Ülkemİzİn kaynaklari 4.Ünİte ( 6.sinif) Ülke gelirimizde ......Ülkemizin kaynakları ünitesi...

Ülkemizin kaynakları ünitesi konu özeti

ÜLKEMİZİN KAYNAKLARI 4.ÜNİTE ( 6.SINIF)

Ülke gelirimizde en fazla pay hizmet sektörü % 64-ikincisi sanayi % 24-Üçüncüsü tarımdır %12

TARIM

Nüfusumuzun % 47 si tarımla uğraşır.Ürün çeşidimiz çoktur çünkü farklı iklimlere sahibiz.Tarımda kendine yetebilen bir ülkeyiz

Tarımı etkileyen faktörler:İklim-(yağış miktarı- yağış rejimi-sıcaklık)-yükselti-denizeuzaklık-toprağın cinsi-enlem-sulama-gübreleme-ilaçlama-pazarlama-tohumıslahı-makineleşme-zirai mücadele-çiftçinin eğitimi

Tarımla ilgili kuruluşlar: ziraat bankası-toprak mahsülleri ofisi(TMO)-Devlet su işleri(DSİ)-Tarımkredi kooperatifleri-Tarım işletmeleri genel müdürlüğü-GAP idaresi

En çok karadenizde yetiştirilen ürünler: çay,fındık pirinç,keten-kenevir

En çok İç Anadoluda yetiştirilen ürünler:buğday, arpa,patates,yeşilmercimek,şekerpancarı,elma,nohut

En çok Marmarada yetiştirilen ürünler:Ayçiçeği,koza

1 / 23


En çok Eğede yetiştirilen ürünler: zeytin,üzüm,haşhaş,tütün,incir (şifresi ZÜHTİ)

En çok Güneydoğu anadoluda yetiştirilen ürünler: pamuk, antepfıstığı,kırmızı mercimek,karpuz

En çok Akdenizde yetiştirilenürünler:Trunçgiller(portakal,mandalina,greyfurt,limon),muz,anason,gül,yeşil fasulye,mısır

Yetiştirilme alanı en dar ürün çay ikincisi muzdur.

Yetiştirilme alanı en geniş ürün şekerpancarı, meyvelerden ise üzümdür

Seracılık: Naylonla kapatılan bir alanda mevsimi dışında sebze meyve yetiştirmedir. Kışları ılıkgeçtiği için en çok Akdenizde yapılır.Kışları soğuk Doğu Anadoluda ise hiç yapılamaz yetiştirilenürüne turfanda denir.

Tahıl: bugday,arpa,mısır,pirinç,yulaf,çavdara denir

Sanayi ürünleri:Sanayide işlenip kendisinden başka ürünler de elde edilen ürünlerdir bunlar:pamuk-haşhaş-şekerpancarı-ayçiçeği-tütün-zeytin-çayketen-kenevir-susam

Nadas:Toprağı bir yıl ekip 2. yıl su birikmesi için ekmeyip boş bırakmaktır.En çok iç anadoluda(kuraklıktan dolayı) en az ise karadenizde (bol yağıştan dolayı) nadas yapılır Bunu azaltmak içinsu sorununu çözmek lazım baraj yapmak gibi

Ekim alanı devletçe sınırlanan ürünler:haşhaş(eroinin hammaddesi olduğundan yasaktır ilaçyapımında kullanılır)tütün, pirinç( sıtmaya neden olur),keten, kenevir,anason(içkini

2 / 23


hammaddesidir

Çay,mısır,fındıkve turuçgiller bol yağış ve nem istediğinden iç bölgelerde yetişmez

Tahıllar,pamuk,mercimek,ayçiçeği ise olgunlaşma döneminde sıcaklık ve kuraklık istediğindenKaradeniz kıyısında yetişmez

Bir yıl az bir yıl çok ürün veren bitkiler:zeytin,fındık,antepfıstığı

Konya ovası en çok bugday yetişen yer olduğu için Türkiye’nin tahıl ambarıdır

Pirinç akarsu boylarında yetişir buna çeltik de denir

Kıyılarımızda getirisi çok olduğu için şekerpancarı ve tahıllar yerine pamuk,zeytin tütün gibiürünler yetiştirilir

