● Еңбегімен еленген

Бїгінгі нґмірде:

5-бет 10-бет6-бет

Алдаспан жырдыѕ алыбы

ЖЕР. БИЛІК. ДАУ

Ґркендеген Отырар – кґне

ґркениет ордасы

4-бет

Босќындар мəселесі шешімін

табар емес

АҚПАРАТТАРаєыны● Қазақстанда тұңғыш

рет түрлендірілген би-тум өндір іле бастады. Өнімнің бас ты ерекшелігі – қолданысқа енгізілгенде бетон жабындысы ауа райы қысымына төзімді болып, автокөлік қозғалысы кезінде деформациялық тозуын шек-теп, эластикалық жұмсақтық береді. Сонымен қатар, битум қосылған асфальт тар сапалы болмақ.

● Елімізде алғашқы отан дық электромобиль сынақтан өткізілмекші. Осыған сəй кес , Үк імет аппаратының қа рауына KIA Soul EV алғашқы қазақстандық электрокары келді. Бұл «АЗИЯ АВТО» көлік құрастыру зауы-ты ұсынған автомобиль бір ай бойы Министрлер Кабинетінің қызметтік паркінде жол сынағынан өтеді.

● Əйгілі партизан Əди Шəріпов туралы кино түсі-ріледі. Бұл жөнінде Мəдениет министрі Арыс тан бек Мұха-мед и ұлы мəлім деді. Оның айтуынша, көркем фильм ді Қа зақстан мен Беларус сия мемлекеттері бірігіп жүзеге асырмақ.

● Астанада Ақмола облы-сының ауыл шаруашылығы жəрмеңкесі өтеді. Арзан баға-дағы жəрмеңке сенбі күні «Хан Шатыр» ойын-сауық орта лығының алдындағы алаңда ұйымдастырылады. Онда жалпы құны 404 мил-лион теңге болатын 968 тоннаға жуық өнім саудаға шығарылмақ.

● Елордада қар тазалау жұмыстарына 200-ден аса тех ника жұмылдырылды. С о н д а й - а қ , т р о т у а р л а р мен көше лерді қардан та-залау үшін 314 жұмысшы еңбектенді. Бүгін солтүстік-батыстан жəне сол түстіктен соққан желдің жыл дамдығы 7-12 м/с жетеді деп күтілуде.

● Ақтөбеде балық шаруа-шы лығы тоғандарына ш а б а қ т а р ж і б е р і л д і . Нақты айтқан да, тоғандарға 237,6 мың карп, ақ амур жəне дөңмаңдай тұ қымдас балықтардың шабағы са-лынды. Жалпы, өңірде ба-лық шаруашылығын дамыту бағытындағы игі істер молы-нан атқарылуда.

● Павлодарда қызды рыл-ған мұнай коксын өндіретін зауыт іске қосылды. Жоба бой ынша жалпы инвестиция көлемі 22,9 млрд. теңгені құрай тын аталған кəсіпорында 320 адам жұмыс істемек. Айта кетейік, УПНК негізгі шикізаты өңірдегі мұнай-химия зауытында өндірілетін шикі мұнай коксы болады.

● Т а л д ы қ о р ғ а н д а 60 жет ім балаға жаңа пəтер кілті табысталды. Салтанатты шараға өңір бас-шысы А.Баталов қатысып, қоныс тойын тойлаушыларды құт тық тады.

Хабарлар Үкімет, облыстық əкімдіктер сайттары,

«ҚазАқпарат» агенттігі жəне «24kz» телеарнасының

деректері бойынша дайындалды.

(Соңы 2-бетте).

(Соңы 2-бетте).

(Соңы 2-бетте).(Соңы 2-бетте).

(Соңы 3-бетте).

№203 (28681)23 ҚАЗАН

ЖҰМА2015 ЖЫЛ

Қайрат ƏБІЛДИНОВ,«Егемен Қазақстан».

Ермек Кəрім осыдан он жыл бұрын атажұртты аңсап, Қытайдан көшіп келген еді. Кеншілер қаласы Шахтинскіге қоныс тепкен соң, өнер мектебіне жұмысқа тұрып, балаларға суреттен сабақ бере бастаған.

Сөйтіп жүргенінде мұғалімнің азын-аулақ еңбекақысының бала-шағаны асырауға еркін жетпейтінін сезген. Əрі ойланып, бері ойланып өз алдына кəсіп ашуға бел буғаны да содан болатын...

Қолынан өнер тамған Ермектің шеберхана-сында отырмыз. «Шеберхана» деген аты ғана. Кішігірім үйінің кіреберісін шеберханаға лайықтап, ұқсатқандағысы ғой. Ортада дөңкиіп ағаш стано-гы тұр. Жан-жағы толған ағаш, жаңқа. Төр жақта тұрған үстелдің үстінде құрал-сайманның неше түрі жатыр. Қабырғалардағы сөрелерде біткені бар, жартылай аяқталған ағаш бұйымдары: қазақтың ою-өрнегімен көмкерілген ыдыс-аяқ, кəдесый, түрлі аспаптар дейсің бе, лықа толып тұр! Осы бұйымның бəрін Көкшетаудан арнайы əкелген ағаштан жа-сайды екен.

«Кеше, – дейді Ермек, – Елбасы нағыз дағдарыстың алда екенін бүкпесіз ашып айтты. Естуімізше, бізде ғана емес, дүниежүзінде солай екен. Өз басым Президенттің сөзінен ұққаным – бізге жалқаулықты тастап, білекті сыбанып жұмыс істейтін кез келді. Еңбек етсең ғана дағдарыстың алдында еңсең түспейді деп отырған жоқ па, Елбасы?! Үкімет өлтірмейді деп жоғарыға жалтақтаған, жылай берген жарамас. Он екі мүшесі сау адам баласы тырбанып тірлік етсе, несібеден қағылмайды».

