فیزیولوژی تغذیه

جلسه دوم

Mohsen KaramatiDepartment of Nutrition Sciences, Varastegan Institute for Medical Sciences, Mashhad, Iran

E-mail: karamatim@varastegan.ac.ir

1

2نوروترانسمیترهای اورکسیجنیک

Y(NPY)3نوروپپتید

Y(NPY)نوروپپتید

NPYتاکهاشدبمیاشتهاکنندهایجادنوروترانسمیترترینقویواسیدآمینه36حاویپپتیدیک

.استگردیدهشناساییY6تاY1رسپتور6آنبرایکنون

ایرسپتورهطریقازاشتهاتنظیمدرراخودنقشنوروترانسمیتراینکهرسدمینظربهY1وY5

.رساندمیانجامبه

کنندهتولیدهاینورونسلولیجسمNPYمغزساقهدر(Brain Stem)ازمناطقیو

.داردوجودهیپوتاالموس

4

.....Y(NPY)نوروپپتید

رهاییNPY از انتهای آکسون های این نورون ها در هسته

های هیپوتاالموس باعث ایجاد اشتها و به ویژه افزایش

.تمایل به مصرف کربوهیدرات می گردد

5

6(AgRP)پروتئین هم خانواده آگوتی

(AgRP)پروتئین هم خانواده آگوتی

AgRPکنندهشحترهاینورنهمانتوسطنوروترانسمیتریکصورتبهکهاستپروتئینی

NPYشودمیترشحوسنتز.

نوروترانسمیترAgRPرسپتورهایمورددرآنتاگونیستینقشطریقازراخودعمل

میانجامMC4-RوMC3-Rرسپتورهایدیگرعبارتبهیا4و3نوعمالنوکورتینی

.دهد

7

( .....AgRP)پروتئین هم خانواده آگوتی

رسپتورهای تحریکMC3-R وMC4-R هورمون توسط

کاهش اشتها می باعث α-MSHیا αنوعمحرک مالنوسیتی

ضد این رسپتورها عمل می بر AgRPشود و زمانی که پروتئین

طریق این رسپتورها و از α-MSHهورموننماید، مانع عملکرد

.در نتیجه موجب افزایش اشتها می گردد

8

های پپتیدهای شبه مخدری یا پپتید(اوپیوئیدها)اوپیوئیدی

9

اوپیوئیدها

شوندمیتقسیمگروهسهبهکلیطوربهاوپیوئیدیپپتیدهای:

هااندورفین-1

هاانکفالین-2

هانورفیندی-3

10

.....اوپیوئیدها

ویژهبهها،اندورفینβ-یاپرواوپیومالنوکورتینکنندهتولیدهاینوروناز،اندورفینPOMCمیترشح

.شوند

هاینوروندرPOMC،نامبهپروهورمونیکابتداPOMCمیتجزیهبخشچندبهسپسوساخته

شاملهابخشسایرو(اسیدآمینه31حاویپپتیدپلییک)اندورفین-βهابخشاینازیکیکهگردد

.استACTHوهاMSHتر،کوتاههایاندورفین

هاینورونسلولیجسمPOMCهایهستهدرمنحصراARCآکسونوداشتهوجودهیپوتاالموس

.شودمیفرستادههیپوتاالموسدیگرمناطقبهآنهاهای

11

.....اوپیوئیدها

پروهورمونکهاستذکرشایانPOMCاختهسنیزقدامیهیپوفیزکورتیکوتروپهایسلولدر

،ACTHیاآدرنوکورتیکوتروپینهورمونکورتیکوتروپ،هایسلولدرآنتجزیهازو

گامانوعتیمالنوسیمحرکهورمونمقداریهمچنینواندورفینبتااندکیمقداروبتالیپوتروپین

(γ-MSH)شودمیتولید.

