nadolig ar y ffrynt
DESCRIPTION
Pwyswch ‘ESC’ unrhyw bryd i stopio’r cyflwyniad. Nadolig ar y Ffrynt. gan Des Quinn a Martin Williams. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: Nadolig ar y Ffrynt](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052217/568151e7550346895dc02107/html5/thumbnails/1.jpg)
gan Des Quinn a Martin Williams
Pwyswch ‘ESC’ unrhyw bryd i stopio’r cyflwyniad
![Page 2: Nadolig ar y Ffrynt](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052217/568151e7550346895dc02107/html5/thumbnails/2.jpg)
Un o ddigwyddiadau enwocaf y Rhyfel Byd Cyntaf oedd y cadoediad a fu ar 25 Rhagfyr 1914. Roedd y digwyddiad hwn, er na welwyd mohono ym mhob rhan o’r Ffrynt Gorllewinol, yn fynegiant o ysbryd y Nadolig ar ran y milwyr, a fu ond ychydig oriau ynghynt yn saethu at ei gilydd ar draws Tir Neb.
Fel y dywedodd un milwr wrth ei deulu:“…tra roeddech chi’n bwyta eich twrci, roeddwn i allan yn sgwrsio â’r union ddynion y bûm yn ceisio’u lladd rai oriau ynghynt.”Ar y diwrnod hwnnw bu llawer o filwyr yn cyfnewid anrhegion fel baco, pwdinau Nadolig ac alcohol, yn ogystal â negeseuon ewyllys da. Nid dyma’r unig dro, serch hynny, i gadoediad gael ei alw ar hyd rhannau o’r Ffrynt Gorllewinol yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf.
![Page 3: Nadolig ar y Ffrynt](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052217/568151e7550346895dc02107/html5/thumbnails/3.jpg)
Nadolig 1914 a 1915Ffynonellau ysgrifenedig
Delweddau’r NadoligFfynonellau gweledol
Mae’n bwysig cofio bod llawer o filwyr ar y ddwy ochr wedi gorfod treulio hyd at bump o’u gwyliau Nadolig i ffwrdd oddi wrth eu cartrefi a’u hanwyliaid.
Gobeithio y bydd yr hanesion a’r delweddau canlynol yn rhoi rhyw syniad i chi o deimladau’r milwyr a’r ffordd roeddynt yn dathlu’r Nadolig yn y ffosydd yn ystod y cyfnod 1914 - 1919.
![Page 4: Nadolig ar y Ffrynt](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052217/568151e7550346895dc02107/html5/thumbnails/4.jpg)
Cliciwch ar y Cerdyn Nadolig rydych am wybod mwy amdano.
![Page 5: Nadolig ar y Ffrynt](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052217/568151e7550346895dc02107/html5/thumbnails/5.jpg)
Beth mae’r Tri Brenin yn ei gludo i ffosydd yr Almaenwyr?
Cliciwch yma am help.
Cerdyn trwy garedigrwydd Des Quinn
![Page 6: Nadolig ar y Ffrynt](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052217/568151e7550346895dc02107/html5/thumbnails/6.jpg)
Beth mae’r Tri Brenin yn ei gludo i ffosydd yr Almaenwyr?
Cliciwch yma am help.
Cwmni bisgedi oedd Leibniz, sy’n dal i’w cynhyrchu heddiw!
Cerdyn trwy garedigrwydd Des Quinn
![Page 7: Nadolig ar y Ffrynt](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052217/568151e7550346895dc02107/html5/thumbnails/7.jpg)
Nodwch gymaint ag y gellwch o ddelweddau sy’n ymwneud â rhyfela.
Beth a dderbyniodd y milwyr hyn yn eu parseli Nadolig?Cerdyn trwy garedigrwydd Des Quinn
![Page 8: Nadolig ar y Ffrynt](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052217/568151e7550346895dc02107/html5/thumbnails/8.jpg)
Beth yw ystyr y gair Weihnacht?
Pam yn eich barn chi mae croes goch i’w gweld
gyferbyn â Chroes Haearn yr Almaen ar waelod y
cerdyn?
Cerdyn trwy garedigrwydd Des Quinn
![Page 9: Nadolig ar y Ffrynt](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052217/568151e7550346895dc02107/html5/thumbnails/9.jpg)
Sut mae milwr y Gymanwlad yn cael ei bortreadu yn y ddelwedd sydd ar y cerdyn hwn?
Cerdyn trwy garedigrwydd Des Quinn
![Page 10: Nadolig ar y Ffrynt](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052217/568151e7550346895dc02107/html5/thumbnails/10.jpg)
Beth mae’r cerdyn post yn ei ddangos?
Nodwch rai o ddelweddau’r Nadolig a rhai o
ddelweddau’r ffosydd.
Cerdyn trwy garedigrwydd Des Quinn
![Page 11: Nadolig ar y Ffrynt](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052217/568151e7550346895dc02107/html5/thumbnails/11.jpg)
Pam yn eich barn chi fod hwn yn gerdyn Nadolig rhyfedd i’r milwyr ei anfon gartref o’r Ffrynt?
