norveç satur kpdf

Sağlık Turizmi / Ülkeler

SATURK Yayınıdır. Tüm telif hakları saklıdır.

Norveç, resmi adıyla Norveç Krallığı, Kuzey Avrupa’daki İskandinav Yarımadası’nın batısında bulunan bir ülkedir. Toplam nüfusu yaklaşık 5 milyondur ve nüfusun % 94.4’ü Norveçlilerden ve diğer Avrupa ülkeleri vatandaşlarından oluşmaktadır. Nüfusun yaş aralıklarına göre dağılımına bakıldığında 0-24 yaş arası genç nüfus toplam nüfusun % 31.3’ünü, 25-64 yaş arası yetişkin nüfus %52.5’ini ve 65 yaş üzeri yaşlı nüfus ise %16.1’ini oluşturmaktadır. Son 20 senede özellikle baylarda yaş ortalaması yükselmiştir. 2010 yılında yaş ortalaması kadınlar için 83 erkekler için ise 79 yaştır. Avrupa nüfusu yaşlanırken Norveç çocuk doğum oranlarını kamu mali politikaları yardımıyla yükseltebilmiş ve yaşlanmaya karşı

bir eğilim geliştirebilmiştir. 2008 yılı itibarıyla doğum oranı Norveç için 1,96’dır. Nüfusun % 82.1’i Norveç Kilisesi’ne bağlı Protestan Lüteryen dinine bağlıdır, % 4’ü Hristiyan ve % 2.3’ü de Müslümandır. Bokmal ve Nynork Norveççesi resmi dil iken, Sami dili de 9 yerel bölgede resmi dil olarak kullanılmaktadır. Norveç’te kadın başına çocuk oranı 1.86’dır. Dünya Sağlık Örgütü 2010 verilerine göre ülkede yıllık kişi başı sağlık harcaması 5.391 $ ve gayrisafi yurtiçi hasıladan sağlığa ayrılan pay ise %9.3’tür

NORVEÇİSKANDİNAV ÜLKELERİ

GSYİH (Milyon $ )512.551

KBGSYİH ( )100.819

Büyüme Oranı (%)0,60 %

Nüfus5.089.800

Yüzölçümü ( km2)323.895

BaşkentOslo


H. Ömer TONTUŞ

Norveç’ te yaklaşık olarak 655.000 yabancı ikamet etmektedir. Bunlardan bir kısmı kendi göç edenler (547.000), diğerleri ise, yabancı anne ve babadan Norveç’te doğanlardır (108.000). Toplam olarak yabancılar Norveç nüfusunun yaklaşık %13,5’ini oluşturmaktadır. Norveç halkının genel özelliği; iklimden ve ekonomik refahtan kaynaklanan rahatlıkları ve sakinlikleridir. Bireysel yaşam ön plandadır. Çalışma koşullarının esnekliği ve çalışanların haiz oldukları haklar Norveçlileri diğer ülke insanlarından farklı kılmaktadır.

323.787 km2 ana karaya ve 5,2 milyon nüfusa sahip Norveç, İzlanda’nın ardından Avrupa’da km2 başına düşen 15 kişiyle en düşük nüfus yoğunluğuna sahiptir. Sert kış iklimi, fakir toprağı ve zor arazi koşullarıyla ülkenin büyük bir bölümü tarım ve yerleşime uygun değildir. Nüfusun neredeyse % 80 ‘i dar yerleşim bölgelerinde ikamet etmektedir. Bu nedenle nüfus yoğunluğu bu bölgelerde km2 başına 1600 kişinin üzerindedir. Bu bölgeler aynı zamanda verimli topraklar olması nedeniyle, kısıtlı tarım alanları yerleşim bölgelerine açılmış olmaktadır. Son yıllarda yol inşaatları, dağ evi inşaatları nedeniyle giderek nüfusun daha az yerleşim bölgesi olan kuzeye doğru dağıldığı gözlenmektedir. Norveç’te nüfus politikalarına ilişkin tanımlayıcı bir diğer husus nüfus yoğunluğunun geniş ülke coğrafyasına dengeli bir şekilde dağıtılma çabasıdır. Norveç’te hem nüfus yoğunluğu ülkenin geniş coğrafyası nedeniyle düşüktür hem de kamu mali politikalarıyla nüfusun bu geniş ülke coğrafyasında belli bölgelerde yoğunlaşmasına engel olunmaya çalışılmaktadır.

Norveç’te Avinor adlı devlete bağlı bir şirketin yönetiminde olan 46 adet havaalanı bulunmaktadır.

Norveç’te Norveççe (Bokmål ve Nynorsk) resmi dildir. Samiler, Norveç ve İsveç’in kuzey kutup dairesi içinde kalan bölgelerinde çok eski tarihlerden bu yana yaşamakta olan bir etnik gruptur. Samilere Laponlar da denilmektedir. Günümüzdeki sayıları 60.000 kadardır ve %70’i Ural dil ailesine bağlı Sami dili olan Laponca konuşmaktadır.

