Öğrenme bozuklukları
TRANSCRIPT
Öğrenme Bozukluğu Ocak 2010
Ö.E.Uzm. Aysu Eroğlu
DEÜ Tıp Fak. Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı
ve Hastalıkları AD
tanım nedenleri
sıklıkklinik görünüm / belirtileri
tanılamabirliktelik durumları
tedavi / eğitimyasal düzenlemeler
tanım
1896’da İngiltere’de Dr. Morgan14 yaşındaki Percy’nin yaşıtları kadar sağlıklı
olduğu halde sözcükleri okuyamadığını,dikte edilen yazıyı hatasız yazamadığını,
ama 785.852.017’yi hemen okuyabildiğini bildirmişbu sorunun beyinden kaynaklandığını düşünmüş ve
“kelime körlüğü” olarak isimlendirmiştir
beyin hasarı sonucuokuma, dili kullanma ve kendini ifade etme
becerilerinde kayıp ile gidenözgün nörolojik bir tablo
bunun sonradan kazanılan durum olduğu varsayılmıştır
tanımABD Ulusal Öğrenme Güçlüğü Birliği 1990(NJCLD)
dinleme, konuşma, okuma, yazma, akıl yürütme ve matematiksel hesap
yapma yeteneklerininkazanılmasında ve kullanılmasındaönemli güçlüklerle kendini gösteren
heterojen bir grup bozukluk
tanımtıbbi tanılama
DSM-IV de
zekası normal ya da normalin üstünde olan bireylerin, standart
zeka testlerinde yaş, zeka düzeyi ve aldığı eğitim göz önünde
bulundurulduğunda, okuma, yazılı anlatım ve matematik seviyesinin beklenin önemli derecede altında
olması
tanımeğitsel tanılama
çoc.ğun potansiyeli ile sergilediği performans arasında uyumsuzluğun
bulunması
tanımMİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIÖZEL EĞİTİM HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ
dili yazılı ya da sözlü anlamak ve kullanabilmek için gerekli olan bilgi alma
süreçlerinin birinde veya birkaçında ortaya çıkan ve dinleme, konuşma, okuma,
yazma, heceleme, dikkat yoğunlaştırma ya da matematiksel işlemleri yapmada yetersizlik nedeniyle bireyin eğitim
performansının ve sosyal uyumunun olumsuz yönde etkilenmesi durumunu
nedenleri
kesin nedeni ?
genetik ve biyolojik etmenlere dayalı bir işlevsel
bozukluktur
bireyin yapısından kaynaklanan MSS nin işleyiş bzk. old. ve bu durumun
yaşam boyu süreceği düşünülmektedir
nedenlerigenetik geçiş
dislektik olan A-B’ların çocuklarında okuma bzk. riski normal popülasyona göre 5-12 kat ↑
→ e % 35-45 → k % 20
nedenleribeyindeki yapısal bzk.
beyindeki kökenini açıklamaya çalışan kuramlar ve bu kuramları destekleyen bir çok çalışma
beyin yapılarında morfometrik (şekil) ölçümler
→N çoc.lardan farklı bölgeler
nedenleribeyindeki işlevsel bzk.
bir çok kuram ortya atılmış
okuma bzk.nun fonolojik farkındalık sorunu oduğunu savunan kuram (Temple 2002)
bilgi işleme hızında sorun olduğunu ileri süren kuram (Tallal 1998)
görsel uyaranların işlenmesinde sorun olduğunu ileri süren kuram (Stein & Walsh 1997)
serebeller kuram (Nicolson & Fawcett 1990)
sıklık gerçek sıklık
?kabul edilmiş ortak tanım yoktanı yaklaşımlarının farklılığı
↓yaygınlık % 1-30 arasında değişir
ÖB vakalarının (ABD)% 80 okuma bzk. % 3-6 matematik bzk.% 4 yazılı anlatım bzk.
