Mustafa Kemal Atatrk

Mustafa Kemal Atatrk

(19 Mays1881,Selanik 10 Kasm1938,stanbul)

1839'daKocack'ta doduu sanlanbabasAli Rza Efendi, aslenManastr'a balDebre-i Bl'dandr.Babasnn ailesiArnavutlardanya da 14-15. yzylda Anadolu'dan blgeye g etmi olanYrklerdendir.Ailesi ileSelanik'e g eden Ali Rza Bey,burada gmrk memurluu ve kereste ticareti yapt.Ali Rza Bey,93 Harbi(1877-78) esnasnda yerel birliklerdetemenlikyapmt. Bu durum, Atatrk'n ailesinin ksmen de olsa Osmanl'daki egemen elitlerden olduunu gsterir.Ali Rza Bey, 1871 ylnda, 1857 ylnda Selanik'in batsndakiLangaza'daiftibir ailede doanZbeyde Hanm'la evlenmiti.Mustafa Kemal Atatrk, bu iftin ocuu olarakrum1296 (milad 1881) ylnda Selanik'te domutur.Samsun'a kt19 Mays tarihini doum gn kabul etmitir.Fatma, mer, Ahmet, Naciye veMakbuleadl be kardeinin ilk drd kk yata hayatn kaybetmitir.

Kz kardeiMakbule Hanm, annesi Zbeyde Hanmve Atatrk

ocukluk ve genlik (1881-1904)1888 ylnda babasn kaybetti.Bir sre Rapla iftlii'nde annesinin vey kardeiHseyin'in yannda kalp hafif iftlik ileriyle uratktan sonra eitimsiz kalacandan endie eden annesinin isteiyleSelanik'e dnp okulunu bitirdi.Bu arada Zbeyde Hanm, Selanik'te gmrk memuru olan Ragp Bey ile evlendi.imdi mze olan Koca Kasm Paa Mahallesi, Islahhane Caddesi'ndeki ev 1870'te Rodoslu mderris Hac Mehmed Vakf tarafndan yaptrlm ve 1878'de yeni evlenen Ali Rza Bey tarafndan kiralanmtr ancak o ldkten sonra Mustafa ve ailesi bu evden yanndaki 2 katl, 3 odal ve mutfakl daha kk eve tanmlardr.

Mustafa, sekler bir okul olan vebrokratyetitirenSelnik Mlkiye Rtiyesi'ne kaydoldu. Ancak muhitindeki asker rencilerin niformalarndan da etkilenerekannesinin kar kmasna ramen-1893 ylndaSelnik Asker Rtiyesi'ne girdi. Bu okulda matematik retmeni Yzba skpl Mustafa Sabri Bey, ona anlam mkemmellik, olgunluk olan "Kemal" adn verdi.Franszca retmeni Yzba Nakiyddin Bey (Ycekk), zgrlk dncesiyle gen Mustafa Kemal'in dnce yapsn etkiledi. Mustafa KemalKuleli Asker dadisi'ne girmeyi dndyse de ona aabeylik yapan Selnikli subay Hasan Bey'in tavsiyesine uyarakManastr Asker dadisi'ne kaydoldu. 1896-1899 yllarnda okuduuManastr Asker dadisi'nde tarih retmeniKolaasMehmet Tevfik Bey (Bilge), Mustafa Kemal'in tarihe olan merakn glendirdi.Bu tarihte balayan1897 Osmanl-Yunan Sava'na gnll olarak katlmak istediyse de hem idadi rencisi olduu iin hem de 16 yanda olduundan dolay cepheye gidememitir. Bu okulu ikincilikle bitirdi.13 Mart 1899'dastanbul'daMekteb-i Harbiye-i ahane'ye girdi. Birinci snf 27., ikinci snf 11., nc snf 1902'de mlazm (bugnk ismiyleTemen) rtbesiyle 549 kii arasndan piyade snf sekizincisi olarak bitirdi.AkabindeErkan- Harbiye Mektebi'ne (Harp Akademisi) devam ederek 11 Ocak 1905'te ''kurmay yzba'' rtbesiyle mezun oldu.

