ngÖnh may mÆc viÖt nam: public disclosure authorized · 2016. 7. 10. · c. §¸nh gi¸ cÊp...

Chuyªn ®Ò nghiªn cøu kinh tÕ t nh©n Sè 7

Ng nh may mÆc ViÖt Nam:

Gia t¨ng gi¸ trÞ

Do:

Hassan Oteifa - Cùu Gi¸m ®èc Vô DÖt cña C«ng ty Tμi chÝnh Quèc tÕ

Dietmar Stiel - C«ng ty t vÊn SECO, §øc

Roger Fielding - Geoffrey Willis & Çc ®ång nghiÖp, Anh Quèc

Peter Davies - Fielden-Cegos, Anh Quèc

Tr êng §¹i häc B¸ch khoa, Hμ Néi- ViÖt Nam

Phßng Th ¬ng m¹i vμ C«ng nghiÖp ViÖt Nam (VCCI)

cïng víi

çc çn bé cña MPDF

nghiªn cøu vμ so¹n th¶o

Th¸ng 1, 2000 (§· söa ®æi)

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

ii

Môc lôc ...................................................................................................................................................................

Môc lôc...................................................................................................................................................ii

Çc ch÷ viÕt t¾t .....................................................................................................................................iv

Lêi tùa ....................................................................................................................................................v

Lêi giíi thiÖu .........................................................................................................................................vi

I. Tæng quan: nh÷ng thμnh c«ng trong qu¸ khø vμ th¸ch thøc trong t ¬ng lai..............................1 Hassan Oteifa, Tr ëng nhãm, Nguyªn Vô tr ëng Vô dÖt cña IFC .................................1

A. Giíi thiÖu: ...................................................................................................................1 B. Çc môc tiªu vμ c«ng viÖc nghiªn cøu thùc tÕ cña nhãm nghiªn cøu .........................3 C. Nh÷ng ph¸t hiÖn cña nhãm ..........................................................................................3 D. Tæng quan vÒ thÞ tr êng may mÆc ViÖt Nam..................................................................4

1. ThÞ tr êng trong n íc. .............................................................................................4 2. ThÞ tr êng xuÊt khÈu................................................................................................5 3. Nh÷ng yÕu kÐm cña khu vùc t nh©n.......................................................................6

II.MARKETING ...................................................................................................................................7 A. Giíi thiÖu .....................................................................................................................7

1. Bèi c¶nh ...................................................................................................................72. Môc tiªu ...................................................................................................................7

B. Ph©n tÝch vÒ ngμnh may mÆc ViÖt Nam.......................................................................8 1. ThÞ tr êng trong n íc ..............................................................................................8 2. ThÞ tr êng xuÊt khÈu.............................................................................................10

C. §¸nh gi¸ cÊp doanh nghiÖp........................................................................................17 1. Tæng quan ..............................................................................................................17 2. Qu¶n lý...................................................................................................................193. Marketing...............................................................................................................21 4. §iÓm m¹nh vμ §iÓm yÕu .......................................................................................23

III. ®μo t¹o .........................................................................................................................................25 A. Giíi thiÖu ...................................................................................................................25 B. Ph ¬ng ph¸p luËn.......................................................................................................25 C. KÕt qu¶.......................................................................................................................25

1. KÕt qu¶ cÊp doanh nghiÖp......................................................................................25 2. GÆp gì çc Bé ........................................................................................................27 3. GÆp gì çc tæ chøc cung cÊp dÞch vô.....................................................................27

D. KÕt luËn......................................................................................................................28 E. KiÕn nghÞ: ..................................................................................................................30

1. Giíi thiÖu ...............................................................................................................30 2. N¨ng suÊt ...............................................................................................................30 3. S¬ bé vÒ ®μo t¹o .....................................................................................................31 4. Néi dung ®μo t¹o:...................................................................................................31

IV ho¹t ®éng ........................................................................................................................................40 Peter Davies, Fielden-Cegos, V ¬ng quèc Anh.............................................................40

A. Giíi thiÖu ...................................................................................................................40 B. Môc ®Ých cña cuéc ®iÒu tra........................................................................................40 C. Quan s¸t .....................................................................................................................40 D. KÕt luËn......................................................................................................................41

V- Th«ng tin vÒ çc nhμ cung cÊp dÞch vô cho çc doanh nghiÖp may ViÖt Nam .........................43 A. DÞch vô gi¸o dôc vμ ®μo t¹o......................................................................................43 B. Çc dÞch vô Marketing...............................................................................................59 C. Çc dÞch vô liªn quan ®Õn s¶n xuÊt............................................................................68

iii

D. DÞch vô thiÕt kÕ..........................................................................................................73E. DÞch vô th«ng tin .......................................................................................................78 F. DÞch vô t vÊn ............................................................................................................83 G. DÞch vô tμi chÝnh........................................................................................................88H. DÞch vô nghiªn cøu ....................................................................................................90 I. DÞch vô mua s¾m .......................................................................................................96 J. DÞch vô t vÊn ®Çu t ...............................................................................................110 K. KÕt luËn....................................................................................................................113

Phô lôc 1: Ph©n tÝch SWOT ®èi víi Ngμnh dÖt may ViÖt nam .....................................................115

Phô lôc 2: Tæng quan vÒ nh÷ng khã kh¨n chÝnh çc nhμ s¶n xuÊt hμng dÖt may t nh©n ViÖt nam ®ang ph¶i ®èi mÆt:....................................................................................................................116

Çc biÓu ®å X ¬ng ç .......................................................................................................................116BiÓu ®å 1: Tæ chøc S¶n xuÊt thiÕu HiÖu qu¶....................................................................116 BiÓu ®å 2: Çc kü n¨ng Qu¶n lý Ch a ®¸p øng yªu cÇu..................................................117 BiÓu ®å 3: Khã kh¨n trong viÖc thiÕt lËp Quan hÖ víi Kh¸ch mua hμng.........................118 BiÓu ®å 4: N¨ng suÊt Lao ®éng cßn thÊp .........................................................................119 BiÓu ®å 5: Çc vÊn ®Ò ChÊt l îng....................................................................................120

Phô lôc 3: Tæng hîp sè liÖu thèng kª vÒ ngμnh dÖt may ViÖt nam...............................................121 B¶ng 1: Sè l îng çc c¬ së dÖt may ................................................................................121 B¶ng 2: Sè nh©n c«ng trung b×nh t¹i çc c¬ së dÖt may ..................................................123 B¶ng 3: Sè nh©n c«ng t¹i çc c¬ së dÖt may ....................................................................125 B¶ng 4: Sè l îng çc c¬ së xuÊt khÈu hμng may mÆc ë ViÖt Nam..................................126 B¶ng 5: Khèi l îng vμ gi¸ trÞ v¶i nhËp khÈu vμ hμng may xuÊt khÈu ë ViÖt Nam..........128 B¶ng 6 : Gi¸ trÞ xuÊt khÈu hμng dÖt may .........................................................................129 B¶ng 7: Tû lÖ gi¸ trÞ xuÊt khÈu hμng dÖt may theo çc n íc nhËp khÈu..........................131 B¶ng 8: Gi¸ trÞ xuÊt khÈu hμng may theo lo¹i h×nh c¬ së s¶n xuÊt, ViÖt Nam ................133 B¶ng 9: XuÊt khÈu hμng dÖt may sang EU ......................................................................134

Phô lôc 4: So s¸nh gi÷a ho¹t ®éng kinh doanh theo ph ¬ng thøc FOB vμ CMT .......................135

Phô lôc 5: Danh s¸ch çc c«ng ty t nh©n ngμnh may mÆc cã h¬n 100 c«ng nh©n .....................136

iv

C¸c ch÷ viÕt t¾t

AFTA Khu vùc MËu dÞch Tù do ch©u ¸CAD Ph ¬ng ph¸p ThiÕt kÕ víi sù trî gióp cña m¸y tÝnh CAM S¶n xuÊt víi sù trî gióp cña m¸y tÝnh CM C¾t - May CMT C¾t - May - Hoμn thiÖn EU Liªn minh ch©u ¢u FOB Giao hμng lªn tμu FADIN ViÖt ThiÕt kÕ Thêi trang ViÖt Nam TPHCM Thμnh phè Hå ChÝ Minh IFC C«ng ty Tμi chÝnh Quèc tÕ MFA HiÖp ®Þnh §a sîi MFN Tèi huÖ quèc (Quan hÖ th ¬ng m¹i “b×nh th êng hãa” víi Hîp chñng quèc

Hoa Kú) MPDF Ch ¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Dù ¸n Mªk«ng N/A Kh«ng phï hîp NAFTA Khu vùc mËu dÞch tù do B¾c Mü ODA ViÖn trî Ph¸t triÓn N íc ngoμiOPT Bu«n b¸n Hμng hãa Gia c«ng Bªn ngoμi (h¹n ng¹ch bæ sung cho c¸c c«ng ty

sö dông nguyªn vËt liÖu th« nhËp khÈu tõ EU) PDS HÖ thèng ThiÕt kÕ MÉu DNNN Doanh nghiÖp nhμ n ícSWOT Ph©n tÝch §iÓm m¹nh - §iÓm yÕu - C¬ héi - HiÓm häa TQM Qu¶n lý ChÊt l îng Toμn béUN Liªn hiÖp quèc UNDP Ch ¬ng tr×nh Ph¸t triÓn cña Liªn hiÖp quèc UNIDO Tæ chøc Ph¸t triÓn C«ng nghiÖp cña Liªn hiÖp quèc WTO Tæ chøc Th ¬ng m¹i ThÕ giíi

v

Lêi tùa

Ch ¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Dù ¸n Mª K«ng (MPDF) lμ mét dù ¸n trÞ gi¸ 25 triÖu §« la Mü do C«ng ty Tμi chÝnh quèc tÕ (IFC) qu¶n lý vμ ® îc nhiÒu nhμ tμi trî cÊp vèn. Quü nμy ® îc thμnh lËp nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña çc doanh nghiÖp t nh©n võa vμ nhá ë ViÖt Nam, Campuchia vμ Céng hßa d©n chñ nh©n d©n Lμo. Quü nμy hç trî th«ng qua hai ch ¬ngtr×nh nßng cèt lμ thÈm ®Þnh vμ khuyÕn khÝch ®Çu t (PhÇn A) vμ çc dÞch vô hç trî kinh doanh (phÇn B).

Ch ¬ng tr×nh phÇn B cña Quü chó träng nhiÒu tíi viÖc hç trî chuyªn m«n cho çc nhμ s¶n xuÊt may mÆc, mét phÇn lμ do hiÖn ®ang cã mét sè l îng lín çc doanh nghiÖp tnh©n ë ViÖt Nam ho¹t ®éng trong ngμnh nμy vμ mét phÇn lμ v× ngμnh may mÆc t¹o ra nh÷ng c¬ héi t¨ng tr ëng m¹nh mÏ cho çc doanh nghiÖp ViÖt Nam. MPDF ®· uû th¸c tiÕn hμnh mét lo¹t nghiªn cøu ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh mμ çc doanh nghiÖp may mÆc t nh©n ë ViÖt Nam hiÖn ®ang ph¶i ®èi mÆt vμ còng lμ ®Ó x¸c ®Þnh t×nh h×nh cung cÊp çc dÞch vô hç trî kinh doanh hiÖn t¹i trong ngμnh may mÆc ë ViÖt Nam.

B¶n b¸o ço nμy tæng hîp nh÷ng nghiªn cøu nãi trªn. PhÇn lín çc nghiªn cøu nμy ®Òu lμ mét nghiªn cøu dù ®o¸n do MPDF ñy nhiÖm cho 4 chuyªn gia may mÆc quèc tÕ tiÕn hμnh vμo th¸ng 12/1998. Çc nghiªn cøu nμy bao gåm: (i) tæng quan vÒ çc kÕt qu¶ chÝnh; (ii) çc vÊn ®Ò Marketing; (iii) çc vÊn ®Ò ®μo t¹o; (iv) çc vÊn ®Ò vËn hμnh ho¹t ®éng; vμ (v) hå s¬ cña çc nhμ cung cÊp dÞch vô. PhÇn phô lôc bao gåm ph©n tÝch vÒ ®iÓm m¹nh- ®iÓm yÕu- c¬ héi- hiÓm häa (SWOT); çc ®å thÞ “x ¬ng ç” vÒ nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh mμ çc c«ng ty may mÆc t nh©n ®ang gÆp ph¶i, çc sè liÖu thèng kª quèc gia liªn quan ®Õn xuÊt khÈu may mÆc, mét biÓu ®å so s¸nh sù kh¸c nhau gi÷a giao dÞch theo ®iÒu kiÖn FOB vμ CMT cïng víi danh s¸ch çc c«ng ty may mÆc t nh©n ë ViÖt Nam.

vi

Lêi giíi thiÖu

Cã thÓ nãi, ngμnh may mÆc ViÖt Nam ®ang ®øng tr íc mét ng· ba ® êng. ViÔn c¶nh chØ çch ®©y vμi n¨m cßn rÊt s¸ng sña: kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng ®¸ng kÓ, tõ 1992 ®Õn 1997 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· t¨ng gÊp 4 lÇn, nhiÒu xÝ nghiÖp míi x©y dùng ®· t¹o ra h¬n 300.000 viÖc lμm. Kh¸ch hμng vμ çc ®¹i lý th ¬ng m¹i ®æ x« ®Õn, h¨m hë n¾m b¾t lîi thÕ cña ®Êt n íc víi nh÷ng tiÒm n¨ng ch a khai th¸c vμ nguån nh©n c«ng cÇn mÉn.

Tuy nhiªn t×nh h×nh ®· thay ®æi do cã qu¸ nhiÒu nhμ s¶n xuÊt nhÈy vμo cuéc ch¬i vμ thμnh lËp nhiÒu nhμ m¸y míi míi vμ cïng víi ®ã lμ t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng ch©u ¸.Sè l îng ®¬n ®Æt hμng gi¶m, çc nhμ s¶n xuÊt trong khu vùc trë nªn c¹nh tranh h¬n nhê sù mÊt gi¸ cña ®ång tiÒn n íc hä. Çc nhμ s¶n xuÊt t nh©n nhá cña ViÖt Nam ®ang lao ®ao, trong nhiÒu tr êng hîp ph¶i ®ãng cöa. Trong c¶nh "mËt Ýt, ruåi nhiÒu", c©u hái ®Æt ra lμ ngμnh may mÆc, ®Æc biÖt lμ çc nhμ s¶n xuÊt t nh©n nhá, ph¶i hμnh ®éng nh thÕ nμo tr ícm¾t còng nh vÒ l©u dμi.

Theo dù tÝnh, cã kho¶ng 250 nhμ s¶n xuÊt t nh©n vμ 90 doanh nghiÖp nhμ n íc ®ang ho¹t ®éng trong ngμnh may mÆc ViÖt Nam. Çc doanh nghiÖp nhμ n íc nh×n chung ® îctrang bÞ tèt h¬n vμ nhËn ® îc nhiÒu vèn ®Çu t n íc ngoμi h¬n çc doanh nghiÖp t nh©n.1

PhÇn lín çc doanh nghiÖp t nh©n s¶n xuÊt quÇn ¸o theo h×nh thøc CM/CMT (C¾t-May/C¾t-May-Phô liÖu/hay cßn gäi lμ may gia c«ng). Mét sè tr êng hîp, hä giao dÞch trùc tiÕp víi kh¸ch hμng/®¹i lý n íc ngoμi, cßn l¹i phô thuéc vμo viÖc thÇu l¹i tõ çc doanh nghiÖp nhμ n íc. Tuy nhiªn ph ¬ng thøc CMT chØ t¹o ra kho¶ng 20% gi¸ trÞ gia t¨ng cña s¶n phÈm cuèi cïng v× nhμ s¶n xuÊt/nhμ gia c«ng kh«ng tù cung cÊp nguyªn liÖu, tøc lμ ng êi mua/®¹i lý giao mÉu m·, v¶i, çc phô liÖu cho nhμ s¶n xuÊt/gia c«ng ®Ó hä dùng thμnh quÇn ¸o. Sau ®ã nhμ s¶n xuÊt hoÆc ®¹i lý sÏ t¸i xuÊt s¶n phÈm ®· hoμn thiÖn. S¶n xuÊt ®Ó b¸n theo ®iÒu kiÖn FOB (giao hμng lªn tμu) mang l¹i lîi nhuËn cao h¬n nhiÒu, v× nhμ s¶n xuÊt tù t×m nguån nguyªn liÖu, trong vμi tr êng hîp cßn tham gia vμo viÖc thiÕt kÕ kiÓu d¸ng. Nh ng do yªu cÇu vÒ kü n¨ng vμ vèn, ph ¬ng thøc FOB lμ qu¸ m¹o hiÓm víi hÇu hÕt çc nhμ s¶n xuÊt t nh©n ViÖt Nam.