Son yıllarda Norveç ekonomisi, petrol sektöründeki gelişmelerin diğer sektörlere olumlu etkisiyle pozitif bir trend kazanmıştır. Dış ticaretinin çok büyük bir kısmını yaptığı, başta komşu AB ülkeleri olmak üzere, AB’de yaşanan ekonomik kriz nedeniyle, Norveç harcamalarında önemli kısıntı yapılmış ve kamu finansmanını geliştirmek adına vergiler yükseltilmiştir.

Yüksek miktardaki göçmen sayısı işçi gücünde hızlı bir gelişime yol açmıştır. Enflasyon çok düşük seyir etmektedir. Göçmen sayısındaki artış tüketime yönelik endüstrilerde enflasyonun düşmesine yol açmıştır. Uzman eleman (elektrik, elektronik ve makine mühendisi gibi) istihdamı gerektiren sektörlerde ise, ücretlerde ciddi artış olduğu görülmektedir.

Norveç ekonomisinin temel taşları olan ve ihracatının en önemli kalemlerini oluşturan sektörler geleneksel sektörlerdir. Bunlar petrol ve doğal gaz, balıkçılık ve gemiciliktir. Norveç ekonomisi için petrol faaliyetleri çok önemlidir. Günlük ham petrol üretimi dikkate alındığında; Rusya, Suudi Arabistan, Kuveyt, Nijerya, Irak ve İran’ dan sonra 1,7 Milyon varil üretimle dünya sıralamasında 7. sırada yer almaktadır. Gaz ve Petrol ihracatı birlikte değerlendirildiğinde Rusya’dan sonra Norveç 2. sırada yer almaktadır. Toplam ihracat gelirlerinin yaklaşık % 60’ ı petrol ve doğal gaz ihracatından sağlanmıştır.

Ülkenin iklim koşulları ve ekilebilir alanların az olması, tarımda çalışabilir iş gücünün yeterli olmaması, özellikle buğday ve diğer tahıl çeşitlerinin ve kuru bakliyat üretiminin hemen hemen hiç olmaması, ülkeyi tamamen ithalata yönlendirmiştir.

Norveç’in gelişmiş kapitalist ülkelerin benimsediği finansal neoliberal büyüme modelinin krizden genel anlamda etkilenmemiş olması çarpıcıdır. Norveç, 2008- 2009 finansal krizinden korunabilmiştir ve Avrupa Bölgesi’nde halen devam etmekte olan ekonomik daralmadan da yara almadan sıyrılmıştır (OECD, 2012a: 5). Hâlihazırda Norveç’te işsizlik oranı neredeyse tarihsel dip noktasındadır.



Norveç’in kişi başına ulusal geliri satın alma gücü paritesine göre Lüksemburg’dan sonra dünyanın en yüksek kişi başına geliri olarak cari fiyatlarla 2011 yılı için 61.047 dolardır. Norveç, dünyanın en yüksek hayat standardını sunan ülkesidir. 2012 yılında Birleşmiş Milletlerin reel gelir düzeyi, eğitim göstergeleri ve yaşam beklentisi verilerine göre yaptığı İnsani Gelişmişlik Endeksine göre 1990’dan beri Norveç dünyanın en yaşanabilir ülkesidir (UNDP, 2013).

Kamu harcamaları içinde özellikle sosyal harcamalar OECD ortalamasına göre son derece yüksektir. Eğitim ve sağlık alanında kamu kesiminin harcamaları belirleyicidir. Norveç’te devletin büyüklüğünü, bürokrasinin değil sosyal harcamaların büyüklüğü tanımlamaktadır. Sosyal güvenlik, sağlık ve eğitim hizmetlerinin toplamı GSYH’nin %30’unu oluşturmaktadır. Bu harcamalar toplam harcamaların %68’ini oluşturmaktadır ki bu son derece yüksek bir orandır. Daha ziyade bürokrasi ile ilişkilendirilen işlev olan “genel kamu hizmetleri”nin oranı ise toplam harcamaların sadece %10,3’ü, GSYH’nin ise %4,6’sıdır.

Sosyal Güvenlik ve Sağlık Sistemi

Sağlık hizmetleri uygulama ve finansmanının büyük ölçüde Ulusal Sigorta Yasası’na bağlanması ile, ülkede tüm sağlık hizmetlerinin yürütülmesinden sorumlu olarak, Sağlık ve Sosyal işler Bakanlığı’nın bir alt birimi olan Sağlık Hizmetleri Direktörlüğü görev yapmaktadır. Ülkede sağlık hizmetleri sunumunun kontrolü ve koordinasyonu bakanlık düzeyinde değil, sosyal güvenlik kurumuna bağlı bir genel müdürlük düzeyindedir. Bu örgütlenme sağlık hizmetlerinin tüm diğer toplumsal yaklaşımlarla birlikte ve iç içe yürütülmesi gerektiği anlayışından kaynaklanmaktadır. Norveç sağlık sistemini anlamak için sosyal güvenlik yapısı hakkında fikir sahibi olmak gerekir.

