new provinciaal omgevingsplan limburg · 2016. 10. 18. · provinciaal omgevingsplan limburg 22...

Provinciaal Omgevingsplan Limburg 22 sept. 2006,

Actualisatie 2008 op basis vastgestelde POL-aanvulling Robuuste verbinding Schinveld-Mook (28-09-07) en PMV 10de tranche (14-12-07)

Actualisatie 2009 op basis van POL-aanvulling Nieuwe Wet ruimtelijke ordening (18-12-’08),

Actualisatie 2010 op basis van POL-aanvullingen Beëindiging kalksteenwinning St.Pietersberg (06-03-‘09), Klavertje 4 (01-04-‘09), Holtum

Noord III (10-07-’09), Waterplan Limburg (20-11-’09), Verstedelijking etc (18-12-’09) en PMV 11de tranche + par. 5.10 POL (10-07-’09),

Actualisatie in 2010: Intrekken POL-aanvulling De Meer uit 2008, Partiële herzieningen van POL-aanvullingen Grensmaas en Zandmaas

Provinciaal Omgevingsplan Limburg

Plan en kaarten

Vastgesteld door Provinciale Staten van Limburg op 22 september 2006

Actualisatie januari 2008 van enkele pagina’s en ka arten op basis van:

o POL-aanvulling Robuuste verbinding Schinveld Mook ( PS: 28-9-2007)

o Provinciale Milieuverordening tiende tranche (PS: 1 4-12-2007)

Actualisatie januari 2009 van enkele pagina’s en ka arten op basis van:

o POL-aanvulling Bedrijfslocatie De Meer (Roermond) ( PS: 4-7-2008)

o POL-aanvulling Nieuwe Wet ruimtelijke ordening (PS: 18-12-2008).

Actualisatie januari 2010 van pagina’s en kaarten o p basis van:

• POL-aanvulling Beëindiging Kalksteenwinning St.Piet ersberg (PS: 6-3-2009)

• POL-aanvulling Gebiedsontwikkeling Klavertje 4 (PS: -1-4-2009)

• POL-aanvulling Bedrijventerrein Holtum Noord III (P S: 10-7-2009)

• Provinciale Milieuverordening elfde tranche en wijz iging par. 5.10 van POL (PS: 10-7-2009)

• POL-aanvulling Waterplan Limburg 2010-2015 (PS: 20- 11-2009)

• POL-aanvulling Verstedelijking, gebiedsontwikkeling en kwaliteitsverbetering (PS: 18-12-09)

Actualisatie oktober 2010 van pagina’s en kaarten o p basis van:

• Intrekking POL-aanvulling Bedrijfslocatie De Meer ( PS: 26 maart 2010)

• Partiële herziening POL-aanvulling Grensmaas (PS: 8 oktober 2010)

• Partiële herziening POL-aanvulling Zandmaas (PS: 8 oktober 2010)



Actualisatie 2009 op basis van POL-aanvullingen Bedrijfslocatie De Meer (04-07-’08) en Nieuwe Wet Ruimtelijke ordening (18-12-’08)

Actualisatie 2010 op basis van POL-aanvullingen Beëindiging kalksteenwinning St.Pietersberg (06-03-’09), Klavertje 4 (03-04-’09), Holtum

Noord III (10-07-’09), waterplan Limburg (20-11-’09), Veratedelijking etc. (18-12-’09), en PMV 11de tranche + par.5.10 POL (10-07-’09).

Colofon

Uitgave:

Provincie Limburg

Postbus 5700

6202 MA Maastricht

Tel.: +31 (0)43 389 99 99

Fax: +31 (0)43 361 80 99

E-mail: [email protected]

Internet: www.limburg.nl

Limburglaan 10

6229 GA Maastricht

Tekst :

Provincie Limburg

Grafische vormgeving en druk :

Provincie Limburg

Schrijen, Lippertz Huntjens

Roto Smeets

Fotografie :

Provincie Limburg







Inhoud (versie 22 sept.2006, actualisatie oktober 2010) 0. Voorwoord

1. Kwaliteitsregio Limburg ............................ ........................................................................ 1–1 1.1. AMBITIE ............................................................................................................................ 1.1–1 1.2. ONTWIKKELINGEN EN UITDAGINGEN ......................................................................... 1.2–1

2. Limburg in ruimer verband .......................... ..................................................................... 2–1 2.1. POSITIE VAN LIMBURG .................................................................................................. 2.1–1 2.2. RELATIE MET HET RIJKSBELEID .................................................................................. 2.2–1 2.3. GRENSOVERSCHRIJDENDE AMBITIES........................................................................ 2.3–1

3. Variatie in kwaliteit .............................. ............................................................................... 3–1 3.1. INLEIDING ........................................................................................................................ 3.1–1 3.2. STEDELIJK EN LANDELIJK GEBIED .............................................................................. 3.2–1

3.2.1. Landelijk gebied ...................................................................................................... 3.2–4 3.2.2. Stedelijke gebieden ................................................................................................. 3.2-8 3.2.3. Stedelijk netwerken ................................................................................................ 3.2-10

3.3. PERSPECTIEVEN ............................................................................................................ 3.3–1 3.3.1. Algemeen ................................................................................................................ 3.3–1 3.3.2. Negen perspectieven .............................................................................................. 3.3–3

3.4. VISIE OP DE BELEIDSREGIO’S...................................................................................... 3.4–1 3.5. PROVINCIALE HOOFDSTRUCTUUR ............................................................................. 3.5–1






4. Natuurlijke waarden: robuust en veerkrachtig...... ......................................................... 4–1 4.1. INLEIDING ........................................................................................................................ 4.1–1 4.2. MILIEU .............................................................................................................................. 4.2–1

4.2.1. Hoofdlijnen .............................................................................................................. 4.2–1 4.2.2. Lucht........................................................................................................................ 4.2–4 4.2.3. Geluid ...................................................................................................................... 4.2–8 4.2.4. Geur ...................................................................................................................... 4.2–10 4.2.5. Externe veiligheid.................................................................................................. 4.2–12 4.2.6. Bodem................................................................................................................... 4.2–14

4.3. NATUUR ........................................................................................................................... 4.3–1 4.3.1. Hoofdlijnen .............................................................................................................. 4.3–1 4.3.2. Een robuuste ecologische structuur van EHS en POG .......................................... 4.3–3 4.3.3. Groene kwaliteit in het platteland buiten EHS en POG ........................................ 4.3–10

4.4. WATER ............................................................................................................................. 4.4–1 4.4.1. Hoofdlijnen .............................................................................................................. 4.4–1 4.4.2. Herstel sponswerking.............................................................................................. 4.4–7 4.4.3. Herstel van de natte natuur................................................................................... 4.4–12 4.4.4. Schoon water ........................................................................................................ 4.4–16 4.4.5. Duurzame watervoorziening ................................................................................. 4.4–21 4.4.6. Een veilige Maas................................................................................................... 4.4–29

4.5. AARDKUNDE, CULTUURHISTORIE EN LANDSCHAP (DE BRONZEN WAARDEN) ... 4.5–1 4.5.1. Hoofdlijnen .............................................................................................................. 4.5–1 4.5.2. Aardkunde............................................................................................................... 4.5–2 4.5.3. Cultuurhistorie: archeologie, historische bouwkunst en historische geografie ....... 4.5–4 4.5.4. Landschap............................................................................................................... 4.5–8







5. Economie en mobiliteit ............................. ......................................................................... 5–1 5.1. INLEIDING ........................................................................................................................ 5.1–1 5.2. EEN INNOVATIEVE ECONOMIE..................................................................................... 5.2–1 5.3. WERKLOCATIES.............................................................................................................. 5.3–1

5.3.1. Zorgen voor voldoende werklocaties van de juiste kwaliteit ................................... 5.3–1 5.3.2. Het juiste bedrijf op de juiste plaats ...................................................................... 5.3–13

5.3.3. Duurzaam ondernemen ........................................................................................ 5.3–18 5.3.4. Militaire voorzieningen .......................................................................................... 5.3–22

5.4. MOBILITEIT: BETROUWBAAR, VLOT, VEILIG EN DUURZAAM ................................... 5.4–1 5.5. INFRASTRUCTUUR ......................................................................................................... 5.5–1

