Natura 2000 - podstawowe informacje

Janina Kawałczewska – RCEE w Płocku

Seminarium realizowane jest w ramach projektu pn. „Natura 2000 – naszą szansą” realizowanego przez Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku dofinansowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie

Organizator:

I. Dlaczego chronić należy różnorodność biologiczną?

1. Pojęcia różnorodności biologicznej definiują uczestnicy seminarium.

2. Prezentacja właściwych definicji: Wg. Konwencji o różnorodności biologicznej z 1992r. Z RIO

„to zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi w ekosystemach lądowych, morskich i słodkowodnych oraz w zespołach ekologicznych, których są częścią; dotyczy to różnorodności w obrębie gatunku, pomiędzy gatunkami oraz różnorodnością ekosystemów”,

wg „Krajowej strategii ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej” – to zmienność wewnątrzgatunkowa (bogactwo puli genowej) wszystkich żyjących populacji, międzygatunkowa (skład gatunków) oraz ponadgatunkowa (różnorodność ekosystemów i krajobrazów).

3. Co Konwencja zmieniła w podejściu do ochrony zasobów przyrody?

• pojęcie cenności tj. cenne są wszystkie gatunki i zgrupowania gatunków występujących na Ziemi (nie tylko rzadkie, czy zagrożone wyginięciem. Rzadkie mają status szczególnej cenności).

• rozszerzyła pojęcie różnorodności biologicznej, odnosząc je do bogactwa gatunkowego i poziomów organizacji przyrody (ochrona różnorodności ma być realizowana kompleksowo),

• weryfikuje pojęcie naturalności: które przestaje być używane jako to, co nie zmienione przez człowieka (wg Światowej Unii Ochrony Przyrody – systemy naturalne podlegają procesom przyrodniczym, na które wpływa człowiek i inne organizmy). Systemy półnaturalne i antropogeniczne są traktowane na równi z systemami naturalnymi),

• ustala zobowiązania do ochrony złożoności przyrody tj. struktur ekologicznych, procesów gwarantujących ich funkcjonowanie, ekosystemów dojrzałych, różnorodności kulturowej, tradycyjnych sposobów gospodarowania.

4. Ochrona różnorodności biologicznej to:

• definicje uczestników:

• definicje prelegenta:

systemowe działania podejmowane na rzecz trwałego zachowania wszystkich elementów różnorodności biologicznej w miejscach ich naturalnego występowania (in situ) oraz zagrożonych gatunków, podgatunków, ich odmian poza miejscami ich naturalnego występowania lub powstania (ex situ),

• ochrona to szerokie spektrum działalności polegające na:

tworzeniu warunków do realizacji ochrony różnorodności biologicznej poprzez działania sprzyjające zachowaniu dobrego stanu środowiska przyrodniczego, a podejmowana przez podmioty mające bezpośredni lub pośredni wpływ na różnorodność biologiczną,

tworzeniu skutecznej osłony prawnej, ekonomicznej i organizacyjnej towarzyszącej działaniom na rzecz ochrony różnorodności biologicznej,

prowadzeniu edukacji ekologicznej w zakresie upowszechniania tematyki zagospodarowania różnorodności biologicznej, metod jej ochrony i kształtowania odpowiedniego stosunku do przyrody,

odnoszone do całego kraju, nie tylko do obszarów prawnie chronionych.

• chronione powinno być całe bogactwo przyrodnicze Ziemi:

szczególną uwagę zwracamy na działania ochronne administracji i nauki, preferując różne aktywne formy ochrony (np. restytucja gatunków, renaturalizacja siedlisk ale ograniczanie rozprzestrzeniania się gatunków obcych),

ważne działania to: monitoring przyrody, egzekwowanie przepisów prawa, racjonalne użytkowanie zasobów różnorodności biologicznej),

5. Bogactwo przyrodnicze Polski

• zróżnicowanie regionalne różnorodności biologicznej (północno – wschodnia, centralna, południowa Polska),

• długa lista obiektów przyrodniczych: wg raportu przygotowanego przez NFOŚ w 2002r. łączna

liczba gatunków zarejestrowanych na obszarze Polski – 60 000, np.

