ODA

Vai tr ca ODA

Ngun vn ODA c nh gi l ngun ngoi lc quan trng gip cc nc PT thc hin cc chin lc pht trin KTXH ca mnh.

Vai tr ca ODA th hin trn cc gic c bn nh:

ODA l ngun vn b sung gip cho cc nc ngho m bo chi u t pht trin, gim gnh nng cho ngn sch nh nc.

Vn ODA vi c tnh u vit l thi hn cho vay di thng l 10 - 30 nm, li sut thp khong t 0,25% n 2%/nm. Ch c ngun vn ln vi iu kin cho vay u i nh vy Chnh ph cc nc PT mi c th tp trung u t cho cc d n xy dng c s h tng kinh t nh ng s, in, nc, thu li v cc h tng x hi nh gio dc, y t. Nhng c s h tng KTXH c xy dng mi hoc ci to nh ngun vn ODA l iu kin quan trng thc y tng trng nn kinh t ca cc nc ngho. Theo tnh ton ca cc chuyn gia ca WB, i vi cc nc PT c th ch v chnh sch tt, khi ODA tng ln 1% GDP th tc tng trng tng thm 0,5%.

ODA gip cc nc PT pht trin ngun nhn lc, bo v mi trng.

Mt lng ODA ln c cc nh ti tr v cc nc tip nhn u tin dnh cho u t pht trin gio dc, o to, nhm nng cao cht lng v hiu qu ca lnh vc ny, tng cng mt bc c s vt cht k thut cho vic dy v hc ca cc nc PT. Bn cnh , mt lng ODA kh ln cng c dnh cho cc chng trnh h tr lnh vc y t, m bo sc kho cng ng. Nh c s ti tr ca cng ng quc t, cc nc PT gia tng ng k ch s pht trin con ngi ca quc gia mnh.

ODA gip cc nc PT xo i, gim ngho.

Xo i ngho l mt trong nhng tn ch u tin c cc nh ti tr quc t a ra khi hnh thnh phng thc h tr pht trin chnh thc. Mc tiu ny biu hin tnh nhn o ca ODA. Trong bi cnh s dng c hiu qu, tng ODA mt lng bng 1% GDP s lm gim 1% ngho kh, v gim 0,9% t l t vong tr s sinh. V nu nh cc nc giu tng 10 t USD vin tr hng nm s cu c 25 triu ngi thot khi cnh i ngho.

ODA l ngun b sung ngoi t v lm lnh mnh cn cn thanh ton quc t ca cc nc PT.

a phn cc nc PT ri vo tnh trng thm ht cn cn vng lai, gy bt li cho cn cn thanh ton quc t ca cc quc gia ny. ODA, c bit cc khon tr gip ca IMF c chc nng lm lnh mnh ho cn cn vng lai cho cc nc tip nhn, t n nh ng bn t.

ODA c s dng c hiu qu s tr thnh ngun lc b sung cho u t t nhn.

nhng quc gia c c ch qun l kinh t tt, ODA ng vai tr nh nam chm ht u t t nhn theo t l xp x 2 USD trn 1 USD vin tr. i vi nhng nc ang trong tin trnh ci cch th ch, ODA cn gp phn cng c nim tin ca khu vc t nhn vo cng cuc i mi ca Chnh ph. Tuy nhin, khng phi lc no ODA cng pht huy tc dng i vi u t t nhn. nhng nn kinh t c mi trng b bp mo nghim trng th vin tr khng nhng khng b sung m cn loi tr u t t nhn. iu ny gii thch ti sao cc nc PT mc n nhiu, mc d nhn c mt lng ODA ln ca cng ng quc t song li khng hoc tip nhn c rt t vn FDI.

ODA gip cc nc PT tng cng nng lc v th ch

Thng qua cc chng trnh, d n h tr cng cuc ci cch php lut, ci cch hnh chnh v xy dng chnh sch qun l kinh t ph hp vi thng l quc t.

Tuy nhin, ngun vn ODA cng tim n nhiu hu qu bt li i vi cc nc tip nhn nu ODA khng c s dng hiu qu, nh lm tng gnh nng n quc gia, l thuc chnh tr vo nh ti tr,.

THC TIN ODA TI VIT NAM

Thc trng s dng vn ODA

Tng ODA u t vo Vit Nam

Ngy 8/11/1993, Hi ngh bn trn v ODA dnh cho Vit Nam c t chc ti Paris, Php. S kin quan trng ny chnh thc nh du s m u mi quan h hp tc pht trin gia nc Vit Nam trn ng i mi v cng ng cc nh ti tr quc t.

