Nakon druge runde pregovora saposlodavcima za novi Op¥ti radniugovor (LMV) sve je jasno: gazde suœvrsto odluœile da uslove rada ugradjevinskoj djelatnosti ¥to vi¥epogor¥aju.

Evo ¥ta oni konkretno ¤ele:■ Za ma¥iniste, kranovodje, gradjevinskestruœnjake, zidare i predradnike vi¥e nemaobaveznih platnih razreda. ≠ef sam odluœujekolika ‘e biti tvoja plata. I platni razred Q zaizuœene zidare vi¥e ne bi va¤io.■ Za probni rad od tri mjeseca, kao i za priv-remeno zaposlene preko posred-niœkih biroa ne postoje vi¥e minimal-ne plate. To znaœi, da bi u gradjevinskojdjelatnosti bile mogu‘e plate ispod 3000 fra-naka.■ Odstupilo bi se od do sada utvrdjenog ka-lendara radnog vremena i uvela 6-dnevna rad-na nedelja. Unaprijed regulisano trajanje rad-nog vremena vi¥e ne bi postojalo. Ostala bi nasnazi samo nedovoljna zakonska regulativa,koja reguli¥e tu oblast, ¥to znaœi, obaveznodnevno radno vrijeme i do 12 sati, te subo-tom. Tu vi¥e onda mjesta nema ni za kakavprivatni i porodiœni ¤ivot.■ Ukidanje obaveznog osiguranja dnevnice zasluœaj bolesti (Krankentaggeld), ali i za¥tite odotkaza za vrijeme zdravstvene nesposobnos-ti za rad. Umjesto da se dnevnica ispla‘uje odprvog dana bolovanja u trajanju od dvije go-dine va¤ilo bi sljede‘e: za vrijeme probnog iprivremenog rada nema naknade za bolo-vanje, od prve godine rada bolovanje pla‘enosamo do tri nedelje, od druge godine rada sa-mo do tri mjeseca, od 10.godine rada pla‘enobi bilo 4 mjeseca, a od 15 godine sta¤a samo5 mjeseci bolovanja. I ¥efovi ka¤u da je to re-alno i pravedno.Ovakvi zahtjevi su, blago reœeno, skandaloz-ni. Tako ne¥to ne‘emo dozvoliti. Naprotiv,

smatramo da va¤e‘i ugovor mora ostati i bitijo¥ i pobolj¥an.

Mi se borimo za:■ Za¥titu od smanjenja plata■ 200 franaka pove‘anje plate i automatskoizjednaœavanje visine zarada sa poskupljen-jem.■ Unaprijed regulisano normalno radno vri-jeme i ukidanje sada¥njeg komplikovanogobraœuna radnih sati.■ Prekovremeni rad i rad subotom samo u izu-zetnim sluœajevima, pod uslovom da budepla‘en.

Ovako ‘emo se boriti za na¥ LMV i njegovo hitno pobolj¥anje:Subota, 21. maj manifestacija rad-nika gradjevinske djelatnosti u Zü-rich-uPonedeljak, 13 juni nacionalni¥trajk upozorenja i manifestacija uBernu

Pas dy raundevetë para për një KPP të re për sek-torin kryesor të ndërtimtarisë ta-nimë është e qartë: Padronët kër-kojnë përkeqësime masive të kush-teve të punës. Ata dëshirojnë:

■ Të hiqen kategoritë e detyrueshme të paga-ve për makinist, drejtues të vinçit, punëtor tëkualifikuar të ndërtimtarisë, murator e krye-punëtor! Kategoria e pagës Q për murator mepërgatitje profesionale duhet të hiqet tërë-sisht!■ Nuk duhet të ketë më pagë minimale gjatëkohës provuese tremujore dhe as për punë-torët e përkohshëm (temporer) dhe ata të ard-hur nga vendet tjera në Zvicër. Kështu pagatnën 3000 franga do të jenë të mundshme ed-he në ndërtimtari!■ Heqjen e orarit vjetor të punës dhe kthiminnë javën me 6 ditë punë. Vetëm ligji i punës– i pamjaftueshëm – duhet të vlejë: Puna de-ri në 12 orë në ditë e të shtunave, duhet të

mundësohet sërish! Për një jetë familjare tërregulluar nuk do të ketë më vend!■ Heqjen e garantimit për sigurim të pagavegjatë sëmundjes dhe për mbrojtjes nga largi-mi prej punës gjatë sëmundjes: Në vend tëmbrojtjes ekzistuese prej 2 viteve nga dita eparë e punës duhet të vlejë vetëm ligji: Gjatëorarit provues të punës dhe për punëtorët epërkohshëm (temporer) nuk duhet të ketë mëmbrojtje, pastaj në vitin e parë të punësmbrojtje nga largimi prej punës prej 3 javësh,nga viti i dytë i punës mbrojtje nga largimiprej punës gjatë 3 muajve, nga viti i 10-të ipunës mbrojtje nga largimi prej punës gjatë4 muajsh, nga viti i 15-të mbrojtje nga largi-mi prej punës gjatë 5 muajve, dhe padronëtthonë se kjo është e njëjtë me KPP!

