İçindekiler

IX

İÇİNDEKİLER

YEDİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ ..................................................................................V BİRİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ................................................................................. VII İÇİNDEKİLER .........................................................................................................IX BİBLİYOGRAFYA............................................................................................XXXI KISALTMALAR............................................................................................XXXVII

GİRİŞ § 1. KIYMETLİ EVRAK VE SENET KAVRAMI ..........................................1

I. KIYMETLİ EVRAK KAVRAMI..........................................................1 A. TANIM............................................................................................1 B. SENET KAVRAMI ........................................................................2 C. SENET KAYITLARI......................................................................5

1. İbraz Kayıtları (Präsentationsklausel, Vorlegungsklausel)...................................................................5

2. Teşhis Kayıtları (Legitimationskaluseln, Ausweisklauseln)......................................................................6

3. Kıymetli Evrak Kayıtları (Wertpapierklauseln) .......................7 § 2. TÜRK MEVZUATINDA KIYMETLİ EVRAK........................................9

I. TÜRK MEVZUATINDA KIYMETLİ EVRAKIN DÜZENLENİŞİ........... 9 A. TİCARET KANUNUNDAKİ GENEL HÜKÜMLER ...................9 B. SERMAYE PİYASASI KANUNU VE TEBLİĞLERİNE

GÖRE KIYMETLİ EVRAK (MENKUL KIYMETLER) ............11 C. MEVZUATIMIZDAKİ DİĞER KIYMETLİ EVRAKA

İLİŞKİN HÜKÜMLER.................................................................19 § 3. EVRAKSIZ KIYMETLİ EVRAK ............................................................21

I. ORTAYA ÇIKIŞ SEBEPLERİ............................................................21 II. UYGULAMASI...................................................................................22

§ 4. KIYMETLİ EVRAKA BENZEYEN ANCAK KIYMETLİ EVRAK NİTELĞİNDE OLMAYAN SENETLER .................................24 I. İBRAZ SENETLERİ ...........................................................................24 II. TEŞHİS SENETLERİ..........................................................................26

İçindekiler

X

BİRİNCİ BÖLÜM KIYMETLİ EVRAK HUKUKUNUN

GENEL ESASLARI § 5. KIYMETLİ EVRAKIN TANIMI, TEMEL NİTELİKLERİ VE

HAKKIN DOĞUMUNA İLİŞKİN TEORİLER ..................................... 33 I. TANIM................................................................................................ 33 II. KIYMETLİ EVRAKIN TEMEL NİTELİKLERİ ............................... 33

A. KIYMETLİ EVRAK BİR SENETTİR ........................................ 33 B. KIYMETLİ EVRAKTAKİ HAKKIN PARA İLE

ÖLÇÜLEBİLEN BİR DEĞERİ OLMALIDIR............................. 35 1. Alacak Hakları ....................................................................... 35 2. Eşya Hukukuna İlişkin Haklar ............................................... 36 3. Ortaklık Hakları veya Ortaklık Benzeri Haklarla

İlgili Katılma Hakları ............................................................. 36 C. KIYMETLİ EVRAKIN İÇERDİĞİ HAK TEDAVÜL

NİTELİĞİ OLAN BİR HAKTIR.................................................. 37 D. KIYMETLİ EVRAKTA HAKLA SENET ARASINDA

KUVVETLİ BİR BAĞ VARDIR................................................. 38 E. KIYMETLİ EVRAKIN SOYUTLUĞU....................................... 40 F. KIYMETLİ EVRAK ÖZEL ŞEKİL ŞARTLARINA TA-

BİDİR ........................................................................................... 43 G. KIYMETLİ EVRAK TİPLERİNİN KANUNDA SINIRLI

SAYIDA SAYILMIŞ OLMASI SORUNU.................................. 43 III. KIYMETLİ EVRAKIN İÇERDİĞİ HAKKIN DOĞUMUNA

İLİŞKİN TEORİLER........................................................................... 45 IV. KIYMETLİ EVRAKIN ÇEŞİTLİ BAKIMLARDAN

SINIFLANDIRILMASI ...................................................................... 48 A. TEMSİL ETTİKLERİ HAKKIN TÜRÜ BAKIMINDAN ........... 48

1. Pay Senetleri ve Benzeri Senetler .......................................... 48 2. Alacak Senetleri ..................................................................... 48 3. Emtia Senetleri ....................................................................... 48

B. HAKKIN SENETTEN ÖNCE VAR OLUP OLMADIĞI BAKIMINDAN ............................................................................ 49 1. Kurucu Senetler...................................................................... 49 2. Açıklayıcı Senetler ................................................................. 49

C. DÜZENLENMELERİNE SEBEP OLAN İŞLEM VEYA İLİŞKİ İLE İLGİLİ OLMAK BAKIMINDAN ............................ 50

İçindekiler

XI

1. Soyut Kıymetli Evrak .............................................................50 2. İllî Kıymetli Evrak..................................................................51

D. DEVİR ŞEKİLLERİ BAKIMINDAN KIYMETLİ EVRAK TÜRLERİ......................................................................................52

E. KIYMETLİ EVRAKIN İHRACI YÖNÜNDEN TASNİFİ ..........52

İKİNCİ BÖLÜM KIYMETLİ EVRAKIN DEVİRLERİNE GÖRE TÜRLERİ

VE TÜR DEĞİŞİKLİĞİ § 6. NAMA YAZILI SENETLER ....................................................................55

I. TANIM VE UNSURLARI ..................................................................55 II. NAMA DÜZENLENEBİLECEK SENETLER ...................................57 III. NAMA YAZILI SENETLERİN DEVRİ.............................................58

A. NAMA YAZILI ALACAK SENETLERİNİN TEMLİKİ ............58 B. NAMA YAZILI PAY SENETLERİNİN CİROSU.......................59

1. Karşılığı Tamamen Ödenmiş Pay Senetlerinin Devri.............60 2. Bağlı Nama Yazılı Pay Senetlerinin Devri .............................60 3. Nama Yazılı Pay Senetlerinin Temlik ile

Devredilebilmesi.....................................................................63 4. Ciro İle Temlik Arasındaki Önemli Farklılıklar .....................65

IV. NAMA YAZILI SENETLERDE ALACAKLILIK SIFATININ İSPATI .................................................................................................65

V. EKSİK NAMA YAZILI SENETLER..................................................66 § 7. EMRE YAZILI SENETLER.....................................................................68

I. TANIM VE UNSURLARI ..................................................................68 II. EMRE DÜZENLENEBİLECEK SENETLER ....................................68

A. İRADÎ EMRE YAZILI SENETLER.............................................68 B. KANUNÎ EMRE YAZILI SENETLER........................................68 C. EMRE DÜZENLENEMEYECEK SENETLER ...........................69

III. EMRE YAZILI SENETLERİN DEVRİ ..............................................69 IV. EMRE YAZILI SENETLERDE DEF’İLER .......................................70

A. TANIM..........................................................................................70 B. DEF’İLERİN TÜRLERİ ...............................................................71

1. Senedin Hükümsüzlüğüne İlişkin Def’iler .............................72 2. Senet Metninden Anlaşılan Def’iler .......................................72

a. Şekil Şartlarına Uymamadan Doğan Def’iler .................73

İçindekiler

XII

b. Meşru Hamil Olmadığı Def’i ......................................... 73 c. Senede Yazılan Kayıtlardan Doğan Def’iler .................. 75 d. Sürelere Uyulmamasından Doğan Def’iler .................... 75 e. Zamanaşımı Def’ileri ..................................................... 75 3. Kişisel Def’iler ............................................................... 75

§ 8. HAMİLE YAZILI SENETLER................................................................ 78 I. TANIM VE ÖZELLİKLERİ ............................................................... 78 II. HAMİL İLE BORÇLUNUN HUKUKÎ DURUMU............................ 79 III. HAMİLE YAZILI SENET TÜRLERİ ................................................ 80 IV. HAMİLE YAZILI SENETLERİN DEVRİ ......................................... 80 V. HAMİLE YAZILI SENETLERDE DEF’İLER................................... 80

§ 9. KIYMETLİ EVRAKIN TÜRÜNÜN DEĞİŞTİRİLMESİ .................... 82 I. KAVRAM ........................................................................................... 82 II. DÖNÜŞTÜRMENİN ŞEKLİ VE SONUÇLARI ................................ 84

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KIYMETLİ EVRAKIN ZIYAI VE İPTALİ § 10. KIYMETLİ EVRAKIN ZIYAI VE İPTALİNE İLİŞKİN

DÜZENLEMELER.................................................................................... 89 I. GENEL HÜKÜMLER......................................................................... 89

A. GENEL OLARAK........................................................................ 89 B. GENEL HÜKÜMLERİN UYGULANDIĞI DURUMLAR......... 90 C. İPTAL DAVASININ ŞARTLARI................................................ 91