Істің адамы осылай дегенде еріксіз иланасың. Міне, Ермек бүгінгі күні шағын ғана шаруасын ұршықтай иіріп əкеткен. Қазір оның қолынан шыққан ағаш бұйымдары жоғары сұранысқа ие.

Тіпті, түнеугүні Астанаға, Қазақ хандығының 550 жылдығына арналған жəрмеңкеге барғанында Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың өзі шебердің қолынан шыққан ағаш қылышты сатып алған болатын.

Кəсібінің нансыз қалдырмайтынын жақсы білетін Ермек Кəрім балаларын да бұл іске баулимын деп отыр.

Дағдарыс өтер, кетер. Елде Ермек сияқты еңбекқор жандар барда еңсеміз тік, етек-жеңіміз жинақы!

Қарағанды облысы.

Сатыбалды СƏУІРБАЙ,«Егемен Қазақстан».

Жергілікті өнімдердің қата-рын «DARINA AQUA» ауызсуы толықтырды. Осындай атаулы ауызсуды жеке кəсіпкер Қуандық Төлегенов шығарады. Жақында ашылған цехта сертификатталған ауызсу заманауи технологиямен өндіріледі. Қандыағаш қаласында орналасқан осы цехта қазір 24 адам еңбек етеді. Табиғи таза ауызсу ұңғыма арқылы тереңдігі 200 метр жерден алынады.

Өнім облыстық санитарлық-эпидемиологиялық басқарманың, Алматы қаласындағы гидро гео-логиялық институттың зертха-насынан сараптамадан өткізіліп, рұқсаты алынған. Отандық өнім шығаруға арнайы серти-фикат берілген. Ауызсудың жоғары сапаға ие екендігі ту-ралы декларациясы да бар. Өндірілген табиғи ауызсу ар-найы сертификатталған белгісі бар құтыларға құйылады. Түрлі сыйымдылықтағы құтыларды кəсіпкерлер өздері дайындайды.

Бұл жоба 2013 жылы қолға алынып, үстіміздегі жылғы қыр-күйек айынан бастап жергілікті нарыққа алғашқы өнімдерін шығара бас тады. Отандық өнім алдағы уақытта Кеден одағы

елдеріне де экспортқа шы ға-рылмақ. Жоспар бойынша ком-пания айына 96 мың құты табиғи ауызсу шығармақ. Бұған қоса аталған кəсіпорын ауданда жылы-жай кешенін іске қоспақ. Бүгінгі

таңда компанияның меншігіндегі 600 шаршы метр жерде табиғи ауыз су шығаратын цех жəне кеңсе ғимаратымен қатар, за-манауи үлгідегі екі жылыжай кешені тұрғызылған. Қазан айы

аяғына таман іске қосылатын жылыжайда қызанақ, қияр, аскөк жəне басқа да көкөніс өсірілмек.

Ақтөбе облысы,Мұғалжар ауданы.

Мемлекеттік ќызмет, аќпаратќа ќол жеткізу туралы заѕдар мен заѕнамаєа бірќатар маѕызды тїзетулер ќабылданды

Кеше Қасым-Жомарт Тоқаевтың төрағалық етуімен болған Парламент Сенатының отырысында палата екі халықаралық құжатты ратификациялады жəне «100 нақты қадам» Ұлт жоспа-рын іске асыруға бағытталған бірқатар заңдарды қабылдады.

Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ,«Егемен Қазақстан».

Сенаторлар Шанхай ынты-мақ тастық ұйымына мүше мемле-кеттердің үкіметтері арасындағы халықаралық автомобиль тасымал-дары үшін қолайлы жағдайлар жа-сау туралы келісімді ратификация-лады. Келісім 2014 жылы 12 қыр-күйекте Душанбеде жасалған бо-латын. Оның ережелерін қолдану отан дық тасымалдаушыларға негіз-гі мақсаты Оңтүстік-Шығыс Азия, Австралия жəне Канада елдеріне жəне сол елдерден Қазақстанның транзиттік жүктерін тиеп түсіру бо-лып табылатын Қытайдың теңіз пор-ты –Ляньюньгандағы логистикалық терминалдан жүктерді тасымал-дауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

Сондай-ақ, Есірткі құралдары, п с и х о т р о п т ы қ з а т т а р м е н олардың прекурсорларының үлгілерін беру тəртібі туралы келісім де ратификацияланды. Келісім ТМД мемлекеттерінде есірткінің заңсыз айналымымен күрестегі ынтымақтастықты одан

əрі дамытуға бағытталған. Заң ережелері есірткі құралдарының, психотроптық заттар мен олардың прекурсорларының үлгілерін са-лыстырмалы зерттеу жүргізу үшін беру, сондай-ақ, алынған есірткілер мен олардың прекурсорларының ж а ң а ү л г і л е р і н а л м а с т ы р у мүмкіндіктерін қарастырады.

Ержан БАЙТІЛЕС,«Егемен Қазақстан».

Облыс əкімдігінің ахуал-дық орталығында өткен жиын-ға партияның облыстық филиа-лының жауапты қызметкерлері, облыстық мəслихаттағы «Нұр Отан» фракциясы мүшелері мен сарапшы топ жетекшілері, партия ардагерлері мен жасотандықтар, бейнебайланыс жүйесі арқылы

аумақтық партия белсенділері мен бастауыш ұйымдарының 400-ге тарта өкілі қатысты.