3 630 gatunków grzybów, 1 519 porostów, 12 850 gat. glonów, 1 152 gat. pierwotniaków, 35 361 gat. zwierząt „tkankowców”, 485 zespołów roślinnych, część gatunków występujących w Polsce jest silnie zagrożona

lub wyginęła w innych krajach Europy. Polska to ostoja i potencjalne źródło restytucji gatunków.

6. Współczesne zagrożenia różnorodności biologicznej

• różnorodność biologiczna ulega zmianom.

Do zagrożeń dla polskiej przyrody należą: (przykłady podają uczestnicy i trener)

zmiany cech siedlisk (spowodowane eutrofizacją, odwadnianiem, zakwaszaniem i skażeniem gleby),

przekształcanie struktury krajobrazu, likwidacji siedlisk na skutek zmian sposobów użytkowania ziemi),

fragmentacja siedlisk,

negatywna presja człowieka na gatunki niepożądane,

nadmierna eksploatacja populacji gatunków użytkowych,

zmiana systemu upraw i hodowli,

inwazje gatunków obcych.

podstawy zagrożeń: (przykłady podają uczestnicy i trener)

wzrastająca konsumpcja dóbr przez społeczeństwo, niska wrażliwość przyrodnicza społeczeństwa, małe środki finansowe na ochronę przyrody, nieuwzględnianie zasady ochrony przyrody w

gospodarce przestrzennej, strategiach rozwoju, programach ochrony przyrody,

zmiana struktury własności ziemi prowadząca do likwidacji zadrzewień, lasów, melioracji),

zmiana tradycyjnego systemu upraw i hodowli, intensyfikacja produkcji rolnej,

zaległości w infrastrukturze ochrony środowiska, zmiany społeczno – gospodarcze (tzw. wolność

gospodarcza, nowe inwestycje liniowe, przestrzenne, niski stan świadomości ekologicznej radnych).

7. Przykłady negatywnych oddziaływań różnych stref gospodarki

praca w grupach

lasy i gospodarka leśna,

gospodarka rolna,

rybactwo,

łowiectwo,

gospodarka wodna,

zagospodarowanie przestrzenne,

działalności gospodarcze,

turystyka i rekreacja.

8. Jak chronić różnorodność biologiczną?

• ograniczenie negatywnej presji poprzez stasowanie zasad rozwoju zrównoważonego, stworzenie mechanizmów prawnych, organizacyjnych i ekonomicznych warunkujących zachowanie i racjonalne użytkowanie zasobów przyrodniczych,

• podejmowanie działań na szczeblach: centralnym, wojewódzkim, powiatowym, gminnym: system prawny: polityki, strategie, programy, system indywidualny:

administracja rządowa, działania naukowców, pozarządowe organizacje ekologiczne,

system finansowy: budżety: państwa, samorządów, fundusze ekologiczne, systemy informacyjne i edukacyjne.

1. Prawo międzynarodowe:

Konwencje np.:

Berneńska z 1979r. O ochronie dzikiej fauny i flory i ich siedlisk,

Ramsarska (o obszarach wodno – błotnych, 1971r.) o różnorodności biologicznej (1992r.),

o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem z 1973r. (CITES).

II. System prawny ochrony różnorodności biologicznej i obszarów Natura 2000

2. Prawo Unii Europejskiej:

Dyrektywy Rady: 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, zastąpiona Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa zwanej dyrektywą ptasią (DP).

Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992r w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory zmieniona Dyrektywą Rady 97/62/EWG z dnia 27 października 1997r zwanej dyrektywą siedliskową (DS.).

Porozumienie o ochronie nietoperzy w Europie (1991r.).

Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000r ustanawiająca normy wspólnego działania w zakresie polityki wodnej, tzw. Ramowa Dyrektywa Wodna.