Norveç’in iyi gelişmiş bir sosyal güvenlik sistemi ve ona bağlı olan geniş bir sağlık sistemi vardır. Ulusal sigorta, uyruğu ne olursa olsun ülkede yaşayan tüm bireyleri zorunlu olarak kapsamına alır. Dünyadaki en gelişkin ve en kapsamlı sosyal güvenlik sistemlerinden birisi Norveç’e aittir; günümüzde Çin’in kendi sosyal güvenlik sistemini geliştirirken referans modellerden birinin Norveç olması önemli bir göstergedir (Economist, 31 Ocak 2013c). Ulusal Sosyal Güvenlik Sistemi tüm vatandaşları ve Norveç’te çalışanları kapsayan zorunlu bir sosyal güvenlik sistemidir. Amacı da çok geniş tutulmuştur. Sağlık, hamilelik, doğum, ölüm, yaşlılık, bakmakla yükümlü kişinin kaybı, evli olmayan anneye yardım ve destek, işsizlik, iş göremezlik ve gazilik riskine karşı tüm toplum sigorta hizmetlerini sunar (oldage, disability and survivor’s pension). Norveç’teki insanlar işsizlik, yaşlılık veya hastalık boyunca ekonomik yardım veya diğer hizmetlerden yararlanırlar. Hem sosyal hem de medikal unsurları içeren bu sosyo-medikal yaklaşım, sağlık açısından önemli bir katkı getirmektedir. Kişinin sağlık durumunun değerlendirilmesi ve tedavi kurumlarına ulaşım harcamaları da sigortanın kapsamı içindedir.

Norveç bütçesinin yaklaşık %35’i sosyal güvenlik ve sağlık sistemine ayrılmaktadır. Norveç’in sağlık ve sosyal güvenlik sisteminin büyük bir kısmı ulusal sigorta primlerinden finanse edilmektedir. Toplam prim tahsili (işçi, işveren ve emeklilerden), ortalama ücretin yaklaşık %25’i kadardır. Ödenen prim, sigortanın her tür hizmetinden yararlanmayı kapsar. Yıllık geliri belli bir düzeyin altında olanlar prim ödemeden sigortalı yapılırlar. Sosyal güvenlik primleri işçiden, işverenden ve de emeklilerden alınmaktadır; ancak primler yararlanılan hizmetin maliyetiyle ve cinsiyle orantılı değildir. Ev kadınları, işsizler, öğrenciler ve diğer ücretsizler sosyal güvenlik vergisinden muaf olmalarına rağmen aynı haklarından yararlanırlar. Sistem pay-as-you-go modeline dayanmaktadır; sosyal güvenlik sisteminden yararlanan bireylere yapılan harcamalarla bireylerden alınan primler doğrudan ilişkilendirilmemektedir.

Bütün ücretliler kazandıklarının belirli yüzdeliğini ulusal sigorta primine ödeyerek katkıda bulunurlar. Sigortaya zorunlu olarak katılan herkesin, çalıştığı sürece, ihtiyaç duyduğu an sosyal yardımlardan yararlanabilmek ve emekli aylığına hak kazanabilmek için, 17-69 yaşları arasında prim ödemesi gerekir.


H. Ömer TONTUŞ

Primler, gelirin iki ayrı açıdan değerlendirilmesiyle hesaplanır: Net gelir ve emekliliğe esas olan gelir. Sigortalı, hesaplanan her iki prim tutarını da ödemekle yükümlüdür. Buna ek olarak işverenler de sigortalı adına, işçiye ödenilen ücretin belirli bir yüzdeliği oranında ücret bordrosu üzerinden işveren prim payı vererek finansmana katkıda bulunmak zorundadırlar. Sigortalı kendisine ilişkin sigorta priminin üçte birinden azını ödemektedir. Ödemenin çoğu işveren tarafından yapılmaktadır.

Norveç’te emekli yaşı 67’dir ve emekli bireyler hayatlarının geri kalan kısmında Ulusal Sigorta Fonundan yılda 4 kez emekli maaşı alırlar. Bütün Norveç sakinlerine minimum bir emekli maaşı garantilenmiştir. Hemen hemen tüm gelişmiş ülkelerde olduğu gibi emekli maaşını etkileyen temel faktör ne kadar süre çalışıldığı ve prim ödemesine esas olan maaşın miktarıdır

Yaşlıların bakımı her zaman önemini korumaktadır.70 yaşın üstündeki Norveçlilerin %70’i iyi sağlık koşullarına sahip, %20’si evde bakıma muhtaç, %10’u ise son yıllarını bir kurumda geçirmektedir. Sağlık kurumunda evde bakımların elverişlilik ve kalitesi belediyeler arasında büyük değişiklikler gösterir.

Belediyenin sağlık hizmeti birimleri son yıllarda özellikle ev bakımında gelişme kaydetmiştir. Evde bakım hizmeti eleman sayısı son on yılda yaklaşık iki kat artış göstermiştir. Yakın gelecekte birçok yaşlının, hayatlarının geri kalanını bir kurumda geçireceği hesaplanmaktadır. Norveç’te genç aile bireylerinin yaşlılara kendi yaşam ortamlarında bakması gibi genelde doğu toplumlarında görülen bir gelenek yoktur.