Ne kërkojmë që KPP në fuqi tëpërtërihet dhe të përmirësohet duke luftuar për:■ Mbrojtje më të mirë nga dumpingu;■ Shtimin e pagave për 200 frang/muaj dhe barazimin e shtrenjtimit për të gjithë;■ Orar të rregulluar të punës dhe heqjen e orëve fleksible e të komplikuara;■ Orët e tepërta dhe puna të shtunavevetëm me përjashtim dhe me pagesë shtesëë të obliguar;■ Rregulla që qarta bashkëveprimi për ndërprerjes e punës gjatë motit të keq.

Kështu ne luftojmë për KPP-në ekzistuese dhe për përmirësimetëdomosdoshme:

E shtunë, më 21 maj: Manifestim i punëtorëve të ndërtimtarisë në Cyrih

E hënë, më 13 qershor: greva paralajmëruese nacionaleme demonstratë në Bernë

2Unia protestuje! Novi Zakon za strance

Konaœno du e porodiljsko odsustvo!

Ligji ndaj të huajveVështirëson integrimin dhe rritë numrin e njerëzve pa letra!3 3 4

Nr. 3 | April 2005 | serbisch & albanischErscheint als Beilage zur Zeitung «work» | Redaktion T +41 31 350 21 11, F +41 31 350 22 11 | redaktion@unia.ch | www.unia.ch

«Ne» smanjenju plata – «Da» za slobodan pristup radnika iz zemalja EU

Prvomajski poziv SGB

Paga duhet të mbuloj shpenzimet ejetesës, kjo nuk është ende emundshme për të gjithë. Pagat e mi-ra janë parakusht për një ekonomifunksionale. Sindikatat i kanë shpa-llur luftë pagave të ulëta, dumpingutdhe kushteve të padurueshme tëpunës.

Lëvizja e lirë e personave krijon pre-sion në paga. Presioni në paga e sh-kaktojnë punëdhënësit duke larguar

punëtorët nga puna për të marrëpunëtor tjerë me paga të ulëta. Kësh-tu zbresin vlerën e punëtorëve në tre-gun e punës dhe shtojnë rrezikun epapunësisë – për të shtuar përfitimine tyre.

Një Maji është shprehja e vlerave si:drejtësia, barazia sociale, korrektë-sia, solidariteti, barazia gjinore etj.Për këto vlera angazhohemi ne.

Kundër presionit në paga – për lëvizjen e lirë të personave

Apel i BSZ (SGB) për 1 Maj

Gazde ele socijalnu razgradnju

Mi se borimo za bolji LMV!

Padronët dëshirojnë cungim social

Ne luftojmë për KPPtë përmirësuar!

Od svoje zarade ljudi moraju normalno iv-jeti. Na alost, ve‘ dugo to ne mogu svi.Dobre zarade su i preduslov za pravilnofunkcioniisanje privrede jednog naroda.Zato su sindikati najavili borbu protiv ma-lih plata, nelojalne konkurencije kod visi-ne zarada i lo¥ijih uslova rada.

Sam princip slobodnog pristupa radne snage izinostranstva sigurno ne‘e prouzrokovati priti-sak na visinu na¥ih plata. To mogu uraditi sa-mo poslodavci. Oni koji budu otpu¥tali radni-ke da bi zaposlili jeftiniju radnu snagu, koja ‘euz to raditi i pod lo¥ijim radnim uslovima, izaz-

va‘e poreme‘aje u postoje‘im procesima radai pove‘ati nezaposlenost. A to sve uz porast vlas-titog profita. Ovakve pojave moraju se sprijeœi-ti. Zato, praznik rada 1. Maj, ostaje za nas sim-bol vrijednosti kao ¥to su: pravda, socijalna jed-nakost, solidarnost, prava radnika na radnommjestu, ljudska prava. Za njih ‘emo se nastavi-ti boriti, kao ¥to smo to uvijek œinili. Mnogi «vrhunski menad¤eri i «eksperti po profesiji»vode klasnu kampanju za sebe i po svojim prin-cipima. Da bi smo se odbranili, moramo se za-jedno boriti za prava ¤ena i mu¥karaca, mladihi starih, ≠vajcaraca i stranaca. Bez obzira da li susvi oni u sindikatu organizovani ili ne.