Mét sè nhμ s¶n xuÊt t nh©n lín giao dÞch theo ®iÒu kiÖn FOB ®ang tá ra kh¸ thμnh c«ng. Thμnh c«ng cña hä xuÊt ph¸t tõ chç x©y dùng ® îc mèi quan hÖ mËt thiÕt víi kh¸ch hμng, nh÷ng ng êi cung cÊp vèn, thiÕt bÞ, ®μo t¹o vμ trî gióp t¹i chç. Hä tù t×m nguån nguyªn liÖu th«ng qua çc mèi liªn hÖ trong n íc vμ trong khu vùc, trong nhiÒu tr êng hîp hä tù thiÕt kÕ mÉu m· riªng cña m×nh. Dï h íng kinh doanh chÝnh cña hä lμ xuÊt khÈu, song mét sè c«ng ty trong sè nμy còng ®· quan t©m tíi thÞ tr êng néi ®Þa. Lîi thÕ cña hä so víi çc doanh nghiÖp nhμ n íc lμ ë chç chi phÝ ®Çu t t ¬ng ®èi thÊp vμ tÝnh linh ho¹t cao h¬n.

MÆc dï cã nhiÒu tr êng hîp thμnh c«ng song víi bèi c¶nh cña cuéc khñng ho¶ng gÇn ®©y, çc nhμ s¶n xuÊt t nh©n sÏ ph¶i gia t¨ng gi¸ trÞ ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o cho sù tån t¹i cña hä. C¹nh tranh gi¸ c¶ trong khu vùc t¨ng lªn vμ viÖc chuÈn bÞ xo¸ dì bá çc lîi thÕ "h¹n ng¹ch vμo EU" theo HiÖp ®Þnh §a sîi (MFA), chÊt l îng s¶n phÈm ®ang ngμy cμng trë nªn quan träng.2 Dï çc nhμ s¶n xuÊt ViÖt Nam còng ®· nhËn thøc ® îc ®iÒu nμy nh ng phÇn ®«ng trong sè hä, c¶ nhμ n íc vμ t nh©n, gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n lín trong nç lùc nμy. Çc vÊn ®Ò quan träng nhÊt lμ:

Ngμnh dÖt trong n íc kh«ng cã tÝnh c¹nh tranh (dÉn tíi phô thuéc vμo nguyªn liÖu th« nhËp khÈu)

1 Kh«ng cã sè liÖu chÝnh x¸c vÌ sè doanh nghiÖp may mÆc cã vèn ®Çu t n íc ngoμi. Tuy nhiªn, theo íc tÝnh cña HiÖp héi DÖt may ViÖt Nam (VITAS), cã kho¶ng 25% doanh nghiÖp dÖt - may cã vèn ®Çu t n íc ngoμi, phÇn lín trong sè ®ã ë trong ngμnh dÖt. 2 HiÖp ®Þnh §a sîi sÏ ph¶i kÕt thóc vμo n¨m 2005.

vii

Qu¸ phô thuéc vμo ®¹i lý n íc ngoμi (hÖ qu¶ lμ lîi nhuËn thÊp, h¹n chÕ hiÓu biÕt vÒ thÞ tr êng vμ ng êi tiªu dïng cuèi cïng) ThiÕu c«ng nh©n lμnh nghÒ (dÉn tíi chÊt l îng s¶n phÈm thÊp) Khan hiÕm çc ph ¬ng tiÖn ®μo t¹o thùc hμnh (phÇn lín viÖc ®μo t¹o chØ mang tÝnh lý thuyÕt)H¹n chÕ trong viÖc tiÕp cËn th«ng tin (vÒ luËt trong n íc, çc nhμ cung cÊp, thÞ tr êngn íc ngoμi...) H¹n chÕ trong viÖc tiÕp cËn thÞ tr êng n íc ngoμi (dÉn tíi thô ®éng, tøc lμ tr«ng chê çc ®¹i lý, ng êi mua ®Õn víi m×nh...)

Çc nhμ s¶n xuÊt t nh©n cßn ph¶i ®èi mÆt víi mét lo¹t çc vÊn ®Ò kh¸c vèn cã víi b¶n chÊt cña së h÷u t nh©n. Çc vÊn ®Ò quan träng nhÊt lμ:

Kh«ng thÓ tiÕp cËn çc nguån vèn ng©n hμng (dÉn tíi khã kh¨n trong viÖc më réng vμ n©ng cÊp thiÕt bÞ)H¹n chÕ tiÕp cËn ph©n bæ h¹n ng¹ch vμo EU (v× phÇn lín h¹n ng¹ch ® îc ph©n bæ cho çc doanh nghiÖp nhμ n íc)ThiÕu kinh nghiÖm xuÊt khÈu trùc tiÕp (do nh÷ng h¹n chÕ tr íc ®©y vμ nay ®· ® îc xãa bá)H¹n chÕ tiÕp cËn çc ®oμn kh¸ch hμng th¨m ViÖt Nam (v× çc bé cña chÝnh phñ chñ yÕu h íng kh¸ch tham quan tíi çc doanh nghiÖp nhμ n íc)Ýt cã c¬ héi tham gia çc héi chî quèc tÕ (v× viÖc tham gia do çc c¬ quan nhμ n íc kiÓm so¸t)

Nh÷ng nh©n tè nμy lμm cho çc doanh nghiÖp may mÆc t nh©n bÞ m¾c kÑt trong mét vßng luÈn quÈn vμ h¹n chÕ çc c¬ héi ®Ó më réng vμ ph¸t triÓn. Trong hoμn c¶nh ®ã, sù trung thμnh cña nh©n viªn thÊp vμ chi phÝ cho nh©n c«ng cao (nh©n viªn bá viÖc chØ ®Ó ® îct¨ng l ¬ng 3 ®«la mét th¸ng.) V× vËy, çc nhμ qu¶n lý b¾t buéc ph¶i ®Çu t vμo ®μo t¹o, vμ çi vßng luÈn quÈn cø thÕ tiÕp diÔn. Theo lêi mét nhμ qu¶n lý, "chóng t«i ®· c ìi lªn l nghæ vμ kh«ng thÓ xuèng ® îc".

Mét th¸ch thøc kh¸c lμ ph¶i b»ng çch nμo ®Ó çc doanh nghiÖp may mÆc t nh©n cã thÓ gia t¨ng gi¸ trÞ. ChiÕn l îc chÝnh lμ ph¶i khai th¸c çc lîi thÕ c¬ b¶n cña hä: mét lùc l îng lao ®éng cÇn mÉn, chi phÝ vËn hμnh thÊp vμ linh ho¹t h¬n so víi çc ®èi thñ quèc doanh, trong khi vÉn ph¶i tËp trung vμo c¶i tiÕn chÊt l îng s¶n phÈm, t×m kiÕm thÞ tr êngmíi vμ më réng chñng lo¹i s¶n phÈm, ®Æc biÖt lμ çc lo¹i s¶n phÈm phi h¹n ng¹ch.

Çc nhμ s¶n xuÊt t nh©n cã tiÒm n¨ng n©ng cao lîi nhuËn lín. B¸n hμng theo ®iÒu kiÖn FOB ®em l¹i tû suÊt lîi nhuËn cao h¬n, nh ng còng cã c¬ héi t¨ng lîi nhuËn th«ng qua viÖc s¶n xuÊt çc s¶n phÈm ®a d¹ng h¬n vμ cã gi¸ trÞ h¬n theo h×nh thøc CMT. Çc nhμ qu¶n lý ë çc doanh nghiÖp t nh©n mong muèn n©ng cao tay nghÒ cña ®éi ngò nh©n viªn vμ nh×n chung nhËn thøc ® îc sù h¹n chÕ cña b¶n th©n vÒ çc kü n¨ng qu¶n lý, bao gåm kÕ to¸n, ®iÒu hμnh, marketing vμ qu¶n lý nh©n lùc. Hä khao kh¸t cã ® îc nh÷ng th«ng tin thÞ tr êngvμ kiªn tr× t×m kiÕm kh¸ch hμng míi.

Víi viÖc c«ng bè nh÷ng th«ng tin nμy, MPDF hy väng ® a tíi cho çc nhμ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, çc nhμ tμi trî, çc tæ chøc cung cÊp dÞch vô, ng êi mua vμ c«ng chóng mét çi nh×n thÊu ®¸o h¬n vÒ çc vÊn ®Ò cña ngμnh may mÆc nãi chung vμ çc nhμ s¶n xuÊt tnh©n nãi riªng ®ang gÆp ph¶i. Víi sù trî gióp thÝch ®¸ng, ngμnh may mÆc ViÖt Nam sÏ cã tiÒm n¨ng to lín trong viÖc ®ãng gãp vμo sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam.

- - 1

I. Tæng quan: nh÷ng th nh c«ng trong qu¸ khø v th¸ch thøc trong t ¬ng lai

Hassan Oteifa, Tr ëng nhãm, Nguyªn Vô tr ëng Vô dÖt cña IFC

A. Giíi thiÖu:

1.01 MÆc dï ph¸t triÓn chËm h¬n so víi çc n íc l¸ng giÒng ch©u ¸, ngμnh may mÆc ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn mét çch ®Çy Ên t îng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vÒ c«ng suÊt còng nhkim ng¹ch xuÊt khÈu. Ngμnh ®· cã thÓ tù kh¼ng ®Þnh m×nh lμ mét lÜnh vùc quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña ®Êt n íc. Kim ng¹ch xuÊt khÈu hμng may mÆc t¨ng tõ 90 triÖu USD n¨m 1990 lªn 1,35 tØ USD n¨m 1997 vμ t¹o ra kho¶ng 20% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hμng ho¸, ®øng thø hai sau dÇu khÝ. Ngμnh may mÆc cßn ®ãng vai trß quan träng trong viÖc t¹o c«ng ¨n viÖc lμm: hiÖn nay ngμnh ®ang sö dông kho¶ng 300.000 c«ng nh©n, ®a phÇn lμ n÷. Nh÷ng thμnh tùu trªn ®· ®¹t ® îc chÝnh trong bèi c¶nh ngμnh ph¶i gia nhËp vμo mét thÞ tr êng rÊt nhiÒu ®èi thñ vμ c¹nh tranh gay g¾t.

1.02 Sù thμnh c«ng cña ngμnh chñ yÕu lμ nhê: Mét lùc l îng lao ®éng n÷ th«ng minh, siªng n¨ng vμ tr×nh ®é v¨n hãa cao Gi¸ nh©n c«ng thÊp ë møc d íi 2,5 USD mét giê (thuéc lo¹i thÊp nhÊt trong khu vùc) Chi phÝ ®Çu t thÊp nhê cã s½n nhμ x ëng cho thuª víi gi¸ rÎ cña çc tæ chøc nhμ n ícvμ tiÕp cËn ® îc víi nhiÒu chñng lo¹i thiÕt bÞ c¬ b¶n kh«ng ®¾t tiÒn, míi còng nh ®· qua sö dông ë møc gi¸ thÝch hîp Çc c«ng ty trong khu vùc ®ãng vai trß quan träng trong viÖc cung cÊp çc mèi liªn kÕt marketing thiÕt yÕu víi thÞ tr êng vμ cung cÊp hÇu hÕt, nÕu nh kh«ng ph¶i lμ tÊt c¶, çc nguyªn liÖu cÇn thiÕt.Nh÷ng ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch xuÊt khÈu xÐt vÒ khÝa c¹nh tiÕp cËn thÞ tr êng do çc ®èi t¸c th ¬ng m¹i trong khu vùc vμ liªn minh ch©u ¢u ® a l¹i.Mét hÖ thèng kh¶ thi, tuy ch a ph¶i lμ lý t ëng, cho viÖc nhËp khÈu nguyªn liÖu chÕ biÕn hμng xuÊt khÈu vμ t¸i xuÊt thμnh phÈm. S½n cã çc ph ¬ng tiÖn vËn chuyÓn néi ®Þa vμ ® êng biÓn t ¬ng ®èi hiÖu qu¶.

1.03 Mét ph¸i ®oμn tr íc ®©y cña MPDF (th¸ng 4 n¨m 1998) ®· x¸c ®Þnh mét sè th¸ch thøc c¬ b¶n mμ ngμnh ®ang gÆp ph¶i vμ cÇn ph¶i xem xÐt nghiªm tóc nh»m b¶o ®¶m sù tån t¹i l©u dμi cña ngμnh. HiÖn nay, gi¸ trÞ gia t¨ng trong n íc rÊt thÊp (kho¶ng 20% gi¸ trÞ xuÊt khÈu) v× phÇn lín v¶i, çc phô kiÖn vμ phô liÖu ®Òu ® îc nhËp khÈu. §Ó t¨ng hμm l îng néi ®Þa, cÇn ph¶i c¶i thiÖn t×nh tr¹ng kh¸ lμ yÕu kÐm cña ngμnh dÖt vμ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thiÕu nguyªn liÖu gèc (sîi tù nhiªn vμ nh©n t¹o). §iÒu nμy cã nghÜa lμ ph¶i ®Çu t lín vμo m¸y mãc thiÕt bÞ, tiÕp cËn çc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vμ ®μo t¹o çn bé qu¶n lý, kü s vμ c«ng nh©n kü thuËt ®Ó vËn hμnh mét çch cã hiÖu qu¶ çc trang thiÕt bÞ nμy. §iÒu nμy kh«ng ph¶i lμ dÔ, v× ngμnh dÖt trong khu vùc ®ang ®øng tr íc mét giai ®o¹n khã kh¨n do c«ng suÊt qu¸ lín, cÇu cña thÞ tr êng tr× trÖ vμ gi¸ thÊp. Tuy nhiªn, cã mét sè dÊu hiÖu ®¸ng khÝch lÖ cho thÊy çc nhμ ®Çu t n íc ngoμi vμ çc tæ chøc liªn doanh ®ang coi ngμnh nμy lμ mét m¶ng thÞ tr êng thÝch hîp hÊp dÉn vμ sÏ trë thμnh çc nhμ cung cÊp v¶i vμ phô liÖu ®¸ng tin cËy. §©y lμ mét b íc tiÕn khiªm tèn theo ®óng h íng trong chõng mùc hä cßn cã thÓ c¹nh tranh hiÖu qu¶ víi s¶n phÈm nhËp khÈu.

1.04 Trõ mét sè Ýt ngo¹i lÖ, çc xÝ nghiÖp mμ ®oμn ®· kh¶o cøu ®Òu ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ do thiÕu chç lμm viÖc, thiÕt bÞ kh«ng thÝch hîp, thiÕu kÕ ho¹ch vμ c«ng t¸c kiÓm so¸t s¶n xuÊt kh«ng hiÖu qu¶. Nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò nμy lμ thiÕu kü thuËt viªn lμnh nghÒ, thiÕu ng êi gi¸m s¸t, ng êi kiÓm tra chÊt l îng vμ kh«ng ®μo t¹o c«ng nh©n mét çch cã tæ chøc. N¨ng suÊt lao ®éng thÊp, chØ b»ng 50% cña Trung Quèc, ®iÒu nμy lμm gi¶m lîi thÕ c¹nh tranh cña ®Êt n íc vÒ gi¸ nh©n c«ng rÎ. ViÖc thiÕu chuyªn m«n hãa theo s¶n phÈm, ®Æc

- - 2

biÖt lμ trong sè çc nhμ s¶n xuÊt nhá, ® îc xem lμ nguyªn nh©n chñ yÕu lμm cho viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng yÕu kÐm trªn trë nªn khã kh¨n.