Avrupa merkezli ve 2000’den beri ülkeler arasında karşılaştırmalı nüfus ve toplumsal cinsiyet verileri sunan Generations and Gender Programme (GGP) veri setinin Norveç için 2007-2008 yıllarında gerçekleştirdiği anketlere göre Norveç toplumunda sağlık durumunu kötü olarak tanımlayanların oranı sadece %5 iken geri kalanlar “mükemmel, çok iyi, iyi veya fena değil” olarak tanımlamaktadır. Bu oranlar ülke karşılaştırmalarıyla birlikte değerlendirildiğinde ortada bir sağlık başarısının söz konusu olduğu görülmektedir. Bu başarının bireylerin kişisel bakım çabasıyla değil, genel bir toplumsal sağlık sistemi örgütlenmesiyle elde edilmiştir. Eğitimde olduğu gibi sağlık ve sosyal hizmetler, yaşlı bakımı, çocuk bakımı hizmetlerinde de kamu, hizmet üretimini büyük oranda kendi kapasitesini kullanarak gerçekleştirmektedir.

Sağlık hizmetleri yerel yönetimler aracılığıyla sunulmaktadır. Norveç, 19 ilden oluşmakta ve her bir ilde en azından bir tane hastane bulunmaktadır. Sağlık sistemi aşamalıdır. Hastalar öncelikle birinci basamak sağlık hizmetinden yararlanmakta daha sonra uzman hekimlere yönlendirilmektedir. Yaşlılara bakım hizmetleri huzurevleri yerine evde bakım hizmeti biçiminde verilmektedir. Yaşlıların %5’i yoksulluk sınırının altındadır.

Dünya Sağlık Örgütünün 2000 yılında yaptığı araştırmaya göre Norveç, çocuk sağlığı konusunda verdiği hizmetlerle ve performansıyla dünya lideri konumundadır. Norveç’te kreş hizmetleri de sosyal güvenliğin bir parçasıdır. Kamusal kreşlerdeki yığılma baskısını önlemek amacıyla 1999 yılında özel kreşten yararlanan aileler için parasal destek programı başlatılmıştır. Bu durum, hizmet üretiminde kamunun kendi kapasitesini kullanma tercihiyle çelişmemekte, artan talebe yerel yönetimlerin hızla yanıt vermemesi sorununa bir çözüm olarak gündeme gelmektedir.

Sağlık Sisteminin Organizasyonu

Sağlık hizmetlerinin organizasyonunda en üst düzeyde Sağlık ve Sosyal İşler Bakanlığı yer alır. Bu bakanlık sağlık politikası üretmekten, yasaların hazırlanmasından, finansman ve planlamadan sorumludur. Diğer önemli merkezi fonksiyonlar ise Sağlık Hizmetleri Direktörlüğü ve Ulusal Sigorta Enstitüsüne aittir. Sağlık Hizmetleri Direktörlüğü merkezi teşkil eder ve birinci basamak, hastane, ilaç, çevre sağlığı gibi çeşitli departmanlardan oluşur. Bölgelerde Sağlık



Hizmetleri Direktörlüğü’nü Bölge Sağlık İdareleri temsil eder. Bunların temel görevleri, hastane hizmetlerinin yönetimini ve birinci basamak hizmetlerinin denetimini sağlamaktır.

Norveç’in nüfusu ülke coğrafyasında seyrek yerleşmiştir. Bu sebeple sağlık hizmeti merkezi yönetimle yönetilmemektedir. Sağlık hizmeti sunumu 5 sağlık bölgesi, 18 il ve 440 belediyeye bölünmüş olarak hizmet verilir. Her birinin sağlık hizmeti sorumluluğu kendisindedir. Sağlık hizmeti il ve belediye düzeyinde işletilmeye başlandığından beri devlet, ülke genelindeki kamusal sağlık hizmetinin nüfusa eşit bir şekilde iletilmesini sağlamaya yardımcı olmak adına, il ve belediyelerin ekonomik düzeylerine göre fon aktarabilmektedir. 440 yerel yönetimin her biri kendi bölgesinde birinci basamak hizmetlerinin planlanması, kaynak temini ve organizasyonundan sorumludur. Genel pratisyenlik, fizyoterapi, halk sağlığı hemşireliği ve ev hemşireliği gibi hizmetler yerel yönetimler tarafından zorunlu olarak sunulur.

Sağlık Hizmeti Sunumu

Kural olarak pratisyen hekimler, belediye sınırları içinde, tanımlanmış bir topluluğa hizmet verirler. Genel olarak pratisyen hekimler istedikleri yerde çalışabilirler ve çoğu özel olarak çalışır ve hastasından muayene ücret alırlar.

Kırsal bölgelerde çalışan pratisyen hekimler kendi işleri yanında, genellikle resmi halk sağlığı görevlerini de yüklenerek bir arada yürütmektedirler.