Kundër racizmitPjesëmarrja juaj mundësonthemelimin e këshillimorespër njerëz pa letra.

horizonte Nr. 3 | April 2005 | serbisch 2

Porodiljsko odustvo

Konaœno: 1. jula 2005 je rodjendan

Za vlasnike automobila izbalkanskih zemalja vi¥ene‘e biti iskljuœivanja iz osi-guranja

U diskriminaciji vlasnika automo-bila sa prostora Balkana Mobiliarosiguranje napravilo je korak una-zad. Unia je sa olak¥anjem primilavijest, da je nakon njene interven-cije Mobiliar prestao sa praksomiskljuœivanja iz autoosiguranja lica

iz balkanskih zemalja. Ipak, Unia jeostala uporna u svom zahtjevu, dase ukine svaki oblik diskriminacijena osnovu nacionalne pripadnostii porijekla, œak iako se to œini ma-sovnim pove‘anjem premija osigu-ranja.

Kod utvrdjivanja tarifa osiguranja,porijeklo osiguranika ne smije daigra bilo kakvu ulogu. U protiv-nom, radi se o diskriminaciji jedne

velike grupe gradjana, kao i o ne-pravdi koja se time nanosi deseti-nama hiljada nedu¤nih vozaœa bez¥vajcarskog paso¥a. Unia je ukazala,da ovakvi koraci negativno utiœu naprocese integracije. Ne mo¤e biti, dazbog gre¥aka pojedinih vozaœa svistranci budu unaprijed osudjeni ika¤njeni.

Unia je uvjerena, da postoji i boljinaœin utvrdijvanja razliœitih tarifa

osiguranja. Tako bi, na primijer, bi-lo prihvatljivo, da se u tu svrhu ko-riste indikatori kao ¥to su jaœina mo-tora ili diferenciranje po tome kakose vozaœi odnose prema obavezamaiz ugovora o osiguranju.U ime preko 100.000 Unia œlanovakoji nemaju ¥vajcarski paso¥, Uniazahtjeva od Mobiliar-a i svih drugihosiguranja, da visina premije iobraœun tarifa ne zavisi od porijeklaosiguranika. Najnoviji korak Mobi-

liar-a uœinjen je u dobrom pravcu,ali krajnji cilj je jo¥ daleko. Unia ‘epomno pratiti dalji razvoj dogadja-ja i biti spremna na nove korake i ak-cije, ako budu potrebni.

Kontak osoba:Vania Alleva, Unia-Abteilung Mi-gration – Jugend – Gleichstellung:079 620 11 14

Sindikat Unia je organizovaoprotest zbog planiranog po-gor¥anja Zakona za stranceprihva‘enog od strane Stal-nog savjeta.

16. marta 2005 Stalni savjet je zapoœeosa razmatranjem Zakona o strancima(AuG). Promjene zakona,Unia je ve‘kritikovala zato ¥to predvidja uvod-jenje dvije kategorije doseljenika. To‘e sigurno dovesti do pove‘anja bro-ja lica «bez papira». Planirano po-gor¥anje odredaba Zakona o stranci-ma je za sindikat Unia i stotine hilja-da stranaca u ≠vajcarskoj neprihvatl-jivo i kontraproduktivno. KritikeUnia-e se odnose prije svega na slje-de‘e taœke:

■ Komisija za promjenu zakona se iz-jasnila protiv prava stranaca da u≠vajcarsku naknadno dovedu i œla-nove svoje porodice. A pravo na za-jedniœki ¤ivot sa svojom porodicomspada u osnovna ljudska prava. Is-kustvo sa sezonskim radnicima je po-kazalo, da ‘e porodice bez obzira nazakon dolaziti i boraviti u ovoj zeml-ji, ali kao lica «bez papira». Uz to ‘e¤ivjeti u stalnom strahu da ne budu

otkriveni. Komisija Stalnog savjetapredla¤e i ukidanje prava stranaca nastalni boravak u ≠vajcarskoj nakon 10godina i to pravo prihvata samo kaomogu‘nost. Status stalnog boravkauvijek je nudio vi¥e sigurnosti i pozi-tivno uticao na proces integracijestranaca.

■ Odredbe novog zakona o¥trije ‘e re-gulisati pitanje statusa lica «bez papi-ra». Zatvarati oœi pred œinjenicom dau ≠vajcarskoj ¤ivi i radi izmedju100'000 i 300'000 ljudi «bez papira» ito dijelom i po vi¥e desetina godina,ne vrijedi.

■ Braœni partner i djeca ispod 18 go-dina, mo‘i ‘e dobiti stalni boravak sa-mo ako, stanuju zajedno. I braœnipartneri ¥vajcarskih gradjana, koji¤ive u ≠vajcarskoj lo¥ije ‘e se tretiratinego braœni partneri i djeca stranacaiz EU.■ Unia dalje zahtjeva, da ¤rtve braœ-nog nasilja mogu ostati u ≠vajcarskoj

iako njihovi nasilni mu¤evi imajuovdje samo boravak. U ime 600'000 do 800'000 ljudi koji¤ive i rade u ≠vajcarskoj, a koji ‘e bitipogodjeni promjenama Zakona ostrancima, Unia se nada da ‘e se Stal-ni savjet dosljedno boriti protiv dis-kriminacije.