1.05 Ngμnh may mÆc qu¸ phô thuéc vμo çc ®¹i lý n íc ngoμi vÒ ®¬n hμng vμ nguån cung cÊp nguyªn liÖu. Mèi liªn hÖ trùc tiÕp víi kh¸ch hμng rÊt yÕu vμ do vËy thiÕu hiÓu biÕt vÒ thÞ tr êng tiªu thô s¶n phÈm, thËm chØ c¶ nh÷ng hiÓu biÕt vÒ b¶n th©n hÖ thèng ph©n phèi.

1.06 HiÖn nay, tÇm quan träng cña viÖc v ît qua nh÷ng th¸ch thøc nμy lμ ë chç ngμnh may mÆc ph¶i c¹nh tranh trong mét m«i tr êng quèc tÕ víi hÖ thèng h¹n ng¹ch do HiÖp ®Þnh DÖt may §a ph ¬ng ®iÒu chØnh vμ hÖ thèng nμy sÏ chÊm døt vμo n¨m 2005. Lóc ®ã, viÖc cã h¹n ng¹ch hay kh«ng sÏ kh«ng cßn ¶nh h ëng tíi viÖc ®¬n hμng ® îc giao cho ai. C¹nh tranh sÏ trë nªn gay g¾t h¬n vμ sÏ dùa trªn nh÷ng nh©n tè kh¸c nh kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ tr êng, gi¸ thμnh s¶n xuÊt, ph¶n øng nhanh, giao hμng ®óng h¹n vμ m«i tr êng kinh tÕ trong n íc thuËn lîi. NÕu vÊn ®Ò c¹nh tranh vμ tiÕp thÞ ® îc gi¶i quyÕt thÝch ®¸ng, chóng sÏ t¹o ra hiÖu qu¶ nhanh h¬n, ®iÒu ®ã h¼n sÏ khuyÕn khÝch ®Çu t vμo ngμnh dÖt.

1.07 Mét ®¸nh gi¸ võa c«ng bè cña UNIDO vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· ®Ò cËp tíi ngμnh dÖt vμ may mÆc cïng víi çc ngμnh c«ng nghiÖp kh¸c.3 B¸o ço nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt cña viÖc gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò nªu trªn còng nh nhiÒu vÊn ®Ò chÝnh s¸ch quan träng kh¸c. Trong khi çc doanh nghiÖp nhμ n íc trong ngμnh may mÆc cã lîi thÕ tõ çc dÞch vô do çc tæ chøc nhμ n íc ®ì ®Çu cung cÊp, ®Æc biÖt lμ trong lÜnh vùc tiÕp thÞ vμ ®μo t¹o th× khu vùc t nh©n míi ph¸t triÓn gÇn ®©y l¹i kh«ng ® îc h ëng nh÷ng hç trî nhvËy. Trong t×nh tr¹ng n¨ng lùc tæ chøc vμ tμi chÝnh nh hiÖn nay, mÆc dï cã nhiÖm vô ch¨m lo cho quyÒn lîi cña khu vùc t nh©n song HiÖp héi ngμnh may d êng nh kh«ng thÓ hç trî ë møc cÇn thiÕt cho khu vùc nμy.

1.08 Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ ch©u ¸ ®· chøng tá r»ng khu vùc may t nh©n dÔ bÞ tæn th ¬ng h¬n tr íc sù suy tho¸i thÞ tr êng. Çc ®¬n hμng vμ h¹n ng¹ch ® îc tËp trung vμo çc doanh nghiÖp nhμ n íc th«ng qua çc tæ chøc chÝnh phñ. Nh÷ng doanh nghiÖp may t nh©n nhá bÐ vμ kÐm tæ chøc h¬n, tr íc ®©y vÉn dùa vμo viÖc nhËn ñy th¸c cho çc doanh nghiÖp nhμ n íc vèn qu¸ nhiÒu viÖc, ®· bÞ ¶nh h ëng nÆng nÒ nhÊt. Trong khi ®¬n hμng gi¶m, hä bÞ bá r¬i vμ kh«ng thÓ t×m kiÕm çc ®¬n hμng míi vμ nÕu kh«ng cã nh÷ng hç trî vÒ tæ chøc th× kh«ng thÓ chuyÓn h íng b¸n hμng sang çc thÞ tr êng kh¸c. S¸ng kiÕn hç trî çc nhμ s¶n xuÊt hμng may mÆc t nh©n do MPDF ®Ò xuÊt ® îc ® a ra vμo mét thêi ®iÓm rÊt quan träng cho toμn ngμnh.

3 "Ngμnh dÖt, may ViÖt Nam: Nh÷ng thμnh tùu næi bËt vμ th¸ch thøc trong t ¬ng lai." Hal Hill, §¹i häc quèc gia óc, th¸ng 7 n¨m 1998 – viÕt cho UNIDO vμ Bé KÕ ho¹ch vμ §Çu t , Hμ néi.

- - 3

B. Çc môc tiªu vμ c«ng viÖc nghiªn cøu thùc tÕ cña nhãm nghiªn cøu

1.09 Môc tiªu chÝnh cña nhãm nghiªn cøu lμ ®iÒu tra mét çch chi tiÕt çc khã kh¨n phi ®Çu t (vÒ mÆt ®iÒu hμnh vμ tiªu thô s¶n phÈm) mμ khu vùc may mÆc t nh©n ®ang gÆp ph¶i, x¸c ®Þnh ph¹m vi vμ träng ®iÓm hç trî cÇn thiÕt, vμ kiÕn nghÞ víi MPDF çch tèt nhÊt ®Ó thùc hiÖn çc hç trî nμy. Ngoμi ra nhãm nghiªn cøu cßn cã nhiÖm vô íc tÝnh s¬ bé çc chi phÝ cÇn thiÕt cho viÖc hç trî.4 Nhãm nghiªn cøu gåm cã çc chuyªn gia vÒ tiÕp thÞ: «ng Dietmar Stiel cña SECO, §øc, chuyªn gia vÒ c«ng nghÖ may, «ng Peter Davies cña Fielden-Cegos, Anh chuyªn gia vÒ ®μo t¹o, «ng Roger Fielding cña Geoffrey Willis, Anh, vμ «ng Hassan Oteifa, Nguyªn Vô tr ëng Vô dÖt cña IFC, tr ëng nhãm vμ còng lμ ng êi ®· tham gia nhãm nghiªn cøu tr íc ®©y cña MPDF. H¬n 40 xÝ nghiÖp may ®· ® îc ®iÒu tra, träng t©m lμ çc xÝ nghiÖp cì trung vμ "kh«ng qu¸ nhá" víi sè l îng m¸y may ®· l¾p ®Æt lμ tõ 100 ®Õn 500. §oμn còng ®· tíi th¨m vμ pháng vÊn çc c¬ quan nhμ n íc cã liªn quan, çc tæ chøc gi¸o dôc vμ d¹y nghÒ, hiÖp héi th ¬ng m¹i, kh¸ch hμng vμ ng êi b¸n lÎ, çc nhμ cung cÊp thiÕt bÞ vμ dÞch vô vμ çc h·ng t vÊn. Mét cuéc häp toμn thÓ ®· ® îc tæ chøc ë thμnh phè Hå ChÝ Minh (HCMC), t¹i ®ã nh÷ng ng êi ho¹t ®éng trong ngμnh may ®· th¶o luËn çc vÊn ®Ò vÒ tiÕp thÞ vμ x¸c ®Þnh çc nh©n tè ® îc ghi nhËn lμ cÊp b¸ch ®èi víi viÖc c¶i thiÖn ho¹t ®éng cña ngμnh.

1.10 Çc nghiªn cøu, tμi liÖu chuÈn bÞ do MPDF ñy quyÒn cho Khoa Thêi trang DÖt May thuéc §¹i häc B¸ch khoa Hμ Néi tiÕn hμnh, nh÷ng ng êi ®· ®i cïng ®oμn trong suèt chuyÕn kh¶o s¸t, còng nh sù ®ãng gãp cña Phßng Th ¬ng M¹i vμ C«ng nghiÖp ViÖt Nam5 ®· gióp nhãm nghiªn cøu rÊt nhiÒu. Çc nh©n viªn MPDF ®· tham gia tÝch cùc vμ sù tham gia cña hä ® îc tÊt c¶ çc thμnh viªn cña ®oμn ®¸nh gi¸ cao. Tr íc khi rêi ViÖt Nam, ®oμn nghiªn cøu ®· cã mét buæi giíi thiÖu vÒ nh÷ng ph¸t hiÖn vμ kiÕn nghÞ víi çc quan chøc cao cÊp vμ nh©n viªn cã liªn quan cña MPDF vμ ®· nhËn ® îc nh÷ng th«ng tin ph¶n håi h÷u Ých trong qu¸ tr×nh th¶o luËn sau ®ã. Çc çn bé tham gia ®oμn cña §¹i häc B¸ch khoa Hμ Néi còng tíi dù buæi thuyÕt tr×nh vμ ®· ®ãng gãp nh÷ng ý kiÕn rÊt cã gi¸ trÞ theo quan ®iÓm cña nh÷ng ng êitrong n íc.

C. Nh÷ng ph¸t hiÖn cña nhãm

1.11 Nh ®· nªu trªn, çc thμnh viªn kh¸c nhau cña nhãm ®· ®iÒu tra h¬n 40 xÝ nghiÖp may, cïng quan s¸t vμ hμng ngμy trao ®æi ý kiÕn víi nhau. Çc xÝ nghiÖp ® îc ®iÒu tra cã c«ng suÊt thiÕt kÕ kh¸c nhau vμ s¶n xuÊt çc s¶n phÈm may kh¸c nhau cho c¶ thÞ tr êngtrong n íc vμ n íc ngoμi. PhÇn lín çc xÝ nghiÖp n»m ë thμnh phè Hå ChÝ Minh, Hμ Néi vμ H¶i Phßng- nh÷ng trung t©m s¶n xuÊt hμng may mÆc chÝnh ë ViÖt Nam.

1.12 §Ó ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña tõng xÝ nghiÖp, nh÷ng ®iÓm sau ®· ® îc xem xÐt vμ th¶o luËn víi ban l·nh ®¹o tõng xÝ nghiÖp:

Nhμ x ëng s¶n xuÊt vμ çc ph ¬ng tiÖn dÞch vô Qui tr×nh s¶n xuÊt vμ bè trÝ m¸y mãc thiÕt bÞ Lo¹i, nguån vμ t×nh tr¹ng cña çc m¸y mãc thiÕt bÞ ®· ® îc l¾p ®Æt Ph ¬ng ph¸p s¶n xuÊt, nhÞp ®é vμ n¨ng suÊt Th¸i ®é vμ sù tËn tuþ cña çn bé c«ng nh©n viªn Tr×nh ®é cña çn bé qu¶n lý cÊp trung gian Tæng quan vÒ çc phßng ban phô trî §iÒu kiÖn lμm viÖc chung trong ®ã cã søc khoÎ vμ an toμn lao ®éng.

4 Mét sè kiÕn nghÞ vμ toμn bé chi phÝ thùc hiÖn kh«ng ® îc nªu trong b¸o ço nμy. Xin liªn hÖ trùc tiÕp víi MPDF ®Ó biÕt thªm chi tiÕt. 5 C¶ hai b¸o ço nμy ®Òu ® îc ®Ýnh kÌm theo b¸o ço nμy.

- - 4

1.13. Nh×n chung th× ë hÇu hÕt çc xÝ nghiÖp ®iÒu tra, mÆt b»ng s¶n xuÊt chËt chéi vμ ®iÒu kiÖn lμm viÖc rÊt nghÌo nμn. M¸y mãc vμ çc thiÕt bÞ l¾p ®Æt hÕt søc ®¬n s¬, Ýt sö dông çc thiÕt bÞ phô trî ®Ó c¶i tiÕn ph ¬ng ph¸p lμm viÖc. Çc xÝ nghiÖp nμy hÇu nh kh«ng sö dông m¸y mãc b¸n tù ®éng vμo çc kh©u quan träng ®Ó ®¶m b¶o chÊt l îng tèt vμ ®ång bé. Ngoμi ra, cßn cã mét sù thiÕu hôt kh¸ râ rμng vÒ kü thuËt chuyªn m«n may vμ tr×nh ®é qu¶n lý mμ c¶ hai yÕu tè nμy l¹i hÕt søc quan träng ®èi víi viÖc t¨ng n¨ng suÊt, n©ng cao chÊt l îng vμ gi¶m chi phÝ.

1.14 §Ó duy tr× vμ thóc ®Èy vÞ trÝ cña ngμnh dÖt may trªn thÞ tr êng thÕ giíi ®Çy c¹nh tranh th× nh÷ng yÕu kÐm trªn cÇn ph¶i ® îc gi¶i quyÕt. Cã hai gi¶i ph¸p ®· ® îc xem xÐt tíi. Gi¶i ph¸p thø nhÊt lμ ®Çu t vμo m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ cao ®Ó cã thÓ t¨ng n¨ng suÊt vμ sö dông Ýt nh©n c«ng. Tuy nhiªn, gi¶i ph¸p nμy sÏ ®ßi hái l îng vèn ®Çu t lín mμ ®iÒu nμy hÇu nh kh«ng thÓ hoÆc kh«ng dÔ cã ® îc, ®Æc biÖt lμ ®èi víi çc xÝ nghiÖp may t nh©n võa vμ nhá. ViÖc sö dông c«ng nghÖ cao ®ßi hái ph¶i cã mét ®éi ngò qu¶n lý cã tr×nh ®é cao, kü s vμ kü thuËt viªn ® îc ®μo t¹o vÒ çc thiÕt bÞ ® îc l¾p ®Æt. Râ rμng ®©y kh«ng ph¶i lμ mét nhiÖm vô dÔ thùc hiÖn nÕu xem xÐt ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng nãi trªn cña ngμnh may mÆc. H¬n thÕ n÷a, viÖc mÊt ®i c«ng ¨n viÖc lμm do thùc hiÖn gi¶i ph¸p nμy sÏ kh«ng dÔ ® îc chÊp nhËn vμ viÖc thay thÕ nh©n c«ng rÎ b»ng mét l îng vèn kh¸ lín nh vËy cã thÓ lμ kh«ng hîp lý vÒ mÆt kinh tÕ víi ®iÒu kiÖn trong n íc hiÖn nay, ®Æc biÖt lμ ®èi víi m¶ng thÞ tr êng môc tiªu nμy.

1.15 Gi¶i ph¸p thø hai lμ dÇn dÇn n©ng cÊp m¸y mãc thiÕt bÞ vμ n©ng cao tr×nh ®é cña ®éi ngò çn bé c«ng nh©n viªn (kÓ c¶ ®éi ngò qu¶n lý) th«ng qua ®μo t¹o. §iÒu nμy sÏ cho phÐp t¸i tæ chøc l¹i ngμnh may mÆc trong mét thêi gian dμi víi mét l îng vèn ®Çu t hîp lý cã ® îc mμ kh«ng g©y ¶nh h ëng g× lín tíi c«ng ¨n viÖc lμm cña ng êi lao ®éng. VÝ dô nhchuyÓn tõ m¸y may th«ng th êng sang çc thÕ hÖ m¸y may c¶i tiÕn - cã dao c¾t chØ c¶ trªn vμ d íi vμ cã thiÕt bÞ ®iÒu khiÓn vÞ trÝ kim - cã thÓ ® îc ¸p dông trong nh÷ng kh©u quan träng ®Ó c¶i tiÕn chÊt l îng ® êng may vμ bá ® îc c¾t chØ tay dÔ lμm háng v¶i. §Çu t kh¸ nhá nμy còng cã thÓ nhanh chãng ®em l¹i mét sè kÕt qu¶ kh¶ quan vμ kh¸ râ rμng. Ph ¬ngph¸p ®ã còng ®ßi hái ph¶i cã thêi gian ®Ó ®μo t¹o vμ ®μo t¹o l¹i c«ng nh©n vËn hμnh vμ nh÷ng nh©n sù kh¸c ®Ó cã ® îc nh÷ng kü n¨ng míi cho phÐp viÖc ®Çu t vμo c¬ së vËt chÊt vμ khai th¸c çc nguån lùc hiÖu qu¶ h¬n. Nãi mét çch kh¸c, viÖc ®μo t¹o cÇn ph¶i ® îc utiªn ®Çu t hμng ®Çu ®Ó tèi ®a ho¸ lîi nhuËn.

