تغذیه در دیابت

1

عنوان دوره آموزشی:

دیابت تغذیه در

5931بهار

تغذیه در دیابت

2

تغذیه در دیابت

3

گروه هدف

رشته شغلی تغذیه

اهداف آموزشی

آن انواع و دیابت

دیابتی بیماران از گیری حال شرح

بستری دیابتی بیماران آزمایشگاهی نتایج

بستری دیابتی بیماران درمانی رژیم و تغذیه

روش و نحوه اجرای آموزش

دوره کتابخوانی

نحوه ارزشیابی

ایآزمون چهار گزینه

تغذیه در دیابت

4

فهرست:

8 ...................................................................................................................................................................... کی فصل

8 ...................................................................................................................................................................... مقدمه

8 ............................................................................................................................................................ یرشناسیگهمه

8 .......................................................................................................................................جهان در تابید یماریب وعیش

9 ................................................................................................................. قایافر شمال و انهیخاورم در ابتید یماریب وعیش

01 ..................................................................................................................................... رانیا در ابتید یماریب وعیش

01 ........................................................................................................................................... ابتید از یناش ریوممرگ

00 ............................................................................................................................................................... ابتید انواع

00 ............................................................................................................................................ 5 نوع ابتید ای 5 دسته

01 .................................................................................................................................................. :کیوپاتیدیا ابتید

اب توأم نیانسول ترشح کمبود عمده طوربه تـا نیانسـول ینسب کمبود بـا توأم نیانسـول به مقاومت از عمده طوربه) 2 نوع ابتید ای 2 دسته

01 ................................................................................................................................................ (نیانسول به مقاومت

01 ....................................................................................................................................... 2 و 5 نوع دیابت هایتفاوت

01 ........................................................................................................................... دیابت اختصاصی انواع سایر یا 9 دسته

A: .......................................................................................................................................................... 01 گروه

B: .......................................................................................................................................................... 01 گروه

C:........................................................................................................................................................... 01 گروه

D: .......................................................................................................................................................... 01 گروه

E: ........................................................................................................................................................... 01 گروه

F: ........................................................................................................................................................... 01 گروه

G: .......................................................................................................................................................... 01 گروه

H: .......................................................................................................................................................... 01 گروه

08 ...................................................................................................................................................... :یحاملگ ابتید

11 ............................................................................................................................................................. :ابتید عالئم

11 ........................................................................................................................................... دیابت هاینشانه و عالئم

11 ................................................................................................................................................................. 5 نوع

تغذیه در دیابت

5

11 ........................................................................................................................................................... :ابتید عوارض

11 ................................................................................................................................................................... دوم فصل

11 ................................................................................................................................................... صیتشخ و یغربالگر

11 ..................................................... ابتید یجهان ونیفدراس و یجهان بهداشت سازمان منظر از 2 نوع ابتید بیماری غربالگری تیاهم

19 ........................................................................................ دارد تیاهم آن درمان و گلوکز تحمل اختالل موقعبه صیتشخ چرا

10 ................................................................................................................................................. (FBS) ناشتا خون قند

2HPP ................................................................................................................................................................... 10

OGTT ................................................................................................................................................................... 11

11 .................................................................................................................................................... نیانسول یریگاندازه

glycated ............................................................................................................................. 11 (GHb) نیهموگلوب آزمون

11 ..................................................................................................................................................................... سه فصل

11 ........................................................................................................................................................ درمان و تیریمد

18 ............................................................................................................................................................ پا از مراقبت.

18 ............................................................................................................................... ابتید در پاها از رانهیشگیپ مراقبت

19 ............................................................................................................................................. خطر ییشناسا و کشف

19 ......................................................................................................................................................... پاها نهیمعا

19 ............................................................................................................................................... پرخطر طیشرا اداره

10 .................................................................................................................................................. دخانیات مصرف ترك

11 ................................................................................................................................................................ پرسش

11 ................................................................................................................................................................ یابیارز

11 ............................................................................................................................................................... مشاوره

11 ............................................................................ کند تیرعا باید هابیماری سایر به ابتال هنگام در دیابت مبتالبه فرد که هایینكته

11 ....................................................................................................................................................... انهیسال نهیمعا

11 .................................................................................................................................................................. چهار فصل

11 ...................................................................................................................................................ابتید در یدرمانمیرژ

19 ........................................................................................................................................................... وزن کنترل. 5

10 .......................................................................................................................................................... غذایی یبرنامه

تغذیه در دیابت

6

10 ..................................................................................................................................................... ییغذا مواد هرم

10 ............................................................................................................................................... غذایی مواد یهاگروه

10 .................................................................................................................... نشاسته مــواد و غــالت و نــان گــروه

11 .............................................................................................................................................. جاتیسبز گروه. 2

11 ............................................................................................................................................... جاتوهیم گروه. 9

11 ................................................................................................................................ آن یهافرآورده و ریش گروه. 4

11 .................................................................................................................................. آن یهانیجانش و گوشت. 1

19 .................................................................................................................. یابتید نوجوانان و کودکان یبرا MNT مداخالت

19 ........................................................................................................................................... کودکان در 1 نوع ابتید

11 .............................................................................................................................. نوجوانان و کودکان در 2 نوع ابتید

10 .............................................................................................................................. ابتید و یباردار یبرا MNT مداخالت

11 ........................................................................................................................................ سالمندان در MNT مداخالت

11 ................................................................................................................................................... هیتغذ مراقبت ندیفرآ

11 ......................................................................................................................................................... یاهیتغذ یابیارز

11 ....................................................................................................................................................... یاهیتغذ صیتشخ

11 ...................................................................................................................................................... یاهیتغذ یمداخله

11 ................................................................................................................................................. یغذائ یبرنامه یطراح

18 ..................................................................................................................................................... یدکنترلخو آموزش

MNT 19 ................................................................................................................................................... ینفروپات یبرا

MNT 19 ........................................................................................................................................... سیگاستروپارز یبرا

11 ............................................................................................................................ غذا مصرف مناسب یبندزمان تیاهم

11 ................................................................................................................................... ویژه شرایط در غذایی رژیم رعایت

10 ........................................................................................ ابتید مبتالبه سالبزرگ افراد در خون یهایچرب اختالل درمان و اداره

11 ..................................................................................... یبدن تیفعال و یطب یدرمانمیرژ کمک به هانیپوپروتئیل در راتییتغ جادیا

11 ................................................................................................................................ هانیپوپروتئیل اداره در یدرمان اهداف

11 ............................................................................................................................................................. یغربالگر

11 ........................................................................................................................................ اهداف و یدرمان یهاهیتوص

تغذیه در دیابت

7

11 ............................................................................. یبهداشت مراقبت نهادهای برای ابتید مبتالبه افراد یهیتغذ رامونیپ ییهاهیتوص

11 ................................................................................................................................................ ورزش/یجسمان تیفعال

11 ........................................................................................................................................... ورزش ی بالقوه مشكالت

18 ................................................................................................................................................. یورزش های هیتوص

18 ............................................................. کنند یم افتیدر نیانسول ترشح محرك داروهای ای نیانسول که یمارانیب برای دراتیکربوه

19 ............................................................................................................................................... ینیانسول های هیتوص

19 .................................................................................................................................................... یورزش ی نسخه

81 .................................................................................................................................................................... پنج فصل

81 ................................................................................................................................................................ :حالشرح

5 .Initial Information ....................................................................................................................................... 81

Chief Compliant .......................................................................................................................... 80 یاصل تیشكا. 2

Present Illness ............................................................................................................................. 80 یفعل یماریب. 9

4 .Past History ................................................................................................................................................. 80

1 .Family History ............................................................................................................................................. 81

6 .Personal & Social History ............................................................................................................................ 81

7 .Review Of Systems ...................................................................................................................................... 81

8 .Physical Exam .............................................................................................................................................. 81

91 ................................................................................................................................................... یابتید حالشرح فرم

Refrences ............................................................................................................................................................ 91

تغذیه در دیابت

8

یکفصل

مقدمه

وجـود نقص در ترشح انسولین، یجهدرنتمتابولیک است کـه با افزایش قند خـون هاییماریبدیابت شامل گروهی از

. افزایش مزمن قند خون در دیابت با آسیب، کارکرد نامناسب و نارسـایی شودیم و یا هر دو حاصل عملكرد انسولین

.خـونی همراه است ، اعصاب، قلب و عروقهایهکل، هاچشم ویژهبهگونـاگون یهااندام مدتطوالنی

تای ب یهاسلول خود ایمنیدر بروز و پیشرفت دیابت مشارکت دارنـد که شامل طیفی از تخریب زابیماریچند فرآیند

ایه . اساس و پشوندیم عمل انسولین، منجر پانكراس و کمبود انسولین حـاصل از آن، تـا اختالالت به ایجاد مقاومت بـه

هایافتباست از عمل ناقص انسولین روی در دیـابت عبارت هاینپروتئو هایچرب، هایدراتکربوهاشكاالت در متابولیسم

بـه انسولین در یک یا چند نقطه از هابافتهدف. عمل ناقص انسولین حاصل ترشح ناکافی انسـولین و/ یا کاهش پاسخ

ص در عملكرد آن اغلب در یک بیمار در کنار است. اختالل در تـرشح انسولین و نق هاهورمونمسیرهای پیچیده عمل

)یـا در همكاری با اشكاالت دیگر( علت اولیه افزایش تنهاییبهدارند و اغلب روشن نیست کـه کدام اشكال یكدیگر وجود

.رودیمشـمار قند خون به

گیرشناسیهمه

شیوع بیماری دیابت در جهان

ن ای شودیم بینیپیشنفر در دنیا بوده است. یلیونچهارصد و پانزده متقریبا 2۱51سال تعداد مبتالیان به دیابت در

نفر در یلیونو هجده م یصدسنفر خواهد رسید. همچنین، یلیونششصد و چهل و دو مبه بیش از 2۱4۱تعداد تا سال

یک میلیارد نفر دچار 2۱91که سال شودیمشرایط پرخطر برای بروز دیابت )وضعیت پره دیابتی( هستند. تخمین زده

دیابت و یا در معرض خطر باالی بروز آن هستند.

تغذیه در دیابت

9

، این میزان 2۱4۱تا سال کهدرصورتینفر دچار دیابت وجود دارد. 5نفر 55، در دنیا، در هر 2۱51، در سال دیگربیانبه

نفر جمعیت خواهد رسید. 5۱نفر دیابتی در هر 5و به یافتهافزایش

دیابت عامل مستقیم مرگ 2۱52بوده است. در سال %3سال به باالی جهان 58وع دیابت در جمعیت شی 2۱54در سال

موارد مرگ ناشی از دیابت در کشورهایی با درآمد کم %8۱جهان بوده است. بیش از سرتاسرمیلیون انسان در یک و نیم

بیماری دیابت هفتمین عامل 2۱9۱سازمان جهانی بهداشت، در سال هایبینیپیش. بر اساس افتدیمتا متوسط اتفاق

مرگ انسان خواهد بود.

در جهان است. این بیماری چهارمین یا پنجمین علت مرگ در غیر واگیر هاییماریب ترینیعشادیابت ملیتوس یكی از

بنی هستند شواهد علمی م توسعهدرحالدی اقتصا ازنظر( است. در کشورهایی که یافتهتوسعهاکثر کشورهای با درآمد باال )

درزمینه( نیز یكی از معضالت بزرگ IGTبر اپیدمی این بیماری وجود دارد. عالوه بر دیابت، اختالل تحمل گلوکز )

لبی عروقی ق هاییماریباز سایرین در معرض خطر ابتال به دیابت و تربیشسالمت است. مبتالیان به اختالل تحمل گلوکز

هستند.

بیماران درکشورهای با %8۱در همه کشورهای جهان در حال افزایش است و 2تعداد مبتالیان به دیابت نوع کهدرحالی

سال هستند. نیمی از مبتالیان 13تا 4۱. بخش اعظم مبتالیان به دیابت در سنین کنندیمکم و متوسط زندگی درآمد

کودك در جهان 73۱۱۱بوده است. ساالنه 2۱59میلیون مرگ در سال 1. دیابت عامل خبرندبیاز بیماری خود به دیابت

.شوندیم 5دیابت نوع مبتالبه

شیوع بیماری دیابت در خاورمیانه و شمال افریقا

درصد( و بیش 5/3دیابت هستند ) مبتالبهسال ساکن در خاورمیانه و شمال افریقا 73تا 2۱میلیون نفر از جمعیت 4/91

درصد آنان در کشورهای با درآمد 84درصد بیماران شهرنشین و 67. باشندیم خبربیدرصد از ابتال به دیابت خود 45ز ا

.کنندیمکم و یا متوسط زندگی

تغذیه در دیابت

11

درصد( است. 9/54درصد( و کویت ) 6/51(، بحرین )درصد 6/57) شیوع دیابت در کشور عربستان سعودی ترینیشب

2۱4۱که تا سال شودیمبهداشتی در این منطقه به دیابت اختصاص دارد و تخمین زده یهابودجهدرصد کل 51حدود

این میزان به دو برابر برسد.

شیوع بیماری دیابت در ایران

هاآندیابت هستند که نیمی از مبتالبهمیلیون نفر در کشورمان 1تا 1/4بر اساس مطالعات مختلف در حال حاضر حدود

تعداد مبتالیان به دیابت در 2۱91کرده تا سال بینیپیش. اگرچه سازمان بهداشت جهانی انداطالعبیاز بیماری خود

عدم مداخالت در صورتاخیر این سازمان، یهاسالمیلیون نفر افزایش یابد اما با توجه به تغییر برآوردهای 1/6ایران به

یابتی در کشورمان تا دو دهه دیگر بیشتر از رقم فوق باشد.تعداد بیماران د رودیممناسب، انتظار

ناشی از دیابت ومیرمرگ

6۱)قبل از زودهنگام یهامرگاست. نیمی از زودهنگامدیابت و عوارض آن در اغلب کشورها یكی از علل اصلی مرگ

%48. دهدیمثانیه یک نفر از دیابت جان خود را از دست 6در هر سالگی( در منطقه مدیترانه شرقی ناشی از دیابت است.

.افتدیمسال اتفاق 6۱ناشی از دیابت در سنین زیر یهامرگ

%1۱عروقی یكی از علل اصلی مرگ در مبتالیان به دیابت است و در برخی از کشورها مسئول بیش از –عوارض قلبی

.باشدیم هامرگ

درصد 4/8ساله به علت دیابت جان خود را از دست دادند )معادل 73تا 2۱یلیون نفر از افراد م 1 یباتقر 2۱59در سال

ناشی از یهامرگمعادل با مجموع 2۱55ناشی از دیابت در سال ومیرمرگجهان در این گروه سنی(. یهامرگاز کل

ایدز، ماالریا و سل بوده است. ازجملهمهم واگیر هاییماریب

تغذیه در دیابت

11

دیابتانواع

1یا دیابت نوع 1دسته

انسولین ،در دیابت نوع یک. است از کمبود مطلق تـرشح انسـولین ، علت عبـارت5در گـروه یک، یـا همان دیـابت نـوع

روزانه انسولین است. علت دیابت نوع یک مشخص نیست و با هاییقتزرو فرد نیازمند شودینمبه میزان کافی تولید

ین نـوع خطر ابتـال به ا در معرضرا که بیشتر از سـایـرین افرادی .یستن پیشگیریقابلدانش فعلی بشر، این بیماری

راس پانك)که در جزایر خود ایمنیبـه کمک شـواهد سرولوژیک وجود فرآیند پاتولوژیک توانیمدیـابت هستند، اغلب

وقوع است( و نیز نشانگرهای ژنتیكی بازشناخت. در حال

ان در زیر عنـو طورکلیبه ازاینپیشو دهدیم مبتالیان به این بیماری را تشكیل درصد 1-5۱ این شكل از دیابت که تنها

واسطههب ایمنی خودبتا پانكراس طی یک فرآیند یهاسلول، حاصل تخریب شدیم دیابت وابسته به انسـولین گنجانده

هایبادیاتو آنتیجزایر، یهاسلول ضد هایبادیاتو آنتیبتـا شـامل یهاسلولسلولی است. نشانگرهـای تخریب ایمنی

IA-2B و IA-2 علیه تیـروزین فسفاتازهـای هایبادیاتو آنتی و (GAD65ضد ) هایبادیاتو آنتیضـد انسولین،

)و اغلب چند تـا( از این یكی اضافهبهفراد در زمـان تشخیص افـزایش قند خـون ناشتا ا درصد 81-3۱ هستند. معموال در

یهاژنبرد، پیوندهایی با پی هاآنبه توانیمخاص دارد که اغلب HLA همراهی بـا یدارند. بیمار وجود هابادیاتو آنتی

DQA و DQB یهاژنو تحت تأثیر دارد DRB قرارمیگیرد. این آللهای HLA-DR/DQ بروز ساززمینه توانندیم

.فرد در برابر ابتال به آن باشند کنندهمحافظتیا

، تیروئیدیت هاشیموتو، بیماری گریوزدیگری چـون بیماری خود ایمنیاختـالالت در معرضاین بیمـاران همچنین

.قرار دارندو آنمی پرنیسیوز میاستنی گراویس، خود ایمنآدیسون، ویتیلیگو، اسپروی سلیاك، هپاتیت

تغذیه در دیابت

12

:یابت ایدیوپاتیکد

نـدارند. برخی از این بیماران دچار کمبود دائمی انسولین یا ایشدهشناختههیچ اتیولوژی 5برخی از اشكال دیابت نوع

اگرچه تنها اقلیتی از افراد .شودینم دیـده هاآندر خود ایمنیشواهدی از گونههیچکتواسیدوز هستند، ولی در معرض

که به این هستند. افرادی تبارآفریقاییدر این گروه قرارمیگیرنـد، ولی بیشتر این بیماران آفریقایی یا 5دیابت نوع مبتالبه

گوناگون یهادرجه هادورهو در فواصل بین این برندیم رنج ایدورهشكل از بیماری مبتال هستند، از کتواسیدوزهای

ر بیماران بتا د یهاسلول خود ایمنید انسولین دارند. این شكل از دیـابت قویا ارثی است، شواهد ایمنی دال بر پدیده کمبو

لی و بروز کنداست زمـانی ندارد. نیاز مطلق به درمـان با انسولین در بیماران ممكن HLA و ربطی نیز بـه شودینم یافت

.ظاهر شودر موقعیتی متفاوت بار دیگر و د اینكهتا بعد برطرف شـود

مده ع طوربهاز مقاومت به انسـولین توأم بـا کمبود نسبی انسـولین تـا عمده طوربه) 2یا دیابت نوع 2دسته

(کمبود ترشح انسولین توأم با مقاومت به انسولین

ه ب غیر وابستهدیابت ازاینپیش، گیرددر برمیدیابت را مبتالبهافراد درصد 3۱-31ین شكل از دیابت کـه حدود ا

که دچار مقاومت شودیمو شامل تمام افرادی شدیم نامیده سالیبزرگ، یا دیابت با شروع در زمـان 2انسولین، دیابت نوع

و اغلب در طول زنـدگی بیمار، این )و نـه مطلق( انسـولین هستند. حداقل در ابتـدا به انسـولین و معموال کمبـود نسبی

ـای ه ماندن نیاز به انسولین نـدارنـد. این شكل از دیـابت احتماال علل بسیـاری دارد. اگرچـه اتیولوژی بیماران برای زنده

یکیچهو بیمار دچار افتدینم بتا اتفاق یهاسلول خود ایمنی، ولی میدانیم که در اینجـا تخریب میشناسینمخاصی را

مـوجب مقاومت ایتااندازهو خـود چاقی یماران دچار این شكل از دیـابت چـاق هستندبیشتر ب .از علل دیگر دیابت نیست

هرحالبه، ولی ندیآینم حساببهوزن و درك معمول ما از چاقی، چاق بر اساس. بیمارانی نیز که شودیمبه انسولین

است. در این نوع از دیابت شدهپراکندهدر ناحیه شكم عمده طوربهدرصد بیشتری از چربی در بدن خویش دارند که

ری که مثال با استرس یک بیما میشویم متوجه افتدیم و وقتی هم که اتفاق دیآیم پیش خودخودبهکتواسیدوز ندرتبه

؛ چه افزایش قند خون شودینم طوالنی تشخیص داده هایسالدیگر مثل عفونت همراه است. این شكل از دیابت، اغلب

تغذیه در دیابت

13

، این حالااینبو در ابتدا نیز اغلب به آن شـدت نیست که بیمار متوجه عالئم کالسیک دیابت شود. افتدیم اتفاق تدریجبه

ن بیماران دچـار ای کهدرحالیخطر ابتال به عـوارض ماکرو و میكروواسكولر هستند. در معرضبیماران بیشتر از سایرین

ر رسند، نظ به یافتهافزایشباشند که طبیعی یا حتی هاآندر خون است دارای سطوحی از انسولین شكل از دیابت ممكن

شود که سطوح مذکور حتی بتا( موجب یهاسلولبودن کارکرد طبیعی در صورت) انتظارمیرود که سطوح باالی قند خون

ـولین مقاومت بـه انسو بـرای جبران است بنابراین، در این بیماران تـرشح انسـولین مختل؛ یابند بیشتر از این افزایش

دارویی قنـد خـون باال بهبود یابـد، ولی یهادرماناست با کاهش وزن و/ یا مقاومت بـه انسولین، ممكن .کندینم کفایت

شبدنی افزای یهاتیفعالو فقدان . خطر بـروز این شكل از دیـابت، با سن، چـاقیگرددبازمیبه وضع طبیعی ندرتبه

الل باال و اخت فشارخونو کسانی که اکنون دچار اندبودهدچار دیابت حاملگی ازاینپیشکه ییهاخانمبیماری در .ابدییم

.کندیم نژادی/ قـومی مختلف فـرق یهارگروهیزو مـوارد بـروز آن در شودیم خـون هستند بیشتر دیده یهایچربدر

مبتالبهدلیل است که در بیشتر افراد به همیننقش دارد، 5بیش از دیابت نوع 2استعداد ژنتیكی در بروز دیابت نوع

یابت د مبتالبهبیماران نیز یکدرجهخانوادگی مثبت وجود دارد، یعنی یک یا چند نفر از بستگان سابقه 2دیابت نوع

.است مشخص نشده روشنیبهو تاکنون ژنتیک این شكل از دیابت پیچیده بوده حالبااین هستند.

2و 1های دیابت نوع تفاوت

از بسیاری جهات با 2و 5هستند. دیابت نوع 2دیـابت نوع مبتالبهبیماران، %3۱بیش از اشاره شدگونه که قبال همان

رود، بنابـراین شروع هـا باال میهـا و سالتدریج و طی ماهبـه 2یكدیگر متفاوت هستند. مقدار قنـد خون در دیـابت نوع

بیلاز قشـود. مشكالتی دیگری شناسایی می به دلیلاین نوع بیماری عالئم بالینی خاصی ندارد و در برخی مواقع

موالر ناشی هیپراسشود. کمای میندرت دیدهکتواسیدوز و هیپوگلیسمی ناشی از مصرف انسولین نیز در این نوع بیماری به

دهد.میرخ 2از افزایش درازمدت قند خون در مبتالیان به دیابت نوع

تغذیه در دیابت

14

2و 5در دیابت نوع هاآنشود، اما ترتیب ظهور و شدت میاگرچه عوارض دیررس دیابت در تمام انواع دیابت دیده

در دیابت کهدرحالیشود، میها شـروعها و کلیهاغلب از چشم 5متفاوت است. عوارض دیابت در مبتالیان به دیابت نوع

شایع است. 2ها در دیابت نوع های قلبی و سكتهشـوند و بنابـراین بیماریابتدا عروق بزرگ درگیـر می 2نـوع

نقش 2ی ارثـی در دیابت نوع نقش اسـاسی دارد، همچنین زمینه 2بـه دیابت نـوع تحرکی در ابتال چاقی و کم

تری دارد.مهم

شود. رعایت رژیم غذایی مناسب میتزریق زیر جلدی صورتبهاستفاده از انسولین است که 5روش درمان دیابت نوع

هـای ورزشی رژیم غذایی و انجام فعالیت 2وع کند. در دیابت نو انجام فعالیت بدنی منظم نیاز به انسـولین را کم می

ی قند خون عدم کنترل قند خون، استفاده از داروهای کـاهنده در صورتمستمر یكی از اصول درمان است و

نیازمند تـزریق انسـولین هستند. 2شـود. بـرخی از مبتالیان به دیابت نوع میتوصیه

یا سایر انواع اختصاصی دیابت 3 هدست

. شوندمی بندیطبقهتحت عنوان این دسته DM امروزه سایر انواع اختصاصی -یا سایر انواع اختصاصی دیابت 9 دسته

:پردازیممی هاآنبه توضیح مختصر الکه ذی شودمیتقسیم H تا A خود به هشت گروه 9 دسته

:Aگروه

بتا همراه هستند. این اشكال دیابت اغلب با شروع افزایش یهاسلولژنی در کـارکـرد تک صچنـد شكل از دیـابت، با نق

نام دیابت جوانان ،هایماریباین . بهشوندیم سالگی( مشخص 21پیش از عمده طوربه) سطح قند خون از سنین پایین

بـودن ترشح انسولین بدون وجـود هیچ و ویژگی مشترك همگی آن مختل اندنهاده( MODY) بلوغبا شروع پس از

ـه ، با الگوی اتـوزومی غالب بهایماریباشكالی در عمل انسولین یا شاید گـاهی اشكاالت بسیار نـاچیز است. این گروه از

ینترمعمول. اندشده مختلف کشف و شناسایی یهاکروموزوممكان ژنتیک روی 6. تاکنون اشكاالتی در رسندیمارث

ایهستهکبدی موسوم به فاکتور transcription در یک فـاکتور 52روی کـروموزوم ییهاجهششكل بیماری با

در ژن گلوکوکیناز بر روی کروموزوم ییهاجهشاست. شكل دیگری از بیماری بـا ـیک آلفا همراه (HNF) یتهپاتوس

تغذیه در دیابت

15

7P فسفات ـ 6بـه گلوکزـ شـود. گلوکوکیناز گلوکز را و به تشكیل مولكول معیوب گلوکوکیناز منجرمی است همراه

، ترتیباینهب. شودیمبتا یهاسلولخـود موجب تحریک ترشح انسولین توسط نوبهبهکه متابولیسم آن کندیم تبدیـل

ناز، موجود در ژن گلوکوکی یهانقصدلیل . بهکندیم بتـا عمل یهاسلولبرای « گلوکز گرحس»گلوکوکیناز همچون یک

الزم است برای آنكه ترشح انسولین در حد طبیعی باقی بماند، سطح گلوکز پالسما بیشتر از معمول باشد.