Bir kısım pratisyen hekim, özel muayenehanelerinde çalışırken, aynı zamanda sağlık sigortası sisteminde kontratlı resmi aile hekimi olarak da çalışmaktadırlar. Ancak aile hekimliği ikinci görevini alabilmek için belediye sağlık planına uyma zorunluluğu vardır. Aile hekimlerine yapılan ödemelerde genel uygulamadan bir fark yoktur; resmi görevli olarak hasta baktıklarında da yine hasta başına ücret alırlar.

Norveç’te her türlü birinci basamak sağlık hizmeti aile hekimleri tarafından halk sağlığı hemşiresiyle birlikte verilmektedir. Mevcut sistem içerisinde her aile hekimine bölgeye göre değişmekle birlikte 1.500-2.500 kişi kayıtlıdır. Hangi bölgede, kaç aile hekiminin çalışacağına yerel sağlık yönetimi karar verir. Ancak bireyler aile hekimini seçme hakkına sahiptir. Aile Hekiminin haftada 38 saat çalışma zorunluluğu vardır. Ücret, kişi başına sabit bir miktar olarak yerel sağlık yönetiminden alınmaktadır. Hasta başına alınan ücret dışında, hekimin ev ziyaretlerinde yolun uzaklığına göre ilave ücret ödenir. Aile hekimliği sisteminde beş yıldan kıdemli hekimlere hasta başına 5 Kron daha fazla ödeme yapılır. Aile hekimleri, sürekli eğitim kapsamında düzenli olarak yüz yüze veya uzaktan eğitim yoluyla eğitim etkinliklerine katılmak zorundadır ve belirli bir düzeyde eğitim alan hekimlere yapılan ödemelerde daha yüksek olmaktadır. Birinci basamakta gece ve hafta sonu nöbetleri evde tutulur (icapçı). Hastaya çağırılmasa bile hekime her nöbeti için ödeme yapılması standarttır. Tüm bunların dışında, haftada 38 saatten fazla olan çalışmalara da ek ücret ödenir.

Aile hekimi yanında çalışan halk sağlığı hemşiresi haftada 23 saat çalışır, ödemeleri aile hekimi tarafından yapılmaktadır.


H. Ömer TONTUŞ

Grafik.1. Norveç Sağlık sistemi kaliteli, kapsayıcı ve maliyet etkin çözümler üretebiliyor mu? SGI (Sustainable Governance Indicators) (1 en kötü 10 en iyi puan)

Hekim ücretlerinin ödenme koşulları Bakanlık ve Norveç Tabipler Birliği’nin görüşmeleri sonucu kararlaştırılır. Bu anlaşma tüm doktor ve yerel otoritelere uygulanabilir nitelikte olduğundan, ücret koşulları tüm ülkede aynı temele sahiptir.

Norveç’te tedavi edici hizmetlerde tam bir sevk zinciri ile işletilememesine rağmen üç kurumsal birim ve üç aşama görülür:

Birinci Aşama, Halk Sağlığı Merkezleri veya Halk Sağlığı Klinikleri,

İkinci aşama, Bölge Hastaneleri

Üçüncü aşama ise Merkez Hastaneleridir.

İlk başvuru yeridir. Genişletilmiş birincil hizmetler olarak adlandırılabilecek bu hizmet türü, klinik bakım ile koruyucu sağlık hizmetlerinin bir birleşimi biçiminde uygulanmaktadır. Halk Sağlığı Merkezleri, sağlık hizmetlerinin verimli bir şekilde sunulması için uygun yerleşim alanlarına kurulur ve hizmetin yürütülmesi için gerekli donanıma sahiptir. Birincil sağlık hizmetlerinin öneminin artmasına paralel olarak bu alandaki görevlilerin sayısı gün geçtikçe artmaktadır.

Halk Sağlığı Merkezinde rehabilitasyon hizmetlerine özel bir önem verilir ve en az bir fizyoterapist ve bir fizik tedavi salonu bulunur. Hamile kadınlar ve küçük çocuklar için bir çok özel halk sağlığı

Sağlık Hizmetinden Memnuniyet (Algılanan

Sağlık)

Sağlık Hizmetine Ayrılan Kaynak

Yenidoğan Mortalitesi

Sağlık / Norveç

Sağlık Politikaları

Doğumda Yaşam Beklentisi

NORVEÇ



merkezleri bulunmaktadır. Bağışıklama ve diğer koruyucu hizmetler evde değil, halk sağlığı merkezlerinde yapıldığı halde, bağışıklama oranı %96 dolayındadır.

Ancak halk sağlığı merkezlerine olanaklar merkezden bir ihtiyaç planlamasıyla değil, yerel olarak sağlandığından, hepsinde asgari düzeyde sağlanması gereken şartlar oluşturulmuş olsa da tümü aynı özelliklerde değildir. Hekim atamaları merkezden atama ile değil, boş kadrolara isteklilerin yerel görevlendirmesiyle yapıldığı için, farklı bölgelerde farklı hekim sayılarına rastlanılabilmektedir.

Yataklı kurumlarda, alışılmış hemşirelik hizmetleri dışında, ayrı yasa ve örgütlenmeleri bulunan üç ana hemşirelik hizmeti vardır:

Bölge Ebelik Hizmetleri: Bölge ebeleri, üst düzeyde doğum öncesi ve doğum hizmeti verirler. Doğum konusunda en üst eğitim düzeyinde uzmanlaşmış hemşirelerdir.