5.5.1. (Inter)nationale infrastructuur .................................................................................. 5.5–1 5.5.2. Het regionaal verbindend wegennet ....................................................................... 5.5–4 5.5.3. Regionale en kleine luchthavens ............................................................................ 5.5–8 5.5.4. Technische infrastructuur...................................................................................... 5.5–10

5.6. GOEDERENVERVOER .................................................................................................... 5.6–1 5.7. VRIJETIJDSECONOMIE EN TOERISME ........................................................................ 5.7–1 5.8. LANDBOUW...................................................................................................................... 5.8–1 5.9. GRONDSTOFFEN EN ONTGRONDINGEN .................................................................... 5.9–1 5.10. ENERGIE ........................................................................................................................ 5.10–1

6. Leefomgeving ....................................... .............................................................................. 6–1 6.1. INLEIDING ........................................................................................................................ 6.1–1 6.2. MILIEU IN DE LEEFOMGEVING...................................................................................... 6.2–1 6.3. WONEN............................................................................................................................. 6.3–1 6.4. SOCIALE KWALITEIT VAN DE LEEFOMGEVING .......................................................... 6.4–1 6.5. CULTURELE VOORZIENINGEN...................................................................................... 6.5–1 6.6. GROEN EN WATER IN EN OM DE GEBOUWDE OMGEVING ...................................... 6.6–1 6.7. REGIONAAL OPENBAAR VERVOER ............................................................................. 6.7–1 6.8. VERKEERSVEILIGHEID .................................................................................................. 6.8–1 6.9. AFVAL ............................................................................................................................... 6.9–1






7. Een dynamisch POL-Stelsel.......................... .................................................................... 7–1 7.1. VAN POL2001, NAAR POL2006 ...................................................................................... 7.1–1 7.2. HET POL-STELSEL.......................................................................................................... 7.2–1 7.3. HET POL-STELSEL IN RUIMER VERBAND ................................................................... 7.3–1

8. Lijst van afkortingen (versie 22 sept. 2006 / 3 pagina’s)

Begrippenlijst (versie 22 sept. 2006 / 8 pagina’s)

9. Kaarten POL2006 (actualisatie 2008, 2009, 2010)

10. Toelichting bij de kaarten POL2006

11. Verantwoording en toelichting bij POL2006

Provinciaal Omgevingsplan Limburg 22 sept. 2006 1 Actualisatie 2008 op basis vastgestelde POL-aanvulling Robuuste verbinding Schinveld-Mook (28-09-07) en PMV 10de tranche (14-12-07)

Actualisatie 2009 op basis van de POL-aanvullingen Bedrijfslocatie De Meer (04-07-’09) en Nieuw Wet ruimtelijke ordening (18-12-’09)

Actualisatie 2010 op basis van de POL-aanvullingen Beëindiging kalksteenwinning St.Pietersberg (06-03-’09), Klavertje 4 (03-04-’09), Holtum

Noord III (10-07-’09), Waterplan Limburg (20-11-’09), Verstedelijking etc. (18-12-’09), PMV 11de tranche + par. 5.10 POL (10-07-’09).

Voorwoord

Het Provinciaal Omgevingsplan Limburg, versie 22 september 2006 (POL2006), dat nu voor u ligt is de

opvolger van het POL uit 2001, en, net als het eerste POL, een integraal plan.

Status

Het POL2006 is een streekplan, het provinciaal waterhuishoudingplan, het provinciaal milieubeleidsplan

en bevat de hoofdlijnen van het provinciaal verkeers- en vervoersplan. Tevens vormt POL2006 een

economisch beleidskader op hoofdlijnen, voorzover het de fysieke elementen daarvan betreft. En een

welzijnsplan op hoofdlijnen, voorzover het de fysieke aspecten van zorg, cultuur en sociale ontwikkeling

betreft.

POL2006 zelf kan ook al beschouwd worden als de structuurvisie die op grond van de wetsvoorstellen

voor nieuwe ruimtelijke wetgeving (en mogelijk ook op grond van nieuwe milieu en waterwetgeving) in de

toekomst door provincies opgesteld moet worden.

Proces

Na een korte voorbereidingperiode, waarin gebruik is gemaakt van de vele lopende werkprocessen, en

diverse vooroverleggen is het ontwerp-POL2006 op 7 februari 2006 door Gedeputeerde Staten

vastgesteld en vrijgegeven voor inspraak. In de periode 1 maart tot en met 11 april 2006 kon eenieder

reageren op het ontwerp-POL2006. In mei hebben Gedeputeerde Staten een bestuurlijk standpunt

ingenomen ten aanzien van de binnengekomen zienswijzen en adviezen. Het ontwerp-POL2006 is mét

deze voorgestelde wijzigingen aan Provinciale Staten toegezonden. Op 23 mei 2006 heeft de

Statencommissie Ruimte en Groen (SCRG) een hoorzitting georganiseerd. Vervolgens is in drie

bijeenkomsten van de SCRG discussie gevoerd over POL2006. Een en ander heeft geleid tot aanvullende

wijzigingsvoorstellen. Op basis van alle binnengekomen informatie heeft Provinciale Staten op 22

september 2006, met inbegrip van de wijzigingsvoorstellen en aangenomen amendementen, het

POL2006 vastgesteld.

Provinciaal Omgevingsplan Limburg 22 sept. 2006, 2 Actualisatie 2008 op basis vastgestelde POL-aanvulling Robuuste verbinding Schinveld-Mook (28-09-07) en PMV 10de tranche (14-12-07)

Actualisatie 2009 op basis van de POL-aanvulling Nieuwe Wet ruimtelijke ordening (18-12-’08)


Noord III (10-07-’09), Waterplan Limburg (20-11-’09), Verstedelijking etc. (18-12-’09), PMV 11de tranche + par. 5.10 POL (10-07-’09),


Het plan

De tekst van het plan is waar nodig geactualiseerd, de hoofdlijnen van alle tussentijds verschenen

aanvullingen en herzieningen zijn opgenomen en in de kaartbeelden verwerkt en er wordt invulling

gegeven aan opdrachten die vanuit rijksbeleid (o.a. Nota Ruimte, Nota Mobiliteit) bij de Provincie zijn

neergelegd. Er zijn geen (voornemens tot) nieuwe beleidsinitiatieven opgenomen die aanleiding vormen

voor het opstellen van een strategische milieubeoordeling en/of een beoordeling van mogelijke negatieve

effecten op beschermde gebieden volgens de Natuurbeschermingswet. Voorzover er voor dergelijke

beleidsinitiatieven aanleiding is op grond van nieuwe inzichten of maatschappelijke ontwikkelingen worden

daartoe aparte planprocedures in gang gebracht. Met POL2006 beoogt de Provincie Limburg een eerste

Plan op Hoofdlijnen te presenteren. Alle vigerende POL-aanvullingen blijven gehandhaafd. In hoofdstuk 7

wordt dit nader uiteengezet. Op enkele onderdelen is het beleid vernieuwd, zoals de introductie van de

Provinciale Hoofdstructuur (par. 3.5). Op grond van de ervaringen en beleidsontwikkelingen in de

afgelopen 5 jaar zijn de omschrijvingen van de POL-perspectieven en de POL-beleidsregio’s aangepast.

Hierbij worden geen nieuwe beperkingen of concrete voorgestane ontwikkelingen opgenomen. POL2006

bevat geen nieuwe juridisch direct bindende besluiten.

In de Toelichting en verantwoording worden de veranderingen ten opzichte van POL, 2001 én de

sindsdien verschenen POL-aanvullingen langs gelopen.

Bij POL2006 behoren een 30-tal kaarten . Kaart 1 (Perspectieven) en kaart 2 (Provinciale hoofdstructuur)

hebben de status van Plankaart. De overige kaarten zijn themakaarten, die deels zijn afgeleid van

plankaarten behorende bij eerder vastgestelde POL-aanvullingen of kaarten behorende bij een

verordening zoals de Provinciale Milieuverordening. Dit wordt in de tekst van POL2006 steeds

aangegeven.

POL2006 markeert tevens de start van een nieuwe benadering van planvorming. Het is namelijk een

eerste plan op hoofdlijnen. Het bevat de provinciale visie op de ontwikkeling van de kwaliteitsregio

Limburg en beschrijft voor die onderwerpen waar de Provincie een duidelijke rol heeft de ambities

(uitdagingen, lange termijn doelstellingen), de context (ontwikkelingen, Europees en nationaal beleid en

regelgeving) en de hoofdlijnen van de aanpak.

