nm405_05-06

YÜZEYSEL YÜZEYSEL TEMELLER�NTEMELLER�NTEMELLER�NTEMELLER�NTA�IMA GÜCÜTA�IMA GÜCÜ

Temeller;Temeller; yapı yüklerini zemine -ta�ıma gücü a�ılmadan ve ta�ıma gücü a�ılmadan ve -kabul edilebilir oturmalarlakabul edilebilir oturmalarla

aktaran yapı elemanlarıdır.

En uygun temel ortamı:En uygun temel ortamı: kaya

Ana kayanın bulunamadı�ı durumlarda “sa�lam zemin” e ula�ılması amacıyla temel çukuru olabildi�ince derin kazılmakta

BBLL

DDff

B :B : Temelin küçük boyutuL :L : Temelin büyük boyutu DDff:: gömme derinli�i

Yapı temellerinin tasarımında ilk seçenek: yüzeysel temelleryüzeysel temeller

DDff � B� B � yüzeysel temelDDff > B> B � derine oturtulmu� bir yüzeysel temel

Yüzeysel temellerin ta�ıma gücü ve oturma ölçütlerini sa�layamayaca�ı ko�ullarda: derin temellerderin temeller

artan yapı yükleri yerle�imin yetersiz zemin bölgelerine yayılması

� � � � �yüzeysel temeller � derin temelleryüzeysel temeller � derin temeller

daha pahalı ileri teknolojiler gerektiren

derin temeller boy/geni�lik oranı (L/B>>) uç direnci + çevre sürtünmesi/yapı�ması

Yüzeysel ve Yüzeysel ve Derin Temeller Derin Temeller

TEMELLER�N GENEL AYIRIMITEMELLER�N GENEL AYIRIMI

YÜZEYSEL TEMEL TÜRLER�YÜZEYSEL TEMEL TÜRLER�

Kare TemelKare Temel

Temel mühendisinin ana kuralı Temel mühendisinin ana kuralı binada çözümü yüzeysel ve binada çözümü yüzeysel ve kare temellerle sa�lamaktırkare temellerle sa�lamaktır

Kare temel kullanamama nedenleri:

* üst yapıda kolonların birbirine yakınlı�ı

YÜZEYSEL TEMEL TÜRLER�YÜZEYSEL TEMEL TÜRLER�

* üst yapıda kolonların birbirine yakınlı�ı * binanın parsel sınırına yapı�ık olması* kolon yüklerinde farklılıklar* A�ırı yüksek momentler* duvar ve perde kullanma zorunlulu�u * zeminde tabakaların zayıflı�ı* zeminin yatayda de�i�kenlik göstermesi* yeraltı suyunun yüksekli�i

Deprem bölgelerinde tekil temellerin ba� kiri�leri ile birbirine ba�lanması gerekmektedir Deprem bölgelerinde tekil temellerin ba� kiri�leri ile birbirine ba�lanması gerekmektedir

ÇelikÇelikKolonKolonAltında Altında Dikdörtgen Tekil TemelDikdörtgen Tekil Temel

Temeller betonarme, ancak Temeller betonarme, ancak betonarme veya çelik kolon betonarme veya çelik kolon

ta�ıyabilir.ta�ıyabilir.

Halka Temel Halka Temel

1.5B1.5B≤≤≤≤≤≤≤≤LL≤≤≤≤≤≤≤≤ 5B5B

Birle�ik Temeller (L<5B) iki veya en fazla üç kolonu ta�ırlarBirle�ik Temeller (L<5B) iki veya en fazla üç kolonu ta�ırlar

Birle�ik Temeller (L<5B) Birle�ik Temeller (L<5B)

e�it yük/momentlie�it yük/momentli

içteki yük büyükiçteki yük büyük

parsel kenarıparsel kenarı--dı�taki dı�taki yük büyükyük büyük

Sürekli Temeller (L>5B)Sürekli Temeller (L>5B)