Hin c khong 50 nh ti tr song phng v a phng ang hot ng, cung cp ngun ODA v vn vay u i cho nhiu ngnh, lnh vc kinh t, x hi ca Vit Nam.

Tng vn ODA cam kt trong cc iu c quc t c th t nm 1993 n 2013 t khong 84.69 t USD. k kt c 63.15t USD, trong vn vay u i t 56.1 t USD, chim khong 88,84%; vn ODA khng hon li t 7.05 t USD, chim khong 11,16%. Trong tng s vn ODA k kt, chng ta thc hin gii ngn c 42.69 t USD.

Trong s 56.1 t USD cc khon ODA vay u i k kt, phn ln c li sut rt u i, thi gian vay v n hn di. Khong 45% khon vay c li sut di 1%/nm, thi hn vay t 30-40 nm, trong c 10 nm n hn; khong 40% khon vay c li sut t 1-3%/nm, thi hn vay t 12-30 nm, trong c 5-10 nm n hn; cn li l cc khon vay c iu kin u i km hn.

Trong :

Nht Bn l nh ti tr song phng ln nht cho Vit Nam trong giai on1993-2012: khong 19.81 t USD. Tip theo sau l Php vi 3.91 t USD, th ba l Hn Quc vi tng vn u t l 2.33 t USD.

Ngn hng th gii (WB) ng u trong nhm nh ti tr a phng vi tng vn u t trn 20 t USD. Ngn hng pht trin Chu ( ADB) ng th 2 vi hn 14 t USD.

ODA k kt theo lnh vc:

Lnh vc giao thng vn ti v bu chnh vin thng c u tin tip nhn v s dng ngun vn ODA ln nht trong tng s 6 lnh vc, khong 16.5 t USD, chim 28.25% tng vn ODA trong c nc. Trong 15.9 t USD l vn vay.

Ngnh nng lng v cng nghip c tng vn ODA c k kt trong thi k 1993-2012 t khong 11.6 t USD chim 19.86% tng vn ODA u t vo Vit Nam, trong vin tr khng hon li khng ng k, khong 0,3%.

Lnh vc nng nghip v pht trin nng thn kt hp xa i gim ngho nhn c ngun vn ODA ng th ba vi tng tr gi k kt khong 8,9 t USD, chim khong 15.24% tng vn ODA. (ODA vn vay: 7,4 t USD, ODA vin tr khng hon li: 1,5 t USD).

Hiu qu s dng ODA:

Nh 42.69 triu ngun vn ODA c gii ngn, chng ta c c nhng thnh tu:

Giao thng vn ti:

Vn ODA c s dng khi phc, nng cp v xy dng mi 3.676 km ng quc l; khi phc v ci to khong 1.000 km ng tnh l; Quc l 5, quc l 1A .(on H Ni-Vinh; on TP. H Ch Minh-Cn Th, TP. H Ch Minh-Nha Trang) ng cao tc Thnh ph H Ch Minh - Long Thnh - Du Giy, ng xuyn Thnh ph H Ch Minh - Mc Bi, hm ng b o Hi Vn, cng bin nc su Ci Ln, cng Tin Sa ( Nng), cng Si Gn, nh ga quc t sn bay Tn Sn Nht, cc cu ln nh cu M Thun, cu Cn Th, cu Thanh Tr, cu Bi Chy. Lm mi v khi phc 188 cu, ch yu trn cc Quc l 1, Quc l 10, Quc l 18 vi tng chiu di 33,7 km; ci to v nng cp 10.000 km ng nng thn v khong 31 km cu nng thn quy m nh; Cu M Thun; xy dng mi 111 cu nng thn vi tng chiu di 7,62 km (khu bnh qun khong 25 100 m).

Vn ODA u t nng cp giai on 1 cho cng Hi Phng c th bc xp c 250.000 TEV/nm; nng cp cng Si Gn c cng sut bc xp t 6,8 triu tn/nm ln 8,5 triu tn/nm; xy dng mi cng nc su Ci Ln; ci to cng Tin Sa, Nng.

Nng lng

7 nh my in ln (Ph M 1, Ph M 2, Hm Thun - a Mi, Sng Hinh, a Nhim, Ph Li 2, Tr Nc) . Ngun vn ny h tr ci to, nng cp, pht trin mi nhiu nh my nhit in v thy in vi cng sut ln, in hnh l Nh my nhit in Ph M 2 cng sut 288 MW; nh my nhit in Ph Li II cng sut 600 MW; nh my thu in Hm Thun - a Mi cng sut 475 MW; nh my nhit in Ph M I cng sut 1.090 MW; nh my nhit in Mn cng sut 600 MW...Trong ngnh nng lng in, vn ODA cn u t pht trin h thng ng dy v mng li in phn phi in, bao gm cc d n ng dy 500 KV Plyku Ph Lm, ng dy 220 KV Tao n Nh B, gn 50 trm bin p ca c nc, ci to nng cp mng li in thnh th v nng thn trn 30 tnh v thnh ph.