Кездесу барысында Асқар Мырзахметов Орталық аппа-рат пен жергілікті филиалдар-да соңғы екі айда жасалған жұмыстар жайлы хабарла-ды. Ең алдымен, партияның өңірлік филиалдар қызметін нығайту мақсатында аймақтағы ұйымдардың қызметкерлері

358 адамға артқанын айтты. Сонымен бірге, Орталық аппа-ратта қаражат үнемдеу есебінен партияның аумақтық филиалда-рына 134 штаттан тыс қызметкер алуға қаржы қарастырылғанын мəлімдеді . Бастауыш пар-тия ұйымдарымен жұмысты күшейту бағытында олардың материалдық-техникалық жəне əдіснамалық базасын нығайтуға көңіл бөлініп, нақты жұмыстар атқарылып жатқанын атап өтті.

Кадрлық əлеуеті артқан филиалдардың жауапкершілік салмағы да еселенгенін жеткізді. Атап айтқанда, филиалдардың ж ұ м ы с ы н б а ғ а л а у ү ш і н бірыңғай нысаналы индикатор-лар əзірленгендігін мəлім етті. Атқарылған жұмыстар осы индика-торлар бойынша бағамдалатынын қадап айтты. Орталық аппараттың

инспекторлары ай сайын өңірлерге шығып, талдау жүргізбек. Оның қорытынды есебі беріліп, бастау-ыш партия ұйымдарының жұмысы мен өңірлердің өзекті мəселелері жіті назарға алынбақ.

Жұмыс сапасын арттыру бағытында партия 27 регламент-теу құжаттың жобасын əзір-леуде. Соның ішінде, мəсли-хат депутаттығына партиядан үміткерлерді іріктеу крите рий-лерін қабылдау, қоғамдық-саяси жағдайға мониторинг жасау, кадрлық резерв, филиалдар жұмысын бағалау индикатор-лары, филиалдардың саяси кеңес-тері бюросы жұмысының тип тік регламенті мен құжат айна лы мын қысқарту жөніндегі ішкі нор-мативтік іс-қағаздар əзірленуде.

Тїсіністік меморандумыБас прокуратурада Қазақстанмен танысу сапары аясында

ЕҚЫҰ-ға мүше-мемлекеттердің тұрақты делегацияларының жəне ЕҚЫҰ Хатшылығының өкілдерімен кездесу болып өтті, деп хабарлады, Бас прокуратураның баспасөз қызметі.

Ўйым ґкілдерімен кездесу ґтті

2006 жылы ТМД-ға қатысушы елдердің шығармашылық жəне зия лы қауым өкілдерінің форумы ұйымдастырылған еді. Алғашқы басқосу Мəскеу мемлекеттік уни вер-ситетінде өткен. Оған қатысушы ТМД елдерінің өкілдері Мемлекетаралық

гуманитарлық ынтымақтастық қорын ұйымдастыру туралы ұсыныс жасаған. Бұл қор ТМД Үкіметтері басшыларының 2006 жылғы кеңесінде құрылып, бұған Əзербайжан, Армения, Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан, Молдова, Ресей, Тəжікстан жəне Өзбекстан, яғни 9 мемлекет енді.

Жақсыбай САМРАТ,«Егемен Қазақстан».

Содан бері қордың ұйым дас-тыруымен оның жыл сайынғы фо-румы əрбір елде өткізіліп келеді. Олар Достастық кеңістігіндегі жыл сайынғы көлемді гуманитарлық іс-шаралар болып табылады жəне онда өткен жылдың қорытындылары шығарылып, ғылым саласы, білім, мəдениет, ақпарат, ту-ризм, спорт, жастармен жұмыс істеу аясындағы өзекті мəселелер мен біріккен іс-шаралардың

ж о с п а р л а р ы т а л қ ы л а н а д ы . Биылғы мерейтойлық Х фо-

рум кеше Астана қаласындағы Ұлттық мұражайда ашылды. Оған Достастық елдерінен 200-ге жуық делегат қатысты. Форумның тақы-рыбы – «Достастықтың гумани-тарлық кеңістігі: ортақ құнды-лықтар мен мəдениеттер үнқаты-суы» деп аталды. Сонымен қатар, форумда «Білім жылы» болып бел-гіленген 2016 жылды қалай бірлесіп өткізу мəселелері талқы ланды.

Жанданєан жарасымдылыќ жолы

● Өңір өмірі

Ќандыаєаштаєы ќуанышТўрєындар сапалы ауызсудыѕ шыєарылуына дəн риза

Жауапкершілік жїгі арта бермек«Нұр Отан» партиясы Төр-

ағасының бірінші орынбасары Асқар Мырзахметов Қызылорда облысы-на келді. Сапар барысында «Нұрлы Жол» мемлекеттік бағдарламасы бой ынша салынып жатқан «Өнді-ріс» индустриялық аймағының құ-

рылысымен танысып, облыстық партия активімен алдағы жұмыс бағыттарын талқылады.

«Елбасы бізді еѕбекке їндейді», – дейді ќараєандылыќ аєаш шебері Ермек Кəрім

Кездесуге ЕҚЫҰ-ға мүше-мемлекеттердің 18 елшісі, ЕҚЫҰ-ның Елшісі – Астана қаласындағы офисінің жетекшісі, сондай-ақ, Бас прокуратураның, Ұлттық қауіпсіздік комитеті Терроризмге қарсы орталығының, Мемлекеттік қызмет істері жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің, Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитетінің өкілдері қатысты.