Beth mae hynny’n ei ddweud wrthych am amodau byw ac amodau ymladd y milwyr yng nghyfnod cynharaf y rhyfel?Cerdyn trwy garedigrwydd M. Williams
![Page 12: Nadolig ar y Ffrynt](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052217/568151e7550346895dc02107/html5/thumbnails/12.jpg)
Profiadau Cadarnhaol Profiadau Negyddol
Ffotograff trwy garedigrwydd Ymddiriedolaeth Amgueddfa Torfaen
![Page 13: Nadolig ar y Ffrynt](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052217/568151e7550346895dc02107/html5/thumbnails/13.jpg)
Dechreuodd Cadoediad y Nadolig, yn y lleoedd hynny y digwyddodd, ar amserau gwahanol mewn lleoedd gwahanol. Achosodd hynny gryn ddryswch a dyna efallai’r rheswm pam y cafodd llawer o filwyr eu saethu’n ddamweiniol. Roedd Capten C. I. Stockwell o 2il Gatrawd y Ffiwsilwyr Brenhinol Cymreig yn cofio fel y dechreuodd cadoediad 1914 wedi amser cinio ar hyd rhan o dir neb ger Houplines.
“Rhedais i mewn i’r ffos a gwelais fod pob un o’r milwyr yn dal eu reifflau’n barod ar y parapet, ac roedd gwŷr Sacsoni (yr Almaenwyr) yn gweiddi, ‘Peidiwch â saethu. Ry’n ni ddim eisiau ymladd heddiw. Fe wnawn anfon tipyn o gwrw i chi’. Doedden ni ddim eisiau tanio atynt gan nad oedd arfau gan neb ohonyn nhw … Roedd pob un o’n milwyr ni’n sgwrsio a dweud, ‘Mae’r Capten am fynd i siarad â nhw’ . Aethon ni atyn nhw a saliwtio’n ffurfiol. Cyflwynodd ei hun fel y Cownt Rhywbeth neu’i gilydd, ac roedd yn ymddangos yn fachan dymunol iawn.”Dyfyniad gan y Capten C. I. Stockwell, yn Christmas Truce, gan Malcolm Brown a Shirley Seaton (Pan, 1984)
![Page 14: Nadolig ar y Ffrynt](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052217/568151e7550346895dc02107/html5/thumbnails/14.jpg)
“Mae’r Almaenwyr yn rhannu sigârs a darnau o sosej, ‘sauerkraut’ a choffi cryf, a ninnau sigaréts a bwli biff, bisgedi dognedd a baco. Trwy bwyntio ac arwyddo, maent yn mynegi cydedmygedd. Ein gwasgodau lledr a’n cotiau glaw llaes oedd yn tynnu eu sylw; a’u hoferôls arbennig ar gyfer y ffosydd, a wnaed o gynfas bras, a dynnai ein sylw ni. Ry’n ni’n gweiddi, ‘Helo, Fritz!’; ‘ Bore Da Fritz!’; ‘Nadolig Llawen!’;‘ Happy Christmas!’; ‘Sut mae dy dad?’; ‘ Tyrd draw i’n gweld!’; ‘ Tyrd i gael brecwast’ a phethau felly, tra’n chwerthin dros bob man …”
Gofynnodd swyddogion yr Almaenwyr a allent dynnu ffotograffau o filwyr Prydain; pan wrthodwyd eu cais, dyma nhw’n dweud y byddai eu gynnau mawr yn ailddechrau tanio ymhen pum mumud, a dyna’n wir ddigwyddodd. Eto, am gyfnod o bedair awr ar hugain, sef y rhan fwyaf o Ddydd Nadolig 1915, ni thaniodd milwyr y naill ochr na’r llall yr un ergyd at ei gilydd.Dyfyniad gan Wilfred Ewart o’r 1st Scots Guards, yn Christmas Truce gan Malcolm Brown a Shirley Seaton (Pan, 1984)
![Page 15: Nadolig ar y Ffrynt](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052217/568151e7550346895dc02107/html5/thumbnails/15.jpg)
Saethwyd dau filwr o 2il Gatrawd Sir Fynwy gan gudd saethwyr yr Almaen ar Ddydd Nadolig 1914. O ganlyniad, ni fyddai milwyr y gatrawd hon yn cofio Dydd Nadolig 1914 fel ennyd o heddwch a chyfeillgarwch rhwng gelynion. Roedd amodau’r saethu’n ychwanegu at eu dicter.
Saethwyd y Preifat Ernest Palfrey, cyn lowr un ar hugain oed, tra roedd ar ei ffordd yn ôl wedi iddo fod yn claddu cyrff rhai o’i gyd-filwyr. Cafwyd adroddiad yn y South Wales Echo am y digwyddiad, yn ogystal â marwolaeth sarsiant o’r un gatrawd.
Gwelir sylwadau o’r papur newydd am farwolaeth y ddau ar y sleid nesaf.
![Page 16: Nadolig ar y Ffrynt](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052217/568151e7550346895dc02107/html5/thumbnails/16.jpg)
“Roedd cadoediad i fod mewn grym, ond cafodd y Preifat Palfrey fwled yng nghefn ei wddf a’i lladdodd yn y fan a’r lle.”
The South Wales Echo
Dyma a ddywedodd Sarsiant ‘Blackwood’ Jones, a fu’n chwarae pêl-droed i dîm Pontypŵl cyn y rhyfel, wrth y South Wales Weekly am farwolaeth ei gyd-swyddog.
“Es i ag ychydig o faco a jam i’r Almaenwyr. Ond byth eto. Gwnaeth sarsiant arall, ffrind i mi o Drefynwy, yr un fath, ond pan oedd ar ei ffordd yn ôl i’n ffos ni, dyma nhw’n ei saethu yn ei gefn a’i ladd. Syrthiodd i lawr gan ddweud, ‘My God, I’m done.’ Cachgwn llwfr ydyn nhw, ac yntau wedi rhoi baco iddyn nhw.”
The South Wales EchoSylwadau o’r wasg a ddyfynnwyd yn Christmas Truce, gan Malcolm Brown a Shirley Seaton (Pan 1984)