МОНГОЛ УЛСЫН ТОГТВОРТОЙ ... - mba.mn 2014/toc.manufacturing_sector... ·...

Боловсруулах салбарын удирдамж 2015 оны 2 сар Хуудас 1 of 41

МОНГОЛ УЛСЫН ТОГТВОРТОЙ САНХҮҮЖИЛТ (ТОС)-ИЙН ЗАРЧИМ

БОЛОВСРУУЛАХ САЛБАРЫН УДИРДАМЖ

2015 оны 2–р сар


АГУУЛГА

1. Танилцуулга 6

2. Зорилго 6

3. Хэрэгжүүлэлт болон хамрах хүрээ 6

4. Боловсруулах салбарын байгаль орчин, нийгмийн асуудал 7

5. Монгол Улсын боловсруулах салбарын зээлтэй холбоотой байгаль орчин,

нийгмийн шаардлага 8

6. Хяналт шинжилгээ 11

7. Тайлагнал 11

Хавсралт 1: Боловсруулах салбарын үйл ажиллагаа, холбогдох БОНХ-ийн

асуудлууд 12

Хавсралт 2: Монгол Улсын байгаль орчин, нийгмийн холбогдох хууль

тогтоомжууд 36

Хавсралт 3: Боловсруулах салбарын холбогдох үндэсний болон олон улсын БОНХ-ын стандарт, шаардлага, зарчмууд болон бусад заалт 37

Хавсралт 4: Боловсруулах салбарын оролцогч талуудын үүрэг, хариуцлага 39


Нэр томьѐоны тайлбар

Товчлол/Нэр томьѐо Тодорхойлолт

Банк Банк гэдэгт Байгаль орчин, нийгэмд ээлтэй Тогтвортой санхүүжилт (ТоС)-

ийн хамтарсан тунхаг бичигт гарын үсэг зурсан Монгол Улсын нутаг

дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж буй банкийг ойлгоно

Хоол, ундааны

үйлдвэрлэл

Хоол, ундааны үйлдвэрлэл нь тухайн бүтээгдэхүүний төрлөөс хамааран

өөр өөр байдаг

Үндсэн үйл ажиллагаа Банкнаас харилцагчдад үзүүлж буй санхүүгийн бүтээгдээхүүн,

үйлчилгээний хүртээмж, тухайлбал, компаний санхүүжилт, хөрөнгө

оруулалтын банк (нөхцөл өөрчлөгдсөн зээл, хөрөнгө, худалдаа), өмчийн

хөрөнгө оруулалт, төслийн санхүүжилт, бүтцийн худалдааны санхүүжилт,

ЖДБ-ийн зээл, иргэдийн банк, худалдаа, лизинг, зээлийн бусад төрөл гэх

мэт багтах бөгөөд үүгээр хязгаарлагдахгүй юм.

Дотоод үйл ажиллагаа

Банкнаас өөрийн үндсэн үйл ажиллагааг явуулахад шаардлагатай

боловсон хүчин, өмч хөрөнгө болон дэд бүтэц (оффис, банкны салбар,

тоног төхөөрөмж гэх мэт) багтана. Үүнд мөн банкнаас өөрийн үндсэн үйл

ажиллагааг эрхлэх болон дотоод үйл ажиллагааг явуулахад хамтран

ажиллаж буй ханган нийлүүлэгч, гэрээт байгууллага, гуравдагч үйлчилгээ

үзүүлэгч талууд багтана.

Монгол банк Монгол Улсын Төв банк (Монгол банк)

БОНБНҮ

Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын нарийвчилсан үнэлгээ нь Монгол Улсын

байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээний тухай хуульд заасны дагуу

төсөл хэрэгжүүлэх лиценз авахын тулд БОНХЯ-нд хүргүүлэх шаардлагатай

байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээний баримт бичгийг хэлнэ.

БОХТ

Байгаль орчин хамгааллын төлөвлөгөөг төслийн хэрэгжүүлэгч тал боловсруулж БОНХЯ-аар батлуулсан байх шаардлагатай бөгөөд уг

төлөвлөгөөнд тухайн төслийн хүрээнд тодорхойлогдсон нөлөөллийг хэрхэн хянах, багасгах талаар тусгасан байна.

БОННБҮ

Байгаль орчин, нийгэмд нөлөөлөх байдлын үнэлгээ нь Байгаль орчинд

нөлөөлөх байдлын үнэлгээтэй адил боловч нийгэмд гарах нөлөөллийг давхар тооцоолох үйл явц юм.

Б&Н Байгаль орчин, нийгмийн

Байгаль орчин,

нийгмийн эрсдэл

Бизнес болон эрсдэлийн удирдлагын шийдвэр гаргахад анхаарах

шаардлагатай байж болох, мөн эрсдэл үүсгэж болзошгүй харилцагч буюу

гэрээ хэлцэлтэй холбоотой эрсдэл дагуулж магадгүй байгаль орчин,

нийгмийн болзошгүй асуудлууд

Байгаль орчин, нийгэмд

үзүүлэх нөлөөлөл

Бизнесийн үйл ажиллагаа буюу банкнаас санхүүжилт авах гэж буй

бизнесийн үйл ажиллагаанаас үүсэх (a) физик, байгалийн болон соѐлын

орчинд, түүнчлэн (b) ойр орчмын олон нийт, ажилчдад үүсэх бодит эсхүл

болзошгүй аливаа өөрчлөлтүүдийг ойлгоно. Байгаль орчин, нийгмийн

нөлөөллүүд нь байгаль орчин, хүн/олон нийтэд түр зуурын эсхүл байнгын

шинжтэй, нөхөн сэргээгдэх эсхүл нөхөн сэргээгдэхгүй шинжтэй байж

болно. Байгаль орчны нөлөөлөлд хүний үйл ажиллагаа (хүлэмжийн хий,

бохирдол, амьдрах орчны өөрчлөлт гэх мэт)-наас үүдэлтэй агаар мандлын,

усны, газар нутгийн өөрчлөлтүүд багтана. Нийгмийн нөлөөлөлд тухайн



харилцагчийн ажиллах хүч болон ойр орчмын олон нийт (хөдөлмөрийн

аюулгүй ажиллагаа эрүүл ахуй, хүний эрх болон хөдөлмөрийн стандарт,

газрын маргаан/нүүлгэн суурьшуулалт, авилга гэх мэт)-эд үзүүлэх

нөлөөллүүд багтана

Байгаль орчин,

нийгмийн боломж

Байгаль орчин, нийгмийн асуудлуудыг шийдвэрлэхтэй холбоотойгоор

үүсэх шинэ бизнесийн боломж (цэвэр/сэргээгдэх техник технологийг

боловсруулах, шинэ ажлын байр бий болгох, орон нутгийг хөгжүүлэх гэх

мэт)-ийг ойлгоно. Бизнесийн шийдвэр гаргахдаа байгаль орчин, нийгмийн

асуудлуудыг анхааран авч үзэх нь харилцагч болон тухайн харилцагчид

санхүүгийн үйлчилгээ үзүүлж буй банкинд шинэ боломж, давуу талуудыг

нээн өгөх боломжтой

МХЕГ Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газар

АДШЭЦХ

Аюулын дүн шинжилгээ ба эгзэгтэй цэгийн хяналт, АДШЭЦХ нь хүнсний

аюулгүй байдал болон үйлдвэрлэлийн явцад гарч, эцсийн бүтээгдэхүүний аюулгүй байдалд нөлөөлж болзошгүй биологи, хими болон физикийн

аюулыг урьдчилан тогтоохоос гадна эдгээр эрсдэлүүдийг аюулгүй түвшинд хүргэх аргачлалуудыг боловсруулах үйл явцыг хэлнэ.

Хүнд үйлдвэрийн

салбар

Том хэмжээний тоног төхөөрөмж болон түүхий эд гаргаж авах

үйлдвэрлэлэлийн салбар

Аж үйлдвэрийн парк Аж үйлдвэрийг хөгжүүлэх зорилгоор тусгайлан бүсчилж, төлөвлөсөн

тодорхой газар, орон зайг хэлнэ

ОУСК Олон улсын санхүүгийн корпораци

Хөнгөн үйлдвэрийн

салбар

Хүнд үйлдвэрийн салбартай харьцуулахад бага хөрөнгө оруулалт

шаардлагатайгаас гадна илүү олон хэрэглэгчид рүү чиглэсэн салбар

БОНХЯ Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн яам

ҮХААЯ Үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн яам

ХАБЭМ

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуй. Үүнд: ажил, хөдөлмөр эрхэлж

буй хүмүүсийн аюулгүй байдал, эрүүл мэнд, сайн сайхан байдлыг

хамгаалах.