Harp Okulu'nda arkadalar ile birlikte, 1901

Askerlik (1905-1918)

11 Ocak 1905'te yzba rtbesiyle Akademi'yi tamamlad. 1905-1907 yllar arasnda am'da 5. Ordu emrinde grev yapt. 1907'de Kolaas (Kdemli Yzba) oldu. Manastr'a III. Ordu'ya atand. 19 Nisan 1909'da stanbul'a giren Hareket Ordusu'nda Kurmay Bakan olarak grev ald. 1910 ylnda Fransa'ya gnderildi. Picardie Manevralar'na katld. 1911 ylnda stanbul'da Genel Kurmay Bakanl emrinde almaya balad.1911 ylnda talyanlarn Trablusgarp'a hcumu ile balayan savata, Mustafa Kemal bir grup arkadayla birlikte Tobruk ve Derne blgesinde grev ald. 22 Aralk 1911'de talyanlara kar Tobruk Savan kazand. 6 Mart 1912'de Derne Komutanlna getirildi.

Ekim 1912'de Balkan Sava balaynca Mustafa Kemal Gelibolu ve Bolayr'daki birliklerle savaa katld. Dimetoka ve Edirne'nin geri alnnda byk hizmetleri grld. 1913 ylnda Sofya Ateemiliterliine atand. Bu grevde iken 1914 ylnda yarbayla ykseldi. Ateemiliterlik grevi Ocak 1915'te sona erdi. Bu srada I. Dnya Sava balam, Osmanl mparatorluu savaa girmek zorunda kalmt. Mustafa Kemal 19. Tmeni kurmak zere Tekirda'da grevlendirildi.

Trablusgarp Sava Balkan Savalar,

1914 ylnda balayan I. Dnya Sava'nda, Mustafa Kemal anakkale'de bir kahramanlk destan yazp tilaf Devletlerine "anakkale geilmez! " dedirtti. 18 Mart 1915'te anakkale Boazn gemeye kalkan ngiliz ve Fransz donanmas ar kayplar verince Gelibolu Yarmadas'na asker karmaya karar verdiler. 25 Nisan 1915'te Arburnu'na kan dman kuvvetlerini, Mustafa Kemal'in komuta ettii 19. Tmen Conkbayr'nda durdurdu. Mustafa Kemal, bu baar zerine albayla ykseldi. ngilizler 6-7 Austos 1915'te Arburnu'nda tekrar taarruza geti. Anafartalar Grubu Komutan Mustafa Kemal 9-10 Austos'ta Anafartalar Zaferini kazand. Bu zaferi 17 Austos'ta Kiretepe, 21 Austos'ta II. Anafartalar zaferleri takip etti. anakkale Savalarnda yaklak 253.000 ehit veren Trk ulusu onurunu tilaf Devletlerine kar korumasn bilmitir. Mustafa Kemal'in askerlerine "Ben size taarruzu emretmiyorum, lmeyi emrediyorum!" emri cephenin kaderini deitirmitir.

Mustafa Kemal anakkale Savalar'dan sonra 1916'da Edirne ve Diyarbakr'da grev ald. 1 Nisan 1916'da tmgenerallie ykseldi. Rus kuvvetleriyle savaarak Mu ve Bitlis'in geri alnmasn salad. am ve Halep'teki ksa sreli grevlerinden sonra 1917'de stanbul'a geldi. Velihat Vahidettin Efendi'yle Almanya'ya giderek cephede incelemelerde bulundu. Bu seyehatten sonra hastaland. Viyana ve Karisbad'a giderek tedavi oldu. 15 Austos 1918'de Halep'e 7. Ordu Komutan olarak dnd. Bu cephede ngiliz kuvvetlerine kar baarl savunma savalar yapt. Mondros Mtarekesi'nin imzalanmasndan bir gn sonra, 31 Ekim 1918'de Yldrm Ordular Grubu Komutanlna getirildi. Bu ordunun kaldrlmas zerine 13 Kasm 1918'de stanbul'a gelip Harbiye Nezreti'nde (Bakanlnda) greve balad.