3. Prawo polskie:

Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 (PEP),

ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r Prawo ochrony środowiska,

ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r o ochranie przyrody (OOP),

ustawa z dnia 3 października 2008r o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisku (OOS),

rozporządzenia wykonawcze do ustaw, zarządzania, uchwały samorządów terytorialnych,

Krajowe strategie ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z Programem działań (2003-2006, 2007-2013).

1. Uwarunkowania europejskie:

Traktat z Maastricht – WE zobowiązała się do wspierania działań dot. regionalnych lub światowych problemów środowiska naturalnego,

Traktat Amsterdamski – zasada zrównoważonego rozwoju – to jeden z celów Wspólnoty Europejskiej,

Stanowisko Rady Europy i Komisji Europejskiej dot. włączenia ochrony środowiska do polityki WE,

Sieć Natura 2000 jest jednym z podstawowych, ukierunkowanych na ochronę środowiska, przedsięwzięć w dziedzinie zagospodarowania przestrzennego, realizowanych na obszarze Unii Europejskiej, Podstawę prawną stanowią: Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Siedliskowa.

III. Geneza powstawania, podstawy prawne i zasady tworzenia Natura 2000

dyrektywy odnoszą się do ochrony przyrody (ptaków, innych zwierząt, roślin, siedlisk – ważnych w skali europejskiej),

cel działań to: zapewnienie różnorodności biologicznej poprzez ochronę siedlisk

naturalnych oraz dzikiej fauny i flory na europejskim terytorium państw członkowskich (art. 2 Dyrektywy Siedliskowej),

konieczność kompleksowych działań popartych odpowiednimi regulacjami prawnymi krajów członkowskich,

sieć Natura 2000 ma charakter zintegrowanych przedsięwzięć prowadzonych w skali kontynentu,

zobligowanie krajów członkowskich do skutecznej ochrony zagrożonych gatunków i siedlisk na obszarach wchodzących w skład sieci Natura 2000,

Dyrektywa Siedliskowa w wyjątkowych sytuacjach, dopuszcza działania pogarszające stan środowiska przyrodniczego na chronionych obszarach), spełniania jednocześnie trzech warunków: przedsięwzięcie jest uzasadnione, nadrzędnymi interesem publicznym, nie istnieją alternatywne sposoby realizacji tego samego celu, zapewniona jest rekompensata powstałych w środowisku przyrodniczym strat.

• sieć Natura 2000 ma chronić wskazane w/w dyrektywami gatunki zwierząt i roślin oraz ich naturalne siedliska (a nie tak, jak w innych formach ochrony przyrody – wszystkie jej komponenty),

• o sieci Natura 2000 (obszarach ptasich i siedliskowych) zdecydowano w latach 90. XX wieku,

• nadzór nad tworzeniem sieci sprawuje odpowiedni organ Komisji Europejskiej, a bezpośredni obowiązek jej tworzenia spoczywa na krajach członkowskich.

2. Geneza sieci Natura 2000:

• sieć krajowa powołana w oparciu o kryteria wyznaczania obszarów wynikających z w/w dyrektyw (DP, DS) i wg przepisów ochrony przyrody kraju członkowskiego,

• kryteria dla SOO, to np.: reprezentatywność wobec regionów biogeograficznych Europy, stan zachowania obszaru i stan zagrożenia, rzadkość występowania gatunków,

• kryteria dla OSO, to np.: kryteria ornitologiczne Dyrektywy, stan zagrożenia gatunku na danym obszarze, w skali globalnej, koncentracja gatunków ptaków występujących na danym obszarze

(duża koncentracja ptaków wodno – błotnych), znaczenie danego obszaru dla ptaków migrujących, lęgowych, kryte opracowane na zlecenie KE przez ekspertów Bird Life

International.