Çift YöndeÇift YöndeTek Yönde Tek Yönde

Kolon ve perde yükleri bir veya iki yönde aynı temele ta�ıtılıyor ve Kolon ve perde yükleri bir veya iki yönde aynı temele ta�ıtılıyor ve L>5B ise bu temele L>5B ise bu temele sürekli temelsürekli temel denir. Sürekli temeller kare temellerin denir. Sürekli temeller kare temellerin

kararlı olarak birbirine yakın oldukları durumlarda, öncelikle de kararlı olarak birbirine yakın oldukları durumlarda, öncelikle de deprem bölgelerinde kullanılırlar.deprem bölgelerinde kullanılırlar.

�erit Temeller (L>>B)�erit Temeller (L>>B)

Kolon TemeliKolon Temeli Duvar Temeli Duvar Temeli

Bu tip duvar temellerinde veya e�it birçok kolon yükleri ta�ıyan Bu tip duvar temellerinde veya e�it birçok kolon yükleri ta�ıyan temellerde oldu�u gibi L>>B durumlarında temelin sonsuz uzunlukta temellerde oldu�u gibi L>>B durumlarında temelin sonsuz uzunlukta oldu�u kabul edilerek hesaplamalar sonlu boyuttaki temellerden farklı oldu�u kabul edilerek hesaplamalar sonlu boyuttaki temellerden farklı biçimde yürütülür.biçimde yürütülür.

Düz Plaklı Yayılı TemellerYayılı Temeller

Kolon Altları Kalınla�tırılmı�

Düz Kiri�li Yayılı Temel

Bir temelin “yayılı” olarak tanımlanabilmesi için Bir temelin “yayılı” olarak tanımlanabilmesi için aynı eksende üçten fazla kolon yükü ta�ıması ve aynı eksende üçten fazla kolon yükü ta�ıması ve bu eksenlerin iki veya fazla olması gerekir.bu eksenlerin iki veya fazla olması gerekir.

•Zemin özelliklerinin bina yüklerini tekil veya birle�ik/sürekli temellerle ta�ıyamayacak kadar kötü olması

•Yapı yükünün yüksekli�i nedeniyle ayrık temel boyutlarının bir di�eri ile kesi�ecek denli a�ırı büyümesi

• Alandaki zeminin de�i�ken özelliklerine ba�lı olarak binanın ayrık

Yayılı Temelin Uygulama Ko�ullarıYayılı Temelin Uygulama Ko�ulları

• Alandaki zeminin de�i�ken özelliklerine ba�lı olarak binanın ayrık kolon temelleri yükleri altında farklı oturma gösterme olasılı�ı

•Bina yüklerinin de�i�ken ve belirsiz olması

•Yanal yüklerin de�i�kenli�i

•Y.A.S.S.’nden kaynaklanan kaldırma kuvvetlerinin büyüklü�ü

•Su yalıtma gereksinimleri

DER�N TEMEL DER�N TEMEL TÜRLER�TÜRLER�

sa�lam katman çok a�a�ıdasa�lam katman çok a�a�ıda

gökdelengökdelen--enerji santralienerji santraligeni�lik 2.5geni�lik 2.5--3.0 m (oturma limiti ~0)3.0 m (oturma limiti ~0)

•Yüzeysel temellerin ta�ıma gücünün üst yapı yükünden gelen gerilmelerden küçük olması,

•Yapı altındaki zeminin sıkı�abilirli�inin çok yüksek olması, yüzeysel temellerin kullanımı halinde olu�acak oturmaların kabul edilemez düzeye eri�mesi,

Kazıklı Temellerin Kullanım Ko�ullarıKazıklı Temellerin Kullanım Ko�ulları

•Zeminin sıkı�abilirli�inin ve üst yapı yükü da�ılımının farklılık göstermesi sebebiyle ayrık yüzeysel temellerde a�ırı farklı oturmaların ortaya çıkması,

•Temel sisteminin deprem sebebiyle yatay yük etkisi alması.