Cinsiyetler arası fark K % 6-7 E % 9
klinik görünüm / belirtileriokul öncesi dönem
gelişimsel bir sorundureğitim süreci içinde edinilmezokul önc. çoc. % 23,5 riskli (Demir 2005)tanı koymak güçöğrenme bozukluğu riski terimi kullanılır
erken tanı klinik görünüme uyan semptomlara
dayanılarak konur
klinik görünüm / belirtileriokul öncesi dönem
dil; gecikmetelaffuz güçlükleriyetersiz sözcük dağarcığıhece çevirmetemel sözcükleri karıştırma
motor beceriler; el becerilerine dayalı işlerde
isteksizlik/güçlük
Klinik görünüm / belirtileriokul öncesi dönemalgısal alan;
benzerlik/farklılık kavramlarının gelişmesinde güçlüksözel yönergeleri karıştırmayön karıştırmasınıflandırma, gruplama, sıralama güçlüğü
dikkat-hareket;aşırı hareketlilikoyunu sürdürmede
güçlükplan yapamamakoordinasyon
sorunlarıdiğer alanlar;
rutini izlemede güçlükrenk, sayı, zıtlık kavramlarını öğrenmede güçlükel tercihinde gecikme
klinik görünüm / belirtileriokul dönemizeka;
normal / normal ↑
akademik başarı;↓bazı derslerde başarılı iken bazılarında başarısızdır
okuma bec.;harf karıştırmases/harf ilişkisi kuramamasözcük/hece/harf atlama, ekleme, uydurmaokuduğunu anlama ve anlatmada zorluk
klinik görünüm / belirtileriokul dönemi
yazma becerisi;okunaksız, yavaşters yazma, karıştırma, atlama, ekleme,
uygunsuz hece bölme, boşluk bırakmama.
aritmetik beceriler;sayı kavramını anlayamaz, saati öğrenmede
güçlük, eldeleri unutma, işleme soldan başlama, vb.
sıraya koyma becerisi;belli bir sırada yapması gereken işleri karıştırır / öğrenemez
algı sorunları;görsel, işitsel, dokunsal algılama /
ayrımlaştırmada güçlük
klinik görünüm / belirtileriokul dönemi
dikkat- hareket sorunları;kısa süreli dikkat, odaklanamama
sosyal – duygusal sorunlar;çocuksu, çabuk sinirlenme,
eleştiriye toleransı az, jest ve mimikleri anlamada zorluk, duyguları ifade edememe, uyum sorunları, somatik yakınmalar
çalışma alışkanlığı;ödevleri almama/ yapmama,
yavaş ve verimsiz çalışma
Klinik görünüm / belirtileri
ÖB olan çocuk ve gençler bu özelliklerin hepsini
taşımayabilir
Farklı sayı ve yoğunlukta belirti gösterebilirler
tanılama
standart tanılama araçları Øklinik gözlemaile-öğrt. gözlemleripsilometrik testler
WISC-R: Zeka testi. Değişmezlik taşırGesell Gelişim Figürleri: görsel algı, ayrımlaştırma,
bütünleştirme, ince motor becerilerindeki sorun alanlarını değerlendirir
Bender Gestalt Testi: Geometrik figürlerden oluşur. ÖB ve organisiteyi ayırt etmede kullanılır. Bütünleştirme, döndürme, birleştirme, duramama, şeklin bozulması gibi hata türleri var.
Sağ-Sol Dominans (Head) TestiHarris Lateralleşme Testi: Sağda solda çapraz ya da
belirsiz dominans belirleniyorGörsel-İşitsel Sayı Dizileri Testi (GİSD-A): Özgül
öğrenme güçlüğünü tanılamak için Koppitz geliştirmişOkuma-Yazma-matemetik Becerisi İncelemesi
tanılama
ayrıcı tanı
özellikle MR, nörolojik bozukluk, DEHB, iletişimsel bozukluklar ve diğer davranışsal bozukluklar gözden geçirilmelidir. Ayrıca, duyusal problemler, okul ortamı uygunsuzluğu, kültürel faktörler, çevresel yoksunluklar ayırt edilmelidir.