Mondros Mtarekesi'nden sonra tilaf Devletleri'nin Osmanl ordularn igale balamalar zerine; Mustafa Kemal 9. Ordu Mfettii olarak 19 Mays 1919'da Samsun'a kt. 22 Haziran 1919'da Amasya'da yaymlad genelgeyle "Milletin istikllini yine milletin azim ve kararnn kurtaracan " ilan edip Sivas Kongresi'ni toplantya ard. 23 Temmuz - 7 Austos 1919 tarihleri arasnda Erzurum, 4 - 11 Eyll 1919 tarihleri arasnda da Sivas Kongresi'ni toplayarak vatann kurtuluu iin izlenecek yolun belirlenmesini salad. 27 Aralk 1919'da Ankara'da heyecanla karland. 23 Nisan 1920'de Trkiye Byk Millet Meclisi'nin almasyla Trkiye Cumhuriyeti'nin kurulmas yolunda nemli bir adm atlm oldu. Meclis ve Hkmet Bakanlna Mustafa Kemal seildi Trkiye Byk Millet Meclisi, Kurtulu Sava'nn baaryla sonulanmas iin gerekli yasalar kabul edip uygulamaya balad.

Trk Kurtulu Sava 15 Mays 1919'da Yunanllarn zmir'i igali srasnda dmana ilk kurunun atlmasyla balad. 10 Austos 1920 tarihinde Sevr Antlamas'n imzalayarak aralarnda Osmanl mparatorluu'nu paylaan I. Dnya Sava'nn galip devletlerine kar nce Kuv-yi Milliye ad verilen milis kuvvetleriyle savald. Trkiye Byk Millet Meclisi dzenli orduyu kurdu, Kuv-yi Milliye - ordu btnlemesini salayarak sava zaferle sonulandrd.

Mustafa Kemal ynetimindeki Trk Kurtulu Savann nemli aamalar unlardr:Sarkam (20 Eyll 1920), Kars (30 Ekim 1920) ve Gmr'nn (7 Kasm 1920) kurtarl.ukurova, Gazi Antep, Kahraman Mara anl Urfa savunmalar (1919- 1921)I. nn Zaferi (6 -10 Ocak 1921)II. nn Zaferi (23 Mart-1 Nisan 1921)Sakarya Zaferi (23 Austos-13 Eyll 1921)Byk Taarruz, Bakomutan Meydan Muhaberesi ve Byk Zafer (26 Austos 9 Eyll 1922)

Sakarya Zaferinden sonra 19 Eyll 1921'de Trkiye Byk Millet Meclisi Mustafa Kemal'e Mareal rtbesi ve Gazi unvann verdi. Kurtulu Sava, 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Antlamas'yla sonuland. Bylece Sevr Antlamas'yla parampara edilen, Trklere 5-6 il byklnde vatan braklan Trkiye topraklar zerinde ulusal birlie dayal yeni Trk devletinin kurulmas iin hibir engel kalmad.23 Nisan 1920'de Ankara'da TBMM'nin almasyla Trkiye Cumhuriyeti'nin kuruluu mjdelenmitir. Meclisin Trk Kurtulu Sava'n baaryla ynetmesi, yeni Trk devletinin kuruluunu hzlandrd. 1 Kasm 1922'de hilfet ve saltanat birbirinden ayrld, saltanat kaldrld. Bylece Osmanl mparatorluu'yla ynetim balar koparld. 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet idaresi kabul edildi, Atatrk oybirliiyle ilk cumhurbakan seildi. 30 Ekim 1923 gn smet nn tarafndan Cumhuriyet'in ilk hkmeti kuruldu. Trkiye Cumhuriyeti, "Egemenlik kaytsz artsz milletindir" ve "Yurtta bar cihanda bar" temelleri zerinde ykselmeye balad.