D. Tæng quan vÒ thÞ tr êng may mÆc ViÖt Nam.

1. ThÞ tr êng trong n íc.

1.16 Sè liÖu thèng kª cho thÊy s¶n xuÊt trong n íc cã thÓ ®¸p øng ® îc 70-75% l îngtiªu dïng trong n íc. PhÇn cßn l¹i lμ hμng nhËp “lËu” tõ Trung Quèc, quÇn ¸o nhËp khÈu tõ Hång K«ng, TriÒu Tiªn vμ §μi Loan, quÇn ¸o lμm tõ v¶i nhËp khÈu phôc vô çc ®¬n hμng CMT vμ quÇn ¸o cò. PhÇn lín hμng may mÆc trong n íc ® îc s¶n xuÊt hÕt søc ®¬n gi¶n theo yªu cÇu cña kh¸ch hμng vμ t¹i çc “x ëng gia ®×nh”. Do hÖ thèng b¸n lÎ ch a ph¸t triÓn nªn rÊt nhiÒu c«ng ty s¶n xuÊt nhá ®· thμnh lËp ®¹i lý ph©n phèi riªng. §Æc thï cña ngμnh may mÆc vμ nh÷ng khã kh¨n trong viÖc thu tiÒn hμng ®· kh«ng khuyÕn khÝch çc c«ng ty may chuyªn nghiÖp trë thμnh çc nhμ cung cÊp lín. D êng nh ®èi víi khèi t nh©n gåm çc c«ng ty võa vμ “kh«ng qu¸ nhá” th× thÞ tr êng trong n íc kh«ng ph¶i lμ thÞ tr êng quan träng.

1.17. Trªn thÞ tr êng trong n íc, quÇn ¸o nhËp khÈu chñ yÕu lμ tõ Trung Quèc víi gi¸ rÎ, ®Æc biÖt ® îc s¶n xuÊt cho thÞ tr êng khu vùc. Nh÷ng quÇn ¸o nμy nhËp khÈu vμo ViÖt Nam

- - 5

® îc gäi lμ hμng nhËp “lËu”, tøc lμ kh«ng nép thuÕ. Nh÷ng s¶n phÈm nμy do rÊt nhiÒu çc nhμ bu«n nhá nhËp khÈu, v× vËy rÊt khã cã thÓ ®¸nh gi¸ ® îc chóng.

1.18. B¸o ço cña chuyªn gia t vÊn marketing cho thÊy gi¸ c¶ vμ mÉu m· lμ hai nh©n tè quan träng nhÊt ®èi víi ng êi tiªu dïng trong n íc. ChÊt l îng, tÝnh s½n cã vμ nh·n hiÖu lμ nh÷ng nh©n tè Ýt quan träng h¬n do søc mua cña phÇn lín ng êi d©n lμ thÊp.

2. ThÞ tr êng xuÊt khÈu

1.19. Tuy nhiªn, xuÊt khÈu may mÆc cña ViÖt Nam bÞ chi phèi bëi ph ¬ng thøc ñy th¸c s¶n xuÊt hμng may mÆc hoÆc ® îc gäi lμ ph ¬ng thøc CMT, chñ yÕu lμ cho EU vμ NhËt B¶n. Ngμnh may mÆc chñ yÕu chÞu sù kiÓm so¸t cña çc c«ng ty cã trô së t¹i Hång K«ng, Hμn Quèc vμ §μi Loan vμ çc c«ng ty nμy sö dông ViÖt Nam nh mét c¬ së gia c«ng. Hä cung cÊp toμn bé v¶i, phô kiÖn vμ mÉu m· vμ kh¸ch hμng cuèi cïng chñ yÕu lμ nh÷ng n íc trong khu vùc EU vμ nh÷ng n íc T©y ¢u kh¸c. Çc c«ng ty NhËt B¶n lín th êng cã çc ®¹i lý thu mua cña m×nh t¹i ViÖt Nam.

1.20. Ph ¬ng thøc CMT cã ®Æc ®iÓm lμ sù phô thuéc rÊt lín vμo ng êi mua vμ ph ¬ngthøc nμy trªn thùc tÕ t¹o ra Ýt gi¸ trÞ gia t¨ng. Trong çc cuéc pháng vÊn víi çc c¬ quan chÝnh phñ vμ víi çc nhμ may cña ViÖt Nam, hä th êng nhÊn m¹nh ®Õn môc tiªu gi¶m sù phô thuéc vμ t¨ng hμm l îng néi ®Þa th«ng qua sö dông v¶i s¶n xuÊt trong n íc. Tuy nhiªn, hiÖn nay môc tiªu nμy lμ kh«ng thùc hiÖn ® îc, v× ngμnh dÖt trong n íc kh«ng ®¸p øng ® îcnhu cÇu cña kh¸ch hμng n íc ngoμi vÒ chÊt l îng sîi, chÊt liÖu v¶i, mÉu m·, chÊt l îng, gi¸ c¶ c¹nh tranh. Do ®ã, çc nhμ s¶n xuÊt cã thÓ nhËp khÈu v¶i, tuy nhiªn ®iÒu nμy sÏ kh«ng gãp phÇn t¨ng hμm l îng néi ®Þa nh mong muèn. Ph ¬ng thøc giao dÞch theo ®iÒu kiÖn FOB ®ßi hái ph¶i cã mèi liªn hÖ trùc tiÕp víi ng êi mua cuèi cïng, ph¶i cã kiÕn thøc vμ kinh nghiÖm trong viÖc t×m nguån cung cÊp v¶i, phô kiÖn vμ nguån vèn. HÇu hÕt t¹i çc xÝ nghiÖp ®oμn ®Õn nghiªn cøu ®Òu thiÕu nh÷ng nh©n tè ®Ó cã thÓ thùc hiÖn thμnh c«ng ph ¬ngthøc nμy. Ngoμi ra, ph ¬ng thøc nμy còng cã nh÷ng rñi ro riªng. ChÊt l îng kh«ng ®ång bé dÉn ®Õn hμng bÞ tõ chèi, giao hμng chËm dÉn ®Õn viÖc bÞ huû çc ®¬n ®Æt hμng hoÆc bÞ ph¹t- nh÷ng hËu qu¶ ®ã cã thÓ rÊt tèn kÐm. §iÒu nμy cã thÒ gi¶i thÝch v× sao ngay c¶ mét vμi c«ng ty lín còng kh«ng muèn t×m kiÕm çc giao dÞch xuÊt khÈu theo ®iÒu kiÖn FOB. Tuy nhiªn, còng cã mét vμi tr êng hîp çc hîp ®ång liªn doanh hay çc hîp ®ång chuyÓn giao kü thuËt (know-how) cho phÐp çc c«ng ty t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña m×nh qua ph ¬ng thøc FOB. Trong çc chuyÕn ®i kh¶o s¸t ®Þa bμn, rÊt nhiÒu çc c¬ së may t nh©n ®· bμy tá nguyÖn väng muèn g¸nh chÞu rñi ro víi ph ¬ng thøc xuÊt khÈu theo ®iÒu kiÖn FOB vμ t×m kiÕm sù hç trî ®Ó ph¸t triÓn vμ më réng ho¹t ®éng marketing cña hä.

1.21. Hμng may mÆc cña ViÖt Nam phÇn lín ® îc xuÊt khÈu sang hai thÞ tr êng: EU vμ NhËt B¶n, mçi thÞ tr êng chiÕm kho¶ng 40%. Çc thÞ tr êng kh¸c chiÕm d íi 15% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu, v× vËy viÖc ®a d¹ng ho¸ thÞ tr êng xuÊt khÈu ®Æc biÖt cã ý nghÜa quan träng. T¹i thêi ®iÓm nμy th× thÞ tr êng Mü kh«ng ph¶i lμ mét thÞ tr êng hÊp dÉn v× hμng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ch a ® îc h ëng quy chÕ “quan hÖ th ¬ng m¹i b×nh th êng ho¸“ (tr íc®©y gäi lμ quy chÕ “Tèi huÖ quèc“). Çc thÞ tr êng kh¸c nh Nam Phi, çc n íc vïng VÞnh vμ ch©u Mü LaTin còng lμ nh÷ng thÞ tr êng nªn kh¸m ph¸, nh ng viÖc th©m nhËp cÇn ph¶i cã nh÷ng chØ dÉn chuyªn m«n mμ nh÷ng dÞch vô t vÊn nh vËy l¹i v ît qu¸ kh¶ n¨ng tμi chÝnh cña çc doanh nghiÖp t nh©n. Tuy nhiªn, nÕu hä tËp hîp thμnh nhãm th× nh÷ng hç trî d íi h×nh thøc ®ã cã thÓ kh¶ thi vÒ mÆt kinh tÕ, ®Æc biÖt lμ nÕu cã sù trî gióp tõ phÝa ngoμi. Còng cÇn ph¶i lu«n l u ý r»ng ngμnh c«ng nghiÖp nμy ph¶i ®a d¹ng ho¸ chñng lo¹i s¶n phÈm. HiÖn t¹i, ngμnh chØ tËp trung vμo mét sè Ýt çc mÆt hμng tiªu chuÈn nh ¸o jacket, quÇn ©u, ¸o s¬ mi vμ v¸y. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó më réng h¬n n÷a th× ngμnh cÇn ph¶i c¶i tiÕn mÉu m· vμ thay ®æi kiÓu d¸ng.

- - 6

1.22. Khñng ho¶ng ch©u ¸ lμ bμi häc cho thÊy rñi ro cña sù phô thuéc vμo qu¸ Ýt çc thÞ tr êng. Do NhËt B¶n, mét thÞ tr êng chiÕm trªn 40% kim ng¹ch xuÊt khÈu may mÆc cña ViÖt Nam ®ang bÞ khñng ho¶ng, do nh÷ng h¹n chÕ vÒ h¹n ng¹ch vμo EU gia t¨ng, çc c«ng ty may, ®Æc biÖt lμ nh÷ng c«ng ty quy m« nhá ®· kh«ng nhËn ® îc ®¬n ®Æt hμng. ChØ mét sè Ýt trong 150 doanh nghiÖp t nh©n chuyªn s¶n xuÊt ®å may mÆc lμ ®ang ho¹t ®éng xuÊt khÈu trùc tiÕp. Sè cßn l¹i ho¹t ®éng víi t çch lμ ng êi gia c«ng cho çc doanh nghiÖp t nh©n hay quèc doanh cã quy m« lín h¬n. §iÒu nμy cho thÊy çc c«ng ty may t nh©n ®· phô thuéc kh¸ lín vμo çc c«ng ty kh¸c vÒ ®¬n ®Æt hμng. Mét sè c«ng ty ®· bμy tá bÊt b×nh vÒ viÖc ph©n bæ h¹n ng¹ch. Theo mét nghiªn cøu cña UNIDO, hÖ thèng qu¶n lý h¹n ng¹ch chuyªn nghiÖp sÏ ®ãng mét vai trß quan träng ®èi víi xuÊt khÈu hμng may mÆc cña ViÖt Nam. GÇn ®©y ng êi ta ®· tiÕn hμnh mét cuéc c¶i çch vÒ h¹n ng¹ch b»ng çch cho phÐp mua b¸n c«ng khai mét phÇn h¹n ng¹ch hμng may mÆc EU, tuy nhiªn cuéc c¶i çch míi chØ ®em l¹i t¸c ®éng h¹n chÕ do chØ t¸c ®éng tíi cã 3% tæng sè h¹n ng¹ch.

3. Nh÷ng yÕu kÐm cña khu vùc t nh©n

1.23. Nghiªn cøu trªn vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña ngμnh may mÆc ViÖt Nam cho thÊy mét sè nh÷ng yÕu kÐm cã liªn quan tíi thÞ tr êng nh sau:

ThiÕu kü thuËt marketing vμ b¸n hμng trªn thÞ tr êng quèc tÕ, thÞ tr êng khu vùc vμ thiÕu hiÓu biÕt vÒ çc yªu cÇu kü thuËt cña çc kh¸ch hμng tiÒm n¨ng. Ch a cã hÖ thèng ph©n phèi chuyªn nghiÖp hoÆc ch a cã sù tham gia cña khu vùc t nh©n vμo çc thÞ tr êng xuÊt khÈu chÝnh hay nh÷ng thÞ tr êng tiÒm n¨ng. Th êng xuyªn ph¶i t×m kiÕm kh¸ch hμng lín th«ng qua çc doanh nghiÖp nhμ n íc hay çc ®¹i lý khu vùc vμ chØ s¶n xuÊt çc mÆt hμng c¬ b¶n dùa trªn yÕu tè gi¸ rÎ nhÊt.BÊt lîi trong c¹nh tranh cña ngμnh may mÆc ViÖt Nam so víi çc n íc kh¸c trong khu vùc do çc c«ng ty dÖt trong n íc kh«ng cã kh¶ n¨ng cung cÊp v¶i theo yªu cÇu ë møc gi¸ c¹nh tranh. Nh÷ng bÊt lîi nμy cßn bao gåm viÖc giao hμng chËm, kh«ng t×m kiÕm ® îc nguyªn liÖu tõ çc n íc ch©u ¸ vμ viÖc thiÕu hôt mét ®éi ngò qu¶n lý vμ nh©n viªn cã n¨ng lùc.DiÖn m¹o bÊt lîi cña çc c«ng ty may ViÖt Nam víi nh÷ng s¶n phÈm gi¸ rÎ, chÊt l îngthÊp còng nh lμ thÞ phÇn qu¸ nhá bÐ cña ViÖt Nam trªn thÞ tr êng thÕ giíi.ThiÕu mét ®éi ngò chuyªn gia ®ñ m¹nh ®Ó hç trî cho khu vùc t nh©n tiÕp cËn çc ®¬n ®Æt hμng, h¹n ng¹ch vμ ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n trong n íc cã ¶nh h ëng®Õn ho¹t ®éng cña ngμnh.

- - 7

II.MARKETING

Dietmar Stiel, SECO, §øc

A. Giíi thiÖu

1. Bèi c¶nh

2.01 Theo çc bé, çc c«ng ty, çc hiÖp héi, çc tæ chøc, MPDF vμ çc chuyªn gia ngμnh cña ViÖt Nam, trong mÊy thËp kû qua ngμnh may mÆc ®· t¨ng tr ëng mét çch æn ®Þnh.

2.02 Do kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngμnh may mÆc cßn ®ang lín bëi chi phÝ s¶n xuÊt thÊp vμ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cao nªn MPDF ®· dù ®Þnh sÏ hç trî çc doanh nghiÖp t nh©n ph¸t triÓn hoÆc Ýt nhÊt còng duy tr× ho¹t ®éng xuÊt khÈu nh hiÖn nay, gióp çc c«ng ty nμy gia t¨ng gi¸ trÞ vμ ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña m×nh sang thÞ tr êng EU vμ thÞ tr êng quèc tÕ.