ХХХ (Хувийн хамгаалалтын хэрэгсэл)

Тухай хүний биеийг гэмтэл бэртлээс хамгаалахад зориулсан

хувцас, хамгаалалтын малгай, нүдний шил, болон бусад өмсгөл, тоног төхөөрөмжүүд

Зарчмууд МУ-ын Тогтвортой санхүүжилт (ТоС)-ийн зарчмууд

ЖДҮ Жижиг дунд үйлдвэрлэл

Тогтвортой санхүүжилт

Бид тогтвортой санхүүжилт гэдгийг тодорхойлохдоо МУ-ын эдийн засгийн

урт хугацааны хөгжилд банкуудын гүйцэтгэх үүргийг гагцхүү санхүүгийн ашиг сонирхлоор бус байгаль орчин, нийгэмд хариуцлагатай байдлаар

оролцох явдлыг хүлээн зөвшөөрдөг арга зам юм гэж үзэж байна

Нэхмэлийн үйлдвэрлэл

Нэхмэл утас болон хувцас дизайны үйлдвэрлэл



Хог хаягдлыг эргүүлэн

ашиглах үйл ажиллагаа

Хог хаягдлын “уламжлалт”зайлуулалт, хүлэмжийн хийн ялгаруулалтыг

бууруулах замаар агаарын бохирдол (шатаах зуух), усны бохирдолыг

(ландфил) бууруулж, түүхий эд, эрчим хүчний хэрэглээг багасгах

зорилготой хог хаягдлыг шинэ бүтээгдэхүүн болгон өөрчлөх үйл

ажиллагаа

Бохир ус цэвэрлэх

байгууламж

Өөр зорилгоор эргүүлэн ашиглахаар зөвшөөрөлтойгөөр, уснаас биологи,

химийн хаягдал бодис зайлуулж, цэвэрлэх байгууламж


1. Танилцуулга

Энэхүү удирдамжийг Монгол Улсын Тогтвортой санхүүжилт (ТоС)-ийн дараах зарчмууд (Зарчим)-ын

дагалдах баримт бичиг болгон боловсруулах салбар, салбарын үйл ажиллагаанд зээл эсвэл

хувьцаааны санхүүжилт олгодог банкуудад зориулж боловсруулсан байна. Үүнд:

Зарчим 1 | Байгаль орчныг хамгаалах

Зарчим 2 | Ажилчид болон орон нутгийн иргэдийг хамгаалах

Зарчим 3 | Түүх, соѐлын өвийг хамгаалах

Зарчим 4 | Ногоон эдийн засгийн өсөлтийг дэмжих

Зарчим 5 | Санхүүгийн үйлчилгээг хүртээмжтэй болгох

Зарчим 6 | Ёс зүйтэй санхүүжилт, компаний засаглалыг дэмжих

Зарчим 7 | Хариуцлагатай, ил тод байдлыг дэмжих

Зарчим 8 | Манлайлан үлгэрлэх

Боловсруулах салбарын төслийг санхүүжүүлж, харилцагчдад зээл олгож буй банкууд шинэ харилцагч,

төсөл, зээлийг үнэлэхдээ Монгол Улсын Тогтвортой санхүүжилт (ТоС)-ийн зарчмууд болон энэхүү

салбарын удирдамжийг мөрдөх шаардлагатай. Салбарын удирдамжийг Монгол Улсын Тогтвортой санхүүжилт (ТоС)-ийн зарчмуудад нийцэж, эдгээрийн хэрэгжүүлэлтийг дэмжсэн байхаар загварчилсан

юм. Энэхүү салбарын удирдамж нь байгаль орчин, нийгмийн эрсдэлийн удирдлагад гол төлөв анхаарлаа хандуулсан боловч банкууд эрсдэлийн удирдлагаас гадна байгаль орчин, нийгмийн

гүйцэтгэлийг сайжруулах боломжийг харгалзан үзэх шаардлагатай.

2. Зорилго

Боловсруулах салбарын энэхүү удирдамж нь боловсруулах салбарын харилцагчдад зээл олгохтой

холбоотойгоор үүсэж болзошгүй байгаль орчин, нийгмийн (БОНХ) эрсдэл, боломжийг үнэлэхэд нь

банкуудад дэмжлэг үзүүлэх зорилготой. Удирдамжийг дараах үйл ажиллагааг дэмжих зорилгоор

боловсруулсан. Үүнд:

Боловсруулах салбарын харилцагчийн үйл ажиллагаатай холбоотой эрсдэл, боломжийг

тодорхойлохийг зэрэгцээ харилцагчийн байгаль орчин, нийгмийн асуудлуудыг (Хавсралт 1, Хүснэгт 1-ийг харна уу) удирдах чадварыг тодорхойлох;

• Боловсруулах үйл ажиллагаатай холбоотой байгаль орчин, нийгмийн эрсдэлийг зээл болон

харилцагчийн түвшинд үнэлж, ангилах байгаль орчин, нийгмийн эрсдэлийн үнэлгээний

шалгуурыг бий болгох;

• Боловсруулах салбарын харилцагчдад зээл болон санхүүжилт олгохтой холбоотой үүсэх байгаль

орчин, нийгмийн эрсдэлийг удирдах салбарын холбогдолтой олон улсын стандарт, тэргүүн

туршлагыг авч хэрэгжүүлэх;

• Боловсруулах салбарын харилцагчдад зээл болон санхүүжилт олгох явцдаа ил тод байдал 1 ,

хариуцлагыг дэмжих хандлагыг авч хэрэгжүүлэх;

• Шаардлагатай тохиолдолд, харилцагчийн байгаль орчин, нийгмийн гүйцэтгэлийг сайжруулах

боломжийг тодорхойлж эрэлхийлнэ.

3. Хэрэгжүүлэлт болон хамрах хүрээ

Энэхүү удирдамжийг Зарчмуудыг хэрэгжүүлж буй Монгол Улсын банкууд хэрэгжүүлэх бөгөөд

боловсруулах салбарын харилцагч, хөрөнгө оруулж буй компаниудын үндсэн үйл ажиллагааг

1 http://www.eitimongolia.mn/home.shtml

http://www.eitimongolia.mn/home.shtml


хамруулна. Удирдамжинд боловсруулах салбарын дараах үйл ажиллагаа багтах бөгөөд үүгээр

хязгаарлагдахгүй. Үүнд:

1. Хүнд үйлдвэрлэлийн боловсруулалт;

2. Хөнгөн үйлдвэрлэлийн боловсруулат; мөн

3. Хүнсний үйлдвэрлэлийн боловсруулалт.

Дараах хүснэгтээс эдгээр гол 3 бүлэгт багтсан дэд салбарын үйл ажиллагааны жагсаалтыг харна уу.

Салбарын үйл ажиллагаа

Дэд салбарын үйл ажиллагаа

Хүнд үйлдвэрлэл • Тоосго, хавтан блокны үйлдвэр

• Цемент, зуурмагийн үйлдвэр

• Шилний үйлдвэр

• Метал төмөр боловсруулах үйлдвэр

• Полистиролын үйлдвэр

• Бохир ус цэвэрлэх үйлдвэр

• Хог хаягдлыг дахин боловсруулах үйлдвэр

Хөнгөн үйлдвэрлэл • Хөвөн даавууны үйлдвэр

• Хаалга, цонхны үйлдвэр

• Нэхмэлийн үйлдвэр

• Тавилгын үйлдвэр

• Цаасны үйлдвэр

• Эмийн бүтээгдэхүүний үйлдвэр

• Хуванцар (усны сав) –ны үйлдвэр

• Үнэт метал, эрдэнийн чулуун бүтээгдэхүүний үйлдвэр

• Хэвлэх үйлдвэр

• Бэлэг дурсгалын зүйлийн үйлдвэр

• Арьс ширний үйлдвэр

• Зүсмэл модны үйлдвэрлэл

• Тамхины үйлдвэр

• Ноос ноолуурын бүтээгдэхүүний үйлдвэр

Хүнсний үйлдвэрлэл • Ундаа, хүнсний бүтээгдэхүүний үйлдвэр

• Талх, нарийн боовны үйлдвэр

• Гурилын үйлдвэр

• Мах боловсруулах үйлдвэр

• Сүүний үйлдвэр

• Ургамлын тосны үйлдвэр

Энэхүү удирдамжинд тусгасан байгаль орчин, нийгмийн эрсдэлүүд нь боловсруулах салбарын үйл

ажиллагаатай холбоотойгоор банкны харилцагч, түүний ханган нийлүүлэгчийн үйл ажиллагаанаас

байгаль орчин, орон нутгийн иргэдэд учирч болзошгүй нөлөөлөл, эрсдэлүүдэд хамааралтай.

Хавсралт 1: Боловсруулах салбарын үйл ажиллагаа, холбогдолтой байгаль орчин,

нийгмийн эрсдэл-ийг харна уу.

4. Боловсруулах салбарын байгаль орчин, нийгмийн асуудал


Боловсруулах салбарын харилцагч, төсөлд санхүүжилт, зээл олгохдоо банк нь дараах нөхцлүүдийг

харгалзан байгаль орчин, нийгмийн эрсдэлийг үнэлэх шаардлагатай бөгөөд үүгээр хязгаарлагдахгүй.

Үүнд:

• Боловсруулах салбарын үйл ажиллагааны төрөл болон цар хүрээ (Хавсралт 1-ийг харна уу);

• Байгалийн баялаг, тусгай хамгаалалтын газар нутаг, суурин газар, түүнтэй холбоотой эдийн

засгийн үйл ажиллагаа зэргийг хамаарсан уул уурхайн төслийн газарзүйн байршил; ба

• Байгаль орчинд учирч болзошгүй сөрөг нөлөөлөл (тухайлбал хөрсний доройтол, биологийн

олон янз байдлын алдагдал, байгалийн нөөцийн хомсдол); эсвэл (хүний эрүүл мэнд, аюулгүй

ажиллагаа, аюулгүй байдалд учирч болзошгүй аюул, эдийн засгийн нүүлгэн шилжүүлэлт)

нийгмийн нөлөөлөл болон бүс нутгийн соѐлын өв аюулд өртөх зэрэг сөрөг нөлөөлөл

(Хавсралт 1-ийг харна уу).