Gio dc:

i vi lnh vc gio dc o to, ngun vn ny h tr cho vic thc hin ci cch gio dc tt c cc cp hc (gio dc tiu hc, trung hc c s, trung hc ph thng, gio dc i hc, cao ng v dy ngh)... Cc d n vn vay ODA in hnh l d n xy dng Trng i hc Vit c (WB); d n xy dng Trng i hc Khoa hc v CngnghHNi(ADB).

Y t:

Vic ci thin v nng cao cht lng trang thit b cng nh trnh khm cha bnh thng qua cc d n vin tr khng hon li ti hai bnh vin ln l Ch Ry v Bch Mai v cc d n hp tc k thut ca Nht Bn trong lnh vc y t cng gp phn nng cao nng lc ca i ng cn b y bc s cng nh trang thit b khm cha bnh

Chng trnh x hi

Ngun vn ODA ng gp cho s thnh cng ca mt s chng trnh x hi c ngha su rng nh: Chng trnh dn s v pht trin, Chng trnh tim chng m rng, Chng trnh dinh dng tr em, Chng trnh nc sch nng thn, Chng trnh chm sc sc khe ban u, Chng trnh xa i gim ngho. Nh vy, th hng ca nc ta trong bng xp hng v ch s pht trin con ngi ca Lin hp quc u c ci thin hng nm

Bn cnh , nh ngun vn ODA, hu ht cc thnh ph ln, cc thnh ph trc thuc tnh, cc th x v mt s th trn u c cc h thng cp nc sinh hot. Cc thnh ph ln nh H Ni, Thnh ph H Ch Minh, Hi Phng, Nng... hin ang trin khai thc hin nhiu d n ODA pht trin c s h tng th quan trng, quy m ln nh ng st ni , thot nc v x l nc thi, cht thi rn

* ODA gp phn quan trng thc y pht trin nng nghip v nng thn, xa i gim ngho.K t khi thc hin cng cuc i mi nm 1986 cho ti nay, cng cuc xo i gim ngho Vit Nam t c nhng bc tin quan trng. S liu cc cuc iu tra mc sng dn c trong thi gian qua cho thy t l dn ngho gim t 58% vo nm1993 cn 7.6% nm 2013.

Hn ch v nguyn nhn:

Bn cnh nhng ng gp tch cc, vic thu ht v s dng ODA trong thi gian qua cng c nhng mt hn ch ch yu sau:

Qu trnh t chc thc hin d n gp nhiu ch tc, ko di thi gian dn n tc gii ngn vn ODA chm.

Nhng ch tc ch yu do nguyn nhn:

Thiu vn i ng: Mt d n cam kt thng c t l gp vn bnh qun l 80: 20. Cho nn nhng d n c kt cu h tng ln nh nhng ng cao tc, quc l ln n 2-3 t USD. Nu 3 t USD th Vit Nam phi i ng vi s vn rt ln, 20% phn trm ca vn 3 t, l khong 600 triu USD. Hn na, Vit Nam c rt nhiu d n nh vy dn n ngun lc i ng thp. V th s dng vn ODA hin nay cn chm.

VD: Vic ngun vn i ng cp cho cng tc gii phng mt bng lun trong tnh trng git gu, v vai, va thiu, va khng kp thi, ang gy ra rt nhiu h ly xu i vi cc ch u t d n ODA giao thng. Trong d n Xy dng Quc l 3 mi on H Ni - Thi Nguyn, Ban qun l D n 2 (PMU2), Tng cc ng b Vit Nam bng mi cch phi xoay cho c 22 t ng vn i ng trong vi ngy kp chuyn v Kho bc huyn Sc Sn (H Ni) bi thng cho nhng ngi dn sng trn phn ng c thi cng di i ni khc, giao mt bng cho n v thi cng. Nu l khng bi thng tin kp, ngi dn c th s hy b quyt nh, khng chu di i dn n nguy c tuyn cao tc di 68 km tr gi 10.000 t ng, s dng vn vay ODA ca C quan Hp tc quc t Nht Bn (JICA), d kin thng xe ton b vo cui thng 12/2013, s khng th hon thnh nh k hoch.

Gii phng mt bng: Theo ti liu theo di ca B K hoch v u t th 80% cc d n b ch tc, vng mc, chm tr l do nguyn nhn ny. Vic gii phng mt bng Vit Nam l rt gian nan. lm nhng con ng cao tc, nhng d n ln cn chim dng din tch t rt ln nn vic gii phng mt bng ca cc d n Trung ng v a phng thng gp kh khn do gi n b khng thng nht, lm ko di vic gii ngn vn ODA.