Yayılı temel kullanılmasının oturma ölçütlerini sa�layamayaca�ı durumlarda kazıkların hem ta�ıma gücünü artırıcı hem de oturmaları azaltıcı olarak kullanılması akla gelmektedir.

Mimari proje + zemin incelemeleri � olası yapı-zemin etkile�imi bilgileri

* Yapının a�ırlı�ı* Kenar boyutları* Yükseklik ve derinli�i* Temel hareketlerine duyarlılı�ı

TEMEL S�STEM�N�N SEÇ�M�TEMEL S�STEM�N�N SEÇ�M�

* Temel hareketlerine duyarlılı�ı* Kaya/zeminin özellikleri* Yeraltı suyunun konumu-özelli�i* Anakayanın düzeyi-kalitesi* Alanın depremsellik ve di�er afetlerden etkilenme durumu* Çevre etkileri

Bir temelin son ta�ıma gücüson ta�ıma gücü (qqdd) zemine gözle görülür biçimde batmadan ta�ıyabilece�i en yüksek gerilmeyi gösterir (kPa).

Temel Ta�ıma Gücü Temel Ta�ıma Gücü

gerilmeyi gösterir (kPa).

Bir yüzeysel veya derin temelin almakta oldu�u ya da alaca�ı yükler altında tatminkar hizmet verebilmesi için hiçbir durumda son ta�ıma gücünün a�ılmamasıgerekmektedir.

“Zemin emniyet gerilmesi” sanki her zeminin kendine özgü bir ta�ıma gücü de�eri oldu�u izlenimini vermektedir. Zeminde yumu�ak killer dı�ındaki ortamlarda “zemin emniyet gerilmesi” kavramı yanıltıcıdır.

Zemin Emniyet Gerilmesi KavramıZemin Emniyet Gerilmesi Kavramı

ortamlarda “zemin emniyet gerilmesi” kavramı yanıltıcıdır.

Daha basit deyi�le, bir zeminin de�il bir “temelin ta�ıma temelin ta�ıma gücügücü” oldu�u birçok ki�i tarafından bilinmemekte veya görmezden gelinmektedir.

Temel Güvenli GerilmesiTemel Güvenli Gerilmesi(Temelin Emniyetli Ta�ıma Gücü)(Temelin Emniyetli Ta�ıma Gücü)

Güvenlik SayısıGüvenlik Sayısı (G.S.), zeminin parametrelerini yeterince büyük bir sayı ile azaltarak en olumsuz ko�ullarda dahi ta�ıma gücü ve oturma limitlerinin a�ılmamasını garanti altına alma amacına yöneliktir. Örne�in, son ta�ıma gücü (qd) bilinen bir temelde bu temele uygulanacak en büyük gerilme σem ile arasında genellikle G.S.=3 gibi bir oran olması aranmı�tır.

Temel güvenli gerilmesi (Temel güvenli gerilmesi (σσσσσσσσemem);); son ta�ıma gücünün (qd) önceden verilen bir güvenlik sayısına bölümüyle bulunur.

σσσσσσσσemem= = qqdd/GS/GS

Temellerde Ta�ıma Gücü için Önerilen Güvenlik SayılarıTekil, Birle�ik Temeller 2.0-3.0Yayılı Temeller 1.7-2.5