:Bگروه

دارند که ناشی از اشكاالت در عمل انسولین با نقش و دخالت عـوامـل ژنتیک هستند. علل غیرمعمولی برای دیابت وجود

شوبیکماست از افزایش انسولین خون و افـزایش انسولین، ممكن هاییرندهگ یهاجهشاشكاالت متابولیک همراه با

یهایعهضااست دارای ممكن هاجهشسطح قنـد خـون تا دیـابت شدید متفاوت و متغیر باشند. برخی از افراد دچار این

بـزرگ و کیستیک داشته یهاتخمدانکنند و است صفات مردانه پیدا ممكن هاخانمباشند. آکانتوزیس نیگریكانس

-Rabson و سندرم Leprechaunism .نامیدندیمبـه انسـولین A ، این سنـدرم را مقاومت نـوعدرگذشتهباشنـد.

Mendenhall جه و درنتی افتدیم اتفـاق هاآندر ژن گیرنده انسولین در ییهاجهشودکی هستند که دو سندرم دوران ک

آن تغییراتی در کـارکرد گیـرنـده انسولین و مقاومت شـدیـدی نسبت به انسولین بروزمیكند. شكل نخست دارای

؛ حال که شكل آورددرمیو معموال در همان دوران شیـرخوارگی کودك را از پای خاصی در چهره بیمار است هایویژگی

تغییرات در سـاختار و کارکـرد گیرنـده .و هیپرپالزی غده پینئال همراه است هاناخنو هادنداندوم با اشكاالتی در

، همگان بـرآنند که روازاینداد. ن نشـانمقاوم به انسـولی lipoatrophic دیـابت مبتالبهدر افـراد توانینمانسـولین را

.باشند وجود داشتـه هایرندهگبایـد احتماال در مسیرهـای انتقال عالئم پس از هایییعهضاچنین

:Cگروه

آغازگر دیابت باشد. فـرآیندهـای اکتسابی، تواندیم، شودیمگسترده مـوجب آسیب به پـانكراس صورتبههر رونـدی که

تند، مواردی که نـاشی از کـانسر هس استثنایبهشامل پانكراتیت، عفونت، پانكراتكتومی و کارسینوم پانكراس هستند.

ش شود. آدرنوکارسینومهایی که تنها بخ کافی وسیع باشد تا دیابت بتـواند از آن حاصل قدربهآسیب بـه پانكراس بایـد

تغذیه در دیابت

16

رفا ـ و نه ص ایزمینهمعنای وجود یک مكانیسم . این، بهاندبوده، با دیابت همراه سازندیمکوچكی از پانكراس را گرفتار

است نممك ،نانچه از وسعت کافی برخوردار باشندچبتاـ است. فیبروزکیستیک و هموکروماتوزنیز یهاسلولکاهش توده

مراه باشند. مشهود است ه رادیو گرافیکكیكاسیون پـانكراس که در معاینه به پشت و کلسیف تیر کشیدنبا درد شكم با

.اندشدهگزارشکلسیمی در مجاری اگزوکرین یهاسنگچـون فیبروز پـانكراس و حضور هایییافتههـا، در اتوپسی

:Dگروه

سیار . مقادیر بکنندیمنفرین( بـا عمل انسولین ضدیت مـانند هورمون رشـد، کـورتیزون، گلوکـاگن، اپیهورمون )چند

موجب دیابت توانندیم (ترتیب در آکرومگالی، سندروم کوشینگ، گلوکاگونوما، فئوکروموسیتوم )به هاهورمونزیاد این

طورمعمولبهو اندداشتهدر ترشح انسولین ییهانقص ازاینپیشکه افتدیمبرای کسانی این اتفاق عمده طوربهگردند.

.شودیمبرطرف خودخودبهشدن هورمون اضافی قند خـون باال نیز منتفی در صورت

اشی از نـ یاتااندازهموجب دیابت شود که حداقل تواندیمو افت پتاسیم خون درنتیجه آلدوسترونوم سوماتوستاتینوما

.شودیمساختن کامل تومور برطرف ، قند خون باال پس از خارجطورکلیبهمهار ترشح انسـولین است.

:Eگروه

خود موجب دیـابت نباشند، ولی آن را در هاآناست سازند. ممكن ترشح انسـولین را مختل توانندیمبسیـاری از داروهـا

چندان روشنی نداریم، چه از بندیطبقهکسانی کـه دچار مقاومت به انسـولین هستند آشكار سـازند. در چنین مواردی،

) . برخی سموم، مـاننددانیمینمبتا و مقاومت به انسـولین چیزی یهاسلولترتیب و اهمیت نسبی کارکرد نامناسب

Vacorپانكراس را فـراهم یهاسلولاست موجبات نابودی همیشگی نوعی مرگ مـوش( و پنتامیـدین تزریقی، ممكن

بسیاری ـمانند اسیدنیكوتینیک و یهاهورموندارویی نـادر هستند. داروها و یهاواکنش گونهاینآورند. خوشبختانه،

شده که بیمارانی که شـدن عمل انسولین شوند. گزارش موجب مختل توانندیمکه وجود دارندگلوکوکورتیكوئیدهاـ

و در برخی از موارد کمبود شدید جزایر یهاسلولضد هایبادیآنتیدچار دیابت توأم با کنندیمت آلفاـانتروفرون دریاف

.شوندیمانسولین

تغذیه در دیابت

17

:Fگروه

بتـا همراه است. دیـابت در بیمـاران دچار سرخجه مـادرزادی یهاسلول، بـا تخریب هایروسونـاشی از برخی یهاعفونت

، نقش عالوهبههستند. 5و ایمنی مختص دیـابت نوع HLA ، اگرچـه بیشتر این بیماران دارای نشانگرهـایآیدیم پیش

.است شدهثابتو دخالت ویروس کوکساکی ب، سیتومگالوویروس، آدنویروس و اوریون در بروز برخی از موارد دیابت

:Gگروه

خود یک اختالل stiff-man . سندرموجود دارنداحتمالی دیگری هاییماریبو نیز شدهشناختهدر این گروه دو بیماری

. ودشیم سیستم عصبی مرکزی است کـه با سفتی عضالت محوری بـدن توأم با اسپاسمهای دردناك مشخص ایمنی

.شوندیمدچار دیابت هاآن سومیکو تقریبا دارند GAD هایبادیاتو آنتیبیماران معموال تیترهای باالیی از

د خود انسولین ممانعت از پیون ترتیباینبهبا پیوستن به گیرنده انسولین و توانندیمانسولین، یرندهضد گ هایبادیآنتی

ز پس ا توانندیم هابادیآنتی، در برخی از مـوارد این حالبااینهدف، موجب بیماری شوند. هایبافتدر هایشیرندهگبه

و بنـابراین موجب افزایش قنـد خون شـوند. کنند همچـون یک آگونیست انسـولین عمل هایرندهگپیـوستن به

دارای . بیمارانشوندیم انسولین، گاه در بیماران دچـار لوپوس ارتیماتوی سیستمیک یافت یرندهضد گ هایبادیآنتی

مقاومت شـدیـد به انسولین، اغلب دچـار ضایعات موسوم به هاحالتانسولین، همچون سایر یرندهضد گ هایبادیآنتی

acanthosis nigricans .این سندرم را تحت عنوان مقاومت نوع درگذشتههستند B خواندندیمبه انسولین.

:Hگروه

از اشكاالت کروموزومی مانند اندعبارت هایناژنتیكی با افزایش موارد بروز دیابت همراه هستند. یهاسندرمبسیاری از

سندرم داون، سندرم کالین فلتر و سندرم ترنر. سندرم ولفرام یک اختالل اتوزومی مغلوب است که بـا دیابت توأم با کمبود

دد کاری غکم، مزهبیاز دیابت اندعبارت. تظاهرات دیگر شودیم بتا در اتوپسی مشخص یهاسلولانسولین و عدم وجود

از بیماری خود بـه ایمرحلهاست در هر شكلی از دیابت ممكن مبتالبهافراد .کری عصبیفی عصب اپتیک و جنسی، آترو

.بیماری ندارد بندیطبقهنقشی در خودخودیبهمصرف انسولین گونهاین .باشند درمان با انسـولین نیاز داشته

تغذیه در دیابت

18

ی:دیابت حاملگ

میزانی است، چنانچه شروع یا تشخیص آن برای نخستین بار در طول تعریف دیابت حاملگی عدم تحمل گلوکز به هر

بـرای درمان بیماری از انسـولین یا صرفا رژیم غذایی استفاده اینكهاز نظرصرفباشد. این تعریف ـ حاملگی اتفاق افتاده

است. در اینجا، این احتمال بماندـ همواره صادق بیماری حتی پس از ختم حاملگی همچنان با برجا باقی اینكهو یا شود

زمانی جلوتر از این بیماری یا همزمـان با آن و در طول حاملگی شروع ازلحاظنشده( گلوکز )تشخیص داده که عدم تحمل

؛ درنتیجه، ساالنـه با آیدیمپیش متحدهایاالتدر هاحاملگیتمام %4. دیابت حاملگی، در حدود شودینمشده باشد، رد

در درصد 5-54( از موردمطالعه)بسته به جمعیت جدید از این بیماری مواجـه هستیم. شیوع بیماریمـورد 591۱۱۱

وخامت وضعیت تحمل گلوکز .دهدیم را تشكیل هایحاملگتمام موارد دیابت در %3۱. دیابت حاملگی باشدیمنوسان

.دهدیم ـ رخن سوم آ ماههسهدر خصوصبهطبیعی در طول حـاملگی ـ طوربهاتفاقی است کـه

قند خون، این معیارها را باید با تكرار آزمون در یک روز دیگر مورد تأیید مجدد قـرارداد. وچرایچونبیدر غیاب افزایش

.شودینم )آزمون تحمل گلوکز خوراکی( برای استفاده معمول در کلینیک توصیه معیار سوم

خویش به این یهامطالعهیک کمیته کارشناسی در ( IFGناشتا )و اختالل در قند خون ( IGTگلوکز )در تحمل اختالل

نتیجه رسید کـه در یک گروه بینابینی از بیمـاران، سطح قند خون اگرچه تا به حد سازگار با معیارهای دیابت باال نیست،

بیماران چنین است: قند پالسمای نـاشتاتعریف این گـروه از .نمود باالست که نتوان آن را طبیعی تلقی قدرآنولی

(mmol/l 1/6 )mg/dl 5۱۱(FBPG) از بیشتر، ولی کمتر یا(mmol/l 7 )mg/dl 526 در ؛ یا قند خـون دوساعته(

، مقادیر قند خون ناشتا ترتیباینبه .mg/dl2۱۱یـا بیشتر، ولی کمتـر از mg/dl 54۱ آزمـون تحمل گلوکز خـوراکی(

د:، قرارداکنیمیم که در زیر تعریف ییهاگروهاز دریكی توانیمرا

mmol/l1/6 (mg/dl 5۱۱) کمتر از ، سطح قند خون ناشتایطبیعیقند خون

(IFG) ناشتا خون قند در اختالل mmol/l 3/6-6/1 (mg/dl521-5۱۱)

تغذیه در دیابت

19

اربیک)تشخیص باید یا بیشتر= تشخیص احتمالی دیابت mmol/l7 (mg/dl526 ) قند خون ناشتا · ناشتا خون قند

، اختالل در گلوکز ناشتا و/ یـا اختالل در تحمل گلوکز را درمجموع تحت عنوان اکنونهم (.قرار گیرددیگر مورد تأیید

خطر نسبتا بـاالی ابتال به در معرضکه بیماران مـذکور دهدیم نشان گذارینامکـه خود این خوانیمیم« دیابت پیش»

ی فاقـد هویت مستقل بالینی هستند، ول خودخودیبه. اختالل در گلوکز نـاشتا و اختالل در تحمل گلوکز قرار دارنددیابت

.آیندیم حساببه در آیندهعروقی -یعوامل خطری برای بروز دیابت و نیز بیماری قلب نفسهفیمذکور هاییتوضع

اقیشامل چ در ضمنلوکـز و اختـالل در گلوکـز نـاشتا با یک سندرم متابـولیک همراه هستند کـه در تحمل گ اختالل

پایین توأم با HDL باال و/ یا گلیسیرید خون به شكل تری هاییچربو اختالل چاقی در نواحی شكم یا احشاء( ویژهبه)

، انجام درصد 1-5۱ کاستن از وزن بـدن به میزان باهدفطبی درمانیرژیمذکر است که باالست. الزم به فشارخون

مانع پیشرفت دیابت در افراد دچار اختالل در تحمل گلوکزشده یا آن وبیشکمورزشی و تجویز برخی داروها، هایینتمر

عروقی -قلبی هاییماریبدر کاهش از خطرات ابتال به هامداخله گونهایناست؛ تاکنون، تـأثیر احتمالی تأخیر انداخته را به

باشید که بسیاری از افراد دچار اختالل در تحمل گلوکز، در زندگی روزمره توجـه داشته .است قرار نگرفته موردبررسی

است سطح خود قنـد خـون باالیی ندارند. در افراد دچار اختالل در گلوکز ناشتا و اختالل در تحمل گلوکـز، ممكن

نزدیک بـه طبیعی باشـد. کسـانی که دچـار اختالل در تحمل گلوکز هستند، طبیعی تا (glycated) یكهگلهموگلوبین

کـه بـا چالش بار قند خوراکی مثال در آزمون استانداردشده تحمل گلوکز دهندیم اغلب تنها زمـانی قنـد خون باال نشان

.گردند خوراکی مواجه

در هر هاپاسخقند خون الزم است وچرایچونیب و در غیاب افزایش دارد وجود حاملگی سه راه برای تشخیص دیابت

ینهموگلوبسطح یریگاندازهحاضر استفاده از آزمون در حال .دیگر و در روزی دیگر تأیید و تصدیق شوند باریکمورد

(A1C) تحمل گلوکز غیرطبیعی در آزمونتشخیص دیابت حاملگی معیارهـای .شودینم برای تشخیص دیابت توصیه

اجالسچهارمین کارگاه » هاییهتوص. اندداده شرح Coustan و Carpenter حاملگی همان معیارهایی هستند که

، موافق با کاربرد معیارهـای برگزار شد 5337که در ماه مارس سال «دیابت قندی انجمن دیـابت آمـریـكا المللیینب

تغذیه در دیابت

21

71gسطح گلوکـز خـون دو سـاعت پس از مصرف یریگاندازهو نیـز استفاده از Carpenter و Coustan تشخیصی

آزمـون جایگزین بـودند. عنوانبهآزمون تحمل گلوکز خوراکی( گلوکز )

دادن یک نوع خاص از دیابت به یک فرد اختالالت مربوط به تنظیم قند خون نسبت یهاگروهدیابت و سایر بندیطبقه

ـروه از تنها در یک طبقه و گ یراحتبهو بسیاری از افراد دیـابتیک شرایط موجود به هنگام تشخیص دارد اغلب بستگی به

است پس از زایمان نیز ، ممكن( استGDM) یحاملگدیابت مبتالبه، فردی که مثالعنوانبه. گیرندینم بیماری جای

را به وی نسبت 2شـد تشخیص دیابت نوع واهیمباشد کـه در این صـورت ناچار خ همچنان قنـد خون باالیی داشته

است ، ممكنشودیمز باالیی از استروئیدهای خارجی دچار دیابت ودهیم. از سوی دیگر، شخصی که درنتیجه مصـرف د

یک دوره بیماری پانكراتیت دچار یدر پبعد هاسالقطع گلوکوکورتیكوئیدها ازنظر قند خون طبیعی شود؛ اما محضبه

ازآنجاکهاست. بعد دچار دیابت شـده هاسالدیابت شود. مثال دیگر، شخصی است که تحت درمان با تیازیدها بوده و

، چنین افـرادی احتماال از پیش دچـار دیـابت نوع شوندیمموجب افزایش شدید قند خون ندرتبه خودخودیبهتیازیدها

وع زدن و تعیین ن بنابراین ازنظر پزشک و بیمار برچسب؛ است ـه اکنـون بـا مصرف این دارو تشدید شدهک اندبوده 2

خاصی از دیابت کمتر از درك پاتوژنز افزایش قند خون و درمان مؤثر آن اهمیت دارد.

عالئم دیابت:

های دیابتعالئم و نشانه

:ذیل است شرحبه 2و 5های بیماری دیابت در نوع عالئم و نشانه

1نوع

از: اندعبارتمعموال شدید و ناگهانی است. این عالئم 5عالئم دیابت نوع

(،یپر نوشبسیار )تشنگی زیاد و نوشیدن آب .5

پرخوری(،گرسنگی ) .2

تغذیه در دیابت

21

(،یپر ادرارزیاد )ادرار .9

خستگی زیاد، .4

وزن بدن و الغری، کم شدن .1

تاری دید. .6

2 نوع

بی عالمتی است. 2عالمت دیابت نوع ینترمهم

و یا غیراختصاصی است. برخی از این وجود نداردافزایش تدریجی قند خون در این گروه از بیماران اغلب عالمتی یلبه دل

از: اندعبارتعالئم

حوصلگی،احساس خستگی و بی .5

گرسنگی، .2

تشنگی، .9

،وپادستاحساس سوزش در انگشتان .4

کاهش وزن، .1

ادرار شبانه، .6

اختالل در بینایی، .7

های مكرر،عفونت .8

ها.ها و بریدگیتأخیر در بهبود زخم .3

، ابتدا عوارض شود. گاهی اوقاتها پس از ابتال به دیابت ظاهرمیبعضی از عالئم فوق ناشی از عوارض دیابت است و سال

شود.می برده یپشوند و بعد به ابتالی چندساله به دیابت میدیابت مشاهده

تغذیه در دیابت

22

یابت:عوارض د

بهمبتالنامنـد. کتـواسیدوز در بیماران کتواسیدوز، کمای هیپراسموالر و هیپوگلیسمی را عـوارض زودرس دیـابت می

آید و هیپوگلیسمی در می به وجود 2دیـابت نـوع مبتالبهدهـد و کمای هیپراسموالر در بیماران میرخ 5دیـابت نـوع

در صورتی حیات هستند، اما کننده، تهدیدرخ دهندمكرر دفعاتبه ممكن استشود. این عـوارض که هر نوع دیابت ظاهرمی

ه وجودباما عوارض دیـررس دیـابت که اغلب چنـد سال پس از ابتال بـه دیابت ؛ یابندمیدرمان صحیح و سریع کامال بهبود

شوند.گیری منجرمیعدم کنترل دقیق قند خون به ناتوانی و زمین در صورتعدد بوده و آیند، متمی

افزایش قند خون و . دهدمیرخ 2دیابت نوع مبتالبهکمای هیپراسموالر وضعیتی شبیه کتواسیدوز است که در افراد مسن

در هر فرد مسن با اختالل هوشیاری باید . شوندیمنجرمطوالنی به این وضعیت زمانمدتعدم دریافت مقدار کافی مایعات در

از: اندعبارتبه فكر این عارضه بود. عالئم اصلی کمای هیپراسموالر

چندروزه، یپر نوشتشنگی و –

عالئم عصبی از اختالل هوشیاری تا اغما، –

آبی بدن.افزایش حجم ادرار و عالئم کم –

ی قند های کاهندههای ریوی و ادراری(. عدم مصرف قرصعفونتد )هستنترین علل بروز کمای هیپراسموالر ها شایععفونت

خون یا انسولین، مصرف برخی داروها و عدم دسترسی کافی به آب، برخی دیگر از علل بروز این عارضه هستند.

شوند:میکنند و به دو گروه اصلی تقسیمهای بدن را درگیر میعوارض دیررس دیابت تقریبا تمام دستگاه

عوارض میكروواسكوالر(،کوچک )های عروق خونی بیماری .5

عوارض ماکروواسكوالر(.بزرگ )های عروق خونی بیماری .2

از: اندعبارتعروق خونی کوچک یا عوارض میكروواسكوالر یکننده ریدرگهای بیماری

رتینوپاتی(،چشمی )های بیماری .5

نفروپاتی(،کلیوی )های بیماری .2

نوروپاتی(.)عصبی های دستگاه بیماری .9

تغذیه در دیابت

23

های کرونر(شریانقلب )عروق عمده طوربهعـروق خونی بزرگ یـا عوارض ماکروواسكوالر یکننده ریدرگهـای بیماری

انفارکتوس میوکارد در مردان دیابتی دو و در زنان .شوندهای قلبی و مغزی میو سبب سكته سازندیگرفتار مو مغز را

تا 222برای بار دوم خیلی بیشتر است. افراد دیابتی MI است و احتمال بروز عوارض و وقوع ترعیشادیابتی سه برابر

در ومیرمرگدرصد تمام علل 52تا 62و ممكن است علت شوندیم مبتاللر کاردیووسكو یهایماریببار بیشتر به 722

از سیستم عروقی مغز منجر به حمالت ایسكمی یا سكته ییهرجاباشد. تغییرات انسدادی و تشكیل آمبولی در هایابتید

مغزی گردد.

شود. می یكی از عوارض دیررس مهم دیابت که ناشی از درگیری توأم میكرو و ماکروواسكوالر است، پای دیابتی نامیده

ود و شدی حاصل نمیرسانی بهبوخوناختالل در به علتآید، ولی می به وجوددر این بیماری ابتدا زخمی در انگشتان پا

قانقاریا( شـده و برای جلوگیری از پیشرفتگانگرن )دچار عدم کنترل بیماری، عضو مبتال در صورتکند. میزخم پیشرفت

حسی و عدم درك درد، بی لیبه دلآمدن زخم، اغلب به وجوداول بیماری یعنی مرحله. قطع شودآن اندام مبتال باید

اختالل در عروق و لیبه دلاما عدم بهبودی زخم ؛ فشار، گرما یا سرما است که ناشی از عوارض عصبی دیابت است

رسانی عضو مبتال است و بنابراین عوارض میكرو و ماکروواسكوالر هر دو در ایجاد پای دیابتی نقش دارنـد.خون

های دیابت درنهایت به نابینایی، نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه، قطع پا و سكته عوارض موقعبهو درمان صیتشخعدم

شود.قلبی و مغزی منجرمی

اتفاق یهشبكبه عروق خونی کوچک درازمدتآسیب تجمعی یجهدرنترتینوپاتی دیابتی یک علت مهم نابینایی است و

علل ترینعیشا جهان قابل انتساب به بیماری دیابت است. دیابت در میان سرتاسر. یک درصد از موارد نابینایی در افتدیم

نارسایی کلیه قرار دارد.

و ممكن است به دهدیمخطر بروز زخم در پای بیماران و عفونت آن را افزایش یرسانخوننوروپاتی اندام در کنار کاهش

قطع اندام منجر گردد.

.کندینمسال از تشخیص دیابت بروز 62تا 6زودتر از معمولو شودیمدیابت دیده دو نوعدر هر بلندمدتعوارض

تغذیه در دیابت

24

دیابت بیماری در رتینوپاتی

رتینوپاتی .رودمی شمار بهساله 2۱-74 سالبزرگ افراد بین در نابینایی جدید مواد علت ترینشایع دیابتیک رتینوپاتی

غیر رتینوپاتی دیابتیک تا (شودمی مشخص عروق نفوذپذیری افزایش با که) خفیف پرولیفراتیو غیر اشكاالت از دیابتیک

عروق رشد با که)رتینوپاتی دیابتیک درنهایت و (میشود مشخص عروق شدن بسته با که) شدید تا پرولیفراتیو متوسط

خون، قند کاهش و کنترل بلوغ، حاملگی، .است متغیر (مشخصمیشود تیره و خلفی سطح و رتین روی جدید خونی

.بخشند سرعت تغییرات این به توانندمی جملگی ،مرواریدآب جراحی و باال فشارخون

هادرمان و خطر عوامل

بیماری مدت

است. رتینوپاتی پیشرفت یا بروز بینی کنندهپیش عامل ترینقوی احتماال دیابت، مدت طول

خون قند کنترل

.کاهدمی نوروپاتی و احتماال نفروپاتی و رتینوپاتی بروز خطر از خون قند کنترل بهبود

هاتوصیه

رتینوپاتی دیابتیک شروع از مانع دیابت مبتالبه افراد از زیادی شمار در توانندمی که دارند وجود درمانی هایروش و هاراه

نیز لیزر با فتوکوآگوالسیون موقعبه شوند. انجام بینایی کاهش از مانع نیز و اندازند تأخیر به را آن شروع حداقل یا شوند،

دیابتیک رتینوپاتی و شدید پرولیفراتیو غیر دیابتیک رتینوپاتی بیماران دچار از بزرگی گروه در بینایی کاهش از تواندمی

بینایی تهدیدکننده بیماری دچار بیماران از توجهیقابل شمار ازآنجاکه. کند پیشگیری ماکوال آدمیا /و پرولیفراتیو

تغذیه در دیابت

25

استراتژی آن انجام برای الزم که است ارزشمند کاری رتینوپاتی مداوم ، ارزیابیباشند نداشته اینشانه هیچ است ممكن

.باشیم داشته ایشدهطراحی پیش از

اپتومتریست مورد پزشکچشم توسط و باریک دیابت شروع از سال پس 9-1ظرف باید 1 نوع دیابت مبتالبه افراد

سالگیدهاز پیش دیابتیک چشمی بیماری ارزیابی ،طورکلیبه .گیرند قرار باز هایمردمک با هاچشم کامل معاینه

.ندارد لزومی

کامل معاینه مورد اپتومتریست یا پزشکچشم توسط تشخیص، از پس کوتاهی مدت باید 2 نوع دیابت مبتالبه افراد

.گیرند قرار باز هایمردمک با هاچشم

آگاهی برخوردار از اپتومتریست یا پزشکچشم توسط سالههمه باید ،2 یا 1 نوع دیابت مبتالبه افراد در بعدی هایمعاینه

گیرند صورت آن درمان و اداره نحوه و دیابتیک رتینوپاتی تشخیص در کافی تجربه و

تغذیه در دیابت

26

فصل دوم

غربالگری و تشخیص

بیماری در فرد آشكارمیشود، یهانشانهعالئم و کهیهنگامدارد. تشخیصی و غربالی وجود یهاآزمونبین یاعمدهتفاوت

به معنای غربالگری نیست. هـدف از غربـالگری آن است هاآزمون چنینینا؛ و انجام شوندیم تشخیصی انجام یهاآزمون

یدن ، بـرای رسغربـالی یهاآزموندنبال گرفتن پاسخ مثبت از شوند. به ابتال یافت در معرضکه افراد فاقد عالمت، ولی

.انجام شودتشخیصی دیگری نیز یهاآزمونبه تشخیص قطعی الزم است

سازمان بهداشت جهانی و فدراسیون جهانی دیابت منظر از 2نوع دیابت بیماری غربالگری اهمیت

باشد. عالمت بدون طوالنی مدتی در است ممكن بیماری

خبرندبی خود بیماری بیماران، از از تقریبا نیمی.

