Ochrona wOchrona wasnoasnoci ci intelektualnejintelektualnej

dr indr indr indr in. Robert . Robert . Robert . Robert StachniewiczStachniewiczStachniewiczStachniewicz

DEFINICJEDEFINICJE

WWasnoasno intelektualnaintelektualna wszystkie rodzaje praw (osobistych i wszystkie rodzaje praw (osobistych i majatkomajatko--

wychwych) dotycz) dotyczcych wytworcych wytworw ludzkiego umysw ludzkiego umysu tzn. dziau tzn. dziaalnoalnoci ci inteleintele--

ktualnejktualnej w dziedzinie przemysw dziedzinie przemysowej, naukowej, literackiej, artystycznej.owej, naukowej, literackiej, artystycznej.

WWasnoasno przemysprzemysowaowa zaliczamy do niej wynalazki, wzory zaliczamy do niej wynalazki, wzory

uuytkowe, wzory przemysytkowe, wzory przemysowe, technologie, sekrety przemysowe, technologie, sekrety przemysowe i owe i

handlowe, znaki towarowe i ushandlowe, znaki towarowe i usugowe, nazwy handlowe, oznaczenia i ugowe, nazwy handlowe, oznaczenia i

nazwy pochodzenia (geograficzne)nazwy pochodzenia (geograficzne)

TM (TradeMark) oznacza znak towarowy, SM (ServiceMark) oznacza znak usugowy, (Registered) oznacza, e znak towarowy, przy ktrym widnieje dany symbol jest

zarejestrowany, (Copyright) oznacza zastrzeenie praw autorskich do znaku towarowego.Uywanie powyszych znakw nie jest obowizkowe ale zalecane.

ZNAKI TOWAROWEZNAKI TOWAROWE

przykprzykady z ady z ycia codziennego:ycia codziennego:RR

RR

Ochrona wOchrona wasnoasnoci intelektualnej oznacza ochronci intelektualnej oznacza ochron praw w zakresie:praw w zakresie:

praw autorskich i pokrewnych, praw autorskich i pokrewnych,

praw do wzoru przemyspraw do wzoru przemysowego lub wzoru uowego lub wzoru uytkowego, ytkowego, znakznakw towarowych, w towarowych,

oznaczeoznacze geograficznych, geograficznych, patentpatentw, w,

topografii uktopografii ukadadw scalonych,w scalonych, farmaceutykfarmaceutykw,w,

rodkrodkw ochrony row ochrony rolin,lin, odmian roodmian rolin. lin.

LITERATURA PRZEDMIOTULITERATURA PRZEDMIOTU

KsiKsiki:ki:

Michniewicz G.: Ochrona wMichniewicz G.: Ochrona wasnoasnoci intelektualnej. Wydawnictwo: C.H. Beck, 2010., ci intelektualnej. Wydawnictwo: C.H. Beck, 2010., Nowak T.: Ochrona wNowak T.: Ochrona wasnoasnoci intelektualnej, wybrane zagadnienia. Wydaw. ci intelektualnej, wybrane zagadnienia. Wydaw. PoliPoli--techniki Biatechniki Biaostockiej, 2008.,ostockiej, 2008.,

SieSieczyczyoo--ChlabiczChlabicz, , J.(redJ.(red.): Prawo w.): Prawo wasnoasnoci intelektualnej. ci intelektualnej. LexisNexisLexisNexis Polska, 2009. Polska, 2009. ZaZauckiucki M. (red.): Prawo wM. (red.): Prawo wasnoasnoci intelektualnej : repetytorium. "ci intelektualnej : repetytorium. "DifinDifin", 2008.", 2008. Szewc A.: SzczegSzewc A.: Szczeglne aspekty ochrony wlne aspekty ochrony wasnoasnoci intelektualnej. Zeszyty Naukowe ci intelektualnej. Zeszyty Naukowe Politechnika Opolska. Oficyna Wydawnicza Politechniki OpolskPolitechnika Opolska. Oficyna Wydawnicza Politechniki Opolskiej, 2009. iej, 2009.

NowiNowiska E.: Polskie prawo wska E.: Polskie prawo wasnoasnoci intelektualnej : prawo autorskie, prawo ci intelektualnej : prawo autorskie, prawo wynalazcze, prawo znakwynalazcze, prawo znakw towarowych. w towarowych. TwiggerTwigger, 1998., 1998.

LITERATURA PRZEDMIOTULITERATURA PRZEDMIOTU

UstawyUstawy

rrdda krajowe:a krajowe:1. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 Nr 24

poz.83 z pniejszymi zmianami).

2. Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo wasnoci przemysowej (Dz.U. 2001 Nr 49 poz.508 z pniejszymi zmianami).

3. Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. nr 47 poz. 211).