1. Zeminin Türü (Kil, Kum) c, φ2. Gömme Derinli�i Df3. Yükün E�imi ve Eksantrikli�i e4. Temel Geni�li�i B

YÜZEYSEL TEMELLER�N TA�IMA YÜZEYSEL TEMELLER�N TA�IMA GÜCÜNÜ ETK�LEYEN FAKTÖRLERGÜCÜNÜ ETK�LEYEN FAKTÖRLER

4. Temel Geni�li�i B5. Temelin �ekli daire, kare,…6. Yer Altı Su Seviyesi 7. Tabanın Pürüzlülü�ü8. Zeminin Sıkılı�ı Dr9. Y.A.S.S. varsa, temelin yapımından ve yüklenmesinden

sonra geçen süre

1. Don derinli�i altında olacak (Adapazarı 1-2 cm, Bolu 80 cm; tek katlı, hafif yapılarda önemli)

2. Zeminin hacimsel de�i�im gösterdi�i bölge dı�ında olacak

YÜZEYSEL TEMEL DER�NL�� SEÇ�M�NDEYÜZEYSEL TEMEL DER�NL�� SEÇ�M�NDED�KKAT ED�LECEK KONULARD�KKAT ED�LECEK KONULAR

2. Zeminin hacimsel de�i�im gösterdi�i bölge dı�ında olacak3. Moloz ve organik zemin derinli�i altına inilecek 4. Akarsu ve dalga a�ındırma, oyma etkisi dı�ında kalacak

(ta�kın)5. Kom�u yapı temellerinin zarar görmemesi sa�lanacak6. Bodrum ihtiyacı kar�ılanacak

Temel Ta�ıma Gücünün HesaplanmasıTemel Ta�ıma Gücünün Hesaplanması

GENEL YEN�LMEGENEL YEN�LMEGeneral Shear Failure

YükYük

Otu

rma

Otu

rma

TEMEL ALTINDA YEN�LME BÖLGELER�N�N OLU�MASITEMEL ALTINDA YEN�LME BÖLGELER�N�N OLU�MASI

Genel Kırılma YüzeyiGenel Kırılma Yüzeyi

GENEL YEN�LMEGENEL YEN�LME--TA�IMA GÜCÜ KAYBITA�IMA GÜCÜ KAYBI

DER�N TEMELDE TA�IMA GÜCÜ A�ILMASIDER�N TEMELDE TA�IMA GÜCÜ A�ILMASI

YEREL YEN�LMEYEREL YEN�LME

ZIMBALANMAZIMBALANMAPunching Shear Failure

YükYük

Otu

rma

Otu

rma

Yüzey DeneyiYüzey Deneyi

MODEL TEMELDE EKSANT�R�K YÜKLEME MODEL TEMELDE EKSANT�R�K YÜKLEME ALTINDA YEN�LMEALTINDA YEN�LME

Transcona Grain ElevatorTranscona Grain ElevatorCanada (Oct. 18, 1913)Canada (Oct. 18, 1913)

��

Prandtl modeli:Prandtl modeli: Prandtl, sert çelik bir zımbanın bir di�er metal yüzeye bastırıldı�ında beliren plastik �ekil de�i�tirmeyi incelemi�tir (1920).

Yükleme durumunda elastik denge durumunda kalan 1 No.lu kamanın 2 No.lu bölgeyi iterek kesmesi ile r0eαtanφ de�i�ken yarıçaplı logaritmik helezon biçimli kayma yüzeyleri olu�ur. 3 No.lu bölge ise pasif duruma geçmi� kamadır.

Bu yakla�ımı izleyen di�er yöntemler Prandtl çözümünün de�i�ik

TEMELLER�N SON TA�IMA GÜCÜNÜN HESAPLANMASITEMELLER�N SON TA�IMA GÜCÜNÜN HESAPLANMASI

Bu yakla�ımı izleyen di�er yöntemler Prandtl çözümünün de�i�ik biçimleri olarak kabul edilebilir.

Terzaghi aktif ve pasif kamalara ek olarak üç önemli de�i�iklik getirmi�tir:

• 1 No.lu kamanın kenar e�iminin 45+φ/2 yerine φ olması,• Temel tabanının cilalı de�il pürüzlü olması• Df gömme derinli�indeki zeminin kayma direnci göstermeyerek sadece

Terzaghi YöntemiTerzaghi Yöntemi

• Df gömme derinli�indeki zeminin kayma direnci göstermeyerek sadeceρDf e�de�eri yayılı yük q gibi etkitmesidir.