V d, d n i Truyn hnh Vit Nam, thi hn rt vn sp ht m mi gii phng xong mt bng; d n nng cp quc l 5, thi gian gii phng mt bng lu gp 4 ln thi gian thi cng cng trnh, do khng c c ch thng nht cho tt c cc a phng lm c s gii quyt cc vn n b.

Nguyn nhn th ba l nng lc, cch iu hnh ca cc Ban qun l d n Trung ng v a phng. Ch ni ring qua v cng tc u thu: Thi gian tin hnh u thu thng b ko di do Vit Nam mi lm quen vi nguyn tc v iu kin u thu theo thng l quc t. Cc PMU thng t a ra cc yu cu ban u m khng c s tham gia ca t vn chuyn nghip nn nhiu d n gy tranh ci, thc mc trong qu trnh chn nh thu hoc ko di thi gian xt thu. Cht lng cc nh thu c la chn thp, khng p ng c yu cu ca d n t ra. Cc PMU khng tin hnh xc minh nhng kh nng ca nh thu nh kh nng ti chnh, kh nng k thut, tin thi cng... V vy, khi thc hin xy ra tnh trng: nh thu khng tun th nghim ngt quy trnh, ni dung trong bn thit k chi tit gim chi ph hoc cn tng tin thc hin th pha nh thu khng c kh nng huy ng ngun lc v ti chnh, my mc thit b, con ngi...trong qu trnh thc hin xy ra tht thot, lng ph. Tht thot trong xy dng c bn hin nay ca Vit Nam chim khong 20%-30% tng vn u t trong tng d n

V d: D n ng st Ct Linh H ng do mt cng ty Trung Quc ln u nhn thu trong lnh vc ng st th ang thi cng dang d nhng i vn ln hn 300 triu USD, C th ni, nng lc qun tr d n, cng tc la chn nh u t ca ngnh ng st v n v lin quan cha th hin ht trch nhim. C mt tnh trng khng t cc d n s dng vn vay, ban u gi b thu thng thp, sau khi trng ri, nh thu tm cch i gi. l k h gy tht thot, lng ph. Ban u nh thu b thu thp trng. H v ra d n rt p nhng khi d n trin khai ri, h mi tm mi cch tng gi ln. Lc , chng ta vo th ci ln lng h ri, s tr tay khng kp. T vic i gi d n ng st ny cho chng ta bi hc thm tha v cng tc u thu.

Gii php

khc phc c vic gii ngn chm cc d n s dng ngun vn ODA chng ta cn c cc bin php c th khc phc ba nguyn nhn chnh trn.

Th nht,cn m bo y v kp thi vn i ng cho cc chng trnh v d n ODA cp thit, c t l gii ngn cao nht v nhanh nht.

Th hai,cc cp chnh quyn phi c chnh sch n b tha ng cho ngi dn. Ngoi ra, pha doanh nghip thc hin d n cn nng cao cc k nng m phn, thng lng y nhanh cng tc gii phng mt bng.

Th ba,cn nng cao nng lc v nhn thc cho i ng tham gia qun l, s dng ngun vn ODA. Bn cnh , phi ch r trch nhim ca c quan, n v tip nhn ngun vn ODA d dng quy ra ngi chu trch nhim khi c sai phm.

Nhn chung, y vn c bn rt nhiu trong cc ngnh khc nhau t trc n nay. Vic gii quyt khng phi l ngy mt ngy hai, v cc gii php a ra ch gii quyt c phn no vn . Tt c ph thuc vo ci ti, ci tm ca cc nh lnh o, c quan qun l c lin quan.

Ngoi nhng gii php nu trn, cn phi c quan nim ng n v ngun vn ODA.

Mt l, y khng phi l ngun vn cho khng. Mc d c mt t l khng hon li (khong 20%) nhng phn ln l vn vay, m vay th phi tr n. V vy, nu vay m s dng khng c hiu qu, gii ngn chm, thi gian thc hin d n ko di th gnh nng n quc gia s ngy cng trm trng.