medikal incelemeler: işitme testi, göz muayenesi, EEG, Tiroid hormonları, Fe, kurşun, çinko
1. Okuma Bozukluğu2. Matematik Bozukluğu3. Yazılı Anlatım Bozukluğu ve 4. BTA Öğrenme Bozukluğu
birliktelik durumları
okul başarısızlığı psikiyatrik bozukluk riskini çok artırmaktadır
hem içe yönelim boz, hem dışa vurum bozuklukları oldukça
yüksektir(Willcutt 2000)
klinik çalışmalarda oran % 66,2
birliktelik durumları
Okul başarısızlığı % 90Düşük benlik saygısı %65
Karşı gel- karşıt olm. %60Davranım boz. %45
Antisosy. Öz. Suç işl. %25Anksiyete boz. %30
M.Depresyon %30Somatizasyon Boz. %25-35
Uyku Bozuklukları %30Enür. Enkopr. %10-20
Motor Koord.Ger.%30-60Sosyal Gel.Ger. %50
DEHB %30-50
tedavi / eğitim
normal ya da normalin üzerinde zekaya sahip oldukları halde
zihinsel özürlüler kadar şanslı değiller
tedavi / eğitim
ÖZEL EĞİTİM
MR verilen özel eğitimden farklı bu alanda uzmanlaşmış kişiler
tarafından verilmeli
tedavi / eğitim
amaç
yetersizlik alanlarını güçlendirmek
tedavi / eğitim
yararlanılabilecek çeşitli programlar
- Kephart’ın algısal-motor programı - Getman’ın görsel-motor programı - Frostig görsel algı programı - Peabody dil programı - Piaget bilişsel gelişim kuramı - Vallet’in gelişimsel eğitim programı - Kognitif-Davranışçı teknikler - Bilgisayar Programları (Cognitive Rehabilitation) - Biofeedback - Rahatlama teknikleri - Duygusal Eğitim (Emotional Education) - Konuşma terapisi - Problem Çözme Becerisini Geliştirme Teknikleri - Aile terapisidir.
Kephart'ın algısal-motoreğitim modeli
öğrenmenin temelinde motor beceriler yatar
ince-kaba motor, görsel-işitsel algı, beden imajının geliştirilmesine
önem veren bir yaklaşımdır
yürüme tahtası, denge tahtası, ritmik hareketleri önerir
Getman'ın eğitim programı
gelişimci görüşe dayanırdoğuştan olan reflekslerin önemini vurgular
algısal gelişimin üzerine biliş ve soyut işlemler gelişir ve entellektüel olgunluğa
erişilir
genel koordinasyon, denge, el-göz koordinasyonu, göz hareketleri, şekil
tanıma, görsel hafıza egzersizleri
Frostig eğitimsel terapi yaklaşımı
görsel algıya önem verir
algısal becerilerin otomatikleşebilmesi için sürekli tekrarlanması gerekir
okumayı öğrenmek için harflerle sesler arasındaki bağlantıya odaklanır
Piaget'nin bilişsel gelişim kuramı
çocuklar belirli/sıralı aşamalardan geçerek "algılama" yoluyla öğrenirler
ilk sesler okuma bec. için atılan adım
5 y. bir çocuk 12 resimden 9'unda benzerlik ve farklılıkları
algılayabilmelidir. İpuçlarına rağmen beceremiyorsa ÖB açısından riskte
anlamına gelir(Gang 1983)
duyulara dayanan akademik terapi
görsel, işitsel, kinestetik duyulara dayanan pedagojik yaklaşımdır
çocuk bir harfi görür, adını duyar, söylerken parmağıyla üzerinden
gider, söyleyerek yazarbu teknikle okuma-yazma eğitimi
beraber yapılır
psikopedagojik yaklaşım
her çocuğun ihtiyacı doğrultusunda travmatik olmayan öğrenme
deneyimi sağlamak
tanı ve değerlendirmeden elde edilen bilgilerle oluşturulan özel
eğitim programları
metakognitif yaklaşım
“düşünmeyi düşünmek”
öğrenme sürecinde bilişsel işlevlerinin farkında olmayı
öğretme
her yaklaşımın kuvvetli ve zayıf yönleri tanı ve değerlendirmeden elde edilen
bilgilerle oluşturulan özel eğitim programları uygulanır
program bireyselleştirilmiş olmalıdır her vakanın gereksinimine göre farklı
yaklaşımlardan yararlanılır
Ç.ğun gereksinimleri doğrultusunda
eklektik bir yaklaşım daha yararlı
YASAL DÜZENLEMELER
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞIÖZEL EĞİTİM HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ KISIMGenel Hükümler
Özel Öğrenme Güçlüğü dili yazılı ya da sözlü anlamak ve kullanabilmek için gerekli olan bilgi
alma süreçlerinin birinde veya birkaçında ortaya çıkan ve dinleme, konuşma, okuma, yazma, heceleme,
dikkat yoğunlaştırma ya da matematiksel işlemleri yapmada
yetersizlik nedeniyle bireyin eğitim performansının ve sosyal uyumunun
olumsuz yönde etkilenmesi durumunu
yasal düzenlemeler
Bu bireylerin zorluklarını ortadan kaldırılması amacıyla 06.06.1997 tarihli
ve mükerrer 23011 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde
Kararname hazırlanmış ve bu kararname doğrultusunda düzenlenen Milli Eğitim
Bakanlığı Özel Eğitim hizmetleri Yönetmeliği de 18.01.2000 tarihli ve
mükerrer 23937 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir
yasal düzenlemeler
sorununa sahip bireylere ait eğitimin şeklini açıklanmış. Devam ettikleri
okulun sınıf geçme ve sınavlarla ilgili hükümlerine göre değerlendirilir.