Ev Hemşireliği: Ev hemşireleri yerel yönetim görevlileridir ve daha çok yaşlıların evde bakımında görev alırlar.

Halk Sağlığı Hemşireliği: Bölge düzeyinde, hemen hemen bağımsız çalışan bir kuruluştur. Halk Sağlığı Merkezlerinde hekimlerle birlikte görev alırlar. Hekim tedavi edici hizmetleri yürütürken, hemşire koruyucu hizmette yer alır. Bu hemşirelerin en önemli görevleri ana ve çocuk sağlığı hizmetleridir. Kırsal alanda çevre sağlığı hizmetlerini de üstlenirler. Kentlerde bu konuda kendilerine yardımcı olmak üzere çevre sağlığı teknisyenleri bulunur. Okul sağlığı hizmetleri de hemşirelerin denetim ve yönetiminde yapılır.

Hastane yataklarının %85’i kamuya aittir. Özel hastanelerin çoğunu dinsel kuruluşlar oluşturur. Özel hastane yatakları toplam yatak sayısının ancak %2’sini oluşturur.

Bir kaç istisna hariç, Norveç’teki kamu hastanelerinin tıbbi personeli, bütünüyle tam gün çalışan maaşlı uzman kişilerden oluşmaktadır. Normal doğumların %80’i alışılmış olarak hastanelerde ebeler tarafından yaptırılmaktadır. Kadın doğum uzmanları sadece komplike olaylara müdahale ederler. Norveç hastanelerindeki tıbbi bakım yöntemi kendine özgün bir yapıdadır.

Tüm sağlık hizmetleri içinde tedavi edici hizmetler önemli ölçüde ayrıcalıklı görünmektedir. Toplam sağlık harcamalarının ortalama %75’i yataklı kurumlara ayrılmaktadır. Kişilere yaşamlarının son altı ayında yapılan sağlık harcamaları, tüm sağlık harcamalarının %70’i kadardır. Yaş gruplarına göre sağlık harcamalarına bakıldığında en fazla harcamanın ileri yaş gruplarına, daha çok da kronik hastalıklara yapıldığı görülür.

Koruyucu hizmetlere daha az pay ayrılmasının nedenlerinden biri, bölge sağlık idarecilerinin %95’inin bu işi ek görev olarak yürütmeleri ve asıl uğraşlarının özel hekimlik olmasıdır. Devletin ödevi olan koruyucu hizmetler, özel sektöre devredilmiş görülmektedir. Yine de yüksek sağlık okur yazarlığı düzeyi sayesinde bu konuda önemli bir açık kalmadığı, koruyucu hizmete pay ayrılmasına da artık pek fazla gerek olmadığı söylenmektedir.

İleri sürülen bazı görüşlere göre, ülkede birincil sağlık hizmetleri gerçek bir kaos içindedir. Bunun nedeni olarak, tüm hizmetleri kapsayan bir sağlık yasasının bulunmayıp, ana-çocuk sağlığı, okul sağlığı, işçi sağlığı, hastane hizmetleri, sigorta uygulamaları gibi her bir konuda ayrı bir yasanın yürürlükte olması gösterilmektedir.

Yıllık kişi başına ortalama poliklinik sayısı kırsal alanda 3.5’tir. Bu oranın ülkelerin nüfuslarının yüksek veya düşük olmasıyla değil, çok seyrek olan nüfusa rağmen sağlık hizmetlerinin ulaşılabilirliğinin ne derecede yüksek olmasıyla doğrudan ilişkisi vardır.


H. Ömer TONTUŞ

Sağlık İnsangücü

Sağlık sektöründe çalışan 130.000 kişi, Norveç’in en büyük sanayiini oluşturmaktadır. Bunların 11.000 kadarı hekimdir. Hemşireler ve hemşire yardımcıları sağlık çalışanlarının toplamının üçte birinden fazladır. Hemşire Birliğine kayıtlı 33.000 hemşire vardır. Hekimlerin %30’u, hemşirelerin %20’si birincil sağlık hizmetinde görevlidir. Halen 2.000 kişiye bir pratisyen hekim, 400 kişiye de bir hekim düşmektedir.

Ülkenin 4 tıp fakültesi yılda yaklaşık 400 hekim mezun etmektedir. Tıp fakültelerinde klinik öncesi dönem 2.5 yıl, klinikler 3.5 yıl sürer. Bunun bitiminde 1 yılı iç hastalıklarında, 0.5 yılı cerrahide olmak üzere internlik yer alır. Fakülteyi tamamlayan her hekim, 6 ay süreyle kırsal alanda zorunlu hizmetle yükümlüdür.

Hekimlerin özlük hakları büyük ölçüde Tabipler Birliği’nce korunur. Zorunlu olmamasına karşın üyelik %95’in üzerindedir. Katılan hekimler sigortalanmış ve gerektiğinde tazminata hak kazanmış sayılırlar.