Hai l, bt k nc no, nc i vin tr cng nh nc nhn vin tr t ngun vn ODA u c tnh n li ch ca dn tc mnh trc tin v iu cng gy nn mt s bt li. V d, cch y mt thi gian, chng ta va mi khnh thnh cu Cn Th. Khi nc Nht a ra vic ny trc ht h ngh ti li ch ca ngi lao ng Nht ch khng phi l li ch ca Vit Nam (tt nhin vic Vit Nam c ci cu cng rt quan trng). Th d, trong rt nhiu iu kin th c mt iu kin gn nh tin quyt l phi trn 50% cc thit b st thp lm cu phi mua ti nc Nht, trong khi theo gi th trng th gii lc by gi thp ca Nht t hn t 25-30% so vi mt lot nc khc nh nc Nga.. Mc d nhn c th li sut rt u i, thi gian n hn rt di, tr n trong mt thi gian n 30, 40 nm nhng pha Vit Nam khng hon ton c li m ci li cho pha Nht Bn l rt ln d mang danh ngha l h tr ngun vn ODA.

HOT NG U T TRC TIP NC NGOI CA CC CNG TY A QUC GIA

Phn loi v chin lc ca cc cng ty a quc gia:

Chin lc ca cng ty a quc gia da trn s sng to (Innovation- Based Multinationals):

Tiu biu trong cc cng ty ny l hng Apple lun gi v tr tin phong trong vic to ra cc sn phm t ph trong gii cng ngh. Trong nm 2013, Apple chi khong 3,4 t USD cho cng tc R&D v hin ang l cng ty sng to nht th gii, cc sn phm ca Apple mang tnh sng to nh iPhone, iPad p ng c nhu cu ca ngi tiu dng, gip Apple c th cnh tranh vi cc cng ty ln khc nh Samsung, GoogleT thu Microsoft cn loay hoay vi Window 3.1.1 Apple a ra h iu hnh Mac ko th thun li, giao din bt mt, t to hng i cho giao din my tnh m bn thn Microsoft phi p dng n tn bn Windows XP. Ri khi giao din bi ton m nhc lu tr, iPod qua mt cc cng ty ln tui hn, to khng gian tn hng gii tr mi cho mi ngi. Tin thm mt bc na, gia nh to khuyt lm c th trng th gii chao o vi iPhone. nh im lm nn tn tui quang vinh cho mt tp on sng to.Gn y nht, sng to cu Apple mt ln na thng hoa, vi nh ngha mi v my tnh bng bng iPad, hon ton xo b nhng n tng v cc my tnh bng thi Windows 97, li cun c nn cng ngh my tnh th gii vo cuc ua si ni n tn by gi.

Tuy nhin, nhng s i u v cng ngh thng c s xi mn. S trng thnh ca ngnh v nhng nhn t khc s thay th cng ngh v tr thnh ro cn xm nhp ca MNCs ny do sn phm sng to dn tr nn ph bin v tr thnh sn phm chun ha, khi p lc v sng to ngy cng cao trong MNCs ny, mt khc cc i th cnh tranh c th thay th MNCs nc ngoi chnh th trng ch nh ca MNCs ny.

in hnh l s tht bi cu ch tng vang bng mt thi: Blackberry. Vo nm 1999, sn phm u tin ca RIM lm in o gii yu cng ngh khi cho ra i chic BlackBerry 850. Bao nim tin yu hi vng c RIM thai nghn vo cc th h tip theo. Thm ch ch 5 nm trc y, chic BlackBerry cn l mt thng hiu ln trong lng di ng v i vi nhiu ngi, chic BlackBerry tr thnh mt vt dng bt buc phi c, mt my tnh cm tay khng dy c th gi email v gi in thoi. C phiu cu hng t mc 236 USD vo thng 8/2007. V c l chc cng khng ai ng sau su nm, c phiu cu Blackbery ch khong trn 10 USD v Cng ty Canada tng ni ting mt thi vi thng hiu BlackBerry ang phi vt ln vi s quay lng li ca nhng khch hng lu nm, ng thi chu sc p cnh tranh gay gt t cc i th nh Apple, Google v Microsoft. Chnh s chm bt nhp vi th trng v thiu sng to lm Blackberry lm vo tnh cnh nh hin nay, iu chng t s sng to v u t vo R&D c vai tr quan trng nh th no vi cc MNC trn.

Chin lc ca cng ty a quc gia da trn s trng thnh:

C th k n bn trng hp tiu biu l Intel, Microsoft, Google, Unilever.

Unilever l tp on c cc thng hiu ln nh Lipton, Dove, Pond, Omo Vi nhng mu qung co li cun, hp dn, hot ng ti u ho thng hiu, ch trng trch nhim x hi doanh nghip Unilever t c li th cu s chi tiu cho hot ng marketing khng l v k nng marketing trnh cao lm khc bit ho sn phm v thot khi cc i th cnh tranh tim nng, to ra li th cnh tranh cho chnh mnh.

Mt v d na l vic Intel gim chi ph sn xut trn mt con chip bn dn nh vo li th sn xut theo quy m. Hng a n ngi tiu dng sn phm ngy cng r hn, iu y to nn khng ch li th cnh tranh v gi m cn to nnc quyn t nhin (Natural monopoly).