TEMEL YÜKÜ E�DE�ER DOLGU YÜKÜB/2B/2

TA�IMA GÜCÜNÜN BAS�TLE�T�R�LM�� ANAL�Z�TA�IMA GÜCÜNÜN BAS�TLE�T�R�LM�� ANAL�Z�

aktif bölge pasif bölge

P’yi aktif durum için yazacak olursak I. kamadaP’yi aktif durum için yazacak olursak I. kamada

IIII.. yaniyani pasifpasif kamadakamada iseise

BunlarıBunları dengedenge durumudurumu içiniçin e�itleyipe�itleyip sonson ta�ımata�ıma gücügücü içiniçin çözerekçözerek

212

2= − +a a a adP K H c K qH K Hρ

212

2= + +p p p pP K H cH K qK Hρ

1 1 2 c

B/2

HH kamalarınkamaların e�ite�it olanolan yüksekli�iyüksekli�i iseise

21 1 2( )( ) ( )

2= − + + +p a p a p

ad

a

cH K K K K q K

K Kq ρ

2

1 1 1

tan (45 ) tan(45 )2 2

= = � =− −

a aK KNφ φ φ

2tan(45 )

2 22 tan(45 )2

− = � = =− a

B B BH

H K

φφ

Parantez içleri; Parantez içleri; ta�ıma gücü katsayılarıta�ıma gücü katsayıları

BuradanBuradan 3 / 2 1/ 5 / 22 1 22 /12 ( ) ( )

4= + −++ pd pp p pKq c B K KqK K ρ

3 / 2 1/ 2

2

2( )

1

+

=

= p p

q p

c

N K

KN K

= fq Dρ

5 / 2 1/ 21( )

2= −p pK KNγ

1( ) ( ) ( )

2= ⋅ + ⋅ ⋅ + ⋅ ⋅ ⋅qcd fq c NND BN γρ ρ

temel için ta�ıma gücü zeminin c parametresinden, gömme derinli�inden ve öz a�ırlı�ından kaynaklanıyor

��

TERZAGHI TA�IMA TERZAGHI TA�IMA GÜCÜ GÜCÜ

KATSAYILARIKATSAYILARI

φφφφφφφφ NNcc NNqq NNγγγγγγγγ

0 5.70 1.00 0.00

2 6.30 1.22 0.18

4 6.97 1.49 0.38

6 7.73 1.81 0.62

8 8.60 2.21 0.91

10 9.61 2.69 1.25

12 10.76 3.29 1.70

14 12.11 4.02 2.23

16 13.68 4.92 2.94

18 15.52 6.04 3.87

Kohezyonlu zeminlerde NKohezyonlu zeminlerde Ncc,,Kohezyonsuz zeminlerde NKohezyonsuz zeminlerde Nq q etkin katsayıdıretkin katsayıdır 18 15.52 6.04 3.87

20 17.69 7.44 4.97

22 20.27 9.19 6.61

24 23.36 11.40 8.58

26 27.09 14.21 11.35

28 31.61 17.81 15.15

30 37.16 22.46 19.73

32 44.04 28.52 27.49

34 52.64 36.51 36.96

36 63.53 47.16 51.70

38 77.50 61.55 73.47

40 95.67 81.27 100.39

etkin katsayıdıretkin katsayıdır

Di�er ta�ıma gücü teorileri Di�er ta�ıma gücü teorileri (Meyerhof, Vesic, Brinch(Meyerhof, Vesic, Brinch--Hansen) Hansen) plastik denge denklemlerini kendi plastik denge denklemlerini kendi varsayımları uyarınca daha duyarlı varsayımları uyarınca daha duyarlı olarak çözdüklerinden Nolarak çözdüklerinden Ncc, N, Nqq ve ve NNγγ’nin de�erleri çok farklı olarak ’nin de�erleri çok farklı olarak bulunmu�tur.bulunmu�tur.