Keten-kenevir ip,halat,çuval yapımında kullanılır

Turuçgillerin Rizede de yetiştirilebilmesinin nedeni burada kışların ılık geçmesidir

Üretimde birinci olduğumuz ürünler: Üzüm-incir-fındık, antepfıstığında 2.yiz

Şekerpancarının posası hayvan yemi olarak ta kullanıldığından yetiştirilen yerlerde hayvancılıkta gelişmiştir

3 / 23


HAYVANCILIK

En çok yapılan hayvancılık küçükbaş hayvancılıktır Daha çok karasal iklimin olduğuyerlerde yapılır çünkü bozkır bitki örtüsünü yiyecek olarak kullanırlar 2 şekilde yapılır

Mera( çayır) hayvancılığı: hayvanların doğada otlatılmasıdır Ahır(besi) hayvancılığı: kapalıalanda hayvanların yetiştirilmesidir en çok marmarada yapılır

Büyükbaş hayvancılık en çok Erzurum-Kars (yaz yağışlarıyla gür çayırları olduğundan) ilekaradenizde yapılır

Küçükbaş hayvancılık en çok yapılan hayvancılık türüdür en çok iç anadoluda sonragüneydoğuda yapılır Kıl Keçisi en çok Akdenizde, Tiftik Keçisi ise en çok İç Anadoluda yapılırbu keçiye Ankara keçisi de denir

Kümes hayvancılığı en çok Marmarada yapılır

İpek böçekçiliği en çok Marmarada yapılır Özellikle Bursa.

Arıcılıkta: Ordu-Hakkari-Muğla- Antalya-Bursa gelişmiştir

Balıkçılık en çok Karadenizde gelişmiştir.ancak Türkiye de balıkçılık yeterince gelişmemiştir.

Ülkemizde su ürünleri avcılığının gelişememesinde;

- Açık deniz balıkçılığının yapılmayışı, - Deniz, göl ve akarsularımızın hızla kirletilmesi,

4 / 23


- Yanlış ve zararlı avlanma yöntemlerinin kullanılması, - Balıkçıların araç-gereç ve donanım yönünden yetersiz olması - Depolama ve soğuk hava donanımı imkânlarının yetersizliği, - Su ürünleri üreticilerinin örgütsüz olması etkili olmuştur.

ORMANCILIK

Topraklarımızı % 26 sı ormanlarala kaplıdır. 3 tarafı denizlerle kaplı bir ülke için bu oranyetersizdir zengin bir orman için toprakların %30’undan fazlasının orman olması gerekir Ormanlarımızın az olmasında en etkili neden eski yerleşim yeri olduğundan tahrip edilmişolmasıdır. Güneydoğu’nun orman bakımından en fakir bölge olmasının nedeni kuraklıktırAlo 1 -Akdeniz-Eğe-Marmara-Doğu Anadolu- İç Anadolu-Güneydoğu Anadolu) 77 ormanyangın ihbarhattıdır.

Çoktan aza doğru ormanlarımızın şifresi KAREMDİG ( Karadeniz

Ormanların Yararları

- Yağış rejimini düzenler yağış sağlar

- Su ve rüzgar erezyonu ile heyelanı (toprak kayması) önler Topraklarımızın % 63’üerezyon tehlikesiyle karşı karşıyadır

- Seli azaltır

5 / 23


- Havayı temizler Tozu tutar

- İnşaat-kereste-kağıt-mobilya v.b. sektörlerde kullanılır

- Gezi eğlence yeri ve güzel görünüm sağlar

- Oksijen kaynağıdır

- Geçim kaynağıdır

- Orman yangınlarının en büyük nedeni insandır. Bunlar; İhmal-dikkatsizlik-kaza-kasıt-tarlave konut yapmaktır

MADENLERİMİZ

Rezerv : Madenin miktarı Cevher: Madenin taş ve toprakla karışık hali Tenör: Yataktaki safmaden oranı

1935 te MTA ( Maden tetkik ve Arama Enstitüsü) madenlerimizi bulmak için kurulmuştur

6 / 23


ETİBANK: Bulunan madenleri çıkarmak için sermaye sağlamak için kurulmuştur

Ülkemizde maden kaynakları çok çeşitlilik gösterir. Dağılışları düzensizdir. Dünya çapındaönem taşıyan madenlerimiz; Bor ve krom’dur. Maden ihracatımızın yarıdan çoğu Bor’ durgünümüzde kullanılan en önemli enerji petroldür