Chin lc ca cng ty a quc gia da trn s lu i (Senescent MNCs):

Ngy nay nhiu MNCs p dng chin lc ny gim chi ph sn xut cng nh tn dng ngun nhn cng r cc nc thuc chu , c bit l Trung Quc.

Hnh 1: Chic mt ci ca Apple

Mt v d in hnh cho chin lc ny l Chic mt ci ca Apple, iPhone c thit k sn phm, phn mm v marketing ti M. Cc cng on cn li hu ht u c thc hin bn ngoi nc M. Theo thng k, c n 9 cng ty ti cc nc nh Trung Quc, Hn Quc, Nht Bn, c, v M tham gia vo vic sn xut iPhone. Hot ng nghin cu v pht trin sn phm (R&D) lun tt nht ti c, khng ni no thu mua nguyn vt liu r v cht lng nh Canada, thu mua ph tng tt nht nn do Hn Quc tin hnh. Nht Bn- l chuyn gia trong lnh vc phn phi v cui cng, khng tm ra ni no c lao ng di do vi gi r hn Trung Quc thc hin cng on lp rp, trc khi chuyn v M.

Airbus l mt cng ty hng khng v tr ca Chu u vi cc hot ng quan trng v hng khng trn khp lc a v th gii.Airbus Industrie pht trin ngnh hng khng c chuyn mn ha v hp tc cao: mi quc gia c phn cng sn xut mt b phn cu my bay m bo vn dng hiu qu cc thnh tu khoa hc k thut, cng ngh vo vic sn xut trn quy m ln hng lot my bay khng l vi gi thnh thp, cht lng cao. C th: phn trc cu thn my bay sn xut ti St. Nazaire, Php. Phn sau li c sn xut Hamburg, c. Cnh cu my bay c sn xut ti Anh. V Airbus c dy chuyn lp rp cui cng( FAL) Toulouse(Php)- tr s chnh cu hng my bay ny

Tuy nhin cc cng ty ny li gp phi s cnh tranh ca cc cng ty chu th trng M, khi li nhun ca cc cng ty M s mt i, chin lc ca h khi l tp trung to ra sn phm mi, lp k hoch rt s u t t nc ngoi v nc.Nm 2013, nc nhn FDI nhiu th 2 sau Hoa K l Trung Quc, th 5 l Hong Kong, th 16 l n v th 18 l Chile.

Cc nguyn nhn MNCs tin hnh u t trc tip nc ngoi:

Tc nhn ch ng - li th thc y MNCs thc hin FDI:

Gim chi ph. Nm bt thi c gim chi ph nhiu nht c th. Tuy khng c li nhun siu ngch nhng c li nhun trung bnh v s tn ti.

V d: Phn ln cc tp on a quc gia chn Vit Nam l im n u t do nc ta c cc yu t gim chi ph c bn (t ai, nguyn liu, nhn cng r).

Hiu qu kinh t theo quy m: H thp ph tn cho mt n v sn phm, khng ch trong lnh vc sn xut m cn cc chc nng khc nh chi ph nghin cu v pht trin phn b cho mt n v sn phm s nh i, cc hot ng qung co trn tivi c th s dng khng ch cho mt th trng.

V d: Masan Group sp nhp vi Vinacafe Bin Ha, Proconco, Nc khong Vnh Ho. To nhiu li ch cho Masan nh c ng bn trong cc cng ty nhn c nh gi cao v li nhun hp dn; hot ng ca cng ty tt hn nhiu so vi trc sp nhp.

Hiu ng kinh nghim: S cn thit pht trin k nng mi c th thnh cng trn th trng nc ngoi cng c th l mt li th ca qu trnh quc t ha hot ng kinh doanh quc t nu nhng k nng mi ny c th chuyn giao cho cc n v khc trong nc hoc cc nc khc.

V d: Nm 2004, hng my tnh c nhn Lenovo ca Trung Quc mua li vic kinh doanh PC ca IBM, vi gi tr vo khong hai phn ba doanh thu ca hng nm 2005. Cuc mua bn ny mang n cho Lenovo nhng ti sn phng thc gi tr, nh l thng hiu v mng li phn phi. Vic mua li gip Lenovo nhanh chng m rng vic vn ti cc th trng v tr thnh cng ty ton cu m khng cn tn qu nhiu chi ph.

C hi sinh li: C th bn thm nhiu hng ha th trng nc ngoi vi mt mc sinh li cao (khch hng trin vng, mc cnh tranh khng gay gt, ro cn khi gia nhp d dng vt qua).