است. کرده بروز میكروواسكوالر عوارض تشخیص، زمان در بیماران از بسیاری در

است. شدید افزایش حال در جهان کل در دیابت شیوع

کنندمی ایفا مهمی نقش 2نوع بیماری دیابت کنترل در یپیدمیل یسد و باال فشارخون، قند خون مطلوب کنترل.

کند.می پیشگیری عروقی و قلبی بیماری بروز از دیابتی بیماران در یپیدمیل یسد و باال فشارخون درمان

(IDF)دیابت المللیینبو فدراسیون World Health Organization (WHO) سازمان بهداشت جهانی

International Diabetes Federation ،هایبیماری درمان چنینهم و بیماران مراقبت و بیماریابی غربالگری

کند.توصیه می High riskخطر عامل با در افراد یپیدمیل یسد و باال فشارخون بخصوص همراه

2غربالی تشخیصی دیابت نوع یهاآزمون

تغذیه در دیابت

27

ویژهبه) باریکسـالگی هر سه سال 41بهداشتی باید از سن یهامراقبت دهندگانارائهنظرات کارشناسانه، بر اساس

. دلیل پیشنهاد فـواصل قرار دهند موردتوجهغربالی را یهاآزموناست( انجام kg/m2 21≤ BMI افـرادی که درباره

ـال شـد؛ و نیـز احتم کاذب تكرار خواهند یهاپاسخباشد، این است که اگر زمان کافی بین دو آزمون وجود نداشته سالهسه

فردی که در آزمون غربـالی نتیجه منفی داشته، ظرف سه سال دچار عوارض شدید شود، کم است. در افرادی که اینكه

دفعاتبهو تریینپاوزن زیادی دارند، یا دارای یک یا چنـد عـامـل خطر هستند، الزم است که آزمـون فـوق در سـنین

)گاه همراه ، کاهش وزنیپر نوش، یپر ادرارقند خـون، ازجمله بیمارانی که با عالئم واضح افزایش .گیـرد بیشتر صورت

افـرادی کـه دچار عوارض طورینهمشونـد؛ ، بایـد ازنظر ابتال به دیـابت بررسیکنندیم با پرخوری( و تاری دیـد مـراجعه

.شوند یاز این نظر بررسافتراقی آن دیابت است، بایـد هاییصتشخبالقوه دیابت یا هر بیماری دیگری هستند که یكی از

، تنهـا ساالنبزرگدر کودکان و نوجوانان رو به افزایش است. درست مانند 2که میزان بروز دیابت نوع شدهدادهنشان

را تهدیدمیكند، باید آزمایش شوند. بیانیه هاآن یطورجدبه 2کودکان و نوجوانانی که خطر بروز یا پیشرفت دیابت نوع

ازاندازهیشبکه وزن کندیم توصیه« در کودکان و نوجوانان 2دیابت نوع »تحت عنوان «انجمن دیابت آمریكـا»اتفاق آرای

از تربزرگدر برابر قد، یا وزن 81از صدك تربزرگبرای سن و جنس، وزن 85از صـدك تربزرگ BMI )با تعریف

بر وجود دو عامل خطر که در ذیل آمده، انجام [ در برابر قد( در جوانان، عالوه1۱یعنـی صـدك مطلوب ]وزن 52۱%

گیرد. در دیگر انجام باریکسال 2سالگی یا با آغاز بلوغ، هر 5۱. آزمون بایـد از سن سازدیمغربالی را الزم یهاآزمون

یهامونآززیاد است و دارای یک یا چند ویژگی زیر هستند، باید به فكر انجام هاآنبیمارانی که خطر ابتال به بیماری در

افرادی ·و دو خود هستند؛ یکدرجهدر خویشاوندان 2خانوادگی ابتال به دیابت نوع فرادی که دارای سابقها ·:غربالی بود

، تباریاییآس هاییكاییآمرریكا، ، بومیان آمHispanic هاییكایی)آمر یقومنژادی/ یهاگروهکه متعلق به برخی

یهانشانهافرادی که دارای ·و ساکنان جزایر بخش آسیایی/ جنوبی اقیانوس آرام( هستند؛ تبارآفریقایی هاییكاییآمر

لیپیدمی و سندرم ، دیسacanthosis nigricans) همراه با مقاومت به انسولین هاییماریبمقاومت به انسولین یا

کیستیک( هستند تخمدان پلی

تغذیه در دیابت

28

تشخیصی نیز یهاآزمون، جزء (FPG) گلوکز پالسما در حـالت ناشتا یریگاندازهبهترین آزمون غربالی دیابت، یعنی

مفید باشند؛ توانندیم، هر دو (OGTT) گلوکز خوراکی 71gو آزمون تحمل FPG . در اینجا آزمونآیدیم حساببه

تربولققابلو ترراحتو ازنظر بیمار تریعسرو ترآسانبالینی طرفداران بیشتری دارد؛ زیرا هاییطمحدر FPG اما آزمون

باشد، باید آزمون را روز دیگری mmol/l7 (mg/dl 526)مساوی یا بیشتر از FPG است. اگر ترهزینهکم حالدرعینو

شد، ولی mmol/l7 (mg/dl 526) کمتر از FPG کهدرصورتیکنیم. تا از تشخیص خود اطمینان حاصل تكرار نمود

پـس از خـوردن گلـوکز مسـاوی یـا دو ساعتOGTT دهیم. انجام OGTT ، بایدبریمیموجود دیابت ظن زیادی به

تكرار ، ولی بایـد دو روز دیگـر شودیم جهت تشخیص دیابت مثبت محسوب (mmol/l 5/55 ) mg/dl 2۱۱بیشـتر از

سـاعت، پیش از 8 به مدتآب، حداقل استثنایبهتعریف حـالت نـاشتا، عبـارت است از نخوردن غــذا یــا نوشابه .شود

تلقی IFG مبتالبها ر 526mg/dlدر صـد ولی کمتر از 5۱۱mgبیش از FPG بـا غیر دیابتیافراد .انجام آزمـون

mmol/l 8/7مسـاوی بیشتـر یـا هاآندو سـاعت پس از خـوردن گلوکـز در OGTT و افـرادی را کـه کنیمیم

(mg/dl 54۱ )ولی کمتــر از ، mmol/l5/55 (mg/dl2۱۱) مبتالبهرا IGT همکنیمیم تعریف . IFG و هم IGT

. تعریف نرموگلیسمی عبارت است از سطح گلوکز شوندیم هر دو جزء عوامل خطر ابـتال بـه دیابـت در آینده محسوب

mmol/l8/7 ازساعت پس از خوردن آن کمتر 2و مقدار گلوکز پالسما FPG آزمـون در mg/dl 5۱۱پالسما کمتـر از

(mg/dl 54۱) رد OGTT. گلوکز پالسما را در افرادی که مـدت کوتاهی گیریاندازهآزمون توانیملزوم، در صورت

تصادفی گلوکز پالسما گیریاندازهداد. چنین آزمونی را نیز انجام اندیدهآشامقبـل از انجـام آزمـون چیزی خورده یا

ـاوی مسیی بـرای انجام آزمون اهمیتی نـدارد. یک سطح تصادفی گلوکز پالسما غذاوعدهو در اینجا زمان آخرین خوانیمیم

. در این صـورت، کندیم به همراه عالئم بالینی دیـابت، تشخیص را مسجل (mmol/l 5/55 ) mg/dl 2۱۱ یـا بیشـتر

تا تشخیص تكرار نمودرا برای یک روز دیگر OGTT یا FPG دهد، باید یک آزمون اگــر وضـعیت بالینی بیمار اجازه

.شود کامال تأیید

بیمـاریمالحظات دیگر در غربالگری

تغذیه در دیابت

29

و پیگیـری دائمی ارزیـابی و درمـان هاآزمونتفسیر نتایج قرار دادناهمیت دارد، در اختیار بیمـار چیزهمهبیشتر از آنچه

باشیم بـرخی از داروهـا، ازجمله گلوکوکورتیكوتیدها و اسید نیكوتینیک خاطر داشته است. همچنین بسیار مهم است که به

.د خون شونداست موجب افزایش قن ممكن

اختالل تحمل گلوکز و درمان آن اهمیت دارد موقعبهچرا تشخیص

ابت نوع از ابتال به دی توانیمعالئم اختالل تحمل گلوکز قبل از ابتالی فرد به بیماری، تشخیص داده شود، کهدرصورتی

مشكالت عروقی را در فرد کاهش داد. تحقیقاتی که اخیرا ازجملهآمدن عوارض دیابت به وجودجلوگیری نموده و خطر 2

حاکی از این است که تغییراتی در شیوه زندگی مثل گرفتهانجاماختالل تحمل گلوکز مبتالبهبر روی یک عده از افراد

ر خط تواندیمپایین آورنده قند خون یداروها وسیلهبهورزش کردن، رعایت رژیم غذایی صحیح، کاهش وزن و نیز درمان

کاهش دهد. عالوه بر این، تغییر در شیوه زندگی از طریق افزایش 6۱را در این افراد به میزان % 2ابتال به دیابت نوع

2نسبت به استفاده از دارو در کاهش خطر ابتالی فرد به دیابت نوع مؤثرتریفعالیت بدنی و کاهش دادن وزن نقش

التحقند خون باالی فرد را به توانیماختالل تحمل گلوکز زودهنگامخواهد داشت. در بیشتر موارد، در صورت تشخیص

.بازگرداندطبیعی

د دو بار تكرار شود تا تشخیص دیابت مختلفی برای تشخیص دیابت وجود دارد ولی در اغلب اوقات آزمایش بای هایراه

بهداشتی )مانند مطب دکتر یا یک آزمایشگاه( انجام شود. اگر دکتر هایمراقبتباید در یک محیط آزمونقطعی باشد.

و یا اگر شما دچار عالئم کالسیک قند خون باال هستید، یاز به شما تشخیص دهد که سطح قند خون شما بسیار باالست

تشخیص دهد. شمارابا همان آزمایش اول دیابت تواندمیآزمایش دوم نیست و پزشک

رایط . در این شهاستبافتآن کاهش اکسیژناسیون به دنبالمشكل ما در بیماری دیابت، ضخیم شدن غشاء پایه عروق و

که اداریمرفانكشن نوتروفیلها اختاللدر دیاپدز و الل. همچنین در این بیماران اختشودمیز مشكل نی هابافتفاز ترمیم

.شودمیباعث استعداد بیشتر به عفونت

تغذیه در دیابت

31

تأخیریودنتال، لثه و پر هایبیماریشیوع بیشتر از قبیلمواجه هستیم، مشكالتیدندانپزشكی با ازنظردر بیماران دیابتی

ه ب حاد لوکالیزه، ابتال هایعفونت، احتمال بیشتر سیستمیک شدن طلبفرصتشیوع کاندیدای ،هازخمدر ترمیم

.آن الالتبه خاطر درگیری عروق و اختکرونر و نارسایی کلیه و عروقچشم هایبیماری

یل:قب از ،شودمیقند خون توصیه گیریاندازهمواردی که

روبرو باشیم (پلی فاژی –پلی دیپسی –پلی اوری )مشخص دیابت عالئموقتی با . 5

کندمیمو مراجعه هایفولیكولچرکی هایجوشمكرر پوستی و هایعفونتبیمار با کهوقتی. 2

که مقدار زیادی از استخوان آلوئل تحلیل رفته است ایپیشرفتهمكرر پریودونتال و پریودونتیت هایآبسهدر رابطه با . 9

مثبت فامیلی وجود داشته باشد باسابقهفوق در افراد چاق عالئم کهوقتی. 4 خصوصا

-سال سن دارند و سابقه مثبت فامیلی دیابت وجود دارد 17 باالیدر تمام افراد چاق که . 1

چقدر هاآنمیزان قند خون دانندنمیو اندنداده آزمون هامدت، ولی شدهمشخص هاآنافرادی که وجود دیابت در . 6

.است

Fasting) بررسی قند ناشتا -Glocosuria 2))بررسی قند ادرار -5از؛ اندعبارتزم برای بررسی دیابت ال هایآزمایش

Blood Sugar – FBS) (9 –HPP (2 Hour post prandial) 2 4- گلوکزتحمل آزمون Oral Glocose

Tolerance - OGTT)

. در ودشمی گیریاندازهمستقیم، بررسی کرد. قند ادرار با نوار مخصوص گیریاندازهنوار یا وسیلهبه توانمیقند خون را

56۱که میزان سرمی آن از شودمیحالت طبیعی نباید قند در ادرار وجود داشته باشد. وقتی قند در ادرار مشاهده

د حاوی آنزیم گلوکز اکسیداز است که گلوکز را تبدیل به اسی گیریاندازهباشد. نوار مخصوص باالتردر دسی لیتر گرممیلی

که نمایدمیو ایجاد رنگی هاآن که باعث احیاء کندمیآزاد شده را با موادی روبرو O2 و کندمی H2O2 گلوکونیک و

بستگی به غلظت گلوکز دارد.

تغذیه در دیابت

31

آورده و نوار را به آن آغشته به دستنست چند قطره خون محیطی را القند خون محیطی، کافی است با گیریاندازهبرای

-2) شودمیکه دفع الکتوزی به خاطر شیردهیحاملگی و شیردهی ( در -5از؛ اندعبارتموارد مثبت کاذب .امنمائی

ثل سندرم در بعضی بیماران کلیوی م -9ولی علت آن دیابت نیست. شودمیهیپرتیروئیدیسم که باعث هیپرگلیسمی

در بعضی افراد -4. گرددمیو انتقال مواد در ناحیه توبولر، قند در ادرار ظاهر در متابولیسم اختالل به علت (نفروتیک

هیپرگلیسمی -1. شودمیخانوادگی، آستانه دفع ادراری قند، پائین بوده و بدون هیپرگلیسمی قند در ادرار دیده صورتبه

رفتن آن باالخوردن زیاد مواد قندی که -6مصرف کورتن، سندرم کوشینگ، فئوکروموسیتوما و تزریق آدرنالین به دنبال

گذرا و موقتی است

(FBS)قند خون ناشتا

آب، نباید چیزی خورده باشد. قند ناشتا جزبه)برای انجام این آزمایش، بیمار از عصر روز قبل ( حدود ده تا دوازده ساعت

است و پالسماییدرصد مقدار قند 86باشد یا قند کاپیلری، متفاوت است. قند کل خون پالسماییینكه قند برحسب ا

شودمیهم بیان Fasting Plasma Sugar صورتبهباهم مساوی است. گاه پالسمامیزان قند سرم و

= قند کل خون پالسماییمیزان قند × ٪ 86 .

در دسی لیتر گرممیلی 5۱۱در دسی لیتر است و میزان قند کل خون گرممیلی 551 پالسماییمیزان قند طورکلیبه

.باشدمی

2HPP

دو . میزان طبیعی قند کل خون که پس از شودمیگرم گلوکز داده 71است. به بیمار ناشتا ترحساس FBS از آزموناین

.باشد 54۱تا 52۱آن بین پالسماییدر دسی لیتر و میزان گرممیلی 52۱، باید زیر شودمی گیریاندازه ساعت

تغذیه در دیابت

32

OGTT

گلوکز مصرف کرده باشد. گرممیلی 9۱۱- 51۱ هرروزبیمار طی سه روز قبل از آزمایش، باید رژیم خاصی داشته باشد و

. نندکمی گیریاندازهگرم گلوکز، قند خون را به فاصله نیم، یک، یک ونیم، دو و سه ساعت 71روز آزمایش بعد از مصرف

طوالنیو زمان باشدمی 56۱از باالترنیست. ولی در افراد دیابتیک باالتر 56۱از آزمونرقم این باالترینیک فرد عادی در

ه ذکر ب الزم. رسدمیپس از صرف گلوکز، به حد طبیعی دو ساعتاست تا به حد طبیعی برسد. در افراد عادی بعد از الزم

.چند روز قبل سیگار نكشیده باشد و ازساعت قبل، ناشتا بوده 5۱-52آزمایش هم بیمار باید از در ایناست که

انسولین گیریاندازه

حالدرعینآن در افراد مختلف متفاوت است. و میزاننیست کنندهکمکانسولین برای تشخیص دیابت گیریاندازه

. کندمیناز تغییرات انسولین در رابطه با خوردن گلوکز، کمک گرفت. همیشه کاهش ترشح انسولین، دیابت ایجاد توانمی

تغذیه در دیابت

33

گیریاندازه هرحالبه .بلكه ممكن است ترشح انسولین طبیعی باشد، ولی رسپتور انسولینی در سطح سلول موجود نباشد

.دهدمیترشح انسولین را نشان ازنظرانسولین بعد از صرف گلوکز، سالمت کار پانكراس

glycated (GHb)هموگلوبین آزمون

GHb - گلیگولیزه، هموگلوبین گلیكوهموگلوبین، را آن کهHbA1C وA1C بر برخی که است ایواژه -خوانندمینیز

از ترکیب آنزیمی هیچ دخالت بدون و تدریجبه ترکیبات، این ؛شودمی اطالق هموگلوبین ثابت و فرعی ترکیبات از

.دارد محیط اطراف گلوکز غلظت با مستقیم نسبت، GHbتشكیل سرعت و میزان شوندمیحاصل گلوکز و هموگلوبین

قند وضعیت از خون تصویری نمونه یک در GHbسطح بنابراین ،نفوذپذیرند کامال گلوکز برای اریتروسیتها ازآنجاکه

قند کنترل وضعیت از تصویر دقیقی GHb. دهدمی به دست اریتروسیت متوسط عمر طول یعنی اخیر روز 120 در خون

.دهدمینشان روشنیبهماه اخیر را 2-9طی خون

بیمار دیابت عوارض مزمن از بسیاری بروز خطر برای مهم کننده بینیپیش عامل یک A1Cآزمون که شدهداده نشان

قلبی کننده بیماری بینیپیش عامل عنوانبه آن نقش و خون کلسترول غلظت گیریاندازهبه زیادی شباهت این که است؛

آزمون است. A1Cآزمون هایسنجش استاندارد کردن مستلزم هدف، این آن، با از مطلوب استفاده ،حالبااین .دارد عروقی

A1C در خون کنترل قند میزان مستند ساختن منظوربه نخست دیابت، مبتالبه افراد تمام مورد در طورمعمولبه باید را

طی متوسطی رقم کنندهمنعكس A1Cآزمون ازآنجاکه .داد انجام مداوم، مراقبت از بخشی عنوانبه سپس و اولیه ارزیابی

شدهحفظ حد در آن و رسیده موردنظر حدود به بیمار متابولیک کنترل اینكه تعیین برای ماه اخیر است، بنابراین 9-2

.تكرار کنیم را آن باریک ماه سه هر است الزم خیر، یا

و را ارزیابی کرده آن مرتب پزشک اینكه و باشد %7 از کمتر A1Cدرمان هدف که کندمیتوصیه انجمن دیابت آمریكا

.تعدیل نماید فوق اهداف و نتایج با سازگار و رابطه در را خویش درمانیرژیم موارد بیشتر در

تغذیه در دیابت

34

هظاهرشدو تشخیص عوارض آزمایشگاهی دیگر هم هست که برای ارزیابی کنترل گلوکز، عملكرد ارگان آزمونچندین

:شامل موارد زیر هستند هاآزمونشوند. این استفاده می

.کندهفته اخیر ارزیابی می 9تا 2فوروکتوزامین: متوسط سطح گلوکز را در طول

.دهدمی هفته اخیر نشان 9تا 2را در طول جدیدی است که باالترین سطح گلوکز خون آزمونانهیدروگلوسیتول: -1و 5

.(BUN)پایش عملكرد کلیه: آلبومین ادرار، کلیرانس کراتینین، سیستاتین سی، کراتینین، نیتروژن اوره خون

.، پروفایل چربیری گلیسیریدت، HDL، کلسترول LDLپایش کلسترول و دیگر لیپیدها: کلسترول، کلسترول

تغذیه در دیابت

35

تغذیه در دیابت

36

تغذیه در دیابت

37

سه فصل

مدیریت و درمان

.باشـد یک پزشک بر عهدهکنند که هماهنگی آن پزشكی خویش را از تیمی دریافت یهامراقبتدیابت باید مبتالبهافراد

پزشكیار، پرستار، متخصـص تغذیـه، ( شامل چند پزشک، پرستار دارای حق تجویز دارو، فقطنه)اما تواندیمچنین تیمی

به دیابت هستند. بسیار ضـروری ایویژهداروساز و کارکنان بهداشت روانی باشد که هر یک دارای تجربه و عالقه کمک

برنامه اداره .گیرد بر عهدهاست که در این رویكرد تیمی و مبتنی بر همكاری، بیمار نیز نقش فعالی در مراقبت از خویش

ردد؛ و گ بهداشتی تدوین یهامراقبتاید بر پایه و اساس یگانگی بیمار، خانواده وی، پزشک و سایر اجزای تیم بیماری ب

چون سن بیمار، تكالیف و وظایف منبعث از تحصیل و شغل، فعالیت ییهانكتهالزم است به ایبرنامهدر تدوین چنین

هاتیموقعفرهنگی و وجـود عوارض ناشی از دیابت یا سایر بـدنی، الگوی تغذیه، مـوقعیت اجتماعی و شخصیت، عـوامل

ف مختل یهاجنبهحل مسئله در یهامهارتنماییم. برای آموزش کافی بیمار و ایجاد و شرایط بالینی توجه ویژه مبذول

.شـوند گرفتهدر پیشمختلفی هاییکتكنو هایاستراتژاداره دیـابت، الزم است

وکز آورنده گل و یا داروهای خوراکی پایین ورزشی هاییتفعالبا کاهش وزن، انجام توانیمدیابت، مبتالبهدر برخی افراد

افراد .نخواهند داشتبنابراین، این گروه از بیماران نیازی به انسولین ؛ شد نائلکفایت در حدخون به کنترل قند خون

نشأم، ولی برای کنترل کافی قند خون نیاز به انسولین از شودیم ترشح هاآنانسولین در بدن ایتااندازهدیگری که

دچار تخریب وسیعی شـده و هیچ هاآنبتای یهاسلولبمانند. کسانی کـه بدون آن نیز زنده توانندیمخارجی دارند،

اختالل . شـدتماندن نیاز به دریافت انسـولین از خارج دارنـد ، بنابراین برای زندهشودینم انسولینی در بدنشان ترشح

یشتر بنابراین شـدت افـزایش قنـد خون ب؛ بمانـد بیشتر یا کمتر شـود، یا در یک وضعیت ثابت باقی تواندیممتابولیک

.درمان آن است تا ماهیت خـود آن روند ایزمینهبازتاب شدت روند متابولیک

تغذیه در دیابت

38

. باشدیمروزمره بیمار هاییتفعالهدف درمانی در دیابت دستیابی به سطح گلوکز طبیعی خون بدون ایجاد وقفه جدی در

وزن، ورزش، پایش و کنترلتوسط پرستاران و تیم درمانی به بیمار باید داده شود شامل: رژیم غذایی و که ییهاآموزش

غذایی بر اساس سبک برنامه ریق انسولین و اهمیت خودمراقبتی است.و نحوه تز الزمکنترل قند خون، مصرف داروهای

اگر در رعایت رژیم غذایی هاکنندهشیرین. استفاده از شودیمقومی و فرهنگی تنظیم و زمینهزندگی، زمان مصرف غذا

نظم ند. انجام ورزش مخوانده و بررسی کن کاملغذایی را یهابرچسباست. افراد دیابتی باید موردقبولباشد کنندهکمک

شیدن ک نحوه پزشک معالج برسد. ییدتأ. برنامه ورزشی باید قبل از شروع به شودیم تأکیدورزش متفرق جایبهو روزانه

.انسولین و تزریق آن و روش اندازه کیری قند خون باید به بیمار و خانواده او آموزش داده شود

حاضر فقط در حال پذیر شود، امااست. شاید در آینده عالج قطعی دیابت امكان کنترلقابلدیابت درمان قطعی ندارد، ولی

.پیشگیری کنیمی طبیعی از بروز عوارض دیابت توانیم با کنترل قند خون در محدودهمی

ورتصبهپذیر است. بیماران روزانه یک یا چند نوبت انسولین را با تزریق انسولین امكان 5کنترل و درمان دیابت نـوع

ت کنندگان انسولین الزم اسی مهمی که مصرفکننـد. این روش تزریق دردناك نیست. نكتهمیبه خـود تزریق زیر جلدی

شود، متعاقب تزریق انسولین است. میاصطالح هیپوگلیسمی نامیدهبدانند احتمال کاهش شدید قند خون که به

بت به نس و یا فعالیت بدنی شدیدتری فراموش شود غذاوعدهک و یا خوردن ی تزریق شود ازحدبیشانسولین کهدرصورتی

. آیدمی به وجودیافته و احساس گرسنگی، سردرد و سرگیجه ، مقدار قند خون بسیار کاهشانجام شودی اوقات بقیه

شود.عدم اقدام فوری به تشنج، عدم هوشیاری، بیهوشی و درنهایت مرگ منجرمی در صورتهیپوگلیسمی

از پامراقبت .