3. Zasady tworzenia sieci Natura 2000:

• Dyrektywa ptasia wyposażona w 5 załączników: pierwszy – lista 180 gat. ptaków wymierających lub

zagrożonych (np. głównie w skutek niekorzystnych zmian siedliskowych),

• Tryb zatwierdzania OSO (ostoi ptasiej) - PLB: rządy państw członkowskich wyznaczają OSO zgodnie z

prawem krajowym (w Polsce z rozporządzeniem Ministra Środowiska),

przesyłają informacje o OSO zgodnie z formułą Standardowego Formularza Danych (SFD – formuła narzucona Decyzją KE 97/266/WE),

Komisja Europejska zatwierdza te propozycję (jeśli są wyznaczone zgodnie z kryteriami),

stają się elementami ogólnopolskiej sieci Natura 2000, przygotowuje się plan zadań ochronnych lub plan ochrony

OSO (najpóźniej 6 lat od wyznaczenia ostoi).

• tryb zatwierdzania SOO:

dyrektywa siedliskowa wymaga od krajów członkowskich

ochrony naturalnych typów siedlisk oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt jako podstawowego sposobu zachowania zdolnych do życia populacji w ich naturalnym środowisku,

siedliska mają być reprezentatywne dla 6 regionów biogeograficznych w Europie: borealnego, kontynentalnego, atlantyckiego, alpejskiego, makaronezyjskiego i śródziemnomorskiego,

dyrektywa siedliskowa – to narzędzie realizacji postanowień Konwencji Berneńskiej, zawiera kilka załączników: Pierwszy – 198 typów siedlisk, z czego 61 nadano rangę

priorytetowych ze względu na ich rzadkość i zagrożenia.

Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SOO) – PLH

wyznaczane zgodnie z wymogami Dyrektywy Siedliskowej (kryteria z zał. III Dyrektywy Siedliskowej wyznaczają obszary, w których występują siedliska przyrodnicze wymienione w zał. I DS. lub w których znajdują się siedliska gatunków roślin i zwierząt z zał. II Dyrektywy Siedliskowej). Ochrony wymaga około 200 najcenniejszych i zagrożonych w Europie siedlisk przyrodniczych i ponad 1000 zagrożonych gatunków (siedliska i gatunki priorytetowe – szczególna odpowiedzialność Wspólnoty),

kryteria, to:

stopień reprezentatywności siedliska w danym obszarze,

stan zachowania struktury i funkcji siedliska,

znaczenie obszaru dla zachowania siedliska w skali kraju,

wielkość i zagęszczenie populacji gatunku w danym obszarze i jego znaczenie dla krajowej populacji gatunku, stopień jego izolacji,

ogólna ocena wartości obszaru dla ochrony danego gatunku,

9 regionów biogeograficznych w Europie, teren Polski wchodzi w skład dwóch regionów: alpejskiego i kontynentalnego i jest częścią morskiego obszaru Bałtyku,

procedura wyznaczania SOO: Polska wyznacza przy pomocy ekspertów i opinii władz lokalnych

listę proponowanych SOO i przesyła Komisji Europejskiej listę i bazę danych proponowanych obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (POZW),

Komisja Europejska ocenia propozycję, zatwierdza ją w drodze decyzji Komisji Europejskiej, uzyskują one status obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty,

przykłady: decyzje Komisji Europejskiej z 18 listopada 2011r. w sprawie przyjęcia na mocy Dyrektywy Rady 92/43/EWG piątego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty obszarów składających się na: kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowany – C/2011/8278) i na alpejski region biogeograficzny (C/2011/8202),

Polska zatwierdza je w trybie rozporządzenia Ministra Środowiska. Stają się SOO (6 lat od dnia zatwierdzenia SOO przez KE),

opracowuje się plany zadań ochronnych/plany ochrony dla SOO.

Problemy: jeśli KE uzna, że liczba obszarów w kraju jest zbyt mała w

stosunku do jego odpowiedzialności za ochronę europejską dziedzictwa przyrodniczego, wzywa Państwo do uzupełnień. Jeśli kraj nie reaguje, Komisja Europejska sprawę kieruje do Trybunału Sprawiedliwości.

obszary OSO i SOO wyznaczane są na podstawie innych przesłanek naukowych (mogą się częściowo lub całkowicie pokrywać). Jeśli obszar pokrywa się w całości – oznaczony jest PLC.