Waar nodig vindt verdere detaillering plaats in uitwerkingen en beleidsnota’s.

Provinciaal Omgevingsplan Limburg 22 sept. 2006 3 Actualisatie 2008 op basis vastgestelde POL-aanvulling Robuuste verbinding Schinveld-Mook (28-09-07) en PMV 10de tranche (14-12-07)

Actualisatie 2009 op basis van de POL-aanvullingen Bedrijfslocatie De Meer (04-07-’09) en Nieuw Wet ruimtelijke ordening (18-12-’09)


Noord III (10-07-’09), Waterplan Limburg (20-11-’09), Verstedelijking etc. (18-12-’09), PMV 11de tranche + par. 5.10 POL (10-07-’09).

De grootste dynamiek zit in de programmering en het in gang zetten van projecten of initiatieven daartoe,

ondermeer aangestuurd vanuit coalitieakkoord en jaarlijkse programmabegrotingen. Waar een meer

juridische doorwerking nodig is, wordt dit vastgelegd in verordeningen, regels en besluiten.

Samen met al deze uitwerkingen, programma’s, beleidsregels en besluiten vormt POL2006 een flexibel,

modulair samengesteld geheel: het POL-stelsel.

Hét motief voor deze scheiding is het bereiken van goede randvoorwaarden voor een aansturing op

hoofdlijnen en binnen die hoofdlijnen het bereiken van flexibiliteit in de concrete uitvoeringssituatie.

Zo kunnen we optimaal inspelen op impulsen vanuit coalitieakkoorden, voorjaarsdebatten of anderszins

uit de strategisch alerte werkwijze, verankerd in de provinciale planning- en controlecyclus.

Besluitvorming over concrete projecten en/of de inzet van financiële middelen wordt dus losgekoppeld van

POL2006. Om die reden is er geen financiële paragraaf aan de orde.

We zullen het POL aanpassen als daar een goede reden voor bestaat. Als het moet elk jaar. We

verwachten echter dat enkele dergelijk hoge aanpassingsfrequenties niet nodig zal zijn, juist omdat het

een plan op hoofdlijnen is. Indien er in een kalenderjaar aanpassingen aan de orde zijn geweest wordt dit

in het volgende voorjaar ook fysiek geactualiseerd door van het losbladige POL2006 voor de

desbetreffende pagina’s of kaarten vervangende exemplaren aan te bieden.

Via Poldigitaal wordt op de provinciale website steeds de actuele versie van POL én de actuele

samenstelling van het Spoelstelsel weergegeven.

Beroep

POL2006 is een afgewogen en integraal plan op hoofdlijnen. Het komt voort uit bestaande en in stand

blijvende Polaanvullingen en het POL uit 2001, maar is ontdaan van gedetailleerde regelingen. POL2006

bevat geen nieuwe onderdelen met rechtsgevolg, dat wil zeggen er zijn geen nieuwe planonderdelen die

in het kader van POL2006 volledig zijn afgewogen en bovendien voldoende concreet en hard zijn.

Er zijn zodoende geen onderdelen in POL2006 die in aanmerking komen voor beroep.

De vigerende Polaanvullingen en de daarin vastgelegde onderdelen met rechtsgevolgen blijven in stand

en zijn niet in heroverweging genomen bij het opstellen en de procedure van POL2006.

Provinciaal Omgevingsplan Limburg 22 sept. 2006, 4 Actualisatie 2008 op basis vastgestelde POL-aanvulling Robuuste verbinding Schinveld-Mook (28-09-07) en PMV 10de tranche (14-12-07)





Naar aanleiding van een uitspraak van de Raad van State d.d. 19 oktober 2007 is op 8 november 2007

via een publicatie in de media melding gemaakt van deze uitspraak en is gewezen op de mogelijkheid

beroep aan te tekenen tegen POL2006 met betrekking tot de daarin opgesomde en in juridische zin

opnieuw vastgestelde concrete beleidsbeslissingen uit eerder vastgestelde POL-aanvullingen.

Leeswijzer

In hoofdstuk 1 wordt aangegeven welke ambitie we hebben en hoe we onze rol zien bij de duurzame

ontwikkeling van de kwaliteitsregio Limburg en worden een aantal ontwikkelingen en uitdagingen

beschreven.

In hoofdstuk 2 wordt uiteengezet dat wij gebruik willen maken van onze positie in Europa en de Europese

Unie en grensoverschrijdend willen samenwerken aan een aantal uitdagingen.

In hoofdstuk 3 concentreren we ons meer op de wijze waarop (hoe en waar) binnen Limburg duurzaam en

efficiënt kan worden ingespeeld op ontwikkelingen van de verschillende ruimtegebruikende functies. Dat

doen we in de vorm van een visie op de voorgestane ontwikkeling en kwaliteiten van stad en landelijk

gebied, de verschillende stadsregio’s en landelijk gebied regio’s en op het niveau van de POL-

Perspectieven. Dit mondt uit in een Perspectievenkaart.

Er zijn een aantal specifieke gebieden of zones waar de provincie voor zichzelf of als vertegenwoordiger

van de rijksoverheid extra aandacht en/of middelen wil inzetten om de maatschappelijk gewenste

ontwikkeling(en) vanwege hun bovenregionale belang of complexiteit te ondersteunen. Deze gebieden

vormen tezamen de provinciale hoofdstructuur.

In de hoofdstukken 4 t/m 6 wordt voor onderwerpen waar wij een specifieke ambitie en rol hebben

aangegeven wat daarbij de lange termijndoelstellingen, de context en de aanpak is.

Hoofdstuk 7 geeft een overzicht van POL2006 in relatie tot het dynamisch POL-stelsel.

Provinciaal Omgevingsplan Limburg 22 sept. 2006, 1–1 Actualisatie 2008 op basis vastgestelde POL-aanvulling Robuuste verbinding Schinveld-Mook (28-09-07) en PMV 10de tranche (14-12-07)


Actualisatie 2010 op basis van de POL-aanvullingen Beëindiging kalksteenwinnning St.Pietersberg (06-03-’09), Klavertje 4 (03-04-’09),

Holtum Noord III (10-07-’09), Waterplan Limburg (20-11-’09), Verstedelijking etc (18-12-’09), PMV 11de tranche + par. 5.10 POL (10-07-’09)


1. Kwaliteitsregio Limburg

Provinciaal Omgevingsplan Limburg 22 sept. 2006, 1.1–1 Actualisatie 2008 op basis vastgestelde POL-aanvulling Robuuste verbinding Schinveld-Mook (28-09-07) en PMV 10de tranche (14-12-07)





1.1. AMBITIE

Wij willen actief bijdragen aan de duurzame ontwikk eling van de kwaliteitsregio Limburg.

Kwaliteitsregio

Onder de kwaliteitsregio Limburg verstaan wij een regio waar het goed en gezond leven, wonen, leren,

werken en recreëren is. Een regio die zich bewust is van de unieke kwaliteit van de leefomgeving en de

eigen identiteit. En een regio die stevig is ingebed in internationaal verband. Het besef van sociale

verbanden, natuur, landschap, rijke historie en eigen cultuur schept verplichtingen voor onszelf en de

generaties na ons. De kwaliteitsregio vraagt dus om goed rentmeesterschap en sociale cohesie. Tegelijk

is de kwaliteitsregio zich bewust van zijn gunstige ligging midden tussen belangrijke economische

kerngebieden van Europa. Die ligging schept kansen voor een voorspoedige economische groei en

culturele vernieuwing. De kwaliteitsregio vraagt dus ook om goed ondernemerschap. Uiteindelijk gaat het

er om rentmeesterschap, sociale cohesie en ondernemerschap te verenigen en, uitgaand van de eigen

kracht, Limburg een sterke positie te laten verwerven in het ‘Europa van de Regio’s’.

Duurzame ontwikkeling

Ten behoeve van de kwaliteitsregio Limburg zetten wij in op duurzame ontwikkeling. Dat is een

ontwikkeling die tegemoetkomt aan de behoeften van de huidige generatie zonder de mogelijkheden van

toekomstige generaties in gevaar te brengen om ook in hún behoeften te voorzien. Wij sluiten hiermee

aan bij mondiale en Europese strategieën voor duurzame ontwikkeling. Met name willen wij duiden op de

Lissabon en Göteborg strategie, die moeten leiden tot aanhoudende economische vooruitgang die

samengaat met verbetering van milieu en natuur, en een sociaal beleid dat de economische prestaties

ondersteunt.