دیابت در پاها از پیشگیرانه مراقبت

به شماردیابت مبتالبه بیماران برای مادی و عاطفی هایهزینه نیز و ناتوانی و بیماری عمده علل از پاها قطع و هازخم

انداختن به تأخیرموجب یا شروع مانع تواندمی پاها، قطع یا زخم مستقل خطر عوامل (اداره و) درمان تشخیص و .روندمی

گردند بیماری نامطلوب پیامدهای

تغذیه در دیابت

39

خطر شناسایی کشف و

یا قطع زخم خطر .دارد دیابت مبتالبه افراد در پاها مؤثر و پیشگیرانه اداره در بنیادی نقشی خطر، شناسایی و کشف

کنترل مناسبی هاآن خون قند که کسانی مردان، هستند، دیابت مبتالبه که است بیشتر یا سال 10 که افرادی در اندام

است بیشتر هستند، کلیه یا چشمی ،قلبی عروقی عوارض دچار و ندارد

پاها معاینه

احتمالی کشف پرخطر شرایط تا قرار گیرند پاها معاینه مورد مرتب طوربه سالههمه همگی باید دیابت مبتالبه بیماران

پاها، وضعیت بیومكانیک و ساختمان پاها، از محافظتی حس ارزیابی شامل باید ،ایمعاینه چنین .شناسایی گردند و

آنكه است برای الزم ،وجود دارد پاهایشان برای پرخطر وضعیت چند یا یک که کسانی .باشد پوست سالمت و عروقی

دچارافراد پاهای .قرار گیرند معاینه مورد این از بیشتر پی ببریم دیگر احتمالی خطر عوامل بروز و ظهور به موقعبه

.قرار گیرند مشاهده مورد دقتبه بیمار از مراقبت تیم عضو افراد از یكی توسط ویزیت بار هر در باید نوروپاتی

شرایط پرخطر اداره

مناسب هایکفش تهیه به توصیه با ،توانمی را پاها کف در فشار وجود بر دال شواهدی دارای یا نوروپاتی دچار افراد

بروز مشكالت بر نظارت برای .دور ساخت خطر از کافی قدربه ،دوومیدانی هایورزش مخصوص هایکفش یا رویپیاده

رفتن حس بین از پیامدهای و مفهوم پیرامون بیمار به ابتدا همان از است الزم ،هاآن موقعبه شناسایی و کشف جدید،

داده شود آموزش کافی (هاچشم با کردننگاه و هادست با لمس) هاحس سایر جایگزین ساختن هایراه و پاها در

لنگش سابقه و تاریخچه شامل باید محیطی هایشریان بیماری به پی بردن منظوربه ابتدا در غربالی هایآزمون انجام

محیطی در هایشریان بیماری چه ،فراموش نكنید را ankle-brachialشاخص تعیین .باشد پاها هاینبض ارزیابی

تغذیه در دیابت

41

بیشتر جهت بررسی است، مثبت یا توجه درخور هاآن در شاخص این که را بیمارانی .است عالمت بدون مردم از بسیاری

.باشید جراحی اعمال و داروها ورزش، چون هاییگزینه فكر به و ارجاع دهید عروق

:آییدیشپ هاآندو عارضه برای ممكن استدیابت بسیار اهمیت دارد. مبتالبهمراقبت از پای فرد

حسی و کرختی پا،بی –

های پا.زخم و جراحت بهبود یافتنعفونت و دیر –

:دیابت بسیار مهم است مبتالبههای ذیل در حفظ بهداشت پای افراد بنابراین رعایت نكته

.اندکنخشکی نرم پاهای خود را با آب ولرم و صابون بشویند و بین انگشتان خود را با حوله هرروز –

.شود هگرفتهای آن را نگیرند و در ضمن ناخن نباید از ته دارند. نـاخن را مستقیم گرفته گوشههای پا را کوتاه نگهناخن –

های او را بگیرد.، شخص دیگری ناخنداشته باشددید بیمار مشكل کهدرصورتی

.استفاده کنندو از جوراب نخی و ضخیم عوض کردهجوراب خود را روزانه –

.استفاده کنندو پنجه پهن کوتاهپاشنهاز کفش راحت، –

در برهنهپایهای احتمالی پا، با و برای جلوگیـری از جـراحت استفاده کننددر خـانه از کفش راحتی و دمپـایی –

نرونـد.منزل راه

و بررسی کننداخن اطراف نخوردگی و ترشح پاهای خود را روزانه ازنظر وجود قرمزی، تورم، تغییر رنگ، زخم، ترك –

.استفاده نمایندتوانند از آینه ی کف پا میبرای این منظور و مشاهده

.خودداری کنندی گرمایی دیگر پای خود به آتش، بخاری، شوفاژ و هر وسیله نزدیک کردناز –

تغذیه در دیابت

41

ترك مصرف دخانیات

پیرامون ایکنندهقانع مستندات، کوهورت و شاهدی مورد اپیدمیولوژیک، هایمطالعه از حاصل شواهد از عظیمی حجم

ترینمهمسیگار به اعتیاد .دهندمی به دست فرد سالمتی برای خطرها و سیگار به اعتیاد بین معلولی و علت رابطه

منتسب بدان توانمی را مرگ مورد 400,000 سالههمه و رودمی به شمار متحدهایاالت در ومیرمرگ اجتنابقابل علت

.نمود

قدربه ،افزوده شود آن به نیز سیگار مصرف اگر ویژهبه ،گذاردمی قلبی عروقی سیستم بر دیابت بیماری باری که اهمیت

بر دال وجود دارد اندکی شواهد و ؛تشریح نشده مراقبتی خدمات دهندگانارائه یا بیماری این مبتالبه برای افراد کافی

با نزدیكی رابطه سیگار همچنین، .شده باشد آن به ،(بود است اهمیت شایسته که میزان آن به) کافیتوجه اینكه

داشته باشد نقش نیز 2 نوع دیابت بروز در حتی است ممكن و دارد دیابت ماکروواسكوالر زودرس عوارض بروز

تغذیه در دیابت

42

متضمن و توصیه نمود بیماران تمام به خطری هیچ احساس بدون توانمی که است هاییمداخله اندك از سیگار ترك

پیشگیرانه رفتارهای دیگر که است شدهشناخته طالیی معیار یک عنوانبه ،عالوهبه نیست؛ هم ایهزینه هیچ صرف

.سنجید توانمی آن به توجه با را بیمار

سوی مختصر از مشاوره ارائه شامل هاویژگی این .است مهم بسیار درمانی نظرازنقطه ویژگی چند سیگار، ترك برای

هایدرماناز بهره جستن و گروهی یا فردی هایمشاوره هایاستراتژی از استفاده بهداشتی، هایمراقبت یدهندهارائه

آدامس،) مختلفاشكال در نیكوتین جایگزین ساختن شامل مؤثر دارویی هایدرمان حاضر، حال هستند. در دارویی

.هستند ( هاضدافسردگی تجویز و (اسپری تنفس و برای مختلف وسایل چسب،

پرسش

دیابت، گامی مبتالبه فرد ویزیت بار هر در معمول معاینه از بخشی صورتبه دخانیات استعمال کنونی وضعیت ارزیابی

یا تكنیسینی پرستار .رودمی به شمار سیگار ترك به تشویق سمت به گام نخستین حالدرعین و مهم بسیار و اساسی

.دارد بر عهده را وظیفه این ،کندمی ویزیت آماده را بیماران که

ارزیابی

است؛ و مهم بسیار سیگار ترك به شانانگیزه و عالقه میزان ارزیابی ،کشندمی سیگار اکنونهم که کسانی مورد در اما و

آینده شش ماه یا (آماده شدن مرحله) آینده روز 30 در را سیگار حاضرند آیا اینكه بر مبنی هاآن از پرسیدن با کار این

.شودآغاز می ترك کنند، (اندیشیدن مرحله)

تغذیه در دیابت

43

مشاوره

تا چه سیگار ترك که بدهند دیابت مبتالبه هایسیگاری تمام به را آگاهی این مراقبتی، خدمات دهندگانارائه است الزم

ترك درمانی برای هایاقدام انجام مدت و سختگیری میزان شكل، بین پاسخ زد رابطه نوعی است مهم برایشان اندازه

وجود دارد سیگار

رعایت کندها باید دیابت در هنگام ابتال به سایر بیماری مبتالبههایی که فرد نكته

اید ، بمبتال شود سرمـاخوردگی، تب، اسهال و استفراغ از قبیلهـایی دیابت به بیماری مبتالبهدر مـواردی که شخص

دهد:هـای ذیل را انجاماقدام

.قطع کندتزریق انسولین نباید مصرف آن را در صورت –

میوهآب، غیر شیریناگر قادر به خوردن غذاهای سفت نیست، بهتر است از غذاهای مایع مانند سوپ، آش، مایعات –

.استفاده نمایدو یا شیر

.استراحت کندکافی یاندازهبهباید در زمان بیداری –

.مراجعه کندابتال به عوارض شدید، مانند اسهال و استفراغ شدید حتما به پزشک در صورت –

خالصه توصیه ها درباره بزرگساالن مبتال به دیابت

تغذیه در دیابت

44

تغذیه در دیابت

45

تغذیه در دیابت

46

معاینه سالیانه

بر اعمال ذکرشده در مشاوره افراد مبتالبه دیابت زیر عالوه هایمراقبتشـامـل

بیماری عروق محیطی، نوروپاتی و ناتوانی جنسیبررسی عالئم بیماری ایسكمیک قلبی، . 5

و هانبض، وضعیت بد پوست پا، دفورمیتیها، ایسكمی، وجود زخم، عدم وجود هاجوراببررسی پاها ازجمله کفش و .2

)مراجعه به مشكالت پاها(؛ پاهاحسی در هایاختالل

معاینه بینایی؛. 9

چشمی(؛ هایآسیب)مراجعه به فتوگرافی شبكیهپزشک ازنظر رتینوپاتی/ بررسی چشم توسط چشم .4

کلیوی(؛ هایآسیب)مراجعه به با انجام آزمایش دفع ادراری آلبومین و کراتینین سرم هاکلیهبررسی .1

کلیوی(؛ هایآسیب)مراجعه به باالفشارخون .6

)مراجعه به عوامل خطر عروقی(؛ لیپیدمی دیس .7

های تزریق انسولین؛مشاهده محل .8

در صورت لزوم هامشاورهچشم و پاها و یا دیگر انجام مشاوره. 3

تغذیه در دیابت

47

چهار فصل

درمانی در دیابترژیم

رژیــم غــذایی در درمــان بیماری دیابت نقش اساسی دارد. بــرای اجــرای رژیــم غذایی مناسـب، شـاید نیـاز باشد

مقدار یا زمان مـصرف غذا و یا نوع مواد غذایی مصرفی تغییر داده شود. البته تغییر نوع مواد غذایی به چگونه غذا خوردن

ابت نبوده است، بستگی دارد.دی مبتالبهو زمانی کـه درگذشتهبیمار

فشارخونو لیپوپروتئینی و لیپیدی الگوی گلوکز، کنترل بهبودی در زندگی شیوه نقش بر هادیابتی برای MNTاهداف

برای ایتغذیههای -توصیه اساس جسمانی، فعالیت و مناسب غذائی هایگزینه رعایت ضمن سالمتی ارتقای .دارد تأکید

در %1 کاهش رسمی، باعث شناسرژیمیک توسط شدهارائه MNTکه اندکرده ثابت مطالعات نتایجاست. دیابت درمان

A1C در %5-2حدود کاهش و 1 نوع دیابتیک بیماران - درA1C این .گرددمی ابتال مدت به بسته 2 بیماران تیپ

ارزیابی مورد بعد، ماه سه تا هفته 6 از A1Cبر MNTاثر .است خون قند کاهنده خوراکی داروهای نتایج مشابه نتایج

.گیردمی قرار

mg/dlرا LDL-، کلسترولMNTکه کردند گزارش تخصصی یکمیته و آزادانه زندگی با هادیابتیغیر مطالعات متاآنالیز

.گرددمیماه بعد از شروع ظاهر 9-6، هادیابتیدر MNT. تأثیر دهدمیکاهش 21-51

موردی و فردی برای رسیدن بـه اهـداف درمان موردنظر صورتبهلزوم در صورتدیابت هستند، باید مبتالبهکه افرادی

باشد. دیابت درمانیرژیمکنند که بهتر است زیر نظر متخصص تغذیه دارای مجوز و آشنا به اجـزای استفاده درمانیرژیماز

دستیابی و حفظ نتایج متابولیک · :هستند قرارازاین، شوندیمدیابت مبتالبهکه شامل تمام افراد درمانیرژیماهداف

ن،و وزن بد گلیسیریدها ، سطح تریHDL ، کلسترولLDL لخون، کلسترو A1C ، ازجمله سطح گلوکز وشدهتوصیه

و همراه و همزمـان با دیابت، تغییر و تعدیل میزان دریافت مواد غذایی هاییماریبپیشگیری و درمان عوارض مزمن و

ی،نفروپات باال و فشارخونعروقی، -یپیشگیری و درمان چاقی، لیپیدمی، بیماری قلب منظوربهلزوم در صورتشیوه زندگی

تغذیه در دیابت

48

گرفتن در نظرفردی، با صورتبهتوجه به نیازهای غذایی ، بدنی هاییتفعالبهبود سالمتی با انتخاب غذاهای سالم و انجام

و تمایالت شخصی و فرهنگـی و شـیوه زندگی در عین احترام به تمایالت فردی و نیز شدت تمایل وی به تغییر هاخواست

وضع موجود

:از اندعبارتکه در شرایط خاص صادق هستند، درمانیرژیم اهداف

ری که رشدونمو انرژی کافی در اختیار بیمار، طو قرار دادن، 5دیابت نوع مبتالبهسن و سال درباره بیماران کم -

غذایی و ورزشی معمول بیمار یهاعادتشود؛ واردکردن رژیم انسولین در مجموعه طبیعی کودك تأمین

غذایی و فعالیت بـدنی که از یهاعادت، تسهیل در تغییر 2دیابت نوع مبتالبهسن و سـال درباره بیماران کم -

بخشند مقاومت به انسولین کاسته و وضعیت متابولیک را بهبود

بهترین نتایج کهچنانآندر اختیار بیمار موردنیازانرژی و مواد غذایی قرار دادنحامله و شیرده، یهاخانمدرباره -

شـوند از آن حاصل

، ارائه آموزش نحوه اداره بیماری شوندیم ترشح انسولین درمان هایمحركدرباره سالخوردگانی که با انسولین یا -

حاد و مشكالت سطح قند خون هاییماریبپیشگیری از( افت قنـد خـون، )درمان نظورمبهتـوسط خـود بیمار

در رابطه با ورزش

ی و بدن هاییتفعالخطر ابتال به دیـابت هستند، کـاهش خطر بـا تشویق به انجام در معرضدرباره افرادی که -

کنند مصرف غذاهایی که کاهش وزن متوسط یا حداقل پیشگیری از افزایش وزن را تسهیل

ن تیم دیابت نیز جزئی از ای مبتالبهبه اهداف در رابطه با تغذیـه بیمار مستلزم تـالش تیمی هماهنگی است که فرد نیل

رخوردار و ب متخصص دارای مجوز در امور تغذیهکه یک شودیم باشد. به دلیل پیچیدگی مباحث مربوط به تغذیه، توصیه

در متن برنامه اداره دیابت و آموزش بیمار، عضو تیمی باشد که ایتغذیهالزم برای ادغام درمـان یهامهارتاز آگـاهی و

امون یر، بسیار ضروری است که تمـام اعضـای تـیم دارای دانش کافی پحالباایندارد. بر عهدهرا درمانیرژیممسئولیت

هـد( د )که الزم است تغییراتی در شیوه زندگی خویش دیابت مبتالبهبوده و نقش حـامی را برای فـرد ایتغذیهدرمان

تغذیه در دیابت

49

بردن به میزان و محتوای مواد غذایی که پی باهدفطبی شامل ارزیابی وضعیت تغذیه بیمار درمانیرژیم .باشند داشته

هاوضوعم، آموزش گذاریهدف، وضعیت بالینی، شیوه کنونی زندگی و میزان آمادگی برای تغییر آن، کندیم بیمار دریافت

تسهیل پایبندی به برنامه درمـانی، این برنامه باید منظوربهو مباحث مربوط به تغذیه و تحلیل و ارزیابی تمام موارد است.

پایش .گـردد زندگی و شرایط مالی افراد ذینفع تـدوین گرفتن مالحظات فرهنگی، شیوه در نظرفردی و بـا بر اساس

ت. ما ضروری اس ایتغذیهحاصل از سیاست پیامدهایبرای ارزیـابی هایهکلو وضعیت فشارخون، لیپیدها، A1C گلوکز و

.آوریمعمل است تغییراتی را در کل بـرنامه اداره و مراقبت در دیابت به موردنظر الزمنشدن به اهـداف نائل در صورت

روییانهماعتدال و کهدرحالیبخورند. تصور بر این است که افراد دیابتی نباید غـذایی را کـه دوست دارند، غلطبهگاهی

مـصرف شـود اشكالی ندارد. بـه مقـدار متوسـط از تمـام غذاها کهطوریبهدر مصرف مواد غذایی

:باشندمیوارد ذیل شامل م شوندمیاهدافی که در رژیم غذایی دنبال

دهدمیبدن را کاهش موردنیازکاهش مصرف غذا که انسولین . 5

گرددمیکاهش وزن که منجر به افزایش تأثیر انسولین در بدن . 2

باال فشارخونکمک به کنترل . 9

خون هایچربیکاهش سطح .4

کنترل وزن. 1

دیابت مبتالبه. بنابراین، فرد دارندوزنکاهش چاق هستند و نیاز به هاآننفر 8معموال 2دیابت نوع مبتالبهنفر 5۱ از هر

ی بدنی دارد. برای تعیین وزن استـاندارد از نمودار نمایه تـودهبایـد همیشه وزن خـود را در حـد طبیعی نگه

شود.میاستفاده

تغذیه در دیابت

51

برای (شودمی)یـا تزریق سازدمیبـدن . یعنی انسولینی که شودمی)چـــاقی(، باعـــث مقاومت به انسولین وزناضافه

عالوهبه. سازدمیمـسئله کنتـرل قند خون را مشكل این .نخواهد داشتپایین آوردن قنــد خــون کــار آیــی الزم را

و همچنین افزایش میزان چربی نمایدمی، بیمار را مستعد بیماری کلیوی و سكته مغزی فشارخونبا باال بردن وزناضافه

د با پایین آوردن وزن بدن قن توانندمیافراد همه .نمایدمیخون ناشی از چاقی بیمار را مـستعدابتالبه تـصلب شـرایین

.خـون خـود را بهتر کنترل نموده و سالمتی خود را بهبود بخشند

وضعیت چاقی بـدن، بهتـر تردقیقای ارزیابی روشی بـرای تعیـین میـزان چاقی است. بر (BMI)شاخص توده بدنی

دور باسن همراه باشد. برای تعیین میزان شـاخص تـوده بـدنی بایـد وزن خود اسـت این شاخص با نسبت دور کمر به

.سـانتیمتـر تقسیم نمایید برحسبکیلوگرم را بر مجذور قد برحسب

ی بدنیبندی نمایه تودهطبقه

الغر()وزن = کمبود 2۱کمتر از

= وزن طبیعی 2۱ – 3/24

وزن= اضافه 21 – 3/23

(یکدرجهچاقی متوسط )= چاقی 9۱ – 3/94

(دودرجهچاقی شدید )= چاقی 91 – 3/93

چاقی درجه سه(شدید )= چاقی خیلی به باال 4۱

تغذیه در دیابت

51

ی غذاییبرنامه

هرم مواد غذایی

و حبوبات اسـت و توصـیه زمینیسیبشـامل غالت و نان و -پایین هـرم-شكل هرم به نحوی طراحی شده که قاعده آن

هاگوشتهستند. گروه هامیوهو هاسبزیکـه غذاهای این گروه بیش از غذاهای دیگر مصرف شوند. گـروه بعـدی شودمی

ود محدود ش هاآنولـی بایـد مقـدار مصرف ،باشندمیو مـواد مغـذی هاویتامینو هاپروتئینو شیر منابع بسیار مهمی از

.باشندمیزیرا این غذاها دارای چربی و کـالری زیـاد

و این بدان معنی است گیرندبرمیرأس هرم( را در )فقط مثلث کوچكی در باالی هـرم جاتشیرینیو هاروغن، هاچربی

ت و برای ارتقاء سالم شوندنمیغـذای اصـلی توصیه عنوانبهنمود. این نوع غذاها مصرفکمرا به مقدار هاآنکه بایستی

.ممنوع نیست هاآنقند خون در محدوده طبیعی باشد مصرف مقادیر کمی از کهدرصورتینیـستند. ولـی موردنیاز

و مصرف بیشتر غالت، میوه مرغتخم و محـصوالت حیـوانی مانند شیر، پنیر و هاگوشتهرم مواد غذایی بر کاهش مصرف

.ورزدمیو سـبزیجات تأکید

غذای گروه دیگر مصرف شوند ولـی غـذاهای جایبه توانندنمیاید به این نكته توجه داشت که غذاهای یـک گـروه هـرم ب

یگزین برنج نمود ولـی نان را جا توانمیمثال در گروه غالت طوربهجایگزین هم نمود. توانمیموجـود در یـک گروه را

.جـایگزین میـوه یـا گوشت کرد تواننمینـان را

مواد غذایی یهاگروه

گــروه نــان و غــالت و مــواد نشاسته

. کربوهیدرات دانندمیعامـل افـزایش قنـد خون ناشی از مصرف غذا تریناصلیو ترینمهمرا هاکربوهیدراتامروزه

ند آورنده ق به میزان انسولین مصرفی بیمار و یـا در مـورد بیمـارانی کـه از داروهای پایینمصرفی را بایـد بـا توجه

.توزیـع نمـود هاوعده اصلی غذا و میان هایوعده، بین هاآن، با توجه بـه میـزان قند خون نمایندمیخون استفاده

تغذیه در دیابت

52

از بروز هیپوگلیسمی )افت قند خون( و یا هایپرگلیسمی تواندمیدر طـول روز شدهتوصیهتوزیع کربوهیدرات غذاهای

.)افـزایش قنـد خون( جلوگیری کند

هر .احد از گـروه نـان و غـالت استفاده نمودو 55الی 6 توانمیشخص در طی روز موردنیازا توجه به میزان کالری ب

سانتیمتر 2۱×2۱یک برش ،م نان لواشگر 9۱یک کف دست نان معادل :باشدمیواحد نان و غالت شامل مقادیر زیر

لیوان برنج یا نصف سومیک ،سانتیمتر 7×7یک برش نان بربری ،سانتیمتر 5۱×5۱نان سنگک و تافتون یک برش

و تا سه د ،پخته کوچک زمینیسیبیک عدد ،، عدس یا نخود یا ذرت پختهلوبیاچیتینصف لیوان ،شدهپختهماکارونی

.خشک برشتوكلیوان چهارمسه ،سه لیوان ذرت بوداده )پاپكورن( بدون روغن ،دارسبوسعدد بیسكوییت

و مصرف دشونمییافت جاتشیرینی، ماکارونی و زمینیسیبمانند برنج، نان، اینشاستهبیشتر در مواد هاکربوهیدرات

.ممنوع نیست بلكه الزم و ضروری است تنهانه شدهتوصیهبـه مقدار هاآنهمـه انـواع

کم ، رژیم غذائیرسدمی نظر به غذا از پس قند کاهش در ایعاقالنه رهیافت کم کربوهیدرات غذائی هایرژیم اگرچه

توصیه از دیابت مراقبت در نماید( محدود g/day 59۱زیر به را روزانه دریافتی کربوهیدرات کل )که کربوهیدرات

.گرددنمی

تغذیه در دیابت

53

فرض این بر این اعتقاد است داشته وجود گردد، محدود سوکرز بایستی اینكه خصوص در درازمدتی اعتقاد تاریخی طوربه

،نمایندمی تشدید هیپرگلیسمی را لذا و شدهجذب و هضم هانشاسته از ترسریع سوکرز نظیر قندهایی که بود استوار

جایگزین سوکرز که مطالعه 2۱تقریبا در .کنندنمی تأیید استدالل این با را قندها محدودیت موجود شواهد حالبااین

غذاهای گلیسمیک تأثیر .نداد نشاسته افزایش کالری هم مقادیر از بیشتر را گلیسمی سوکرز گردید، هاکربوهیدرات سایر

دستگاه کفایت زیرا نمود بینیپیشقند(، مقابل در هانشاسته) هاآن ساختمان به توجه با تواننمی را کربوهیدراتی

گلوکز %5۱۱ به سرعتبه هضم طی عمل هانشاسته .باالست گلوکز به نشاسته پلیمرهای تبدیل در انسان گوارشی

گلوکز از تر پائین فروکتوز گلیسمیک اندیس .شودمی متابولیزه فروکتوز و گلوکز به سوکرز مقابل در ،گردندمی متابولیزه

عوامل .است شدهداده نسبت کبدی گلیكوژن صورتبه آن شدن ذخیره و آن جذب سرعت بودن پائین به که است

آمیلوپكتین، نشاسته )آمیلوز، طبیعت الکتوز(، سوکرز، فروکتوز، )گلوکز، قند نوع کربوهیدرات، مقدار ازجمله متعددی

عدم شدت غذا، صرف پس از و ناشتا گلوکز غلظت غذا، شكل و ذرات یاندازه غذا، پخت و فرآوری مقاوم(، ینشاسته

)گرم( مقدار اگرچه .دارند تأثیر گلیسمیک غذاها پاسخ بر هاکربوهیدرات تأخیری اثر یا دوم غذائی یوعده و گلوکز تحمل

شمارش با یا )گرم( کربوهیدرات کل ، کنترلدهندمی قرار تأثیر تحت را خون گلوکز سطوح غذا هایکربوهیدرات نوع و

تغذیه در دیابت

54

مطالعات .است گلیسمی کنترل به در دستیابی کلیدی استراتژی جانشینی، فهرست از استفاده با یا و کربوهیدراتی

هایپاسخ کنند انتخاب قندها و هانشاسته از انواع مختلفی از شد داده اجازه بیماران به وقتی که اندنموده گزارش متعددی

بار و اندیس از استفاده است ممكن حالبااین .بود کل، یكسان کربوهیدرات مقدار بودن برابر صورت در گلیسمیک

گرم 51 هر کربوهیدراتی، شمارش در .باشد مفید از غذا پس خون قند کنترل در بیماران از تعدادی در گلیسمی

.شودمیواحد کربوهیدرات در نظر گرفته یک باشد، که منبعی هر از کربوهیدرات

دیابتی افراد به اینكه هم هنوز کرد، توجیه آن گلیسمی اندیس یپایه بر تواننمی را سوکرز محدودیت اگرچه

قبیل این زیرا ؛است خوبی یتوصیه دهند خرج به احتیاط سوکرز زیادی مقادیر از غنی غذاهای مصرف از کنیم توصیه