Doğu Anadolu maden bakımından en zengin bölgedir

Şanlıurfa’da Fosfat-Tuğla-kiremit-Çimento madenleri bulunur

Maden Yataklarının İşletilebilmesi İçin Gerekli Şartlar

İlk şart rezervin yüksek olmasıdır

Rezerv içindeki tenörün yüksek olması

Madenini yeryüzüne yakın olması

Teknik eleman

Sermaye

Ulaşım

7 / 23


Pazarlama imkanlarının olması gerekir

Madenin Adı

Çıkarıldığı Yerler

Demir

Divriği (Sivas), Hekimhan-Hasançelebi (Malatya), Eymir (Balıkesir), Dikili-Torbalı (İzmir), Çamdağı (Düzce)

Bakır

Elektrik-elektronik sanayinin hammaddesidir Murgul (Artvin), Küre (Kastamonu), Maden (Elazığ), Ergani (Diyarbakır)

Krom

Demirin sertleştrilmesinde ve çelik yapımında kullanılır Dünyada zengin ülkelerden biriyiz

Fethiye-Köyceğiz-Dalaman (Muğla), Guleman (Elazığ), Eskişehir, Kütahya, Antalya, Kahramanmaraş,Kayseri

8 / 23


Boksit (Alüminyum)

Alüminyumun hammaddesidir

Akseki (Antalya), Seydişehir (Konya)

Bor mineralleri

Jet, roket yakıtı,deterjanda kullanılır Türkiye dünyada 1. sıradadır Susurluk, Bigadiç (Balıkesir), Seyitgazi (Eskişehir),

Emet (Kütahya)

Kükürt

Tarımda haşerelere ( böceklere) karşı kullanılır Keçiborlu (Isparta)

Civa

Floresan lamba Termometrede eczacılıkta kullanılır

Sarayönü (Konya) Halıköy, Karaburun (İzmir)

9 / 23


Kursun-Çinko

Keban (Elazığ), Kayseri

Manganez

Demirin çeliğe dönüştürülmesinde kullanılır Artvin, Zonguldak

Volfram

Çok sert bir madendir çelik ile elektrik elektronikte kullanılır Uludağ

Mermer

Afyon

Lületaşı

Süs eşyası yapılır yumuşak bir taştır Eskişehir

10 / 23


Tuz

Çamaltı (İzmir denizden), Tuz Gölü, ayrıca kayadan da çıkarılır

ENERJİ KAYNAKLARI

Taşkömürü : tamamı (Zonguldak)

Linyit : Bir tür kömürdür Elektrik üretimi ve ısınmada kullanılır Seyitömer, Tunçbilek Tavşanlı,Değirmisaz (Kütahya), Soma (Manisa), Milas-Yatağan (Muğla), Afşin-Elbistan (K.Maraş),Beypazarı (Ankara), Amasya, Çorum, Sımak, Erzurum

Linyitle ÇalışanTermik Elektrik Santralleri : Soma, Tunç bilek, Seyitömer, Yatağan, Yeniköy,Gökova, Orhaneli, Afşin-Elbistan, Çayırhan

Doğalgaz : Hamitabat (Kırklareli) Mardin

Jeotermal enerji : Yer altından gelen sıcak sudur Sarayköy (Denizli) de bununla çalışantermik santrali vardır( elektrik üretilir)

Petrol : Batman, Diyarbakır, Adıyaman çevresi Tamamı Güneydoğudan çıkarılır

11 / 23


Petrol Rafinerileri : ipraş (izmit), Ataş (Mersin), Aliağa (izmir), Batman ( Batman) Orta Anadolu(Kırıkkale)

Petrol Kuyuları: Raman-Garzan-Kurtalan-Ulaşlı

Rüzgar Enerjisi: BARES ( Bandırma rüzgar enerjisi Santrali) Karadeniz-Marmara ve EğeBölgeleri rüzgar enerjisine uygundur

Tükenebilir enerji kaynakları: Taş kömürü-Linyit-Petrol-Doğalgaz-Uranyum-Toryum

Tükenmeyen enerji kaynakları:Su gücü-Güneş enerjisi-Jeotermal enerji-Rüzgar enerjisi