4. Ustawa z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych (Dz.U. 2001 nr 49 poz. 509).

5. Ustawa z dnia 16 luty 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentw (Dz.U. 2007 nr 50 poz.

331).

6. Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziaaniu nieuczciwym praktykom rynkowym(Dz.U. 2007 nr 171 poz. 1206 ).

7. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych (Dz.U. 2001 nr 128 poz.1402 z pniej-szymi zmianami).

8. Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyszym (Dz.U. 2005 nr 164 poz. 1365) -w kwestiach dotyczcych akademickich inkubatorw przedsibiorczoci, centrw transferu technologii (art. 86) oraz pierwszestwa do opublikowania pracy dyplomowej studenta (art. 239).

LITERATURA PRZEDMIOTULITERATURA PRZEDMIOTU

rrdda mia midzynarodowe:dzynarodowe:

1. Konwencja Paryska o ochronie wasnoci przemysowej z dnia 20 marca 1883r.

2. Konwencja Berneska o ochronie dzie literackich i artystycznych z dnia 9 wrzesnia 1886r. oraz obowizujcy obecnie Akt Paryski z dnia 24 lipca 1971r.

3. Konwencja o ustanowieniu wiatowej Organizacji Wasnoci Intelektualnej (WIPO) Sztokholm, z dnia 14 lipca 1967r.

4. Inne konwencje i traktaty oraz porozumienia m.in..Porozumienie w sprawie Handlowych Aspektw

Praw Wasnoci Intelektualnej (TRIPS) Marrakesz z dnia 15 kwietnia 1994r. wraz z protokoem zmieniajcym (Genewa, 6 grudnia 2005r.).

5. We wsplnocie UE kilkadziesit Rozporzdze i Dyrektyw dot. Ochrony praw autorskich i praw pokrewnych, wynagrodze z tytuu ich odsprzeday, egzekwowania praw wasnoci intelektualnej, nieuczciwych praktyk handlowych i zblienia ustawodawstw pastw czonkowskich odnoszcych Sie do znakw towarowych.

HISTORIAHISTORIA

StaroStaroytnoytno::

Rzym - poeta Mercjalis okrela dziaalno FidentinusaPlagiat czyn polegajcy na przywaszczeniu sobie cudzego dziea.

od plagiarus sowo uywane w antycznym Rzymie do okrelenia handlarza ludmi.Plagium narzucenie stanu niewoli (porwnanie przypisania sobie autorstwa cudzego

dziea do zniewolenia osoby, ktra bdc niewolnikiem zostaa wyzwolona, jednake kto bezprawnie wpdzi j w stan niewoli (porwnanie uyte przez Marcjalisa).

Horacy

Podzia wartoci przypadajcych twrcy dziea na: materialne - wyraone w pienidzu,

niematerialne wyraone w sawie.

Znaczenie i wielko dziea wyraaa si nie w treci a rodzaju materiau, z ktrego powstao dzieo.Justynian Wielki (Bizancjum 527-565 n.e.) utwr przypada nie jego twrcy a

wacicielowi materiau, na ktrym powsta.Prawo chronio waciciela materiau a nie jego twrc wistek papieru silniejszej () doznawa ochrony ni najwzniolejsza kreacja duszy ludzkiejW czasach antycznych pojawiy si pierwowzory znakw towarowych gdyprzepyw towarw powodowa anonimowo jego twrcy. Aby to zmienirzemielnicy umieszczali okrelone znaki na swoich produktach (budowle do przedmiotw codziennego uytku). Byy one jednak traktowane jako znaki wasnoci (funkcja znaku autorskiego i znaku wasnoci w jednym), ktre podlegay ochronie cywilnej i karnej. Oznakowania te stosowane byy na terenach Egiptu, Babilonu, Chin, Grecji i Imperium Rzymskiego.

Np. Znaki uywane przez okulistw gwarancja jakoci i kontroli wprowadzanych specyfikw.

Podsumowujc: okres staroytnoci nie wyksztaci pojcia dziea w dzisiejszym rozumieniu prawa autorskiego i nie chroni uprawnie twrcy.

redniowiecze:redniowiecze:

W porwnaniu z antykiem epoka ta jest zatrzymaniem rozwoju praw, ktre przysugi-way twrcom dzie (V-XV w. regres praw jednostki).Wikszo redniowiecznych twrcw dzie jest nieznana co wynika ze specyfiki tej epoki czowiek wierzcy w Boga tworzy dziea ku jego chwale, wic twrca nie powinien podpisywa swojego dziea. Znakowanie mogo by uwaane za oznakpychy twrcy.