��

��

��

1 21.3 0.4= + +d c f qq cN D N BNγρ ρ

(1 0.2 ) (0.5 0.1 )= + −++ B Bq cN D N BNρ ρ

��

ρρρρρρρρ11 zeminin gömme derinli�i boyunca, ρρρρρρρρ22 ise temel altındaki birim hacım a�ırlı�ını ifade etmektedir

1 2(1 0.2 ) (0.5 0.1 )= + −++d c f q

B BL

q cN DL

N BNγρ ρ

1 21.3 0.3= + +d c f qq cN D N BNγρ ρ

GENEL DENKLEMGENEL DENKLEM

1 21 2= ⋅ ⋅ + ⋅ ⋅ + ⋅ ⋅ ⋅d c f qq c N D NK NK B γρ ρ

�EK�L KATSAYILARI�EK�L KATSAYILARI

Temel TipiTemel Tipi KK11 KK22

Kare 1.3 0.4Daire 1.3 0.3�erit 1 0.5Dikdörtgen 1 0.2+ B

L0.5 0.1− B

L

0.50

0.60

0.70

0.80

0.90

1.00

0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1.0

da/Df

CwDDff

BB

BB

ddaa

ddbb

YASS < DYASS < Dff

YASS > DYASS > Dffveve

Yer Altı Suyu için DüzeltmeYer Altı Suyu için Düzeltme

II

IIII

wC

0.50

0.60

0.70

0.80

0.90

1.00

0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1.0

db/B

Cw

'

1 1 2 2= ⋅ ⋅ + ⋅ ⋅ ⋅ ⋅′+ ⋅ ⋅ ⋅d c f ww qCq K c N D N NCK B γρ ρ

veveYASS < DYASS < Dff+B+B

YASS > DYASS > Dff+B+B(düzeltme gerekmez)(düzeltme gerekmez)

IIII

IIIIII

′wC

Eksantrik Yüklü Temelin Ta�ıma GücüEksantrik Yüklü Temelin Ta�ıma Gücü

Σ=ΣM

eP

max

min

6(1 )

6(1 ) 0

= + ≤×

= − >×

em

P eq

B L BP e

B L B

σ

σ

maxmin

6 6(1 )(1 )= ± ± ≤

×B L

em

P e eq

B L B Lσ

Ç�FT YÖNDE EKSANTR�KL�KÇ�FT YÖNDE EKSANTR�KL�K

' 2

' 2

= −= −

BB B e

L L e

Tek-çift yönde eksantrik yükleme olması durumuna göre bir veya iki yönde eksantrisite hesaplanacak.

B ve L, eb ve eL ile azaltılacak.

ALAN AZALTMA YÖNTEM�ALAN AZALTMA YÖNTEM�

Ta�ıma gücü yakla�ık olarakB’xL’ boyutlu alanın eksenel ta�ıma gücüdür

' 2= − LL L e

' ' '= ×A B L��

1.3 0.4= ⋅ ⋅ + ⋅ ⋅ + ⋅ ⋅ ⋅q c N D N B Nρ ρ

PROBLEM:PROBLEM: �ekilde gösterilen temelin ta�ıyabilece�i en büyük kolon yükünü (Pmax) temelin daire ve kare olması durumu için hesaplayınız.

φ=20° için Nc=17.69Nq=7.44 Nγ= 4.97

Temel Temel --3 m’de oturmaktadır. 3 m’de oturmaktadır. Ancak tarifle DAncak tarifle Dff>B olamayaca�ından hesapta D>B olamayaca�ından hesapta Dff= 1 m alınmalıdır.= 1 m alınmalıdır.