حاوی غذاهای و سوکرز .هستند چربی توجهیقابل مقادیر حاوی دارند، زیادی کل کربوهیدرات اینكه بر عالوه غذاها

.نمود مصرف سالم رژیم یک قالب در بایستی همچنین را سوکرز

گلیسمیک بار و گلیسمیک اندیس

یماده اگر .گرفته است صورت گلوکز بر هاکربوهیدرات فیزیولوژیک اثرات یمقایسه منظوربه غذا گلیسمی بندی شاخص

گلیسمی اندیس برای شدهمعین ارقام شود نظر در سفید نان گلوکز، بجای گلیسمی اندیس گیریاندازه برای مرجع غذائی

کمتر گلیسمی اندیس غذائی که مواد .گیردنمی اندازه را قند افزایش سرعت گلیسمی اندیس .نمود ضرب 7/۱در باید را

گلیسمی اندیس با را 7۱از و باالتر متوسط را 11-7۱اندیس با غذائی مواد و پائین اندیس با غذائی مواد را دارند 11از

.گویندمی باال

هر وعده معمول در کربوهیدرات هایگرم تعداد نمودن ضرب با غذائی رژیم الگوهای و غذاها (GL)گلیسمیک بار

.گرددمی محاسبه گلیسمی اندیس و غذائی

تغذیه در دیابت

55

. گروه سبزیجات2

سه الی پنج واحـد از گـروه ســبزیجات در روز اســتفاده نمــود. توانمیشخص موردنیازبـا توجـه بـه میـزان کـالری

نصف لیوان سبزیجات پخته مانند هویج، ،یک لیوان سبزیجات خام :باشدمییــک واحــد ســبزی معادل مقادیر زیر

فرنگیگوجهنصف لیوان آب سبزیجات مانند آب ...، لوبیا،

جاتمیوه. گروه 3

در روز اســتفاده نمــود. یــک جاتمیوهدو الـی چهار واحد از گروه توانمیشخص موردنیاز با توجه به میزان کالری

،نصف لیوان کمپوت میوه ،نصف لیوان آبمیوه ،یک عدد میوه تازه متوسط :باشدمیواحد میوه معادل مقـادیر زیـر

لیوان میوه خشک نظیر انواع برگه چهارمیک

آن هایفرآورده. گروه شیر و 4

آن در روز اســتفاده نمــود. هایفراوردهدو الی سه واحد از گروه شیر و توانمیشخص موردنیازا توجه به میزان کـالری ب

دو لیوان دوغ ،یک لیوان شیر یا ماست :باشدمیآن معادل مقادیر زیـر هایو فرآوردهیــک واحــد شــیر

آن هایجانشینو . گوشت5

.دو الی سه واحد از گروه گوشت در روز استفاده نمـود توانمیشخص موردنیازکـالری با توجه به میزان

یک قوطی ،مرغتخمیک عدد ،شدهپختهگوشت یا مرغ یا ماهی گرم 9۱: باشدمییک واحد گوشت معادل مقادیر زیر

زمینیبادامدو قاشق غذاخوری کره ،نصف لیوان سویا(، گرم 9۱کبریت پنیر )

هاشیرینیو هاچربی

هاچربی

تغذیه در دیابت

56

یــک قاشــق غــذاخوری ،یک قاشق مربـاخوری روغـن، کره، سس مایونز :باشدمییک واحد چربی معادل مقـادیر زیر

دو قاشق غذاخوری خامهم(، گر 51) ایخامهپنیــر

چربی غذائی دریافت هدف دیابتی، بیماران مطلوب غذائی چربی مقدار خصوص در مخصوص اطالعات فقدان به دلیل

درصد انرژی کل دریافتی و 21-91به چربی کل است شدهتوصیه .باشدمی CVDبیماران برای شدهتوصیه مقادیر همان

E 7%>SFAs وTFAs از غنی غذائی رژیم تأثیر ظاهرا .یابد کاهش حداقل به یا حذفPUFAs اثرات لیپیدها با بر

MUFAs کاهش کلسترول برای لذا است، مشابهLDL با توانمیاز اسیدهای چرب اشباع را حاصل انرژیPUFAs یا

MUFAs .جایگزین نمود

هاشیرینی

چهار عدد ،دو عدد شیرینی خشک ،یک عدد کلوچه کوچک ،نصف لیوان بستنیهر واحد از این گروه معادل است با

بهتر است بیشتر از یک .جایگزین هم گردند توانندمیمــواد غــذایی کــه در یــک گروه قرار دارند ،شكالت کوچک

.مصرف نشود هرروزطـی هاشیرینیو هاچربیواحد از گروه

تـه . البگذارندنمیغذاهای حـاوی کربوهیدرات بر میزان قند تأثیر اندازهبهغذاهایی که حاوی پروتئین و چربی هستند

کربوهیـدرات تبـدیل خواهد شد و تأثیر کوچكی بـر پس از گذشت چنـد سـاعت بـه شدهمصرفنیمـی از پـروتئین

بر قنـد خون تأثیرگذار توانندمیوقتی به مقدار زیاد دریافت گردند هاچربیمیـزان قنـد خـون خواهـد داشـت و همچنین

.اعتدال ضروری است نیز رعایتباشند پس در مـصرف پـروتئین و چربـی

حاوی هاسسو اغلب هاروغنکره، خامه، .ر و ماست حاوی پروتئین هستند، حبوبات، شیمرغتخمگوشت، مرغ، ماهی،

.چربی هستند

دهشتوصیه. مقـدار کندمیتعـدیل فیبر غذایی با طـوالنی کـردن زمــان گــوارش، ســطح قنــد خـون بعـد از غـذا را

اتجمیوهکـه بـرای تـأمین آن بـر مـصرف حبوبـات، سبزیجات، باشدمیگــرم در برنامــه غذایی روزانه 9۱-2۱ فیبــر

تغذیه در دیابت

57

.دارد (. فیبر همچنین تأثیر مطلوبی بر میزان کلسترول )چربی خونگرددمی، تأکیـد باشندمیو غـالت کـه حـاوی فیبـر

( g/day 1۱ تقریبا)فیبر زیادی مقادیر مصرف لیپمی و انسولینمی گلیسمی، بر فیبر اثرات مفید بروز جهت ظاهرا

.است ضروری

به مقـدار کـافی آب مصرف نمایند. مصرف مقادیر کـافی شودمیبیماران مسن توصیه خصوصبهبه کلیه بیماران دیابتی

.دیگر ضروری است هایبیماریقبـل و هنگـام ورزش و در زمـان بروز ویژهبهآب

وگیری مواد بر جل . اینباشندمیـامین ای و بتاکـاروتن و ویتامین آ اصـلی شـــامل ویتـــامین ث، ویت هایاکسیدانآنتی

کمک کرده و موجب پیشگیری از بروز شوندمیطبیعی در بدن تولید طوربهکـه رسانیآسیبمواد آورزیاناز اثرات

از: مرکبـات، فلفـل سـبز، اندعبارتمنـابع ویتـامین ث ترینمهم .گردند هاآنقلبی و ممانعت از پیشرفت هایبیماری

منـابع ترینمهم زمینیسیب، اسفناج و فرنگیتوتکلـم بروکلی، سبزیجات برگی شكل سبز، کیوی، کلم، طالبی،

.از: روغـن گیاهی، جوانه گندم، آجیل، غالت، آووکادو اندعبارت هایویتامین

ز: هـویج، ا اندعبارتمنابع آن ترینمهم. شودمیمین آ و در بدن تبدیل به ویتا باشدمیبتا کاروتن پیش ساز ویتامین آ

.یا سبزیجات با برگ سبز و زرد هامیوه درواقع، کلـم بروکلی، طالبی، هلو، زردآلو کدوحلوایی

مصنوعی یهاکنندهشیرین

ندارد. سوربیتول،وجود سوکرز جایبه ایتغذیه یهاکنندهشیرین جایگزینی خصوص در ایمالحظهقابل مزیت هیچ ظاهرا

هم که هستند قندهای الكلی معمولی نشاسته، یهیدروژنه های هیدرولیزات و الکتیتول ،ایزو مالت گزیلیتول، مانیتول،

الكلی قندهای این ازآنجاکه .دارند هاکربوهیدراتسایر و سوکرز کمتری از کالری هم و دارند پائینی گلیسمیک اندیس

همان به است ممكن الكلی قندهای با شده شیرین غذاهای لذا، ،شوندمی پیوند چربی با اغلب نیستند، آب در محلول

مصرفی معمول مقادیر در .داشتند (اندشده هاآن جایگزین قندها این )که اصلی غذاهای که باشند داشته کالری میزان

مصرف از پس بیماران بعضی .است ناچیز قندها جایبه هاکنندهشیرین این جایگزینی اثر در مصرفی کالری کاهش

تغذیه در دیابت

58

در ویژهبه اسهال باعث است ممكن زیاد مصرف و اندنموده گزارش معدی ناراحتی ،هافرآورده این با شده شیرین غذاهای

.گردد کودکان

الكل:

کسانی به الكل ترك .دارد کاربرد نیز هادیابتی در است شدهتوصیه عمومی یجامعه در الكل مصرف برای که احتیاطاتی

باید دارند پیشرفته نوروپاتی پانكراتیت، ازجمله پزشكی مشكالت که بیمارانی و باردار زنان نیز و دارند الكل به اعتیاد که

اینكه بر عنایت با .شود نظر گرفته در غذائی یبرنامه بر عالوه دیابتی افراد تمام در بایستی الكل مصرف گردد. توصیه

مصرف درازای غذائی هیچ الكل، اثرات هیپوگلیسمی با مقابله جهت نیز و ندارد انسولین به نیاز شدن متابولیزه جهت الكل

.گردد حذف نبایستی الكل،

هاریزمغذی

در اکسیدانآنتی هایویتامین مكمل تجویز به ایعالقه دیابتی، بیماران در احتمالی اکسیداتیواسترس افزایش به دلیل

معرض در بیشتر که دیابتی بیماران .است ضدونقیض خصوص این در گرفتهانجام مطالعات اما ؛است شده ایجاد هادیابتی

:از اندعبارت باشد مفید هاآن در مكمل تجویز است ممكن و بوده کمبود

یا باردار زنان سالمندان، مطلق، گیاهخواران، کنندمی( دریافت VLCDs) کالریکمغذایی بسیار هایرژیمبیمارانی که

کنترل که بیمارانی ،یابدمی تغییر داروها از بعضی دریافت اثر در هاآن مواد غذائی متابولیسم که بیمارانی شیرده،

بر .شوندمی نگهداری ویژه مراقبت هایمحیط در که بیمارانی و دارند( )و گلیكوزوری نیست مطلوب هاآن متابولیكی

به حساسیت افزایش و وزن سالمتی، کاهش در کروم یاری مكمل از استفاده بودن مفیدشواهد FDAاخیر بیانیه اساس

را دریافت نكنند µg/day 21-2۱ یشدهتوصیهمقدار که افرادی برای مگر کروم یاری لذا مكمل .است ناکافی انسولین

.شودنمیتوصیه

تغذیه در دیابت

59

برای کودکان و نوجوانان دیابتی MNTمداخالت

کودکان در 1 نوع دیابت

قد و وزن احتمالی علل .است طبیعی تكامل و رشد حفظ ،5 نوع دیابتی نوجوانان و کودکان برای عمده ایتغذیه هدف

است کالری ممكن محدودیت .کالری زیاد محدودیت و ناکافی انسولین گلیسمی، ضعیف کنترل :از اندعبارت ناکافی

دیگری علل .است گلوکز خون کنترل روش انسولین تعدیل بجای غذا نمودن محدود که باشد غلط اعتقاد این ینتیجه

است ممكن وزن افراطی افزایش .جذب سوء سندرم و تیروئید اختالالت از اندعبارت ندارند دیابت مدیریت با ارتباطی که

:از اندعبارت وزن افزایش دیگر علل .انسولین باشد زیاد تزریق یا هیپوگلیسمی افراطی درمان زیاد، کالری دریافت اثر در

.هیپوتیروئیدیسم و پائین جسمانی فعالیت سطوح

نیازهای ظاهرا. است شدهداده تشخیص تازگیبه هاآن دیابت که کودکانی .دارد ایتغذیه ارزیابی به بستگی ایتغذیه نسخه

از انرژی احتیاجات تعیین برای توانمی .است غیر دیابتینوجوانان و کودکان مشابه دیابتی نوجوانان و کودکان ایتغذیه

DRIs رشد دهندهنشان اگر معمول کالری دریافتی ایتغذیه از تاریخچه باشد بهتر است ممكن حالبااین .کرد استفاده

انرژی احتیاجات ازآنجاکه .کرد استفاده انرژی ازنظر نوجوان و فردی کودك نیازهای تعیین برای باشد طبیعی تكامل و

حداقل غذائی یبرنامه وزن، شاخص توده بدنی و قد، است، ارزیابی متغیر سرعت رشد و جسمانی فعالیت سن، به بسته

دادن سوق از باید اما ؛است ضروری طبیعی تكامل و رشد برای خوب متابولیک کنترل .شودمی توصیه باریک هرسال

کودك که زمانی و باشد کافی باید کالری .شودنمی توصیه قند کنترل منظوربه اشتهاداشتن بدون غذا مصرف به کودك

.گرددمیمحدود شدن باشد چاق حال در

خانواده ایشان و 5 نوع دیابتیک کودکان به را الزم پذیریانعطاف اختصاصی انسولینی هایرژیم و غذائی هایبرنامه

نظم به را جسمانی نامنظم فعالیت و اشتها متغیر سطوح و غذائی هایبرنامه ،هابندیزمان رهیافت این .دهندمی

اغلبخورند. می غذائی هایوعده فواصل به بسته وعده میان سه تا دو و وعده سه عموما سن کم کودکان .آورنددرمی

اصلی هایوعده فواصل در از هیپوگلیسمی پیشگیری به هاوعده میان .بخورند کوچک و کم را هاوعده دهندمی ترجیح

تغذیه در دیابت

61

سپس .دهند ترجیح را غذائی یوعده سه است بیشتر ممكن سال ده از باالتر و تربزرگ کودکان .کندمی کمک غذائی

داخل در انسولین رژیم جاسازی و تطبیق برای گلوکز خون کنترل هایآزمون از آمدهدستبه اطالعات از توانمی

.کرد استفاده ورزشی و غذائی هایبرنامه

و نوجوانان کودکان .گیرد قرار موردبحث اشخانواده و کودك با و تعیین بینانهواقع صورتبه بایستی خون گلوکز اهداف

خطر آن کاهش عوامل لذا .دارند عروق کرونری قرار هایبیماریمعرض در خود غیر دیابتی همساالن از بیشتر دیابتی

نیز بایستی نوجوانان و کودکانبرای NCEP هایتوصیه و گردد پیگیری منظم طوربه باید لیپیدی ضروری هست. سطوح

.شوند رعایت

نوجوانان و کودکان در 2 نوع دیابت

افزایش با انسولین به مقاومت .است همراه نوجوانان و کودکان در 2 نوع دیابت شیوع افزایش با کودکی دوران چاقی

.است یكسان ساالنبزرگ و کودکان در 2 نوع دیابت پیشرفت الگوی که دهدمی نشان کودکان چاقی

رشد و تكامل بهبودی وزن، افزایش توقف شامل نوجوانان و کودکان 2 نوع دیابت در زندگی شیوه آمیزموفقیت تغییر

ازجملهمرتبط هایبیماری باید همچنین ایتغذیه هایتوصیه .است A1Cو خون گلوکز اهداف به دستیابی و طبیعی

غذائی پرکالری، مواد کاهش دریافت برای رفتاری اصالح هایاستراتژی .شود شامل را لیپیدمی دیس و خون پرفشاری

ضمن و شكر( قند از غنی و گازدار هاینوشابه )مثل هانوشیدنی و مفصل( دسرهای )مثل پر کربوهیدرات و پرچرب

نشان مطالعاتبرخی .شوند گرفته نظر باید در خانواده کل برای منظم جسمانی فعالیت و سالم غذائی عادات به تشویق

فیبر، چربی کل، به مربوط ایتغذیه هایتوصیه اندتوانسته نوجوانان و کودکان %50 از کمتر متأسفانه که دهندمی

کروم، برای DRIمقادیر با مینرال/ویتامینمولتی یاری است مكمل ممكن .نمایند رعایت را غالت و هاسبزی ،هامیوه

الزم باشد. Dویتامین مخصوصا و روی منیزیم،

تغذیه در دیابت

61

درمان در متفورمین ماندند، ناکام خون گلوکز اهداف به دستیابی در تنهائی به زندگی شیوه هایاستراتژی که زمانی

نیز انسولین گلیسمی به کافی کنترل به حصول برای است ممكن .است شده دیده سالم و مؤثر نوجوانان دوم نوع دیابت

.باشد نیاز

برای بارداری و دیابت MNTمداخالت

اهمیت زیادی بارداری حین در خون گلوکز نمودن طبیعی یا دیابت بارداری دارند بارداری از قبل دیابت که زنانی برای

با دریافت کافی یتغذیه تأمین و مطلوب سطحی در خون گلوکز کنترل حفظ و دستیابی به کمک MNTاهداف .دارد

هایتوصیه .طول بارداری است در جنین و مادر ضروری معدنی مواد و هاویتامین و مناسب وزن افزایش برای الزم انرژی

.است غیر دیابتی زنان مشابه ظاهرا شیردهی و بارداری حین ایتغذیه

بروز کاهش در خون گلوکز طبیعی تقریبا سطوح به دستیابی توانائی و بارداری از قبل مشاوره است شدهداده نشان

.است بوده مؤثر بارداری از قبل دیابت با مادران از متولدشده نوزادان در هاناهنجاری

احتیاجات کالری اگرچه .است نوسان در اغلب خون قند میزان اول، ماههسه جریان در هورمونی تغییرات به عنایت با

در .باشد تغییرات متابولیک داشته با تعدیل به نیاز غذائی یبرنامه است ممكن ،کندنمی تغییر بارداری از قبل به نسبت

نیاز .داشت بر حذر درمان افراطی از را هاآن و داد آموزش زنان به بایستی بارداری حین هیپوگلیسمی خطر افزایش مورد

هایهفتهمابین گرفتهانجامغربالگری دیابت بارداری دلیل .یابدمی افزایش بارداری سوم و دوم یماههسه طی انسولین به

بارداری نیز همین است. 28-24

بایستی پیگیری مادر وزن افزایش و است ضروری جنین رشد موردنیاز اضافی کالری تأمین برای غذائی برنامه تعدیل

توزیع خون مادر گلوکز پاسخ و غذائی عادات بر اساس بایستی دریافتی کربوهیدرات و انرژی بارداری طول در .شود

از جلوگیری غذا برای صرف مقدار و زمان ثبات حفظ اما کرد تعدیل غذائی دریافت با را انسولین رژیم توانمی .گردد

هایوعده میان و کوچک غذائی هایوعده اغلب .است ضروری جنین، توسط گلوکز مداوم برداشت از ناشی هیپوگلیسمی

ضروری گرسنگی کتوزیس و شبانه هیپوگلیسمی احتمال از پیشگیری جهت شب آخر وعده میان اغلب .است نیاز مكرر

تغذیه در دیابت

62

کتوزیس اصالح و پیشگیری و اهداف تأمین شدن مشخص برای خون گلوکز سطوح و غذا دریافت هاییادداشت .است

.است ضروری

کتوزیس وجود و خون گلوکز کنترل دریافتی، مغذی مواد و کالری تا است موردنیاز نیز پیگیری منظم هایویزیت

گرسنگی کتوزیس دهندهنشان تواندمی بارداری جریان در خونی یا ادراری های کتون .شوند مدیریت و بررسی گرسنگی

هایوعده بین زیاد یفاصله یا غذائی، هایوعده میان یا هاوعده حذف کربوهیدرات، یا انرژی ناکافی دریافت از ناشی

در جریان بارداری با کاهش بهره هوشی کتونمی .باشد صبحانه( و شب یوعده میان بین ساعت 5۱ )مثال غذائی اصلی

نمایند. آزمون صبحانه از قبل ایدوره صورتبهرا ها کتون که داد آموزش زنان به بایستی و دارد ارتباط کودکان در

MNT مطلوب بتواند تغذیه که است شده کنترل کربوهیدرات با ایتغذیه و غذائی برنامه شامل اساسابرای دیابت بارداری

طبیعی خون قند و حفظ دستیابی مناسب، وزن افزایش برای کافی انرژی و نماید تأمین جنین و مادر سالمتی برای را

خون گلوکز هاییادداشت و ارزیابی فردی به بسته ایویژه ایتغذیه و غذایی هایتوصیه .باشد داشته کتوزیس فقدان و

غذائی یبرنامه پیشبرد در را فرد تواندمیوزن افزایش و اشتها ناشتا، های کتون خون، گلوکز پیگیری .شودمی تعیین

.کند هدایت ایبارده طول در غذائی یبرنامه تعدیل در و اختصاصی و مناسب

هدایت را درمانیتغذیه هایادداشت پیگیری .کنند دریافت MNTبدو تشخیص در با دیابت بارداری بایستی بیماران تمام

هفته )بدون 5-2 بافاصله بار دو در خون گلوکز میزان اگر .شوندمی انسولین استفاده به نیاز تعیین برای و کندمی

بیمار پایبندی عدم اثر مداوم در طوربه خون قند یا بود موردنظر مقادیر از بیشتر غذائی(، هاییادداشت از واضح توجیهی

کتون آزمایش و وزن افزایش یا فقدان افزایش .شودمی افزوده بیمار رژیم به درمانی ماند، انسولین باقی باال MNTبه

نه یا کند خودداری تراپی انسولین از تا نمایدمی هدف حفظ محدوده در را خود خون قند بیمار اینكه تعیین در تواندمی

.باشد مفید

در میان وعده توزیع گردد. کربوهیدرات 2-4و متوسط تا کوچک غذائی یوعده سه در روز طول در باید کربوهیدرات

زیاد صبح در و کورتیزول مقدارشان رشد هایهورمون چون ،گرددنمی تحمل هاوعده سایر یاندازهبه صبحانه یوعده

تغذیه در دیابت

63

معموال .دارند نیاز گرم در روز کربوهیدرات 571حداقل به زنان تمام .است مناقشه و بحث محل کربوهیدرات نوع و ؛است

صبحانه غذائی یوعده در هاکربوهیدرات .است نیاز نصف شب کتوزیس شدت کاهش برای شب آخر در ی آ وعده میان

امر این جبران برای .شوندنمی تحمل هاوعده سایر خوبیبهرشد، و کورتیزول هایهورمون سطوح افزایش به دلیل

غذاهای از توانمی گرسنگی ارضای برای .باشد داشته صبحانه در گرم کربوهیدرات 9۱ ابتدا در بتواند م غذائی یبرنامه

.دهندنمی افزایش خیلی را خون گلوکز زیرا میزان کرد، استفاده پروتئینی

دیابت حاملگی، محدودیت کالری به مبتالبه چاق زنان در گرفت، نظر در بااحتیاط بایستی را کالری محدودیت اگرچه

مادر گیری کاهش وزن و کتونمی افزایش بدون بتواند کیلوکالری در روز( م 57۱۱-58۱۱مقدار دریافتی ) %9۱میزان

بارداری برای جریان وزن در افزایش الگوی .نیست توصیه قابل مقدار این از کمتر مقادیر .دهد کاهش را هیپرگلیسمی

دیابت مبتالبه چاق و وزناضافهدارای زنان برای وزن کاهش .باشد غیر دیابتی زنان مشابه بایستی GDM مبتالبه زنان

باشد. مناسب تواندمیکربوهیدرات و انرژی متوسط محدودیت حالبااین ؛شودنمی حاملگی توصیه

کمک غذا از پس و ناشتا هیپرگلیسمی کنترل نیز و انسولین به نسبت محیطی مقاومت بر غلبه در تواندمی نیز ورزش

ورزش ایده آلشكل .کرد استفاده مادر گلیسمی بهبود جهت درمانیرژیم به کمک عنوانبه توانمی را ورزش .کند

.گرددمی توصیه اغلب غذا صرف از پس سریع رویپیاده اما نیست، مشخص

در سالمندان MNTمداخالت

در را سالمندان زیادی عوامل .یابدمی افزایش ایمالحظهقابل طوربهو عدم تحمل گلوکز دیابت شیوع سن، افزایش با

چربی، بافت افزایش انسولین، به مقاومت افزایش و سن به وابسته انسولین تولید کاهش :دهندمی قرار دیابت معرض

ترینعمدهانسولین به مقاومت ظاهرا .هابیماری از بعضی وجود و وراثت دارو، چندین مصرف جسمانی، فعالیت کاهش

.است فاکتور

تغذیه در دیابت

64

-9۱انرژی سالمندان، احتیاجات ورزش، الگوهای و چربی( بدون توده )کاهش سالمندان بدن ترکیب در تغییر به دلیل

شاخص اعتمادترینقابل .است شایع چاقی از بیشتر سوءتغذیه سالمندان در .است اندغیرسالم ساالنبزرگ از کمتر 2۱%

بیش وزن غیرارادی یا کاهش کل، افزایش در .است بدن وزن در تغییر احتماال سالمندان، در نامطلوب ایتغذیه وضعیت

از نگرانی به دلیل .است ایتغذیهعلت ارزیابی وجود به نیاز یدهندهنشان ماه 6 از کمتر در بدن %5۱ یا پوند 5۱ از

وزن حفظ یا دستیابی به قادر فرد را و کند تأمین را ایتغذیه نیازهای که غذائی رژیم یارائه سالمندان، در سوءتغذیه

اهمیت کربوهیدرات مقدار و ثبات زمان .است ضروری خوشمزه باشد، و کند کمک خون گلوکز کنترل به نماید، معقول

.باشد ضروری DRIsتأمین مینرال برای/ویتامینمولتی مكمل است ممكن .دارد

هیپراسموالرهیپرگلیسمی یعنی دیابت جدی مشكل به منجر تواندمی حاد دهیدراسیون و هیپرگلیسمی سالمندان، در

(HHS) مبتالبه که بیمارانی .گردد HHS ،از ) باالئی بسیار خون قند هستندmg/dl 28۱۱-4۱۱ با میانگینmg/dl

تشنج از اغلب هاآنروانی و وضعیت هستند دهیدراته ایمالحظهقابل طوربه بیماران این .دارند ها، کتون بدون( 5۱۱۱