1. Senedin Zayi Olması .............................................................. 91 2. Senette Yer Alan Hakkın Halen Mevcut Olması ................... 92 3. İptali Talep Edenin Hak Sahibi Olması.................................. 92 4. Senet Zilyetliğinin Yeniden İktisabının

Mümkün Olmaması................................................................ 93 5. Senedin Kanunen İptali Mümkün Bir Senet Olması .............. 93

II. HAMİLE YAZILI SENETLERİN ZIYAI VE İPTALİ....................... 95 A. GENEL OLARAK........................................................................ 95 B. PARA VE DİĞER EVRAKIN İPTALİ SORUNU....................... 96 C. İPTAL USULÜ............................................................................. 99 D. MÜNFERİT KUPONLARIN İPTALİ........................................ 100

III. NAMA YAZILI SENETLERİN İPTALİ .......................................... 101 A. GENEL OLARAK İPTAL USULÜ ........................................... 101

İçindekiler

XIII

B. GENEL KURALIN İSTİSNALARI ...........................................101 1. Kanunun Saklı Tuttuğu Hükümler........................................101 2. Borçluya Tanınan İmkânlar ..................................................102

IV. EMRE YAZILI SENETLERİN İPTALİ............................................102 A. GENEL OLARAK ......................................................................102 B. İPTAL KARARININ HÜKÜM VE SONUÇLARI ....................103

1. Teşhis İşlevinin Yok Edilmesi..............................................103 2. Teşhis İşlevinin Yaratılması .................................................105 3. Çeke İlişkin Durum ..............................................................106 4. İptal Kararının Diğer Müracaat Borçlularına İleri

Sürülüp Sürülemeyeceği Sorunu ..........................................107 C. İPTAL USULÜ ...........................................................................108

1. Senedi Elinde Bulunduran Kişi Biliniyorsa..........................109 2. Senedin Kimin Elinde Olduğu Bilinmiyorsa ........................110

a. Önleyici Tedbirler.........................................................111 b. İptal Davası...................................................................112 c. İptal Kararının Sonuçları ..............................................113

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM KAMBİYO SENETLERİ (TİCARÎ SENETLER)

§ 11. KAMBİYO SENETLERİNİN ESASLARI ...........................................117 I. KAVRAM..........................................................................................117 II. KAMBİYO SENETLERİNİN ORTAK ÖZELLİKLERİ ..................118 III. KAMBİYO SENETLERİNDE EHLİYET ........................................121 IV. KAMBİYO SENETLERİNDE TEMSİL...........................................123

A. GENEL OLARAK TEMSİL.......................................................123 B. KAMBİYO SENETLERİNDE TEMSİL ....................................124

BEŞİNCİ BÖLÜM

POLİÇE § 12. POLİÇE.....................................................................................................129

I. KAVRAM VE NİTELİKLER ...........................................................129 II. POLİÇENİN ÖZELLİKLERİ............................................................132 III. POLİÇEDE BULUNMASI ZORUNLU UNSURLAR .....................133

A. POLİÇE KELİMESİ ...................................................................133

İçindekiler

XIV

B. BELİRLİ BİR MEBLAĞIN KAYITSIZ ŞARTSIZ HAVALESİ ................................................................................ 134

C. MUHATABIN ADI VE SOYADI.............................................. 137 D. LEHTARIN ADI VE SOYADI .................................................. 139 E. DÜZENLEYENİN İMZASI ....................................................... 140 F. DÜZENLENME TARİHİ........................................................... 140

1. Düzenlenme Tarihiyle İlgili Bazı Sorunlar .......................... 140 a. Tarihin Açık Bırakılması.............................................. 140 b. Tarihin “Bayram veya Belirli Bir Özel Gün”

Olarak Yazılması.......................................................... 141 c. Tarihin Yazı ve Rakamla Yazılması............................. 141 d. Miladî Tarihten Başka Tarihin Yazılması .................... 141

IV. POLİÇEDEKİ ALTERNATİF UNSURLAR.................................... 143 A. DÜZENLEME YERİ.................................................................. 143

1. Düzenleme Yeri Bir Mülkî Birliğin Adı Olmalıdır .............. 143 2. Düzenleme Yerinin Kısaltılmış Olarak Yazılması Sorunu ...........143 3. Düzenleme Yerinin Belli Olmasının Önemi ........................ 144

B. ÖDEME YERİ............................................................................ 144 V. YERLEŞİM YERLİ VE ADRESLİ POLİÇELER ............................ 145 VI. POLİÇEDE VADE............................................................................ 145

A. BELİRLİ BİR GÜN.................................................................... 146 B. DÜZENLEME GÜNÜNDEN BELLİ BİR SÜRE

SONRA VADELİ POLİÇE ....................................................... 146 C. GÖRÜLDÜĞÜNDE ÖDENECEK POLİÇE.............................. 147 D. GÖRÜLDÜKTEN BELLİ BİR SÜRE SONRA

VADELİ POLİÇE....................................................................... 147 VII. İSTEĞE BAĞLI KAYITLAR........................................................... 148

A. SORUMSUZLUK KAYDI......................................................... 148 B. OLUMSUZ EMRE KAYDI ....................................................... 148 C. PROTESTODAN MUAFİYET KAYDI .................................... 148 D. ARAYA GİRME KAYDI........................................................... 149 E. KABULE ARZ YASAĞI VEYA MECBURİYETİ

KAYITLARI............................................................................... 149 F. ADRES VEYA YERLEŞİM YERİ KAYITLARI...................... 149 G. NÜSHA DÜZENLEMESİNE İLİŞKİN KAYIT........................ 150 H. SAKLAMA KAYDI................................................................... 150

İçindekiler

XV

VIII. KANUNDA GÖSTERİLMEYEN ANCAK SÖZLEŞME HU-KUKU BAKIMINDAN ANLAM İFADE EDEN KAYITLAR........150 A. YETKİ KAYDI...........................................................................151 B. TAHKİM KAYDI .......................................................................151 C. İHBAR- BİLDİRİM (AVİZO) KAYDI ......................................151 D. İHBARSIZ (BİLÂ İŞ’AR) KAYDI ............................................152 E. BEDEL KAYDI ..........................................................................152 F. KARŞILIK KAYDI ....................................................................152 G. İHBARDAN VAZGEÇME KAYDI...........................................153

IX. AÇIK POLİÇE...................................................................................153 § 13. POLİÇEDE KABUL................................................................................155

I. GENEL OLARAK KABUL KAVRAMI VE ANLAMI ...................155 II. KABULÜN ZORUNLU OLUP OLMADIĞI SORUNU ..................156 III. KABUL BEYANI..............................................................................157

A. ŞEKİL .........................................................................................157 B. KABUL BEYANININ SENEDİN NERESİNE

YAZILACAĞI SORUNU...........................................................158 C. KİMLER KABULE ARZ EDEBİLİR ........................................159 D. AÇIK POLİÇENİN KABULÜ SORUNU ..................................159

IV. KABULÜN ŞARTLARI....................................................................160 A. KURAL: KABUL ŞARTSIZ OLMALIDIR...............................160 B. İSTİSNALAR .............................................................................160

1. Kısmî Kabul .........................................................................160 2. Poliçedeki Yazılan Bedelden Fazla Kabul Beyanında

Bulunmak .............................................................................161 3. Poliçede Başka Bir Ödeme Yerinin Gösterilmesi.................161 4. Poliçe İçeriğinden Farklı Diğer Kabul Beyanları .................161

V. POLİÇENİN KABUL İÇİN İBRAZ SÜRESİ VE YERİ...................162 A. SÜRE ..........................................................................................162

1. Kabul Tarihinin Yazılmasının Zorunlu Olup Olmadığı Sorunu ..................................................................................162

2. Düşünme Süresi....................................................................163 B. İBRAZ YERİ ..............................................................................164

VI. KABULE ARZIN İHTİYARİ OLMASI ...........................................164 A. KURAL.......................................................................................164 B. KABULE ARZIN YASAKLANMASI.......................................164

İçindekiler

XVI

VII. KABULE ARZIN ZORUNLU OLDUĞU HALLER ....................... 165 VIII. DÜZENLEYENİN KABULDEN SORUMLU

OLMAYACAĞI KAYDI .................................................................. 166 IX. KABULE ARZI YASAKLANMIŞ POLİÇEDE

BAŞVURU DURUMU ..................................................................... 167 X. KABULÜN NİTELİĞİ VE HUKUKÎ ETKİLERİ............................ 167

A. GEÇERLİ BİR POLİÇE OLMALIDIR...................................... 167 B. POLİÇE KABULE ARZ EDİLMİŞ OLMALIDIR.................... 168