Birinci basamakta görev yapan tüm hekimlerin sürekli eğitim görmesi yasa gereğidir. Yılda 50 saat kurs görmeleri ve 5 yılda bir 3 ay süreyle hastane eğitiminden geçmeleri beklenir.

Norveç’te kalp ve damar hastalıkları azalmakta, kanser, alerjiler, solunumla ilgili hastalıklar, kas-iskelet hastalıkları ile, zor fiziksel işler veya basmakalıp hayat yaşamaktan dolayı halsizlik hissetme şikayetleri artmaktadır. Bunlar halen uzun süreli hastalıkların veya sakatlıkların en yaygın sebepleridir. Psikolojik hastalıklar da sürekli artmaktadır. Norveç nüfusu gittikçe yaşlanmaktadır ve sağlık sistemi üzerine ek bir yük getirmektedir. Yaşlılar için bakım hizmetlerine öncelik verilmektedir.

Ülkenin sağlık göstergelerinin en önemlileri, ülkedeki sağlık düzeyi birçok sanayileşmiş ülkeye örnek olacak kadar yüksektir. Özellikle en duyarlı göstergelerden olan bebek ölüm hızı, doğuşta beklenen yaşam süresi, Norveç toplumunun ne denli sağlıklı kılındığını ortaya koymaktadır.

Nüfusu bu denli az olan bir ülkede sağlık personeli yetiştirmenin ve sağlık sorunlarını çözümlemenin hiç de güç olmayacağını düşünenlere kuramsal düzeyde hak vermemek olanaksızdır. Ancak, bu nüfusun oldukça geniş bir alana yayılmış bulunduğu ve coğrafi koşulların alabildiğine elverişsiz olduğu da dikkate alınmalıdır. Jeolojik yapının elverişsizliği öylesine yaygındır ki, toprakların ancak %3’ü ekilebilir niteliktedir. Kıyı uzunluğu 21.000 km’nin üzerindedir. Nüfusun önemli bir kesimini oluşturan balıkçılara ve ormancılara sağlık hizmeti sunabilmek için öncelikle sarp kayalıkları, azgın dalgaları, buzulları ve kar fırtınalarını aşabilmek gerekir. Kuzey kutbuna değin yayılan adalar da dikkate alındığında, nüfus azlığının bir avantaj olmaktan çıktığı rahatlıkla ileri sürülebilir.

Ülkede yaşayan tüm bireyler zorunlu sosyal güvenlik kapsamına alınmıştır. Norveç sağlık sisteminin birçok alanında kamu sağlık sistemi baskındır ve hizmetler çoğunlukla kamu tarafından finanse edilmektedir. Devlet, sağlık hizmetlerinin kalitesinden, tüm alanlardaki kapasitesinin belirlenmesinden ve sağlık politikalarından sorumludur. Ülkede sağlık politikalarının belirlenmesinde merkezi hükümet sorumluluğu üstlenmiştir. Yerel demokrasi ile tutarlı biçimde sağlık hizmetleri de yerel olarak sunulmaktadır.

Norveç’te sağlık hizmetleri sisteminin organizasyon yapısını, Sağlık ve Bakım (Tedavi) Hizmetleri Bakanlığı, Ulusal Sağlık Kurulu, 19 İl İdaresi ve 435 Belediye oluşturur. Merkezi hükümet düzeyinde Sağlık ve Bakım (Tedavi) Hizmetleri Bakanlığı sağlık politika ve planlarının belirlenmesinden, kendisine bağlı çeşitli kuruluşlarla ilaç sektörüne ilişkin düzenlemelerden, bulaşıcı hastalıkların denetiminden ve ulusal çaptaki sağlık konularından sorumludur. Ulusal



Sağlık Kurulu, sağlık hizmetlerinin düzenlenmesi ve sağlık personelinin denetlenmesinden sorumludur. 19 İl İdaresi, hastane ve ihtisas hizmetlerinin sağlanmasından, 435 belediye de birincil sağlık hizmetleri ve sosyal hizmetlerin sağlanması ile finansmanından sorumludur.

Türkiye Açısında Yapılabilecekler:

• İskandinav ülkeleri sosyal devlet anlayışı içerisinde mutlaka kamu menşeili resmi muhatap ile bağlantılı iş ve işlemleri yürütmektedirler. Dolayısıyla SATURK aracılığı çok önemli olacaktır.

• Norveç’ten ülkemize gelen hastalar genellikle İzmir Balçova Termal Tesislerine gelen ve çoğu romatizmal hastalıklar konusunda tedavi protokolüne tabi olan yaşlılardır. Benzer tesislerin yapılandırılması sağlık turizmi için önemli katkı sağlayacaktır.

• Sosyal Güvenlik Sistemi kapsamında olan yaşlı ve engelli turizmi sağlık bakımı için Türkiye’ye yıl boyunca sağlık turizmi işlerliği açısından katkı sağlayabilecektir. Bu amaca yönelik olarak yaşlılara ve engellilere hizmet verebilecek kaliteli tesisler ve kalifiye yaşlı/engelli bakım teknikeri gibi personele daha fazla ihtiyaç duyulacaktır.