Protest sindikata Unia ispredzgrade Savezne vlade

≠trajk upozorenja kodHonegger-a

Ve‘ godinama, ekipa higijeniœara fir-me Honegger Reinigungen AG œistiprostorije istra¤ivaœkog institutaAgroscope Reckenholz u Cirihu. Sa-da je Honegger AG, pod prijetnjomotkaza ugovora, uputio zahtjev ins-titutu, da protivno odredbamaOp¥teg radnog ugovora, prisili za-poslene higijenjœare na prihvatanjeredukcije prava iz osiguranja dnev-nice za bolovanje. Zaposleni iz Rec-kenholz AG nisu nasjeli na prljavitrik, ali su od Honegger AG zato do-bili otkaz ugovora. Ovakvo skanda-lozno pona¥anje nije se dopalo niekipi higijeniœara, te su 22.03.05 za-poœeli ¥trajk upozorenja.

1. Juli 2005 godine je rodjendan novog porodiljskog od-sustva. ≠ta budu‘e majke treba o tome da znaju kako bi odtoga profitirale:

Pravo na naknadu za vrijeme porodiljskog odsustva mogu koristiti sve ¤enekoje su u zadnjih 9 mjeseci prije porodjaja imale u ≠vajcarskoj mjesto sta-novanja i koje su u skladu sa AHV zakonom bile obavezno osigurane.

U sluœaju prijevremenog rodjenja navedeni rok se smanjuje na: ■ 6 mjeseci kod porodjaja do 7. mjeseci trudno‘e ■ 7 mjeseci kod porodjaja do 8. mjeseci trudno‘e■ 8 mjeseci kod porodjaja do 9. mjeseci trudno‘e,a pod uslovom da trudnica ima najmanje pet mjeseci radnog sta¤a u istomperiodu. Vrijeme osiguranja i zaposlenja ostvareno u zemljama EU i EFTAbi‘e takodje uraœunato, pod uslovom da o tome postoji odgovaraju‘a do-kumentacija, odnosno tzv. formular E104.

Trajanje prava na porodiljsku naknaduPravo na porodiljsko odsustvo poœinje na dan porodjaja i zavr¥ava se naj-kasnije nakon 14 nedelja, odnosno 98 dana. Ukoliko majka u toku trajan-ja odsustva poœne da radi ili umre, pravo zavr¥ava prije vremena. U sluœa-ju da dijete boravi u bolnici du¤e vremena, majka ima pravo da zahtjevapomjeranje poœetka odsustva od dana kada dijete dodje ku‘i.

Prelazni period je regulisan Pravo na kori¥tenje porodiljskog odsustva postoji i ako porodjaj nastupinajvi¥e 98 dana prije stupanja na snagu promjene EO zakona. Naknada ‘ese obraœunavati najranije od 1. Jula 2005 (datum stupanja zakona na sna-gu) i iskljuœivo za ostatak trajanja prava na naknadu. Ako se dijete rodi, naprimjer, dvije nedelje prije 1. jula 2005 godine, pravo na dnevnicu ‘e tra-jati 12 nedelja. Najraniji termin porodjaja za koji ‘e va¤iti novi naœinobraœuna je 31. mart 2005. Za sve porodjaje nakon 30. Juna 2005, majke‘e imati pravo na 14 nedelja pla‘enog odsustva.

Mobiliar osiguranje – prvi korak je uœinjen diskrimancija se nastavlja

Saop¥tenje za javnost sindikata Unia od 05. aprila 2005

Svoju sudbinu u svoje ruke.

Pas dhjetë raundeve të ne-gociatave sindikatat dheshoqatat e punëdhënësveranë në dakord me KPP-në ere në hoteleri. Sindikata Uniaarriti njërën kërkesë për për-mirësime tek zbatimi i kon-tratës

Për shumë vite në hoteleri mbretë-ron gjendje shqetësuese: Orë tëtepërta që nuk paguhen, mungesa ekontrollit të orarit të punës, gabimegjatë llogaritjes së pagës sëtrembëdhjetë, moszbatimi i pagaveminimale kontraktore etj. Punë-torët nuk janë gjithherë të gatshëmtë ndërmarrin hapa juridik për rea-lizimin e të drejtës së tye.

Hapi i parë Rezultati i negociatave përmbanë

shtimin e numrit të kontrollit për-mes kontrolleve të të pjeshshme.Nëse nga kontrolli rezulton ndonjëdiferencë që duhet të paguajëpunëdhënësi punëtorit atëherë dotë informohet edhe punëtori. Denimet do të shtohen deri në 20

000 franga. Për informacione të ga-bueshme për pagimin e diferencës sidhe pagimi jokorrekt i diferencës kë-to denime do të dyfishohen. Këto masa paraqesin një hap tërëndësishëm drejt zbatimit të KPP-së ngase deri tani punëtorët nuk is-

hin të informuar për shkeljen eKPP-së nga ana e punëdhënësit.