ancak bireysel ve gelişim özellikleri dikkate alınarak, sınavlarda gerekli önlemler
alınır ve düzenlemeler yapılır…
yasal düzenlemeler
DEHB / ÖB olan çoc.larözel statüde
yani ayrı bir odada ayrı bir gözetmen eşliğinde
girebiliyor
yasal düzenlemeler
ÖB olan çoc.lar okuma hızı düşük ise
soruları okumaları için düzgün diksiyonlu
okutman verilecek
yasal düzenlemeler
bu ayrıcalıktan yararlanabilmek için
çocuğun sorununun ne olduğunun belirten bir rapor
Ali 1997Başvuru 2003Yakınması: sürekli düşme,
annesini başkalarıyla konuşturmama, inadı geçene kadar ağlama
Psk. mua. Hareketlilik +Dikkat N Keyfiyetçi, tutturucu, engellenme
eşiği ↓ ilgiyi üzerine çekmek istiyorBilişsel yetiler: bilinç, yönelim,
dikkat, bellek, algılama, yargılama, soyut düşünme, gerçeği değerlendirme N, ZEKA ? ↓
Benlik kavramı ↓
Konuşmanın anlaşılırlığı ↓Hareketli, salyası akıyor, İMB de
belirgin güçlük (kitap sayfası çeviremiyor, düğme ilikleyemiyor), sağ/sol Ø, kurallara uymuyor
Okuma: anlama, anlatma, sıralama, konu bütünlüğünü koruma N
OKUDUĞU ANLAŞILMIYOR
?
2004
UZUN ve SIK ARALIKLARLA ÇALIŞMA
20052005
13.09.20013.09.20077
NASIL ÖĞRENİYORUZ ?
teşekkür ederim
Özgül öğrenme güçlüğü bilginin kazanılması ve işlenmesinde ortaya çıkan bir sorundur.