Bij duurzame ontwikkeling gaat het dus om het vinden van een evenwichtige samenhang tussen de

sociaal-culturele -, natuurlijke - en economische ‘voorraden’ in de samenleving (oftewel: people, planet,

profit), resulterend in meerwaarde en kwaliteitsverbetering. Dit is symbolisch weergegeven in de

navolgende figuur met de POL-driehoek. Wij onderscheiden in elk domein 6 voorraden, die een

dynamisch karakter hebben en elkaar beïnvloeden, in positieve of negatieve zin. Bij duurzame

ontwikkeling hoort creativiteit en inspelen op respectievelijk het benutten van nieuwe mogelijkheden.

Immers, de eisen die de samenleving stelt aan deze voorraden veranderen: wat vroeger acceptabel was,

kan in de toekomst als een probleem worden ervaren. De prioriteiten in onze aanpak van duurzame

ontwikkeling hebben we aangegeven in het Programma Duurzaam Limburg. Dit programma richt zich op

projecten inzake ruimtelijke ontwikkeling, mobiliteit en infrastructuur, energie en technologische innovatie,

landbouw, waterbeheer en educatie en communicatie.






Dit omgevingsplan richt zich vooral op de ontwikkeling van fysieke en ruimtelijke kenmerken van deze

voorraden. Vanwege de interactie en samenhang besteden we waar nodig ook aandacht aan de niet

fysieke aspecten. Immers, veranderingen in de sociale structuur, bevolkingsopbouw of de economie zijn

mede bepalend voor de wijze waarop bijvoorbeeld toekomstige woonwijken, de woningvoorraad of

bedrijventerreinen vorm gegeven moeten worden.

Het POL-driehoeksmodel met de sociaal-culturele -, natuurlijke - en economische voorraden.






Rolopvatting

Maatschappelijke vraagstukken kenmerken zich door een steeds wisselend en meervoudig karakter. Voor

een effectieve aanpak is samenwerking nodig tussen de verschillende beleidsvelden (inhoud) en de

diverse spelers daarop (proces). Voor de Provincie kunnen daar verschillende rollen uit voortvloeien. Van

een stimulerende en selectieve rol ten aanzien van nieuwe ontwikkelingen en borgen van de kwaliteit van

de leefomgeving, tot richting geven, toezicht houden en ondersteunen. De Provincie is meer en meer

begeleider en partner, gericht op kwaliteit door ontwikkeling en nodigt ook andere overheden en partijen

uit hiertoe kansen op te pakken. Behalve deregulering en subsidiariteit is daarbij van belang, dat partijen,

(bedrijven, instellingen, gemeenten, burgers) in verschillende vormen van samenwerking zelf hun

strategische agenda ontwikkelen en onderhouden en prioriteiten stellen. Op basis daarvan kan in (steeds

wisselende) strategische allianties de uitvoering ter hand worden genomen, waarbij dan ook de Provincie

bereid is te participeren met kennis, menskracht, faciliteiten en geld. De provinciale strategische agenda

wordt afgeleid van vastgestelde beleidsdocumenten, zoals POL2006, en coalitieakkoord en

programmabegrotingen. Daarbij zijn de volgende aandachtspunten van belang.

Ontwikkelingsgericht

Ontwikkeling is een basale drijfveer van mensen. Dit geldt voor zowel de economische. sociaal-culturele

en natuurlijke aspecten van de maatschappij. Dit vraagt van de Provincie een flexibele, innovatieve en

samenhangende aanpak. Via coalitieakkoorden en programmabegrotingen onderhouden we de

provinciale agenda, stemmen af met de partners en sturen in de gewenste richtingen. Bijzondere

aandacht schenken wij hierbij aan de Provinciale Hoofdstructuur (zie hoofdstuk 3). Om onze doelen te

bereiken werken wij samen met relevante partijen en sluiten allianties met onze partners over concrete

initiatieven. Ook zetten we ons instrumentarium klantgericht in en snijden het toe op het kunnen

stimuleren en waarmaken van onze ontwikkelingsgerichte rol. Hierbij gaat het ondermeer om grondbeleid,

ontwikkelingsplanologie, een actieve regierol in het kader van de inrichting van het landelijk gebied

(WILG) en de stadsvernieuwing (ISV).






Resultaatgericht

We benaderen de zich aandienende ontwikkelingen vanuit een gebiedsgerichte toekomstvisie. We

anticiperen daarbij op de verschillen in kwaliteiten en potenties van gebieden. We hechten belang aan het

probleemgericht coördineren en programmeren van projecten, teneinde tot optimale resultaten te kunnen

komen en meerdere doelen te bereiken. Een programmatische aanpak gericht op uitvoering en oplossen

van het probleem staan centraal, evenals draagvlak en intentie bij de partners. Dat betekent dat we

steeds wisselende strategische allianties kunnen vormen. Het betekent ook dat onze betrokkenheid van

gebied tot gebied kan verschillen. Voor de stedelijke gebieden is onze rol anders dan voor bepaalde

gebieden in het landelijk gebied.

Meerwaarde

Iedere overheidslaag heeft zijn verantwoordelijkheden. De verdeling van taken en bevoegdheden tussen

de verschillende lagen is op gezette tijden onderwerp van discussie. Dit leidt geleidelijk tot verschuivingen,

ondermeer door de verdere ontwikkeling van de Europese regelgeving, decentralisatie van Rijkstaken en

de vorming van grotere en/of samenwerkende gemeenten. De Provincie manifesteert zich meer en meer

op euregionaal niveau en daarnaast als bovenregionaal regisseur van uitvoeringsprogramma’s op het

gebied van infrastructuur, openbaar vervoer, inrichting landelijk gebied, milieu, water, natuur, (jeugd)zorg

en verstedelijking.

We willen ons met dié zaken en gebieden bezig houden waar dit meerwaarde heeft. Daar hoort bij dat ook

de inzet van middelen en de gehanteerde provinciale ambities periodiek worden herijkt. Daar waar partijen

zelf aan de slag kunnen, zal de Provincie zo veel mogelijk terugtreden.

(Inter)nationaal

Onze insteek van samenwerken zullen wij ook toepassen in grensoverschrijdend verband. Naast de

internationalisering van de economie en toename van de mobiliteit, is ook de realisatie van doelen op het

gebied van natuur, milieu en water niet meer los te zien van de (inter)nationale context. De opgaven waar

we in Limburg mee te maken hebben kunnen in veel gevallen enkel adequaat worden aangepakt indien

wij ook met onze buitenlandse partners samenwerken en leren van hun ervaringen. Om onze

samenwerkingsmogelijkheden te verruimen lobbyen we niet alleen actief in Brussel en Den Haag, maar

leggen we contacten met relevante (buitenlandse) partijen om onze ambities en mogelijkheden waar te

maken. Het is voor Limburg van cruciaal belang om het samen te werken met omliggende regio’s.






Koersvast

Partners moeten weten, waar ze met de provincie aan toe zijn. Uitgangspunt is “afspraak is afspraak”. Dat

laat onverlet, dat we strategisch alert zullen blijven op ontwikkelingen in de samenleving, die aanleiding

voor beleidswijzigingen kunnen zijn.

Ten aanzien van sociaal-culturele ontwikkelingen en natuur en milieu wordt van oudsher verwacht dat de

overheid zich daar sterk voor maakt. Dit rentmeesterschap blijft een belangrijk onderdeel van het

provinciaal handelen. Tegen die achtergrond zal de Provincie duidelijke kaders stellen waarmee de

natuurlijke omgevingskwaliteiten en de leefomgeving worden versterkt en zo nodig beschermd. Ook in de

verinnerlijking van zulke kaders in de samenleving, onder meer via voorlichting, educatie en als sluitstuk

handhaving, investeren wij. De basishouding bij dit alles is, dat we problemen niet moeten afwentelen

naar andere sectoren of naar de toekomst of naar andere -gebieden.