12

.....اوپیوئیدها

لووالینانکف-متنامبهپنتاپپتیدیانکفالیننوعدوهیپوتاالموسدرموجودهاینورونازبرخی-

آمینهاسیدکیومتیونینآمینهاسیدیکترتیببهآنهاساختماندرکهنمایندمیترشحانکفالین

.داردوجودلوسین

مایندنمیترشحوسنتزراهانورفیندیهیپوتاالموسمختلفمناطقدرموجودهاینورونازبرخی.

1-8یننورفدیاکتاپپتیدبهتوانمیهیپوتاالموسدرمترشحههاینورفیندیمهمترینجملهاز

میمشتقنورفیندیسازپیشساختماندرموجود(8تا1)ابتداییاسیدآمینههشتازکهکرداشاره

.شود

13

.....اوپیوئیدها

دوهرکهاندشدهشناختهنیز2نوعو1نوعاندومورفیننامبهدیگراوپیوئیدیپپتیدنوعدواخیرا

.هستندپنتاپپتید

کاپارسپتورنوعسهاوپیوئیدیپپتیدهایبرای(K)،مو(μ)دلتاو(δ)پپتیدهاترکیبیمیلکهداردوجود

.باشندمیمتفاوترسپتورنوعسهاینبرایمختلفاوپیوئیدی

14

.....اوپیوئیدها

ر مختلف نشان داده اند که تزریق پپتیدهای اوپیوئیدی دمطالعات

وهیدرات هیپوتاالموس باعث افزایش اشتها، افزایش تمایل به مصرف کرب

.گرددها و کاهش تمایل به مصرف چربی ها می

15

.....اوپیوئیدها

اوپیوئیدیپپتیدهایترشحافزایشطریقازهااسترسانواعازبعضیکهرسدمینظربه

.گردندچاقیبروزوغذاییمواددریافتافزایشباعثتوانندمیمغزدر

فزایشابهمنجرگیرهیکتوسطآزمایشگاهیموشیکدمدادنفشارکهاستشدهدیده،مثالبرای

اصطالحاراحالتاینکهگرددمیغذاییمواددریافتافزایشنتیجهدرواوپیوئیدیپپتیدهایترشح

Stress-Induced Feedingگویندمی.

شونددرداساحسرفتنبینازباعثتوانندمیوداشتهدردضدخاصیتاوپیوئیدهاکهداشتتوجهباید.

16

17(GAL)گاالنین

(GAL)گاالنین

بامقایسهدراشتهاایجاددرآناثرکهاستاسیدآمینه29حاویپپتیدیکگاالنینNPYکمتر

.دارندوجودهیپوتاالموسمختلفمناطقدرآنکنندهسنتزهاینورونوبوده

شودیماشتهاایجادباعثگاالنینیرسپتورهایبهاتصالطریقازترشحازپسگاالنین.

18

( .....GAL)گاالنین

ترشح نشان داده اند که گاالنین می تواند باعث تحریکمطالعات

β- اندورفین از انتهای اعصابPOMCاز سوی دیگر، . گردد

فزایش برخی از هسته های هیپوتاالموس باعث ادر تزریق گاالنین

.تمایل به مصرف چربی می گردد

19

20(MCH)هورمون تغلیظ کننده مالنین

(MCH)هورمون تغلیظ کننده مالنین

MCH(اسیدآمینه19حاویپپتیدیک)درآنهاسلولیجسمکههانورونازگروهیتوسط

.میگرددترشحوسنتزدارند،قرارمغزاینسرتامنطقهوهیپوتاالموسLHهایهسته

میمغزدیگرمناطقبرخیوهیپوتاالموسدیگرمناطقبهراخودهایآکسونهانوروناین

.فرستند

21

( .....MCH)هورمون تغلیظ کننده مالنین

نشان داده اند که بیان ژن مطالعاتMCH ،و در نتیجه سنتز آن

رسنگی همانند سایر نوروترانسمیترهای اورکسیجنیک، در زمان گ

.افزایش و در هنگام مصرف مواد غذایی کاهش می یابد

22

23اورکسین ها یا هیپوکرتین ها

اورکسین ها یا هیپوکرتین ها

اورکسینA(1هیپوکرتینیا)اورکسینحالیکهدرباشد،میاسیدآمینه33حاویپپتیدیکBیا

.استاسیدآمینه28حاویپپتیدیک(2هیپوکرتین)

برخیوتاالموسهیپوپشتیوجانبیمناطقدرنوروپپتیدهااینکنندهسنتزهاینورونسلولیجسم

وPVNهایهستهجملهازمغزدیگرمناطقبهآنهاهایآکسونوداشتهوجوددیگرمناطق

ARCشودمیفرستاده.