sınıflandırmasınıflandırma
Bilgi İşlem Modeli (Information Bilgi İşlem Modeli (Information Processing) Silver 1989-1996Processing) Silver 1989-1996
Linguistler Linguistler
Hemisfer fonksiyonlarına göre Hemisfer fonksiyonlarına göre (Bakker)(Bakker)
sınıflandırma sınıflandırma bilgi işlem modeli (information bilgi işlem modeli (information processing) Silver 1989-1996processing) Silver 1989-1996
İNPUT İNPUT bilginin algılanması ve beyne bilginin algılanması ve beyne kaydedilmesikaydedilmesi
ENTEGRASYONENTEGRASYON bilgi bellekte var olan diğer bilgi bellekte var olan diğer bilgilerle ilişkilendirilirbilgilerle ilişkilendirilir
BELLEKBELLEK bilgi depolanır ve gerektiğinde bilgi depolanır ve gerektiğinde geri çağrılırgeri çağrılır
ÇIKTIÇIKTI çağrılan bilgi dışarıda kullanılırçağrılan bilgi dışarıda kullanılır
sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli girdi sorunları girdi sorunları (bilginin algılanması ve beyne (bilginin algılanması ve beyne kaydedilmesi)kaydedilmesi)
görsel algı bzk. görsel algı bzk. 1. şekil-pozisyon algısındaki bozukluk 1. şekil-pozisyon algısındaki bozukluk
gördüğü şeyin şekil ve pozisyonunu algılamada gördüğü şeyin şekil ve pozisyonunu algılamada güçlükgüçlük
harfleri ters yada dönmüş olarak algılayabilirharfleri ters yada dönmüş olarak algılayabilir e-a, E-3, M-W, b-d-p, g-ğ, s-ş, i-ı, u-v, 6-9-g, c-çe-a, E-3, M-W, b-d-p, g-ğ, s-ş, i-ı, u-v, 6-9-g, c-ç sözcükleri ters çevirirsözcükleri ters çevirir koç-çok, ev-ve, soba-sopa, depo-debo, sepet-zebetkoç-çok, ev-ve, soba-sopa, depo-debo, sepet-zebet
okula başladıklarında şekil-pozisyon algılama okula başladıklarında şekil-pozisyon algılama olgunluğuna ulaşmış sayılırlarolgunluğuna ulaşmış sayılırlar
ikinci sınıfın birinci döneminden itibaren bu sorunların ikinci sınıfın birinci döneminden itibaren bu sorunların görülmemesi gerekirgörülmemesi gerekir
sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli girdi sorunları girdi sorunları (bilginin algılanması ve beyne (bilginin algılanması ve beyne kaydedilmesi)kaydedilmesi)
görsel algı bzk.görsel algı bzk.2. şekil-zemin algısındaki bozukluk2. şekil-zemin algısındaki bozukluk
bir bütünün önemli olan bir parçasına odaklaşmada bir bütünün önemli olan bir parçasına odaklaşmada zorluklara neden olur zorluklara neden olur
okuma bu beceri ile ilgilidirokuma bu beceri ile ilgilidir söz dizilerine odaklaşmayısöz dizilerine odaklaşmayı soldan sağa ve satır satır izlemeyi soldan sağa ve satır satır izlemeyi
okumada okumada satır atlamasatır atlama satır tekrarlamasatır tekrarlama
sözcük atlama sözcük atlama
sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli girdi sorunları girdi sorunları (bilginin algılanması ve beyne (bilginin algılanması ve beyne kaydedilmesi)kaydedilmesi)
görsel algı bzk.görsel algı bzk.3. uzaklık-derinlik-boyut algılamada 3. uzaklık-derinlik-boyut algılamada
bozuklukbozukluk mekanda pozisyonlarını algılamada mekanda pozisyonlarını algılamada sağ-sol ayırt etmedesağ-sol ayırt etmede derinliği kestirebilmektederinliği kestirebilmekte
eşyalara çarpar, sandalyeden düşer, top eşyalara çarpar, sandalyeden düşer, top yakalamak, yap-boz yerleştirmek, şekilleri yakalamak, yap-boz yerleştirmek, şekilleri
eşleştirmek, belirli bir şeklin benzerini eşleştirmek, belirli bir şeklin benzerini bulmak bu çocuklar için güç işlerdir bulmak bu çocuklar için güç işlerdir
sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli girdi sorunları girdi sorunları (bilginin algılanması ve beyne (bilginin algılanması ve beyne
kaydedilmesi)kaydedilmesi) işitsel algı bzk.işitsel algı bzk.1. işitilen seslerin yanlış algılanması1. işitilen seslerin yanlış algılanması
duyulan sesleri yanlış algılamaduyulan sesleri yanlış algılama benzer sesler arasındaki farklılıkları ayırt benzer sesler arasındaki farklılıkları ayırt edememe edememe
““m, n”, “m, b” “f, v”, “b, p”, “a, ı”, “t, d”, ”f, h”, m, n”, “m, b” “f, v”, “b, p”, “a, ı”, “t, d”, ”f, h”, “k, p” “k, p” sonuçtasonuçta
dipten-tipten-dikten-tipten / badem-madem, dipten-tipten-dikten-tipten / badem-madem, damdan-dandandamdan-dandan
sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli girdi sorunları girdi sorunları (bilginin algılanması ve beyne (bilginin algılanması ve beyne kaydedilmesi)kaydedilmesi)
işitsel algı bzk.işitsel algı bzk.2. işitsel figür-zemin ayırt etme güçlüğü2. işitsel figür-zemin ayırt etme güçlüğü
aynı anda işitilen farklı seslerden birine aynı anda işitilen farklı seslerden birine odaklanma güçlüğüodaklanma güçlüğü
farklı seslerin figür-zemin ayırımını yapmakta farklı seslerin figür-zemin ayırımını yapmakta güçlükgüçlük
tv seyrederken seslenince bakmaz, duyduğu kapı tv seyrederken seslenince bakmaz, duyduğu kapı yada telefon sesinin bulunduğu mekandan mı yada telefon sesinin bulunduğu mekandan mı
yoksa tv’den mi geldiğini ayıt edemezyoksa tv’den mi geldiğini ayıt edemez
gürültülü bir sınıfta öğretmenin söylediklerine gürültülü bir sınıfta öğretmenin söylediklerine odaklanamaz ve sanki dinlemiyormuş gibi görünürodaklanamaz ve sanki dinlemiyormuş gibi görünür
sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli girdi sorunları girdi sorunları (bilginin algılanması ve beyne (bilginin algılanması ve beyne kaydedilmesi)kaydedilmesi)
işitsel algı bzk.işitsel algı bzk.3. işitsel algıda kopukluk (auditory lag)3. işitsel algıda kopukluk (auditory lag)
art arda söylenen mesajların bir kısmını art arda söylenen mesajların bir kısmını kaçırabilir, algılayamazkaçırabilir, algılayamaz
35. sayfayı aç 8. soruyu yap 35. sayfayı aç 8. soruyu yap sayfayı açıp sayfayı açıp beklerbekler
uzun komutlar verildiğinde bir kısmını yapamazuzun komutlar verildiğinde bir kısmını yapamaz
odana git, arkadaşına telefon edip ödevlerini al odana git, arkadaşına telefon edip ödevlerini al ve kitaplarınla birlikte buraya gel ve kitaplarınla birlikte buraya gel mesajın bir mesajın bir
kısmını duyar yerine getirirkısmını duyar yerine getirir
sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli girdi sorunları girdi sorunları (bilginin algılanması ve beyne (bilginin algılanması ve beyne kaydedilmesi)kaydedilmesi)
işitsel algı bzk.işitsel algı bzk.4. işitsel işleme sorunları 4. işitsel işleme sorunları
işitsel uyarıları normal kişiler kadar işitsel uyarıları normal kişiler kadar hızlı işlemede zorlukhızlı işlemede zorluk
kendilerine söylenenleri anlamaları için kendilerine söylenenleri anlamaları için normal bireylere göre biraz daha uzun normal bireylere göre biraz daha uzun süre düşünmeleri gerekirsüre düşünmeleri gerekir
sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli girdi sorunları girdi sorunları (bilginin algılanması ve beyne (bilginin algılanması ve beyne kaydedilmesi)kaydedilmesi)
dokunsal algı bzk.dokunsal algı bzk.