Жиналғандардың алдында сөз сөйлеген Бас Прокурордың

орынбасары Андрей Кравченко қонақтарды Қазақстанның про-куратура органдары қызметінің мақсатымен, басым бағыттарымен, прокурорлық қадағалаудың ерекшеліктерімен, құқық қор ғау-шылық функцияларымен таныс-тырды. Соның ішінде прокуратура органдары жыл сайын жарты мил-лионнан астам адамның құқықтары мен мүдделерін қорғайтыны атап көрсетілді.

Лəйла ЕДІЛҚЫЗЫ,«Егемен Қазақстан».

Бұл – Орталық Аме ри-кадағы ел Сыртқы істер министрлігі басшысының Қа-зақстанға жасаған алғашқы сапары. Сапар барысында қос мемлекеттің сыртқы сая-сат ведомстволарының бас-шылары екіжақты қарым-қатынастардың маңызды мəселелері бойынша пікір алмасты, сондай-ақ, өзекті жа һан дық мəселелер мен сау да-экономикалық, мəде-ни-гуманитарлық ынты мақ-тастықты одан əрі дамыту жолдарын талқылады.

Ерлан Ыдырысов өз сө-зінде Қазақстан мен Коста-Ри каның өзара тиімді ықпал-дасуына барлық мүмкіндік бар екенін жеткізді. «Коста-Рика – Орталық Америкадағы қарқынды дамып келе жатқан елдердің бірі. Бүгінде ол аймақтағы маңызды ойын-шылардың бірі саналады. Коста-Рика баламалы энерге-тиканы дамытуда да көп елге үлгі бола алады. Былтырғы жылы Коста-Рика өндірген электр қуаттарының 98 пай-ызы қайта жаңғыртылатын энергия көздеріне жатады.

Кеше Қазақстанның Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысов елімізге сапармен келген Коста-Рика Сыртқы істер министрі Мануэль Гонсалес Сансамен кездесті.

www.egemen.kz2 23 қазан 2015 жыл

(Соңы. Басы 1-бетте).

(Соңы. Басы 1-бетте).

(Соңы. Басы 1-бетте).

(Соңы. Басы 1-бетте).

Нұрбай ЕЛМҰРАТОВ,«Егемен Қазақстан».

Екі айдан бері халқымызға қызмет көрсетіп отырған «Qazaq Air» АҚ əуе компаниясы Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың тікелей тапсырмасымен құрылған ең алғашқы компанияның бірі. Əуе компаниясының акциялары 100 пайыз «Самұрық-Қазына» АҚ иелігінде. «Qazaq Air» АҚ мақсаты – Қазақстанның аймақтарын əуе қатынасымен жалғап, олардың экономикалық дамуына септігін тигізу. Сондықтан, «Qazaq Air» компаниясы аймақтық компа-ния болып табылады жəне қазіргі уақытта тек Қазақстанның ішкі рейстерін дамытуды көздеп отыр.

«Qazaq Air» АҚ əуе компания-сы 2 айда аймақтық бағдарлар бойынша 10,2 мың жолаушы тасымалдапты. Осыны айтқан əуе компаниясының өкілі, осы күнге дейінгі əуе жолаушыларына көрсетілген қызметтері жөнінде айтты. «Qazaq Air» əуе компа-ниясы 6 тамызда əуе тасымалы-мен айналысуға рұқсат беретін сертификатын алған болатын. Ағымдағы жылдың 14 тамызын-да билеттер сатылымы басталды. Сөйтіп, тамыздың 27-сі күні біз жолаушылар тасымалын бастап жібердік. Бүгінгі күнге дейін 10 мың 240 жолаушыны діттеген жеріне жеткіздік. Айрықша айта-рым, біздегі рейстердің уақытылы орындалу көрсеткіші 97 пайызды құрайды», деді спикер.

Компания төрағасының міндетін атқарушының сөзіне қарағанда, «Qazaq Air» АҚ Алматы-Ас-тана, Алматы-Павлодар, Алма ты-Шымкент, Алматы-Қостанай, Қос-танай-Ақтөбе, Шымкент- Ақтөбе, Ақтөбе-Атырау, Шым кент-Атырау, Шымкент-Павлодар бағдарлары бойынша тұрақты рейстер орын-дап жүр. «Компания келешекте əуе бағдарларының гео графиясын кеңейте түсуді көз деп отыр. Атап айтқанда, біз қараша айының ба-сында Алма ты мен Талдықорған арасында жə не Талдықорған мен Астана қа лаларына қатынайтын жаңа рейс терді ашатынымыз-ды жария лағымыз келеді. Бізге бұл жаңалықты xабарлау өте

маңызды əрі қуанышты жағдай», деп жалғады ол өз сөзін.

Екі ай бойы қалааралық қ а т ы н а с т а ғ ы ж о л а у ш ы л а р нөпірін зерттеген əуе компаниясы қызметтерінің табысты боларына сенімді сияқты. Себебі, Қазақстанда əуе жолдары арқылы қатынайтын xалықтың саны артып келеді екен. «Əзірге Қазақстанда қалааралық қатынаудың тек 43 пайызы ғана əуе арқылы ұшуларға тиесілі. Ал, 57 пайызы жердегі көліктермен атқарылады. Расын айтқанда, 43 пайыз өте төмен көрсеткіш. Дамыған елдерде оның үлесі əлдеқайда жоғары. Бұйыртса, болашақта қазақстандықтар да жердегі көліктен гөрі, əуе арқылы қатынауды жөн көретін болады», деді Б.Поллок.