Ostoja Augustowska PLH 20 0005 i Puszcza Augustowska PLB 20 0002.

Obszar Bieszczady – PLC 18 0001 (dla siedlisk przyrodniczych z regionu alpejskiego, gatunków roślin i zwierząt z zał. II Dyrektywy Siedliskowej oraz dla ptaków z zał. I Dyrektywy Ptasie)

Baza informacji na temat obszarów Natura 2000, to:

mapy określające przebieg granic obszaru,

Standardowy Formularz Danych (SDF),

podają one: nazwę, kod obszaru, jego powierzchnię, współrzędne geograficzne, przedmiot ochrony (siedliska i gatunki) wraz z oceną ich znaczenia, opis ogólny i charakterystykę przyrodniczą, stwierdzone i potencjalne zagrożenia, status ochrony i powiązania z innymi obszarami, rodzaje działalności człowieka, innych czynników wpływających na obszar,

1. Transpozycja dyrektyw do prawa krajowego:

W Polsce dyrektywy ptasia i siedliskowa zostały transponowane do następujących aktów prawnych:

ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (OOP), przepisy wykonawcze: rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000,

IV. Natura 2000 w polskim systemie ochrony przyrody

Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 17 lutego 2010r w sprawie sporządzenia projektu planu zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000,

rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010r. w sprawie sporządzenia projektu panu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000,

rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000,

ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (POŚ),

ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (OOS),

2. Obszary Natura 2000 a inne formy ochrony przyrody w Polsce

• stan obszarów Natura 2000 w Europie (2006r.):

w obrębie 25 członków UE wyznaczono 4540 OSO na powierzchni 444 368 ha (9,6% Europy) oraz 20 789 SOO uznanych jako OSZW na powierzchni 559 082 ha,

2004r w Polsce na mocy rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004r w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków wyznaczono 72 obszary ptasie (7,8% powierzchni Polski) i przedstawiono KE 184 obszary siedliskowe (3,6% powierzchni Polski),

na 1 maja 2012r 19,8% powierzchni kraju i 68% gmin objętych jest obszarami Natura 2000, w tym:

145 obszarów OSO – o powierzchni 4,8 mln ha, 15,9% powierzchni,

825 obszarów SOO (OZW) – o powierzchni 3,8 mln ha 11% powierzchni kraju,

w województwie mazowieckim – 16 obszarów OSO o powierzchni 661 229,91 ha, w tym w woj. mazowieckim 426 889,08ha w tym i 60 obszarów SOO o ogólnej powierzchni 245 669,81 ha w tym w woj. mazowieckim 193 094,30 ha.

na obszarach Natura 2000 nie obowiązuje z góry ustalona lista zakazów i ograniczeń. Podstawowy zapis prawa krajowego – art. 33 ust 1 ustawy OOP „Zabrania się podejmowania działań mogących osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności:

– pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000, lub

– wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000 lub

– pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązanie z innymi obszarami,

• ochrona zasobów przyrodniczych odbywa się też poprzez ich właściwe użytkowanie, dostosowane do specyfiki danego obszaru (art. 36 ust 1 ustawy OOP) na obszarach Natura 2000 nie podlega ograniczeniu działalność

związana z utrzymaniem urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu oraz działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, a także amatorski połów ryb, jeżeli nie oddziałuje znacząco negatywnie na cele ochrony obszaru.

• zgodnie z zasadą przezorności, rozważenia ewentualnych skutków dla obszarów Natura 2000 wymagają wszelkie plany i projekty, które nie wynikają z zadań ochronnych ustalonych dla obszaru Natura 2000 (art. 33 ust 3 ustawy OOP),

• Obszary Natura 2000 mogą wchodzić w skład parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych. Działalność wówczas jest dozwolona wyłącznie w zakresie, w jakim nie narusza zakazów obowiązujących na tych obszarach.