2.03. Nghiªn cøu cña UNIDO cho thÊy çc c«ng ty cßn hiÓu biÕt qu¸ Ýt vÒ viÖc n©ng cÊp s¶n phÈm hoÆc vÒ thÞ tr êng thÕ giíi vμ kh«ng cã ®ñ çc kü n¨ng qu¶n lý vμ marketing phï hîp ®Ó tiÕn c¶i thiÖn vÞ trÝ tõ çc tæ chøc gia c«ng thμnh çc nhμ cung cÊp theo ph ¬ng thøc FOB hoÆc ®Ó t¨ng tÝnh c¹nh tranh cña m×nh. H¬n n÷a, nh÷ng vÊn ®Ò vÒ c¬ cÊu nh viÖc kh«ng tiÕp cËn ® îc thÞ tr êng Mü vμ h¹n ng¹ch cña EU còng g©y trë ng¹i cho sù t¨ng tr ëng cña xuÊt khÈu.

2.04. MPDF ®· mêi mét nhãm çc chuyªn gia sang ViÖt Nam ®Ó ®¸nh gi¸ nhãm çc nhμ s¶n xuÊt hμng may mÆc t nh©n träng ®iÓm cña m×nh. Trong sè çc chuyªn gia ®ã cã ¤ng Stiel, mét chuyªn gia t vÊn marketing vμ qu¶n lý quèc tÕ cã kinh nghiÖm trong ngμnh dÖt may ViÖt Nam. ¤ng ®· ® îc ®Ò nghÞ thùc hiÖn mét nghiªn cøu vÒ ngμnh may t nh©n cña ViÖt Nam vμ thÞ tr êng cña hä. Çc kÕt qu¶ cña nghiªn cøu nμy ® îc tãm t¾t trong phÇn d íi.

2. Môc tiªu

2.05 Çc môc tiªu nghiªn cøu:

Ph©n tÝch ngμnh may mÆc cña ViÖt Nam, thùc tiÔn thÞ tr êng vμ tiÒm n¨ng cña çc c«ng ty may mÆc trªn thÞ tr êng trong n íc vμ çc thÞ tr êng xuÊt khÈu. §¸nh gi¸ nh÷ng ®iÓm m¹nh vμ ®iÓm yÕu cña çc c«ng ty xuÊt khÈu t nh©n; ® a ra nh÷ng khuyÕn nghÞ hμnh ®éng nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh, n©ng cao gi¸ trÞ gia t¨ng, khuyÕn khÝch ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña çc c«ng ty may t nh©n ViÖt Nam.6

2.06 Dùa trªn nh÷ng tμi liÖu tham kh¶o vμ nh÷ng cuéc gÆp gì víi MPDF, nghiªn cøu thÞ tr êng ®· sö dông çc ph ¬ng ph¸p sau :

Nghiªn cøu t¹i thùc®Þa/sè liÖu s¬ cÊp: - Çc cuéc pháng vÊn ®Þnh tÝnh víi mét sè çc chuyªn gia ® îc lùa chän trong ngμnh

may mÆc ViÖt Nam, çc th ¬ng gia vμ gi¸m ®èc cña çc c«ng ty may t nh©n (kho¶ng 17 c«ng ty)

- GÆp gì trùc tiÕp víi kh¸ch hμng n íc ngoμi vμ çc v¨n phßng thu mua (5 cuéc gÆp)- Pháng vÊn ®Þnh tÝnh çc chuyªn gia tõ çc hiÖp héi, çc tæ chøc chÝnh phñ, viÖn

nghiªn cøu, trung t©m ®μo t¹o vμ çc nh©n viªn trong ngμnh dÖt vμ may mÆc (15 cuéc pháng vÊn)

6 Çc khuyÕn nghÞ kh«ng ® îc nªu trong b¸o ço nμy. §Ó biÕt thªm th«ng tin, xin h·y liªn hÖ trùc tiÕp víi MPDF.

- - 8

- §iÒu tra vÒ c¬ cÊu b¸n lÎ vμ hμnh vi ng êi tiªu dïng cuèi cïng theo çc ph©n ®o¹n thÞ tr êng ë ViÖt Nam (kho¶ng 8 lÇn trùc tiÕp gÆp gì vμ 12 cuéc pháng vÊn).

- Cuéc héi th¶o víi çc doanh nghiÖp t nh©n, çc tæ chøc vμ çc chuyªn gia ®Çu ngμnh (12 thμnh viªn tham dù)

- KÕt hîp nghiªn cøu thùc ®Þa vμ nghiªn cøu tμi liÖu vμ dùa vμo çc th«ng tin vÒ thÞ tr êng mμ «ng ®· n¾m ® îc sau 3 n¨m nghiªn cøu ë ViÖt Nam.

Nghiªn cøu tμi liÖu: - Sè liÖu thèng kª do MPDF, çc nguån th«ng tin cña EU vμ quèc tÕ cïng çc Së

Thèng kª ViÖt Nam cung cÊp. - D÷ liÖu vμ th«ng tin tõ çc nguån th«ng tin trong n íc vμ quèc tÕ. - Ph©n tÝch vÒ thÞ tr êng hiÖn t¹i do MPDF cung cÊp. - Çc d÷ liÖu vμ th«ng tin hiÖn h÷u do v¨n phßng SECO cung cÊp.

B. Ph©n tÝch vÒ ngμnh may mÆc ViÖt Nam

1. ThÞ tr êng trong n íc

2.07 Theo çc cuéc pháng vÊn vÒ thÞ tr êng, çc nhμ s¶n xuÊt trong n íc ®· ®¸p øng ® îc70-75% thÞ tr êng trong n íc, kho¶ng 10-15% hμng nhËp khÈu lμ nh÷ng mÆt hμng nhËp lËu chñ yÕu tõ Trung Quèc vμ 5% quÇn ¸o nhËp khÈu tõ Hμn Quèc, EU, Mü hoÆc Singapore. H¬n n÷a kho¶ng 5-10% thÞ tr êng may mÆc ViÖt Nam lμ quÇn ¸o ®å cò ® îc nhËp vμo ViÖt Nam qua çc dù ¸n viÖn trî hoÆc hμng nhËp lËu tõ Trung Quèc. 10-15% thÞ phÇn cßn l¹i lμ nh÷ng s¶n phÈm cña çc doanh nghiÖp gia c«ng hμng xuÊt khÈu CMT nh ng b¸n trªn thÞ tr êng trong n íc.

H×nh 2.1: ThÞ phÇn néi ®Þa n¨m 1998

Nguån: §iÒu tra thÞ tr êng n¨m 1998 cña SECO

2.08 ThÞ tr êng trong n íc chÞu sù t¸c ®éng cña çc nhμ s¶n xuÊt nhá trong n íc, hä s¶n xuÊt t¹i “x ëng gia ®×nh”. Çc ®¬n vÞ nμy may theo yªu cÇu cña kh¸ch hμng. S¶n phÈm s¶n xuÊt t¹i ®©y hÕt søc ®¬n gi¶n, chØ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña ng êi tiªu dïng trong n íc vÒ chÊt l îng, vÒ thêi trang vμ vÒ tû lÖ gi¸ b¸n - gi¸ trÞ.

H ×nh 2.1 ThÞ phÇn néi ® Þa n¨m 1998

H μng cña çc xÝ nghiÖpm ay g ia c«ng CM TxuÊt khÈu 7.5 %

QuÇn ¸o cò

7.5 %

N hËp chÝnhthøc 5%

N hËp lËu10 %

Çc nhμ s¶n xuÊttrong n íc

70 %

- - 9

2.09 Çc “x ëng gia ®×nh” th êng kh«ng cã hÖ thèng kÕ to¸n chuyªn nghiÖp. §iÒu ®ã cã nghÜa lμ khÊu hao vÒ m¸y mãc, çc chi phÝ tμi chÝnh vμ nh÷ng nh©n tè kh¸c th êng kh«ng ® îc tÝnh vμo gi¸ thμnh cña s¶n phÈm. Hä th êng kh«ng ph¶i thanh to¸n çc chi phÝ vÒ ®iÖn hay th êng tr¶ l ¬ng thÊp. Thªm vμo ®ã, çc c«ng ty theo kiÓu nμy l¹i kh«ng ph¶i chÞu bÊt cø mét lo¹i thuÕ hay mét phóc lîi x· héi nμo.

2.10 Çc nhμ s¶n xuÊt trong n íc th êng sö dông çc ®¹i lý b¸n hμng lμm trung gian gi÷a nhμ m¸y cña m×nh víi nh÷ng ng êi b¸n lÎ, nh÷ng ng êi trùc tiÕp thu tiÒn hμng. §©y còng chÝnh lμ mét vÊn ®Ò næi cém do c¬ cÊu b¸n lÎ cña ngμnh cßn rÊt yÕu vμ hÖ thèng luËt ph¸p th× d êng nh kh«ng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi l¾m cho çc c«ng ty hay doanh nghiÖp t nh©n. ChÝnh v× ®iÒu nμy rÊt nhiÒu c«ng ty ®· x©y dùng ®¹i lý tiªu thô riªng hoÆc b¸n s¶n phÈm th«ng qua çc cöa hμng cña xÝ nghiÖp. Tuy nhiªn kinh doanh trong n íc kh«ng ®em l¹i nhiÒu høa hÑn l¾m cho çc c«ng ty may v× trong m«i tr êng kinh doanh hiÖn nay hä kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ mÆt gi¸ c¶ so víi xÝ nghiÖp gia ®×nh hay so víi hμng nhËp lËu.

2.11 Çc sè liÖu vμ çc d÷ liÖu thèng kª hiÖn cã, ®Æc biÖt lμ vÒ thÞ tr êng trong n íc, cßn ch a ®Çy ®ñ vμ hoμn thiÖn vμ kh«ng ph¶n ¸nh ® îc thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam.

2.12 ThÞ tr êng trong n íc cña çc c«ng ty may ViÖt Nam bÞ ¶nh h ëng bëi mét l înglín hμng nhËp khÈu gi¸ rÎ tõ Trung Quèc. §©y lμ nh÷ng mÆt hμng ®Æc biÖt s¶n xuÊt cho xuÊt khÈu vμ chñ yÕu sang nh÷ng thÞ tr êng trong khu vùc nh ViÖt Nam, Lμo, C¨mpuchia.... Nh÷ng mÆt hμng nμy ® îc vËn chuyÓn lËu qua biªn giíi ViÖt-Trung mμ kh«ng ph¶i tr¶ thuÕ nhËp khÈu. Nh÷ng s¶n phÈm nμy chñ yÕu lμ nh÷ng mÆt hμng kÐm chÊt l îng vμ ® îc çc nhμ nhËp khÈu b¸n cho ng êi b¸n lÎ nhá vμ ® îc tiªu thô t¹i s¹p hμng.

2.13 §iÒu tra vÒ ngμnh may mÆc cña ViÖt Nam lμ mét c«ng viÖc kh«ng dÔ dμng do ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu phÇn lín ® îc tiÕn hμnh bëi rÊt hμng tr¨m nhμ bu«n nhá, ho¹t ®éng chñ yÕu trªn thÞ tr êng phi chÝnh thøc. ThuÕ nhËp khÈu l¹i dùa vμo “mèi quan hÖ tèt ®Ñp” gi÷a çc nhμ bu«n víi çc nh©n viªn h¶i quan vμ phô thuéc vμo tiÒn hèi lé hay "çc lo¹i phÝ giao dÞch"

2.14 ThÞ tr êng b¸n lÎ chñ yÕu lμ cña çc c«ng ty gia ®×nh vμ çc s¹p hμng v¶i. ThÞ phÇn cña çc ®¹i lý ph©n phèi lín nh b¸ch hãa vμ çc tæ hîp siªu thÞ chØ chiÕm tõ 5-10%, mét con sè kh¸ khiªm tèn. D íi gãc ®é tæ chøc, nh÷ng hÖ thèng ph©n phèi nμy cßn qu¸ yÕu kÐm. Ch a hÒ cã mét sè liÖu thèng kª hay d÷ liÖu nμo liªn quan ®Õn c¬ cÊu b¸n lÎ cña thÞ tr êngnéi ®Þa.

2.15 Çc cöa hμng nhá lu«n yªu cÇu çc nhμ s¶n xuÊt trong n íc ph¶i cã mét hîp ®ång ký göi cã nghÜa lμ çc nhμ s¶n xuÊt chØ ® îc thanh to¸n sau khi chñ cöa hμng thay mÆt nhμ s¶n xuÊt b¸n ® îc s¶n phÈm. Theo hîp ®ång nμy, chñ cöa hμng sÏ nhËn ® îc tõ 15 - 20% gi¸ b¸n lÎ, phÇn cßn l¹i lμ doanh thu cña nhμ s¶n xuÊt. Ng êi b¸n lÎ cã thÓ nãi th¸ch gi¸ hμng thªm tõ 10-40% gi¸ mua tõ nhμ s¶n xuÊt.

2.16 Theo nh÷ng th«ng tin thu thËp ® îc, th× ®èi víi ng êi tiªu dïng cuèi cïng ë ViÖt Nam, gi¸ c¶ vμ mÉu m· lμ hai yÕu tè quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh tíi sù thμnh c«ng. Cßn nh÷ng yÕu tè nh chÊt l îng, kh¶ n¨ng s½n cã vμ uy tÝn cña c«ng ty th× Ýt quan träng h¬n trªn thÞ tr êng ViÖt Nam do tªn tuæi cña çc c«ng ty trong n íc vμ quèc tÕ hiÖn nay ch a® îc phæ biÕn l¾m.

2.17 ThÞ tr êng bÞ ¶nh h ëng bëi søc mua thÊp cña ng êi d©n cã thu nhËp trung b×nh, ®Æc biÖt ë nh÷ng vïng n«ng th«n. Sè l îng nh÷ng ng êi cã thu nhËp cao cßn h¹n chÕ vμ sè kh¸ch du lÞch mua hμng may xuÊt khÈu cßn qu¸ nhá.

- - 10

2. ThÞ tr êng xuÊt khÈu

2.18 BiÓu ®å sau cho biÕt nh÷ng th«ng tin vÒ tû träng xuÊt khÈu theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp cña ViÖt Nam.

2.19 S¶n xuÊt theo ph ¬ng thøc CMT. XuÊt khÈu hμng may mÆc cña ViÖt Nam ® îc thùc hiÖn theo ph ¬ng thøc gia c«ng gäi lμ CMT vμ phÇn lín ® îc xuÊt sang thÞ tr êng EU vμ NhËt B¶n. ViÖc ho¹t ®éng xuÊt khÈu chñ yÕu ®Æt d íi sù kiÓm so¸t cña çc c«ng ty cña Hång K«ng, Hμn Quèc vμ §μi Loan. Çc c«ng ty nμy sö dông ViÖt Nam lμm c¬ së gia c«ng. Hä cung cÊp toμn bé v¶i, phô kiÖn, kiÓu çch, mÉu m· vμ nh÷ng th«ng tin vÒ thêi trang cho çc c«ng ty ViÖt Nam. Çc c«ng ty ViÖt Nam sÏ thay mÆt çc trung gian ch©u ¸ tiÕn hμnh s¶n xuÊt. Ng êi mua hμng cuèi cïng l¹i chñ yÕu lμ çc c«ng ty EU hay T©y ¢u kh¸c. Cßn çc c«ng ty NhËt B¶n víi quy m« lín th êng thiÕt lËp çc v¨n phßng thu mua riªng.

2.20 ViÖc hîp t¸c s¶n xuÊt nh vËy cã thÓ thùc hiÖn ® îc v× çc lý do sau. Thø nhÊt do nh©n c«ng cña ViÖt Nam rÎ vμ chÊt l îng s¶n xuÊt hîp lý trªn c¬ së gia c«ng. H¬n thÕ, viÖc cã ® îc h¹n ng¹ch vμo thÞ tr êng EU cã ý nghÜa hÕt søc quan träng. V× vËy, ngμnh xuÊt khÈu may mÆc cña ViÖt Nam phô thuéc kh¸ lín vμo ng êi mua víi ®Æc ®iÓm lμ gi¸ thÊp, gi¸ trÞ gia t¨ng cña nhμ s¶n xuÊt thÊp.