Sukses i pjesshëm për UniaKonferenca e profesionit të hotele-risë me 4 nëntor 04 kishte vendosurpër dy kërkesa: Përmirësimin e zba-timit si dhe pagën e 13-të për tëgjithë. Mauro Moretto, përgjegjësi nacio-nal i Unia-s për hoteleri e sheh re-zultatin e negociatave si një përpa-rim të rëndësishëm drejt zbatimit tëKPP-sëÇështjen e kërkesës për pagën e 13-të për të gjithë do t’a sjellim në ne-gociatat e periudhës së ardhshmekontraktore.Rregullorja e pushimit të lehonisë ipërshtatet rregullores së re me 14javë pushim të lehonisë me kom-pensim page.Fjalën e fundit për rezultatin e de-legacionit negocues e kanë dele-gatët në konferencën e profesionittë hotelerisë që do të mbahet më 6qershor 2005.

✏ Montaña Martín

horizonte Nr. 3 | April 2005 | albanisch 3

NewsGreva paralajmëruese tek HoneggerKa vite që ekipi i pastrimit të ndër-marrjes Honegger Reinigungen AGpër çdo mbrëmje pastron institutinzbulues Agroscope Reckenholz nëCyrih. Me ndryshimin e kontratavetë punës pretendonte ndërmarrjatë anashkaloj KPP-ë në fuqi duke ireduktuar punëtorëve orarin epunës dhe largimin e tyre nga e drej-ta për sigurimin e pagës gjatë së-mundjes. Atëherë kur punëtorët eReckenhol nuk pranuan këtë ndrys-him ata pranuan ngadalë fletëlar-gimet nga puna. Sjelljen skandalo-ze të ndërmarrjes Honegger AGpunëtorët nuk pranuan dhe kësh-tu u hodhën në grevë paralajmë-ruese më 22 mars 05. SindikataUnia vazhdon negociatat me ndër-marrjen dhe pritet një zgjidhje opti-male për punëtorët.

Ndërtimi i skelave Delegacioni i Sindikatës Unia dheshoqata e ndërtuesve të skelavearrijnë marrëveshjen për shtimin epagave si dhe për krijimin e një fon-dacioni. Duke filluar nga 1 prilli2005 pagat efektive do të shtohenpër1,8% ndërsa pagat minimalepër 1.35%. Shtimi i pagës sipas sh-trenjtimit, respektivisht shtrenjtimido të barazohet automatikisht.

Përveç palët ranë në dakord për një KPP të re për themelimin e njëfondacioni. Në këtë fondacion do të rrjedhin fi-llimisht nga zyrtarizmi i KPP-së 1%nga punëtorët dhe 1% ngapunëdhënësit, nga 1 janar 2006punëdhënësit do të paguajnë 2%nga paga e punëtorit ndërsa punë-torët 1%. Nga 1 janar 2007punëdhënësit 3% dhe duke filluarnga 1 janar 2008 e më tejpunëdhënësit do të paguajnë nga4% dhe punëtorët 1%. Në rast tëlargimit nga Zvicra ekzistonmundësia për marrjen e mjeteve tëtubuara në këtë fondacion, në rasttë ndërrimit të profesionit do të bar-ten mjetet e tubuara në një kontotë bllokuar. Në të arritur moshën 60vjeçare ekziston mundësia e pagi-mit të parave të tubuar në kontonindividuale.

Sindikata Unia proteston pa-ra sheshit federal kundërpërkeqësimeve të ligjit ndajtë huajve. Sindikata Unia kër-koi nga këshilltarët të refu-zojnë propozimet e komisio-nit punues. Sindikata Uniakritikon para së gjithashndarjen e migrantëve në dykategori në njërën anë mi-grantët e BE-së për të cilët ta-nimë vlejnë marrëveshjet bi-laterale dhe në anën tjetërmigrantët nga shtetet tjerapër të cilët vlen ligji ndaj tëhuajve (AuG).

Sindikata Unia kritikon parasë gjithash këto pika:Komisioni është kundër të drejtëspër bashkimin e familjes për perso-na me lejeqëndrim vjetor edhe psebashkimi i familjes është një e drejtë

e njeriut. Komisioni kërkon anulimin e sëdrejtës për lejeqëndrim të për-hershëm pas dhjetë viteve duke e zë-vendësuar atë me formulimin ështëe mundshme.Komisioni kërkon bile edhe anuli-min e propozimit për rregullimin erasteve të rënda të propozuar ngakëshilli nacional duhet të anulohetduke mbyllur kështu sytë para 100000 deri në 300 000 njerëz pa letratë cilët jetojnë e punojnë vite të të-ra në Zvicër. Kjo rregullore do të sill-te së paku një barazi për trajtimin erasteve të rënda tek njerëzit pa letrapavarësisht kantonit ku banojnëetj.