1.2. ONTWIKKELINGEN EN UITDAGINGEN

Monitoringrapportages en opiniepeilingen geven ons periodiek een beeld van hoe de kwaliteit van

Limburg er voor staat. Om te bepalen waar voor ons de beleidsuitdagingen liggen, kijken we niet alleen

naar de problemen en kansen van vandaag. We willen ook weten wat er in de toekomst op ons af komt.

Regeren is immers vooruitzien. Dit kijken naar de toekomst en de kansen die daar liggen doen we

continu. Het maakt deel uit van onze strategische alertheid. We laten ons daarbij inspireren door

toekomstverkenningen (trendstudies, prognoses, scenariostudies) van nationale planbureaus,

maatschappelijke organisaties, bedrijven en onafhankelijke trendwatchers. Om ons een beeld te vormen

van wat de gevolgen kunnen zijn als diverse - met elkaar samenhangende - ontwikkelingen een bepaalde

kant opgaan, hebben wij een doorvertaling naar de Limburgse situatie gemaakt van de vier lange termijn

toekomstscenario’s (zie onderstaand schema) die zijn opgesteld door de gezamenlijke nationale

planbureaus (CPB, MNP, SCP, RPB).






Mondialisering

Efficiëntie Solidariteit

Regionalisering

Schets op hoofdlijnen van de vier lange termijn toekomstscenario’s.

We zien in de ontwikkelingen een aantal drijvende krachten die op veel terreinen doorwerken. Het gaat

met name om bevolkingsontwikkeling, veranderingen in lifestyle, economische ontwikkeling en

klimaatverandering. Hieronder geven we de belangrijkste ontwikkelingen en (mogelijke) gevolgen voor

Limburg aan en formuleren daarbij beleidsvragen waarop we in de navolgende hoofdstukken terugkomen.

Mondiale Markt Wereldmarkt: EU en VS als hoofdrolspelers Individualistische maatschappij Grote welvaartsverschillen (ook binnen regio’s) Prestatiemaatschappij Hoge economische en technologie ontwikkeling Weinig aandacht voor milieu en natuur

Mondiale Solidariteit Bestuur en beleid richten zich op duurzaamheid Overheidsbeleid gericht op sociale zekerheid Verdeling van welvaart op alle niveaus Het gaat om wie je bent, niet om wat je hebt Vrije overdracht van kennis en technologie Veel aandacht voor milieu en natuur

Veilige Regio Handelsblokken: EU en VS versus rest van de

wereld Streven naar zelfvoorziening Trots op eigen cultuur – Wel grote

cultuurverschillen (autochtoon – allochtoon) Hoge economische en technologie ontwikkeling Eigen leefomgeving is belangrijk (mondiale

problemen niet)

Zorgzame Regio Overheid is verantwoordelijk voor sociale cohesie,

milieu, normen en waarden Economisch protectionistisch beleid gericht op

zelfvoorziening Weinig mobiliteit van mensen, kapitaal en kennis;

regionale verschillen in ontwikkeling Lage economische ontwikkeling Natuur in eigen regio is van groot belang






0

200.000

400.000

600.000

800.000

1.000.000

1.200.000

2005 2010 2020 2030 2040 2050

aant

al in

won

ers

Mondiale Markt

Mondiale Solidariteit

Veilige Regio

Zorgzame Regio

Bevolkingsontwikkeling

Sinds 2002 daalt het aantal inwoners in Limburg. Deze daling zal de komende decennia doorzetten.

Limburg loopt daarmee duidelijk vóór op de andere provincies in Nederland en kan in dit opzicht een echt

Europese provincie worden genoemd. Immers, de omliggende regio’s in het buitenland hebben net als wij

met een krimpende bevolkingsomvang te maken.

Regionaal zijn de verschillen groot. De bevolkingsontwikkeling in Noord Limburg lijkt nog het meest op die

in de rest van Nederland. We verwachten dat de bevolkingsomvang dáár nog geruime tijd op hetzelfde

niveau blijft. In Zuid Limburg is de bevolkingsdaling al in 1997 ingezet, in Midden Limburg gebeurt dat

rond 2005.

In 2035 zal Limburg naar verwachting onder de 1 miljoen inwoners tellen. Dan is het aantal inwoners weer

op het niveau van 1970. Meest onzekere factor in deze voorspelling is de toevloed van buitenlandse

arbeidskrachten. In het verleden is de (netto) migratie altijd heel beperkt geweest en zonder gewijzigde

bevolkingspolitiek is er geen aanleiding om een andere trend te verwachten.

Bevolkingsontwikkeling in Limburg volgens de 4 scenario’s.






Limburg zal over dertig jaar niet alleen minder inwoners hebben, zij zullen gemiddeld ook ouder zijn

(vergrijzing). Was in 1995 24% van de Limburgers 55 jaar of ouder; in 2035 behoort 42% van onze

inwoners tot de categorie van de senioren. In dat jaar zal tegenover iedere twee personen uit de

potentiële beroepsbevolking één gepensioneerde staan. In onze provincie zullen in 2035 circa 275.000

ouderen van 55-74 jaar wonen, van wie de overgrote meerderheid naar verwachting geen of slechts lichte

lichamelijke beperkingen zal hebben. Daarnaast telt Limburg dan circa 135.000 hoogbejaarden van 75

jaar en ouder van wie mogelijk ruim de helft min of meer serieuze lichamelijke beperkingen zal hebben.

Het aandeel jongeren (t/m 14 jaar) neemt gestaag af (ontgroening). In 1970 maakte deze groep 28% uit

van de Limburgse bevolking, in 2005 nog maar 17%. En dit aandeel zal verder dalen.

Ondanks dat het aantal inwoners afneemt in Limburg, zal het aantal huishoudens tot 2015 niet dalen.

Door de gezinsverdunning (eerder en langer zelfstandig wonen van jongeren resp. ouderen, meer

gescheiden mensen) zal vooral het aantal 1-persoonshuishoudens toenemen. Deze ontwikkeling wordt

ingehaald door de bevolkingsafname, waardoor de vraag naar woningen na 2015 afneemt. Een

ontwikkeling die nu al wel speelt is de veranderende vraag naar het type woningen. Zowel door vergrijzing

als ontgroening neemt de vraag naar kleinere woningen met comfort toe. Bij de herstructurering van het

woningenbestand moeten daarom naast kwantitatieve ook kwalitatieve aspecten in ogenschouw worden

genomen. De herstructurering biedt tevens kansen om slim om te gaan met mobiliteit (aansluiting op

openbaar vervoer), met energiebesparing in de gebouwde omgeving, bereikbaarheid van

(zorg)voorzieningen etc.

Een heel ander aspect is de relatie met de economie. Limburg moet zich klaarmaken voor de

veranderingen in de economische structuur. De omslag naar een kenniseconomie is de grootste uitdaging

voor het behoud van welvaart en werkgelegenheid in Limburg. Dit mede in relatie tot de vergrijzing en de

gevolgen voor de beroepsbevolking. Het maken van verbindingen tussen ondernemers, onderzoek,

onderwijs en overheid is een absolute voorwaarde. Uiteindelijk zal het Limburgse bedrijfsleven

innovatiever moeten zijn in brede zin en meer marktgericht moeten gaan opereren (ondernemerschap) om

de internationale concurrentieslag het hoofd te bieden. De demografische ontwikkeling versterkt de

noodzaak van een economische transitie naar een hoogwaardige innovatieve economie.

Als gevolg van ontgroening en vergrijzing zal de potentiële beroepsbevolking in dertig jaar tijd met meer

dan 200.000 personen afnemen. Aan het personeel zullen hogere eisen gesteld worden.






Dit betekent dat voor de arbeidsmarkt de nodige maatregelen zowel in kwantitatieve als kwalitatieve zin

genomen moeten worden.

Er zijn nog meer voordelen van de vergrijzing, mits we ze weten te benutten. Zo ontstaat er behoefte aan

nieuwe producten en diensten voor senioren op tal van gebieden (zorg, wonen, welzijn, vervoer, toerisme

en recreatie). Als vraag en aanbod zich houden aan normale economische spelregels ontstaat vanzelf

een nieuwe markt en werkgelegenheid. Kortom kansen voor de Limburgse economie. Hierbij zou ook

gebruik gemaakt moeten worden van de enorme schat aan kennis en ervaring van de senioren. Enerzijds

kunnen ouderen met kennisoverdracht jongeren van dienst zijn bij hun aantreden op de arbeidsmarkt,

anderzijds dragen ontmoetingen tussen jong en oud bij aan een versterking van de sociale cohesie. Het

zou zonde zijn om dit onbenut te laten.