3. Różnorodność biologiczna Polski

32% powierzchni objęta następującymi formami ochrony przyrody (na 2010 rok):

23 parki narodowe, 1441 rezerwatów przyrody, 120 parków krajobrazowych, 418 obszarów chronionego krajobrazu, 6798 użytków ekologicznych, 164 stanowiska dokumentacyjne, 214 zespołów przyrodnio – krajobrazowych, 35833 pomniki przyrody, Obszary Natura 2000 (825 obszarów siedliskowych, 145

obszarów ptasich).

• Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt – zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną oraz dziko występujących zwierząt.

• Obszary chronione o znaczeniu międzynarodowym (rezerwaty biosfery) – obszary unikatowe w skali świata reprezentatywne dla poszczególnych regionów Ziemi ze względu na niepowtarzalne walory.

• W Polsce zrejestrowano 60 tys. gatunków, wyginęło 16 gatunków kręgowców i 124 gatunki roślin.

• Przyroda pospolita.

Różnorodność biologiczna Regionu

• Ćwiczenia – proszę o omówienie po 1 przykładzie różnorodności biologicznej Regionu, z którego pochodzicie – praca w grupach 4 osobowych.

• W jaki sposób tę tematykę omówić na zajęciach: w szkole podstawowej,

w gimnazjum,

w liceum,

z mieszkańcami.

Prezentacja prac poszczególnych grup.

4. Zarządzanie ochroną przyrody, w tym obszarami Natura 2000

Kompetencje związane z tworzeniem i zarządzaniem obszarami Natura 2000 Minister Środowiska • określa rozporządzeniami do ustawy OOP funkcjonowania sieci Natura 2000

(art. 26 ustawy) • przekazuje KE listę OSO i SOO (OZW) po uzyskaniu zgody Rady Ministrów (art.

27 ust 3 pkt 1 i pkt 3) • przekazuje KE szacunek dot. współfinansowania przez Wspólnotę ochrony

obszarów wyznaczonych ze względu na typy siedlisk przyrodniczych oraz gatunki roślin i zwierząt o znaczeniu priorytetowym ( art. 27 ust 3 pkt 2)

• ustanawia plany ochrony dla obszarów Natura 2000 ( art. 29 ust 3) • inne zadania wynikające z ustawy Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska • opracowuje projekt listy obszarów Natura 2000 i prowadzi konsultacje z radami

gmin w sprawie zasięgnięcia opinii dla projektowanych obszarów (przed przekazaniem listy do Ministerstwa Środowiska) – art. 27 ust 1 i 2

• nadzoruje funkcjonowanie obszarów Natura 2000, prowadząc ewidencję danych niezbędnych do podejmowania działań w zakresie ich ochrony (art. 32 ust 1 i 2)

• wydaje wytyczne , kontroluje realizacje i przygotowuje raporty w zakresie oceny realizacji ochrony obszarów (art. 32 ust 2)

• inne zadania wynikające z ustaw.

Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska (RDOŚ) (art. 27a, 28, 29, 31, 32):

– sprawuje nadzór na obszarami Natura 2000,na obszarze swego działania,

– opracowuje projekt planu zadań ochronnych i planu ochrony obszaru Natura 2000,

– bierze udział w procedurze ocen oddziaływania na środowisko i obszary Natura 2000, w tym określenia Śródków minimalizujących, kompensację przyrodniczą,

– Sporządza i przekazuje do GDOŚ ocenę realizacji ochrony obszarów, zawierające informację dotyczące podejmowanych działań ochronnych oraz wpływu ich na stan ochrony siedlisk przyrodniczych, gatunków roślin i zwierząt dla których ochrony zostały wyznaczone obszary oraz wyniki monitorowania i nadzoru tych działań (ocena – co 6 lat dla OZW i SOO, co 3 lata dla OSO),

– odpowiada za utrzymanie siedlisk przyrodniczych, gatunków roślin i zwierząt, monitorowania ich stanu, ewentualną kompensację przyrodniczą utworzonych siedlisk) oraz funkcjonowanie rezerwatów przyrody,

– inne zadania wybijające z ustaw.