Güneşlenme süresi en çok olan bölge Akdeniz olup güneş enerjisinden en çokyararlanabileceğimiz bölgedir

En çok elektrik enerjisi üreten bölge doğu Anadolu( Çünkü akarsularının akış hızı yüksektir) , ençok tüketen bölge ise Marmaradır Çünkü sanayisi çok gelişmiştir

Fosil yakıtlar: Petrol-Linyit-Taş Kömürü-Doğalgazdır ( En Temizi Doğal Gazdır)

Fırat nehri üzerinde Keban_Karakaya Ve Atatürk Barajları vardır

Türkiye’de enerji üretiminde en çok kullandığımız kaynak Linyittir

TURİZM

12 / 23


En fazla turist sırayla Almanya- Rusya-İngiltere-bulgaristan-Hollanda-İran-Fransa-Yunanistan-Avusurya-Belçika’dan gelir, ençok turistin Avrupa ülkelerinden gelmesinin nedeni buralarda çok sayıda Türkün olmasıdır.Turistlerin en çok yaz aylarında gelmesinin nedeni plaja gelmeleridir( Yaz turizmi)

Turizmin yararları:

Turizm dış ticaret açığını kapatma açısından önem taşır. Ayrıca ticaret, inşaat, gıda,ulaşım vehaberleşme sektörlerinin gelişmesine katkıda bulunur, yeni işgücü olanakları yaratır, elsanatlarına canlılık kazandırır. Kültür alışverişi yapar Turizm bakımından en gelişmiş bölgeMarmara sonra Eğedir

Bunca çekiciliğine rağmen ülkemizde turizmin yeterince gelişememesi tanıtım ve organizasyonyetersizliği ile ilgilidir

Turistik Çekiciliklerimiz: 1-Uzun kıyılar ile plajların varlığı 2-Güneşlenme süresinin fazlalığı3-Kaplıca, ılıca gibi sıcak su kaynaklarının 4-Kış sporları 5- Tarihi eserler 6-Zengin sukaynakları, göller

Ülkeler arasında yapılana dış turizm Ülke içinde yapılana ise iç turizm denir

Kış turizmi: Bursa-uludağ, Kayseri-Erciyes,Bolu-Kartalkaya,Çankırı

Yaz turizmi:Marmara-Eğe- Akdenizde gelişmiştir. Karadeniz yağışlı olduğundan gelişmemiştir

13 / 23


Tarihi eser turizmi: Marmarada-istanbul,bursa,Edirne,Çanakkale(TRUVA) deki eserler

Eğede:Efes-Milet. İç Anadoluda:Meryemana,Anıtkabir-Kültepe.Güneydoğuda:Nemrut-Balıklıgöl. Doğu Anadoluda: İshak paşa sarayı-Van kalesi

Doğa Turizmi:Marmarada- Manyas Kuş cenneti. Eğede:Pamukkale.Akdenizde:Düden,Manavgat şelaleleri,İnsuyu- Karain-cennet-cehennem mağaraları İçAnadoluda. Peri bacaları, Ihlara vadisi Karadenizde: Abant- Yedigöller, Uzungöl

Dini Turizm: Cami-medrese,kilise,havra,türbe gibi dini eserleri ziyaret

Sağlık Turizmi: Kaplıca ve içmeler, şifalı sular

TİCARET

Mal alıp satarak para kazanma faaliyetine denir. Bu faaliyet ülke içinde yapılıyosa iç ticaret,ülkeler arası yapılıyorsa dış ticarettir

İhracat: Dış ülkelere mal satmaktır İthalat: Dış ülkelerden mal almaktır Bir ülke hammaddealıp sanayi ürünü satıyorsa gelişmiştir. Sanayi ürünü alıp hammadde satıyorsa geri kalmıştır.Yine bir ülkenin ihracatı fazla, ithalatı çoksa zengindir r,tersi varsa fakirdir

SANAYİ

Bir ülkenin gelişmiş olup olmadığı sanayisine bakılarak belirlenir Ülke gelirimiz içinde en çokpay hizmet sektörü 2. si sanayidir

14 / 23


Sanayi faaliyetlerinin ülke yüzeyine dağılışı düzensizdir. Ulaşım kolaylığına bağlı olarak sanayitesislerinin çoğu ülkenin batı yarısında ve kıyılarda toplanmıştır. Sanayinin en fazla geliştiğibölge Marmara, en az geliştiği bölge ise Doğu Anadolu’dur.

