13.04.2012

1

NEDEN-SONUÇ DIYAGRAMLARı

Neden-Sonuç Diyagramı ?• Belli bir sonuca neden olan temel faktörleri bulmaya ve

bunların etkilerini belirlemeye yönelik bir analiz ve karar verme sürecidir.

Balık Kılçığı Haritası

Döngü Göstergesi

Olay Zinciri Dizileri

Balon Doldurma

Balık Kılçığı HaritasıKarmaşık bir olayın

nedenlerini veya sonuçlarını

ortaya koymak için kullanılır.

X’e neden olan faktörler

nedir?

Nasıl ilişkilendirilebilir?

sorularına yanıt aranarak,

neden-sonuç ilişkileri kurulur.

3 4

Örnek 1:

13.04.2012

2

Örnek 2:

Dış etkenlerden Kaynaklanan nedenler Sistemden

kaynaklanan nedenler

Personelden kaynaklanan nedenler

Öğrenciden kaynaklanan nedenler

Öğrenciyi aşırı sıkma

SabırsızlıkÖğrenciye yaklaşamama

Ders çalışmama

yorgunluk

Öğretmenle olan sorunlar

başarısızlık korkusu

Okulu sevmemeÖğrenci performansını düşüren nedenlerr

Yetersiz iletişim

Personelden kaynaklanan neden

Sistemin makineleşmesi

Ailenin ekonomik sorunu

Evin geçimini sağlama

Aileden destek görememe

Tasarım ilkelerine dikkat edilmeden hazırlanmış bir balık kılçığı diyagramı örneği

Örnek 3: Değerlendirme veya uygulama yapma amacıyla kullanılabilecek

bir balık kılçığı diyagramı

Döngü Göstergesi

Bir dizi olayın tekrar tekrar

bir dizi sonuca nasıl neden

olduğunu anlatmak için

kullanılır.

Döngüdeki kritik olaylar nelerdir?

Nasıl ilişkilendirilir?

Nasıl tekrara neden olur?

gibi sorulara yanıt aranır.

7

Örnek 1:

13.04.2012

3

Örnek 2:10

Örnek 3:

11

Örnek 4: Olaylar Zinciri DizileriBir olayın evrelerini, lineer bir

işlemin adımlarını, bir dizi olayı

veya bir süreçte yaşananları

anlatmak için kullanılır.

Kavram, işlem veya olay nedir?

Aşamalar veya adımlar nelerdir?

Biri diğerine nasıl yol açmaktadır?

Sonuç nedir?

gibi sorulara yanıt aranır.

13.04.2012

4

Örnek 1: Örnek 2:

Örnek 3: Balon DoldurmaBir olay veya neden ile ilişkili

durum veya sonuçları anlatmak

için kullanılır.

Kavram, olay veya neden nedir?

Oluşan durumlar veya sonuçlar

nedir?

gibi sorulara yanıt aranır.

sONUÇNEDE

N

sONUÇ

sONUÇ

sONUÇ sONUÇ

13.04.2012

5

Örnek 1: Örnek 2:

SÜREKLILIKGÖSTERGESI

13.04.2012

6

Süreklilik GöstergesiTarihsel olaylar veya yaşa (yıla)

göre değişim gösteren zaman

çizelgeleri, bir kavramın

değişkenliğini (ağırlık/boyut/ özellik))

anlatmak için kullanılır.

Değişimi gösterilecek kavram veya

olay nedir?

Başlangıç ve sonuç nedir?

gibi sorulara yanıt aranır.

21

Örnek 1:

Örnek 2:24

Örnek 3:

13.04.2012

7

Örnek 4: Örnek 5:

ETKILEŞIMGÖSTERGESI

Etkileşim Göstergesi

Kişiler veya gruplar arasındaki

etkileşimi göstermek için kullanılır.

Kişiler veya gruplar kimdir?

Amaçları nelerdir?

Anlaşma/Çatışma yaşanmış mıdır?

Sonuçlar nelerdir?

gibi sorulara yanıt aranır.

28

13.04.2012

8

Örnek:

PROBLEM/ÇÖZÜM GÖSTERGESI

Problem/Çözüm Göstergesi

Bir problemi tanımlamak,olası çözüm ve sonuçlarıgöstermek için kullanılır.

Problem nedir? Kimin problemidir? Neden bir problemdir? Nasıl çözülebilir? Çözüm önerileri başarılı

mıdır?gibi sorulara yanıt aranır.

Örnek :

32

Öğrencilerin Matematik Notlarının Düşük Olması

Olası Çözümler:1. Önceki Konuların Tekrar Edilmesi2. Sınavın Güvenirliliğinin Tespit Edlilmesi3. Öğrencilerin Derse Olan Tutumlarının Tespit Edilmesi

Öğrencilerin Matematik Başarı Puanlarının Artışı

Matematik Öğretmeni

Sonuçlar:1. Konunun Eksik Kısımlarının Tespit Edilmesiyle Bilgi Eksiklerinin Kapatılması2. Sınavın Hatalarının Ayıklanması3. Öğrencilerin Derse Karşı Olan İlgilerinin Arttırılması

13.04.2012

9

KARŞıLAŞTıRMA MATRISI(ANLAM ÇÖZÜMLEME TABLOSU)

Karşılaştırma Matrisi(Anlam Çözümleme Tablosu)

Birden fazla insan, olay,

fikir vb. arasındaki

benzerlik veya farklılıkları

anlatmak için kullanılır.

• Neler karşılaştırılacak?