De consequenties van de verwachte bevolkingsontwikkeling worden met name in de hoofdstukken 5 en 6

verder uitgewerkt.

Veranderingen in lifestyle

Door het wegvallen van de zuilen, door individualisering en democratisering van de samenleving hebben

individuele normen en waarden als basis voor het handelen van mensen aan betekenis gewonnen. Ook is

in de afgelopen decennia het welvaarts- en opleidingsniveau aanzienlijk gestegen. Mensen zijn door al

deze ontwikkelingen veel vrijer en onafhankelijker geworden in het bepalen van de wijze waarop zij willen

leven.






Mede door vergrijzing en ontgroening, en de schaalvergroting van de voorzieningen loopt de sociale

cohesie gevaar. Het culturele – en verenigingsleven in Limburg is in vergelijking met de andere provincies

nog goed en daar zijn we terecht trots op. De trend van individualisering kan hier afbreuk aan doen en er

zijn inspanningen vereist om deze waarden zo goed ontwikkeld te houden.

Aandacht moet er ook zijn voor de leefbaarheid in dorpen. Een aantal toekomstscenario’s (m.n. ‘Mondiale

Markt’ en ‘Mondiale Solidariteit’) voorziet een trek naar de steden. Van de ene kant is dit gunstig voor

ontwikkelingen voor ruimte en natuur omdat door concentratie van woonfuncties minder ruimtedruk in het

landelijk gebied ontstaat. Van de andere kant kan dit een risico betekenen voor de leefbaarheid in de

dorpen. Kan in verband hiermee op de middellange termijn worden vastgehouden aan het huidige

bundelingsbeleid (verdeling tussen stad en platteland)? In paragraaf 3.2 en in hoofdstuk 6 wordt hier op

ingegaan.

Ofschoon de scenario’s een wisselend beeld laten zien, verwachten wij niet dat het ritme van de

dagindeling in de toekomst sterk zal veranderen. Een echte 24-uurs economie zit er dus niet in. Toch zal

de hoeveelheid vrije tijd in de toekomst wat kleiner worden: deze tijd wordt wel veel intensiever gebruikt

en beleefd. Er wordt ook meer geld uitgegeven aan vrijetijdsbesteding. De vrijetijdsmarkt ontwikkelt zich

snel en commercialiseert. Ook de ouderen dragen hier aan bij. De leefwijze van ouderen in 2030 zal meer

dan nu in het teken staan van de wens om eigen keuzes te maken en om actief, gezond, krachtig en

beweeglijk in het leven te staan.

De autoverkeerprestatie van de Limburgse bevolking zal, ondanks de afnemende bevolkingsomvang,

tussen 2003 en 2015 nog met zo’n 14% groeien. Dit wordt o.a. veroorzaakt door een stijgende

maatschappelijke participatie. Daarna zal de autoverkeerprestatie langzaam dalen. Gebruik van openbaar

vervoer krijgt vooral groeikansen in de op solidariteit gerichte scenario’s.

Door de individualisering en de ontwikkelingen op het gebied van ICT veranderen traditionele

organisatiestructuren in netwerken. Persoonlijke kenmerken, belangen en interesses worden bepalend

voor het lidmaatschap, niet achtergrond of geboorte. Limburg zal zich ontwikkelen naar een meer

heterogene samenleving, met nieuwe bindingen tussen culturen en leeftijden.






De betekenis van de veranderende lifestyle voor de beleidsopgave op tal van terreinen komt vooral in

hoofdstuk 6 aan bod.

Economische ontwikkeling

Aan het begin van de 21ste eeuw staat de vitaliteit van de economie onder grote druk. Door de

globalisering van de economie hebben Limburgse bedrijven, veel meer dan in het verleden, met een

wereldmarkt te maken. Vooral de concurrentie uit lage lonen landen leidt ertoe dat veel bedrijven uit de

maakindustrie hun activiteiten verplaatsen naar Oost Europa of Azië, of soms zelfs hun bedrijf definitief

moeten sluiten. Dit heeft ook voor de grote groep toeleveranciers directe consequenties. Vooral bedrijven

die een hoge loonkostencomponent in de kostprijs kennen, hebben het moeilijk.

Dit leidt er toe dat de economische structuur in Limburg verandert en dit zal in alle lange termijn scenario’s

in meer of mindere mate doorgaan. De toegevoegde waarde in de industrie neemt weliswaar toe (per

arbeidsplaats wordt straks een hogere toegevoegde waarde gegenereerd), maar de handelen

dienstensectoren groeien relatief harder. De werkgelegenheid in de industrie neemt snel af. Perspectiefrijk

zijn vooral sectoren die veel investeren, nieuwe producten en diensten ontwikkelen en exporteren. Voor

Limburg worden de kansen van de voeding- en genotmiddelenindustrie, de sector energie en chemie

hoog ingeschat, in iets mindere mate ook de metaalproducten- en machine-industrie,

transportmiddelenindustrie en metaalelectro industrie.

De dienstensectoren (denk vooral aan de logistieke sector, de zorg, zakelijke dienstverlening en toerisme

en recreatie) maken het verlies aan banen in de industrie goed. De sector toerisme en recreatie ontwikkelt

zich tot een volwaardige vrijetijdseconomie. Binnen deze economie ontstaat een grote dynamiek waarbij

ondernemers snel op marktkansen zullen inspelen. Daarbij gaat het zowel om stedelijke vormen van

vrijetijdsbesteding als om recreatie op het platteland. Er worden nieuwe allianties gesloten, o.a. tussen

toerisme en landbouw en toerisme en zorgsectoren. Hiervoor zal een deel van de traditionele toeristische

ondernemers moeten vernieuwen en een kwaliteitsslag moeten maken om zich binnen de dynamiek van

de vrijetijdseconomie te kunnen handhaven.

Afhankelijk van het toekomstig EU-landbouwbeleid, de wereldmarkt, technologische ontwikkeling en de

aandacht voor duurzame productie en agrarisch natuurbeheer, laten de sectoren uit de landen tuinbouw

heel verschillende ontwikkelingen zien.







0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

2000 2010 2020 2030 2040milj

oen

euro

(pr

ijspe

il 20

00)

Zorgzame Regio

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

2000 2010 2020 2030 2040milj

oen

euro

(pr

ijspe

il 20

00)

Mondiale Markt

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

2000 2010 2020 2030 2040milj

oen

euro

(pr

ijspe

il 20

00)

Veilige Regio

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

2000 2010 2020 2030 2040milj

oen

euro

(pr

ijspe

il 20

00)

De totale productie- en toegevoegde waarde van de landbouw blijft in de meeste scenario’s op hetzelfde

niveau; het scenario dat uitgaat van sterke schaalvergroting en industrialisatie van de landbouw laat

echter juist een forse stijging zien. In alle scenario’s neemt de werkgelegenheid in en de ruimteclaim door

de landbouw af.

█ overheid █ bouw █ industrie

█ handel en diensten █ openbaar nut █ landbouw

Economische structuur en toegevoegde waarde per sector; volgens de 4 scenario’s.






De toegevoegde waarde van de dienstensector laat een verdere stijging zien. Vervoer, communicatie en

handel groeien fors, vooral in de marktgerichte scenario’s. Ook de zorgsector zal een sterke groei

doormaken, mede door de toenemende vergrijzing van de bevolking. Tot 2030 zal de werkgelegenheid in

de zgn. quartaire sector tussen de 20 en 65% groeien.

Het karakter van de werkgelegenheid verandert ook. Er komen meer hooggekwalificeerde banen, in de

sfeer van technologie en ICT, maar ook banen in de communicatieve, sociale en creatieve sfeer. Aan de

onderkant van de arbeidsmarkt zal de vraag naar persoonlijke dienstverlening door relatief

laaggeschoolden sterk toenemen. De uitstoot van werkgelegenheid uit de industrie (een traditioneel sterk

vertegenwoordigde sector in Limburg) zal substantieel hoger zijn dan gemiddeld in Nederland. Er wordt

een groeiende mobiliteit van het arbeidsaanbod tussen werkgevers en functies verwacht. De flexibiliteit op

de arbeidsmarkt neemt toe.