Główny Inspektor Ochrony Środowiska (GIOŚ):

– realizacja monitoring typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania wspólnoty, a szczególnie o znaczeniu priorytetowym dla Wspólnoty,

– ocenia skuteczność stosowanych metod ochrony przyrody.

Rola nadleśniczego, dyrektora parku narodowego: na terenie zarządzanym przez PGL Lasy Państwowe, na

którym jest obszar Natura 2000, zadania ochrony przyrody sprawuje nadleśniczy, a na terenie parku narodowego – dyrektor parku, dyrektor urzędu morskiego sprawuje nadzór nad obszarami Natura 2000 na obszarach morskich.

Rola samorządów we wspomaganiu ochrony obszarów Natura 2000: – polityka przestrzenna (plan zagospodarowania przestrzennego województwa,

gminy), studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,

– tworzenie, funkcjonowanie parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu, zespoły przyrodniczo – krajobrazowe, użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne, pomniki przyrody,

– dokumenty strategiczne dla rozwoju województwa, powiatu, gminy (strategie rozwoju, programy ochrony środowiska, plan urządzania lasu),

– decyzje administracyjne, których ustalenie mogą mieć wpływ na obszary Natura 2000: ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu, decyzje środowiskowe, procedury ocen oddziaływania na środowisko, zezwolenia na usunięcie drzew i krzewów, pozwolenia na budowę, zgłoszenia budowy lub robót budowlanych, pozwolenia wodno-prawne na szczególne korzystanie z wód, budowę

urządzeń wodnych, zmiana lasu na użytek rolny, zmiana gruntu leśnego na cele nierolnicze i nieleśne, wydawanie decyzji dot. przywrócenia stanu wody na gruncie do stanu

poprzedniego,

inne: – prawa właścicielskie w stosunku do wód publicznych

istotnych dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa, służących polepszeniu zdolności produkcyjnej gleby i ułatwienia jej uprawy,

– nadzorowanie, planowanie, wykorzystanie, utrzymanie urządzeń melioracji wodnych podstawowych i szczegółowych,

– prowadzenie ewidencji kąpielisk, – realizacja zadań KPOŚK, – nadzór nad działalnością spółek wodnych, – dofinansowania „pronaturowych” działań sektora rybackiego

wspierających zrównoważony rozwój regionu (środki Europejskiego Funduszu Rybackiego w ramach Programu „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007 – 2013” ) o oś priorytetowa 2 – Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe,

przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury), o oś priorytetowa 4 – zrównoważony rozwój obszarów zależnych od

rybactwa.

gospodarka rolna – wsparcie pro środowiskowego gospodarowania w rolnictwie:

– płatności bezpośrednie (respektowanie dyrektyw ptasiej i siedliskowej), – przejściowe subwencje, rekompensujące nakłady rolników ponoszone w

celu spełnienia przepisów unijnych m.in. środowiskowych, – kompensacje dla rolników, pomagające dostosowanie metod

gospodarowania na obszarach Natura 2000 do zakresu przekraczającego zasady dobrej praktyki rolniczej,

– realizacja programów rolno – środowiskowych, – Rekompensata za dostosowanie działalności gospodarczej, rolnej, leśnej,

rybackiej na obszarach Natura 2000 do wymogów ochrony tych obszarów,

gospodarka leśna: – współdziałanie w procesie tworzenia planów ochrony lub planów zadań

ochronnych dla obszarów Natura 2000, – komunikacja i informacja dla społeczeństwa o obszarach Natura 2000, – współpraca w realizacji ustalonych zadań ochronnych dla obszarów, – aktywizowanie działań mieszkańców sprzyjających zachowaniu

różnorodności biologicznej, rozwojowi zrównoważonemu gmin.

• Problemy z wdrożeniem sieci Natura 2000 - konflikty pomiędzy ochroną przyrody a planowanymi

inwestycjami (kolejka liniowa na Kasprowy Wierch, obwodnica Augustowa przez Rospudę).