Байгаль орчин, нийгмийн зарим асуудлууд эрсдэлийн өндөр түвшинд багтана. Доорхи хүснэгтэнд

өндөр, дунд эрсдэлтэй зээлийн жишээг дурьдсан байна

Эрсдэлийн түвшин Нэмэлт мэдээлэл

Өндөр эрсдэлтэй үйл

ажиллагаанд байгаль орчин,

нийгэмд их хэмжээний, олон

төрлийн, үл сэргээгдэх сөрөг

эрсдэл, нөлөөлөл учруулж

болзошгүй дараах үйл

ажиллагааг хамааруулна

Аюултай химийн бодисыг үйлдвэрлэлдээ ашигладаг боловсруулах үйл

ажиллагаанаас дурьдвал :

• Арьс ширний үйлдвэрлэл

• Ноос ноолуурын үйлдвэрлэл

• Эмийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл

• Бохир ус цэвэрлэх байгууламж зэрэг болно

• Ажлын хортой нөхцөлтэй Боловсруулах салбарын үйл ажиллагаа

(төмөрлөгийн үйлдвэр, цемент зуурмагийн үйлдвэр зэрэг)

• Тусгай зөвшөөрөл шаардлагатай, төрийн байгууллагын тогтмол

хяналтанд байж үйл ажиллагаагаа явуулдаг тамхи, архи спиртийн

үйлдвэр

Дунд зэргийн эрсдэлтэй

зээлийн үйл ажиллагаанд

байгаль орчин, нийгэмд орон

нутгийн шинж чанартай, бага

хэмжээний, нөхөн сэргээгдэх

боломжтой сөрөг эрсдэл /

нөлөөлөл учруулах үйл

ажиллагаа багтана

• Аюулгүй ажиллагааны хангалтгүй гүйцэтгэлтэй боловсруулах салбарын

үйл ажиллагаа (төрийн хяналт муу тавигддаг гадаадын хөрөнгө

оруулалттай жижиг үйлдвэр)

• Амархан мууддаг бүтээгдэхүүн боловсруулах үйлдвэрлэл, тухайлбал:

-Талх, нарийн боовны үйлдвэрлэл

-Мах боловсруулах үйлдвэрлэл

-Сүү, сүүн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл

• Боловсруулах салбарын зарим үйл ажиллагаа нь бэлтгэн нийлүүлэлт,

боловсруулах үйл явцаас хамаарч өндөр болон дунд эрсдэлтэй байж

болно. Банк байгаль орчин, нийгмийн эрсдэлийн удирдлагын тохирсон

тогтолцоотой байх шаардлагатай бөгөөд банк харилцагч тус бүрийнхээ

бизнесийн үйл ажиллагааны онцлогийг харгалзаж үзэх ѐстой юм.

5. Монгол Улсын боловсруулах салбарын зээлтэй холбоотой байгаль орчин, нийгмийн шаардлага

Монгол Улсын Тогтвортой санхүүжилт (ТоС)-ийн зарчмуудын талаар авсан үүрэг амлалтандаа хүрэх,

боловсруулах салбарын харилцагч эсвэл зээлтэй холбоотой БОНХ-ийн асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд

банк тус бүр өөрийн БОНХ-ийн менежментийн системийг боловсруулж хэрэгжүүлнэ. Энэхүү БОНХ-ийн

тогтолцоо нь боловсруулах салбарын БОНХ-ийн эрсдэлтэй холбоотой асуудлыг тодорхойлон, үнэлж,

шийдвэрлэх, байнгын хяналт шинжилгээ хийхэд банкинд туслах юм.


БОНМС-ийн нэг хэсэг болгон банк нь боловсруулах салбарын үйл ажиллагааг үнэлэхдээ холбогдох

зарчмыг хэрэглэх явдал юм. Ялангуяа, боловсруулах салбарын харилцагч, төсөл эсвэл зээлтэй

холбоотой асуудлаар банкинд хамгийн их хамааралтай нь Зарчим 1: Байгаль орчныг хамгаалах,

Зарчим 2: Ажилчид болон орон нутгийн иргэдийг хамгаалах, Зарчим 3: Түүх, соѐлын өвийг хамгаалах

Зарчим 4: Ногоон эдийн засгийн өсөлтийг дэмжих, Зарчим 5: Санхүүгийн үйлчилгээг хүртээмжтэй

болгох, Зарчим 6: Ёс зүйтэй санхүүжилт, компаний засаглалыг дэмжих зэрэг юм. Доорхи хүснэгтэнд

банк нь зарчим тус бүрээр боловсруулах салбарын эрсдэл, боломжийг хэрхэн харгалзан үзэх ѐстойг

харуулсан.

Боловсруулах салбарын зээлийн байгаль орчин, нийгмийн эрсдэлийг үнэлэхдээ банк нь дараахийг

багтаасан боловч, үүгээр хязгарлагдаахгүй үнэлгээний нэгдсэн механизмтай байх шаардлагатай:

Шаардлага Нэмэлт мэдээлэл

1. Харилцагчийн

(шаардлагатай

тохиолдолд, гэрээт

гүйцэтгэгчийн)

боловсруулах үйл

ажиллагаа явуулахтай

холбоотой бичиг баримт

болон зөвшөөрөлд анхан

шатны шалгалт хийх

• Төрийн холбогдох байгууллагын олгосон тусгай зөвшөөрөл (Хавсралт 2, 3 ийг

харна уу)

• Компанийн үйл ажиллагааны зөвшөөрөл

• Үнэт метал болон эрдэнийн чулуун бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл, метал

болон машин тоног төхөөрөмжийн үйлдвэрлэл, аж үйлдвэр болон

технологийн паркийн тусгай зөвшөөрөл,

• Архи спиртийн үйлдвэрлэлийн тусгай зөвшөөрөл

• Тамхины үйлдвэрлэлийн тусгай зөвшөөрөл

• Химийн бодис ашиглах тусгай зөвшөөрөл

• Төсөл/Бизнесийн төлөвлөгөө;

• МХЕГ болон төрийн бусад байгууллагуудын гаргасан (галын дүгнэлт), (эрүүл ахуй, АДШЭЦХ зэргийг багтаасан ажлын байрны дүгнэлт);

• Компанийн үйл ажиллагааг Санхүүжүүлэхийг хориглосон үйл ажиллагааны жагсаалтын дагуу шалгах; мөн

• Компаний бодлого, дотоод журам, хөдөлмөрийн эрүүл ахуй, аюулгүй байдлын тэмдэглэл (онцгой байдал/галын сургуулилт, шаардлагатай тоног төхөөрөмжийн жагсаалт, хяналт шалгалтын тэмдэглэл), байгаль орчин, нийгэм, чанарын удирдлага, хог хаягдал зайлуулах төлөвлөгөө зэргийг шалгана.

Онцлог:

Монгол Улсын Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээний тухай хуулийн

дагуу дараах төслүүд Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын нарийвчилсан

үнэлгээг хийх шаардлагатай:

Улсын чанартай томоохон үйлдвэр;

Химийн бодисын үйлдвэрлэл, тээвэрлэлт, хадгалалт, ашиглалт, устгал;

Улсын болон орон нутгийн чанартай тусгай хамгаалалтын газрын

ойролцоо байрлах төсөл

2. Эрсдэлийг үнэлж

ангилахдаа боловсруулах

салбарын харилцагч,

зээлийн БОНХ-ийн

эрсдэлийн үнэлгээний

системийг боловсруулах.

Үнэлгээ, ангиллалын үр

дүн нь харилцагчийн

БОНХ-ийн эрсдэлийн

түвшинг тодорхойлж, зээл

олголт, багцын менежмент

Боловсруулах үйл ажиллагаатай холбоотой өндөр болон дунд эрсдэлийн талаарх дэлгэрэнгүй мэдээллийг Бүлэг 4-с үзнэ үү.


Шаардлага Нэмэлт мэдээлэл

болон шийдвэр гаргахад

чухал юм

3. Боловсруулах салбарын

зээл БОНХ-ийн холбогдох

олон улсын болон

үндэсний хууль тогтоомж,

стандартын шалгуурыг

хангаж буй эсэхийг үнэлэх

(Хавсралт 2 болон 3-г

харна уу)

Боловсруулах үйл ажиллагаанаас хамааран үндэсний заавал дагаж мөрдөх

хууль тогтоомж, стандарт болон олон улсын сайн дурын стандартуудыг

тодорхойлох;

Харилцагчийн гүйцэтгэлийг эдгээр хууль тогтоомж, стандартын дагуу дараах

чиглэлээр хянана. Үүнд:

Байгаль хамгаалалын асуудал /үүгээр зөвхөн хязгаалагдахгүй/:

Байгаль орчны бохирдол;

Биологийн олон янз байдлын доройтол

Хог хаягдлын менежмент.

Нийгмийн хамгаалал /үүгээр зөвхөн хязгаалагдахгүй/:

Орон нутгийн иргэдэд нөлөөлөх байдал

Ажилчдад нөлөөлөх байдал

Орхигдолыг тодорхойлж (БОНХ-ийн хамгийн их сөрөг эрсдэл), тэдгээрийг үйл

ажиллагааны төлөвлөгөөнд тусгах.

4. Боловсруулах салбарын

БОНХ-ийн их хэмжээний

эрсдэлтэй харилцагчийг

тодорхойлж, эрсдэлийг

зохицуулж, нөлөөллийг

бууруулах харилцагчийн

чадварыг үнэлэх

Харилцагчийн зүгээс авах менежмент, нөлөөллийг бууруулах арга хэмжээ:

Эрсдэлийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөө боловсруулж, хэрэгжүүлэх;

Талуудыг татан оролцуулах өргөн хүрээтэй, үр нөлөөтэй механизмыг бий

болгох (Хавсралт 4-г харна уу);

• БОНХ-ийн болзошгүй эрсдэлийг 3-дагч этгээд хуваалцах зэрэг нөлөөлөл

бууруулах арга хэмжээ авах

Байгаль орчин, нийгмийн их хэмжээний эрсдэлтэй зээлийг зөвшөөрөхөөс өмнө банк харилцагч нь

байгаль орчин, нийгмийн тодорхойлогдсон сөрөг нөлөөллийг бууруулах үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг

боловсруулсан эсэхийг шалгах хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл, харилцагч өөрийн үйл ажиллагааны байгаль

орчин, нийгмийн сөрөг нөлөөлөл, байгаль орчин, нийгмийн эрсдэлийн хэмжээг бууруулах ажлуудыг

багтаасан зохистой менежментийн төлөвлөгөө болон журамтай эсэхийг баталгаажуулна.

Боловсруулах салбарын харилцагчийн БОНХ-ийн гүйцэтгэл муу, хангалтгүй байгаа тохиолдолд банк нь үйл ажиллагааны буюу ажлын төлөвлөгөө боловсруулж өгөхийг хүсэж болно. Төлөвлөгөө нь

хэрэгжихүйц, тухайн цаг хугацаатай нийцсэн мөн баримтжсан байна. Банк нь БОНХ-ийн тодорхойлогдсон эрсдэлүүдийг харилцагч нь бууруулж буй эсэхийг баталгаажуулах зорилгоор уг

нөхцөл, тохиролцоог зээлийн хэлцэлд оруулж өгөх бөгөөд зөрчил илэрсэн тохиолдолд харилцагч

гэрээг биелүүлээгүй гэж үзнэ.