XI. KABULÜN SAKAT OLMASI VE BUNUN HUKUKİ SONUÇLARI.................................................................... 168 A. POLİÇENİN GEÇERLİ OLMAMASI ....................................... 168 B. POLİÇENİN TESLİMİNE İLİŞKİN SÖZLEŞMENİN

SAKAT OLMASI....................................................................... 168 XII. HAMİLİN VADEDEN ÖNCE BAŞVURU HAKKININ

DOĞMASI ........................................................................................ 169 A. KABULDEN TAMAMEN VEYA

KISMEN KAÇINILMASI.......................................................... 169 B. POLİÇENİN ÖDENECEĞİNİN ŞÜPHELİ OLMASI .............. 170

XIII. POLİÇENİN KABUL EDİLMEMESİNİN SONUÇLARI ............... 171 § 14. EMRE YAZILI SENETLERİN DEVRİ ................................................ 172

I. GENEL OLARAK ............................................................................ 172 II. CİRO.................................................................................................. 172 III. CİRONUN İLLÎ VEYA SOYUT OLUP

OLMADIĞI SORUNU...................................................................... 173 IV. CİRONUN ŞEKLİ............................................................................. 177 V. CİRO NE ZAMANA KADAR YAPILABİLİR................................ 180

A. KURAL: CİRO VADEYE KADAR YAPILIR.......................... 180 B. VADEDEN SONRA YAPILAN CİRONUN HÜKÜMLERİ .... 180

VI. CİRODA KİŞİLER............................................................................ 182 VII. CİRONUN HUKUKİ ETKİLERİNE GÖRE TÜRLERİ................... 184

A. TAM ETKİLİ CİRO ................................................................... 184 B. SINIRLI ETKİLİ CİROLAR...................................................... 184

VIII. CİRONUN İŞLEVLERİ.................................................................... 184 A. TEMLİK İŞLEVİ (TRANSPORTFUNKTİON)......................... 185 B. TEŞHİS İŞLEVİ (LEGİTİMATİONSFUNKTİON) .................. 185 C. TEMİNAT İŞLEVİ (GARANTİEFUNKTİON)......................... 188 D. FAKTORİNG ŞİRKETLERİ AÇISINDAN

CİRONUN ETKİSİ..................................................................... 189

İçindekiler

XVII

IX. AMACINA GÖRE CİRONUN TÜRLERİ........................................194 A. TEMLİK CİROSU (EİGENTUMSİNDOSSAMENT) ...............194 B. TAHSİL CİROSU (VOLLMACHTSINDOSSAMET

VEYA INKASSOINDOSSAMENT)..........................................195 1. Kavram .................................................................................195 2. Hamilin Yetkileri..................................................................195 3. Gizli Tahsil Cirosu ve Bundan Doğabilecek Sorunlar..........197

C. REHİN CİROSU (PFANDINDOSSAMENT)............................198 1. Kavram .................................................................................198 2. Hamilin Hak ve Yetkileri .....................................................200 3. Rehin Cirosunun Teminat İşlevinin Olup Olmadığı So-

runu.......................................................................................202 4. Rehin Cirosunun Etkisini Yitirmesi......................................203 5. Rehin Cirosunda Def’iler......................................................203

§ 15. KAMBİYO HUKUKUNDA KEFALET (AVAL)..................................205 I. GENEL OLARAK AVAL.................................................................205 II. AVALİN KEFALETTEN FARKI.....................................................206 III. AVALİN GEÇERLİLİK ŞARTLARI ...............................................208

A. GENEL OLARAK ......................................................................208 B. EŞİN RIZASIYLA İLGİLİ OLARAK TÜRK BORÇLAR

KANUNU’NUN 584 VE 603. MADDELERİ AÇISINDAN SORUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ .......................................213 1. Türk Borçlar Kanunu’nun 584. Maddesi Açısından De-

ğerlendirme...........................................................................213 2. Türk Borçlar Kanunu’nun 603. Maddesi Açısından De-

ğerlendirme...........................................................................214 IV. AVAL VERENİN BORÇLARI.........................................................216

A. KAPSAMI...................................................................................216 B. AVAL VERENİN SORUMLU OLMADIĞI HAL.....................217

V. AVAL VERENİN HAKLARI ...........................................................217 A. KAPSAMI...................................................................................217 B. HAKLARI..................................................................................217

§ 16. POLİÇENİN KABUL EDİLMEME VE ÖDENMEMESİ HALLERİNDE BAŞVURU HAKKI ......................................................219 I. BAŞVURU HAKKININ KULLANILABİLMESİ İÇİN

ŞEKLİ ŞARTLAR .............................................................................219 A. PROTESTO.................................................................................219

İçindekiler

XVIII

1. Protestonun Şekli ve İçeriği ................................................. 219 2. Protestonun Dayanağı ve Sakat Protesto.............................. 221 3. Protestonun Türleri ve Çekilme Süreleri.............................. 222

a. Kabul Etmeme Protestosu ve Çekilebileceği Süreler ........222 b. Ödememe Protestosu Çekme Süresi............................. 222 c. Tespit Protestosu .......................................................... 225

4. Protestonun Dayanağı ve Sakat Protesto.............................. 226 5. Protesto Çekebilecek Kişi .................................................... 227 6. Protesto Çekilecek Kişiler.................................................... 227

a. Başvuru Borçluları ....................................................... 227 b. Muhatap........................................................................ 228

7. Protestodan Muafiyet Halleri ............................................... 229 a. Kanuni Muafiyet Halleri .............................................. 229 b. İradi Muafiyet Hali....................................................... 229 c. Muafiyetin Söz konusu Olmadığı Haller...................... 230

8. Başvuru Hakkının Düşmesi.................................................. 231 B. İHBAR........................................................................................ 232

1. Kavram................................................................................. 232 2. İhbarın İçeriği....................................................................... 233 3. İhbarın Sebebi ...................................................................... 233 4. İhbar Süreleri, Şekli ve Sonuçları ........................................ 233

§ 17. RETRET ................................................................................................... 235 I. KAVRAM ......................................................................................... 235 II. RETRET ÇEKİLMESİ...................................................................... 235

§ 18. ARAYA GİRME ...................................................................................... 236 I. GENEL OLARAK ............................................................................ 236 II. ARAYA GİRMENİN ŞEKLİ............................................................ 237 III. ARAYA GİRME SURETİYLE KABULÜN ŞARTLARI................ 237

§ 19. NÜSHA VE SURETLER......................................................................... 238 I. NÜSHA ............................................................................................. 238 II. SURET .............................................................................................. 239

§ 20. POLİÇEDE ZAMANAŞIMI................................................................... 240 I. GENEL OLARAK ............................................................................ 240 II. ZAMANAŞIMI SÜRELERİ ............................................................. 240 III. ZAMANAŞIMININ KESİLMESİ .................................................... 241

İçindekiler

XIX

§ 21. POLİÇEDE KARŞILIK VE SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME DAVASI ......................................................................244 I. GENEL OLARAK.............................................................................244 II. TEMEL BORÇ İLİŞKİSİ ..................................................................244 III. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME DAVASI.............................................245

ALTINCI BÖLÜM

BONO VE KAMBİYO SENETLERİNDE TEMİNAT KAYDI

§ 22. BONO ........................................................................................................249 I. BONONUN MAHİYETİ VE HUKUKÎ NİTELİĞİ ..........................249 II. BONODAKİ ŞEKİL ŞARTLARI......................................................250

A. ZORUNLU UNSURLAR ...........................................................250 1. “Bono” veya “Emre Yazılı Senet” Kelimesi ........................250 2. Kayıtsız ve Şartsız Belirli Bir Bedeli Ödeme Vaadi.............251 3. Lehtarın Adı ve Soyadı.........................................................252 4. Düzenleyenin İmzası ............................................................252 5. Düzenlenme Günü ................................................................253

B. ALTERNATİF UNSURLAR......................................................254 1. Düzenlenme Yeri..................................................................254 2. Ödeme Yeri ..........................................................................254

III. BONODA VADE ..............................................................................254 IV. İSTEĞE BAĞLI KAYITLAR ...........................................................256

A. “BEDELİ NAKTEN/MALEN ALINMIŞTIR” KAYDI.............256 B. MUACCELİYET KAYDI ..........................................................257 C. DİĞER KAYITLAR ...................................................................257

V. BONOYA KONULMASI CAİZ OLMAYAN KAYITLAR.............258 VI. BONOYA UYGULANACAK POLİÇE HÜKÜMLERİ...................258

§ 23. KAMBİYO SENETLERİNDE TEMİNAT KAYDI..............................260 I. POLİÇE VE BONONUN TEMİNAT AMACIYLA

DÜZENLENMESİ.............................................................................260 A. TEMİNAT KAVRAMI VE KIYMETLİ EVRAK

HUKUKUNDAKİ YERİ ............................................................260 B. KAMBİYO SENETLERİNDE TEMİNAT KAYDI...................261