.دارند کتوزیس و از لیپولیز برای پیشگیری کافی انسولین دارند HHSکه بیمارانی .است متغیر کما یا توهم تا خفیف

.است کنترل هیپرگلیسمی برای انسولین از پائینی دوز و کافی مایعات تجویز شامل درمان،

تغذیه مراقبت فرآیند

تشكیل هادیابتی برای MNTنمودن اجرائی در مورداستفاده ثابت و مشخص مراحل از (NCP)تغذیه مراقبت فرآیند

اجرا جلسات گروهی صورتبه دیگر برخی برای و انفرادی صورتبه را MNTافراد برخی برای فرآیند این .است یافته

پیگیری و و کنترل ایتغذیه یمداخله ،ایتغذیه تشخیص ،ایتغذیه ارزیابی :است زیر موارد شامل NCP. گرددمی

دیابت خودکنترلی در خصوص آموزش فردی مداخالت با مقایسه در گروهی مداخالت نتایج .مجدد ارزیابی و ایتغذیه

.اندداشته مشابهی مثبت نتایج

تغذیه در دیابت

65

ایتغذیه ارزیابی

با مرتبط مشكالت تشخیص برای که است بیمار با مواجهه حین در و قبل یاخذشده اطالعات شامل ایتغذیه ارزیابی

است. شدهارائهباکس زیر در ارزیابی اطالعات از ایخالصه .گرددمی اخذ تغذیه

ایتغذیه تشخیص

درمان آن مسئول که متخصصین تغذیه مستقال کندمی تشریح ی آ تغذیه وضعیت در را عواملی ایتغذیه تشخیص

نماینده عالئم Sنماینده اتیولوژی و Eنماینده مشكل، Pکه شودمی نوشته PESفورمت در ایتغذیه تشخیص .هستند

.شودمی اشاره PES از اینمونه. در زیر به هاستنشانهو

غذائی عالی خودنمائی عادات علیرغم هیپرگلیسمی به شكل که (E)انسولین بودن ناکافی از ناشی، (P)گلوکز سطوح تغییر

.(S) کندمی

تغذیه در دیابت

66

ایتغذیه یمداخله

.مداخالت درآوردن اجرا به و ایتغذیه مداخالت طراحی :هستند جدا و مشخص فرآیند دو شامل ایتغذیه مداخالت

هرکدام به دستیابی زمان و انتظار مورد نتایج با همراه مشكل اتیولوژی اساس بر رفتاری اهداف و اختصاصی غذائی برنامه

.است استوار هاآن از

غذائی یبرنامه طراحی

تمایل بیمار اگر و نمود طراحی توانمی را اولیه غذائی یبرنامه تغذیه، و غذا ارزیابی از آمدهدستبه اطالعات از استفاده با

شروع هامغذی درشت و کالری از گروهی ینسخه با غذائی یبرنامه .گرددمی ارائه غذائی منوی از اینمونه باشد داشته

خالی فرم از توانمی .گرددمی تعیین ضرورت برحسب فرد معمول غذائی دریافت تغییر با آن جایبه بلكه شودنمی

استفاده ضرورت صورت در غذائی رژیم و تغییر غذائی معمول یادداشت برای زیر غذائی یبرنامه ینمونه در مورداستفاده

.کرد

برای وعده غذائی هر در کربوهیدرات واحد 9-4با غذائی یبرنامه اغلب ،کنندمی دریافت MNTتنها که بیمارانی برای

شروعم وعده هر میان واحد کربوهیدرات در دو یا یک لزوم صورت در و مردان واحد کربوهیدرات برای 4-1و زنان

<mg/dl 59۱غذا از قبل کنترل گلوکز از هدف ،گرددمی توصیه غذا از بعد ساعت 2 و قبل خون گلوکز کنترل .گرددمی

.باشدمی < mg/dl 58۱-56۱و دو ساعت بعد

تغذیه در دیابت

67

اثر بازمان باید خوردن غذا زمان .است مهم بسیار خوردن غذا بندیزمان کنندمی دریافت انسولین که بیمارانی برای

.شود داده آن تطبیق با تواندمی انسولینی رژیم گردد، طراحی نخست غذائی یبرنامه اگر .شود داده مطابقت انسولین

و میزان تعیین بعدی نیازمندند. قدم شب آخر وعده میان به بیماران برخی شب، نصف گرسنگی از پیشگیری برای

جنس، سن، نظیر فاکتور به چندین انرژی بستگی نیازهای .است بیمار برای شدهتعیین کالری بودن بینانهواقع و مناسبت

ینقطه هاتخمین این عمل در .هستند تخمینی صرفا ایتغذیه احتیاجات ارزیابی هایروش .دارد فعالیت سطح و وزن قد،

احساس وزن، تغییرات به بسته بعدی هایویزیت و جلسات در .غذائی هستند برنامه کالریكی کفایت ارزیابی برای شروع

از اطمینان راه بهترین .شودمی تعدیل کالریكی احتیاجات غذاها، جذابیت و خوشمزگی موضوعات و گرسنگی و سیری

.گردند غذائی هایگروه تمام از غذائی مواد انواع مصرف به تشویق بیماران که این است مناسب تغذیه

تغذیه در دیابت

68

خودکنترلی آموزش

از متابعت و انگیزه افزایش سبب که گرددمی شامل را رفتار تغییر هایاستراتژی از رهیافتی انتخاب شامل مرحله این

گرفته ساده منوهای یا هاراهنمایی از ایتغذیه ریزیبرنامه هایرهیافت از تعدادی .گردد زندگی شیوه ضروری تغییرات

نیست دیگری از مؤثرتر غذائی رهیافت برنامه هیچ که است شدهداده نشان .دارد وجود محاسباتی یپیچیده هایروش تا

میان و اصلی هایوعده برای مناسبی غذائی که مواد بدهد دیابتی بیماران به را امكان این بایستی غذائی برنامه رهیافت و

.کنند انتخاب غذائی هایوعده

پایه رهیافت عنوانبه تواندمی کربوهیدراتی شمارش .است کربوهیدراتی شمارش غذائی ریزیبرنامه برای رایج رهیافت

از پس که اندقرارگرفتهباور این بر پایه کربوهیدرات شمارش آموزشی ابزارهای گردد. استفاده تردقیق هایکنترل برای

کربوهیدرات واحد هر .هستند غذا از گلوکز پس سطوح کنندهمشخص که هستند غذاها در موجود کربوهیدرات غذا صرف

:کندمی تأکید زیر نكات بر کربوهیدراتی شمارش .دارد کربوهیدرات گرم 51

ثبات اهمیت و کربوهیدراتواحدهای متوسط اندازه کربوهیدرات، عمده منابع ،هاکربوهیدرات مورد در اصلی هایواقعیت

.غذائی مواد هایبرچسب خواندن و شود مصرف باید که کربوهیدراتی مقدار واحدها، اندازه و

MNT برای دیس لیپیدمی احتمالی همراه

درصد با حداقل 7درصد و اسیدهای چرب اشباع زیر 21-91که چربی دریافتی کندمیتوصیه NCEPجدید هایتوصیه

را جایگزین کرد. MUFAsیا PUFAsهر یک از توانمیاسیدهای چرب اشباع جایبهاسیدهای چرب ترانس باشد.

( را 9اسیدهای چرب امگا غیرازبه، بایستی تمام انواع چربی رژیمی )mg/dl 5۱۱۱کسانی که تری گلیسیرید بیشتر از

که برای کسانی تواندمیماهی، هایروغنمحدود کرد و باید برای کاهش تری گلیسیرید دارودرمانی شوند. مكمل یاری با

هیپرتی گلیسیریدمی مقاوم دارند، مفید باشد.

تغذیه در دیابت

69

MNT برای نفروپاتی

MNTنقش .هستند موردبحث کلیه بیماری پیشرفت کاهش برای پروتئین کم غذائی هایرژیم با گرفته صورت تحقیقات

وجود آلبومینوری، صورت که در دارد وجود شواهدی حالبااین .دارد را نخست اولویت آشكارا فشارخون و گلوکز کنترل در

g/kg BW 5/۱هر که داد نشان ایمطالعهدر روز ممكن است مفید باشد. g/kg BW 5-8/۱محدودیت پروتئین به

به فسفر کاهش میكروآلبومینوری درصد در آلبومینوری ارتباط دارد. در 5/55بهبودی با دریافتی پروتئین کاهش

mg/day 5۱۱۱-1۱۱ محدودیت دارند، کامل نفروپاتی که بیمارانی برای .مضاعفی دارد فایده پروتئین کم رژیم با همراه

.شودمی توصیه روز در g/kg BW 8/۱پروتئین به

MNT برای گاستروپارزیس

گاستروپارازیس .دهدمی قرار تحت تأثیر را دیابتی بیماراندرصد 21 حدود معدی(، حرکات )آسیب ستروپارازیس گا

یبوست یا استفراغ، نفخ، تهوع، احساس سیری، نظیر عالئمی درنتیجه و معده انقباضات در نظمیبی یا تأخیر به منجر

نوروپاتی که بیمارانی مدیریت نخستین قدم در .است محتمل است نوسان در گلوکزشان کنترل که کسانی .شودمی

.است شكمی استرس رساندن به حداقل شامل درمان .شود برداشته گلیسمی مطلوب کنترل باهدف بایستی دارند

چربی و فیبر بایستی هاوعده این و ؛شوندمی روز تحمل در بزرگ وعده غذائی سه از بهتر مكرر و کوچک غذائی هایوعده

مقدور که جایی تا .باشد نیاز مایع غذائی هایوعده نشوند، ممكن است تحمل جامد غذائی مواد اگر .باشندداشته اندکی

صرف از پس است، ممكن حتی .گردد تعدیل مغذی مواد معمول جذب با تأخیر انسولین تزریق بندیزمان بایستی است

.باشد انسولین تزریق به نیاز غذا،

:چند نكته مهم

وردن مواد خ بخورند این توصیه صحیح نیست. اینشاستهممكن است شنیده باشید که مبتالیان به دیابت نباید مـواد *

.برای سالمت هر فرد الزم و ضروری است اینشاسته

تغذیه در دیابت

71

مقداری سبزی خام یـا هرروز. سعی کنید شودمیباعث رساندن ویتامین، مواد معدنی و فیبـر به بدن هاسبزیمصرف *

د.پخته میل نمایی

ه را آبمیوه خود میو جایبه، مـواد معـدنی و فیبر را به بدن رساند. سعی کنید هاویتامینانرژی، توانمیبا مصرف میوه *

.مصرف نمایید باپوسترا هامیوهمیل نمایید. برای پیشگیری از یبوسـت تـا حـد امكـان

از هرروز .شودمیو مواد معدنی به بدن هاویتامینمصرف شیر و ماست سبب تولید انرژی، دریافت کلـسیم، پروتئین، *

یا بدون چربی استفاده نمایید چربیکمشیر و ماست

کالبـاس و گوشتی مانند سوسـیس، هایفرآوردهسعی کنید پوست مرغ و ماهی را قبل از پخت جدا نمایید و مصرف *

زپآبسـرخ کـردن، جایبههمبرگر را کـه دارای چربـی زیـادی هـستند بـه حـداقل برسانید. گوشت یا مرغ یا ماهی را

نمایید

، پس باید مـصرفرسانندمیانرژی فراوانی در بـدن تولیـد کـرده ولی مواد مغذی کمی به بدن هاچربیو هاشیرینی*

.را به حداقل رساند هاآن

مناسب مصرف غذا بندیزماناهمیت

ن کنیــد. بهتــری تا حد امكـان مقـدار نـسبتا مـشخص و ثـابتی از مـواد غـذایی را در ســـاعات معینـــی از روز مــصرف

سـه میـان وعده( است ی اصـلی وغذاوعدهسـه )وعـده 6الگــوی غــذا خــوردن در افراد دیابتی مـصرف غـذا در

بسیار طول بكشد باعث افت قند ییغذاوعدهچنانچه فاصله دو .ساعت فاصله نباشد 9بین دو وعده بیشتر از کهطوریبه

.دارد قند خون نظم و ترتیـب در زمان خوردن غذا تأثیر بسیار مثبتی در کنترل .شودمیخون

رعایت رژیم غذایی در شرایط ویژه

:دن غذای سالم نداریداگر وقت زیادی برای خرید و آماده کر

تغذیه در دیابت

71

یـد بعد در فریزر بگذاریـد. خر هایوعدههفتگی خرید کنید. مواد غذایی بیشتری در تعطیالت پایان هفته بپزید و برای

.کندمیجویی در وقت کمک صرفه به تمیز شدهبرخـی مـواد مثـل سبزیجات

:اگر بودجه زیادی ندارید

هر فصل در همان فـصل استفاده کنید. بخش عمده غذای افراد دیابتی را هایمیوهبا استفاده از فهرست جایگزینی از

( هاتیدیابکه ارزان بوده و نیازی به غذاهای گـران بدون شكر )مخصوص دهندمیحبوبات، برنج، نان و غالت کامل تشكیل

.فاده کنیداز میوه، شیر، نان، ذرت بوداده یا غالت است توانیدمیوعده ندارید. برای میان

:رویدمیاگر به رستوران

شده، غذاهای همراه با پنیـر و در ســس شده یـا بخـارپز سفارش دهید و غذاهای و سوخاری پز، کباب غذاهای آب

نظر خیلی زیاد را انتخــاب نكنید. برخی مواد همراه غذا مثل چیپس را حذف نمایید. اگر مقـدار غذای شما به شدهپخته

د.اری از غـذای خـود را جـدا نموده و به خانه ببرید تا در وعده دیگر مصرف نماییمقـد آیدمی

:اگر در سفر هستید

طوالنی مدت یی اصـلی بـرایغذاوعدهمثل بیسكوییت همراه داشته باشید و اگر زمان یک اینشاستههمیشه یک خوراکی

.درمانی را طبق معمول ادامه دهیدوعده استفاده کنید. برنامه به تأخیر افتاد از یـک میان

دیابت مبتالبه سالبزرگ افراد در خون هایچربی اختالل درمان و اداره

و گلیسیریدهاتری افزایش از است عبارت ،2 نوع دیابت مبتالبه افراد در خون هایچربی اختالل الگوی ترینشایع –

.HDLکلسترول سطح کاهش

این دچار که افرادی با بارزی تفاوت هستند، 2 نوع دیابت مبتالبه که افرادی در LDLکلسترول متوسط غلظت –

مبتالبه ، افرادویژهبه .بروز کند LDLکلسترول در کیفی تغییرات ممكن است ،حالبااین .ندارد نیستند، بیماری

تغذیه در دیابت

72

اکسیده به ذرات نسبت این داشته باشند؛ LDL ترمتراکم و ترکوچک ذرات بیشتری نسبت به تمایل دارند دیابت

.است بیشتر هاآن در قلبی عروقی حوادث بروز خطر بنابراین و هستند؛ پذیرترآسیب شدن

بدنی فعالیت و طبی درمانیرژیم کمک به هالیپوپروتئین در تغییرات ایجاد

کنندمیاستفاده بهداشتی تر و ترسالم غذایی هایرژیم از که که بیمارانی اندآن از حاکی ایمشاهده هایمطالعه –

.شوندمی حوادثی چنین کمتر دچار دارند، نیز بیشتری بدنی فعالیت و

ارائه نموده و ورزشی تدوین هایفعالیت و (MNT)طبی درمانیرژیم پیرامون را هاییتوصیهآمریكا دیابت انجمن –

ایتااندازه و کلسترول سطح افزایش و گلیسیریدهاتری افت سطح موجب بیشتر بدنی، فعالیت و وزن کاهش .است

هاآن به که داد رهنمودهایی ، بایددارند وزناضافه که دیابت مبتالبه افراد به .شودمی کلسترول سطح کاهش نیز

غذایی برنامه در شدهاشباع هایچربی است سهم الزم .کند بدنی کمک بیشتر فعالیت نیز و طبی درمانیرژیم ازنظر

سهم بر ،شدهاشباع هایچربی کاهش این برای جبران که کندمیکاهش یابد. انجمن دیابت آمریكا پیشنهاد بیمار

چنین هامطالعه (همه نه اما)برخی .افزوده شود غذای بیمار در monounsaturated هایچربی یا هاکربوهیدرات

نسبت بهتری متابولیک آثار داری احتماال اخیر، نوع هایچربی زیادی از مقدار غذایی حاوی رژیم که کنندمیعنوان

ممكن بیمار غذایی رژیم در تغییری چنین ،اندکرده پیشنهاد که کارشناسان هرچند است؛ پر کربوهیدرات رژیم به

انجمن دیابت آمریكا برای هایتوصیه بنا برسازد. دشوارتر دیابت مبتالبه در بیماران چاق را کاهش وزن است

-mg/dl 21 طورمعمولبه طبی درمانیرژیم در LDLکلسترول کاهش قلبی عروقی حداکثر بیماری دچار بیماران

51 (mmol/l 61/۱-4۱/۱) و صورت داد معین زمانی فواصل در توانمی را زندگی بیمار شیوه در مداخله .است

ماه بود. 9-6به مدت دارویی فكر درمان به

تغذیه در دیابت

73

هالیپوپروتئین اداره در اهداف درمانی

، LDL ،HDLسطوح بر آن از حاصل آثار و دیابت مبتالبه افراد در خون قند کنترل در مكرر تغییرات دلیل به –

.گیری شوند-اندازه سالبزرگ بیماران در سالههمه باید مزبور سطوحکلسترول توتال و تری گلیسیریدهای خون،

HDLو mg/dl 51۱، تری گلیسیرید کمتر از mg/dl 5۱۱کمتر از LDLباشند ) خطرکم حدود در مقادیر چنانچه

.تكرار نمود باریک سال دو هر را هاارزیابی توانمی(، mg/dl 1۱بیشتر از

کنونی انجمن دیابت آمریكا هایتوصیه قلبی عروقی، بیماری به ابتال سابقه بدون دیابت مبتالبه افراد مورد در –

mg/dl 5۱۱( رقم کمتر از 2و باالتر و LDL ،mg/dl 59۱( کلسترول 5از اندعبارت دارویی درمان شروع پیرامون

درمانی هایاستراتژی است، mg/dl 523-5۱۱بین هاآن LDL. در بیمارانی که LDLهدف برای کلسترول عنوانبه

.استاتین یک از با استفاده و درمان دارویی ترتهاجمی طبی درمانیرژیم ازجمله ؛وجود دارند مختلفی

به دیابت مبتالبه افراد در عروقی-قلبی بیماری به ابتال برای خطر عامل یک احتماال خون، تریگلیسریدهای افزایش –

کاهش با زندگی شیوه در مداخله از است عبارت خون، تریگلیسریدهای افزایش مقدماتی درمان .رودمی شمار

در monounsaturated هایچربی افزودن ،شدهاشباع هایچربی محدود مصرف فیزیكی، فعالیت افزایش وزن،

گلیسریدهای شدیدتری مورد افزایش در .الكل مصرف کاهش و هاکربوهیدرات مصرف کاهش بیمار، غذایی رژیم

درمان کنار در روزانه( کالری %10 از کمتر) هاچربیمصرف شدید محدودیت( و بیشتر mg/dl 5۱۱۱خون )

.رسدمی ضروری به نظر پانكراتیت بروز خطر کمتر کردن برای دارویی،

که است الزم و باشد مؤثر بسیار خون تریگلیسریدهای کاهش سطح برای تواندمی خون قند کنترل بهبود -

هاکنندهبا حساس همراه یا تنهاییبه)انسولین با درمان ،ویژهبه .داشته باشیم زمینه این در تهاجمی برخوردی

کنترل به پس از دست یافتن .باشد مؤثر تریگلیسریدها سطح پایین آوردن در ممكن است نیز انسولین(اثر به

اسیدفیبریک افزودن فكر باید به پزشک ،(ممكن بهبود حداکثر به دست یافتن از پس حداقل)قند خون مطلوب

تغذیه در دیابت

74

سطوح مابین پزشک داوری به بستگیدارویی درمان شروع به تصمیم .باشد بیمار دارویی رژیم نیاسین به یا /و

mg/dl 4۱۱-2۱۱ از باالتر .دارد گلیسیریدهاتری برایmg/dl 4۱۱ دارویی درمان به ایویژه توجه است الزم

.مبذول داریم پانكراتیت خطر بروز از کاستن منظوربه خون تریگلیسریدهای

بزرگسال مبتال به دیابتترتیب اولویت ها در درمان اختالالت چربی های خون در افراد

–

تغذیه در دیابت

75

غربالگری

لزوم در صورت و باریک سالی حداقل باید چربی اختالالت به پی بردن جهت آزمون انجام ،سالبزرگ بیماران در –

در محدوده هاآن در هاچربی مقادیر که ساالنیبزرگ در .صورت گیرد این از بیشتر ،موردنظر اهداف به رسیدن برای

mg/dlو تری گلیسیریدها کمتر از mg/dl 1۱بیشتر از mg/dl 5۱۱ ،HDLکمتر از LDL) دارندقرار خطرکم

انجام دهید. باریکرا هر دو سال هاارزیابی( 51۱

اهداف و درمانی هایتوصیه

وزن، کلسترول، کاهش و شدهاشباع هایچربی مصرف کاهش به توجه با زندگی شیوه در تغییر که شدهداده نشان –

.شودمیدیابت مبتالبه افراد در هاچربی کارنامه بهبود موجب سیگار ترك و بدنی هایفعالیت افزایش

دارویی خواهند داشت. درمان به نیاز ،یابندنمیدست موردنظر اهداف به زندگی شیوه در تغییر با که بیمارانی –

سالبزرگافراد درمان در مقدماتی هدف عنوانبه mg/dl 5۱۱به کمتر از LDLکلسترول پایین آوردن –

همراه است. عروقی-قلبی کاهش رویدادهای با استاتینها، از استفاده با LDLکلسترول پایین آوردن –

تجویزیا بیشتر است، mg/dl 591توتالشان کلسترول و دارند سن سال 40 از بیشتر که دیابت مبتالبه افراد در –

احتماال آغاز درماندر LDL سطح از نظرصرف LDLسطح در کاهش %30 حدود به دست یافتن منظوربه استاتینها

)است مناسبی و درست درمان

عروقی-رویدادهای قلبی کاهش با فیبرات، یک تجویز با HDLافزایش کلسترول و تریگلیسریدها سطح پایین آوردن –

نزدیک به طبیعی همراه است. LDLپایین و HDLبالینی، نظرازنقطه آشكار و بارز عروقی-قلبی هایبیماری در

تغذیه در دیابت

76

بهداشتی نهادهای مراقبت برای دیابت مبتالبه ی افرادتغذیه پیرامون هاییتوصیه

درمانیرژیم برنامه مورد به مورد اجرای و طراحی لزوم از اندعبارت تغذیه به مربوط هایتوصیه در محوری موضوعات

هایتخصصو هاحرفه شرکت با گروهی رویكرد یک کاربرد و دیابت درمان و اداره کلی برنامه در تغذیه ادغام طبی،

پیامدهای وضعیت تغذیه فرد، ارزیابی بر هستند مبتنی دیابت مبتالبه افراد در تغذیه به مربوط هایتوصیه .گوناگون

مستند ساختن سنجش و .بیمار توسط غذا روزمره و معمول مصرف در تغییراتی ایجاد و بیماری درمان در موردنظر

ارزیابی جهت را موردنیازاطالعات و است ضروری کامال موردنظر اجتماعی( و روانی آموزشی، بالینی، طبی،) پیامدهای

دیابت، در طبی ایتغذیه درمان اهداف اولیه .دهدمی به دست اداره دیابت کلی برنامه در طبی ایتغذیه درمان ادغام نحوه

عوارض درمان و پیشگیری ممكن،( فشارخون و لیپیدها گلوکز،) متابولیک کنترل بهترین و حفظ دستیابی از اندعبارت

فردی نیازهای به توجه و بیمار تغذیه مطلوب و سالم غذاهای انتخاب بیمار، سالمتی کلی وضعیت بهبود بیماری، مزمن

.استفاده نمود توانمیمختلفی هایاستراتژی از اهداف، این به رسیدن درنهایت و اقدام برای .وی

فعالیت جسمانی/ورزش

حساسیت کند می کمک دیابتی بیماران تمام برای ورزش .باشد دیابتی بیماران درمانی طرح مكمل قسمت بایستی ورزش

سالمتی از نظر و کنند، کنترل را وزنشان دهند، کاهش را عروقی قلبی فاکتورهای ریسک ببرند، باال را خود انسولین به

با .نماید جلوگیری پرخطر افراد در 2 نوع دیابت از تواند می منظم ورزش بعالوه .باشند داشته بهتری احساس روانی

به بسته ورزشی ی برنامه .نمایند ورزش اطمینان با توانند می ها دیابتی اتفاق به قریب اکثر مناسب، های راهنمائی

ماهیچه توسط گلوکز برداشت افزایش علیرغم .است متفاوت افراد جسمی سالمت سطح و عمومی بهداشت سن، عالقه،

انسولین سطوح کاهش باعث عضالنی کار .کند می پیدا اندکی تغییر خون گلوکز دیابتی غیر افراد در ورزش، در جریان ها

از استفاده افزایش طریق بدین .یابند می افزایش (گلوکاگون عمدتا) متقابل تنظیم های هورمون که حالی در شود می

تعادل این .گردد می متعادل کبد توسط گلوکز دقیقی مقدار تولید افزایش با ورزش حال در ی ماهیچه توسط گلوکز

تغذیه در دیابت

77

انسولین تعدیل به نیاز که است گلوکز کبدی تولید اصلی ی کننده تعیین متقابل تنظیم های هورمون و انسولین مابین

.یكند م نشان خاطر دیابتی بیماران برای ورزش حین در کربوهیدرات کافی دریافت بر عالوه را

بندی، زمان ورزش، آغاز در انسولین سطوح و پالسما، گلوکز دیابت، نهائی کنترل به بسته ،1 نوع دیابتی بیماران در

سطح مهم خیلی متغیر .است متغیر ورزش به گلیسمی پاسخ قبلی، شرایط و غذائی، قبلی دریافت ورزش، مدت و شدت

برداشت ورزش، حین در خون جریان در کافی انسولین وجود صورت در .است ورزش از پس و حین در پالسما انسولین

که 1 نوع دیابتیک بیماران در برعكس .بیاید پیش هیپوگلیسمی است و ممكن شده تحریک عضالت توسط گلوکز