Autorzy dzie (np. ksiki) wywodzili si ze rodowisk zakonnych wyzbyli si wic dotychczasowego ycia by suy Bogu modlitw i prac swoimi dzieami.Twrcy redniowieczni nie dbali o to by ich dziea byy rozpowszechniane w niezmienionej postaci (niektrzy wyraali jedynie pragnienie o to eby nie znieksztaca zbytnio oryginau).Wystpoway masowe plagiaty, brak byo jakichkolwiek postanowie zabraniajcych dowolnego zmieniania i naladownictwa dzie cudzego autorstwa.Wyjtek pogldy Leonarda da Vinci, ktry potpia naladownictwo i uwaa to za obraz twrcy.

Pojawienie si cechw rzemielniczych i gildii malarzy. Mistrzowie mogli oznaczaswoje dziea (pochodzce z ich warsztatu) cech niedoskonae podobiestwo do dzisiejszego znaku towarowego.

Cecha penia funkcj gwarancyjn (przywizanie znaku do konkretnego warsztatu). Pojawia si te praktyka zbywania znaku razem z warsztatem, przez ktrego by on uywany.

Ksigi cechowe pocztki rejestracji znakw (pierwowzr dzisiejszej rejestracji znakw towarowych). Wpis do ksigi obejmowa dane mistrza i rysunek znaku,dziekiczemu nie mona byo zarejestrowa znaku podobnego.Znaki miay funkcj prestiow dzisiaj maj zwikszy dochody i obroty twrcw.Dono do eliminacji konkurencji osb spoza cechu i usunicia nieuczciwej konkurencji (sankcje cywilne i niezalenie karne). Regulacje prawne statuty miejskie i regulaminy cechowe.

Podsumowujc: we wczesnym okresie redniowiecza twrcy dzie byli anonimowi natomiast pniej rozwina si funkcja znaku towarowego cecha, ktrej naruszenie byo karane.

Jan Gutenberg (1455r.) wydanie pierwszych egzemplarzy Biblii metod druku (maszyna wasnego autorstwa z odlewanymi czcionkami).Wynalazek ten upowszechni ksiki, co przyczynio si do rozwoju praw autorskich i przestay by dzieem nalecym do bogatej warstwy spoecznej i zakonw.Przywileje drukarskie wydawane na kilka lat (ok.5) dajce wyczno na druk dzie na danym terenie pocztki w Rzeczpospolitej Weneckiej.Pierwsze przepisy o nieuczciwej konkurencji drukarz nie mg wyda (przedruk) dziea wydanego przez innego ksigarza (uchwaa Rady Miejskiej Norymbergii 1525r.) lub wyda je dopiero po pewnym okresie np. 3 lata (Bazylea 1531r.).

Jak w redniowieczu istniay przepisy zakazujce nieuczciwej konkurencji (statuty i regulacje miejskie oraz cechowe). Sankcje cywilne oraz karne za naruszenia.

Podsumowujc: wynalazek druku pozwoli na szybkie kopiowanie dzie literackich i spowodowa powstanie przywilejw drukarskich, ktre day pocztek prawom autorskim aczkolwiek nie istniao pojcie wasnoci dziea jako niematerialnego dobra.

Renesans:Renesans:

Czasy epoki rozumu day pocztek pogldowi, e dzieo przynaley do jego twrcy jest jego wyczn wasnoci, ktrej nie mona bezprawnie narusza.Brytyjska ustawa przyjta przez Izb Gmin (10.04.1710r.) mwica, e autorom i ich nastpcom prawnym przyznaje si wyczne prawo do publikowania dziea i czerpania korzyci materialnych z jego publikacji.

Prawo miao charakter czasowy i wygasao po okresie 40 lat (moliwojednokrotnego odnowienia jeli autor jeszcze y). Przed ustanowieniem tego prawa okres ochronny wynosi 25 lat.Rewolucja Francuska (1789r.) pozostawia bogate ustawodawstwo, do ktrego naley zaliczy midzy innymi ustawa o wystawianiu dzie w teatrach (przyznanie twrcom przez czas ich ycia wycznych praw do ich dzie na terenie Republiki, do odsprzedawania swoich dzie, oddawania ich do sprzeday i odstpowania innym osobom prawa wasnoci).Francuskie akty prawne powielone zostay pniej w innych krajach Europy.

OOwiecenie:wiecenie:

Dopiero w okresie owiecenia rozpoczo si ksztatowa prawo patentowe (poza Wenecj gdzie pocztki datuje si w redniowieczu).

We Francji przed Wielk Rewolucj okrelono przywileje dotyczce praw do wynalazku (ochrona patentowa) regulacja przez przywileje krlewskie.

Niejednokrotnie wynalazc bya ta osoba, ktra po raz pierwszy zastosowaa odkrycie na terenie Francji znane ju wczeniej w innych krajach.