1. Genel Olarak.........................................................................261 2. Teminat Kaydının Anlamı ve Yazılış Şekilleri.....................263

İçindekiler

XX

a. “Kayıt” Sözcüğünün Kanundaki Yeri ve Anlamı......... 263 b. Teminat Kaydının Senede Yazılış Şekli ve Etkisi........ 265

C. TEMİNAT SENEDİ, KAMBİYO SENEDİ NİTELİĞİNİ İHLÂL EDEN BİR KAYDI İÇERMEMELİDİR....................... 266

D. TEMİNAT SENEDİNİN KABULÜ İÇİN GEREKLİ OLAN KAYITLAR.................................................. 268 1. Senet Metninde Yer Alması Gereken Kayıtlar..................... 268 2. Taraflar Arasındaki Sözleşmede Teminat Senedine

Açıkça Atıf Olmamakla Birlikte, Senedin Teminat Amacıyla Verildiğinin Kabul Edildiği Haller ...................... 270

3. Taraflar Arasındaki Sözleşmede Teminat Senedine Açıkça Atıf Olmamakla Birlikte, Alacaklının Mahkemede, Bononun Taraflar Arasındaki Sözleşmenin Teminat Olduğuna İlişkin Beyanı ................... 271

4. Teminat Kaydı Senet Üzerinde Yer Almamakla Birlikte, Tarafların Aralarında Yaptığı Bir Sözleşmede Senede Atıf Yapılması Halinde Durum................................ 272

E. TEMİNAT SENEDİ İLE REHİN CİROSU ARASINDAKİ FARKLILIKLAR ....................................................................... 273

II. ÇEKİN TEMİNAT AMAÇLI DÜZENLENMESİ............................ 274 III. YARGITAY KARARLARINA GÖRE TEMİNAT ÇEKİ................ 275

YEDİNCİ BÖLÜM ÇEK HUKUKUNUN ESASLARI

§ 24. ÇEKİN HUKUKÎ VE EKONOMİK NİTELİĞİ................................... 281 I. HUKUKÎ NİTELİĞİ ......................................................................... 281

A. HAVALE NİTELİĞİ .................................................................. 281 B. ÖDEME ARACI NİTELİĞİ....................................................... 282

II. ÇEKİN EKONOMİK NİTELİĞİ VE ÖNEMİ .................................. 283 A. ÇEKLE ÖDEMENİN YARARLARI ......................................... 284 B. ÇEKLE ÖDEMENİN BANKA KREDİLERİ

ÜZERİNDEKİ ETKİSİ............................................................... 284 § 25. ÖDEME ÖZELLİĞİ BAKIMINDAN ÇEKİN ÖZEL TÜRLERİ...... 286

I. GENEL OLARAK ............................................................................ 286 II. TÜRK TİCARET KANUNU’NA TABİ OLAN ÇEKLER............... 286

A. GARANTİLİ ÇEK...................................................................... 286 B. BANKA ÇEKİ............................................................................ 287 C. TEYİTLİ ÇEK ............................................................................ 289

İçindekiler

XXI

1. Kavram .................................................................................289 2. Uygulamada Teyitli Çek.......................................................291 3. Teyidin Geçerlilik Süresi......................................................291

D. ÇİZGİLİ ÇEK .............................................................................294 1. Amaç ....................................................................................294 2. Şekil......................................................................................294 3. Türleri...................................................................................295 4. Çizgilerin veya Bunlar Arasına Yazılmış Banka Adının

Çizilmiş Olması ....................................................................296 E. HESABA GEÇİRİLMEK ÜZERE DÜZENLENMİŞ ÇEK

(MAHSUP ÇEKİ) .......................................................................297 1. Hesaba Geçirilmek Üzere Düzenlenmiş Çekin Şekli ve

Buna İlişkin Hükümler .........................................................297 2. Hesaba Geçirilecek Çekte Nakden Ödeme Talep

Edilebilecek Haller ...............................................................298 III. TÜRK TİCARET KANUNU’NA TABİ OLMAYAN ÇEKLER......298

A. POSTA ÇEKLERİ ......................................................................298 B. SEYAHAT ÇEKLERİ ................................................................299

§ 26. ÇEK DÜZENLEMENİN ÖN ŞARTLARI.............................................300 I. ÇEK ANLAŞMASI VE KARŞILIK..................................................300 II. ÇEK ANLAŞMASININ HUKUKÎ NİTELİĞİ..................................302 III. ÇEK TAAHHÜTNAMESİ ................................................................303

§ 27. ÇEKTE ŞEKİL ŞARTLARI ...................................................................304 I. GENEL OLARAK.............................................................................304 II. KAREKODLU ÇEK..........................................................................306 III. ÇEKİN ZORUNLU UNSURLARI....................................................309

A. ÇEK KELİMESİ .........................................................................309 B. BELİRLİ BİR BEDELİN KAYITSIZ ŞARTSIZ

ÖDENMESİ EMRİ .....................................................................309 C. ÖDEYECEK KİMSENİN “MUHATABIN TİCARET

UNVANI” ...................................................................................311 1. Bankacılık Kanunu Açısından Çekte Muhatap

Olabilecek “Bankalar”..........................................................311 2. Hayali Bir Banka Üzerine Çekilen Çekin Hukukî

Durumu.................................................................................313 D. DÜZENLEYENİN İMZASI .......................................................315 E. DÜZENLENME TARİHİ ...........................................................318

İçindekiler

XXII

F. BANKA TARAFINDAN VERİLEN SERİ NUMARASI.......... 319 G. KAREKOD................................................................................. 319 H. ÇEK KANUNUNDA ÖNGÖRÜLEN BAZI

UNSURLARIN ÇEKTE YER ALMASININ ZORUNLU OLUP OLMADIĞI SORUNU.................................................... 320 1. Hesap Sahibinin Vergi Kimlik Numarası............................. 320 2. Çekin Basıldığı Tarih ........................................................... 322

IV. ÇEKTE ALTERNATİF UNSURLAR .............................................. 323 A. DÜZENLEME YERİ.................................................................. 323

1. Düzenleme Yerinin Bir İdarî Birim Olarak Yazılması Sorunu .................................................................................. 324

2. Düzenleme Yerinin Kısaltılarak Yazılmasına İlişkin Sorunlar................................................................................ 326

B. ÖDEME YERİ............................................................................ 327 V. ÇEKE YAZILABİLECEK KAYITLAR........................................... 328

A. “EMRE DEĞİLDİR” VEYA “CİRO EDİLEMEZ” KAYITLARI............................................................................... 328

B. LEHTAR TAYİNİNE İLİŞKİN KAYIT.................................... 328 C. HAMİLİNE KAYDI................................................................... 330 D. YERLEŞİM YERİ KAYDI ........................................................ 331 E. YABANCI PARA İLE AYNEN ÖDEME KAYDI.................... 331 F. PROTESTODAN MUAFİYET KAYDI .................................... 332

VI. ÇEKİN NİTELİĞİNİ ETKİLEYEN KAYITLAR ............................ 332 VII. ÇEKİN NİTELİĞİNİ ETKİLEMEYEN KAYITLAR....................... 333

A. KABUL KAYDI......................................................................... 333 B. FAİZ, CEZAÎ ŞART KAYDI VE BENZERİ DİĞER

KAYITLAR................................................................................ 334 C. VADE KAYDI ........................................................................... 334 D. SORUMSUZLUK KAYDI......................................................... 335

§ 28. ÇEKİN TEDAVÜLE ÇIKARILMASI VE DÜZENLEYENİN ŞAHSINDA MEYDANA GELEN DEĞİŞİKLİKLERİN ETKİSİ...... 337 I. GENEL OLARAK ............................................................................ 337 II. ÇEKİN BOŞ VEYA KISMEN DOLDURULARAK

TEDAVÜLE ÇIKARILMASI........................................................... 337 III. ÇEK TEDAVÜLE ÇIKARILDIKTAN SONRA

DÜZENLEYENİN KİŞİSEL DURUMUNDA MEYDANA GELEN DEĞİŞİKLİKLERİN ÇEKE ETKİSİ .................................. 338 A. DÜZENLEYENİN ÖLÜMÜ ...................................................... 338

İçindekiler

XXIII

B. DÜZENLEYENİN FİİL EHLİYETİNİ YİTİRMESİ .................339 C. DÜZENLEYENİN İFLÂSI.........................................................339

IV. ÇEKİN DEVRİ ..................................................................................340 A. GENEL OLARAK ......................................................................340 B. EMRE YAZILI ÇEKİN DEVRİ .................................................340 C. HAMİLİNE YAZILI ÇEKİN DEVRİ.........................................343 D. NAMA YAZILI ÇEKİN DEVRİ ................................................344

V. KİMLERE CİRO EDİLEBİLİR ........................................................345 § 29. ÇEKTE İBRAZ SÜRELERİ ...................................................................346