• Norveç pazarında yer almak aynı zamanda Finlandiya, İzlanda ve Estonya gibi pazarlarda da söz sahibi olmayı da sağlayacak önemli bir stratejidir.

• Küçük ve orta ölçekli aracı kurumların sağlık turizmi bölümlerinde çalışan elemanların yeterli yabancı dil bilgilerinin olmaması karşılıklı temaslarda sıkıntı yaratabilmektedir. Norveç’e yapılacak sağlık turizmi temalı ziyaretlerde Oslo Büyükelçiliği ve SATURK bilgilendirmesi sürecin olumlu bir şekilde sonuçlanmasına katkı sağlayacaktır.

• Norveç’in sağlık sistemi yeterince anlaşılmadan sağlık temalı görüşmeler yapılması yapılan toplantı ve görüşmelerde karşılıklı anlaşmazlıklara neden olmaktadır. Kendine özgün bir sistem olan Norveç sağlık sistemi görüşmeler öncesinde incelenmelidir.

• Güçlü olduğumuz sağlık sektörlerinde Norveç’te etkinlik düzenlenmesi ve yerel fuarlara katılım sağlanması yerinde olacaktır. Genel Ticaret Heyetlerinden istenilen fayda elde edilemediğinden belirli dönemlerde Sektörel Ticaret Heyeti Programları düzenlenmesi yerinde olacaktır. Bu bağlamda SATURK kontrolünde bir sağlık sektörü showroom çalışması yapılmalıdır.

• Norveçli bireylerin ülkeleri dışında sağlık hizmeti alma talebi doğduğunda Türk sağlık sektörü (hastaneler, hekimler, bilimsel çalışmalar, termal sağlık tesisleri) hakkında yapacakları araştırmalarında şeffaflığın sağlanabilmesi amacıyla SATURK tarafından sağlam


H. Ömer TONTUŞ

763532

417380

360359

273247

179134

0 100 200 300 400 500 600 700 800 900

Diş TedaviDahiliye

Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıKulak Burun Boğaz Hastalıkları

Aile HekimliğiOrtopedi ve Travmatoloji

Göz HastalıklarıGenel Cerrahi

Beyin ve Sinir CerrahisiDiş Protezi

4385

193 159 98 540

500100015002000250030003500400045005000

ANTALYA MUĞLA İSTANBUL İZMİR AYDIN

Grafik 1: 2014 Yılında Norveçli Uluslararası Hastaların En Fazla Sağlık Hizmet Aldıkları İlk 10 Branş

Grafik 2: 2014 Yılında Norveçli Uluslararası Hastaların En Fazla Sağlık Hizmeti Aldıkları İlk 5 Şehir

veri tabanı oluşturulması gerekmektedir. Sağlık sektörü ortak veri tabanının Türkiye’de oluşturulmasının genel olarak sağlık tesislerimize olan güveni arttıracağı düşünülmektedir.

• Seçici, muhafazakar ve sağlık okuryazarlığı yüksek vatandaş yapısı nedeniyle Norveç pazarına yönelik tanıtımlarda bilimsel verilere dayalı bilgilendirme yapılması abartıdan kaçınılması özellikle önemlidir. En zayıf yönlerimizin başında tanıtım eksikliği ve iki ülke iş çevrelerinin temaslarının yok denecek kadar az olması gelmektedir. Norveç pazarı için yaşlı ve engelli sağlık bakım merkezleri ve termal sağlık tesisleri tanıtımı ön plana çıkmaktadır.

• Genellikle aynı sektörün içinden benzer hizmetleri sunan kurumlar tarafından yapılan görüşme ve anlaşmalarda sorunlar çıktığı görüldüğünden SATURK bu tür sorunların sağlık turizmi konusunda çıkmasını engelleyecek inisiyatifi almalı ve görüşme süreçlerini yönetmelidir.

2014 yılında Norveç’ten toplam 4.985 uluslararası hasta ülkemize sağlık hizmeti almak için gelmişlerdir. Bu uluslararası hastaların 213’ü sağlık turizmi kapsamında ülkemizdeki hastanelerde tedavi olurlarken, 4.772’si ise turistin sağlığı kapsamında ülkemizde sağlık hizmeti almışlardır. Norveçli uluslararası hastaların ülkemizde en fazla tedavi aldıkları branş 763 uluslararası hasta ile diş tedavi branşıdır. Bu branşların ardından en fazla başvuru alan branşlar ise Dahiliye ve Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları branşlarıdır. Norveçli uluslararası hastaların ülkemizde en fazla geldikleri il 4.385 kişi ile Antalya olurken, en fazla tercih edilen diğer iller ise Muğla, İstanbul ve İzmir’dir. Bu hastaların geçtiğimiz yıl ülkemizi en fazla tercih ettiği aylar ise Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarıdır. 2014 yılında ülkemize Norveç’ten gelerek sağlık hizmeti alan uluslararası hastaların dağılımlarına ilişkin grafikler aşağıdaki gibidir:

norveç satur kpdf

Travel