Ngun lc a dng (con ngi, c s vt cht, c s vt cht cho hot ng nghin cu, s h tr ca nh nc, cc ngun lc t nhin khc)

V d: Thi Lan khuyn khch FDI vo cng nghip t, thu ht c 17 hng sn xut t ln ca th gii, nm 2012 t sn lng 2,45 triu chic, khong 1/2 xut khu. 635 nh cung ng cp 1 (chim 65%) l doanh nghip Thi Lan hoc lin doanh vi nc ngoi vi c phn chi phi l ca ngi Thi; khong 1.700 nh cung ng cp 2 l ngi Thi.

Phc v cc khch hng quc t ha: Cc khch hng ny thng mua cng loi sn phm hay dch v mt cch c lp vi cc quc gia m h ang hot ng. ng thi, theo khch hng ra nc ngoi m bo dng lun chuyn sn phm lin tc.

V d: Cc nh sn xut xe hi khi thit lp chi nhnh ti nc ngoi, thng yu cu cc nh cung cp cc b phn, chi tit cung cp ngun lc u vo cho cc nh my hi ngoi ca mnh. Tng t nh vy, cc cng ty quc t thng thch lm vic vi cng mt c quan qung co ti mi quc gia m n hot ng.

Kim sot i th cnh tranh: Vic thit lp nhng chi nhnh kinh doanh ti qu nh ca i th cnh tranh l mt hnh vi nhm kim sot th ngay chnh th trng ca h. MNCs c th nhn nh nhng phng thc cnh tranh m i th s thc hin c th a ra cc i sch ph hp trong hot ng cnh tranh khng nhng ti th trng quc t m ngay chnh ti th trng qu nh ca i th cnh tranh.

V d: Bng cch u t nng cp cc c s sn xut a phng, to uy tn bng cch sn xut ra cc sn phm c cht lng. Nhiu cng ty in t ln ca M nh: Compaq, Dell, Hewlett-Packard, IBM, Intel; ca chu u nh: Ericsson, Philips, Simens; ca Nht Bn nh: Fujisu, Sony, Nec xc lp v tr chc chn ti ng .

Tc nhn khch quan l do buc MNCs thc hin FDI

Tc ng ko: Khi nhn thy c nhiu cng ty trong ngnh i vo th trng quc t th cng c gng lm theo khng b li thi.

V d: Ngy 11/9/2010, Cng ty C phn Sa Vit Nam (Vinamilk) nhn c giy php u t ra nc ngoi u t vo Cng ty Miraka Limited ti New Zealand. Vinamilk chim 19,3% vn c phn ca d n. Nh my Miraka chuyn sn xut sn phm bt sa nguyn kem cht lng cao.

D tha cng sut: i vi cc cng ty m vic gim quy m sn xut dn n gia tng chi ph kinh t v x hi; nhng nu gi nguyn cng sut s ny sinh vn tn kho qu mc. V vy, h quyt nh chuyn giao cng ngh v quy m sang xut sang cc th trng khc.

Phn tn ri ro: Quan nim Khng t tt c trng vo mt r. V vy, cc cng ty mun n trnh ri ro bng cch quc t ha hot ng kinh doanh ca mnh ti cc khu vc hay quc gia khc nhau.

V d: Trong thp k 60, 70 ca TK 20, chi nhnh Ford Anh gp phi hng lot s nh cng lm gim mc u tin ca tp on i vi s hp l ha sn xut. Thay vo , Ford thc hin nhiu d n la chn nhiu quc gia khc nhau thay v mt d n ln Anh, iu ny lm gim li th sn xut theo quy m nhng m bo cho tp on khng b tn hi bi s gin on trong chui sn xut.

n hng gia cng t xut: C nhiu trng hp, ban u cc cng ty khng c nh i vo th trng quc t nhng v mt dp tnh c no , h nhn c n hng t khch hng nc ngoi v sn phm ca h c th trng chp nhn.

S khng hp dn ca th trng trong nc (th trng qu nh, c rt t c hi tng trng; hoc nhu cu ti th trng ni a b gim st; hot ng cnh tranh rt gay gt; ro cn vo ngnh rt thp; i th cnh tranh qu nhiu; p lc rt mnh ca t chc cng on) lm tng ng c i vo th trng quc t ca cc cng ty.

Phn cng trc i th cnh tranh: Khi b mt cng ty b tn cng bi cng ty cnh tranh nc ngoi, h s phn cng hoc phng th. Cch phng th tt nht chnh l vic tn cng i th ngay trn qu hng ca i th. Cng ty ni a s tin hnh quc t ha hot ng kinh doanh v cnh tranh.

p lc chnh tr: S can thip c th xut pht t mc tiu kinh t nh chnh ph ny mong mun c nhiu ngoi t thc y qu trnh tng trng kinh t thng qua xut khu. Cng c nhng cng ty b p lc quc t ha v nhng l do nh to cng n vic lm, hoc mc tiu chnh tr (a v v quyn lc quc gia trn bnh din quc t).