Soyad Kanunu gereince, 24 Kasm 1934'de TBMM'nce Mustafa Kemal'e "Atatrk" soyad verildi.Atatrk, 24 Nisan 1920 ve 13 Austos 1923 tarihlerinde TBMM Bakanlna seildi. Bu bakanlk grevi, Devlet-Hkmet Bakanl dzeyindeydi. 29 Ekim 1923 ylnda Cumhuriyet ilan edildi ve Atatrk ilk cumhurbakan seildi. Anayasa gereince drt ylda bir cumhurbakanl seimleri yenilendi. 1927,1931, 1935 yllarnda TBMM Atatrk' yeniden cumhurbakanlna seti.Atatrk sk sk yurt gezilerine karak devlet almalarn yerinde denetledi. lgililere aksayan ynlerle ilgili emirler verdi. Cumhurbakan sfatyla Trkiye'yi ziyaret eden yabanc lke devlet bakanlarn, babakanlarn, bakanlarn komutanlarn arlad.15-20 Ekim 1927 tarihinde Kurtulu Sava'n ve Cumhuriyet'in kuruluunu anlatan byk nutkunu, 29 Ekim 1933 tarihinde de 10. Yl Nutku'nu okudu.Atatrk zel yaamnda sadelik iinde yaad. 29 Ocak 1923'de Latife Hanmla evlendi. Birok yurt gezisine birlikte ktlar. Bu evlilik 5 Austos 1925 tarihine dek srd. ocuklar ok seven Atatrk Afet (nan), Sabiha (Gken), Fikriye, lk, Nebile, Rukiye, Zehra adl kzlar ve Mustafa adl oban manevi evlat edindi. Abdurrahim ve hsan adl ocuklar himayesine ald. Yaayanlarna iyi bir gelecek hazrlad.

Kurtulu Sava'n ve Cumhuriyet'in kuruluunu anlatan byk nutkunu, 29 Ekim1933

1937 ylnda iftliklerini hazineye, bir ksm tanmazlarn da Ankara ve Bursa Belediyelerine balad. Mirasndan kzkardeine, manevi evlatlarna, Trk Dil ve Tarih Kurumlarna pay ayrd. Kitap okumay, mzik dinlemeyi, dans etmeyi, ata binmeyi ve yzmeyi ok severdi. Zeybek oyunlarna, gree, Rumeli trklerine ar ilgisi vard. Tavla ve bilardo oynamaktan byk keyif alrd. Sakarya adl atyla, kpei Fox'a ok deer verirdi. Zengin bir kitaplk oluturmutu. Akam yemeklerine devlet ve bilim adamlarn, sanatlar davet eder, lkenin sorunlarn tartrd. Temiz ve dzenli giyinmeye zen gsterirdi. Doay ok severdi. Sk sk Atatrk Orman iftlii'ne gider, almalara bizzat katlrd.

MUSTAFA KEMAL ATATRK Franszca ve Almanca biliyordu. 10 Kasm 1938 saat 9.05'te yakaland siroz hastalndan kurtulamayarak stanbul'da Dolmabahe Saray'nda hayata gzlerini yumdu. Cenazesi 21 Kasm 1938 gn trenle geici istirahatgh olan Ankara Etnografya Mzesi'nde topraa verildi. Antkabir yapldktan sonra n grkemli bir trenle 10 Kasm 1953 gn ebedi istirahatghna gmld.

Ekonomi zerine:Atatrk Devrimlerinin sonucunda, Trkiye'nin ekonomik yaps tmyle iyi ynde bir gelime gstermitir. Kapitlasyonlarn kaldrlmas ile birlikte, ulusal bir ekonomi iin gerekli olan temel atlmtr. Atatrk'n lke ekonomisi hakkndaki dncesini, "Memleketin efendisi hakiki mstahsil olan kyldr" szlerinde bulmak mmkndr.D Politika zerine:O dnemde birok lke yneticisinin izledii i atma politikalarna, polis devleti taktiklerine ve nihayet uluslararas ihtilaflara ynelmelerine ramen, Atatrk'n "Yurtta Sulh, Cihanda Sulh" szne sk bir biimde, bal kalan Trkiye, bu dnemde lke ierisindeki devleti ve onun kurumlarn iten kertme giriimlerini engelleyebildii gibi, savalara da bulamamay baarmtr.

DKKAtnz iin teekkrler

Orkestra ve Koro (sol minr)Cumhurbakanl Senfoni Orkestras & Devlet oksesli Mzik Korosumilliyet.com.tr, track 3Ulusal Mzik62953.816tur - T.C. Kltr ve Turizm BakanlGzel Sanatlar Genel Mdrl

Cumhurbakanl Senfoni Orkestras&Devlet oksesli Mzik Korosu

efRengim Gkmen