Дээрх асуудлуудыг дэмжих, нөгөө талаас банкны БОНМС-ийн нэг хэсэг болгон банк тус бүр өөрийн

холбогдох бизнесийн ажил үүргийн хуваарьт БОНХ-ийн эрсдэлийн менежментийг чадавхижуулах

боломжуудыг эрэлхийлэх ба үүнд БОНХ-ийн эрсдэлийн сургалт, мэргэшсэн ажилтнуудыг авч

ажиллуулж, сургалтанд хамруулах зэрэг асуудлууд багтана. Шаардлагатай тохиолдолд банк нь БОНХ-

ийн эрсдэлийн менежмент болон сургалт явуулах зорилгоор шаардлага хангахуйц ур чадвартай

хөндлөнгийн 3-дагч талыг татан оролцуулж туслалцаа авч болно.


6. Хяналт шинжилгээ

Байгаль орчин, нийгмийн өндөр эрсдэлтэй боловсруулах салбарын зээлийг батлахын өмнө банк нь

тухайн компаний байгаль орчин, нийгмийн эрсдэлийг бууруулах үйл ажиллагааны хүрээнд тохирсон

БОНХ-ийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөө; БОНХ-ын удирдлагын төлөвлөгөө; бусад шаардлагын

хэрэгжилтэнд хяналт тавина.

7. Тайлагнал2

Банк нь өөрийн байгаль орчин, нийгмийн удирдлагын хэрэгжилтийн үйл явц, туршлага, боловсруулах

салбарын харилцагч, түүний зээлийн түүхийн мэдээллийг багтаасан тайланг жилд нэг удаа Монгол банк болон Монголын банкны холбоонд ирүүлнэ (Хавсралт 4-г харна уу). Боловсруулах салбарын

харилцагчийн зээлийн үйл ажиллагааны тайланд дараах зүйлсийг тусгасан байна (үүгээр хязгаарлагдахгүй). Үүнд:

• Уул уурхайн салбарын үнэлж, зөвшөөрөгдсөн зээлийн тоо;

• Уул уурхайн салбарын үйл ажиллагаа, бүс нутгийн байршлаар харуулсан байгаль орчин,

нийгмийн эрсдэлийн ангилал;

• БОНХ-ын үйл ажиллагааны төлөвлөгөөнд тусгасан үйл ажиллагааны явц бүхий тогтмол хяналт

шинжилгээний шаардлага.

2 Монгол улсын банкууд тайлагналын шаардлага дээр тохирсны дараа үүнийг эргэж хянаж өөрчлөнө

Боловсруулах салбарын удирдамж 2015 оны 2-р сар Хуудас 12 of 41

Хавсралт 1: Боловсруулах салбарын үйл ажиллагаа, холбогдох БОНХ-ийн асуудлууд

Боловсруулах салбарын харилцагчийн үйл ажиллагаатай холбоотой БОНХ-ийн асуудлын мөн чанар, төрөл нь уул уурхайн үйл ажиллагааны төрөл, цар

хүрээнээс хамаарна. Боловсруулах салбарын компаний БОННБҮ, БОНБНҮ-д дэлгэрэнгүй дурдсан БОНХ-ийн асуудлууд, түүнчлэн БОНХ-ийн эрсдэлийн

үнэлгээ, ангилалын явцад хөндөгдөөгүй асуудлыг банк авч үзэх шаардлагатай. Харилцагч, түүний зээлийн БОНХ-ийн эрсдэлийн үнэлгээг хийхдээ

боловсруулах үйл ажиллагаа, түүнтэй холбоотой дараах БОНХ-ийн асууудлыг харгалзан үзэх ѐстой. Хүснэгт 1-д үзүүлсэн БОНХ-ийн асуудлууд үүгээр

хязгаарлагдахгүй гэдгийг анхаарна уу.

Хүснэгт 1: Боловсруулах салбарын үйл ажиллагаа, холбогдох БОНХ-ийн асуудлууд

Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон

асуудалтай гол


Байгаль орчны

гол асуудал Хяналт

Нийгмийн гол

асуудал Хяналт


Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Хүн

д ү

йл

дв

эр

лэл

То

осго

, б

ло

кн

ий

үй

лд

вэр

лэл

Бэлтгэл ажил

Цутгах

Хатаах

Шатаах

Хадгалах

Худалдаалах

Тоосжилт үүсэх

Агаар

бохирдуулах

хийн хаягдлын

ялгаруулалт

Дуу чимээ болон

халууны асуудал

Ус, түүхий эд

зэрэг байгалийн

нөөцийн хомсдол

Тоосжилтоос урьдчилан

сэргийлж, бууруулах арга

хэмжээг авч хэрэгжүүлэх

Агаарын хийн хаягдлын

ялгаруулалтаас хүний эрүүл

мэнд, аюулгүй байдал, байгаль

орчинд үзүүлэх сөрөг

нөлөөллөөс зайлсхийж,

багасган, хянах

Дуу чимээ, дулаан

ялгаруулалтын эрсдэлээс

урьдчилан сэргийлж, бууруулах

арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх

Ус, байгалийн нөөцийн хэт

хэрэглээнээс зайлсхийж

багасгах, усыг дахин ашиглах

зэрэг усны үр ашигтай арга

хэмжээг хэрэгжүүлэх, байгалийн

нөөцийн хэрэглээг хянах

Хүний эрх (ажлын байрны нөхцөл, ажлын цаг, хөдөлмөрийн гэрээтэй холбоотой зөрчлүүд)

Тоосжилт, хийн

хаягдлын

ялгаруулалтай

холбоотой хувь

хүний эрүүл мэндийн

асуудал

Байгууламж, тоног

төхөөрөмжтэй

холбоотой эрсдэл

Монгол Улсын Хөдөлмөрийн

тухай хууль, Олон улсын

Хөдөлмөрийн байгууллагын

стандарт3, хамтын гэрээ болон

олон улсын Хүний эрхийн

конвенцийг дагаж мөрдөх

Хөдөлмөрийн тухай,

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал,

эрүүл ахуйн тухай хуулиудыг

дагаж мөрдөх

Нөлөөлөлд өртсөн нутгийн

иргэдийн эрүүл мэнд, аюулгүй

байдалд үзүүлэх сөрөг

нөлөөллөөс зайлсхийх

Байгууламжийн аюулгүй

байдалтай холбоотой галын гол

эрсдэл, хэрэглэгдэх норм,

стандарт болон эрсдэл

бууруулах арга хэмжээ бүхий

Галын аюулгүй байдлын мастер

төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх4

3 http://ilo.org/global/standards/subjects-covered-by-international-labour-standards/lang--en/index.htm 4 ОУСК-ийн БОЭМАА-ны удирдамж: Нутгийн иргэдийн эрүүл мэнд, аюулгүй ажиллагаа: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/dd673400488559ae83c4d36a6515bb18/3%2BCommunity%2BHealth%2Band%2BSafety.pdf?MOD=AJPERES

http://ilo.org/global/standards/subjects-covered-by-international-labour-standards/lang--en/index.htm

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/dd673400488559ae83c4d36a6515bb18/3%2BCommunity%2BHealth%2Band%2BSafety.pdf?MOD=AJPERES


Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Це

ме

нт,

бе

то

н з

уур

ма

ги

йн

үй

лд

вэр

5

Бутлах

Тээрэмдэх

Хатаах

Хөргөх

Савлах

Хадгалах


Тоосжилт үүсгэх

CO2 хүлэмжийн

хийн ялгаруулалт

Агаар


хүнд металлын



Хатуу үлдэгдэл

дэх хүнд

металлын

агуулга

Түлшний хэт

хэрэглээ

Дуу чимээ болон

дулаан ялгарлын

асуудал


зэрэг байгалийн

нөөцийн хомсдол


сэргийлж, CO2 ийг бууруулах

арга хэмжээ, хүнд металлын

удирдлага, хяналт шинжилгээ

зэргийг хэрэгжүүлэх

Түлшний хэт хэрэглээгээс

зайлсхийж, багасгах, түлшний

хяналттай хэрэглээ, үр ашигтай

зохицуулалтыг хэрэгжүүлэх

Дуу чимээ, дулаан

ялгаруулалтын эрсдэлээс

урьдчилан сэргийлж, бууруулах

арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх








Тоосжилт, хийн

хаягдлын

ялгаруулалтай

холбоотой хувь

хүний эрүүл мэндийн

асуудал







стандарт, хамтын гэрээ болон














стандарт болон эрсдэл бууруулах

арга хэмжээ бүхий Галын

аюулгүй байдлын мастер

төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх

5ОУСК-ын Цемент, шохиойн үйлдвэрийн БОЭМАА-ны удирдамж: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/f74848804951d04eb75cb719583b6d16/Final%2B-%2BCement%2Band%2BLime%2BManufacturing.pdf?MOD=AJPERES&id=1323149052385

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/f74848804951d04eb75cb719583b6d16/Final%2B-%2BCement%2Band%2BLime%2BManufacturing.pdf?MOD=AJPERES&id=1323149052385

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/f74848804951d04eb75cb719583b6d16/Final%2B-%2BCement%2Band%2BLime%2BManufacturing.pdf?MOD=AJPERES&id=1323149052385


Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Ши

лн

ий

үй

лд

вэр

лэл

6

Түүхий эдийг

хайлуулах

Хэвэнд оруулах

Шатаах

Савлах

Хадгалах


Цэвэр усны

хэрэглээ

Агаар, усны

бохирдол

Агаар


тоосжилт

үүсгэх

Хог хаягдал

үүсэх


зэрэг

байгалийн

нөөцийн

хомсдол

Бохирдлоос урьдчилан

сэргийлэх төлөвлөгөө (ус,

агаарын чанарын байнгын

хяналт шинжилгээ, асгаралтын

хяналтын журам бүхий) зэрэг

бохирдлын хяналтыг авч

хэрэгжүүлэх



хэмжээг хэрэгжүүлэх

Аюултай, аюултай бус хог

хаягдал үүсгэхээс зайлсхийж,

багасгах, мөн хог хаягдлын

зохистой зайлуулах байнгын

хяналт шинжилгээ бүхий хог

хаягдлын менежментийн

хяналтыг хэрэгжүүлэх





хэмжээг хэрэгжүүлэх,

байгалийн нөөцийн хэрэглээг

хянах


Дулаан, дуу чимээ,

амьсгалын замын

эрхтэнд учрах

аюул, физикийн,

цахилгааны аюул

зэрэгтэй холбоотой

хүний эрүүл мэнд,

аюулгүй байдлын

асуудал

























6 ОУСК-ын Шилний үйлдвэрлэлийн БОЭМАА-ны удирдамж: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/384e20804885574ebc0cfe6a6515bb18/Final%2B-%2BGlass%2BManufacturing.pdf?MOD=AJPERES&id=1323152002618

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/384e20804885574ebc0cfe6a6515bb18/Final%2B-%2BGlass%2BManufacturing.pdf?MOD=AJPERES&id=1323152002618

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/384e20804885574ebc0cfe6a6515bb18/Final%2B-%2BGlass%2BManufacturing.pdf?MOD=AJPERES&id=1323152002618


Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Ме

та

л б

ол

ов

ср

уул

ах

үй

лд

вэр

7

Метал хүлээн

авах

Металлын бэлдэц

хийх

Цувих

Хадгалах


Дуу чимээ,

тоосжилт,

дулаан

ялгаруулалтын

асуудлууд

Цэвэр усны

хэрэглээ

Усны бохирдол

Агаар





үүсэх


зэрэг

байгалийн

нөөцийн

хомсдол

Тоосжилт, дуу чимээ, дулаан

ялгаруулалтын эрсдлүүдээс

урьдчилан сэргийлэх,

бууруулах арга хэмжээг авч









Хүний эрүүл мэнд, аюулгүй

байдал, байгаль орчинд агаарт

ялгарах хийн хаягдалаас

үзүүлэх сөрөг нөлөөллөөс

зайлсхийж, багасган, хянах















Хувь хүний эрүүл

мэндийн асуудал

























7 ОУСК-ын Цутгуурын БОЭМАА-ны удирдамж: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/4ccab880488554c3b3f4f36a6515bb18/Final%2B-%2BFoundries.pdf?MOD=AJPERES&id=1323162141647, ОУСК-ын Тээрмийн БОЭМАА-ны удирдамж: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/0b9c2500488558848064d26a6515bb18/Final%2B-%2BIntegrated%2BSteel%2BMills.pdf?MOD=AJPERES&id=1323161945237 ОУСК-ын Үндсэн металлын хайлуулалт, цэвэршүүлэлтийн БОЭМАА-ны удирдамж: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/4365de0048855b9e8984db6a6515bb18/Final%2B-%2BSmelting%2Band%2BRefining.pdf?MOD=AJPERES&id=1323152449229

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/4ccab880488554c3b3f4f36a6515bb18/Final%2B-%2BFoundries.pdf?MOD=AJPERES&id=1323162141647

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/0b9c2500488558848064d26a6515bb18/Final%2B-%2BIntegrated%2BSteel%2BMills.pdf?MOD=AJPERES&id=1323161945237

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/0b9c2500488558848064d26a6515bb18/Final%2B-%2BIntegrated%2BSteel%2BMills.pdf?MOD=AJPERES&id=1323161945237

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/4365de0048855b9e8984db6a6515bb18/Final%2B-%2BSmelting%2Band%2BRefining.pdf?MOD=AJPERES&id=1323152449229

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/4365de0048855b9e8984db6a6515bb18/Final%2B-%2BSmelting%2Band%2BRefining.pdf?MOD=AJPERES&id=1323152449229


Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Хө

өсө

нц

өр

ий

н ү

йл

дв

эр

8

Хөөсөнцөрийг

тэлэх

Хөөсөн блокыг

шахах

Хуваах

Хадгалах


Хог хаяснаас

үүсэх байгаль

орчны

бохирдол


үүсэх


зэрэг

байгалийн

нөөцийн

хомсдол





















хянах


Хувь хүний эрүүл


























8 ОУСК-ын Газрын тосонд суурилсан полимерийн үйлдвэрлэлийн БОЭМАА-ны удирдамж: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/c8fd2d0048855830bf3cff6a6515bb18/Final%2B-%2BPetroleum-based%2BPolymers%2BMnfg.pdf?MOD=AJPERES&id=1323153054487

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/c8fd2d0048855830bf3cff6a6515bb18/Final%2B-%2BPetroleum-based%2BPolymers%2BMnfg.pdf?MOD=AJPERES&id=1323153054487

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/c8fd2d0048855830bf3cff6a6515bb18/Final%2B-%2BPetroleum-based%2BPolymers%2BMnfg.pdf?MOD=AJPERES&id=1323153054487


Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Бо

хи

р у

с ц

эв

эр

лэх

ба

йгуул

ам

ж9

Урьдчилсан

цэвэрлэгээ

Анхдагч


2 дахь цэвэрлэгээ

3 дахь шатны


Халдваргүйжүүлэх

Үнэрийн хяналт

Лагийг

боловсруулах,

зайлуулах

Химийн

бодисын

хэрэглээнээс

үүсэх ус,

хөрсний

бохирдол

Лаг (хаягдал)

үүсэх















Хангалтгүй

цэвэрлэгээнээс

хүний эрүүл мэндэд

үзүүлэх аюул

Ажилчдын эрүүл

мэнд, аюулгүй

байдлын асуудал

























9 ОУСК-ын Ус, цэвэрлэх байгууламжийн БОЭМАА-ны удирдамж: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/e22c050048855ae0875cd76a6515bb18/Final%2B-%2BWater%2Band%2BSanitation.pdf?MOD=AJPERES

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/e22c050048855ae0875cd76a6515bb18/Final%2B-%2BWater%2Band%2BSanitation.pdf?MOD=AJPERES

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/e22c050048855ae0875cd76a6515bb18/Final%2B-%2BWater%2Band%2BSanitation.pdf?MOD=AJPERES


Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Хо

г х

ая

гд

ал

да

хи

н б

ол

ов

ср

уул

ах

үй

лд

вэр


цуглуулах

Тээвэрлэх

Хадгалах

Цэвэрлэгээ

Дахин

боловсруулж,

ашиглах

Агаар, хөрс,

усны бохирдол








Ажлын аюултай

нөхцөл



байдлын асуудал




















Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Хө

нгө

н ү

йл

дв

эр

Нэх

мэл

ий

н ү

йл

дв

эр

10


Ээрэх

Сүлжих

Хадгалах


Ус, цахилгааны

өндөр хэрэглээ

Хог хаягдлын

үүсэл

Бохир усны

асуудал

Ус, эрчим хүчний хэт




хэмжээг хэрэгжүүлэх, салхи,

нар ус зэрэг сэргээгдэх эрчим

хүчний нөөцийг ашиглах








Бохир усны хэмжээг багасгаж,

бохир ус цэвэрлэх байгаль

орчинд ээлтэй технологийг

түлхүү ашиглах

Хүүхдийн хөдөлмөр

Хүний эрх (ажлын байрны нөхцөл, ажлын цаг, хөдөлмөрийн

гэрээтэй холбоотой зөрчлүүд)

Дулаан, дуу

чимээний өртөлт,

хими, физикийн

аюулаас ажилчдын

эрүүл мэндэд учрах

асуудал

























10 ОУСК-ын Оѐдлын үйлдвэрийн БОЭМАА-ны удирдамж: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/2a66470048865981b96efb6a6515bb18/Final%2B-%2BTextiles%2BManufacturing.pdf?MOD=AJPERES&id=1323162617789

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/2a66470048865981b96efb6a6515bb18/Final%2B-%2BTextiles%2BManufacturing.pdf?MOD=AJPERES&id=1323162617789



Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Ха

ал

га

, ц

он

хн

ы ү

йл

дв

эр

11


Угсрах

Хадгалах


Тоосжилт үүсэх


зэрэг

байгалийн

нөөцийн

хомсдол










хянах




























11 ОУСК-ын Метал, хуванцар, каучукийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийн БОЭМАА-ны удирдамж: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/0749ef004885566dba04fa6a6515bb18/Final%2B-%2BMetal%252C%2BPlastic%252C%2Band%2BRubber%2BProducts%2BMnfg.pdf?MOD=AJPERES&id=1323153287593

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/0749ef004885566dba04fa6a6515bb18/Final%2B-%2BMetal%252C%2BPlastic%252C%2Band%2BRubber%2BProducts%2BMnfg.pdf?MOD=AJPERES&id=1323153287593

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/0749ef004885566dba04fa6a6515bb18/Final%2B-%2BMetal%252C%2BPlastic%252C%2Band%2BRubber%2BProducts%2BMnfg.pdf?MOD=AJPERES&id=1323153287593


Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Оѐ

дл

ын

үй

лд

вэр

12

Оѐх үйл явц

Индүүдэх

Хадгалах

Худалдах

Ус, эрчим

хүчний хэт

хэрэглээ


үүсэх

Бохир усны

асуудал




















Дулаан, дуу

чимээний өртөлт,

хими, физикийн

аюулаас ажилчдын

эрүүл мэндэд учрах

асуудал

























12 ОУСК-ын Оѐдлын үйлдвэрийн БОЭМАА-ны удирдамж: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/2a66470048865981b96efb6a6515bb18/Final%2B-%2BTextiles%2BManufacturing.pdf?MOD=AJPERES&id=1323162617789




Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Та

ви

лгы

н ү

йл

дв

эр

лэл


Угсрах

Хадгалах


Мод зүсэх

явцад ялгарах

модны

үртэсний

асуудал


үүсэх

Ус, эрчим

хүчний хэт

хэрэглээ














































Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Эм

ий

н б

үтээгд

эх

үүн

ий

үй

лд

вэр

лэл

13 Нүдэх

Шигших

Холих

Тунг хэмжих

Савлах

Ариутгах

Хадгалах


Химийн

бодисын


үүсэх агаар,

хөрс, усны

бохирдол

Хортой хог

хаягдал үүсэх
















Эмийн (химийн

бодисын)