2.21 Gi÷a çc nhμ s¶n xuÊt ch©u ¸ vμ §«ng ¢u cã sù c¹nh tranh lín, ®Æc biÖt lμ trong ph ¬ng thøc OPT (hay cßn gäi lμ CMT). Do gi¸ thμnh s¶n xuÊt hiÖn nay t¹i hai khu vùc kh«ng chªnh nhau l¾m nªn çc c«ng ty ch©u ¢u th êng cã xu h íng chuyÓn çc c¬ së s¶n xuÊt cña hä tõ ch©u ¸ sang §«ng ¢u.

2.22 Th êng th× gi¸ thμnh trªn mét phót s¶n xuÊt lμ nh©n tè c¹nh tranh quan träng nhÊt. B¶ng d íi ®©y sÏ cho thÊy gi¸ thμnh s¶n xuÊt t¹i çc n íc s¶n xuÊt hμng may mÆc kh¸c nhau.

28%

4%

9%31%

28%Nhμ n íc

TËp thÓ

Mét chñ t nh©n

T nh©n, TNHH hay cæphÇn

§Çu t n íc ngoμi

- - 11

B¶ng2.1: B¶ng gi¸ thμnh s¶n xuÊt tÝnh theo çc n íc

N íc Chi phÝ s¶n xuÊt/phót (USD) (kh«ng gåm chi phÝ vËn chuyÓn)

Xu h íng

§«ng ¡u Sl«vªnia 0,15 T¨ng Céng hßa Slovak 0,14 T¨ng m¹nh Ba Lan 0,15 T¨ng m¹nh Hungary 0,14 T¨ng m¹nh Bungaria 0,10 æn ®Þnh Rumania 0,12 T¨ng Moldavia 0,08 æn ®Þnh Ukraia 0,07 æn ®Þnh Albani 0,06 æn ®Þnh Çc n íc vïng Baltic 0,13 T¨ng Trung b×nh 0,10 Ch©u ¸Trung Quèc (Trung/B¾c TrungQuèc)

0,09 æn ®Þnh

Hång K«ng 0,19 æn ®Þnh Th¸i Lan 0,16 T¨ng §μi Loan 0,20 T¨ng m¹nh Sri Lanka 0,15 T¨ng Ên §é 0,12 æn ®Þnh In®«nªsia 0,10 æn ®Þnh Bangladesh 0,08 æn ®Þnh ViÖt Nam 0,08 æn ®Þnh Trung b×nh 0,13

Nguån: Ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt SECO,1998

2.23 S¶n xuÊt theo ph ¬ng thøc FOB. NhiÒu nhμ s¶n xuÊt ViÖt Nam còng ®· bμn vÒ viÖc s¶n xuÊt çc chñng lo¹i s¶n phÈm cña riªng m×nh vμ chuyÓn tõ ph ¬ng thøc CMT sang ph ¬ng thøc FOB. Tuy vËy, hÇu hÕt çc c«ng ty ®Òu kh«ng mÊy thμnh c«ng khi thùc hiÖn. Lý do chñ yÕu lμ hä kh«ng cã ® îc çc kªnh marketing liªn kÕt trùc tiÕp víi ng êi mua cuèi cïng còng nh thiÕu çc bÝ quyÕt vÒ çch thøc vμ nguån cung cÊp v¶i vμ nguyªn liÖu. Mét lý do n÷a quan träng h¬n lμ çc c«ng ty nμy kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng vÒ mÆt tμi chÝnh ®Ó øng mua nguyªn liÖu cho ng êi mua. Tr íc hÕt lμ do çc chi phÝ tμi chÝnh nμy rÊt cao vμ h¬n n÷a çc ng©n hμng trong n íc tõ tr íc ®Õn nay kh«ng quen víi viÖc cÊp tÝn dông cho çc hîp ®ång gia c«ng xuÊt khÈu.

2.24 Tõ nh÷ng cuéc pháng vÊn vÒ c«ng ty, chóng t«i c¶m thÊy r»ng hÇu nh çc doanh nghiÖp nhμ n íc ®Òu t ¬ng ®èi hμi lßng víi ph ¬ng thøc CM/CMT hiÖn nay do lo¹i h×nh nμy Ýt rñi ro h¬n so víi çc hîp ®ång xuÊt khÈu FOB.

2.25 Chõng nμo çc c«ng ty ch a thÓ v ît qua ® îc nh÷ng khã kh¨n nμy, th× hä vÉn ph¶i g¾n bã víi lo¹i h×nh gia c«ng nh hiÖn nay.

2.26 T×nh h×nh xuÊt khÈu cña ngμnh may mÆc ViÖt Nam. B¶ng d íi ®©y sÏ cho thÊy t×nh h×nh xuÊt khÈu cña ngμnh may mÆc ViÖt Nam vμ nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh lín.

- - 12

B¶ng 2.2: ThÞ tr êng xuÊt khÈu may mÆc chÝnh cña mét sè n íc §«ng ¸( %)

Mü EU NhËt B¶n §«ng ¸ N íc kh¸c Tæng ViÖt Nam 1996 2,2 43,3 42,2 8,8 3,5 100 Trung Quèc 1990 11,3 10,9 48,6 49,2 14,6 100 1996 12,7 10,7 32,9 30,5 13,3 100 Indonesia 1990 38,1 35,6 6,5 6,4 13,5 100 1996 34,1 32,0 8,4 5,2 20,4 100 Th¸i Lan 1990 19,3 34,1 7,9 5,9 32,7 100 1996 44,1 29,9 16,9 4,5 4,7 100

Nguån: Tr êng ®¹i häc óc 1998

2.27 Sè liÖu trªn cho thÊy tÇm quan träng cña Quan hÖ th ¬ng m¹i b×nh th êng hãa cña ViÖt Nam (hay cßn gäi lμ qui chÕ tèi huÖ quèc) trªn thÞ tr êng Mü. Çc c«ng ty lín nªn cã sù chuÈn bÞ tèt cho thêi ®iÓm nμy vμ cè g¾ng ®Èy m¹nh h¬n n÷a xuÊt khÈu ®Ó cã thªm thÞ phÇn, ngay c¶ khi chØ thu ® îc lîi nhuËn rßng thÊp.

2.28 XuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr êng EU bÞ c¶n trë bëi h¹n ng¹ch nhËp khÈu vμo EU. §iÒu nμy ®· lμm gi¶m møc t¨ng tr ëng xuÊt khÈu v× EU lμ thÞ tr êng lín thø hai sau NhËt B¶n. Do cuéc khñng ho¶ng hiÖn nay ë NhËt B¶n vμ viÖc ViÖt Nam kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr êng Mü v× ch a cã ® îc quan hÖ th ¬ng m¹i b×nh th êng hãa nªn thÞ tr êng EU ngμy cμng trë nªn quan träng h¬n ®èi víi ViÖt Nam. H¬n n÷a, gÇn ®©y thÞ tr êngEU l¹i t¨ng thªm h¹n ng¹ch vμ mét vμi lo¹i h¹n ng¹ch ®· ® îc ph©n bæ tr íc ®©y ®Õn cuèi n¨m 1998 vÉn ch a ® îc sö dông hÕt.

2.29 Quan hÖ th ¬ng m¹i víi thÞ tr êng EU. BiÓu ®å d íi ®©y biÓu diÔn çc n íc EU nhËp khÈu hμng cña çc nhμ may ViÖt Nam. Cho ®Õn nay th× §øc lμ thÞ tr êng quan träng nhÊt ®èi víi ngμnh may mÆc ViÖt Nam.

2.30 Khi xem xÐt ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr êng EU vμ viÖc sö dông h¹n ng¹ch vμo EU th× cÇn ph¶i l u ý r»ng viÖc ph©n bæ h¹n ng¹ch vμo nh÷ng nhãm s¶n

H×nh 2.3: XuÊt khÈu hμng dÖt may sang EU trong n¨m 1997

§øc42.0%

Ph¸p14.5%

Hμ Lan12.5%

UK9.2%

Italia6.5%

T©y Ban Nha6.0%

Çc n íc kh¸c9.3%

- - 13

phÈm chÝnh nh Nhãm 4 (¸o ph«ng) hay Nhãm 7 (¸o çnh n÷) ®· t¨ng trªn 50% kÓ tõ n¨m 1996.

2.31 N¨m 1998, ViÖt Nam chØ sö dông hÕt h¹n ng¹ch ph©n bæ cho Nhãm 6 (quÇn ©u nam) vμ 97,8% h¹n ng¹ch cÊp cho Nhãm 21. Nh÷ng nhãm quan träng kh¸c nh Nhãm 7 (¸o çnh n÷) hay Nhãm 27 (¸o s¬ mi n÷) kh«ng sö dông hÕt h¹n ng¹ch v× mét vμi lý do sau:

ViÖc ph©n bæ h¹n ng¹ch kh«ng ® îc tæ chøc tèt. ThÞ tr êng may mÆc cña EU n¨m 1998 trë nªn yÕu h¬n so víi çc thÞ tr êng kh¸c. Çc n íc nh Bangladesh nÕu nh tr íc ®©y ch a tõng cung cÊp çc s¶n phÈm nμy th× nay còng b¾t ®Çu s¶n xuÊt ¸o jackets Nhãm 21.Çc n íc §«ng ¢u còng ®· cã ® îc nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh vÒ çc s¶n phÈm nμy vμ mét sè lo¹i s¶n phÈm kh¸c.

2.32 Tuy nhiªn, do ViÖt Nam vÉn b¸n s¶n phÈm cña m×nh qua trung gian nªn vÉn duy tr× ® îc tÝnh c¹nh tranh. B¶ng ë trang sau sÏ cho thÊy t×nh h×nh sö dông h¹n ng¹ch cña çc nhμ xuÊt khÈu may mÆc ch©u ¸ trong vμi n¨m qua.

2.33 Qu¶n lý h¹n ng¹ch vμo thÞ tr êng EU. §Ó t¨ng c êng xuÊt khÈu hμng ViÖt Nam vμo thÞ tr êng EU th× cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng qu¶n lý h¹n ng¹ch chuyªn nghiÖp. §Ó thóc ®Èy viÖc ph©n bæ h¹n ng¹ch, tr íc tiªn ñy ban §Êu thÇu H¹n ng¹ch thuéc Bé Th ¬ng M¹i ®· quyÕt ®Þnh b¸n ®Êu gi¸ c«ng khai mét phÇn h¹n ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr êng EU n¨m 1999. MÆc dï biÖn ph¸p nμy ® îc ®Æt ra gi¶i quyÕt nh÷ng phª ph¸n cña çc c«ng ty liªn doanh, çc c«ng ty n íc ngoμi vμ çc doanh nghiÖp t nh©n vÒ viÖc ph©n bæ h¹n ng¹ch hiÖn nay, nh ng míi chØ b¸n ra ch a ®Õn 3% tæng h¹n ng¹ch.

2.34 Çc doanh nghiÖp tham gia ®Êu gi¸ ph¶i nép 50.000 ®ång (phÝ ®Êu gi¸) céng víi 2 triÖu ®ång ®ãng tr íc cho mçi lo¹i quÇn ¸o mμ hä muèn ®Êu gi¸. §ît ®Êu gi¸ ®· diÔn ra t¹i v¨n phßng Bé Th ¬ng M¹i ë Hμ Néi vμo ngμy 15/12/1999. H¹n ng¹ch s¶n phÈm ® îc b¸n c«ng khai cho nh÷ng ng êi ®Æt gi¸ cao nhÊt gåm: 240.000 ¸o ph«ng (lo¹i 4); 280.0000 quÇn ©u (lo¹i 6); 210.000 ¸o çnh n÷ (lo¹i 7); 25.000 ¸o jacket n÷ (lo¹i 15); 1,4 triÖu ¸o jacket (lo¹i 21); 80.000 chiÕc v¸y (lo¹i 26); 80.000 bé quÇn ¸o thÓ thao (lo¹i 73).

2.35 Khñng ho¶ng ch©u ¸: Nh÷ng n íc ch©u ¸ chÞu ¶nh h ëng nhiÒu nhÊt trong cuéc khñng ho¶ng nh Hμn Quèc, In®«nªsia, NhËt, Malaysia, Philippines vμ Th¸i Lan l¹i chiÕm 52% thÞ tr êng xuÊt khÈu hμng may mÆc cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn thÞ tr êng quan träng nhÊt ®èi víi ViÖt Nam lμ NhËt B¶n víi gÇn 42% thÞ phÇn. Nh÷ng thÞ tr êng kh¸c nh §μi Loan hay Hμn Quèc chñ yÕu lμ çc ®èi t¸c th ¬ng m¹i chø kh«ng ph¶i lμ nh÷ng kh¸ch hμng cuèi cïng. NÐt ®Æc tr ng trong quan hÖ th ¬ng m¹i víi In®«nªsia, Malaysia, Phillipines vμ Th¸i Lan lμ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cßn yÕu kÐm, çc chñng lo¹i mÆt hμng cßn h¹n hÑp.

2.36 Cuéc khñng ho¶ng ch©u ¸ cã ¶nh h ëng rÊt lín tíi kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, ®Æc biÖt lμ xuÊt khÈu sang NhËt B¶n. EU vμ NhËt B¶n lu«n lμ nh÷ng thÞ tr êng lín nhÊt ®èi víi hμng may mÆc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Do h¹n ng¹ch xuÊt khÈu sang EU mμ ViÖt Nam nhËn ® îc h¹n chÕ, nªn çc c«ng ty may cña ViÖt Nam ®ang ph¶i c¹nh tranh kh¸ gay g¾t víi çc n íc xuÊt khÈu l©u n¨m cã quy m« h¬n trªn thÞ tr êng §«ng ¸ nh Trung Quèc, In®«nªsia, Ên §é, v.v. mμ kh«ng cã ® îc nh÷ng lîi thÕ ban ®Çu vÒ h¹n ng¹ch ®èi víi thÞ tr êng EU.

2.37 Mét sè kh¸ch hμng NhËt B¶n ®· phμn nμn v× nhËn ® îc Ýt ®¬n ®Æt hμng tõ trô së. Hä gÆp khã kh¨n trÇm träng trong viÖc ph¸t huy c«ng suÊt s¶n xuÊt hiÖn nay còng nh trong viÖc t×m kiÕm çc quan hÖ víi thÞ tr êng EU. Chõng nμo nÒn kinh tÕ NhËt B¶n cßn t¨ng tr ëng thÊp, th× nhu cÇu hμng may mÆc sÏ cßn thÊp. Tuy nhiªn, lμ c êng quèc kinh tÕ thø hai trªn thÕ giíi vμ víi nh÷ng kû lôc tr íc kia vÒ th ¬ng m¹i hμng may mÆc, NhËt B¶n ®ang vμ

- - 14

vÉn sÏ lμ mét trong nh÷ng kh¸ch hμng quan träng nhÊt ®èi víi çc s¶n phÈm may mÆc cña ViÖt Nam.

2.38 Çc kh¸ch hμng míi vμ çc thÞ tr êng míi: Nga, çc n íc vïng Baltic (çc n ícLiªn x« cò), Nam T , Ba Lan vμ n íc céng hoμ SÐc lμ çc kh¸ch hμng ®øng hμng ®Çu vÒ ph ¬ng thøc FOB/nhê thu cña ViÖt Nam, song trong n¨m 1998, kim ng¹ch xuÊt khÈu hμng may mÆc cña ViÖt Nam víi çc n íc nμy ®· gi¶m m¹nh. Kim ng¹ch xuÊt khÈu sang çc n íc Nga, Hungari, Ba Lan vμ çc quèc gia vïng Baltic gi¶m chÝnh lμ do nh÷ng khã kh¨n kinh tÕ cña çc n íc nμy.

