sa uortiogonalnom urbanom matricom.b) Grad u zalivu enova, izduena struktura, grad je uzak, tanak, izmeu vode i brda. itava gradska struktura se irila nautrb mora, ne ka kopnu ve ka moru. Slino se deava i u Solunu ali ne tako izrazito.

c) Tip grada poluostrvo Korula

d) Tip grada ostrvo, Mont San Miel, kompleks opatijskih graevina i potinjena gradska strukturae) Grad sa kanalima, Holandija i Belgija

2. Konfiguracija terena, druga grupa

a) Grad u uvali, to vie zatien, nevidljiv Urbino, italijanski grad

b) Grad na grebenu, grad na istaknutom poloaju, dobre vizure, Rekanati

c) Grad na vrhu uzvienja, ima privilegovanu poziciju; 73 odbrambene kule, srednjevjekovni Menhetn grad San iminijanod) Grad na padini Gubio, Italija

POLOAJ GRADSKOG TRGA1. U odnosu na cjelokupnu teritoriju grada:

Sredite grada na rubu u sredini izmeu

a) CENTRALNI POLOAJ TRGA Palmanova, primjer idealnog grada, vojna ispostava Venecija. Poligonalni obli, trg u obliku estougla koji predstavlja centralni vojni poligon. Ima 3 gradske kapije, proizilazi iz funkcionalnih razloga. Sijena organska matrica na 3 gradska grebena, 3 susjedstva, izmeu napravljen trg Kampo na suticanju tri ulice, predstavlja simbol ujedinjenja

b) TRG NA RUBU, grad Piza ceremonijalni ulaz, kapija, najreprezentativniji gradski prostor sa 3 crkvena objekta, trg Kapija. Berlin, sa proirenjem javlja se ortogonalna matrica sa 3 trga, kapije

c) TRG IZMEU SREDITA I RUBA, francuski grad Rielje, po kardinalu Rieljeu. Dva trga, simetrina kompozicij, jedan javni drugi stambeni.Trgovi koji se grupiu u sisteme:

a) LINEARNI, AKSIJALNI SISTEM, Pariz, kraljevska osovina, duine 3-4 km, javljaju se otvorene strukture

b) MRENI TIP, POVRINSKI. Na itavoj povrini grada javljaju se trgovi. Grad savana, Dordija, gradski trg sa 12 gradskih blokova koji se ponavljaju i replikuju..

c) SISTEM CENTRINIH TRGOVA, Salzburg, primjer grupisanja oko katedrale.

2. Poloaj gradskog trga u odnosu na neposredno okruenje:

a) Trg na raskrsnicama, primjer Barselona

b) Motiv, znaajan objekat oko koga se formira trg. Tri tipa objekata su se izdvojila:

Crkva katedrala, sv Petar Vatikan, Firenca

Palata, palata Farneze, Rim Mikelanelo

c) Pozorite, trg republike u Beogradu (nekada pozorini trg)

d) Segment, vodena povrina:

Direktna veza sa trgom, grad Bordo (trg Berze), Lisabon (trg Komercio)

Direktna veza, Firenca (trg Sinjorija), Venecija, trg sv. Marka e) Trg lociran na platou sa kojeg se pruaju vizure, grad Gubio, grad Tobi vizure prema prirodi.

OBLIK GRADA I NJEGOVA GENEZASpontano planirano, organsko geometrijsko

I Kvantitet, kvalitet izgraenosti prostora

IIKomunikacioni trgoviIII Znaajni reperi, znaajni kompleksi

1. KOMPAKTNE STRUKTURE, KOMPAKTNE MATRICE, gusto izgraeni prostor

Eg Mert, ograen zidinama

Gdanjsk elementi / parcele, ulice / su izuzetno uzani, forma izduena, ak i trgovi.

2. LINEARNE STRUKTURE, uz neki linearni pravac, dosta rijetko se javljaju. U ovoj matrici ne postoji neko karakteristino mjesto.