үйлдвэрлэлтэй

холбоотойгоор

ажилчдын эрүүл


байдалд үүсэх

асуудал















13 ОУСК-ын эмийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл, биотехнолгийн үйл ажиллагааны БОЭМАА-ны удирдамж: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/31c2c48048855886806cd26a6515bb18/Final%2B-%2BPharmaceuticals%2Band%2BBiotechnology%2BMnfg.pdf?MOD=AJPERES&id=1323153010595

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/31c2c48048855886806cd26a6515bb18/Final%2B-%2BPharmaceuticals%2Band%2BBiotechnology%2BMnfg.pdf?MOD=AJPERES&id=1323153010595

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/31c2c48048855886806cd26a6515bb18/Final%2B-%2BPharmaceuticals%2Band%2BBiotechnology%2BMnfg.pdf?MOD=AJPERES&id=1323153010595


Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Үн

эт м

ета

л б

ол

он

эр

дэн

ий

н ч

ул

уун

бүтээгд

эх

үүн

ий

үй

лд

вэр

лэл

Зүсэх

Өнгөлөх

Дулааны аргаар

боловсруулах

Цацраг туяанд

оруулах

Хадгалах


Ус, эрчим

хүчний хэт

хэрэглээ









Чулуу болон

металын

тоосонцороос үүсэх

ажилчдын эрүүл


Үйл ажиллагаатай

холбоотойгоор

(зүсэх, өнгөлөх

зэрэг) ажилчдын

аюулгүй байдалд

үүсэх асуудлууд


























Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Хэв

лэх

үй

лд

вэр

14

Агаарт ялгарах

хийн хаягдал

Бохир ус

Аюултай

материалын

хэрэглээ


үүсэх

Хүний эрүүл мэнд, аюулгүй

байдал, байгаль орчинд агаарт

ялгарах хийн хаягдалаас

үзүүлэх сөрөг нөлөөллөөс

зайлсхийж, багасган, хянах





Аюултай материалын хэрэглээг

багасгаж, аюултай материалыг

байгаль орчинд хяналтгүйгээр

хаяхаас урьдчилан сэргийлэх








Хүний эрүүл мэндэд

учрах химийн,

физикийн аюул



















14 ОУСК-ын Хэвлэх үйлдвэрийн БОЭМАА-ны удирдамж: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/259f4a00488559e18464d66a6515bb18/Final%2B-%2BPrinting.pdf?MOD=AJPERES&id=1323152584582

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/259f4a00488559e18464d66a6515bb18/Final%2B-%2BPrinting.pdf?MOD=AJPERES&id=1323152584582


Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Ар

ьс ш

ир

ни

й ү

йл

дв

эр

15

Дэвтээх – үнсжих

үйл явц

Бэлтгэл үе шат–

идээлэх

Химийн

боловсруулалт

Хатаах

Химийн

бодисын



хөрс, усны

бохирдол

Арьс ширний

удаан

биозадралаас


орчны

доройтол


үүсэх

Бохир ус

цэвэрлэх

асуудал








Шир, түүний дайвар

бүтээгдэхүүнийг байгальд шууд

хаяхаас зайлсхийх













Химийн, биологийн

аюулаас (хром,

шоргоолжны хүчил,

мөнгөн ус,

мөөгөнцөр,

бактери) хүний

эрүүл мэндэд үүсэх

асуудал

























15 ОУСК-ын Арьс шир боловсруулах үйлдвэрлэлийн БОЭМАА-ны удирдамж: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/de6c3d00488556f2bb14fb6a6515bb18/Final%2B-%2BTanning%2Band%2BLeather%2BFinishing.pdf?MOD=AJPERES&id=1323152378134

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/de6c3d00488556f2bb14fb6a6515bb18/Final%2B-%2BTanning%2Band%2BLeather%2BFinishing.pdf?MOD=AJPERES&id=1323152378134

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/de6c3d00488556f2bb14fb6a6515bb18/Final%2B-%2BTanning%2Band%2BLeather%2BFinishing.pdf?MOD=AJPERES&id=1323152378134


Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Та

мх

ин

ы ү

йл

дв

эр

лэл

Бэлтгэл ажил,

ороох

Шүүлтүүрийг

залгах

Савлах

Хадгалах


Хортой

пестицид

хэрэглэдэг,

бордооноос

ихээхэн

хамааралтай

түүхий эд

Монгол Улсын нутаг дэвсгэр

дээр хэрэглэхийг

зөвшөөрөгдсөн хортон шавж

устгагч пестицидийг16 ашиглах

зөвшөөрл авах шаардлага, хор

хөнөөл бага пестицидийн

хэрэглээ зэргийг багтаасан

хортон шавжны цогц

менежментийг авч хэрэгжүүлэх

Хүүхдийн хөдөлмөр

Хүний эрх (ажлын байрны нөхцөл, ажлын цаг, хөдөлмөрийн

гэрээтэй холбоотой зөрчлүүд)

Хорт хавдар үүсгэгч

давирхай, цацраг

идэвхит элементийн

нөлөөллөөс үүсэх

хорт хавдрын

эрсдэл















16

http://www.mne.mn/chemical/images/content/uploaded/zuvshuurul_1204_50bd6d5bd07d8.htm

http://www.mne.mn/chemical/images/content/uploaded/zuvshuurul_1204_50bd6d5bd07d8.htm


Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Но

ос,

но

ол

уур

ын

үй

лд

вэр

лэл

Ангилах

Самнах

Хялгаснаас салгах

Будганд оруулж

өнгө хувиргах

Ээрэх

Сүлжих

Нэхэх

Төгсгөх

Хадгалах


Химийн

бодисын



хөрс, усны

бохирдол


үүсэх

Бохир ус

цэвэрлэх

асуудал




















Химийн, биологийн

аюулаас хүний

эрүүл мэндэд үүсэх

асуудал


























Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Хүн

сн

ий

үй

лд

вэр

лэл

Ун

да

ан

ы ү

йл

дв

эр

лэл

17

Усны савыг үлээж

цэвэрлэх

Усыг шүүх

Саванд юүлэх

Oзонжуулах

Бөглөх

Шошго наах

Хадгалалт


Ус эрчим

хүчний хэт

хэрэглээ


үүсэх
















Эрүүл ахуйн

асуудлууд

Буруу хадгалалттай

холбоотой хүнсний

аюулгүй байдал











Эрүүл ахуйн тухай хуулиудыг


Зохистой хадгалах

байгууламжтай байх








17 ОУСК-ын Хүнс, ундаа үйлдвэрийн БОЭМАА-ны удирдамж: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/c7bfaf0048855482b314f36a6515bb18/Final%2B-%2BFood%2Band%2BBeverage%2BProcessing.pdf?MOD=AJPERES

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/c7bfaf0048855482b314f36a6515bb18/Final%2B-%2BFood%2Band%2BBeverage%2BProcessing.pdf?MOD=AJPERES

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/c7bfaf0048855482b314f36a6515bb18/Final%2B-%2BFood%2Band%2BBeverage%2BProcessing.pdf?MOD=AJPERES


Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Та

лх

, н

ар

ий

н б

оо

вн

ы ү

йл

дв

эр

лэл

Гурил зуурч холих

Исгэх, хөөлгөх

Зуурсан гурилыг

хэрчих

Жигнэх


Хог хаягдлаас


орчны

бохирдол










асуудлууд














Эрүүл ахуйн тухай хуулиудыг












Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Гур

ил

ын

үй

лд

вэр

лэл

Үр тариа цэвэрлэх

Холих

Үр тарианы

дулааны

боловсруулалт

Зөөллөх

Тээрэмдэх

Шигших

Бутлах

Хадгалах

Худалдах

Гурилын

тоосноос үүсэх

агаар, ус,

хөрсний

бохирдол








Гурилын тоос агаарт

дэгдэснээс үүсэх

тэсрэх эрсдэл

Хүний эрх (ажлын байрны нөхцөл,

ажлын цаг, хөдөлмөрийн гэрээтэй холбоотой зөрчлүүд)


асуудлууд




Хамгаалах

хэрэгслүүдийг

ашиглахтай

холбоотой хүний

эрүүл мэндийн

асуудал





тухай, Хөдөлмөрийн аюулгүй

байдал, эрүүл ахуйн тухай

хуулиудыг дагаж мөрдөх





















Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Ма

х,

ма

ха

н б

үтээгд

эх

үүн

ий

үй

лд

вэр

лэл

18

Нядалгаа

Боловсруулалт

Савлах

Хадгалалт


Аюултай хог

хаягдал үүсэх

Үйлдвэрийн

шингэн

хаягдлаас

үүсэх усны

бохирдол









сэргийлэх төлөвлөгөө (усны

чанарын байнгын хяналт

шинжилгээ, асгаралтын






асуудлууд






























18ОУСК-ын мах боловсруулах үйлдвэрлэлийн БОЭМАА-ны удирдамж: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/e9ae040048865967b912fb6a6515bb18/Final%2B-%2BMeat%2BProcessing.pdf?MOD=AJPERES ОУСК-ын ТАхианы мах боловсруулах үйлдвэрлэлийн БОЭМАА-ны удирдамж: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/2abd40004885549bb38cf36a6515bb18/Final%2B-%2BPoultry%2BProcessing.pdf?MOD=AJPERES

http://en.wikipedia.org/wiki/Distribution_(business)

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/e9ae040048865967b912fb6a6515bb18/Final%2B-%2BMeat%2BProcessing.pdf?MOD=AJPERES

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/e9ae040048865967b912fb6a6515bb18/Final%2B-%2BMeat%2BProcessing.pdf?MOD=AJPERES

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/2abd40004885549bb38cf36a6515bb18/Final%2B-%2BPoultry%2BProcessing.pdf?MOD=AJPERES