Përkeqësimet Përkeqësimet e përmendura imundësojnë organeve komunale tëvendosin arbitrarisht kujt t’imundësohet bashkimi i familjes e

kujt jo, kujt t’i jepet lejeqëndrimivjetor e kujt jo, kujt t’i jepet le-jeqëndrimi vjetor e kujt jo. Pas trajtimit në këshillin kantonal

çështja do të trajtohet në këshillinnacional. Sindikata Unia do të vazh-dojë angazhimin për heqjen e këty-re përkeqësimeve.

Këshilli kantonal kërkon përkeqësime

Protestë para sheshit federal

Përfundojnë negociatat e KPP-së në hoteleri

Përmirësimi i zbatimit

Delegacione sindikale ndalindja e perëndimi demons-truan në rrugët e kryeqyte-tit belg gjatë takimit të kr-yeministrave të BE-së. Njëdemonstratë shumëngjyrës-he dhe paqësore.

Ata demonstruan për më tepër ven-de të punës, për më tepër kualitet

jetësor, për një Evropë sociale.Kundër dumpingut të pagave dheatij social. Një delegacion nga Zvi-cra me përfaqësuesit e SindikatësUnia ishte në Demonstratë.

Demonstrata u dallua me një mo-bilizim dhe prani të gjerë të sindi-kalistëve nga Belgjika, Franca dheItalia, mirëpo nuk mungoi as pra-

nia e sindikalistëve nga lindja, singa: Polonia, Çekia, Rumania, Sllo-venia etj.

Sindikata Unia nuk shkëlqeu menjë prani të madhe mirëpo tejet ak-tive. Edhe në të ardhmen do të ma-rrim pjesë në manifestime solidari-tetit me Sindikatat Evropiane.

Negociatat nuk lëvizinnga vendi

Industria eMakinaveNë vitin 2005 duhet të përtë-rihet KPP për industrinë emakinave, industrinë elek-trike dhe atë të metaleve.Fushata filloi me pllakatetpër temën e kualifikimit dheshkollimit të mëtejmë. Tematjera janë paga, barazia e pa-gave, masa për ruajtjen evendeve të punës, të drejtate bashkëveprimit dhe pen-sionimi i mëhershëm.

Fuqia blerëseShumë punëtor nuk përfitojnë bileas nga shtrenjtimi i çmimeve. Përruajtjen e fuqisë blerëse të pagaveduhet të rregullohet përshtatja au-tomatike e pagave varësisht nga sh-trenjtimi dhe atë në nivel nacional.Kjo duhet të rregullohet në mes tëshoqatës së punëdhënësve dhe sin-dikatave në KPP-në e ardhshme dheduhet të jetë obliguese për të gjithandërmarrjet. Sindikata Unia luftonpër pagat minimale në KPP si ins-trument efektiv për luftën kundërdumpingut të pagave dhe dumpin-gut social.

Barazia e pagavePaga të njëjta për punën e njëjtë pa-varësisht nga gjinia, nacionalitetinuk janë realitet në të gjitha ndër-marrjet është kërkesa sindikale përkëto negociata. Prej vitit 1981 kush-tetuta ndalon dallimet në paga. Përrealizimin e pagave të barabarta sin-dikata Unia kërkon instrumenteefektive të caktuara në KPP-në e vi-tit 2006. Sindikatat kërkojnë nga punëd-hënësit kontroll dhe hapjen e lista-ve të pagave nëse ekziston ndonjëdyshim apo dëshmi për diskrimi-nim në paga për arsye të prejardh-jes apo gjinisë. Barazia e grave dheburrave në punë duhet të trajtohetsi domosdoshmëri dhe të realizohetnë praktikë.

Kushtet e punës në repartine logjistikës të Valora/KioskAG janë skandaloze dukepërfshirë edhe sjelljet jon-jerëzore nga punëtorët kua-dro. Orari i punës i ndryshuarpërditë dhe shpesh i tejzgja-tur i punës pamundësojnënjë jetë normale familjare.

Sindikata tenton që prej verës së vi-tit 2004 të bisedoj me drejtorinë e

ndërmarrjes Valora/Kiosk AG dukekërkuar përmirësime konkrete,mirëpo përpos fjalëve të mira nuk kalëvizur asgjë nga vendi, punëtorëtballafaqohen edhe më tej me tënjëjtat probleme. Në një aksion pa-ra ndërmarrjes informohen të gjithëpunëtorët dhe kërkohen sërish bi-sedime për përmirësimin e gjendjes.Mbledhja e ndërmarrjes vendos kër-kesa të qarta, si përmbajtja e ligjit tëpunës, plane obliguese të punës,

ndalimin e kërcënimit për largimnga puna, fillimin e menjëhershëmtë bisedimeve me sindikatën. Sindi-kata bashkë me punëtorët nuk për-jashtojnë aksione tjera nëse nuk fi-llojnë biseda dhe nuk ndryshohenkushtet në të mirë të punëtorëve.