I. ÇEKTE İBRAZ SÜRELERİ..............................................................346 II. İBRAZ SÜRELERİNİN HESAPLANMASI.....................................348 III. İBRAZ SÜRESİNİN UZADIĞI HALLER........................................349 IV. MÜCBİR SEBEPLER NEDENİYLE ÇEKİN SÜRESİ İÇİNDE

İBRAZ EDİLEMEMESİ....................................................................349 V. SÜRE GEÇTİKTEN SONRA ÇEKİN İBRAZI

VE HUKUKÎ SONUÇLARI..............................................................351 VI. ÇEKTEN CAYMA............................................................................353

A. CAYMA KAVRAMI, ANLAMI VE NİTELİĞİ........................353 B. İBRAZ SÜRESİ İÇİNDE CAYMA YASAĞININ AMACI.......356 C. ÇEKTEN CAYMANIN ŞARTLARI..........................................357

1. İbraz Süresinin Geçmiş Olması ............................................357 2. Çek Süresi İçinde İbraz Edilmemiş Olmalı ..........................358

D. ÇEKTEN CAYMA VE DİĞER HUKUKİ SORUNLAR...........359 1. Hesaptan Paranın Çekilmesinin Cayma

Sayılıp Sayılmayacağı Sorunu..............................................359 2. Çekten Caymanın Hesap Üzerine Bloke Kaydı

Konulmasından Farkı ...........................................................360 3. Kişisel Def’ilerin İleri Sürülebilme Sorunu..........................360

a. Genel Olarak.................................................................360 b. Çekten Cayma ve İbraz Süresi İçinde Şahsi

Def’ilerin İleri Sürülüp Sürülemeyeceğine İlişkin Sorun .................................................................361

§ 30. SAHTE VEYA TAHRİF EDİLMİŞ ÇEK..............................................363 I. SAHTE VEYA TAHRİF EDİLMİŞ ÇEK KAVRAMI .....................363

A. SAHTE ÇEK...............................................................................363 B. TAHRİF EDİLMİŞ ÇEK ............................................................363

II. SORUMLULUK................................................................................365

İçindekiler

XXIV

§ 31. ÇEKTE ZAMANAŞIMI.......................................................................... 371 I. SÜRE................................................................................................. 371 II. ZAMANAŞIMI SÜRESİNİN BAŞLAMA TARİHİ......................... 372

SEKİZİNCİ BÖLÜM 5941 SAYILI ÇEK KANUNUNUN

ESASLARI § 32. 5941 SAYILI ÇEK KANUNU VE 6728 SAYILI KANUNLA

YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER................................................................ 379 I. ÇEKİN ÖDENMESİNİN AYRI ÖZEL BİR KANUNLA

DÜZENLENMESİ VE BUNUN NEDENLERİ................................ 379 II. TÜRK TİCARET KANUNUNDA YER ALAN

ÇEKE İLİŞKİN HÜKÜMLER.......................................................... 380 III. ÇEK KANUNUNUN AMACI VE KAPSAMI................................. 383 IV. TÜRK HUKUKUNDA İLERİ TARİHLİ ÇEK SORUNU ............... 384 V. İLERİ TARİHLİ ÇEKİN DÜZENLENME ŞEKLİ........................... 385 VI. İLERİ TARİHLİ ÇEKİN ÜZERİNDE YAZILI

TARİHTEN ÖNCE İBRAZINDA MUHATAP BANKANIN YAPACAĞI İŞLEM ................................................... 386

VII. 6728 SAYILI KANUNLA ÇEK HUKUKUNDA YAPILAN ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER............................................................. 386 A. DEĞİŞİKLİKLERE VE YENİ HÜKÜMLERE GENEL

BAKIŞ ........................................................................................ 386 B. KARŞILIKSIZ ÇEKE HAPİS CEZASININ YENİDEN

GETİRİLMESİNİN SEBEBİ...................................................... 389 § 33. ÇEK HESABININ AÇILMASI VE ÇEK DEFTERİ........................... 392

I. ÇEK HESABI AÇILMASINDA BANKALARIN BASİRET VE ÖZEN YÜKÜMLÜLÜĞÜ ........................................ 392

II. BASİRET VE ÖZEN YÜKÜMÜNE AYKIRILIK HALİNDE SORUMLULUK............................................................. 397

III. MUHATAP BANKANIN BANKACILIK İŞLEMLERİNDE ÖZENSİZ DAVRANMASI NEDENİYLE SORUMLULUĞU ............397

IV. ÇEK HESABI AÇTIRMAK İSTEYEN KİŞİDE ARANACAK ŞARTLAR ................................................................. 399 A. ÇEK HESABI AÇTIRMA YASAĞININ BULUNMAMASI...........399 B. EKONOMİK VE SOSYAL DURUM LA İLGİLİ

BİR ENGELİN BULUNMAMASI ............................................ 400 V. ÇEK HESABI AÇILIRKEN BANKAYA VERİLECEK

BELGELER VE YASAĞA İLİŞKİN BEYAN................................. 401

İçindekiler

XXV

VI. HAMİLİNE ÇEK DEFTERİ ALACAKLAR İÇİN AYRI ÖZEL HESAP AÇILMASI.....................................................402

VII. ÇEK DÜZENLEME VE ÇEK HESABI AÇMA YASAĞI KARARININ RİSK MERKEZİNE VE BANKALARA BİLDİRİLMESİ .......................................................402

VIII. ÇEK HESABININ KAPATILMASI .................................................403 IX. ÇEK DEFTERLERİNİN BASKI ŞEKLİ VE

ÇEKE YAZILACAK HUSUSLAR...................................................404 A. ÇEK DEFTERLERİNİN BASKI ŞEKLİNE İLİŞKİN

TC MERKEZ BANKASI’NIN 2010/2 SAYILI TEBLİĞİ ............404 B. BANKALARIN BASTIRACAKLARI ÇEK DEFTERLERİ

YAPRAKLARINDA YAZILACAK HUSUSLAR ....................405 C. DEVİR TÜRLERİ VE MESLEKÎ AÇIDAN ÇEKLERİN

ŞEKLİ, RENGİ VE İÇERİĞİ .....................................................406 X. ÇEK KANUNU UYARINCA KİŞİLERİN SIFAT VE

MESLEĞİNE GÖRE DÜZENLENECEK ÇEKLER ........................409 A. TACİR ÇEKİ VE TACİR OLMAYAN KİŞİ ÇEKİ ...................409

1. Yasaya Konulma Amacı.......................................................409 2. Tacir Çeki Hesabı Açtırabilecek Kişiler...............................410 3. Tacir Çeki Hesabının Açılması ve Kapatılması....................411 4. Gerçek Kişinin Çek Düzenlemek İçin Temsilci

veya Vekil Atayamayacağı ..................................................412 B. HAMİLİNE YAZILI ÇEK..........................................................413

1. Amaç ....................................................................................413 2. Düzenleyenin Tacir Olup Olmadığına Göre Hamiline

Çekler ...................................................................................413 a. Tacir Olmayan Hamiline Çek .......................................413 b. Tacir Hamiline Çek.......................................................414

3. Bankaların Hamiline Çek Hesap Sahiplerini Bildirim Yükümü ........414 C. HAMİLİNE ÇEK DÜZENLEMELERİNDE ORTAYA

ÇIKABİLECEK SORUNLAR....................................................415 1. Çekin “Kanunen Tacir Çeki” Sayıldığına İlişkin

Emarelerin Bulunması Halinde Bankanın Durumu Gelir İdaresi Başkanlığı’na Bildirim Yükümüne İlişkin Sorun .....415

2. Çek Kanununa Aykırı Olarak Hamiline Çek Düzenlenme Durumunun Bankanın İlgili Makamlara Bildirme Yükümüne İlişkin Sorun........................................417

İçindekiler

XXVI

D. ÇEK YAPRAKLARININ ÜZERİNDE YAZILI DURUMA AYKIRI ŞEKİLDE DÜZENLENMESİ HALİNDE ORTAYA ÇIKABİLECEK SORUNLAR.................................. 418 1. Çek Yaprağında Yazılı Matbu Duruma Aykırı Çek

Düzenlenmesi Sorunu .......................................................... 418 2. Hamiline Olmayan Tacir Çekinin, Türk Ticaret Kanunu

Hükümlerine Göre Hamiline Düzenlenmesi Sorunu............ 419 § 34. ÇEKİN İBRAZI, ÖDENMESİ, KARŞILIKSIZDIR İŞLEMİ VE

ÇEK KANUNUN BAZI MADDELERİNİN İPTALİNE İLİŞKİN ANAYASA MAHKEMESİNİN KARARI ............................................. 420 I. 5941 SAYILI ÇEK KANUNUN BAZI MADDELERİNİN