Mt hn ch v trch nhim trong u t quc t ca MNCs:

Khng chc chn v ri ro rt ln:

V d: Procter&Gamble (P&G) c cng vic kinh doanh pht t thng qua mt cng ty con ca hng bn nhng sn phm tiu dng Th Nh K. Tuy nhin, Th Nh K li c lch s v lm pht cao, thnh thong ln n 100% mt nm. P&G phi ngh ra rt nhiu phng thc khc nhau ti thiu ha nhng thit hi ca mnh do nhng hiu ng bt li ca lm pht, bao gm nhng m phn v lng vn ang tip din vi lc lng lao ng a phng, tng gi ph hp vi nhng iu kin a phng v thu hi li nhun nhanh chng.

i mt nhiu vn v vn ha v x hi c trng nc s ti:.

V d: Khi m ca hng Chu u, cc cng ty Hoa K c th la chn B hoc H Lan bi v Ting Anh c s dng rng ri nhng nc ny.

C trch nhim vi x hi nhng nc s ti:

V d: Unilever, hng sn xut hng tiu dng khng l ca H Lan-Anh, iu hnh mt cng ng git l min ph khu chut Sao Paulo, cung cp ti chnh h tr cho nhng ngi trng c chua chuyn sang h thng ti nc thn thin vi mi trng, v ti ch 17 triu pound cht thi hng nm mt nh mykem nh rng. Ti Bangladesh, t nc ch c 20 bc s trn 10000 dn, Unilever ti tr cho mt bnh vin cung cp dch v chm sc y t min ph cho nhng ngi ngho. Ti Ghana, cng ty hng dn nhng nh sn xut du c ti s dng cht thi nh my trong khi cung cp nc ung c cho cc cng ng ngho kh. Ti tt c cc ni m cng ty hot ng, Unilever u thng bo r hng thi ra bao nhiu ccbon ioxin v nhng cht thi nguy him.

THIT K MT CHIN LC M RNG RA TON CU

Bc 1: Nhn thc v s u t c li nhun

Bc 2: La chn phng thc thm nhp

Thc hin xut khu truyn thng.

C th gia nhp vo mt lin doanh vi mt hoc nhiu cng ty a phng.

V d: Cng ty Honda Vit Nam l cng ty lin doanh gia 3 i tc:

+ Cng ty Honda Motor (Nht Bn- 42%).

+ Cng ty Asian Honda Motor (Thi Lan- 28%).

+ Tng Cng ty My ng lc v My Nng nghip Vit Nam- 30%.

Thnh lp 1 hay nhiu lin minh chin lc.

BMW ca c v Toyota lin minh pht trin xe th thao vo 7/2012

Lin minh chin lc gia FPT v Microsoft c k kt vo nm 2006 v c thi hn l 3 nm, nhm cung cp nhng gii php cht lng cao cho cc doanh nghip ti Vit Nam v khu vc chu Thi Bnh Dng.

Cp php kinh doanh cho cng ty nc ngoi.

V d: Winnie the Pooh l mt trong nhng cu chuyn thnh cng nht v cp php thng hiu. Hnh nh ch gu Pooh (nhn vt mang li thu nhp cao th hai sau chut Mickey cho Disney) c cp php cho rt nhiu hng sn xut vi mt lot cc sn phm, t sn phm tr em, hng dt may cho n cc cng c lm vn.

Thc hin hp ng qun l cho cng ty nc ngoi.

V d: c hai tp on ni ting ca M l Mariott v Four Seasons u qun l rt nhiu khch sn t tin trn th gii thng qua cc hp ng qun l m khng h s hu chng.

Mua bn, sp nhp doanh nghip nc ngoi.

V d: nm 2004, Lenovo ca Trung Quc mua li vic kinh doanh my tnh c nhn (PC) ca IBM, vi gi 1.75 t USD. Vic mua li ny gip Lenovo nhanh chng m rng th trng v tr thnh nh sn xut my tnh ln th 3 th gii , sau Dell, HP.

V d: s sp nhp gia Lucent Technologies ca Hoa K vi Alcatel Php to ra cng ty Alcatel- Lucent, mt trong nhng tp on chuyn v kinh doanh cc thit b vin thng hng u th gii.

Bc 3: nh gi hiu qu ca phng thc xm nhp

Bc 4: S dng tiu ch thm nh ph hp

Bc 5: c lng bn vng ca li th cnh tranh

[1]