DDff=3m=3m

B=DB=Dff=1=1

SCSCρρρρ =19 kN/m3 φφφφ= 20

c=10 kPa

1 21.3 0.4= ⋅ ⋅ + ⋅ ⋅ + ⋅ ⋅ ⋅d c f qq c N D N B Nγρ ρ

=(1.3x10x17.69)+(19x1x7.44)+(0.4x19x1x4.97) =230+141+38=409 kPa

Kare temelin ta�ıyabilece�i yük Pmax=qdxA=409x12 =409 kN

= (1.3x10x17.69)+(19x1x7.44)+(0.3x19x1x4.97)=230+141+28=399 kPa

Daire temelin ta�ıyabilece�i yük Pmax=qdxA=399π0.52=313 kN

Daire temel için Daire temel için

Kare temel için Kare temel için

1 21.3 0.3= ⋅ ⋅ + ⋅ ⋅ + ⋅ ⋅ ⋅d c f qq c N D N B Nγρ ρ

kare temelin %76’sı!! kare temelin %76’sı!!

PROBLEM:PROBLEM:�ekilde verilen daire temelde 2.5 güvenlik sayısı ile ta�ınabilecek yükü (Qem=P) hesaplayınız.

2m

3m

YASS

SPSP

SCSC

0

3

30

19.5 /

==n kN m

φρ

0

3

2015

20 /

==

=c kPa

kN m

φ

ρ

PP

Daire Temel �çin �ekil Katsayıları � K1=1.3, K2=0.3 (D=B)

γ= ⋅ ⋅ + ⋅ ρ ⋅ ⋅ + ⋅ ⋅ ρ ⋅ ⋅'d 1 c w 1 f q w 2 2q K c N C D N C K B N

oq

oc

=30 N 22.46

ve

20 N 17.69, N 4.97 (Terzaghi)γ

φ � =

φ = � = =

320 /=d kN mρ

YASS olmasa idi YASS olmasa idi CCww=C’=C’ww=1=1

2 2

1.3 15 17.69 1 19.5 2 22.46 1 0.3 20 3 4.97

344.96 875.94 89.46 1309.36

3Son Ta�ıma Gücü 1309.36 9255

4 49255

Güvenli Ta�ıma Gücü 37022.5

= ⋅ ⋅ + ⋅ ⋅ ⋅ + ⋅ ⋅ ⋅ ⋅

= + + =

� = × = × =

� = = =

d

d

d d

demn

q

q kPa

D xQ q kN

QQ kN

GS

π π

SPSP

SCSC

PP

YASS temel tabanında ise YASS temel tabanında ise CCww=1, C’=1, C’ww=0.5=0.5

2 2

1.3 15 17.69 1 19.5 2 22.46 0.5 0.3 20 3 4.97

344.96 875.94 44.73 1265.63

3Son Ta�ıma Gücü 1265.63 8946

4 48946


= ⋅ ⋅ + ⋅ ⋅ ⋅ + ⋅ ⋅ ⋅ ⋅

= + + =

� = × = × =

� = = =

d

d

d d

demn

q

q kPa

D xQ q kN

QQ kN

GS

π π

YASSSPSP

SCSC

PP

YASS yüzeyde ise YASS yüzeyde ise CCww=C’=C’ww=0.5=0.5

YASS

SPSP

SCSC

PP

2 2

1.3 15 17.69 0.5 19.5 2 22.46 0.5 0.3 20 3 4.97

344.96 437.97 44.73 827.66

3Son Ta�ıma Gücü 827.66 5850.4

4 45850.4


= ⋅ ⋅ + ⋅ ⋅ ⋅ + ⋅ ⋅ ⋅ ⋅

= + + =

� = × = × =

� = = =

d

d

d d

demn

q

q kPa

D xQ q kN

QQ kN

GS

π π

SCSC

1.75 m

B

SPSP

SCSC

0

3

30

20 /

==k kN m

φρ

02020

==c kPa

φ

P=1200 kNP=1200 kNM=600 kN/mM=600 kN/m

2 m

PROBLEM: PROBLEM: �ekildeki zeminde 1200 kN dü�ey yük, 600 kNm moment ta�ıyacak bir kare temel boyutlandırınız.