Madrid, potez linearne kompozicije koja treba da povee segmente, ali samo dio je uspio da zaivi

Brazilija, linearni karakter, oblik poluluka sa centralnim upravljakim prostorima

3. ORTOGONALNA FORMA /MATRICA, najpovoljnija, najvie pozitivnih osobina, pogodna za kontrolu svih segmenata i omoguava irenje na razliite strane, ali ne postoji centralno mjesto:

a) Ortogonalna matrica kvadratna

b) Ortogonalna pravougaona matrica

Grenada na Garoni kombinacija ove dvije matrice San Francisko, prostor velikih nagiba terena

4. RADIJALNA MATRICA karakteristini centar

Karlsrue

Niki, ostao jedan segment

5. FORMA PRSTEN, struktura koja opkruuje neki postojei, stariji dio grada

Be, sistem blokova i ulica sa najznaajnijim elementima gradske strukture

Keln

6. AKSIJALNA MATRICA, povezivanje odreenih taaka, putanje koje spajaju fokusne take

Vaington, trgovi aksijalno povezani

Rim, u vrijeme pape V (Siksta)

7. KRUNA FORMA, nepostojana

Nordlingen

Madrigal se las Altas Tores, potpuno obodna pravilna krunica

Kanbera kominacija radijalne, aksijalne i ortogonalne matrice

Nova kalkuta linearna, radijalna i ortogonalna

OBLIK GRADSKOG TRGATrgovi spontano nastali i trgovi geometrijskih oblika.

Trg ispred Santa Maria Novela, nemogunost sagledavanja oblika trga.I Trgovi uokvireni otrim ivicama, pravilan trg.a) OBLIK KVADRATA

eka Buovica, sve etiri jednake strane

b) OBLIK PRAVOUGAONIKA, najei oblik trgova

Pravougaoni trgovi dubinskog formata, visina mora biti vea nego to je irina. Firenca, trg santa Kroe

Trgovi pravougaonog oblika, irokog formata, irina vea od duine, na duoj strani je dominantan objekat, esto palata.

Najpovoljniji odnos strana pravougaonika 1:2, 1:3

Veoma izdueni trgovi Prag, Vaclaski trg

Trgovi isuvie izdueni trgovi ulice, ulini trgovi

c) OBLIK TRAPEZA, mogunost dvojakog znaenja, ili sa ire ili sa ue strane. Rim, Kapitolski trg, efekat privlaenja posjetioca

d) OBLIK TROUGLA, pogodan na raskrsnicama ili uokvirena enklav, primjer u Parizu rezidencijalna uokvirena enklava; panski trg u Rimu

IITrgovi uokvireni oblim ivicama Pariz, trg Etual, 12 avenija, suticanje u jednoj taki, velika mogunostsagledavanja

Bat, stambeni trg sa tri ulice koje se ulivaju, struktura potpuno zatvorena

Kraljevo, kruni trg

o de Fon, elipsasti trg koja je bila zamiljena da zahvata matricu cijelog grada

III Trgovi koji su poligonalni, kombinacija prve dvije grupacije VELIINA U FUNKCIJI DIMENZIONISANJA PROSTORA GRADA

Na najbolji nain nam omoguava da klasikujemo odreene inioce. Ne posmatra se izolovan, u vezi je sa funkcionalnim zahtjevima.

Veliina grada

Demografski pristup br. stanovnika uzeti sa rezervom tanost podataka. Tokio (najvie stanovnika 25-30 miliona)

Prostorno-fiziki pristup iskljuivo povrinom, zanemaruje broj stanovnika (nekoliko desetina ha idealni gradovi iz srednjeg vijeka). Firenca irenje zidina grada do 6og zida..

Kombinovani pristup Monpazje, Francuski idealni grad (13ha, br.st.= 3000, Gst=30st./ha)

Veliina grada - karakteristike koje utiu na veliinu

-geografske karakteristike, koje se tiu topografije i morfologije grada

-kulturne, koje se odnose na tradiciju, nain ivljena, obiaje i navike koje vladaju u nekoj zajednici

-ekonomske, koje se odnose na ekonomsku mo neke sredine, odnosno njenu sposobnost da se sama odrava

-politike karakteristike, koje se prevashodno vezuju za politiki sistem i vlast koja donosi oluke o ovim pitanjima

Veliina gradskog trga

Posredno odreivanje veliine gradskog trga bazirano na funkcionalnim zahtjevima. Avola, gradi na Siciliji centralni kvadratni trg i 4 simetrino postovljena okolna trga

Neposredno odreivanje veliine gradskog trga

pomou apsolutnih dimenzija. Zamo, povrina trga 1/15 povrine grada

Pomou relativnih dimenzija odnos velina otvorenog prostora i veliina zgrada koje ga okruuju, objekti veliki kao otvoreni prostor. Veliina 6x vea nego zgrade koje ga okruuju, po nekim teoretiarima. Prva dokazana teorija posmatra se nalazi na 2 udaljenosti od objekta (2 visine), ugao gledanja je 29 i opaa ga. Najpovoljni je odnos 2-3 puta vei nego visina objektaPoveanje veliine trga i osjeaj za njegove dimenzije

- to je trg vei gubi se percepcija. Moskva Crveni trg, Meksiko siti trg Zokalo, Peking trg Tjenanmen