gözleri kapalıyken dokunma gözleri kapalıyken dokunma duyusu yardımıyla nesneleri duyusu yardımıyla nesneleri tanımlayamaztanımlayamaz
eline verilen oyuncağın ne olduğunu eline verilen oyuncağın ne olduğunu anlayamaz, avucuna yazılan sayı anlayamaz, avucuna yazılan sayı ve yazıyı tanımlamakta güçlük ve yazıyı tanımlamakta güçlük
çekerçeker
sınıflandırma / bilgi işlem modelisınıflandırma / bilgi işlem modelibütünleme sorunları bütünleme sorunları ((diğer bilgilerle diğer bilgilerle ilişkilendirilir)ilişkilendirilir)
1. sıraya koyma sorunu1. sıraya koyma sorunu kelimenin harflerini sırayla tek tek kelimenin harflerini sırayla tek tek
söylemesi istendiğinde karışık bir sırada söylemesi istendiğinde karışık bir sırada söylerler söylerler
bir metni anlatırken önce ortasını, sonra bir metni anlatırken önce ortasını, sonra başını, sonra sonunu anlatırbaşını, sonra sonunu anlatır
bir diziyi sırayla öğrenebilirbir diziyi sırayla öğrenebilir bir parçasını bir parçasını tek başına bilemeztek başına bilemez
günleri tersten söylemekte zorlanırgünleri tersten söylemekte zorlanır önce-sonra, dün-yarın gibi kavramları önce-sonra, dün-yarın gibi kavramları
karıştırırkarıştırır 3x9 sorulduğunda söyleyemez3x9 sorulduğunda söyleyemez
sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli bütünleme sorunlarıbütünleme sorunları ((diğer bilgilerle diğer bilgilerle ilişkilendirilir)ilişkilendirilir)
2. soyutlama sorunu2. soyutlama sorunu
temel zihinsel bir işlemdir temel zihinsel bir işlemdir
ÖÖB gözlenmezÖÖB gözlenmez
sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli bütünleme sorunları bütünleme sorunları ((diğer bilgilerle diğer bilgilerle ilişkilendirilir)ilişkilendirilir)
3. organizasyon sorunu 3. organizasyon sorunu uyaran anlamlı bilgi haline geldikten sonra uyaran anlamlı bilgi haline geldikten sonra
gruplandırılırgruplandırılır önceden edinilen bilgilerle bağlantıları önceden edinilen bilgilerle bağlantıları
kurulurkurulur
yaşamı düzenli değildiryaşamı düzenli değildir defteri, masası, odası dağınıktır, eşyalarını defteri, masası, odası dağınıktır, eşyalarını kaybeder, bir şeyleri unutur, üzerine aldığı kaybeder, bir şeyleri unutur, üzerine aldığı işleri düzenleyemez, nereden başlayacağını işleri düzenleyemez, nereden başlayacağını
bilemez ve zamanı ayarlamakta güçlük bilemez ve zamanı ayarlamakta güçlük çekerçeker
sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli bellek sorunları bellek sorunları ((depolanır ve geri çağrılır)depolanır ve geri çağrılır)
kısa süreli bellek sorunukısa süreli bellek sorunu
kısa süreli bellek sorunu daha sık kısa süreli bellek sorunu daha sık gözlenirgözlenir
normal çocukların üç-beş tekrarla normal çocukların üç-beş tekrarla öğrenebildiklerini bu çocuklar daha öğrenebildiklerini bu çocuklar daha
fazla tekrarla öğrenebilirlerfazla tekrarla öğrenebilirler
işitsel, görsel ya da her iki alanda olabilirişitsel, görsel ya da her iki alanda olabilir
sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli bellek sorunları bellek sorunları ((depolanır ve geri çağrılır)depolanır ve geri çağrılır)
uzun süreli bellek sorunuuzun süreli bellek sorunu
belirgin bir sorun yokturbelirgin bir sorun yoktur
geçmiş olayları rahatlıkla geçmiş olayları rahatlıkla hatırlayabilirlerhatırlayabilirler
sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli çıktı sorunları çıktı sorunları (kullanma)(kullanma)
öğrenilen bilgileröğrenilen bilgiler
kelimeler aracılığıyla (konuşma)kelimeler aracılığıyla (konuşma)
ince kas faaliyetleriyle (yazma-çizme)ince kas faaliyetleriyle (yazma-çizme)
motor aktivitelerle (diğer davranışlar)motor aktivitelerle (diğer davranışlar)
ifade edilirifade edilir
ÖÖB de bu aşamalarda da sorun ÖÖB de bu aşamalarda da sorun olabilirolabilir
sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli çıktı sorunları çıktı sorunları (kullanma)(kullanma)
1. dil sorunu1. dil sorunu
iletişim alanında kullanılan iki dil iletişim alanında kullanılan iki dil formuformu
kendiliğinden (spontan) konuşmakendiliğinden (spontan) konuşma
koşula uygun konuşmakoşula uygun konuşma
sınıflandırma / bilgi işlem modeli sınıflandırma / bilgi işlem modeli çıktı sorunları çıktı sorunları (kullanma)(kullanma)
2. motor beceriler2. motor beceriler
KMBKMByüzme, yüzme, bisiklete binme, ip atlama, topa binme, ip atlama, topa
vurma, tırmanma vurma, tırmanma beceriksizdir beceriksizdirİMBİMBoöd:çatal kaşık kullanma, düğme açma-oöd:çatal kaşık kullanma, düğme açma-
kapama, makas kullanma, resim yapma kapama, makas kullanma, resim yapma gibi işlerde zorlama gibi işlerde zorlama
od:yazı yazmada güçlük, çok yavaş yada od:yazı yazmada güçlük, çok yavaş yada bozuk yazma, kalemi çok sıkı yada bozuk yazma, kalemi çok sıkı yada gevşek tutmagevşek tutma
sınıflandırma sınıflandırma dil bilimciler (linguistler)dil bilimciler (linguistler)
ses ve konuşma bozukluklarıyla ses ve konuşma bozukluklarıyla ilgili görüş ve yaklaşımlar ilgili görüş ve yaklaşımlar getirmişlergetirmişler
ÖÖB nin 3 grupta incelenmesi ÖÖB nin 3 grupta incelenmesi gerektiği söylerlergerektiği söylerler
1.1. disfonetik disleksidisfonetik disleksi 2.2. disidetik disleksidisidetik disleksi3.3. karma tipkarma tip
sınıflandırma / dil bilimciler sınıflandırma / dil bilimciler
disfonetik disleksidisfonetik disleksi LibermanLiberman
fonetik bzk. olan çocuklar bu grupta yer fonetik bzk. olan çocuklar bu grupta yer alıralır
işitsel kavrama ve ayırt etme becerileri işitsel kavrama ve ayırt etme becerileri zayıftır zayıftır
dil ve sözlü ifade alanında güçlük dil ve sözlü ifade alanında güçlük çekerlerçekerler
sözcüklerin fonetik ayrımını yapamazlarsözcüklerin fonetik ayrımını yapamazlar
sınıflandırma / dil bilimciler sınıflandırma / dil bilimciler disidetik disleksidisidetik disleksi
zihinde canlandırma yetenekleri zihinde canlandırma yetenekleri bozukbozuk
harflerin, sembollerin görsel-harflerin, sembollerin görsel-
mekansal analizini ve mekansal analizini ve ayrımlaştırmayı yapamazlarayrımlaştırmayı yapamazlar
harflerin sırasını karıştırır, ters harflerin sırasını karıştırır, ters çevirir, günleri, ayları sırayla çevirir, günleri, ayları sırayla söylemede zorlanırsöylemede zorlanır
sınıflandırma / dil bilimciler sınıflandırma / dil bilimciler karma tipkarma tip
her iki gruptaki özellikleri taşırlarher iki gruptaki özellikleri taşırlar
sınıflandırma / dil bilimcilersınıflandırma / dil bilimciler
işitsel-konuşma (dil) grubuişitsel-konuşma (dil) grubusözel alanda güçlük çeken çocuklarsözel alanda güçlük çeken çocuklarsorulara yanıt verme, isimlendirme, sorulara yanıt verme, isimlendirme,
tanımlamaları zorlukla yaparlartanımlamaları zorlukla yaparlar
görsel-uzamsal grupgörsel-uzamsal grup daha çok görsel ve uzaysal algıya daha çok görsel ve uzaysal algıya
ilişkin sorun yaşarlarilişkin sorun yaşarlar
sınıflandırma sınıflandırma hemisfer fonksiyonlarına göre / hemisfer fonksiyonlarına göre / BakkerBakker
Sol Hemisfer Fonksiyon BozukluğuSol Hemisfer Fonksiyon Bozukluğu
okuma güçlükleri bu grupta değerlendirilir okuma güçlükleri bu grupta değerlendirilir
yavaş okuma yada hızlı okuyup harf yavaş okuma yada hızlı okuyup harf
atlama-değiştirme-ekleme türünden hatalaratlama-değiştirme-ekleme türünden hatalar
Sağ Hemisfer Fonksiyon BozukluğuSağ Hemisfer Fonksiyon Bozukluğu
görsel algı kusurları olan çocuklardaki görsel algı kusurları olan çocuklardaki okuma güçlüklerini ifade ederokuma güçlüklerini ifade eder
okurken yavaş. eksik ve tekrarlama hataları okurken yavaş. eksik ve tekrarlama hataları