2.39 ë Nga, kim ng¹ch xuÊt khÈu gi¶m lμ do sù mÊt gi¸ cña ®ång Róp so víi tÊt c¶ çc ®ång tiÒn m¹nh, gi¶m m¹nh trong chi tiªu cña ng êi tiªu dïng, do sù phô thuéc cña mét lo¹t çc n íc §«ng ¢u vμo th ¬ng m¹i víi Nga. Nh×n chung, ai còng thÊy ® îc r»ng nh÷ng thÞ tr êng nμy cã tÇm quan träng thÊp ®èi víi ViÖt Nam cho tíi n¨m 2001.

2.40 KÕt qu¶ ph©n tÝch çc thÞ tr êng xuÊt khÈu tr íc ®©y vμ hiÖn nay cho thÊy çc nhμ xuÊt khÈu ViÖt Nam ch a th©m nhËp ® îc mét sè lín thÞ tr êng nh Nam Mü, Trung §«ng vμ Nam Phi, cho dï trªn thùc tÕ çc nhμ xuÊt khÈu lín kh¸c ë ch©u ¸ nh Trung Quèc, Ên§é ®ang xuÊt khÈu rÊt m¹nh sang çc thÞ tr êng nμy. Çc c«ng ty may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nªn tiÕn hμnh th¨m dß çc thÞ tr êng nμy.

- - 15

B¶ng 2.3: T×nh h×nh sö dông h¹n ng¹ch vμo thÞ tr êng EU cña c¸c n íc Ch©u ¸ (13/1/1999)

Nhãm Bangladesh Trung Quèc Ên §é Indonexia Sri Lanka ViÖt Nam §¬n vÞ triÖu 96 97 98 96 97 98 96 97 98 96 97 98 96 97 98 96 97 98 99*

4 GiÊy phÐp 262 231 255 55 74 76 74 71 67,5 24,4 25,5 23,4 -- -- -- 4,5 4,4 6,6 0

H¹n ng¹ch (*) (*) (*) 75 82 83 60 62 67 36,3 38 40,2 -- -- -- 4,3 4,3 6,6 6,8

% sö dông -- -- -- 73,08 90 91 126 112 95 67,2 67,1 58,3 -- -- -- 104,8 102 100 0 6 GiÊy phÐp 23 33 37 25 26 26,5 7,8 8,1 9,4 79 8,8 10,7 6,4 7,2 7,4 2,9 2,8 4,3 0,02 H¹n ng¹ch (*) (*) (*) 26 26 26,7 7,3 7,7 8,3 10,3 11 12 7,3 8,1 9,1 2,7 2,7 4,1 4,3 % sö dông -- -- -- 110 100 90,2 106,8 105,3 113,4 76,5 80 89,3 87,5 88,7 80,8 106,8 103 103,8 0,5 7 GiÊy phÐp -- -- -- 11,5 11,8 11,7 59,4 58,7 48,4 5,8 7 7,7 12 14,1 13,6 1,6 1,5 1,9 0 H¹n ng¹ch -- -- -- 11,9 12 12,2 57,2 58,9 61 7,6 8,1 8,8 11,4 12,5 14,2 1,4 1,4 2,2 2,2 % sö dông -- -- -- 96,6 97,9 96,1 103,7 99,7 79,3 76,4 85,8 87 105 112,3 96,2 116,2 108 88,9 0

8 GiÊy phÐp 134 125 131 17,5 16,9 15,7 60 43,7 39,6 9,7 13,2 16 7,1 5,5 3,7 6,7 8,1 9,1 0 H¹n ng¹ch (*) (*) (*) 16,7 16,9 17,2 41 42,3 44 11,9 12,8 13,9 9,3 10,3 11,6 8,3 8,4 9,6 9,9 % sö dông -- -- -- 104,7 99,8 91,5 124,2 103,4 90 81,2 103,6 114,9 76,3 53,7 32,3 80,8 96,3 94,9 0 16 GiÊy phÐp -- -- -- 3 3,8 4,7 -- -- -- -- -- -- -- -- -- 0,009 0,000 0,004 0 H¹n ng¹ch -- -- -- 15 15,2 15,5 -- -- -- -- -- -- -- -- -- 0,2 0,2 §ang

theo dâi§ang

theo dâi % sö dông -- -- -- 20,5 25,1 30,6 -- -- -- -- -- -- -- -- -- 3,1 1 -- -- 17 Gi©y phÐp -- -- -- 3,7 8,7 8,8 -- -- -- -- -- -- -- -- -- 0,02 0,02 0,06 0 H¹n ng¹ch -- -- -- 9,9 10 10,2 -- -- -- -- -- -- -- -- -- 0,2 0,2 §ang

theo dâi§ang

theo dâi % sö dông -- -- -- 37,5 86,8 86,3 -- -- -- -- -- -- -- -- -- 8,2 11,8 -- -- 21 GiÊy phÐp -- -- -- 14,6 16,5 14,2 -- -- -- 20,9 23,8 19,9 2,5 2,5 2,4 11,4 11,7 13,9 0 H¹n ng¹ch -- -- -- 15,4 17 17,4 -- -- -- 28,8 29,9 31,2 8,3 9,2 10,6 9,9 10,2 14,3 15 % sö dông -- -- -- 95,1 95 29,4 -- -- -- 72,6 79,6 63,8 30,2 27,3 22,5 115,2 114,5 97,8 0 26 GiÊy phÐp -- -- -- 4,3 4,4 5,2 21,8 20,8 19,6 -- -- -- -- -- -- 0,6 0,4 0,5 0 H¹n ng¹ch -- -- -- 4,9 5 5,1 14,9 15,6 16,5 -- -- -- -- -- -- 0,4 0,4 0,7 0,7 % sö dông -- -- -- 86,2 88 102,9 146,5 133,3 119 -- -- -- -- -- -- 128,5 90,1 79,9 0 27 GiÊy phÐp -- -- -- -- -- -- 11 10,2 11,2 -- -- -- -- -- -- 0,2 0,2 0,8 0 H¹n ng¹ch -- -- -- -- -- -- 12,8 13,4 14,2 -- -- -- -- -- -- 0,2 0,2 §ang

theo dâi§ang

theo dâi % sö dông -- -- -- -- -- -- 86 76,3 78,9 -- -- -- -- -- -- 103 105 -- --

Nguån: Phßng Nghiªn Cøu Kinh Tª Liªn Bang §øc, Eschborn 1999 (*) §ang theo dâiNhãm 4 = ¸o ph«ng (dÖt kim/ ®an) Nhãm17 = ¸o jacket nam/¸o céc Nhãm 6 = quÇn ©u nam/ n÷ (dÖt) Nhãm 21 = ¸o cã mò Nhãm 7 = ¸o c¸nh n÷ Nhãm 26 = v¸y dμi Nhãm 8 = s¬ mi nam Nhãm 27 = v¸y ng¾n Nhãm 16 =comple nam Sur = ®ang theo dâi/ kh«ng h¹n ng¹ch

17

C. §¸nh gi¸ cÊp doanh nghiÖp

1. Tæng quan

2.41 So víi çc doanh nghiÖp nhμ n íc, sè l îng çc doanh nghiÖp may mÆc chuyªn nghiÖp t nh©n vÉn cßn t ¬ng ®èi Ýt. Theo kÕt qu¶ pháng vÊn çc doanh nghiÖp t nh©n vμ HiÖp héi May mÆc, hiÖn nay cã kho¶ng 150 doanh nghiÖp t nh©n “chuyªn nghiÖp” ®ang ho¹t ®éng ë ViÖt Nam nh ng chØ rÊt Ýt trong sè ®ã tham gia xuÊt khÈu “trùc tiÕp”. Mét sè lín çc doanh nghiÖp nhá h¬n ho¹t ®éng d íi h×nh thøc gia c«ng cho çc doanh nghiÖp nhμ n íc hay cho çc doanh nghiÖp t nh©n lín h¬n.

2.42 V× çc doanh nghiÖp nμy ho¹t ®éng d íi h×nh thøc lμm gia c«ng cho çc doanh nghiÖp nhμ n íc vμ doanh nghiÖp t nh©n kh¸c vèn còng lμ gia c«ng cho çc ®¹i lý may mÆc cña Hång K«ng vμ §μi Loan nªn gi¸ gia c«ng mμ hä nhËn ® îc rÊt thÊp. MÆt kh¸c, c¹nh tranh vÒ gi¸ trªn thÞ tr êng nμy còng rÊt m¹nh. Th«ng th êng çc doanh nghiÖp nμy kh«ng cã mét chót kinh nghiÖm nμo vÒ xuÊt khÈu còng nh hä kh«ng hÒ ®¨ng ký ho¹t ®éng xuÊt khÈu. V× hä ho¹t ®éng trªn c¬ së CM (c¾t may) nªn hä kh«ng cã kh¶ n¨ng mua v¶i còng nh phô kiÖn vμ còng kh«ng cã kh¶ n¨ng tμi chÝnh ®Ó mua nguyªn vËt liÖu.

2.43 Trong çc cuéc pháng vÊn nμy, çc doanh nghiÖp lu«n phμn nμn vÒ t×nh tr¹ng gi¶m ®¬n ®Æt hμng cña çc kh¸ch hμng hiÖn t¹i do cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ ch©u ¸ còng nh thñ tôc mua hμng chËm ch¹p cña EU. RÊt dÔ gi¶i thÝch cho t×nh tr¹ng nμy v× çc doanh nghiÖp lín tËn dông hÕt c«ng suÊt hiÖn cã cña hä tr íc khi chuyÓn çc ®¬n hμng cho ng êi gia c«ng. Çc doanh nghiÖp võa vμ nhá nμy vμ çc doanh nghiÖp t nh©n lín kh¸c rÊt mong muèn ® îc lμm viÖc trùc tiÕp víi kh¸ch hμng EU ®Ó hä cã thÓ ph¸t huy tèi ®a c«ng suÊt cña m×nh còng nh®Ó ® îc tham gia c¹nh tranh trªn thÞ tr êng thÕ giíi víi çc møc gi¸ t ¬ng ®èi thÊp.

2.44 Kh¶ n¨ng cã h¹n ng¹ch. TÊt c¶ çc c«ng ty ®Òu than phiÒn nhiÒu vÒ hÖ thèng ph©n bæ h¹n ng¹ch EU hiÖn hμnh. Çc doanh nghiÖp nhμ n íc vμ c«ng ty liªn doanh ® îc u tiªn trong viÖc ph©n bæ h¹n ng¹ch lμm cho çc c«ng ty míi thμnh lËp vμ doanh nghiÖp t nh©n nhá trªn thùc tÕ kh«ng ® îc ph©n bæ h¹n ng¹ch. HiÖn thêi, gi¶i ph¸p duy nhÊt cña hä lμ mua h¹n ng¹ch trong çc cuéc ®Êu gi¸ hay mua l¹i h¹n ng¹ch trùc tiÕp tõ çc doanh nghiÖp nhμ n íc víi gi¸ cao.

2.45 TiÕp cËn thÞ tr êng. Nh×n chung çc nhμ xuÊt khÈu hμng may mÆc t nh©n kh«ng cã mèi quan hÖ trùc tiÕp víi çc c«ng ty n íc ngoμi, nhÊt lμ çc c«ng ty kh«ng cã v¨n phßng kiÓm tra chÊt l îng hay v¨n phßng mua hμng ë ViÖt Nam. Nãi chung, kh¸ch hμng ch©u ¢u cã xu h íng mua hμng th«ng qua ®¹i lý ch©u ¸ tõ Hång K«ng hay Hμn Quèc. Nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu yÕu kÐm cña çc c«ng ty may t nh©n lμ hä nhËn ® îc gi¸ gia c«ng rÎ m¹t vμ chØ cã kh¶ n¨ng ho¹t ®éng trong thÞ tr êng néi ®Þa yÕu kÐm. Mét ®iÓm yÕu n÷a cña çc c«ng ty nμy lμ hä vÉn tËp trung vμo çc lo¹i s¶n phÈm truyÒn thèng nh quÇn, v¸y, ¸o çnh n÷ vμ ¸o jacket ®¬n gi¶n.

2.46 H×nh thøc hîp t¸c gi÷a çc C«ng ty may mÆc vμ Kh¸ch hμng cña hä. B¶ng d íi ®©y cho thÊy çc h×nh thøc hîp t¸c gi÷a çc c«ng ty víi kh¸ch hμng cña hä.

18

B¶ng 2.4: §Þa vÞ trªn thÞ tr êng cña çc c«ng ty may mÆc

Lo¹i h×nh kinh doanh

S¨n phÈm/dÞch vô cña lo¹i h×nh kinh doanh nμy

Çc nhãm môc tiªu trªn thÞ tr êng xuÊt khÈu

CM (c¾t -may)

S¶n xuÊt (c¾t, may v.v.)

C«ng nghiÖp (çc nhμ s¶n xuÊt / çc h·ng trung gian) Nhμ b¸n lÎ lín (USA)

CMT (c¾t-may-hoμn thiÖn)

S¶n xuÊt Mua s¾m phô kiÖn

trang trÝ

C«ng nghiÖp (çc h·ng trung gian)Nhμ nhËp khÈu Nhμ b¸n lÎ lín (USA)

RTU(hμng sö dông ® îc ngay)

S¶n xuÊt Mua v¶i vμ phô kiÖn

trang trÝ

C«ng nghiÖp (çc h·ng trung gian)Nhμ nhËp khÈu Nhμ b¸n lÎ lín

RTS (Hμng s½n sμng b¸n)

Ph¸t triÓn s¶n phÈm (s¶n phÈm c¬ b¶n) S¶n xuÊt Mua nguyªn liÖu

Nhμ nhËp khÈu Nhμ b¸n lÎ lín

Nhê thu Ph¸t triÓn s¶n phÈm (d©y chuyÒn s¶n xuÊt) Mua nguyªn liÖu Marketing s¶n phÈm

Nhμ b¸n lÎ lín M¹ng l íi çc cöa hμng / m¹ng

l íi çc cöa hμng quÇn ¸o Nhμ b¸n lÎ chuyªn m«n

2.47 §å thÞ d íi ®©y cho thÊy hiÖn tr¹ng cña çc c«ng ty may t nh©n ViÖt Nam d íi gi¸c ®é hiÖu suÊt vμ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña çc c«ng ty ®ã.

B¶ng 2.5: VÞ thÕ cña çc c«ng ty May mÆc t nh©n ViÖt Nam

100 %

75 %

50 %

25 %

HiÖu qu¶

HiÖu lùc

CM CMT RTU RTS S u tËp Nh n hiÖuDÞch vô

Kinh doanh FOB

Kinh doanh Thêi trang

Sù tham gia16 c«ng ty may t nh©n1 C«ng ty dÖtChñ tÞch vμ Phã chñ tÞch HIÖp

Héi DÖt may vμ Thªu ren

Çn bé MPDF

* Nh÷ng ®¸nh gi¸ dùa trªn th¶oluËn vμ nhËn ®Þnh cña nhãm

19

2.48 HiÖu suÊt: Trong mét qu¸ tr×nh kü thuËt, hiÖu suÊt th êng ® îc ®o b»ng tû lÖ phÇn tr¨m, tøc lμ mét qu¸ tr×nh/c«ng viÖc ® îc thùc hiÖn tèt nh thÕ nμo trong ph¹m vi mét c«ng ty/bé phËn. HiÖu qu¶: Trong mét ho¹t ®éng cã ®Þnh h íng thÞ tr êng h¬n, hiÖu qu¶ m« t¶ ® îc lo¹i h×nh qu¸ tr×nh/c«ng viÖc ®ang ® îc thùc hiÖn lμ g×.

2.49 §å thÞ nμy cho thÊy râ r»ng phÇn lín çc c«ng ty (kho¶ng 80%) ho¹t ®éng trªn c¬ së c¾t - may. Víi ph ¬ng thøc ho¹t ®éng nμy, hiÖu suÊt cña hä ë trong kho¶ng 45-55%, cã nghÜa lμ hä cßn rÊt nhiÒu kh¶ n¨ng ®Ó n©ng cao hiÖu suÊt cña qu¸ tr×nh gia c«ng nμy.