Өз кезегінде əуе компаниясының коммерциялық директоры Адель Дəулетбек те өз пікірін ортаға салып, Алматы облысының əкімдігіне ризашылығын білдірді. «Талдықорған əуежайына аудит-пен бірге біздің компания өкілдері де барды. Жергілікті басшылық қыруар жұмыстар атқарған. Ұшу жəне қону жолдары, перрон толығымен жаңартылған. Əуежайда барлық арнайы теxникалар ау-ыстырылды. Əуенавигациялық жабдықтар жаңа дан сатып алы-ныпты. Талды қорған əуежайы қазіргі заманғы əуе кемелерін қабылдауға, жолау шыларға сапа-лы қызмет көрсетуге толығымен дайын», деді ол.

Б а с п а с ө з м ə с л и х а т ы н д а «Qazaq Air» ұлттық əуе компа-ниясы акцияларының бір бөлігін саудаға шығаратыны жөнінде де айтылды. «Самұрық-Қазына» акцияның 100 пайыз иегері болып табылады. Болашақта акцияларды сатып алатын компаниялардың тізімін жариялағымыз келеді. Əзірше аз бөлігі сатылады деп күтілуде. Өзіміздің қызметімізге жеке капиталдың құйылғанын қалаймыз. Жеке секторды ком-панияны басқаруға да, қаржы-лан дыруға да тартамыз. Ол жеке тұлғалар болуы да ықтимал. Сон-дай-ақ, xалықаралық əріп тес-тер қызығушылық танытса да қуанышты болар едік. Олар xалық-аралық авиация тəжірибесін алып келеді», деді Б.Поллок.

Қызу талқылаудан кейін «Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметі туралы» Заң қабылданды. Бұл заң «100 нақты қадам» Ұлт жоспарында көзделген, мемлекеттік аппарат-ты кəсібилендіруге жəне оның дербестігіне бағытталған шара-ларды іске асыру мақсатында əзірленді. Құжатта мемлекеттік қызметтің мансаптық үлгісіне көшу көзделген, ол бойын ша қызметке кіру төменгі лауа-зымдарға орналасудан бас-талады, ал қызмет бабында одан əрі ілгерілеу үшін белгілі бір құзыреттілік жəне төмен тұрған лауазымдардағы жұмыс өтілінің болуы, біліктілігін үнемі артты-рып отыру талап етілетін болады. Мемлекеттік қызметке алғаш рет кірушілерге міндетті үш айлық сынақ мерзімі белгіленеді. Сынақ нəтижесі қанағаттанарлықсыз болған кезде ол кей іннен қайта ұзартусыз тағы үш айға ұзартылады. «Б» корпусының мемлекетт ік қызметшілер і жекешелендіру құқығынсыз тұрғын үймен қамтамасыз етіле отырып, оларды ротациялау инс-титуты енгізіледі. Мемлекеттік қызметшілерді ұдайы оқыту, оның ішінде кемінде үш жылда бір рет

біліктілігін арттыру жүйесінің негіздері заңнамалық тұрғыдан бекітіледі.

Мемлекеттік қызметшілерге қызметтік əдепті сақтау жөнінде қойылатын негізгі талаптар көз-деледі. Бұл ретте, əдептік мінез-құлық шеңбері Қазақстан Рес-публикасы мемлекеттік қыз мет-шілерінің Əдеп кодексінде бекі-тіліп, оның сақталуын бақылауды əдеп жөніндегі уəкіл жүзеге асы-ратын болады.

Мемлекеттік қызметшілерді кешенді «кезектен тыс» аттес-таттауды өткізудің заңнамалық негіздері бекітіледі. Кешенді аттестаттауды өткізудің тəртібі мен мерзімдері, сондай-ақ, қыз-метшілердің санаттары Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен айқындалатын бо-лады. Бұл ретте, мемлекеттік қызметшінің жұмысын бағалау қ о р ы т ы н д ы л а р ы б о й ы н ш а аттестаттаудың қолданыстағы институты жойылады. Заң жо-басымен «Б» корпусының кадр резерві институты да жойылады.

Отырыс барысында заңнамаға мемлекеттік қызмет мəселелері бойынша түзетулер қабылданды. К а д р с а я с а т ы ж ө н і н д е г і ұлттық комиссияның шешімі негізінде мемлекеттік аппаратқа еңбек заңнамасы шеңберінде

шетелдердің менеджерлерін ке-ліс імшарт бойынша жəне штаттан тыс тартудың құқықтық негіздері бекітіледі. Ұлттық қауіпсіздік ор гандарының осындай шетел-діктерді тексеру жөніндегі құ-зыреті белгіленеді.

Еліміздің өңірлеріне рота-циялау тəртібімен мемлекеттік қыз метті одан əрі өткеруге жі-берілген мемлекеттік қызмет-шілерге жекешелендіру құқығын-сыз қызметтік тұрғын үй беру көзделеді. Сыртқы істер ми-нистрлігі жұмысының ерекшелігі ескеріле отырып, заң жобасында дипломатиялық қызмет персона-лы үшін кадр резерві көзделген, ротациялаудың, іссапарға жі-берудің жəне аттестаттаудың ерек шеліктері реттелген.