• Benzer/Farklı yönleri nedir?

gibi sorulara yanıt aranır.

34

İsim 1 İsim 2 İsim 3

Özellik 1

Özellik 2

Özellik 3

Bu araç, öğrencilerin de katıldığı bir etkinlikle iki boyutlu bir tablo olarak geliştirilmiştir.

Tablonun ;

• bir boyutunda özellikleri çözümlenecek olan varlıklar veya kavramlar bulunur,

• diğer boyutunda özellikler sıralanır.

Örnek 1:

35

Örnek 2:

36

Davranışsal Bakış

Bilişsel Bakış Oluşturmacı Bakış

Öğrenme Bir davranışın gösterilme olasılığındaki değişim

Bellekte depolanan bilgide meydana gelen değişim

Yaşantılar sonucu, anlamda meydana gelen değişim

Öğrenme Süreci

Etki-tepki-davranış Dikkat-kodlama-bellekten geri çağırma

Tekrarlanan grup diyalogları ve katılımcı problem çözme

Öğretmenin Rolü

Dış etkenlerin düzenlenmesi

Bilişsel süreci destekleyen koşulların düzenlenmesi

Örnek olma ve rehberlik sağlama

13.04.2012

10

37

Örnek 3: Örnek 4:

Örnek 5:Değerlendirme veya uygulama

amaçlı kullanılabilecek bir karşılaştırma matrisi tablosu

örneği

KAVRAM KARIKATÜRLERI

13.04.2012

11

13.04.2012

12

13.04.2012

13

ŞIMŞEK KARTLAR (FLASH CARDS)

Şimşek Kartlar

13.04.2012

14

Şimşek Kartlar Şimşek Kartlar

Şimşek Kartlar Şimşek Kartlar

13.04.2012

15

TANıLAYıCı DALLANMıŞ AĞAÇ (TDA)

Tanılayıcı Dallanmış Ağaç Öğrencilerin yanlış algılamalarını ortaya çıkarmak için

kullanılır.

Öğretmence hazırlanır.

Öğrenci ilk sorudan başlayarak sorulara doğru veya

yanlış cevap verme durumuna göre 2 veya 3. soruya

geçer.

Eğer yanlış cevap verirse ilk soruya eşdeğer diğer bir

soruyu cevaplamaya çalışır.

Tanılayıcı Dallanmış Ağaç • Geleneksel doğru/yanlış testlerinde her bir soru ayrı ayrı

ele alınır ve çoğunlukla bir soru önceki veya sonrakinden

bağımsızdır.

• Oysa birbiri ile bağlantılı olan TDA’da her bir D/Y kararı

bir sonraki D/Y kararını etkileyen veya belirleyen sonuçlar

içerir.

13.04.2012

16

Tanılayıcı Dallanmış Ağaç

Avantajları:

• Öğrencinin kafasındaki yanlış bağlantılar yanlış bilgi ortaya

çıkartılabilir.

• Bilgisayar ortamında da uygulanabilir ve her çatallaşan soru daha

da geliştirilebilir.

• D/Y kararları sırasında öğrenci yanlış bir karar verdiğini fark ederek

geri dönebilir.

Tanılayıcı Dallanmış Ağaç

Sınırlılıkları:

• Birbiri ile ilintili D/Y ifadelerinin hazırlanması, öğretmenler için

zaman alici olabilir.

• Üst düzey becerilerin (sentez ve değerlendirme) ölçülmesinde

yeterli olmayabilir.

• Öğrenci tahminle doğru cevaba ulaşabilir.

Tanılayıcı Dallanmış Ağaç Örnek:

13.04.2012

17

Kelime İlişkilendirme• Kısa bir sürede bir anahtar kavramın akla getirdiği diğer kavramların

cevap olarak verilmesi istenir.

• Bilişsel yapıdaki kavramlar arasında bağlantılar ortaya konulur.

• Hazırlanması ve uygulanması kolaydır.

• Tüm derslerde kullanılabilir.

• Öğrencilerin bildiği ile öğrendiği arasındaki farkı anlayabilmesini sağlar.

Kaynakça www.Conceptcartoons.com/examples

http://classes.aces.uiuc.edu/ACES100/Mind/CMap.html http://www.ed.gov/databases/ERIC_Digests/ed407938.html http://www.coun.uvic.ca/learn/program/hndouts/map_ho.html http://www.inov8.engr.psu.edu/faculty/cmap.htm http://www.inspiration.com http://www.inspiration.com/inspclass.html Novak, J. D. The Theory Underlying Concept Maps and How To Construct Them. URL:

http://wwwcmap.coginst.uwf.edu/info/ http://www.inspiration.com/diagrams/ed/conceptmap2.html http://www.zirvedagcilik.org/dersNotlari/meteorolojii.htm http://www.ncrel.org/sdrs/areas/issues/students/learning/lr1grorg.htm Demirel, Ö. (2002). Öğretme Sanatı. PegemA Yayıncılık: Ankara. http://www.glencoe.com/sec/science/glencoescience/skill_handbook/imgs/fig7.gif http://www.turkuaz.com/html/ images/gorsel_low.jpg http://sosyalbilgiler.tripod.com/tarih1/Sema1.JPG http://www.mmo.org.tr/endustrimuhendisligi/2004_1/ERP_uy6.gif http://www.biltek.tubitak.gov.tr/canlilar/img/siniflandirma.jpg http://www.uskudar.gov.tr/afetyonetim/tablo4.jpg http://www.lpg.fsu.edu/charting/InstructionalStrategies/howto-tactics/howtographics/k2ccmap3.gif