İPTALİNE İLİŞKİN ANAYASA MAHKEMESİNİN 26.06.2017 TARİHLİ KARARI ........................................................ 420 A. 5941 SAYILI ÇEK KANUNU’NUN 5. MADDESİNİN

ANAYASA’NIN 2., 5., 13., 19., 36., 37., 38 VE 141. MADDELERİNE AYKIRILIĞINA İLİŞKİN ANAYASA MAHKEMESİNİN 26.7.2017 TARİHLİ KARARI ................... 420

B. ANAYASA MAHKEMESİNİN 26.7.2017 TARİHLİ KARARININ ÖZETİ.................................................................. 420

II. İBRAZ ............................................................................................... 422 A. MUHATAP BANKANIN ÇEK HESABININ

BULUNDUĞU ŞUBESİNE İBRAZ .......................................... 423 B. MUHATAP BANKANIN HESABIN BULUNDUĞU

ŞUBESİNDEN BAŞKA BİR ŞUBESİNE İBRAZ..................... 424 C. TAKAS ODASINA İBRAZ ...................................................... 427

III. ÇEKİ DEVRALAN KİŞİNİN ARAŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ............................................................................ 430

IV. ÇEKİN İBRAZI VE ÖDENMESİNDE BANKALARIN GÖSTERMESİ GEREKEN ÖZEN ................................................... 431 A. GENEL OLARAK...................................................................... 431 B. YARGITAY UYGULAMASINDA DURUM............................ 432

V. ÇEK BEDELİNİN TAMAMEN ÖDENMESİ VE KISMÎ KARŞILIĞIN KABUL EDİLİP EDİLMEMESİNİN HUKUKİ SONUÇLARI.................................................................... 437 A. ÇEKTE YAZILI BEDELİN TAMAMININ ÖDENMESİ ......... 437 B. HESAPTAKİ KISMÎ TUTARININ KABUL VEYA

REDDEDİLMESİ....................................................................... 440 1. Hamilin Muhatap Bankanın Ödemekle Yükümlü

Olduğu Tutar Dâhil Kısmî Ödemeyi Kabul Etmesi ............. 440 2. Hamilin Muhatap Bankanın Ödemekle Yükümlü

Olduğu Tutar Dâhil Kısmî Ödemeyi Reddetmesi ................ 441

İçindekiler

XXVII

VI. KARŞILIKSIZDIR İŞLEMİ VE BUNUN UNSURLARI.................441 A. KARŞILIKSIZDIR İŞLEMİNİN UNSURLARI ........................441

1. Yasaya Uygun Bir Çekin Düzenlenmiş Olması ...................441 2. Çek Üzerinde Yazılı Düzenleme Tarihine Göre Kanuni

İbraz Süresi İçinde İbraz Edilmiş Olmalıdır .........................443 3. Karşılıksızdır İşleminin Yapılması .......................................443 4. Düzenleyenin Boş Çek Yapraklarını İade Yükümü..............444

B. KARŞILIKSIZDIR İŞLEMİ VE KAPSAMI..............................444 1. “Karşılıksız Çek” Kavramı ve Kapsamı.................................444 2. Karşılıksızdır İşlemi ve Kapsamı..........................................447

VII. MUHATAP BANKANIN ESKİ ÇEK DEFTERİ YAPRAKLARINDAN DOLAYI SORUMLU OLDUĞU MİKTAR..........................................................................448

VIII. MUHATAP BANKANIN HER BİR ÇEK YAPRAĞI İÇİN SORUMLU OLDUĞU MİKTAR.........................448

IX. MUHATAP BANKANIN ÖDEMEKLE YÜKÜMLÜ OLDUĞU TUTARI TALEP OLUNMADAN ÇEKİN HAMİLİNE TEKLİF ETMESİ..........................................................451

X. BANKANIN KISMÎ ÖDEME TEKLİFİNİN REDDEDİLMESİNİN HUKUKİ SONUCU .....................................451

XI. KISMÎ ÖDEME TEKLİFİNİN REDDİ HALİNDE BAŞVURU HAKKINA ESAS OLAN TUTAR İLE FAİZ UYGULANACAK TUTAR ..............................................................454

XII. HAMİLİN TÜRK TİCARET KANUNUNA GÖRE BAŞVURU HAKKININ KAPSAMI.................................................455

XIII. BANKANIN ÇEK HAMİLİNE KARŞI ÖDEME YÜKÜMÜNE İLİŞKİN ZAMANAŞIMI SÜRESİ ................457

XIV. BANKALARIN ESKİ ÇEK DEFTERLERİYLE İLGİLİ SORUMLULUK SÜRESİ .................................................................457

XV. ÇEKİN KARŞILIKSIZ ÇIKMASI HALİNDE ŞİKÂYET VE UYGULANACAK YAPTIRIMLAR ........................458 A. KARŞILIKSIZ ÇEK SUÇUNDA ŞİKÂYET HAKKI

TANINAN “HAMİL” KİMDİR?................................................458 B. ŞİKÂYET SÜRESİ .....................................................................461 C. ADLİ PARA CEZASI VE ÇEK DÜZENLEME VE ÇEK

HESABI AÇMA YASAĞI KARARI .........................................461 D. MAHKEME KARARINA İTİRAZ VE İSTİNAF......................462 E. ADLİ PARA CEZASININ HAPİS CEZASINA

ÇEVRİLMESİNİN HESAPLANMASI ......................................463

İçindekiler

XXVIII

F. ADLİ PARA CEZASININ ÖDENEMEMESİ HALİNDE HAPİS CEZASINA ÇEVRİLMESİ ........................................... 464

G. HAPİS CEZASININ ANAYASAYA AYKIRI OLUP OLMADIĞI SORUNU............................................................... 465

H. ADLİ PARA CEZASININ HESAPLANMASI VE KARŞILIKSIZ ÇEK MİKTARININ ÖDENEMEMESİ ÜZERİNE SANIĞA HÜKMOLUNACAK HAPİS CEZASI............465

İ. ZİNCİRLEME SUÇ HÜKMÜNÜN UYGULANMA DURUMU................................................................................... 467

J. YASAĞA AYKIRI ÇEK DÜZENLENMEDE UYGULANACAK CEZA .......................................................... 467

K. ÇEK KARŞILIĞINI BULUNDURMAKLA YÜKÜMLÜ OLANLAR VE BUNLARA UYGULANACAK YAPTIRIMLAR ......................................................................... 468 1. Karşılık Bulundurmakla Yükümlü Olan Kişiler................... 468

a. Çek Hesap Sahibi ......................................................... 468 b. Tüzel Kişilerde Mali İşlerini Yürütmekle Görevli

Yönetim Organının Üyesi ............................................ 468 c. Mali İşlerden Sorumlu Kişi .......................................... 469

2. Yasaklama Kararının Verildiği Kişilerin Sermaye Şirketlerinin Yönetim Kadrosuna Seçilememesi.................. 469

L. YETKİLİ MAHKEME ............................................................... 470 M. YARGILAMA USULÜ.............................................................. 471

XVI. ÇEK DÜZENLEME VE ÇEK HESABI AÇMA YASAĞI KARARININ KALDIRILMASI ....................................... 472 A. KARŞILIKSIZ ÇEK TUTARI VE EKLERİNİN

TAMAMEN ÖDENMESİ HALİNDE........................................ 472 B. ÇEK HAMİLİNİN TALEBİNİ GERİ ALMASI HALİNDE...... 473 C. CEZANIN TAMAMEN İNFAZ EDİLMESİNDEN VE

KANUNDA ÖNGÖRÜLEN SÜRENİN GEÇMESİNDEN SONRA....................................................................................... 473

§ 35. ÇEK KANUNUNDAKİ YÜKÜMLÜLÜKLERE AYKIRI DAVRANILMASININ YAPTIRIMLARI ............................................. 474 I. ÇEK DÜZENLEYEN VEYA DÜZENLETENLER AÇISINDAN..........474

A. TACİRİN TİCARİ İŞ VE İŞLEMLERİNDE TACİR OLMAYAN KİŞİYE AİT ÇEK DEFTERİNİ KULLANMIŞ OLMASI............................................................. 474

B. BANKAYA YANLIŞ BEYANDA BULUNMAK..................... 474 C. HAMİLİNE ÇEK DEFTERİ YAPRAĞINI

KULLANMADAN HAMİLİNE ÇEK DÜZENLEMEK ........... 475

İçindekiler

XXIX

D. YETKİSİZ KİŞİLERİN ÇEK DEFTERİ BASTIRMALARI .....475 II. MUHATAP BANKA AÇISINDAN..................................................476

A. TACİR OLMAYAN KİŞİYE TACİR ÇEKİ DEFTERİ VERİLMESİ ...............................................................................476

B. KANUNA AYKIRI OLARAK ÇEK DEFTERİ VERİLMESİ ...............................................................................476