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/2abd40004885549bb38cf36a6515bb18/Final%2B-%2BPoultry%2BProcessing.pdf?MOD=AJPERES


Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Сүү,

сүүн

бүтээгд

эх

үүн

ий

үй

лд

вэр

лэл

Шүүх

Чанарын шалгалт

Ферментжүүлэх

Өтгөрүүлэх

Хуурай сүү,

өтгөрүүлсэн сүү,

масло, тараг,

аарц зэргийг

бэлтгэн гаргах

Бяслаг шахах

Хадгалалт



болон бохир ус

үүсэх














асуудлууд































Үйл

ажиллагаа

Дэд үйл

ажиллагаа

БОНХ-ын

томоохон







Ур

га

мл

ын

то

сн

ы ү

йл

дв

эр

лэл

19

Үрийн цэвэрлэгээ

Тээрэмдэх

Шахах

Тос гаргаж авах

Цэвэршүүлэх

Савлах

Хадгалалт


Тосны

асгаралтаас

үүсэх хөрс,

усны бохирдол



хөрсний чанарын байнгын







асуудлууд
































19 ОУСК-ын Ургамалын тосны үйлдвэрлэлийн БОЭМАА-ны удирдамж: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/83b8628048855b84893cdb6a6515bb18/Final%2B-%2BVegetable%2BOil%2BProcessing.pdf?MOD=AJPERES

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/83b8628048855b84893cdb6a6515bb18/Final%2B-%2BVegetable%2BOil%2BProcessing.pdf?MOD=AJPERES

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/83b8628048855b84893cdb6a6515bb18/Final%2B-%2BVegetable%2BOil%2BProcessing.pdf?MOD=AJPERES


Хавсралт 2: Боловсруулах салбарын холбогдох хууль тогтоомж Дараах байгаль орчин, нийгмийн хууль тогтоомжуудыг боловсруулах салбарын харилцагчийг үнэлэх

үйл ажиллагаанд хэрэглэнэ. Үүнд:

Хуулиуд:

Монгол Улсын хууль20 (заавал дагаж мөрдөх):

• Хөдөлмөрийн тухай хууль (1999)

• Агаарын тухай хууль (2012)

• Агаарын бохирдлын төлбөрийн тухай хууль (2010)

• Архидан согтуурахтай тэмцэх тухай хууль (2000)

• Аж ахуйн үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн тухай хууль (2001)

• Байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль (1995)

• Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээний тухай хууль (2012)

• Ариун цэврийн тухай хууль (1998)

• Жендэрийн эрх тэгш байдлыг хангах тухай хууль (2012)

• Ойн тухай хууль (2012)

• Үйлдвэрлэл, технологийн паркын эрхзүйн байдлын тухай хууль (2009)

• Газрын тухай хууль (2002)

• Газрын төлбөрийн тухай хууль (1997)

• Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, Эрүүл ахуйн тухай хууль (2008)

• Ургамал хамгааллын тухай хууль (2007)

• Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хууль

(2005)

• Жижиг, дунд yйлдвэрийн тухай (2007)

• Нийгмийн халамжийн тухай хууль (1994)

• Хөрс хамгаалах, цөлжилтөөс сэргийлэх тухай хууль (2012)

• Төрийн хяналтын тухай хууль (2003)

• Тамхины хяналтын тухай хууль (2005)

• Химийн хорт болон аюултай бодисын тухай хууль (2006)

• Хог хаягдлын тухай хууль (2012)

• Усны тухай хууль (2012)

• Архины үйлдвэрлэлд хяналт тавих журам

• Тамхиний үйлдвэрлэл, импорт, худалдаа үйлчилгээнд хяналт тавих журам (2013)21

• Монгол Улсын Мянганы хөгжлийн зорилтот суурилсан үндэсний хөгжлийн цогц бодлого22 (2008)

• Монгол улсыг аж үйлдвэржүүлэх хөтөлбөр23

20 Лавлагаа: http://www.legalinfo.mn/ 21http://www.legalinfo.mn/annex/details/5883?lawid=9202 22http://www.legalinfo.mn/annex/details/3282?lawid=7045 23http://www.legalinfo.mn/law/details/5429?lawid=5429

http://www.legalinfo.mn/

http://www.legalinfo.mn/annex/details/5883?lawid=9202

http://www.legalinfo.mn/annex/details/3282?lawid=7045

http://www.legalinfo.mn/law/details/5429?lawid=5429


Хавсралт 3: Боловсруулах салбарын холбогдох үндэсний болон олон улсын БОНХ-ын стандарт, шаардлага, зарчим болон бусад бичиг баримт Монгол Улсын стандарт24 (заавал дагаж мөрдөх шаардлагатай):

• MNS Агаарын чанартай холбоотой стандартууд;

• MNS Химийн технологитой холбоотой стандартууд;

• MNS Хүрээлэн буй орчныг хамгаалахтай холбоотой стандартууд;

• MNS Оѐдлын үйлдвэртэй холбоотой стандартууд;

• MNS Шил, шаазангийн үйлдвэрлэлтэй холбоотой стандартууд;

• MNS Цаасны үйлдвэрлэлтэй холбоотой стандартууд;

• MNS Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйтай холбоотой стандартууд;

• MNS Хөрсний чанартай холбоотой стандартууд;

• MNS Каучук, хуванцарын үйлдвэрлэлтэй холбоотой стандартууд;

• MNS Нэхмэл, арьс ширний технологитой холбоотой стандартууд;

• MNS Усны чанар, аюулгүй байдалтай холбоотой стандартууд;

• MNS Модны технологитой холбоотой стандартууд.

• Боловсруулах салбарын үйл ажиллагаатай холбоотой шалгах хуудас25

Олон улсын стандарт (сайн дурын үндсэн дээр):

ISO 14001 26 - Байгаль орчин, нийгмийн удирдлагын системийн шаардлагуудыг тодорхойлсон

стандарт.

ISO 9000 – Чанарын менежемент.

OHS1800127 - Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуй..

Салбарын байгаль орчин, нийгмийн тэргүүлэх стандарт, туршлага (сайн дурын үндсэн

дээр)

ОУСК-ийн Гүйцэтгэлийн стандарт (санал болгож буй)

Стандарт 1: Нийгэм, байгаль орчны эрсдэл, нөлөөллийн үнэлгээ, удирдлага

Стандарт 2: Ажиллах хүч ба ажлын байрны нөхцөл

Стандарт 3: Нөөцийг үр ашигтай ашиглаж, бохирдлоос урьдчилан сэргийлэх нь

Стандарт 4: Орон нутгийн иргэдийн эрүүл мэнд, аюулгүй ажиллагаа, аюулгүй байдал

Стандарт 5: Газар чөлөөлөлт, албадан нүүлгэн суурьшуулалт

Стандарт 6: Биологийн олон янз байдлын хамгаалал, амьд байгалийн нөөцийн тогтвортой удирдлага

Стандарт 7: Нутгийн уугуул иргэд

Стандарт 8: Соѐлын өв

ОУСК/ДБ 28 -ны Байгаль орчин, эрүүл мэнд, аюулгүй ажиллагааны удирдамж (санал болгож буй)

БОЭМАА-ны ерөнхий удирдамж (Энэхүү удирдамжинд аж үйлдвэрийн салбарт бүгдэд нь ашиглагддаг

24 Лавлагаа: http://estandard.mn/ 25http://inspection.gov.mn/index.php?option=com_content&view=article&id=56&Itemid=25 26 (www.iso.org) 27 http://www.ohsas-18001-occupational-health-and-safety.com/ 28 http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/Topics_Ext_Content/IFC_External_Corporate_Site/ifc+sustainability/sustainability+framework/Sustainability+Framework+-+2006/Environmental,+Health,+and+Safety+Guidelines/ehsguidelines

http://estandard.mn/

http://inspection.gov.mn/index.php?option=com_content&view=article&id=56&Itemid=25

http://www.iso.org/

http://www.ohsas-18001-occupational-health-and-safety.com/

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/Topics_Ext_Content/IFC_External_Corporate_Site/ifc+sustainability/sustainability+framework/Sustainability+Framework+-+2006/Environmental,+Health,+and+Safety+Guidelines/ehsguidelines

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/Topics_Ext_Content/IFC_External_Corporate_Site/ifc+sustainability/sustainability+framework/Sustainability+Framework+-+2006/Environmental,+Health,+and+Safety+Guidelines/ehsguidelines


байгаль орчин, эрүүл мэнд, аюулгүй ажиллагааны асуудлуудын талаархи мэдээллийг багтаасан).

Үүнийг холбогдох салбарын удирдамжуудтай хамт ашиглавал зохилтой.