افزایش خون گلوکز و چرب اسیدهای ذخائر شدن آزاد ورزش جریان در باشند نداشته خون جریان در کافی انسولین

گردد. منجر ها کتون افزایش به است ممكن امر این .باشد می حداقل عضالت توسط گلوکز برداشت و داشته بیشتری

مقاومت کاهش از ناشی عمدتا که گردد می خون گلوکز بهتر کنترل به منجر کردن، ورزش 2 نوع دیابتی بیماران در

های هورمون اثرات همچنین ورزش .باشد می ورزش از پس و ورزش حین در انسولین به حساسیت افزایش و انسولین

.دهد می کاهش را گلوکز کبدی تولید خود، ی نوبه به که دهد می را کاهش متقابل تنظیم

دقیقه می تواند به بهبود 6۱تا 9۱جلسه هر در هفته در بار چهار تا سه Vo2 max 8۱-1۱%شدت با ورزشی های رژیم

نسبت به بیشتری مقاومت که افرادی و خفیف 2 نوع های دیابتیک در اش فایده بیشترین وشود A1Cدر 2۱-5۱%

دیابتیک بیماران در گلیسریدها تری کاهش در همچنین منظم ورزش که است شده داده نشان .باشد می دارند انسولین

نیز اختالل فیبرینولیز بهبودی و خون فشار کاهش .نیست روشن HDL-Cافزایش بر ورزش اثر اما است، مؤثر 2 نوع

.است شده گزارش

ورزش ی بالقوه مشكالت

حین تواند می هیپوگلیسمی .کنند می دریافت انسولین ترشح محرك داروهای یا انسولین که کسانی در هیپوگلیسمی

از پس شود دیده ورزش جریان در آنكه از بیشتر هیپوگلیسمی .دهد رخ ورزش از پس ها ساعت یا بالفاصله ورزش،

تغذیه در دیابت

78

عضالنی گلیكوژن.جایگزینی به نیاز و ورزش از پس انسولین به حساسیت افزایش دلیل به امر این .کند می بروز ورزش

ساعت طول می کشد. 24-9۱که است کبدی و

معموال فرد که آنچه از شدیدتر یا بیشتر ورزش صورت در متقابل تنظیم های هورمون ترشح تحریک اثر در هیپرگلیسمی

.شود ایجاد ساعت 52-48 مدت به انسولین از محرومیت اثر در تواند می نیز کتوزیس تشدید و هیپرگلیسمی .داشت

گردد خودداری کتوزیس وجود صورت در شدید فعالیت از

ورزشی های توصیه

مشكل را (انسولینی و) ی تغذیه دقیق های توصیه ی ارائه ورزش، به نسبت گلوکزی های پاسخ بودن متغیر به توجه با

جسمانی فعالیت به نسبت را خود پاسخ کند می کمک افراد به ورزش از بعد و حین قبل، گلوکز مكرر کنترل .می نماید

(بعد یا) قبل انسولین دوز تا نمایند اصالح را کلی های توصیه باید بیماران فردی، احتیاجات تأمین برای .تشخیص دهند

.دهند کاهش را ورزش از (قبل یا) بعد های کربوهیدرات دریافت یا

کنند می دریافت انسولین ترشح محرك داروهای یا انسولین که بیمارانی برای کربوهیدرات

51مصرف به توصیه اساس مطلب این و یابد می افزایش ساعت گرم در 8-59گلوکز برداشت متوسط، ورزش حین در

ورزش .دهد می تشكیل را (ورزش شدت به بسته) فعالیت دقیقه دقیقه 9۱-6۱هر ازای به اضافه گرم کربوهیدرات

صورتی در افزوده شده کربوهیدرات .ندارد انسولین تعدیل یا اضافی کربوهیدرات به نیاز دقیقه معموال 9۱از کمتر متوسط

که افرادی در مكمل معموال کربوهیدرات .باشد mg/dl 5۱۱از کمتر ورزش از قبل گلوکز سطح که گردد استفاده باید

.نیست الزم کنند نمی دریافت انسولین ترشح محرك داروهای یا انسولین

ورزش طی کربوهیدرات مقداری مصرف و یابد می کاهش بتدریج ورزش جریان در خون گلوکز میزان افراد، تمام در

کمتر یا %6حاوی که هائی نوشابه .سازد ممكن را گلوکز اکسیداسیون حفظ و ورزش بهتر انجام تواند می طوالنی

تأمین را نیاز مورد مایعات و کربوهیدرات و شده تخلیه معده از آب ی تخلیه سرعت برابر سرعتی با هستند، کربوهیدرات

تغذیه در دیابت

79

ورزشكاران برای .کند می تجدید را عضله و کبد گلیكوژنی ذخائر ورزش از پس بالفاصله کربوهیدرات مصرف .کنند می

.یابد می بیشتری اهمیت امر این دیابتیک

انسولینی های توصیه

تا شدید متوسط های فعالیت برای غالبا امر این .است الزم انسولین دوز تعدیل هیپوگلیسمی از جلوگیری برای اغلب

اثر و کوتاه االثر سریع انسولین واحدی( در 2تا 5متوسط ) کاهش افراد بیشتر در .است دقیقه صادق 41-6۱از بیشتر

انسولین دوزکلی در بیشتری کاهش شدیدتر، های ورزش برای .است شروع برای خوبی ی نقطه ورزش زمان مدت در

کاهش این بر عالوه .باشد داشته کاستن به نیاز انسولین نیز ورزش از بعد است ممكن .باشد ضروری است ممكن روزانه

انسولین دوز اغلب یكنند شرکت م اندام تناسب مدت دراز و منظم های ورزش در که بیمارانی انسولین، به نیاز حاد های

کاهش می یابد. %51-2۱نیازشان مورد

ورزشی ی نسخه

باالئی قلبی بیماری کرونر به ابتالء خطر و داشته تحرکی کم زندگی قبال که دیابتی بیماران آمریكا برای دیابت انجمن

روزمره، زندگی نیاز برای مورد مقدار از بیشتر شدت با هوازی جسمانی فعالیت به اقدام از قبل که کند می توصیه دارند

فعالیت که کسانی در تست ورزش روتین انجام ضرورت بر دال شواهدی گونه هیچ اما .دهند انجام ورزش تست حتما

.ندارد وجود دهند می انجام روی پیاده همچون متوسطی

51۱خطر بیماری کرونر قلبی حداقل کاهش و وزن حفظ با همراه گلیسمی کنترل برای انجمن دیابت امریكا همچنین

ورزشدقیقه در هفته 3۱کثر ضربان قلبی( یا حداقل احد %1۱-7۱متوسط ) هوازی جسمانی دقیقه در هفته فعالیت

هفته روز در 9حداقل طول در باید جسمانی فعالیت .یكند م حداکثر ضربان قلبی( توصیه %7۱هوازی ) بیش از شدید

بیماران بایستی باشد، نداشته وجود خاصی مشكل اگر .نباشد جسمانی فعالیت بدون متوالی روز دو از بیش شود و توزیع

تمرینات این دهند، انجام عمده عضالت تمام گرفتن هدف با هفته در بار سه قدرتی تمرینات نمود تشویق را 2دیابتی نوع

.شوند داده افزایش کرد، جابجا بار نتوان 8-5۱از بیش که هائی وزنه بار با 8-5۱ست سه به بتدریج باید

تغذیه در دیابت

81

پنج فصل

:حالشرح

به صورت کلی شرح حال گیری در بیماران دیابتی از اصول و قواعد کلی شرح حال گیری در سایر بیماران تبعیت می

به صورت اختصاصی، هدف از شرح حال گیری در بیماران مبتال به بیماری دیابت را می توان به موارد خالصه کرد: کند.

تبررسی مشكال. 5

؛است آمدهزندگی بیمار به وجود درك هر اتفاق جدید که در شیوه. 2

؛شودمیار که در ارتباط با وضعیت زندگی از بیم هاییپرسششناسایی مشكالت جدید از طریق .9

بررسی نتایج قند خون بیمار و بحث پیرامون آن؛ .4

ای و فعالیت بدنی بیمار؛بررسی رفتارهای تغذیه. 1

و مراقبت از پای بیمار؛ هامهارتارزیابی آموزش دیابت، . 6

ارزیابی انسولین درمانی و پرسش در ارتباط با بروز هیپوگلیسمی از بیمار؛. 7

مصرفی بیمار؛بررسی تمام داروهای . 8

سالیانه؛ شده در معاینهعروقی شناسایی هایبیماریمدیریت عوامل خطر . 3

سالیانه؛ شده در معاینهمراقبت از عوارض دیابتی و دیگر عوارض شناسایی. 5۱

اجزای یک شرح حال کامل

جزء دارد: 7یک شرح حال کامل

1 .Initial Information

بیمار )جنس، سن، وضعیت تأهل، شغل و ...(، منبع شرح حال )که می IDدر این قسمت اطالعاتی از قبیل تاریخ، زمان،

تواند خود بیمار، همراه بیمار، مأمور آمبوالنس و ...باشد( و میزان قابل اعتماد بودن شرح حال توشته می شود.

تغذیه در دیابت

81

Chief Compliant. شكایت اصلی 2

های اصلی که بیمار را به مرکز درمانی کشانیده است که باید عین کلمات symptomیا symptomعبارت است از

بیمار باشد.

، افزایش موقت قند خون و ...( در این قسمت ذکر می گردد2، دیابت نوع 5نوع دیابت )دیابت نوع

Present Illness. بیماری فعلی 3

دهد. در این بخش شكایت اصلی بیمار شرح و بسط داده می شود و هر این یخش، قسمت اصلی شرح حال را تشكیل می

symptom به ترتیب وقوع زمانی توضیح داده می شود. به هرsymptom ،از هفت منظر توجه می گردد: محل

ا بدتر میماهیت، شدت، زمان )زمان شروع، طول مدت، تواتر و سابقه قبلی آن(، شرایط ایجاد آن، عواملی که آن را بهتر ی

کنند عالئم همراه.

نكات مثبت و منفی که در بررسی ارگان های بدن یافت شده و در ارتباط با شكایت اصلی بیمار است، نیز در این بخش

جای دارد.

4 .Past History

سابقه تمام بیماریهای قبلی بیمار در این قسمت ذکر می شود و شامل بیماری های کودکی از جمله سرخجه، آبله مرغان

دیابت، فشارخون باال، کلسترول خون باال، بیماری عروق کرونر/انفارکتوس میوکارد/جراحی پیوند و ... و بزرگسالی شامل

دیابت، سن تشخیص است.نگش، نارسایی کلیوی، بیماری کبدی، سایر عروق کرونر، سكته مغزی، بیماری عروق محیطی/ل

علت بستری )عدم کنترل قند خون، کتواسیدوز دیابتی، قند خون باال یا پایین و ...(، درمان اخیر )انسولین کوتاه اثر،

دارو، ن خوراکی: نوعانسولین بلند اثر، محل تزریق، نوع نیدل، تعدیل به کربوهیدرات دریافتی یا هیپوگایسمی( و درما

ها مورد توجه قرار می گیرد.زمان استفاده، داروهای قبلی و علت توقف مصرف آنمدت

تغذیه در دیابت

82

5 .Family History

رجه اول در در بستگان بخصوص دطور اختصاصی دیابت، هیپرتانسیون، بیماری قلبی، هیپرلیپیدمی، تبروئید( )بهسابقه

وت کرده اند و علت مرگشان ناشی از بیماری ایشان بوده است، آن همراه یا سن این قسمت ذکر می شود. اگر این افراد ف

گیری قند خون، نوع گلوکومتر، سطح قند خون ارزیابی قند خون، تواتر اندازهدر بیماران دیابتی به فوت باید ذکر گردد.

سطح احساس افت قند توسط بیمار نز شب(، تواتر ایجاد هیپوگلیسمی،اخیر شامل ناشتا، قبل از ناهار، زمان خواب، نیمه

باید توجه کافی مبذول شود.

6 .Personal & Social History

،زندگی ـ زندگی با دیابت مسائل مربوط به شیوهدر این راه سواالتی که به صورت اخص از بیمار پرسیده شود، شامل

مسافرت ،اجتماعی/ ورزشی هایفعالیت، ال یا تحصیلاشتغ، مستمر از بیمار در ارتباط با مشكالت دیابت درباره هایپرسش

ادراك ، یمارزندگی ب شیوه شرایط اجتماعی و بررسی تاریخچهدر بیماران دیابتی نیز اهمیت بسزایی دارند. و واکسیناسیون

نیز مورد توجه قرار می گیرد. همچنین مصرف دخانیاتو خود پایشی/ نتایج های، مهارتفردی هایمراقبتبیمار از دیابت/

ها، نمونه میان وعده غذایی اصلی، میان وعدههای غذایی در روز، نمونه وعدهتغییرات وزن، رژیم غذایی خاص، تعداد وعده

و ورزش مورد توجه قرار می گیرد.

در بررسی وضعیت تغذیه ای این بیماران توجه به موارد زیر بسیار مهمند:

تمر تغذیه بیمارانارزیابی مس

طور مستمرارزیابی رژیم غذایی به

است؟ بخشی از شیوه زندگی بیمار شده آیا رژیم غذایی مناسب

ست؟درمانی بیمار ا آیا توزیع کـالری در رژیم غـذایی روزانـه پـاسخگوی شیوه زندگی، شـرایط محیطی و رژیـم انسولین

متناسب است؟آیا کالری دریافتی روزانه با وزن بیمار

شود؟های مناسب استفاده میها در زماناصلی غذا و میان وعده هایوعدهآیا

تغذیه در دیابت

83

؟شودمیزیادی صرف دیابت هزینه آیا برای محصوالت غذایی ویژه

مصرف الكل در افزایش فشارخون و تریگلیسرید بیمار مؤثر باشد؟ آیا در بروز است ممكن؟ آیا شودمیآیا الكل مصرف

؟است کردهخوبی درك هیپوگلیسمی مؤثر است؟ آیا بیمار این مسئله را به

و مصرف gr/kg 8/۱ > )مصـرف پروتئین روزانه ایتغذیه هایتوصیهعلت ضایعات کلیوی یا فشـارخون باال، آیا بیمار به

کند؟( را رعایت میgr 7>نمک روزانه

7 .Review Of Systems

های شایع مربوط به هر قسمت از بدن لیست می گردد. این بخش این symptomدر این قسمت وجود یا عدم وجود

ه ب امكان را به مصاحبه گر می دهد که مشكالتی را که بیمار داشته ولی از نظر او بی اهمیتند و یا آنها را فراموش کرده،

. کشف کند خصوص در نواحی که به شكایت اصلی و بیماری فعلی غیر مرتبط است،

بررسی ها شامل،

عمومی )تب، لرز، تعریق شبانه، تغییرات وزن، خستگی، درد بدن، تغذیه و دفورمیتی(

ها )دید، درد، ترشح، فتوفوبی(چشم

دماغ، ترشح، ضایعه و زخم(ی، خشونت صدا، خونگوش، حلق و بینی )شنوایی، وزوز گوش، سرگیجه، درد، ترشح، چشای

دهان و دندان )از دست دادن دندان، بیماری لثه، آخرین ویزیت دندانپزشكی، مشكالت تكلم، ترشحات سینوس، خروپف(

ها )توده، ترشحات نوك پستان، سابقه خانوادگی کانسر پستان، خودآزمایی پستان(پستان

ه قلبی، تنگی نفس، ترشحات پشت بینی، ارتوپنه، سنكوپ، هیپرتانسیون، سیانوز و عروقی )تپش قلب، آنژین، حمل-قلبی

آدم(

(TBریوی )آسم، دیس پنه، سرفه، خلط خونی و وضعیت آزمون پوستی سل

اشتهایی، تهوع، استفراغ، مدفوع خونی، اسهال، یبوست، ملنا، خونریزی رکتال، تغییر در دستگاه گوارش )مشكالت بلع، بی

وده، هموروئید، یرقان، درد شكمی و عدم تحمل غذا(عادات ر

تغذیه در دیابت

84

ادراری، عفونت و های کلیه، شباختیاری، سنگتناسلی )دیزوری، هماچوری، فرکونسی، اورژنسی، بی-سیستم ادراری

، درد یا توده در بیضه، نازایی، ناتوانی جنسی، منارك، آخرین دوره قاعدگی، STDاحتباس ادراری، ترشح پنیس، سابقه

ای غیرطبیعی و روش پیشگیری(یائسگی، عالئم پست منوپوز، خونریزی بعد از یائسگی، دوره سن

اسكلتی )درد مفصل، تورم، گرما، قرمزی، سفتی، دفورمیتی، درد عضالنی، تندرنس، خستگی و آتروفی(-عضالنی

عف ندام، ترمور، آتاکسی و ضحسی، فلج حرکتی، ضعف هر انورولوژیک )سردرد، سنكوپ، ورتیگو، کاهش دید، دوبینی، بی

حافظه(

رنگی پوست(ها، تغییرات مو و ناخن، پررنگی و بیها و برجستگیپوست )خارش، راش، توده

ازحد، تعریق، گیجی، تپش قلب و تغییر وزن(ریز )تشنگی بیشغدد درون

لتفاوی )کبودی، سیانوز، راش، ضایعات، بزرگ شدن غدد لنفاوی، پتشی و پورپورا(-خونی

خوابی، بیماری روانی قبلی، اضطراب، افسردگی، توهم و افت حافظه(وضعیت روانی )استرس، بی

شود. این بررسی ها به شرح زیر می باشد:به بررسی عوارض دیابت در این قسمت از شرح حال باید توجه کافی

چشم:

رتینوپاتی )بلی/خیر(:

سابقه لیزر یا جراحی چشمی )بلی/خیر(:

چشمی:آخرین ویزیت

دندان:

مشكالت دندانی )بلی/خیر(

آخرین ویزیت دندانپزشكی:

مراقبت از پا:

سابقه زخم پای دیابتی )بلی/خیر(

تغذیه در دیابت

85

زخم پای اخیر )بلی/خیر(

کننده )بلی/خیر(استفاده از مرطوب

نفروپاتی:

بیماری کلیوی )بلی/خیر(

پروتئینوری/میكروآلبومینوری )بلی/خیر(

دیالیز )بلی/خیر(

پاتی:نورو

ها )بلی/خیر(کرختی/درد در دست

درمان برای کرختی/درد )بلی/خیر(

گاستروپارزی )یلی/خیر(

نوروپاتی مثانه )بلی/خیر(

کارپال تونل )بلی/خیر(

نوروپاتی اتونوم )بلی/خیر(

بیماری عروقی:

فشارخون معمول؟

بلی/خیر(؟)آنژین یا درد سینه

بلی/خیر(؟)درمان برای آنژین یا درد سینه

آزمون ورزش قلبی )بلی/خیر(؟

تغذیه در دیابت

86

بیماری/لنگش عروق محیطی )بلی/خیر(؟

مردان:

بلی/خیر() ناتوانی جنسی

درمان ناتوانی جنسی؟

زنان:

قاعدگی منظم )بلی/خیر(؟

مند به بارداری )بلی/خیر(؟عالقه

های ضدبارداری )بلی/خیر(؟استفاده از قرص و سایر روش

داری )بلی/خیر(؟سابقه عوارض بار

عفونت قارچی )بلی/خیر(؟

8 .Physical Exam

های یافت شده در هر بخش ذکر signدر این بخش ارگان های مختلف بدن مورد ارزیابی و معاینه فیزیكی قرار گرفته و

و شامل، می گردد

عالئم حیاتی:

نبض: دمای بدن: شاخص توده بدنی: وزن: قد:

ریت تنفس: فشارخون:

)مو، پوست سر و جمجمه(سر

هاچشم

ها و ملتحمه )ترشح، زردی، افتادگی پلک، آدم، گزانتاالسما یا فلج چشمی(پلک

تغذیه در دیابت

87

ای، میدان دید، حدت بینایی(واکنش به نور، اندازه، تقارن، حرکات خارج حدقه)مردمک و عنبیه

عروقی، اگزودا و خونریزی(دیسک اپتیک و سگمان خلفی )سایز، نسبت کاپ به دیسک، ظاهر، تغییرات

ارزیابی حدت بینایی

گوش/حلق/بینی

گوش خارجی، بینی )زخم، توده، ضایعه و جسم خارجی(

ارزیابی اتوسكوپیک )کانال گوشی خارجی، تحرك غشاهای تیمپانیک(

شنوایی )صدای زمزمه، آزمون رینه و وبر(

بینی )مخاط بینی، تیغه(

ها و لثه(انها، دنددهان و دندان )ارزیابی لب

ها، زبان، کام، غدد چشایی، حلق(اروفارنكس )مخاط دهانی، لوزه

گردن

ظاهر کلی )توده، تقارن، محل تراشه، کریپتوس(

تیروئید )بزرگی، درد در لمس و توده(

غدد لنفاوی

سیستم تنفسی

ای و استفاده از عضالت فرعی(بررسی ریتم و تالش تنفسی )شكل، تورفتگی بین دنده

قفسه سینه )تحرك قفسه سینه، درد در لمس و فرمیتوس لمسی( لمس

سمع قفسه سینه )صدای مات و هیپررزونانس(

سمع قفسه سینه )صدای تنفس، راب و صداهای و؟(

عروقی-قلبی

وریدهای گردنی

تغذیه در دیابت

88

لمس قلب )محل ضربان نوك قلب، اندازه و تریل(

سمع )صدای طبیعی، صداهای غیرطبیعی و سوفل(

معاینه:

های کاروتید )ضربان، صدا و دامنه(شریان

آئورت شكمی )اندازه و صدا(

شرایین فمورال )نبض، دامنه و صدا(

نبض پاها )نبض و دامنه(

ها )تورم و واریكوزیت(اندام

سیستم گوارشی

ها و ظاهر دیواره شكمی(معاینه و سمع شكم )توده

آسیت و توده(لمس و دق کبد، طحال و شكم )بزرگی، نامنظمی،

معاینه ازنظر هرنی )فتق( )اینگوینال، فمورال و شكمی(

معاینه مقعد، پرینه، رکتوم )شامل تون اسفنگتر، هموروئید و توده رکتال(

لنفاتیک )لمس غدد در دو ناحیه یا بیشتر(

سایر مناطق کشاله ران زیر بغل گردن

پوست و بافت زیر جلدی

مشاهده )راش، ضایعه و زخم(

س )غدد زیر جلدی و سفتی(لم

تغذیه در دیابت

89

اسكلتی-پشت، انتهاها و سیستم عضالنی

(Gait)راه رفتن

ها )کالبینگ، سیانوز، التهاب، پتشی، ایسكمی، عفونت و غدد(مشاهده و لمس انگشتان، ناخن

ها و عضالت دریكی از شش ناحیه زیر یا بیشتر:معاینه مفاصل، استخوان

الف( سر و گردن

راستب( اندام فوقانی

ج( اندام فوقانی چپ

د( اندام تحتانی راست

ه( اندام تحتانی چپ

ها و لگنو( مهره، دنده

در هر ناحیه موارد زیر ارزیابی شود:

قدرت و تون عضالنی Stability محدوده حرکتی مشاهده/لمس

نورولوژیک

سطح هوشیاری، عملكرد و سخن گفتن

کمبودهامعاینه اعصاب کرانیال با اشاره به

، قدرت، تون و عملكرد مخDTRسیستم حرکتی شامل

حس )لمس، درد، ویبراسیون، حس عمقی و بابنسكی(

ایعالئم مخچه

تغذیه در دیابت

91

راه رفتن

ها(حرکات غیرطبیعی )ترمور، دیستونی، کره آتتوز و تیک

پزشكی:روان

توضیح بینش و قضاوت

افظه اخیر و دور، خلق، افسردگی، اضطراب و آژیتاسیون(ارزیابی وضعیت منتال )شامل آگاهی از زمان، مكان، شخص، ح

نتایج آزمایشگاهی )تاریخ(:

Hgb A1C:

Urine alb/cr:

TSH:

Creatinine:

Cholestrol:

TGs:

HDL:

LDL:

ALT:

AST:

دیابتی حالشرحفرم

اطالعات عمومی

. سطح تحصیالت5

تغذیه در دیابت

91

___________سایر □ متأهل □مجرد . وضعیت تأهل2

یاری نماید؟ شمارا. آیا کسی را دارید که در مراقبت دیابت 9

تاریخچه دیابت

□ناشناخته □دیابت بارداری □ 2نوع □ 5نوع نوع دیابت __________؟ایدبودهدیابت مبتالبه. شما چه مدت 5

_________مثبت، چه کسیدر صورت جواب □خیر □بلی ؟باشدمیدیابت مبتالبه. آیا از اعضای خانواده شما کسی 2

□ضعیف □متوسط □خوب . اطالعات شما در مورد دیابت چه میزانی هست؟9

بیشتر بدانید؟ خواهیدمیاز دیابت ایزمینهچه در .4

□ضد دیابت هایقرص □پمپ انسولین □ قند خون باال □قند خون پایین □آزمایش خون □استرس □رژیم غذایی

□دیابت و بارداری □عوارض □ورزش

تغذیه

.امهداشتکیلوگرم، کاهش/افزایش وزن ________من □خیر □بلی ؟ایدداشته. آیا در سه ماه گذشته تغییرات وزنی 5

□خیر □بلی آیا این تغییرات وزن، عمدی بوده است؟

______________هاوعدهمیان _____________اصلی هایوعده ؟خوریدمی. چند بار در روز غذا 2

؟ )در هفته(کنیدمیزیر استفاده هاینوشیدنیاز غذاها/ باریکوقت هرچند. 9

، کامل(چربکمبدون چرب، ) شیر______ غذای فوری_____ جاتشیرینی_____ سبزیجات_____ میوه_____

آب_____ الكل_____ پنیر_____ آبمیوه_____

_________________کجا _________________؟خوریدمی. چند بار در هفته بیرون از منزل غذا 4

□فر □کباب کردن □آب پز □سرخ کردن ؟شودمی. غذای شما چگونه تهیه 1

□بزرگ □متوسط □ کوچک ؟کنیدمیغذایی خود را چگونه توصیف هایوعده. سهم 6

________________________________؟کنیدمی. آیا از رژیم غذایی خاصی پیروی 7

تغذیه در دیابت

92

فشارخون □تری گلیسیرید باال □کلسترول باال است که یكی از شرایط زیر را دارید؟ شدهگفتهبه شما حالتابه. آیا 8