Bir yerde sanayinin kurulup gelişmesi şu şartlara bağlıdır:

- Hammadde –Enerji -iş gücü-Pazar-Ulaşım-Sermaye-İnsan gücü (Türkiyede insan gücüsorunu yoktur)-

Ülkemizde sanayinin yavaş gelişmesi; sermaye azlığı ve ulaşım zorluğu ile ilgilidir

Silah sanayinin iç bölgelerde gelişmesinin nedeni güvenlikli olmasıdır

Türkiyenin ilk ağır sanayisi Karabük demir-çelik fabrikasıdır

Batı karadenizde demir madeni olmamamsına rağmen Ereğli ve Karabükte demir-çelikfabrikalarının olmasının nedeni demiri eritmek için gerekli olan kömür yataklarının buradabulunmasıdır

En çok linyit Eğe Bölgesinde olduğu için en çok termik santral de bu bölgededir

Marmarada her türlü sanayi dalı gelişmiştir Coğrafi konumu-yer şekilleri-iklimi ve ulaşımı uygunolduğu için Türkiye’nin en gelişmiş bölgesidir. Sanayide en gelişmiş yerİstanbul-İzmit-Adapazarı hattıdır

15 / 23


Bölgelerde yetiştirilen ürünler ile yapılan sanayi kolu arasında bağlantı vardır. Marmarada ayçiçeğinden dolayı bitkisel yağ, Eğe ve Akdenizde zeytin ve pamuktan dolayı bitkisel yağ vedokuma, İç Anadoluda buğdaydan dolayı un, makarna ve bisküvi, Şeker pancarından dolayışeker,Doğu Anadoluda hayvancılıktan dolayı Et,Süt ve Deri, Karadenizde; Çay,Tütün vefındıktan dolayı bunlara bağlı sanayi kolları gelişmiştir.

DEMİR ÇELİK

İskenderun, Karabük, Zonguldak(Ereğli), Kırıkkale

ALÜMİNYUM

Seydişehir (Konya)

KÜKÜRT

16 / 23


Keçiborlu (İsparta)

KROM

Antalya, Elazığ

BAKIR

Samsun, Ergani (Diyarbakır), Murgul (Artvin)

KURŞUN-ÇİNKO

Keban (Elazığ), Kayseri

17 / 23


BOR

Bandırma

KAĞIT

İzmit, Çaycuma (Zonguldak), Taşköprü (Kastamonu), Aksu (Giresun), Balıkesir, Dalaman (Muğla), Taşucu (Mersin), Çay (Afyon)

SİLAH

Kırıkkale

UÇAK

18 / 23


Eskişehir, Ankara, Kayseri

GEMİ

İstanbul, Mersin, İzmit, Tuzla, Pendik, İzmir

LOKOMOTİF VAGON

Eskişehir, Adapazarı, Sivas, Kayseri

MOBİLYA

İstanbul (Ümraniye), İzmir (Karabağlar), Bursa (İnegöl), Ankara (Siteler), Manisa, Kayseri

CAM

İstanbul, Bursa, Mersin, Sinop, Kırklareli, İzmit, Antalya

İPEKLİ DOKUMA

Bursa, Gemlik, İstanbul, Yalova

19 / 23


YÜNLÜ DOKUMA

İstanbul, Kayseri, Bursa, Siirt, Hereke (İzmit)

SULARIMIZ

Akarsu bakımından zengin bir ülkeyiz akarsulardan baraj, elektrik üretimi, sulama, içmesuyu,balıkçılık,su ürünleri ve doğal güzellikler alanında faydalanırız

Karalardaki çukurlarda oluşan doğal su birikintilerine göl yapay su birikintilerine baraj denir.Göllerimiz belirli yörelerde toplanmıştır bunlar Göller yöresi-Güney Marmara-Tuz gölü-Vangölüdür Göllerden balık-ulaşım-doğal güzellik-tuz-su sporları-turizm-içme suyu(tatlı olanlardan)yararlanılır