C. KARŞILIĞI OLMASINA RAĞMEN ÖDEME YAPILMAMASI.........................................................................476

§ 36. ÇEKİN ZİYAI VE İPTALİ .....................................................................478 I. GENEL OLARAK ÇEKİN ZİYAI VE İPTALİ ................................478

A. ÇEKİN ZİYAI.............................................................................478 B. İPTAL DAVASI AÇABİLECEK KİŞİLER ...............................479

1. Hamil ....................................................................................479 2. Muhatap Banka.....................................................................480 3. Düzenleyenin İptal Davası Açma Hakkı Yoktur ..................480 4. Düzenleyenin Mahkemeden İhtiyati Tedbir Kararı

İsteyebilmesi.........................................................................482 5. Cirantanın İptal Davası Açma Hakkı Var mıdır? .................486

C. İPTAL DAVASI HASIMSIZ AÇILIR .......................................486 § 37. KANUNLAR ÇATIŞMASI .....................................................................488

I. MUHATAP OLMA EHLİYETİ VE BORÇLANMA ŞEKLİ BAKIMINDAN .................................................................................488

II. YERLEŞİM YERLİ ÇEKLER BAKIMINDAN ...............................489

DOKUZUNCU BÖLÜM EMTİA SENETLERİ

§ 38. KIYMETLİ EVRAK NİTELİĞİNDEKİ EMTİA SENETLERİ.............493 I. TÜRK TİCARET KANUNDAKİ KIYMETLİ EVRAK

OLARAK DÜZENLENMİŞ EMTİA SENETLERİ..........................493 II. KAVRAM..........................................................................................494 III. İŞLEVİ...............................................................................................495 IV. MAKBUZ SENEDİ VE VARANTI ÇIKARMAYA YETKİLİ

KURULUŞ “UMUMİ MAĞAZALAR”............................................496 A. KAVRAM, TARİHİ GELİŞİM VE KURULUŞ

ŞARTLARI .................................................................................496 B. GENEL OLARAK MAKBUZ SENEDİ VE VARANT.............498

1. Genel Olarak.........................................................................498

İçindekiler

XXX

C. MAKBUZ SENEDİ VE VARANTIN HUKUKİ NİTELİĞİ ..... 499 1. Makbuz Senedi ve Varantın Şekil Şartları ........................... 501 2. Makbuz Senedinin ve Varantın Devri .................................. 503

D. MAKBUZ SENEDİ VE VARANTA KONU OLAN EMTİA ÜZERİNDE YAPILACAK TASARRUFLAR ............. 504 1. Genel Olarak ........................................................................ 504 2. Makbuz Senedi ve Varantın Hamilin Elinde Olması Halinde......504 3. Varantın Makbuz Senedinden Ayrılması Halinde Durum............504 4. Varant Hamilinin Emtiayı Sattırma Hakkı........................... 505 5. Müracaat Hakkı.................................................................... 505 6. Zamanaşımı.......................................................................... 505 7. Makbuz Senedi ve Varantın Kaybedilmesi .......................... 506

V. DENİZ TİCARETİ SÖZLEŞMELERİ.............................................. 506 VI. TAŞIMA SENETLERİNİN TAŞIMA ARAÇLARINA GÖRE

ADLARI VE NİTELİĞİ.................................................................... 507 VII. KONİŞMENTO................................................................................. 508

A. TANIM ....................................................................................... 508 B. İŞLEVİ........................................................................................ 509 C. İÇERİĞİ...................................................................................... 510 D. KONİŞMENTONUN TÜRLERİ................................................ 511 E. KONİŞMENTO HAMİLİNİN HAKLARI................................ 512 F. BİRDEN ÇOK KONİŞMETONUN DÜZENLENMİŞ

OLMASI HALİNDE HAMİLLERİN HAKLARI...................... 513 G. ZAMANAŞIMI .......................................................................... 513

KAVRAMLAR DİZİNİ...............................................................................................515 KANUNLAR DİZİNİ...................................................................................................523

Bibliyografya

XXXI

BİBLİYOGRAFYA

Akyazan, Sıtkı

Ticari Temsilcilik ve Ticari Vekillik, Banka Şube Müdürleri-nin Hukuki Durumları ve Yetkilerini Aşarak Kredi Tahsisle-ri, Batider, 1971, C.VI. s. 257 vd.

Arkan, Sabih 3167 Sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamil-lerinin Korunması Hakkında Kanun’da Yapılan Değişiklik-ler, Batider, C. XXII (Haziran 2003), sa.1, s. 5 vd.

Arslanlı, Halil Ticari Senet Dersleri, 3. bası, İstanbul 1954.

Aydın, Alihan Hakkında Ödemeden Men Kararı Verilen Çek İcra Takibine Konu Edilebilir Mi? Yargıtay 12. HD’nin İçtihadının Eleşti-risi, TBB Dergisi, 2017, (132), s. 147 vd.

Azarkan, Necat Faktoring İşlemi Çerçevesinde Çeki Ciro İle Temlik Alan Üçüncü Kişiye Karşı Şahsi Def’ilerin İleri Sürülmesi, Dicle ÜHukuk Fakültesi Dergisi, C. 22, S.36, Yıl: 2017, s. 89-107.

Bahtiyar, Mehmet

Yargıtay Kararları Işığında Kambiyo Senetlerinde Keşide Tarihi ve İmkânsızlığı, Batider 1999, C. XX, Sa. 1, s. 41-53 (Batider)

Bozer, Ali Bankacılar İçin Kıymetli Evrak Hukuku Bilgisi, BTHAE, Ankara, 1981.

Bozer, Ali/Göle, Celal,

Kıymetli Evrak Hukuku ve 6. Baskı 2016 ve 7. baskı, Anka-ra-2017.

Baumbach. A./ Hefermehl, W.

Wechselgesetz und Scheckgesetz, 22. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, München 2000.

Brox, Hans Handels- und Wertpapierrecht, 17. Auflage, München 2004.

Can, Mehmet Çelebi

Avalde Eşin Rızası Aranmalı mı? Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XXI, Temmuz 2017, S. 3, s. 35-74.

Cerrahoğlu, M. F. Türk Ticaret Kanununa ve Yargıtay İçtihatlarına Göre Bono-da Mutlak Def’iler, İstanbul 1974.

Coşkun, Muzaffer

Özel Hukukta Karşılıksız Çek ve Hamilin Hakları, İstanbul 1994.

Çolak, Haluk / Açıklamalı Gerekçeli ve İçtihatlı Çek Kanunu Uygulaması ve

Bibliyografya

XXXII

Özdemir, Kenan / Hız, Yüksel

İlgili Mevzuat, Ankara 2003.

Destanoğlu, Burçak, Yıldız

Yatırım Fonu Katılma Belgeleri, Ankara 2004.

Doğanay, İsmail Türk Ticaret Hukuku Şerhi, 3. baskı, C.2. Ankara 1990.

Domaniç, Hayri Kıymetli Evrak Hukuku ve Uygulaması, TTK Şerhi, C.IV. İstanbul 1990.

Donay, Süheyl Son Değişiklikler Açısından Çek, İstanbul 1986.

Edgü, Ekrem Ticaret Hukuku II, Kıymetli Evrak, Ankara 1969.

Eren, Fikret Borçlar Hukuku, C.I. Genel Hükümler, Ankara 1987.

Eren, Fikret Borçlar Hukuku C. I. Genel Esaslar, 12. baskı, İstanbul 2010.

Eren, Fikret Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı Ankara 2012.

Eriş, Gönen

Açıklamalı-İçtihatlı Türk Ticaret Kanunu, Kıymetli Evrak ve Taşıma, Ankara, Cilt.2. 1988 (Kıymetli Evrak. C.2). (Kıy-metli Evrak).

Eriş, Gönen Uygulamalı Çek Hukuku, Ankara 1993. (Çek)

Eriş, Gönen Yeni Çek Yasası Işığında Uygulamalı Çek Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2003 (Yeni Çek Yasası).

Ertekin / Karataş Uygulamada Ticari Senetler, 3.bası, Ankara 1998.

Furter, Robert Obligationenrecht II, Art. 536-1186 OR, Basler Kommentar, Basel 2002

Gölçüklü, İlyas III-61.1 Numaralı SPK Tebliği Açısından Kira Sertifikaları (SUKUK), Batider 2017, C. 32. S.4, s. 203-237

Göle, Celal Çek Hukuku, Ankara, 1989. (Çek).

Gültekin, Özkan Kıymetli Evrakın Ziyaı ve İptali, 7. baskı Ankara 2013.

Güngör, Şener/ Kaya, Mustafa

4814 Sayılı Kanun İle Değişik 3167 Sayılı Çek Hamillerinin Korunması ve Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Açısından Çek Suçları, Ankara 2003 (Çek Suçları).