2.50 Trong sè çc c«ng ty cßn l¹i, kho¶ng 10% ho¹t ®éng theo ph ¬ng thøc CMT (c¾t-may-hoμn thiÖn), tøc lμ çc nhμ s¶n xuÊt mua mét sè v¶i vμ çc phô kiÖn trang trÝ cho kh¸ch hμng, vμ kho¶ng 5% ho¹t ®éng theo ph ¬ng thøc hμng s½n sμng sö dông vμ hμng s½n sμng ®Ó b¸n. Theo th«ng tin cña çc cuéc pháng vÊn, chØ cã rÊt Ýt c«ng ty hiÖn ®ang thùc hiÖn kinh doanh FOB.

2. Qu¶n lý

2.51 §å thÞ d íi ®©y cho thÊy t×nh tr¹ng qu¶n lý hiÖn nay cña çc c«ng ty may t nh©n ViÖt Nam, ph©n theo çc chøc n¨ng qu¶n lý kh¸c nhau.

2.52 Ho¹t ®éng Marketing ® îc ph©n chia thμnh thÞ tr êng néi ®Þa vμ thÞ tr êng xuÊt khÈu v× çc c«ng ty häat ®éng trong c¶ hai thÞ tr êng vμ ho¹t ®éng cña hä trªn hai thÞ tr êng nμy hoμn toμn kh¸c nhau.

2.53 S¶n xuÊt. Trªn khÝa c¹nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, çc c«ng ty may t nh©n ® îc tæ chøc kh¸ tèt. Çc c«ng ty cã m¸y mãc vμ thiÕt bÞ t ¬ng ®èi tèt. PhÇn lín hä vËn hμnh çc m¸y mãc nμy mét çch chuyªn nghiÖp. HiÖu suÊt trong s¶n xuÊt n»m trong kho¶ng 40-60%, cã nghÜa lμ çc c«ng ty ®ã vËn hμnh xÝ nghiÖp cña hä t ¬ng ®èi thμnh c«ng. PhÇn lín çc c«ng ty may chØ lμm viÖc mét ca, nh ng ca lμm viÖc cña hä th«ng th êng kÐo dμi tõ 9-10 giê mét ngμy. Çc doanh nghiÖp nμy cho biÕt r»ng viÖc tæ chøc lμm viÖc thªm ca hai ph¶i cÇn rÊt nhiÒu ®Õn çc ho¹t ®éng tæ chøc vμ giÊy phÐp. H¬n n÷a, hiÖn thêi hä kh«ng nhËn ® îc nhiÒu ®¬n ®Æt hμng ®Õn møc cÇn ph¶i lμm viÖc hai ca.

2.54 Ho¹t ®éng kho vËn. Trong tμi liÖu nμy chóng ® îc ®Þnh nghÜa lμ qu¸ tr×nh vËn chuyÓn nguyªn liÖu tõ ng êi ®Æt hμng ®Õn nhμ m¸y còng nh c«ng t¸c kiÓm so¸t nguyªn liÖu vμ c«ng viÖc trong nhμ m¸y. C«ng t¸c kho vËn cña çc doanh nghiÖp vÉn cßn t ¬ng ®èi kÐm. HiÖu qu¶ ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nμy trong kho¶ng tõ 20-30%. PhÇn lín çc doanh nghiÖp ® îc pháng vÊn ®Òu x¸c nhËn lμ hä kh«ng cã mÊy kiÕn thøc vμ kinh nghiÖm ®Ó c¶i thiÖn ho¹t ®éng kho vËn trong c«ng ty m×nh.

20

B¶ng 2.6: Ho¹t ®éng qu¶n lý

2.55 Hμnh chÝnh/KÕ to¸n. VÒ çc bé phËn hμnh chÝnh vμ kÕ to¸n, çc c«ng ty cho biÕt kinh nghiÖm vμ ho¹t ®éng cña çc bé phËn nμy cßn yÕu kÐm. PhÇn lín çc doanh nghiÖp vÉn cßn sö dông çch h¹ch to¸n chi phÝ trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch vμ ch a ¸p dông çc hÖ thèng tÝnh to¸n hiÖn ®¹i h¬n nh ®iÓm hoμ vèn, tû lÖ l·i ®ñ trang tr¶i chi phÝ. ThiÕu çc kiÕn thøc nhvËy, nhÊt lμ trong thêi kú nhμ m¸y Ýt viÖc lμm, lμ mét nh îc ®iÓm ®¸ng l u ý cña çc doanh nghiÖp t nh©n.

2.56 Do nh÷ng nh îc ®iÓm nªu trªn nªn viÖc h¹ch to¸n gi¸, chi phÝ vμ lËp kÕ ho¹ch néi bé rÊt kÐm. H¬n n÷a, çc yÕu kÐm nμy kh«ng t¹o ra ch¾c ch¾n vÒ kÕ ho¹ch cÇn thiÕt ®Ó çc nhμ qu¶n lý h¹ch to¸n ® îc toμn bé chi phÝ, gi¸ tõng s¶n phÈm còng nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng chung cña c«ng ty.

2.57 Mua vËt t . TÊt c¶ çc c«ng ty ® îc pháng vÊn ®Òu cho biÕt lμ kiÕn thøc cña hä trong viÖc mua v¶i, phô kiÖn, vμ çc lo¹i vËt t kh¸c cho b¶n th©n hä còng nh cho kh¸ch hμng cña hä cßn rÊt yÕu kÐm. Çc nhμ m¸y dÖt trong n íc kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt v¶i cã tÝnh c¹nh tranh cao vÒ chÊt l îng vμ gi¸ c¶. Çc c«ng ty kh«ng tiÕp cËn ® îc çc thÞ tr êng nguyªn vËt liÖu n íc ngoμi, thiÕu çc mèi quan hÖ còng nh kiÕn thøc cÇn thiÕt vÒ nguån vμ çch thøc mua v¶i vμ çc phô kiÖn theo gi¸ quèc tÕ.

2.58 Nh©n lùc. PhÇn lín çc c«ng ty cho r»ng qu¶n lý nh©n lùc cña hä lμ t ¬ng ®èi tèt trong ®iÒu kiÖn trong n íc hiÖn nay. Hä kh¼ng ®Þnh lμ cã ®ñ nh©n c«ng cho çc nhμ m¸y may còng nh cã c¶ çc tæ chøc, çc tr êng ®μo t¹o ®Ó hä cã thÓ göi c«ng nh©n ®i ®μo t¹o vÒ may.

2.59 Mét ®iÓm rÊt yÕu lμ ®éi ngò qu¶n lý cÊp trung gian vμ cÊp cao trong s¶n xuÊt còng nhtrong çc chøc n¨ng qu¶n lý kh¸c (marketing, kÕ to¸n v.v..). TÊt c¶ çc c«ng ty ®Òu phμn nμn vÒ t×nh tr¹ng thiÕu nh©n lùc cã kü n¨ng, nhÊt lμ trong lÜnh vùc b¸n hμng vμ marketing. PhÇn lín çc øng cö viªn ®Òu kh«ng cã kinh nghiÖm lμm viÖc víi thÞ tr êng ngoμi n íc còng nhtr×nh ®é ngo¹i ng÷ cÇn thiÕt.

100 %

75 %

50 %

25 %

HiÖu suÊt

HiÖu qu¶ S¶n xuÊt HËu cÇn Hμnh chÝnh/

Qu¶n trÞMua s¾m Nguån

nh©n lùcMarketing

§¸nh gi¸ vÒ vÞ thÕ dùa trªnth¶o luËn vμ quyÕt ®Þnh cña nhãm!

ThÞ tr êngxuÊt khÈu

ThÞ tr êngtrong n íc

21

2.60 Marketing. Çc c«ng ty ph©n biÖt çc ho¹t ®éng marketing néi ®Þa vμ marketing xuÊt khÈu. TÊt c¶ çc c«ng ty ®Òu cho r»ng kü n¨ng vμ kinh nghiÖm marketing tæng hîp cña hä cßn rÊt thÊp. §èi víi thÞ tr êng xuÊt khÈu quan träng EU, kinh nghiÖm kinh doanh cña hä còng rÊt nghÌo nμn.

2.61 Çc c«ng ty kh«ng hÒ cã quan hÖ trùc tiÕp víi kh¸ch hμng n íc ngoμi vμ hä rÊt thô ®éng trong çc ho¹t ®éng marketing. Çc doanh nghiÖp t nh©n quy m« trung b×nh th êngkh«ng tham gia vμo çc héi chî quèc tÕ, çc ®oμn ®i giíi thiÖu s¶n phÈm hay ho¹t ®éng khuyÕn m¹i nμo v.v.. §iÒu nμy ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng lμ çc doanh nghiÖp t nh©n chê ®îi çc ®¹i lý Hång K«ng hay Hμn Quèc mang çc ®¬n ®Æt hμng ®Õn cho hä.

2.62 Çc kü n¨ng b¸n hμng trªn thÞ tr êng trong n íc ë møc cao h¬n mét chót víi hiÖu suÊt trung b×nh tõ 25-30%

2.63 Tuy nhiªn, thÞ tr êng trong n íc vÉn cßn non yÕu vμ gÆp ph¶i rÊt nhiÒu khã kh¨n, ®Æc biÖt lμ çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ph©n phèi, gi¸ c¶ vμ thñ tôc thanh to¸n cña çc nhμ b¸n lÎ trong n íc.

3. Marketing

2.64 V× phÇn lín çc c«ng ty may mÆc t nh©n ®Òu x¸c ®Þnh Marketing vμ b¸n hμng lμ nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n ®èi víi hä nªn “ho¹t ®éng marketing” ® îc coi lμ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò chñ chèt vμ ® îc ph©n tÝch kü l ìng. M« h×nh hiÖu qu¶ vμ hiÖu suÊt ® îc ¸p dông ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh hiÖn nay.

2.65 §Þnh gi¸. Theo kinh nghiÖm cña çc c«ng ty ® îc pháng vÊn còng nh cña nhμ t vÊn, so víi çc ®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ tr êng thÕ giíi tû lÖ Gi¸ c¶/Gi¸ trÞ cña çc s¶n phÈm may ViÖt Nam t ¬ng ®èi cao. Thùc tÕ nμy ®· ® îc çc kh¸ch hμng ® îc pháng vÊn ë ViÖt Nam còng nh ë EU kh¼ng ®Þnh.

2.66 Nghiªn cøu th«ng tin/thÞ tr êng. Çc c«ng ty may t nh©n kh«ng tiÕp cËn ® îc çc th«ng tin thÞ tr êng, kh«ng nghiªn cøu xu h íng thÞ tr êng vμ th«ng tin kh¸ch hμng. Nguyªn nh©n chñ yÕu lμ hiÖn nay kh«ng cã bÊt kú tæ chøc xóc tiÕn xuÊt khÈu, tæ chøc cña khu vùc tnh©n hay bÊt kú tæ chøc nμo kh¸c cã thÓ cung cÊp nh÷ng th«ng tin quan träng nμy cho çc c«ng ty. TÊt c¶ çc c«ng ty ®Òu cho thÊy r»ng tiÕp cËn ® îc víi çc th«ng tin nh danh môc çc kh¸ch hμng hay ®¹i lý tiÒm n¨ng, sè liÖu vÒ tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña çc n íc kh¸c vμ tÊt c¶ çc th«ng tin cÇn thiÕt kh¸c lμ rÊt quan träng.

22

B¶ng 2.7: Ho¹t ®éng Marketing

100 %

75 %

50 %

25 %

HiÖu suÊt

HiÖu lùc§Þnh gi¸ Nghiªn cøu

th«ng tin/thÞ tr êng

Ph¸t triÓns¶n phÈm-

KhuyÕn tr ¬ngQuan hÖvíi ng êimua/ thÞtr êng xuÊtkhÈu

Giao hμng®óng h¹n

§¸nh gi¸ vμ nhËn®Þnh dùa trªn th¶oluËn nhãm

DÞch vôkh¸ch hμng

C C B AAMøc ®é quanträng

2.67 MÆt kh¸c, kh¸ch hμng tõ NhËt B¶n, Ch©u ¢u vμ çc n íc kh¸c phμn nμn vÒ t×nh tr¹ng kh«ng cã nh÷ng th«ng tin nh danh môc çc nhμ xuÊt khÈu hay çc c«ng ty liªn quan ®Õn ngμnh may mÆc ViÖt Nam. PhÇn lín kh¸ch hμng míi t×m çch tiÕp cËn çc nhμ s¶n xuÊt th«ng qua çc kªnh truyÒn thèng nh Bé C«ng nghiÖp, Phßng Th ¬ng m¹i vμ çc §¹i sø qu¸n ViÖt Nam ë n íc hä. §iÒu nμy ®Æc biÖt g©y trë ng¹i cho c«ng ty may t nh©n v× trªn thùc tÕ hä thùc sù bÞ lo¹i khái çc kªnh nμy. Çc c¬ quan, tæ chøc do nhμ n íc qu¶n lý th êng ® a kh¸ch hμng ®Õn víi çc nhμ s¶n xuÊt truyÒn thèng trùc thuéc nhμ n íc vμ v× vËy hoμn toμn g¹t bá çc c«ng ty may t nh©n ra ngoμi.

2.68 Ph¸t triÓn s¶n phÈm. TÊt c¶ çc c«ng ty ® îc pháng vÊn ®Òu nãi r»ng ph¸t triÓn s¶n phÈm lμ mét ®iÓm cùc kú yÕu kÐm. Çc doanh nghiÖp kh«ng tiÕp cËn ® îc víi th«ng tin thÞ tr êng, th«ng tin thêi trang, çc xu h íng thêi trang míi v.v.. H¬n n÷a, çc c«ng ty còng thiÕu bÝ quyÕt vÒ biÓu sè ®o, danh môc ph©n lo¹i vμ çc sè liÖu kü thuËt ®Ó ph¸t triÓn s¶n phÈm.

2.69 §ång thêi, nh©n viªn phô tr¸ch ph¸t triÓn s¶n phÈm vμ thiÕt kÕ rÊt kÐm vμ kh«ng cã kinh nghiÖm trong viÖc sö dông çc ph ¬ng ph¸p hiÖn ®¹i cña ph ¬ng t©y nh CAD/ CAM hay çc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i kh¸c ®Ó ph¸t triÓn s¶n phÈm. §iÒu nμy rÊt quan träng v× çc c«ng ty quèc tÕ trao ®æi th«ng tin d÷ liÖu vÒ ph¸t triÓn s¶n phÈm cho çc nhμ s¶n xuÊt gia c«ng th«ng qua m¹ng Internet. Çc c«ng nghÖ míi nμy cã tÇm quan träng trong viÖc gióp çc doanh nghiÖp ViÖt Nam trë thμnh çc nhμ xuÊt khÈu theo ph ¬ng thøc FOB hay kinh doanh d íih×nh thøc hμng s½n sμng b¸n/nhê thu. Çc s¶n phÈm vμ mÉu m· thiÕt kÕ trong n íc th êngkh«ng b¸n ® îc trªn çc thÞ tr êng xuÊt khÈu quèc tÕ nh NhËt B¶n vμ EU. V× thêi trang ë çc n íc §«ng ¢u vμ ë Nga rÊt kh¸c so víi thÞ tr êng ViÖt Nam nªn mÉu m· thiÕt kÕ quèc tÕ còng rÊt quan träng. Çc nhμ thiÕt kÕ tham dù vμo çc cuéc tr×nh diÔn thêi trang vμ triÓn l·m

23

trong n íc thùc sù kh«ng thÓ c¹nh tranh ® îc trªn thÞ tr êng xuÊt khÈu mμ chØ trªn thÞ tr êngnéi ®Þa.

2.70 KhuyÕn m¹i. C¸c doanh nghiÖp t nh©n x¸c nhËn lμ c¸c ho¹t ®éng khuyÕn tr ¬ng cña hä c�

ngÖnh may mÆc viÖt nam: public disclosure authorized · 2016. 7. 10. · c. §¸nh gi¸ cÊp...

Documents