Demonstratë me mbi 100 000 sindikalist

Ngjyrat e Sindikatave Evropiane

Aksion para Kiosk

horizonte Nr. 3 | April 2005 | serbisch & albanisch 4

Beilage zu den Gewerkschaftszeitungen work, area, Événement syndical | HerausgeberVerlagsesellschaft work AG, Zürich, Chefredaktion: Marie-José Kuhn; Événement syndicalSA, Lausanne, Chefredaktion: Serge Baehler; Edizioni Sociali SA, Lugano, Chefredaktion:Françoise Gehring Amato | Redaktionskommission M. Akyol, F. Basciani, M. Beja, S. DiConcilio, H. Gashi, R. Ibrahimi, M. Komaromi, M. Pacheco, Montaña Martín | Sprachverant-wortlich Velida Martinovic, Ruzhdi Ibrahimi| Koordination Mehmet Akyol | Layout SimoneRolli, Unia | Druck Solprint, Solothurn | Adresse Redaktion «Horizonte», Strassburgstr. 11, 8021 Zürich, redaktion@unia.ch

www.unia.ch

Më 1 korrik 2005 hyn në fuqi pushi-mi i lehonisë. Informacionet mbi pa-rakushtet, fazën kalimtare, kohëzg-jatjen e kompensimit, fillimin e kom-pensimit mund t’i gjeni në vazhdim.

E drejta për kompensimin të lehonisë arrihetnëse një grua gjatë nëntë muajve para lindjeska vendbanim në Zvicër dhe në bazë të ligjittë sigurimit të pensionit të pleqërisë dhetrashëgimtarëve – AHV-së është detyrimishte siguruar.

Në rast të lindjes së parakohshmereduktohet ky obligim i vendbani-mit në:■ 6 muaj gjatë lindjes para muajit të shtatë të shtatzënisë,■ 7 muaj gjatë lindjes para muajit të tetë të shtatzënisë,■ 8 muaj gjatë lindjes para muajit të nëntë të shtatzënisë, dhe në këtë kohë së paku pesë muaj mardhë-nie pune. Koha e sigurimit dhe e punësimitnë shtetet e Bashkimit Evropian dhe të EFTA-s vlejnë gjithashtu.

Kohëzgjatja e së drejtësE drejta në kompensim të lehonisë fillon nëditën e lindjes dhe mbaron më së voni pas 14javë, përkatësisht 98 ditë. Nëse nëna gjatë kë-saj kohe fillon punën me kohëzgjatje të plotëapo të pjesshme apo vdes atëherë përfundon

e drejta para kohe.Nëse foshnja qëndron gjatë në spital atëherënëna mund të parashtroj kërkesën për shtyr-jen e fillimit të kompensimit kur të kthehetfoshnja në shtëpi.

Faza kalimtare Të drejtë në kompensim të lehonisë kanë gjit-hashtu edhe gratë nëse lindja është deri në 98ditë para hyrjes në fuqi të ligjit. Kompensimipaguhet duke filluar nga 1 korriku i këtij viti(data e hyrjes në fuqi. Nëse lindja është dy javëpara 1 korrikut të këtij viti atëherë e drejta përkompensim është për 12 javë. Nëse lindja ish-te më 25 mars atëherë ekziston e drejta për njëditë kompensimi. Për lindjet pas 30 qershoritnënat përfitojnë në 14 javë kompensim të le-honisë.

Vrapimi i 5-të kundër racizmit këtëvit përkrahë vendtakimin e njerëzvepa letra (Sans-Papier) në Cyrih. NëZvicër jetojnë dhe punojnë mijëranjerëz që nuk posedojnë lejeqën-drim të vlefshëm. Ata nuk janë tëikur nga vendlindja e tyre nga varfë-ria, ndjekja dhe diskriminimi në kër-kim të në jete me dinjitet.

Mjerisht gjendja e njerëzve pa letrashfrytëzohet shpesh, përderisa qën-drimi i tyre ilegal u pamundëson aty-re të mbrohen. Qëllimi i vendtakimittë njerëzve pa letra është përkrah-ja në mbrojtje juridike shëndetëso-re dhe sociale e këtyre njerëzve.

Me pjesëmarrjen tuaj në vrapimin e5-të kundër racizmit mund të për-krahni punën për këshillimi dhe kri-jimin e rrjetit në Cyrih.

Për informacione më të hollësishmedrejtohuni tek ekipi organizativ Sin-dikata Unia, Salvatore Di Concilio,Tel. 044 299 25 58. Traktet mund t’i porositni edhe nëadresën elektronike: salvatore.di.concilio@unia.ch

Vrapimi kundër racizmit

Kërkesa e kamotshme për pushimin e lehonisë

Pushimi i lehonisënga 1 korriku

Kërkesa e kahmotshme së shpeji realitet!