Сенаторлар Қазақстан Рес-пуб ликасының азаматтарына, оралмандарға жəне Қазақ стан Рес публикасында тұруға ықтияр-хаты бар адамдарға олардың мүлікті жария етуіне байланысты рақымшылық жасау мəселелері бойынша заңнамаға түзетулерді қабылдады. Құжатта мына бағыттар бойынша өзгерістер мен толықтырулар көзделеді: 1) жария ету субъектілері үшін кепілдіктер; 2) ақшаны жария ету; 3) мүлікті жария ету; 4) жария ету субъектісінің 2014

жылғы 1 қыркүйекке дейінгі кезең ішінде алынған жария ету субъектісінің кірісі бойынша жеке табыс салығы бойынша салықтық м і н д е т т е м е с і н т о қ т а т у д ы көздейтін салықтық рақымшылық жасауды енгізу; 5) жеке тұлғаның меншік құқығындағы мүлкінің, сондай-ақ, Қазақстаннан тысқары жерлердегі шетелдік банктердегі банктік шоттарында жеке табыс салығы бойынша декларацияда көрсетілуге жататын ақшасының болуы туралы мəліметтерді жасырғаны үшін əкімшілік жауаптылықты белгілеу; 6) заң ережелері қылмыстық жол-мен алынған кірістерді жа-рия етуге жəне терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл саласындағы міндеттемелерді қоса алғанда, халықаралық шарт-тарда көзделген міндеттемелерді шектемейді жəне жоққа шығар-майды. Жазылған шараларды іске асыру үшін мүлікті жария ету мерзімін 2016 жылғы 31 жел-тоқсанға дейін ұзарту көзделеді.

Палата «Ақпаратқа қол жеткізу туралы» заңды да қабылдады. Онда ақпаратты ауызша да, жаз-баша нысанда да беру тəртібі регламенттелген, сұрау салу бойынша ақпаратты беруден бас тарту үшін негіздер айқындалған, с о н д а й - а қ , а қ п а р а т қ а қ о л

жеткізу құқығын заңсыз шек-теуге шағым жасау тəртібі белгіленген. Сонымен қатар, орталық атқарушы органдардың (Қазақстан Республикасының Қ о р ғ а н ы с м и н и с т р л і г і н қ о с п а ғ а н д а ) , м е м л е к е т т і к қызмет істері жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уəкілетті органның басшылары, əкімдер жəне ұлттық жоғары оқу орындарының басшы-лары атқарылған жұмыс туралы кемінде жылына бір рет халық алдында есеп беретін норма-лар көзделген. Бұдан басқа, қол жеткізуге шектеуге жатпайтын мəліметтер тізімі жəне ақпарат иеленушілер өздері орналасқан ғимаратта, интернет-ресурс-тарда, «электрондық үкімет» веб-порталында жəне оның құрамдастарында орналастыруға міндетті ақпарат тізімі бекітілген. Заңның қабылдануы мемлекеттік органдар қызметінің ашықтық жəне айқындылық деңгейін арттыруға жəрдемдеседі, сол арқылы транспарентті жəне есепті мемлекетті құру жөніндегі бесінші институттық реформаны іске асыруға ықпал етеді.

Заңнамаға ақпаратқа қол жеткізу мəселелері бойын-ша түзетулер де екі оқылымда қаралып, қабылданды.

Мемлекеттік ќызмет, аќпаратќа ќол жеткізу

Жолдыбай БАЗАР,«Егемен Қазақстан».

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев ұсынған «100 нақты қадам» Ұлт жоспарында кəсіби мемлекеттік аппарат құру жөнінде атап көрсетілгені белгілі. Қазіргі таңда бұл бағытта жүйелі түрде жұмыстар жүргізіліп, тиісті ша-ралар қолға алынуда. Осы орайда мемлекеттік қызметке қабылдау рəсімдерін жаңғырту, үміткерлерді іріктеу жəне тағы да басқа көп-теген мəселелерге қатысты қағи-даларды бір жүйеге түсіріп, уақыт талабына сəйкестендіру ісі өзінің маңыздылығын арттырып отыр.

Президенттің тапсырмасына сай кəсіби мемлекеттік аппарат құруда ең алдымен мемлекеттік қызмет туралы жаңа заң қабылдау қажеттігі талас тудырмайды. Сон-дықтан да Үкімет аталған салаға

қатысты заң жобасын əзірлеп, оны депутаттар талқысына ұсынған-ды. Нəтижесінде ол Парламент Се наты тарапынан мақұлданды. Осы ған байланысты Мемлекеттік қыз мет істері жəне сыбайлас жем-қорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі төрағасының орынбасары Саян Аxметжанов өз пікірін білдірді.

– Елбасы Нұрсұлтан Назар-баев тың тапсырмасына сəйкес Мемлекеттік қызмет істері жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Үкіметпен бірлесіп, «Мемлекеттік қызмет туралы» заң жобасын əзірледі. Ол Сенаттың жалпы отырысын-да мақұлданды. Заң жобасында мемлекеттік қызмет саласындағы т ұ р а қ т ы л ы қ т ы , ə д е п т і л і к жəне мемлекеттік аппаратты кəсібилендіруді қамтамасыз ету көзделген. Заңның ерекшелігін ай-тар болсам, мемлекеттік қызметке үміткерлер бастапқыда конкурс

арқылы тек төменгі əкімшілік лауазымға алынады. Олардың əрі қарай мансаптық өсуі мемлекеттік қызмет моделімен байланысты бо-лады. Мемлекеттік лауазымдарға екі түрлі конкурспен орналасуға мүмкіндік беріледі. Алғашқысы – ішкі конкурс. Яғни, мемлекеттік қызметте пайда болған жаңа бос лауазымға үміткер ішкі конкурс арқылы тағайындалады. Екіншісі – жалпы конкурс. Бұл конкурсқа мемлекеттік лауазымға сəйкес келетін үміткер болмаған жағдайда басқа да азаматтар қатыса алады, – деді С.Ахметжанов.

Агенттік өкілінің айтуынша, жаңа заң тамыр-таныстыққа, жең ұшынан жалғасуға жол бермейді.