Po rewolucji wydana zostaa ustawa o autorach uytecznych odkry. Wedug przepisw ustawy wynalazcy przysugiwao podmiotowe prawo do uzyskania patentu i tracio ono charakter przywileju oraz nie zaleao od swobodnego uznania wadzy (wczeniej krla).

Armia Napoleona niesie przez Europ zmiany spoeczne, kulturowe i prawne (Rew.F.)Pocztki kapitalizmu i likwidacja przywilejw udzielonych ksigarzom i dukarzom.

Francuz Augustyn Renound Traktat o prawach autorw i artystw

niesprawiedliwo przywilejw umoliwiajcych bogacenie si ksigarzy i drukarzy, a pomijajcych dobro autorw.

Wiek XIX by okresem tworzenia midzynarodowych ustaw regulujcych prawa twrcy i inne prawa wynikajce z autorstwa dziea.W Rzeczpospolitej Polskiej na skutek rozdzielenia jej ziem pord zaborcw obowizyway rne regulacje prawne dot. gwnie drukarzy i ksigarzy oraz czerpania dochodw z tych zawodw.

Podpisywane byy umowy bilateralne pomidzy poszczeglnymi krajami Europy.Sekretarz niemieckiego stowarzyszenia wydawcw ksiek podczas obrad w 1882r. w Rzymie zaproponowa powoanie midzynarodowego zwizku chronicego prawa autorw Konwencja Berneska (1886r.) o ochronie dzie literackich i artystycznych (obowizuje do dzisiaj).

XIX w. :XIX w. :

Akt podpisany w Bernie opiera si na dwch gwnych zasadach: minimalnej ochrony,

asymilacji.

Zasada Minimalna ochrona zapewnienie przez sygnatariuszy, e w ustawodastwiekrajowym musi istnie taka sama ochrona praw autorskich jak przewidywaa podpisana Konwencja.

Zasada Asymilacji twrcy innych pastw musz by traktowani na rwni z obywa-telami danego kraju.

Konwencja Paryska o ochronie wasnoci przemysowej (podpisana w 1883r.) patenty na wynalazki, wzory uytkowe, rysunki i modele przemysowe, znaki fabryczne lub handlowe, nazwy handlowe i oznaczenia pochodzenia lub nazwy

pochodzenia, zwalczanie nieuczciwej konkurencji. Obowizuje do dzi.

W konwencji obowizyway zasady: asymilacji i pierwszestwa.Zasada pierwszestwa przyznanie pierwszestwa podmiotowi uprawnionemu przed innymi osobami, ktre zgosiy wniosek o ochron takiego samego rozwizania.

Odrodzenie Rzeczpospolitej w wyniku postanowie Traktatu Wersalskiego moliwo przystpienia do Konwencji Berneskiej.

Prace dotyczce uwzgldnienia w prawodawstwie Rzeczpospolitej postanowieKonwencji Berneskiej Komisja Kodyfikacyjna.

1926r. Ustawa o ochronie praw autorskich (po 4-letnich konsultacjach).1924r. Ustawa o ochronie wynalazkw, wzorw i znakw towarowych.Ochrona praw autorskich pocztkowo 30 lat od mierci autora, pniej 50 lat (dopasowanie do Konwencji Berneskiej).

Utrwalenie okrelenia wasnoci intelektualnej w 1967r. Konwencja o ostanowieniu wiatowej Organizacji Wasnoci intelektualnej (World IntellectualProperty Organization, skrt WIPO) podpisana w Sztokholmie. Zrzesza obecnie 184

pastwa i w 1974r. Staa si jedn z 16 agend ONZ.Celem organizacji jest pogbienie wiedzy nt. ochrony praw wasnoci intelektualnej na arenie midzynarodowej oraz zapewnienie wsppracy administracyjnej w zakresie egzekwowania tych praw.

XX w. :XX w. :

Zgromadzenie Oglne najwaniejszy organ WIPO (kady czonek po jednym gosie niezalenie od wielkoci pastwa).Strategiczny cel WIPO to udoskonalenie midzynarodowych standardw prawnych w zakresie wasnoci intelektualnej, co doprowadzi ma do powstania porwnywalnej ochrony w poszczeglnych pastwach nalecych do WIPO.

Porozumienie WIPO i WTO w sprawie handlowych aspektw praw wasnoci intelektualnej. Porozumienie to uznaje dotychczasowy porzdek prawny dot. Wasnoci intelektualnej i uznaje konwencje bernesk i parysk jako kluczowe akty prawne zapewniajce ochron rezultatw myli ludzkiej.

Podsumowujc: Powoanie WIPO jako wiatowej organizacji zajmujcej siwspprac midzynarodow w zakresie ochrony praw wasnoci intelektualnej oraz stworzenie podstaw standardw midzynarodowych w zakresie tych praw.

http://http://www.wipo.intwww.wipo.int/portal//portal/index.html.enindex.html.en