Istupimo zajedno protiv rasizma

Kada je u belgijskom glav-nom gradu zapoœeo sastanak¥efova vlada evropskih ze-malja, delegati sindikalnihorganizacija iz zemalja istoœ-ne i zapadne Evrope ve‘ su bi-li na ulicama. Time je za-poœela jedna raznovrsna, bor-bena i miroljubiva manifes-tacija. Teme i slogani bili susljede‘i:»da, za vi¥e novihradnih mjesta», «bolji kvali-tet ¤ivota», «za jednu socija-nu Evropu». Istovremeno:

«ne, za neopravdana sman-jenja plata i razgradnju soci-jalnog sistema za¥tite». Dele-gacija iz ≠vajcarske sa preds-tavnicima Sindikata Unia bi-la je takodje prisutna.

Manifestacija je odr¤ana krozjednu ¥iroku mobilizaciju i uzprisustvo belgijskog, francus-kog, njemaœkog i italijans-kog sindikata. Na¤alost, izos-tale su jake sindikalne orga-nizacije radnika iz istoœne Ev-

rope i to iz Poljske, πe¥ke, Ru-munije i Slovenije. Mnogimigranti iz zemalja zapadneEvrope pridru¤ili su se sindi-katima. Na¥ sindikat Unia,iako ne brojan, istakao se svo-jom aktivno¥‘u. Mi planira-mo i u budu‘nosti uœe¥‘e usliœnim solidarnim akcijamasa drugim evropskim sindi-katima.

✏ Salvatore Di Concilio

Protest 100.000zaposlenih

Organizacija Sans Papier iz Ciriha,pokrovitelj je 5. po redu zajedniœkogistupa protiv rasizma. U ≠vajcarskojive i rade hiljade lica koja nemajupotrebne boravne papire. Oni su uvi-jek u strahu od siroma¥tva, kontro-la i diskriminacije, a potreban im jesamo ivot dostojan œovjeka. Sta-tus «bez papira» ve‘ dugo je zlou-potrebljen, a upravo njihov polo ajim onemogu‘ava da se i pravnoza¥tite. Organizacija Sans Papir izCiriha, poku¥ava da takvim ljudima

pru i savjetodavnu, pravnu i soci-jalnu popmo‘. Pridru ite nam se i viu ovoj manifestaciji i podr ite ljudekojima je svaka pomo‘ dobro do¥la.

Za dodatne informacije obratite seOrganizacionom timuSindikat UniaSalvatore di Concilio044 299 25 58Flyer o ovoj temi mo‘ete naruœiti iputem interneta:salvatore.di.concilio@unia.ch

Putem plakata u preduze‘ima, Uniaje zapoœela kampanju u ma¥inskoj in-dustriji. Od 16. marta poœinje i kam-panja za ¥kolovanje i do¥kolovavan-je. Dalje teme su jednake plate za is-ti rad, mjere za provodjenje pravaradnika da i sami odluœuju o opstan-ku radnih mjesta i ranije penzioni-sanje.

Kupovna mo‘ za sve, minimalne plate protivrazgradnje sistema socijalne za¥tite.Visina zarada u ma¥inskoj industriji ne ide ukorak sa porastom produktivnosti i ostvare-nog profita. Plate velikog broja zaposlenih neizjednaœavaju se sa poskupljenjem. Da bi seodr¤ala postoje‘a kupovna mo‘ potrebno je,da se na nacionalnom nivou, dogovorom iz-medju udru¤enja poslodavaca Swissmem iSindikata, utvrdjuje tzv. «Teuerungsaus-gleich» koji bi bio obavezan. Izjednaœavanjezarada sa poskupljenjem mora postati stvarkoja se samo po sebi razumije.

Prilagodjavanje plata indeksu poskupljenjatrebalo bi da provode personalne komisije nanivou preduze‘a. Sindikat Unia bori se, ta-kodje, da se putem minimalnih plata usporirazgradnja sistema socijalne za¥tite. Uvod-jenje minimalnih plata je neophodno i zbognajavljenog slobodnog pristupa radne snageiz zemalja EU.

Za isti rad iste plate Iste plate za isti rad, neovisno od pola ili na-cionalne pripadnosti, jo¥ uvijek nisu realnostu mnogim preduze‘ima. Jo¥ 1981 godine Sa-vezni ustav je zabranio diskriminaciju premapolu ili nacionalnosti preko visine zarada.Ipak, mjeseœne zarade ¤ena su u prosjeku za20% manje nego kod mu¥karaca. To je potvrd-jeno i u jesenjem izvje¥taju Saveznog zavodaza statisiku od 2003 godine. Sindikati zahtjevaju od poslodavaca, da u tak-vim sluœajevima sve provjere i koriguju. Jed-nak polo¤aj ¤ena i mu¥karaca na radnommjestu jednom mora postati stvarnost.

GAV Ma¥inska industrija

Sindikati Evrope zajedno.