□باال

_______________ سایر □کالری در روز □شمارش کربوهیدرات ؟کنیدمی. چه برنامه غذایی را دنبال 3

واحد انسولین _______کربوهیدرات به_______ □ دانمنمی ؟شودمی. دوز انسولین شما چگونه محاسبه 5۱

□( _______)نوع

□( ________________________)نوع_______________ییغذاوعدهدوز ثابت به ازای هر

□دوز قابل تعدیل بسته به سطح گلوکز خون

غذایی زیر شامل میزان و نحوه تهیه معمول را تكمیل نمایید یاد آمد. 55

شام ناهار صبحانه

میان وعده میان وعده میان وعده

2دیابتی. صفحه حالشرحفرم

دارو

تغذیه در دیابت

93

بروید( 6 سؤالبه اگرنه): نماییدمی. اگر از انسولین استفاده 5

؟کنیدمیاستفاده □انسولین استنشاقی □پمپ انسولین □قلم انسولین □آیا از سرنگ

__________________________________؟دهیدمیتزریق را در کدام محل انجام .9

______________________________؟ نماییدمیانسولین را در کجا نگهداری .4

؟ نماییدمیچند بار قبل از دور انداختن سرنگ از آن استفاده □خیر □بلی ؟نماییدمی. آیا از سرنگ خود استفاده مجدد 4

______

________________________؟اندازیدمی. چگونه/کجا سرنگ خود را دور 1

اگر بلی، مقدار و تواتر آن را در زیر بنویسید: □خیر □بلی ؟نماییدمی. آیا از قرص برای کنترل دیابت استفاده 6

_______________________________________________________________________

نظارت

________؟باریکچند وقت □خیر □بلی برای کتون؟ □خیر □بلی برای قند؟ ؟کنیدمی. آیا ادرار خود را آزمایش 5

_____________نتایج معمول________؟باریکچند وقت □خیر □بلی ؟کنیدمی. آیا قند خون را آزمایش 2

□خیر □بلی ؟داریدمی. آیا نتایج آزمایشات خود را نگه 9

ورزش

_____________________________چه نوع ورزشی؟ □خیر □بلی ؟کنیدمیمنظم ورزش صورتبه. آیا 5

_________________________مدت؟برای چه ________________________؟باریکوقت هرچند

___________________ _______________. مشكالتی که با ورزش کردن دارید، لیست کنید:2

عوارض

_____________________________چه احساسی داشتید؟ ؟ایدداشتهواکنش افت قند خون حالتابه. آیا 5

_____________؟افتدمیاین اتفاق باریکوقت هرچند_____________چگونه آن را درمان کردید؟

□خیر □بلی با خود همراه دارید؟ معموالرا نباتآب. آیا منبعی از قند ساده مثل 2

تغذیه در دیابت

94

□خیر □بلی ؟ایدشدهمجبور به دریافت گلوکاگون حالتابه. آیا 9

_________________________________داشتید؟؟ چه احساسی ایدداشتهافزایش قند خون حالتابه. آیا 4

__________________________برای چه مدت؟_______________؟باریکوقت هرچند

________________________________. رنج نرمال قند خون روزانه نرمال چقدر است؟1

□خیر □بلی دیابت آگاهی دارید؟ مدتطوالنی. آیا از عوارض 6

□مشكالت کلیوی □مشكالت قلبی □مشكالت چشمی یكی از موارد زیر را دارید؟ . آیا7

□مشكالت دندانی □مشكالت جنسی □کرختی/درد

__________________________________________________توضیح دهید لطفا

سابقه پزشكی

شما کی ____________ندانی معاینه د___________معاینه چشمی__________. آخرین معاینه عمومی5

بوده است؟

اگر بلی، چقدر؟ □خیر □بلی ؟کشیدمی. آیا سیگار 2

اگر بلی، چقدر؟ □خیر □بلی ؟نوشیدمی. آیا الكل 9

چند بار؟ □خیر □بلی ؟ایدشدهبستری به علت دیابت حالتابه. آیا 4

چند بار؟ □خیر □بلی ؟ایدبودهبه علت دیابت در بخش اورژانس حالتابه. آیا 1

کی؟ □خیر □بلی ؟ایدزدهواکسن پنوموکوك حالتابه. آیا 6

□خیر □بلی ؟ایدشدهمبتال آنفلوانزا. آیا در یک سال اخیر به 7

سایر

در درمان شما مفید است را لیست کنید: کنیدمیهر اطالعات دیگری که فكر لطفا

_____________________________________

تغذیه در دیابت

95

_______________________________________________________________________

_____________________

تاریخ امضای بیمار

Refrences

1. The Expert Committee on the Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus: Report of the Expert Committee on the

Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus. Diabetes Care 20:1183-1197, 1997

2. The Expert Committee on the Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus: Follow-up report on the diagnosis of

diabetes mellitus. Diabetes Care 26:3160-3167, 2003

3. Carpenter MW, Coustan DR: Criteria for screening tests for gestalional diabetes. Am J Obstet Gynecol, 144:768-773, 1982

4. O'Sullivan JB, Mahan CM: Criteria for the oral glucose tolerance test in pregnancy. Diabetes 13:278, 1964

5. National Diabetes Data Group: Classification and diagnosis of diabetes mellitus and other categories of glucose intolerance.

Diabetes 28:1039–1057, 1979

6. World Health Organization: Diabetes Mellitus: Report of a WHO Study Group. Geneva, World Health Org.,1985 (Tech.

Rep. Ser., no. 727)

7. Hoet JJ, Tripathy BB, Rao RH, Yajnik CS: Malnutrition and diabetes in the tropics. Diabetes Care 19:1014–1017, 1996

8.Atkinson MA, Maclaren NK: The pathogenesis of insulin dependent diabetes. N Engl J Med, 331:1428–1436, 1994

9. Baekkeskov S, Neilsen JH, Marner B, Bilde T, Ludvigsson J, Lernmark A: Autoantibodies in newly diagnosed diabetic

children with immunoprecipitate human pancreatic islet cell proteins. Nature 298:167–169, 1982

تغذیه در دیابت

96

10. Atkinson MA, Maclaren NK, Riley WJ, Winter WE, Fisk DD, Spillar RP: Are insulin autoantibodies markers for insulin-

dependent mellitus? Diabetes 35: 894–898, 1986

11. Kaufman D, Erlander M, Clare-Salzler M, Atkinson M, Maclaren N, Tobin A: Autoimmunity to two forms of glutamate

decarboxylase in insulin-dependent mellitus. J Clin Invest 89:283–292, 1992

12. Christie MR, Tun RY, Lo SSS, Cassidy D, Brown TJ, Hollands J, Shattock M, Bottazzo GF, Leslie RDG: Antibodies to

GAD and tryptic fragments of islet 64K antigen as distinct markers for development of IDDM: studies with identical twins.

Diabetes 41:782–787, 1992

13. Schott M, Schatz D, Atkinson M, Krischer J, Mehta H, Vold B, Maclaren N: GAD65 autoantibodies increase the

predictability but not the sensitivity of islet cell and insulin autoantibodies for developing insulin dependent diabetes mellitus.

J Autoimmunity 7:865–872, 1994

14. Schmidli RS, Colman PG, Harrison LC: Do glutamic acid decarboxylase antibodies improve the prediction of IDDM in

first-degree relatives at risk for IDDM? J Autoimmunity 7:873–879, 1994

15. Myers MA, Rabin DU, Rowley MJ: Pancreatic islet cell cytoplasmic antibody in diabetes is represented by antibodies to

islet cell antigen 512 and glutamic acid decarboxylase. Diabetes 44:1290–1295, 1995

16. Lan MS, Wasserfall C, Maclaren NK, Notkins AL: IA-2, a transmembrane protein of the protein tyrosine phosphatase

family, is a major autoantigen in insulin-dependent diabetes mellitus. Proc Natl Acad Sci USA, 93:6367–6370, 1996

17. Lu J, Li Q, Xie H, Chen Z, Borovitskaya AE, Maclaren NK, Notkins AL, Lan MS: Identification of a second transmem-

brane protein tyrosine phosphatase, IA-2_, as an autoantigen in insulin-dependent diabetes mellitus: precursor of the 37-kDa

tryptic fragment. Proc Natl cad Sci USA 93: 2307–2311, 1996

18. Cantor AB, Krischer JP, Cuthbertson DD, Schatz DA, Riley WJ, Malone J, Schwartz S, Quattrin T,Maclaren NK: Age

and family relationship accentuate the risk of IDDM in relatives of patients with insulin dependent diabetes. J Clin Endocrinol

Metab 80:3739–3743, 1995

19. Huang W, Connor E, DelaRosa T, Muir A, Schatz D, Silverstein J, Crockett S, She JX, Maclaren NK: Although DR3-

DQB1_ may be associated with multiple omponent diseases of the autoimmune olyglandular syndromes, the human leukocyte

antigen DR4-DQB110302 haplotype is implicated only in beta cell autoimmunity. J Clin Endocrinol Metab 81:1–5, 1996

20. Zimmet PZ, Tuomi T, Mackay R, Rowley MJ, Knowles W, Cohen M, Lang DA: Latent autoimmune diabetes mellitus in

adults (LADA): the role of antibodies to glutamic acid decarboxylase in diagnosis and prediction of insulin dependency.

Diabet Med 11:299 –303, 1994

21. Banerji M, Lebovitz H: Insulin sensitive and insulin resistant variants in IDDM. Diabetes 38:784 –792, 1989

22. Reaven GM, Bernstein R, Davis B, Olefsky JM: Nonketotic diabetes mellitus: insulin deficiency or insulin resistance?

Am J Med 60:80 –88, 1976

23. Olefsky JM, Kolterman OG, Scarlett, JA: Insulin action and resistance in obesity and noninsulin-dependent type II diabetes

mellitus. Am J Physiol 243:E15–E30, 1982

24. DeFronzo R, Deibert D, Hendler R, Felig P: Insulin sensitivity and insulin binding to monocytes in maturity-onset diabetes

J Clin Invest 63:939 –946, 1979

25. Turner RC, Holman, RR, Matthews D, Hockaday TDR, Peto J: Insulin deficiency and insulin resistance interaction in

diabetes: estimation of their relative contribution by feedback analysis from basal plasma insulin and glucose concentrations.

Metabolism 28:1086–1096, 1979

26. Kolterman OG, Gray RS, Griffin J, Burstein P, Insel J, Scarlett JA, Olefsky JM: Receptor and postreceptor defects

contribute to the insulin resistance in non-insulin- dependent diabetes mellitus. J Clin Invest 68:957–969, 1981

27. Bogardus C, Lillioja S, Mott DM, Hollenbeck C, Reaven G: Relationship between degree of obesity and in vivo insulin

action in man. Am J Physiol 248:E286– E291, 1985

28. Kissebah AH, Vydelingum N, Murray R, Evans DF, Hartz AJ, Kalkhoff RK, Adams PW: Relationship of body fat

distribution to metabolic complications of obesity. J Clin Endocrinol Metab 54:254 – 260, 1982 25.

29. Butkiewicz EK, Leibson C, O’Brien PC, Palumbo PJ, Rizza RA: Insulin therapy for diabetic ketoacidosis. Diabetes Care

18:1187–1190, 1995

30. Banerji MA, Chaiken RL, Huey H, Tuomi T, Norin AJ, Mackay IR, Rowley MJ, Zimmet P, Lebovitz H: GAD antibody

negative NIDDM in adult black subjects with diabetic ketoacidosis and increased frequency of human leukocyte antigen DR3

and DR4. Diabetes 43:741– 745, 1994

31. Umpierrez GE, Casals MMC, Gebhart SSP, Mizon PS, Clark WS, Phillips LS: Diabetic ketoacidosis in obese African-

Americans. Diabetes 44:79 –85, 1995

32. Harris MI: Impaired glucose tolerance in the U.S. population. Diabetes Care 12: 464–474, 1989

33. Zimmet PZ: Kelly West Lecture 1991: challenges in diabetes epidemiology: from west to the rest. Diabetes Care 15: 232–

252, 1992

تغذیه در دیابت

97

34. Fujimoto WY, Leonetti DL, Kinyoun JL, Shuman WP, Stolov WC, Wahl PW: Prevalence of complications among second-

generation Japanese-American men with diabetes, impaired glucose tolerance or normal glucose tolerance. Diabetes 36:730

– 739, 1987

35. Moss SE, Klein R, Klein BEK, Meuer MS: The association of glycemia and causespecific mortality in a diabetic popula-

tion. Arch Int Med 154:2473–2479, 1984

36. Kuusisto J, Mykknen L, Pyo¨ ra¨ la¨ K, Laakso M: NIDDM and its metabolic control predict coronary heart disease in

elderly subjects. Diabetes 43:960 –967, 1994

37. Andersson DKG, Svaardsudd K: Longterm glycemic control relates to mortality in type II diabetes. Diabetes Care 18:

1534–1543, 1995

38. Uusitupaa MIJ, Niskanen LK, Siitonen O, Voutilainen E, Pyo¨ ra¨ la¨ K: Ten year cardiovascular mortality in relation to

risk factors and abnormalities in lipoprotein composition in type 2 (non-insulin- dependent) diabetic and non-diabetic subjects.

Diabetologia 11:1175–1184, 1993

39. Polonsky KS, Sturis J, Bell GI: Non-insulin-dependent diabetes mellitus: a genetically programmed failure of the beta cell

to compensate for insulin resistance. N Engl J Med 334:777–784, 1996

40. Scarlett JA, Gray RS, Griffin J, Olefsky JM, Kolterman OG: Insulin treatment reverses the insulin resistance of type II

diabetes mellitus. Diabetes Care 5:353– 363, 1982

41. Firth RG, Bell PM, Rizza RM: Effects of tolazamide and exogenous insulin on insulin action in patients with non-insulin-

dependent diabetes mellitus. N Engl J Med 314:1280–1286, 1986

42. Simonson DC, Ferrannini E, Bevilacqua S, Smith D, Barrett E, Carlson R, De-Fronzo RA: Mechanism of improvement

in glucose metabolism after chronic glyburide therapy. Diabetes 33:838 –845, 1984

43. Henry RR, Wallace P, Olefsky JM: Effects of weight loss on mechanisms of hyperglycemia in obese noninsulin-

dependent diabetes mellitus. Diabetes 35:990 – 998, 1986

44. Wing RR, Blair EH, Bononi P, Marcus MD, Watanabe R, Bergman RN: Caloric restriction per se is a significant factor

in improvements in glycemic control and insulin sensitivity during weight loss in obese NIDDM patients. Diabetes Care

17:30 –36, 1994

45. Harris MI, Couric CC, Reiber G, Boyko E, Stern M, Bennett P (Eds.): Diabetes in America. 2nd ed. Washington, DC,

U.S. Govt. Printing Office, 1995 (NIH publ. no. 95–1468)

46. Newman B, Selby JV, Slemenda C, Fabsitz R, Friedman GD: Concordance for type 2 (non-insulindependent) diabetes

mellitus in male twins. Diabetologia 30: 763–738, 1987

47. Barnett AH, Eff C, Leslie RDG, Pyke DA: Diabetes in identical twins. Diabetologia 20:87–93, 1981

48. Herman WH, Fajans SS, Oritz FJ, Smith MJ, Sturis J, Bell GI, Polonsky KS, Halter JB: Abnormal insulin secretion, not

insulin resistance, is the genetic or primary defect of MODY in the RWpedigree. Diabetes 43:40 –46, 1994

49. Byrne MM, Sturis J, Menzel S, Yamagata K, Fajans SS, Dronsfield MJ, Bain SC, Hattersley AT, Velho G, Froguel P,

Bell GI, Polonsky KS: Altered insulin secretory response to glucose in diabetic and nondiabetic subjects with mutations in

the diabetes susceptibility gene MODY3 on chromosome 12. Diabetes 45:1503–1510, 1996

50. Clement K, Pueyo ME, Vaxillaire M, Rakotoambinina B, Thuillier F, Passa P, Froguel P, Roberts J, Velho G: Assessment

of insulin sensitivity in glucokinase-deficient subjects. Diabetologia 39:82–90, 1996

51. Vaxillaire M, Boccio V, Philippi A, igouroux C, Terwilliger J, Passa P, Beckman JS, Velho G, Lathrop GM, Froguel P:

A gene for maturity onset diabetes of the young (MODY) maps to chromosome 12q. Nature Genet 9:418 –423, 1995

52. Yamagata K, Oda N, Kaisaki PJ, Menzel S, Furuta H, Vaxillaire M, Southarm L, Cox RD, Lathrop GM, Boriraj VV, Chen

X, Cox NJ, Oda Y, Yano H, Le Beau MM, Yamada S, Nishigori H, Takeda J, Fajans SS, Hattersley AT, Iwasaki N, Hansen

T, Pedersen O, Polonsky KS, Bell GI: Mutations in the hepatocyte nuclear factor-1 -gene in maturity-onset diabetes of the

young (MODY 3). Nature 384: 455–458, 1996

53. Froguel P, Vaxillaire M, Sun F, Velho G, Zouali H, Butel MO, Lesage S, Vionnet N, Clement K, Fougerousse F, et al.:

Close linkage of glucokinase locus on chromosome 7p to early-onset non-insulindependent diabetes mellitus. Nature

356:162–164, 1992

54. Vionnet N, Stoffel M, Takeda J, Yasuda K, Bell GI, Zouali H, Lesage S, Velho G, Iris F, Passa P, et al.: Nonsense mutation

in the glucokinase gene causes early-onset non-insulin-dependent diabetes mellitus. Nature 356:721–722, 1992

55. Bell GI, Xiang K, Newman MV, Wu S, Wright LG, Fajans SS, Spielman RS, Cox NJ: Gene for non-insulindependent

diabetes mellitus (maturity-onset diabetes of the young subtype) is linked to DNA polymorphism on human chromosome 20q.

Proc Natl Acad Sci 88:1484–1488, 1991

56. Yamagata K, Furuta H, Oda N, Kaisaki PJ, Menzel S, Cox NJ, Fajans SS, Signorini S, Stoffel M, Bell GI: Mutations in

the hepatocyte factor-4_ gene in maturity- onset diabetes of the young (MODY 1). Nature 384:458–460, 1996

57. Reardon W, Ross RJM, Sweeney MG, Luxon LM, Pembrey ME, Harding AE, Trembath RC: Diabetes mellitus associated

with a pathogenic point mutation in mitochondrial DNA. Lancet 340:1376– 1379, 1992

تغذیه در دیابت

98

58. van den Ouwenland JMW, Lemkes HHPJ, Ruitenbeek W, Sandkuijl LA, de Vijlder MF, Struyvenberg PAA, van de

Kamp, Maassen JA: Mutation in mitochondrial tRNA (Leu(URR) gene in a large pedigree with maternally transmitted type

II diabetes mellitus and deafness. Nature Genet 1:368 –371, 1992

59. Adler AI, Neil HA, Manley SE, Holman RR, Turner RC: Hyperglycemia and hyperinsulinemia at diagnosis of diabetes

and their association with subsequent cardiovascular disease in the United Kingdom Prospective Diabetes Study (UKPDS

47). Am Heart J 138:S353–S359, 1999

60. Adler AI, Stratton IM, Neil H, Andrew W, Yudkin JS, Matthews DR, Cull CA, Wright AD, Turner RC, Holman RR:

Association of systolic blood pressure with macrovascular and microvascular complications of type 2 diabetes (UKPDS 36):

prospective observational study. BMJ 321:412–419, 2000

61. American Diabetes Association: Gestational diabetes mellitus (Position Statement). Diabetes Care 25 (Suppl. 1): S94 –

S96, 2002

62. American Diabetes Association: Standards of medical care for patients with diabetes mellitus (Position Statement).

Diabetes Care 25 (Suppl. 1):S33–S49, 2002

63. American Diabetes Association: Type 2 diabetes in children and adolescents (Consensus Statement). Diabetes Care

23:381–389, 2000

64. Colwell JA: Aspirin therapy in diabetes (Technical Review). Diabetes Care 20:1767– 1771, 1997 Diabetes Prevention

Program Research Group: The

65. Diabetes Prevention Program: design and methods for a clinical trial in the prevention of type 2 diabetes. Diabetes Care

22: 623–634, 1999

66. Engelgau ME, Narayan KMV, Herman WH: Screening for type 2 diabetes (Technical Review). Diabetes Care 23:1563–

1580, 2000 (erratum appears in Diabetes Care 23: 1868–1869, 2000)

67. The National Committee for Clinical Laboratory Standards: Ancillary (Bedside) Blood Glucose Testing in Acute and

Chronic Care Facilities: Approved Guideline. Villanova, PA, National Committee for Clinical Laboratory Standards, 1994

68. Tuomilehto J, Lindstrom J, Eriksson JG, Valle TT, Hamalainen H, Ilanne-Parikka P, Keinanen-Kiukaaniemi S, Laakso

M, Louheranta A, Rastas M, Salminen V, Uusitupa M: Prevention of type 2 diabetes mellitus by changes in lifestyle among

subjects with impaired glucose tolerance. N Engl J Med 344:1343–1350, 2001

69. Pan XR, Li GW, Hu YH, Wang JX, Yang WY, An ZX, Hu ZX, Lin J, Xiao JZ, Cao HB, Liu PA, Jiang XG, Jiang YY,

Wang JP, Zheng H, Zhang H, Bennett PH, Howard BV: Effects of diet and exercise in preventing NIDDM in people with

impaired glucose tolerance: the DaQing IGT and Diabetes Study. Diabetes Care 20:537–544, 1997

70. Diabetes Prevention Program Research Group: Reduction in the incidence of type 2 diabetes with lifestyle intervention or

metformin. N Engl J ed 346: 393–403, 2002

71. Chiasson JL, Josse RG, Gomis R, Hanefeld M, Karasik A, Laakso M: Acarbose for prevention of type 2 diabetes mellitus:

the STOP-NIDDM randomized trial. Lancet 359:2072–2077, 2002

72. Sjostrom L, et al: XENDOS (Xenical in the prevention of diabetes in obese subjects): a landmark study. Poster pre-sented

at the International Congress on Obesity (ICO), San Paulo, Brazil, 2002

73. Buchanan TA, Xiang AH, Peters RK, Kjos SL, Marroquin A, Goico J, Ochoa C, Tan S, Berkowitz, Hodis HN, Azen SP:

Preservation of pancreatic.-cell function and prevention of type 2 diabetes by pharmacological trewatment of insulin resistance

in highrisk hispanic women. Diabetes 51:2796–2803, 2002

74. Engelgau ME, Narayan KMV, Herman WH: Screening for type 2 diabetes (Technical Review). Diabetes Care 23:1563–

1580, 2000 [erratum appears in Diabetes Care 23:1868–1869, 2000]

75. American Diabetes Association: Type 2 diabetes in children and adolescents (Consensus Statement). Diabetes Care

23:381–389, 2000

76. American Diabetes Association: Gestational diabetes mellitus (Position Statement). Diabetes Care 26 (Suppl. 1): S103–

S105, 2003

77. Diabetes Control and Complications Trial Research Group: The effect of intensive treatment of diabetes on the

development and progression of long-term complications in insulin-dependent diabetes mellitus. N Engl J Med 329:977– 986,

1993

78. UK Prospective Diabetes Study Group: Intensive blood-glucose control with sulphonylureas or insulin compared with

conventional treatment and risk of complications in patients with type 2 diabetes (UKPDS33). Lancet 352:837– 853, 1998

79. UK Prospective Diabetes Study Group: Effect of intensive blood-glucose control with metformin on complications in

overweight patients with type 2 diabetes (UKPDS 34). Lancet 352:854–865, 1998

80. DCCT/EDIC Research Group: Retinopathy and nephropathy in patients with type 1 diabetes four years after a trial of

intensive therapy. NEngl J Med 342:381–389, 2000

81. Lawson ML, Gerstein HC, Tsui E, Zinman B: Effect of intensive therapy on early macrovascular disease in young in-

dividuals with type 1 diabetes. Diabetes Care 22 (Suppl. 1):B35–B39, 1999

تغذیه در دیابت

99

82. Stratton IM, Adler AI, Neil HA, Matthews DR, Manley SE, Cull CA, Hadden D, Turner RC, Holman RR: Association of

glycaemia with macrovascular and microvascular complications of type 2 diabetes (UKPDS35): prospective observational

study. BMJ 321:405–412, 2000

83. American Diabetes Association: Postprandial blood glucose (Consensus Statement). Diabetes Care 24:775–778, 2001

84. Jovanovic L (Ed.): Medical Management of Pregnancy Complicated by Diabetes. 3rd ed. Alexandria, VA, American

Diabetes Association, 2000

85. American Diabetes Association: Hyperglycemic crises in patients with diabetes mellitus (Position Statement). Diabetes

Care 26 (Suppl. 1):S109–S117, 2003

86. Malmberg K for the DIGAMI Study Group: Prospective randomized study of intensive insulin treatment on long-term

survival after myocardial infarction in patients with diabetes. BMJ 314:512–515, 1997

87. Van den Berghe G, Wouters P, Weekers F, Verwaest C, Bruyninckx F, Schetz M, Vlasselaers D, Ferdinande P, Lauwers

P, Bouillon R: Intensive insulin therapy in critically ill patients. NEngl J Med 345: 1359–1367, 2001 88. American Diabetes

Association: Self-monitoring of blood glucose (Consensus Statement). Diabetes Care 17:81–86, 1994

89. American Diabetes Association: Self-monitoring of blood glucose (Consensus Statement). Diabetes Care 10:93–99, 1987

90. Colquhoun AJ, Nicholson KG, Botha NT: Effectiveness of influenza vaccine in reducing hospital admissions in people

with diabetes. Epidemiol Infect 119:335–341, 1997

91. Centers for Disease Control and Prevention: Prevention and control of influenza: recommendations of the Advisory

Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR 51 (no. RR-3), 2002

92. Centers for Disease Control and Prevention: Prevention and control of pneumococcal disease: recommendations of the

Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR 46 (no. RR-08), 1997

93. Smith SA, Poland GA: The use of influenza and pneumococcal vaccines in people with diabetes (Technical Review).

Diabetes Care 23:95–108, 2000

94. American Diabetes Association: Immunization and the prevention of influenza and pneumococcal disease in people with

diabetes (Position Statement). Diabetes Care 26 (Suppl. 1):S126 –S128, 2003

95. American Diabetes Association: Care of children with diabetes in the school and day care setting (Position Statement).

Diabetes Care 26 (Suppl. 1):S131–S135, 2003