YATIRIM VE PAZARLAMA

Yatırım yaparken coğrafi özellikler-ulaşım-hammadde-Pazar-enerji-iş gücü gibi unsurlara dikkatetmeliyiz.mesela çay-fındık-keten-kenevir fabrikasınıKaradenizde.Un-bisküvi-şekerpancarı-makarna fabrikasını İç Anadoluda.Tütün-üzüm-zeytinfabrikasını Eğede. Et-süt-deri fabrikasını Doğu Anadoluda. Pamuklu dokuma-antepfıstığıfabrikasını Güneydoğuda. Mısıryağı-gülsuyu-gül-kolonyası-yerfıstığı fabrikasını Akdenizde.ayçiçeği yağı fabrikasını Marmarada kurmak gerekir

VERGİ

20 / 23


Devletin bize sunduğu hizmetlere harcamak için doğrudan veya dolaylı olarak bizden aldığıparaya denir. Alınan vergilerle bize yol-köprü-hastane-okul v.b leri yapılır.Vergi herkesten eşitolarak alınmaz kazancına göre alınır devlet her türlü hizmet ve kazançtan vergi alır. Vergivermek vatandaşlık görevi olup Atatürk de vatandaşlık görevlerine önem vermiştir

VERGİ TÜRLERİ

Gelir Vergisi: Kazanca göre alınır herkesten eşit alınmaz

Katma değer vergisi: Aldığımız ürünlerin fiyatının içinde var olan vergidir bu yüzden fişalmalıyız

Motorlu taşıtlar vergisi: taksi-minübüs v.b lerinden alınır

Özel tüketim vergisi.Haberleşme-beyaz eşya gibi lüx kabul edilen ürünlerden alınır,

Veraset ve intikal vergisi:Miras-tapu değişimi gibi işlerden alınır

İletişim vergisi: telefon-internet v.b iletişimden alınır

Akaryakıt vergisi: Akaryakıttan alınır

GÖREVİMİZ BİLİNÇLENDİRME

Dünyada su kaynaklarımız hızlı bir şekilde yok olmaktadır. Geri kalmış ülkelerde sunsıkıntısından dolayı salgın hastalıklar yayılmaktadır. Deniz ve göllerimizde kirlenmektedir Sınırlı

21 / 23


olan tatlı su kaynaklarımızın yok olmamamsı için tasarruf yapmalıyız. Diş fırçalarken-traşolurken suyu açık bırakmamalıyız-bulaşık makinesi kullanmalıyız-WC de sifonu gereksiz yereçekmemeliyiz-duş alırken suyu gereksiz açık bırakmamalıyız sularımızı kirletmemeliyiz

GERİ DÖNÜŞÜM

Doğayı korumak için yapılabilecek diğer bir olay geri dönüşüm yapmaktır Geri dönüşüm:kullandığımız bazı ürün ve atıkların toplanıp tekrar işlenerek yeniden kullanıma sunulmasıdır

Geri dönüşüm ürünleri: Kağıt-cam-plastik ve madeni ürünler

Yararları:Doğa kirlenmez,ekonomiye katkı sağlar

NİTELİKLİ İNSAN

Nitelikli insan işini profesyonelce yapan ve üretime katkıda bulunan insandır nitelikli insanokulda veya çıraklıktan yetişmiş de olabilir böyle bir insanzamandan-malzemeden-enerjiden-emekten tasarruf yaparak ülke ekonomisine katkıda bulunur

MESLEKLER

Geçimimizi sağlamak amacıyla sürekli yaptığımız işe denir Mesleklerin birbirine üstünlüğüyoktur çünkü hepsi bir ihtiyacı karşılamaktadır meslek seçerken seçtiğimiz meslek; yetenek veilgilerimize uygun olmalıdır

Temelinde insan olan meslekler:Öğretmen-doktor-hemşire-psikolog

22 / 23


Temelinde veri olan meslekler: Ekonomist-muhasebeci-istatistikçi-muhasebeci-avukat

Temelinde nesne olan meslekler:Marangoz-pilot-bilgisayar mühendisi-veteriner

Temelinde kavram olan meslekler: Yazar-sosyolog-müzisyen-reklam yazarı-bilim adamı-

23 / 23

Ülkemİzİn kaynaklari 4.Ünİte ( 6.sinif) Ülke gelirimizde ......Ülkemizin kaynakları ünitesi...

Documents