24

.....ها اورکسین ها یا هیپوکرتین

اورکسینبرایAوBآنهابهاصطالحاکه2و1نوعاورکسینیرسپتورنوعدوOX1Rو

OX2Rداردوجودگویند،می.

هایاورکسینترشحاگرچهAوBاورکسیناثراتاماگردد،میاشتهاایجادباعثمغزدرAبیشتر

است،مشابهاورکسیندوهربرایآنتمایلکهOX2Rرسپتورخالفبرزیرااست،Bنوعاز

.باشدمیBاورکسینازبیشترAاورکسینبرایOX1Rرسپتورتمایل

25

اسیدهای آمینه گلوتامیک و (GABA)گاماآمینوبوتیریک

26

(GABA)اسیدهای آمینه گلوتامیک و گاماآمینوبوتیریک

آنبهاختصاراهکگاماآمینوبوتیریکاسیدوتحریکینورترانسمیتریکگلوتاماتیاگلوتامیکاسید

GABAباشدمیمهارینوروترانسمیتریکگویندمی.

ترینفراوانوشدهسنتزهیپوتاالموسمختلفمناطقهاینورونتوسطنوروترانسمیترنوعدواین

.روندمیشماربههیپوتاالموسدرموجودهاینوروترانسمیتر

اینهایونیستآگتزریقکهداردوجودیونوتروپیکومتابوتروپیکرسپتورنوعدوگلوتامیکاسیدبرای

.شودمیاشتهاتحریکباعث(LHA)هیپوتاالموسجانبیمناطقدررسپتورها

27

( .....GABA)اسیدهای آمینه گلوتامیک و گاماآمینوبوتیریک

درواورکسیجنیکهاینورونرویبرموجودگلوتاماترسپتورهایتحریکطریقازتواندمیامراین

هااورکسینواوپیوئیدها،NPY،GALقبیلازاورکسیجنیکنوروترانسمیترهایشدنآزادنتیجه

.گیردصورت

نوروترانسمیتربرایGABAرسپتورنوعدوGABAAوGABABآگونیستتزریقکهداردوجود

سببPVNوVMN،DMNجملهازهیپوتاالموسمناطقازبرخیدرGABAAرسپتورهای

.شودمیغذاییموادمصرفواشتهاتحریک

28

( .....GABA)اسیدهای آمینه گلوتامیک و گاماآمینوبوتیریک

کهانددادهنشانمطالعاتبرخیGABAرسپتورهایآگونیستوGABAAترشح

میمهارراانورکسیجنیکنوروترانسمیترهایسایراحتماالوα-MSHانورکسیجنیکنوروترانسمیتر

.کنند

کهاستذکربهالزمGABAشودمیحاصلگلوتامیکاسیدشدندکربوکسیلهاز.

29

Ghrelin30گرلین

Ghrelinگرلین

انعنوبههیپوتاالموسهاینورونازبرخیتوسطکهاستاسیدآمینه28حاویپپتیدیکگرلین

هاینورونرویبرکهخودرسپتورهایبهاتصالطریقازوشدهترشحوسنتزنورترانسمیتریک

واورکسیجنیکنوروترانسمیترهایاینترشحباعثدارند،قرارAgRPوNPYکنندهسنتز

.گرددمیاشتهاافزایش

31

References

Stipanuk, M. H., & Caudill, M. A. (2013). Biochemical,

physiological, and molecular aspects of human

nutrition. Elsevier Health Sciences.

32