Of al deze ontwikkelingen per saldo leiden tot een toe- of afname van de totale werkgelegenheid is niet te

voorspellen. Belangrijk is in elk geval wel dat in alle scenario’s de vraag naar arbeid groter wordt dan het

aanbod (dat daalt door ontgroening en vergrijzing). Op de middellange termijn vraagt dit om een

ommezwaai in het beleid: in plaats van werkloosheid te bestrijden dient met beleidstrategieën het

arbeidsaanbod te worden verruimd. Een primaire oplossing is het verhogen van de arbeidsparticipatie

(thans in Limburg nog lager dan landelijk gemiddeld), waarbij scholing en opleiding extra aandacht

behoeven, alsmede het blijven betrekken van ouderen in het arbeidsproces en flexibilisering van de

economie. Een tweede oplossing is het blijven inzetten op hightech systemen en stimulering van

automatisering en innovatie met het oog op het verhogen van de arbeidsproductiviteit. Een derde

oplossing is meer arbeidskrachten naar Limburg trekken. Hiervoor is mede van belang het bevorderen

van een aantrekkelijk woon- en leefklimaat, goede scholingsfaciliteiten en een hoog voorzieningenniveau.

De veranderende economie heeft ook gevolgen voor de behoefte aan bedrijventerreinen. Aan het begin

van de 21e eeuw is het areaal bedrijventerreinen jaarlijks met zo’n 65 ha uitgebreid. Aan deze

voortdurende groei komt een eind. Drie van de vier lange termijn scenario’s laten van 2010 naar 2020 nog

een lichte groei van de bedrijventerreinenbehoefte zien, daarna daalt de behoefte aan areaal. Kwaliteit

blijft van belang. De nieuwe kennisintensieve bedrijvigheid vraagt minder ruimte, maar wel van hoge

kwaliteit. Voor belangrijke sectoren als de logistiek blijft ruimte wel wezenlijk.






0

5

10

15

20

2000 2010 2020 2030 2040

Mto

n C

O2

Mondiale Markt


Veilige Regio

Zorgzame Regio

Doel 2010 (t.o.v. 1990)

De milieubelasting neemt op veel fronten verder af. De marktgerichte scenario’s laten een kleinere

afname zien dan de meer op solidariteit gerichte scenario’s. Voor sommige stoffen (m.n. zwaveldioxide en

ammoniak) kan zelfs een toename van de milieubelasting optreden. In de marktgerichte scenario’s is er

ook een toename van het energieverbruik. De emissie van kooldioxide (CO2) wordt beperkt door de inzet

van instrumenten die energiebesparing en duurzame energieopwekking bevorderen. In de meer op

solidariteit gerichte scenario’s nemen energieverbruik en CO2-uitstoot wel af, vooral omdat hiertoe een

beleidsintensivering plaatsvindt vanwege de sterke aandacht voor het beperken van het klimaatprobleem.

Ontwikkeling van de CO2-emissie in de 4 scenario’s.

Door de mondiale verschuiving van grootschalige productie zullen de goederenstromen verder toenemen.

Europa is een interessante afzetmarkt voor producten die in lagelonenlanden in grote series worden

geproduceerd. In de nabijheid van de grote afzetgebieden worden de producten bewerkt, klantspecifiek

gemaakt en gedistribueerd. De Nota Mobiliteit voorziet tot 2020 een groei van het goederenvervoer van

15 tot 80% (dit laatste percentage bij hoge economische groei in het Mondiale Markt scenario). Zeker het

transitoverkeer via het hoofdwegennet door Limburg zal hierdoor stevig groeien.






In combinatie met de ontwikkeling van het personenautobezit en –gebruik (zie hiervoor), resulteert dit in

een totale groei van de mobiliteit tussen 2003 en 2020 van 35 tot 55%. Mede vanwege de effecten op

ruimtegebruik, milieu en leefomgeving, vraagt het accommoderen van de mobiliteit om duurzame

oplossingen.

De ontwikkelingen rond economie en mobiliteit staan centraal in hoofdstuk 5.

Klimaatverandering

In de loop van de 20ste eeuw is de wereldgemiddelde temperatuur met 0,6°C toegenomen. Dat is een

gevolg van natuurlijke oorzaken zoals vulkaanuitbarstingen en zonneactiviteit, en van het door de mens

versterkte broeikaseffect als gevolg van de uitstoot van broeikasgassen. De prognose voor de

temperatuurstijging in de 21ste eeuw varieert van 1,4°C tot 5,8°C, ook voor Nederland. Deze variatie h eeft

te maken met onzekerheden in de werking van het klimaatsysteem en de ontwikkelingen van emissies.

De ambitie van de Europese Unie is om de temperatuurstijging tot 2°C te beperken. Aangenomen wordt

dat dan het proces van klimaatverandering nog beïnvloedbaar is. Om dit te realiseren is een

verdergaande beperking van de uitstoot van broeikasgassen nodig. We zouden dus veel minder energie

moeten gebruiken en de energie die we gebruiken moeten we duurzaam opwekken. Met name in de

marktgerichte toekomstscenario’s is deze ambitie roeien tegen de stroom in. Zelfs als we erin slagen de

uitstoot van de broeikasgassen de komende decennia ver terug te dringen (met minstens 50%), dan nog

treden allerlei gevolgen op. Onontkoombaar is dat we ons hieraan moeten aanpassen.

De temperatuurstijging heeft grote gevolgen voor de waterkringloop. De bedekking van de aarde met

sneeuw en ijs zal afnemen. Minder direct voor Limburg van belang, maar wel voor Nederland, is de

zeespiegelstijging (zo’n 2 cm per 10 jaar) waardoor de kustverdediging versterkt moet worden. Op de

langere termijn (na 2100) zou de zeespiegel tot 88 cm hoger kunnen worden.

Het zal in Nederland meer en extremer (meer regen in korte periodes) gaan regenen met wateroverlast in

de winter. Om deze wateroverlast tegen te gaan zou de ontwerpafvoer voor de Maas en zijrivieren

verhoogd moeten worden met 10% per graad temperatuurstijging. Hierbij moet bedacht worden welk

risico op overstromingen we willen lopen, welke ruimte we voor de rivier en beken zullen moeten

reserveren en hoe we deze ruimte nuttig voor diverse functies kunnen gebruiken.






Ook zal ons rioleringsstelsel op piekneerslag moeten worden aangepast. De verandering in neerslag heeft

dus gevolgen voor bouwen en landgebruik.

Er zal vaker zomerdroogte optreden. Dit heeft weer gevolgen voor de natuur en de landbouw.

De effecten van klimaatverandering op de natuur zijn reeds merkbaar: het groeiseizoen wordt steeds

langer en soorten uit zuidelijker streken breiden zich uit over heel Nederland. Andere soorten verdwijnen

juist. Of soorten zich tijdig kunnen aanpassen aan de veranderende leefomstandigheden hangt af van de

snelheid van de klimaatverandering en beperkende factoren zoals versnippering van natuurgebieden. Dit

stelt eisen aan ligging van de ecologische structuur.

Doordat het groeiseizoen langer wordt, neemt ook de plantengroei toe, waardoor meer CO2 uit de

atmosfeer wordt vastgelegd (dit remt het broeikaseffect). Enerzijds biedt de klimaatverandering dus een

toename van de productiviteit (langer groeiseizoen) en kansen voor nieuwe gewassen, anderzijds zal de

water- en droogteschade toenemen. Ook het risico van plagen en ziektes wordt groter, vooral in de

biologische landbouw. We moeten ons afvragen of we kunnen doorgaan met beregenen en

grondwateronttrekking of dat we op de lange termijn zouden moeten overgaan naar andere teelten.

Klimaatverandering beïnvloedt ook de volksgezondheid. Hogere temperaturen in combinatie met een

slechte luchtkwaliteit hebben tot gevolg dat meer zieke en oudere mensen eerder kunnen overlijden. Ook

de verandering in soort en verspreiding van insecten, parasieten en infectieziekten brengt gevaren voor

de volksgezondheid met zich mee.

Met name hoofdstuk 4 gaat verder in op de betekenis van mogelijke klimaatverandering voor Limburg,

bijvoorbeeld voor het waterbeleid.