ЕСБХ29 Гүйцэтгэлийн шаардлага (сайн дурын үндсэн дээр): ЕСБХБ-аас санхүүжилт авч буй

банкуудад зориулав (ОУСК-ийн Гүйцэтгэлийн стандарттай ижил)30

29 http://www.ebrd.com/environment/e-manual/e31ebrd-performance-requirements.html 30http://www.ebrd.com/environment/e-manual/e31ebrd-performance-requirements.html

http://www.ebrd.com/environment/e-manual/e31ebrd-performance-requirements.html

Хавсралт 4: Боловсруулах салбарын оролцогч талуудын үүрэг, хариуцлага

МУ-ын Тогтвортой санхүүжилт (ТоС)-ийн санаачлага, энэхүү салбарын удирдамжинд боловсруулах салбарын дараах талуудыг татан оролцуулах хэрэгтэй (үүгээр хязгаарлагдахгүй):

Төлөөлөгч тал Байгууллага Оролцоо

Төрийн

байгууллага

Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газар 31

МХЕГ нь холбогдох хуулиудыг улсын бодлогын хүрээнд болон олон улсын стандарт шаардлагуудын дагуу хэрэгжиж байх явдлыг хангадаг ба мэргэжлийн удирдамж чиглэл хяналтын үйлчилгээг үзүүлж, хүн ба нийгмийн тогтвортой хөгжил, түүнчлэн боловсруулах компаниудыг сөрөг нөлөөллөөс урьдчилан сэргийлэх хяналт шинжилгээний бодлого, стратеги, хөтөлбөрөөр хангах

Үйлдвэр хөдөө аж ахуйн

газар32 Дэвшилтэт технологи нэвтрүүлж боловсруулах салбарын

үйлдвэрлэлийн өсөлтийг дэмжих; амьтны гаралтай

бүтээгдэхүүний аюулгүй байдлыг шалгах/баталгаажуулах;

салбартай холбоотой төрийн хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэх;

байгаль орчинд ээлтэй технологийг ашиглан хөрс,

ургамлын үр шимийг хадгалах

Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн яам (БОНХЯ33)

Байгаль орчин, нийгмийн хариуцлага, усны нөөцийн зохистой хэрэглээг хариуцан, биологийн олон янз байдлыг хамгаалах, мөн байгаль орчин, нийгмийн эрсдэлийг ерөнхийд нь хянах

Үйлдвэр, Хөдөө Аж Ахуйн Яам34

Ургамал хамгааллын бодис импортлох, худалдаадах тусгай зөвшөөрөл олгох; амьтны эм бэлдмэл импортлох, тамхины үйлдвэрлэлийн тусгай зөвшөөрөл олгох; боловсруулах салбарын хууль эрх зүйн орчныг хангах, боловсруулах салбарын тендер явуулах; тендерийн явцыг хянах гэх мэт үйл ажиллагааг хариуцах

Стандарт, хэмжилзүйн

үндэсний төв35

Монгол Улсын үндэсний үйлдвэрлэлийг стандарт,

хэмжилзүйн, баталгаажуулалт, хяналт шинжилгээний

бодлогоор дэмжх

ЖДҮ газар36 ЖДҮ үйл ажиллагааг дэмжих

ЖДҮ-ийг дэмжих төв37 ЖДҮ зориулсан сургалт явуулж, ЖДҮ төслийг

хэрэгжүүлдэг

Ус сувгийн удирдах газар38 Бохир ус цэвэрлэх компанитай гэрээ байгуулах, хяналт

тавих

Төрийн бус


(ТББ), Иргэний

нийгмийн

байгууллагаа

(ИНБ)

ТББ, ИНБ Төрийн бус байгууллага болон иргэний нийгмийн байгууллага нь Монгол улсад тогтвортой хөгжлийг бий болгоход түлхэц болж ажиллах гол хүч болохоос гадна энэ чиглэлээр байгууллага, компаниудад шахалт үзүүлдэг. Үүнээс гадна, тэд эрсдэлийг бууруулагч, нийгэм, байгаль орчны сайн туршлагыг дэмжигч, хэрэгжүүлэгч тал болох магадлалтай

31 http://inspection.gov.mn/

32 http://nhaag.ub.gov.mn/ 33 http://www.mne.mn/ 34 http://mofa.gov.mn/ 35http://www.masm.gov.mn/ 36http://sme.gov.mn/?lang=mn 37http://jdu.ub.gov.mn/ 38 http://www.usug.ub.gov.mn/

http://inspection.gov.mn/

http://nhaag.ub.gov.mn/

http://www.mne.mn/

http://mofa.gov.mn/

http://www.masm.gov.mn/

http://sme.gov.mn/?lang=mn

http://jdu.ub.gov.mn/

http://www.usug.ub.gov.mn/



Ой модны үйлдвэрлэл

эрхлэгчдын холбоо39

Гишүүдийнхээ эрхийг хамгаалж, дэмжих; холбогдолтой

төрийн, төрийн бус байгууллагаатай хамтарч салбарын

бодлого боловсруулж, салбарын хөгжлийг эрчимжүүлэх

үйл ажиллагаанд хувь нэмэр оруулдаг

Монголын арьс ширний

үйлдвэрлэлийн холбоо40

Гишүүдийнхээ эрхийг хамгаалж, арьс ширний түүхий эдийг

боловсруулж эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх үйл

ажиллагааг дэмжих

Нутгийн иргэд

Банкны харилцагчийн төслийн нөлөөлөлд нутгийн иргэд

болон оршин суугчид өртөх магадлалтай. Тэд энэхүү сөрөг

нөлөөллийн талаар гомдол мэдүүлж, өөрсдийгөө

хамгаалах арга эрэлхийлдэг.

Металлурги, машин

үйлдвэрлэгчдийн холбоо

Салбарын бодлого боловсруулах үйл ажиллагааг дэмжиж,

холбогдолтой төрийн, төрийн бус байгууллагаатай

хамтарч ажиллах

Монголын барилгын

материал үйлдвэрлэгчдийн

холбоо41

Барилгын материал үйлдвэрлэгчдийг дэмжиж, хөрөнгө

оруулалтын таатай орчин бий болгох

Монголын хүнсчдийн

холбоо42

Гишүүдийнхээ эрхийг хамгаалж, төрийн мэргэжлийн

зөвлөгөөгөөр ханган, гишүүддээ хүнсний аюулгүй байдлын

талаар мэдлэг олгох сургалт зохион байгуулах

Монголын ноос,

ноолуурын холбоо43

Ноос ноолууран бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчдын эрхийг

хамгаалж, үйлдвэрлэгч, судлаач, төрийн болон төрийн бус

байгууллагын хоорондын уялдаа холбоог сайжруулж,

тэдгээрийг салбарын шийдвэр гаргах үйл ажиллагаанд

татан оролцуулах

Компани Боловсруулах салбарын

компани

Боловсруулах салбарын төрөл бүрийн төслүүдийг байгаль орчин, нийгэмд ээлтэй замаар боловсруулж, МУ-ын болон олон улсын байгаль орчин, нийгмийн хууль, стандарт, шилдэг туршлагуудыг мөрдөж ажиллах

Санхүүгийн


Банк, санхүүгийн академи44

Банк, санхүүгийн салбарын теллерээс эхлээд удирдах түвшний менежерүүд хүртэл бүх түвшний мэргэжилтнүүдийн чадвар, мэдлэгийг дээшлүүлэх, мэргэшүүлэх сургалтууд зохион байгуулах

Монгол банк45

Тогтвортой санхүүжилт (ТоС)-ийн санаачлагын хүрээнд

Монгол банк нь дараах үүрэг хариуцлагыг хүлээнэ: төрийн

зохицуулагч байгууллагуудтай хамтын ажиллагаагаа

сайжруулах, мэдээлэл хуваалцах тогтвортой механизмыг

бүрдүүлэх, мэдээллийн хүргэлтийг шуурхай болгож,

банкуудад байгаль орчин, нийгмийн эрсдэлийн

холбогдолтой мэдээллийг цаг алдалгүй хүргэнэ. Монгол

банк нь банкнуудын жилийн эцсийн гүйцэтгэлийн үнэлгээ,

өөрийн хяналт шилжилгээний системийг ашиглан

банкуудын байгаль орчин, нийгэм хамгааллын бодлогын

хэрэгжилтийг шалгаж, үр дүнг бодлогын үнэлгээ, лиценз,

урамшууллын механизмд ашиглах боломжтой

39http://fwassociation.wordpress.com/ 40http://leather.mn/nav/96#.UzKjQPmSwTs 41http://bmat.mn/s/12 42http://mfia.mn/ 43http://mongoltextile.mn/nav/75 44 http://www.bfa.mn/ 45 http://www.mongolbank.mn/

http://fwassociation.wordpress.com/

http://leather.mn/nav/96#.UzKjQPmSwTs

http://bmat.mn/s/12

http://mfia.mn/

http://mongoltextile.mn/nav/75

http://www.bfa.mn/

http://www.mongolbank.mn/



Санхүүгийн зохицуулах хороо46

Санхүүгийн даатгал болон бичил зээлийн зах зээлийн хууль эрх зүйн орчныг шинэчлэх санаачлагууд боловсруулах; санхүүгийн байгууллагуудын үйл ажиллагааг хянах

Олон улсын санхүүгийн

корпораци47

МУ-ын бүхий л салбарт хувийн хэвшлийг дэмжих хөрөнгө оруулалт, зээлийн санхүүжилтийг мэргэжлийн зөвлөх үйлчилгээтэй хамтаар үзүүлдэг. ОУСК нь нийгэмд үзүүлэх ашигь үр шимийг нэмэгдүүлэх,

байгаль орчин, нийгэмд үзүүлэх нөлөөллийг багасгаж, МУ-

ын урт хугацааны эдийн засгийн хөгжилд хувь нэмэрээ

оруулахыг чухалчилдаг

Монголын банкны холбоо48

Холбооны гол зорилт нь: Монгол Улсын Тогтвортой

санхүүжилт (ТоС)-ийн зарчмуудын хүрээнд нийт

гишүүдийнхээ хууль ѐсны, нийтлэг ашиг сонирхол, эрхийг

төлөөлөн хамгаалах, салбарын өмнө тулгарсан бодлогын

шинж чанартай асуудалд нийт гишүүдийн үйл ажиллагааг

нэгтгэн чиглүүлэх; үр ашигтай, найдвартай байгаль

орчин, нийгмийн менежментийн систем болон бусад

журмуудыг боловсруулахад банкуудад дэмжлэг үзүүлэх

Монгол Улсын банкууд

Банкууд нь байгаль орчин, нийгмийн эрсдэлийн

үнэлгээний журам, хяналт шинжилгээ, тайлагнах,

чадавхижуулах сургалтын механизмууд зэрэг бүхий

тогтвортой хөгжлийн бодлого, байгаль орчин, нийгмийн

менежментийн системыг боловсруулж хэрэгжүүлэх

шаардлагатай

46 http://www.frc.mn/index.php/joomlart/2013-02-07-01-23-04 47 http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/corp_ext_content/ifc_external_corporate_site/home 48 http://mba.mn/

http://www.frc.mn/index.php/joomlart/2013-02-07-01-23-04

http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/corp_ext_content/ifc_external_corporate_site/home

http://mba.mn/

МОНГОЛ УЛСЫН ТОГТВОРТОЙ ... - mba.mn 2014/toc.manufacturing_sector... ·...

Documents