– Бұл арада айта кетер жайт, заң жобасы мемлекеттік қызмет саласында тамыр-таныстық пен ағайын-туыстықты, командалық ауысу мен заңсыз қамқорлық көрсетуді жоюға өз ықпалын тигізеді. Сондықтан, жаңа заң жалпы қоғамның сұранысын толық қанағаттандыратын негізгі құжаттардың біріне айналмақ, – деді агенттік төрағасының орын-басары.

Елдегі жетекші саяси күш ретінде «Нұр Отан» қазақ стан-дықтарды Бес институттық ре-форманы жəне «100 нақты қадам» Ұлт жоспарын жүзеге асы руға жұмылдыру, мемлекеттік бағ-дарламалардың жүзеге асыры-луына тиімді бақылауды қамта-масыз ету, осыған байланысты ел арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізу сынды міндеттерге ба-сымдық беріп отыр.

Осы орайда, партия бюджет қаражатының барынша тиім ді əрі сапалы жұмсалуы мəсе лесіне назар аударып, өңірлерде мем-лекеттік бағдарламалар аясында іске асып жатқан жұмыстарға қадағалауды күшейтуде. «Нұрлы Жол» бағдарламасының жүзеге асырылуына бақылауды күшейту мақсатында 2015-2016 жылдарға арналған шаралар белгіленіп, орындалуы бақылауға алынды. Бюджеттің жəне Ұлттық қордан бөлінген қаражаттың мақсатты жұмсалуын бақылау үшін Мəжілістегі фракция мен барлық деңгейдегі мəслихаттар жаны-нан комиссиялар құру жөніндегі ереже жобасы жасалды. Бақылау жүргізудің жаңа критерийлері əзірленіп, өңірлерден алына-тын мəліметтерді біріздендіру жұмыстары қолға алынды.

– Шағын жəне орта бизнесті дамытуды партиялық бақылауға алғалы отырмыз. Себебі, ол халықты жұмыспен қамтамасыз етуге мол мүмкіндік береді. Қазіргі дағдарыс жағдайында біз осыған басымдық беруіміз ке-рек,– деген Асқар Мырзахметов Сыр өңірінде жасалып жатқан жұмыстарға оң бағасын берді. – Жалпы, Қызылорда облысының дамуы өзге өңірлерге үлгі бо лар-лықтай. Елбасының Сыр өңіріне сапары аясында Қызылорда об-лысына берген жоғары бағасы осының айғағы, – деді ол.

Ал облыс əкімі Қырымбек Көшербаев дағдарыс жағдайында экономиканы əртараптандыруға жəне жұмыс орындарын сақтап қалуға басты назар аудару ке рек-тігіне тоқталды.

– Біздің ең басты міндетіміз – бар жұмыс орындарын сақтап қалып, жаңа жұмыс орындарын ашуға жағдай жасау. Қазіргі экономикалық жағдай «Нұр Отан» партиясына бұрынғыдан да жоғары жауапкершілік жүктейді. Сондықтан, үрейді – үмітке, секемді – сейілге айналдыру ке-рек,– деді Қырымбек Елеуұлы.

Партия мен тұрғындар ара-сын дағы байланысты одан əрі жетілдіру бағытында қоғамдық қабылдау бөлмелерінің белсен-ділігін арттырып, жұмысын жаңа деңгейге көтеру міндеттеліп отыр. Қоғамдық қабылдауларға халықтан түсіп жатқан арыз-шағымдар түпкілікті зерделеніп, онда айтылған мəселелер жан-жақты талданбақ. Тұрғындардың талап-тілегіне атүсті қараған-дардың жауапкершілігі тара-зы ланбақ. Сонымен қатар, 2016 жылы партия қатарын 100 мың нан астам жаңа мүшемен толықтыру көзделуде.

Партия өз атынан сайланған барлық деңгейдегі депутаттардың əлеуетін толық пайдалану мəселесін де көтеріп отыр. Бұл жерде қоғамдық қабылдауларда азаматтардың көтеріп жатқан мəселелерін мəслихаттарда жергілікті билік органдарының, ал Парламентте орталық атқару органдарының есебін тыңдау жұмысы жолға қойылмақ. Бұған қоса, жергілікті жерлерде қарапайым халыққа қиындық ту-дырып, əлеуметтік-экономикалық өркендеуге кедергі болып жатқан мəселелер зерделеніп, партияның Мəжілістегі фракциясы арқылы заңнамалық құжаттарға өз герістер мен толықтырулар енгі зу мəселесі көтерілмек. Ол үшін өңірлік

деңгейде азаматтар ды тол ған-дыратын өзекті мəсе лелер дің тіз-бегін айқындап, Орталық аппа-ратқа ұсыныс беру тапсырылды.

Жиында партияның жаңа ме-диа саясатын əзірлеу мəселесі де талқыланды. Бұл бағыттағы жұмыстар жүйелендіріліп , БАҚ-тарда жаңа айдарлар мен бағдарламалар ашылмақ. Партия мен БАҚ арасында пікір ал-масу алаңы құрылып, рухани құндылықтарды дəріптейтін жаңа жобалар қолға алынбақ.