YASS319 /=d kN mρ

6000.5 2

1200

3 (min boyut)63 2 0.5 2

′= = = = −

< � =

′ = − =

Me m B B e

PB

e olmalı B m kabul

B x m

B’

B

B

1 2

1 1 2 2

2 21 0.2 1 0.2 1.133 0.5 0.1 0.5 0.1 0.433

3 32

0.67 0.823

B B' alınacak

30 22.46, 20

′ ′= + = + × = = − = − × =

′= = � ≅

′= + + �

= ° = =

bw

d c w f q w

q

B BK K

L Ld

CB

q K cN C D N C K BN

için N

γρ ρ

φ φ 17.69, 4.97° = =ciçin N Nγ

�ekil katsayıları yeni boyutlara göre bulunacak�ekil katsayıları yeni boyutlara göre bulunacak

Su Seviyesi Düzeltme Katsayıları (temelin gerçek boyutu kullanılıyor)

1.133 20 17.69 1 20 1.75 17.69 0.82 0.433 19 2 4.97

400.86 619.15 67.06 1087.07

1087.07 2 3 6522.42

= × × + × × × + × × × ×= + + =

′= × × = × × =

d

d

d d

q

q kPa

Q q B L kN

max 267min 0

6522.42 5.44

1200

6 1200 6 0.5 1 1

3 3 3

= = =

×� � � �= ± = × ± =� � � �× ×� � � �

dQGS

P

P ekPa

B L Bσ

(temelin gerçek boyutu kullanılıyor)

PROBLEM PROBLEM Özellikleri laboratuvarda ölçülmü� zeminde bir bodrumlu ve 20000 kN eksenel yük ta�ıyacak bir temel boyutlandırılacaktır. Mal sahibi bodrumda temel alt seviyesinden (sousbasement) bahçe düzeyine kadar kum-çakıl karı�ımı sıkı�tırılmı� dolgu yapma�a razı olmu� (c=0, φφφφ=40°°°°, ρρρρ=22kN/m3).

P=20000 kN

GP φ = 40° ρ = 22 kN/m3 (dolgu)

ÇÖZÜM

3.5m

CH (do�al zemin)c = 60 kPa φ = 16° ρρρρ = 18.5 kN/m3B

1 21.3 0.4= + +d c f qq cN D N BNγρ ρ

ÇÖZÜMBodrum derinli�i -3.5 m olarak alınacak, burada imalat sonrası do�al zemin yerine doldurulacak üstün nitelikli gerecin ta�ıma gücü üzerindeki olumlu etkisi gösterilecektir.Kare temel ve boyutunu 3 m seçelim. Ta�ıma gücü katsayıları Çizelge IV-1’den

CH için φ φ φ φ =16°°°° : Nc =13.68 Nγγγγ=2.94 ; GP için ise φ = 40: Νφ = 40: Νφ = 40: Νφ = 40: Νq=81.27=81.27=81.27=81.27Son ta�ıma gücü Terzaghi ile

=(1.3x60x13.68)+(22x3.0x81.27)+(0.4x18.5x3x2.94) =(1067+5364+65)= 6496 kPaÇakılın etkisi ikinci terimin a�ırı büyüklü�ünden görülebilir.Güvenli tarafta kalmak için 3 gibi bir güvenlik sayısı kullanalım. Güvenli gerilme

σσσσem = qd/G.S. = 6496/3 = 2165 kPaBuradan 3 m’lik bir temel için güvenle ta�ınabilecek yük. Qem = σσσσem x A = 2165x32 = 19485 kNBu de�er yakla�ık kolon yüküne e�it oldu�undan 3x3 m’lik temel yeterli.

Sf 96

nm405_05-06

Documents