Güral, Jale Kefalet Akdiyle Aval Arasındaki Fark ve Benzerlikler, AÜHFD, C. VIII, Y. 1951, Sayı 3-4, s. 436-437.

Gürbüz, A. Hulusi

Ticari Senetlerin İptali Davaları ve Ticari Senetlere Özgü Sorunlar, İstanbul 1984.

Bibliyografya

XXXIII

Habicht, Ruth Erika

Der Checkvertrag und das Checkrecht, Diss. Zürich 1956.

Helvacı, Mehmet

Çek Kanunu Tasarısı’nın Genel Olarak Değerlendirilmesi, Batider, (Aralık 2009), C. XXV. Sa. 4 (Prof. R. Poroy’a Armağan), s. 229 vd.

Hippele, Thomas Ch.

Obligationenrecht II, Art. 530-1186, Basler Kommentar, Basel 2002.

Hirş, Ernest Ticaret Hukuku Dersler, 3.bası, İstanbul 1948.

Hueck Recht der Wertpapier, 10. Aufl. Berlin 1967.

Höhn, Jakob, Basler kommentar, Obligationenrecht II, 3. Auflage, Zürich 2008.

Hueck/Canaris Recht der Wertpapiere, 12. neubearbeitete Auflage, München 1986.

İmregün, Oğuz Kara Ticaret Hukuku, İstanbul 1979. (KTH).

İnan, Nurkut Çek Rizikolarından Doğan Sorumluluk, Ankara 1981 (Çek Rizikoları).

İnan, Nurkut Özel Hukukta Karşılıksız Çek, Batider, C.IX, S.2, 655vd.(Batider).

İnan, N. / Kıvanç, S.

Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin Çeke İlişkin Kararları, 1979-1982, Ticaret ve Yargıtay Kararları Sempozyumu I, Ankara 1984 (Semp, I).

Jacobi, Ernst Wechsel- und Scheckrecht, Berlin 1955

Jäggi, P. / Druey. N./ v. Greyerz. C.

Wertpapierrecht, Basel und Frankfurt a.M. 1985.

Kalpsüz, Turgut

Kıymetli Evrak, Kambiyo Senetler, Ders Notları, Ankara 1975.(Teksir).

Kalpsüz, T / Erem, F. / Çelebican, G.

İktisadi ve Hukuki Yönden Çek, Genişletilmiş 2. basım, Ankara 1974.

Karayalçın, Yaşar

Ticaret Hukuku III,Ticari Senetler, Ankara. 1970 (Ticari Senetler).

Karayalçın, Yaşar Özel Hukukta Meseleler ve Görüşler, Ankara 1975.

Kınacıoğlu, Naci Kıymetli Evrak Hukuku, 3. bası, İstanbul 1987.

Bibliyografya

XXXIV

Kınacıoğlu, Naci Görüldüğünde Ödenecek Poliçeler, Batider 1968, C.IX, Sa.3, s. 477-492

Kırca, İsmail 5941 Sayılı Çek Kanunu, Konferans Ankara 22 Ocak 2010. Kuru, Baki, İstinaf Mahkemesine Göre Yazılmış Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, Ankara 2017.

Meier-Hayoz/ von der Crone

Wertpapierrecht, 1. Autlage, Bern 1985.

Meier-Hayoz/ von der Crone

Wertpapierrecht, 2. Auflage, 2000 Bern

Narbay, Şafak Çekten Cayma ve Ödeme Yasağı, 2. Bası, İstanbul 1999.

Narbay, Şafak

“3167 Sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamil-lerinin Korunması Hakkında Kanun’da Değişiklik Yapan 4814 Sayılı Kanunun “Çekte Şekil Şartları” ve “Muhatabın Ödeme Yükümlülüğü” Konularını (Konuları) Açısından İncelenmesi, A.Ü. Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, C.VII, sa.1-2, s.467 vd.

Narbay, Şafak

Çek Kanunda Değişiklik Yapan 4814 Sayılı Kanundan Önce Basılan Ya Da Bastırılan Çeklerin Hukukî Durumu Hakkında Bir Değerlendirme, Batider 2003, C.XXII, Sa. 2, s.97 vd.

Narbay, Şafak Eski Çeklerin Hukukî Niteliği Hakkında Yargıtay Onuncu Ceza Dairesinin Bir Kararı Hakkında Değerlendirme, A.Ü. Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, C.VIII, (Haziran 2004), Sa.1-2, s.517 vd.

Netzle, Stephan Basler Kommentar 2. Aufl. 2002, Art. 1023-1032.

Odman Boztosun, Ayşe

Kambiyo Senetlerinde Teminat Kaydı, Legal Hukuk Dergisi, Sa.53, Yıl. 2007, s. 1487 vd.

Olgaç, Senai Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları, İstanbul 1968.

Öztan, Fırat Kıymetli Evrak Hukuku, 15. bası, Ankara 2008.

Öztan, Fırat Kıymetli Evrak Hukuku, Ankara 1976; 2. Bası, Ankara 1997.

Öztan, Fırat Garantili Çek, Ankara 1982.

Öztan, Fırat Ticari Senetlerde İmzaların İstiklali İlkesi, Batider, 1979/2, 391 vd.

Öztürk (Dirikkan), Hanife

Kıymetli Evrakın Zıyaı ve İptali, Ankara 1990.

Poroy, Reha Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, 11. Bası, İstanbul 1989.

Bibliyografya

XXXV

Poroy.R/ Tekinalp. Ü.

Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, 19. bası İstanbul 1999 ve 20. bası İstanbul 2010.

Raddatz, Günter Wertpapierrecht, 10. Auflage Münster 2003.

Reisoğlu, Seza Türk Hukukunda ve Banka Uygulamasında Çek, Ankara 1985. (Çek).

Pulaşlı, Hasan Çek Hukukuna İlişkin Sorunlar ve Çek Kanun Tasarılarının Getirdikleri, Türkiye Noterler Birliği Dergisi (TNBD) 1982, Sa.40, s. 115-132.

Reisoğlu, Seza 4491 Sayılı Yasa İle Değişik Bankalar Kanunu Şerhi, Ankara 2000.

Pulaşlı, Hasan Bağlı Nama Yazılı Pay Senetler (Senetleri), Ankara 1992, (Pay Senetleri).

Pulaşlı, Hasan Şirketler Hukuku, 4. Bası, Adana 2003.

Pulaşlı, Hasan 6012 Sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre Yeni Şirketler Hukuku, Genel Esaslar, Ankara 2012.

Pulaşlı, Hasan Kıymetli Evrak Hukuku, 9. bası, Ankara 2010.

Pulaşlı, Hasan Çek Hukuku ve İlgili Mevzuat 2010 Ankara.

Sayhan, İsmet Kambiyo Senetlerinde Mücerretlik İlkesi ve Bedel İlişkisi, Ankara 2005.

Sarıkaya, Merve Kambiyo Senetlerinde teminat Kaydı, Teminat Poliçesi, Teminat Bonosu, Teminat Çeki, İstanbul 2018.

Sezer, Ahmet Kıymetli Evrakın Zayi Olması ve İptal Davası, Ankara 2007.

Stranz, Martin Kommentar zum Wechselgesetz, Berllin 1952.

Spiller, Ute Electronic Commerce im Bankensektor, Basisdienste und Anwendungen, Hamburg 2000.

Tekil, Fahiman Kıymetli Evrak Hukuku, İstanbul, 1994.

Tekil, Müge Çekte Muhatap Bankanın Hukukî Sorumluluğu, İstanbul 1997.

Teoman, Ömer Anonim Ortaklıkta İntifa Senetleri, İstanbul 1978.

Teoman, Ömer Yaşayan Ticaret Hukuku, C.I. Kitap 6. İstanbul 1994.

Teoman, Ömer Banka Çekleri Hukuken Çek midir? İHFM C.LIV, 1994, s.261 vd.

Bibliyografya

XXXVI

Tunçomağ, Kenan Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, İstanbul 1968.

Uyar, Talih İcra Hukukunda Kambiyo Senetleri, Manisa 1989.

Yıldız, Şükrü Poliçede Zamanaşımı Sürelerinin Başlangıcı, Prof. Dr. Ömer Teoman’a 55. Yaş Armağanı, İstanbul 2002, s.821 vd.

Yıldız, Şükrü

İbraz Süresini Geçiren Çek Hamillerinin Hukukî Durumu ve Yargıtay Kararları, XIX. Ticaret Hukuku ve Yargıtay Karar-ları Sempozyumu, 10 Mayıs 2003, Ankara, s. 153 vd.

Yongalık, Aynur Seyahat Çekleri, Batider 1990, Sa.4, s.81 vd.

Widmer, Ernst A.

Obligationenrecht II, Art. 530–1186, Basler Kommentar, Basel 2002.

Zöllner, W. Wertpapierrecht, 14. völlig neubearbeitete Auflage, München, 1987.