Provinciaal Omgevingsplan Limburg 22 sept. 2006, 2–1 Actualisatie 2008 op basis vastgestelde POL-aanvulling Robuuste verbinding Schinveld-Mook (28-09-07) en PMV 10de tranche (14-12-07)





2. Limburg in ruimer verband






2.1. POSITIE VAN LIMBURG

Limburg als onderdeel van de Europese Unie

Kansen en uitdagingen voor Limburg liggen meer dan ooit in Europa. De Europese Unie biedt de

mogelijkheden om onze belangrijkste potenties te ontwikkelen. Wij willen daar actief op inspelen en gaan

daarbij allianties aan met alle relevante regio’s en partners. Daarnaast werken we met Belgische en

Duitse partners aan gezamenlijke uitdagingen op Euregionale schaal. Dit doen we via de Euregio’s Maas-

Rijn, Rijnmaas-noord, Benelux Middengebied en Rijn-Waal. Zie hiervoor kaart 2a Limburg binnen

euregio’s. Ook werken we samen met Noordrijn-Westfalen, Vlaanderen en Wallonië, al dan niet samen

met andere provincies.

Samenwerking met andere Europese en Nederlandse regio’s maakt het bovendien mogelijk om in een

vroeg stadium invloed uit te oefenen op rijks- en EU niveau. De Provincie Limburg participeert daartoe

ondermeer in het Comité van de regio’s, één van de adviesorganen van de Europese Commissie en in

diverse lobbystructuren, zoals het Huis der Nederlandse Provincies (HNP) en de Raad van Europese

Gemeenten en Regio’s (CEMR).

De regelgeving van de EU heeft grote invloed op Limburg. Enerzijds in de vorm van richtlijnen en

verordeningen (wetgeving) en anderzijds door middel van subsidiestromen. Op diverse terreinen werken

de EU-lidstaten toe naar een gemeenschappelijk beleid, met name voor regionale economie, landbouw,

transport, milieu en water. Voorbeelden zijn het loslaten van handelsbelemmeringen, het afbouwen

exportsubsidies, hogere kwaliteitseisen aan productieprocessen, vrij verkeer van personen en de

ontwikkeling van Trans-Europese netwerken. Het gemeenschappelijk landbouwbeleid heeft belangrijke

gevolgen voor de positie van Nederlandse (en dus ook Limburgse) agrariërs. De subsidiëring en

handelsbescherming van de landbouwsector wordt afgebouwd.






Vanuit de EU worden impulsen gegeven om de sector naar een nieuwe zelfstandige marktpositie te

helpen, uitgaande van een hoogwaardige, duurzame en kennisintensieve bedrijfsvoering.

De strategische EU-agenda’s “Lissabon” (EU mondiaal sterkste kenniseconomie) en “Göteborg”

(duurzaamheid en energie) hebben ook voor Limburg belangrijke gevolgen.

Het oppakken van grensoverschrijdende ambities is tevens een vertaling van wat het Rijk van de provincie

verwacht, op grond van onder meer de Nota Ruimte, de nota Pieken in de delta en de Nota Mobiliteit.

Limburg: strategisch in het hart van Noordwest-Euro pa

Limburg ligt in het hart van het belangrijkste metropolitane gebied in Europa. Dit gebied concurreert met

andere kerngebieden in de EU en op wereldschaal. Kenmerkend voor dit gebied is de aanwezigheid van

dicht bij elkaar gelegen sterk verstedelijkte regio’s, zoals Londen, Parijs, Randstad, Vlaamse Ruit, het

Duitse Rijn/Ruhrgebied en Frankfort. Hier ligt een groot economisch, sociaal, cultureel en

kennispotentieel. Limburg maakt deel uit van een “tussengebied” tussen deze verstedelijkte regio’s. Er is

een dicht en intensief (ten dele door Limburg lopend) infrastructuurnetwerk dat de mainports Schiphol,

Rotterdam en Antwerpen verbindt met het Europese achterland.

Als gevolg van de dynamiek en verstedelijking heeft noordwest Europa te maken met een hoge

milieubelasting. Het noordwest Europese kerngebied omvat ook belangrijke en hoogwaardige kwaliteit op

het gebied van natuur en landschap.

Bekijken we het tussengebied wat nader dan zijn daar ook stedelijke gebieden van nationale betekenis te

vinden. Zuid-Limburg maakt daarbij deel uit van het in de Nota Ruimte aangegeven grensoverschrijdende

stedelijk netwerk Maastricht-Aken-Hasselt-Heerlen-Luik (MAHHL), dat op zich zelf ook een duidelijk eigen

marktgebied vormt. Buiten het MAHHL-gebied is er het zich ontwikkelende netwerk Brabantstad – Venlo –

Rijn/Ruhrgebied, eveneens aangegeven in de Nota Ruimte. Dit verschaft Limburg een strategisch sterke

positie. Zuid-Oost Nederland is door het Rijk aangemerkt als de kennisregio bij uitstek van Nederland, een

Technologische Top Regio met daarin gelegen de brainport Eindhoven. De grote stedelijke concentraties

op relatief korte afstand vormen een belangrijk “afzetgebied” voor innovatieve, logistieke en

agrotechnische functies. De gunstige ligging biedt Limburg bovendien mogelijkheden te profiteren van

grootstedelijke voorzieningen. Tegelijkertijd kunnen de voordelen worden benut van een relatief rustig en

ten dele nog open gebied met grensoverschrijdende omgevingskwaliteiten (natuur, landschap, recreatie

en toerisme) en een aantrekkelijk woon en werkklimaat. Zie kaart 2b Limburg in Noordwest-Europa.






Relaties met Noord-Brabant en Gelderland

Grensoverschrijdende relaties zijn er met name met Noord-Brabant en Gelderland. Samenwerking vindt

bijvoorbeeld plaats ten aanzien van de realisering ecologische structuren, de aanpak van de problematiek

van de Maas, economie en infrastructuur. Hiervoor is reeds gewezen op de betekenis van het netwerk -

Brabantstad – Venlo – Rijn/Ruhrgebied. De noordelijke punt van Limburg ligt in de invloedssfeer van het

stedelijke knooppunt Arnhem-Nijmegen (KAN).






2.2. RELATIE MET HET RIJKSBELEID

Het voor POL relevante rijksbeleid is in de inleidende paragrafen voor de diverse beleidsonderdelen (H4

t/m 6) en waar nodig in de subparagrafen aangegeven.

Voor het provinciale ruimtelijk-economische beleid behoeft de afstemming met en doorwerking van het

rijksbeleid in Limburg een nadere toelichting. Het rijksbeleid hiervoor is verwoord in de Nota Ruimte met

uitwerkingen in ondermeer de Nota Mobiliteit en de Nota Gebiedsgerichte economische perspectieven.

Nota Ruimte

In de Nota Ruimte wordt beschreven hoe het rijk aankijkt tegen de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland.

Ruimte scheppen voor verschillende ruimtevragende functies op het beperkte oppervlak van ons land is

daarbij aangegeven als hoofddoel. Specifiek richt het rijk zich daarbij op: versterking van de internationale

concurrentiepositie van Nederland, bevordering van krachtige steden en een vitaal platteland, borging en

ontwikkeling van belangrijke (inter)nationale ruimtelijke waarden en borging van de veiligheid. De visie van

het rijk komt in het bijzonder tot uitdrukking in de Nationale Ruimtelijke Hoofdstructuur. Kaart 2d geeft een

overzicht van de belangrijkste elementen uit de Nota Ruimte. Deze elementen zullen samen met onder

meer provincies en gemeenten gerealiseerd worden en worden als zodanig ook in dit POL2006 opgepakt.

De belangrijkste voor Limburg relevante elementen (met de status van Planologische kernbeslissing) zijn:

■ de robuuste (ook grensoverschrijdende) ecologische verbindingen; ■ het Nationaal Landschap Zuid-Limburg; ■ de rijksbufferzones tussen Maastricht en Sittard-Geleen en tussen Parkstad Limburg en Sittard-

Geleen;

■ het nationaal stedelijk netwerk Zuid-Limburg (onderdeel van het grensoverschrijdende stedelijk netwerk MAHHL);





Actualisatie in 2010: Intrekken POL-aanvulling De Meer uit 2008, Partiële herzieningen van

new provinciaal omgevingsplan limburg · 2016. 10. 18. · provinciaal omgevingsplan limburg 22...

Documents