Партия Төрағасының бірінші орынбасары жұмыс сапары бары-сында «Нұрлы Жол» бағдарламасы шеңберінде салынып жатқан «Өндіріс» индустриялық айма-ғы ның құрылысымен таны-сып, «Жолаушылар вагондарын жөндеу» кəсіпорнындағы бас-тауыш партия ұйымы мүше-лерімен кездесу өткізді. Облыс-та тіркелген 265 бастауыш пар-тия ұйымдарының ішінде «Жо-лаушылар вагондарын жөндеу» зауытындағы ұйым үздіктердің қатарында. Еңбеккерлермен жүздескен А.Мырзахметов фи-лиалдар мен бастауыш пар-тия ұйымдарының арасындағы жұмысты күшейту бағытында олардың материалдық-техни-калық жəне əдіснамалық базасын нығайту жұмыстары атқарыл-ғанын айтты. «5700-ге жуық бас тауыш партия ұйымдары – «Нұр Отанның» негізгі күші», – деген Асқар Исабекұлы мұн-дай əлеуетті дұрыс пайдала-нып, пар тия белсенділерін өңірлер де кез десетін көптеген ө з е к т і м ə с е л е л е р д і ң д е р кезінде шеші луіне атсалысуға шақырды. Жыл соңында баста-уыш партия ұйымдарының 1-ші республикалық форумын өткізу жоспарланғанын жеткізіп, ортақ мүддеге қызмет ететін бастама-лар көтеруге үндеді.

Қызылорда облысы.

Ол – су, жел жəне геотермалдық көздерден алынған энергия. Тəжірибесі өте құнды. Коста-Р и к а п р е з и д е н т і Б Ұ Ұ Б а с Ассамблеясының мерейтойлық сессиясында атап өткеніндей, бұл ел бірқатар мемлекетке тұрақты даму бойынша үлгі».

Қазақстанның бас дипло-маты өз сөзінде Қазақстанның Коста-Рикадан экономиканы, институттық құрылымдарды дамы-ту, экономиканы индустрияланды-ру, жаңғырмалы энергия көздерін пайдалану бағыттары бойынша тəжірибе алмасуға мүдделі екендігін жеткізді. Е.Ыдырысовтың айтуын-ша, Коста-Рика өз өңірінде, соны-мен қатар, Чили жəне Уругваймен бірге сыбайлас жемқорлығы төмен

елдердің алдыңғы қатарында тұр екен. «Бұл тəжірибе де бізді қатты қызықтырып отыр. Себебі, біздің мемлекет бұл кері құбылыспен қарқынды түрде күрес жүргізуді на-зарда ұстап келеді. Сонымен қатар, Коста-Риканың интеграциялық құрылымдардағы тəжірибесі де біз үшін қызықты. Бұл елде бірнеше интеграциялық институт құрылған. Біз осы тұрғыда, яғни Латын Америкасы мен біздің аймақтың интеграциялық құрылымдары ара-сында ықпалдастық орнату бойын-ша пікір алмастық. Мен бұл ретте Еуразиялық экономикалық одақ турасында айтып отырмын», – деді Е.Ыдырысов.

Қазақстан сыртқы саясат ведомствосының басшысы, со-нымен қатар, бүгінде Коста-Рика мен Қазақстан арасында

саяси көзқарастардың жақындығы байқалатынына тоқталды. «Коста-Рика біздің ядролық қарусыздану жəне оны таратпау, лаңкестікке қарсы күрес бағытындағы, əлемдік қауіпсіздік жөніндегі жаһандық бас тамаларымызды қолдайды. Коста-Рика мен Қазақстан Президенттері БҰҰ Бас Ассамблеясының 70-ші сес-сиясында ұқсас пікірлер мен ұсыныстар айтты. Қазақстан Президенті барлық елге өздерінің əскери бюджеттерінің 1 пай-ызын БҰҰ-ның Тұрақты даму мақсаттарын орындауға арналған арнайы қорға аударуды ұсынған болатын. Коста-Рика президенті де осыған ұқсас ой айтып, əлем елдеріне əскери бюджетті даму мақсаттарына жұмсауды ұсынды. Себебі, Коста-Рикада бұл тұрғыда

айрықша тəжірибе бар. Бұл ел – өз армиясын таратып жіберген санау-лы мемлекеттердің бірі. Ол өзінің қауіпсіздігін халықаралық құқық құрылымдарына сеніп тапсырған», – деді Е.Ыдырысов.

Өз кезегінде Мануэль Гонсалес Санса екі ел арасындағы тиімді ықпалдастықты дамытуға мүд делі екендігін атап өтті. Ол елімізге жасаған сапары аясында Қазақ-станның ресми өкілдерімен, мəселен, ел Премьер-Министрімен, Парламент Сенатының Спикері-мен, бірқатар министрлермен кездес пек екен. Бұдан бөлек, «Назар баев Университетке» де арнайы атбасын бұрып, «Астана ЭКСПО-2017» компаниясының бас шы лығымен жүздесуді көздепті.

Кездесу соңында екі елдің сыртқы саясат ведомстволарының басшылары Саяси консультация-лар туралы өзара түсіністік мемо-рандумына қол қойды.

Қазақстанда жылдың басын-да қылмыстық сот өндірісінің жаңа моделін енгізгеннен кейін соттарда мемлекеттік айыптау-ды қолдаудың тиімділігі артты. Бұл ретте, Қазақстанның про-ку ратурасы халықаралық ын-ты мақтастықты дамытуға жəне халықаралық құқықтық қау ым-дастыққа интеграциялану үде-р ісіне үлкен назар аударады. Өзекті бағыттар бойынша шет-елдік серіктестермен тығыз ын-ты мақтастық жəне жемісті ке-ліс сөздердің нəтижесінде қыл-мыстық сот өндірісі саласын да АҚШ, Испания, Италия, Қы тай, Венгрия жəне Канаданы қо са алғанда, 44 екіжақты мем ле кет-

ара лық келісімшарт жасалды.БҰҰ, ЕҚЫҰ, Еуропа кеңесі,

Шанхай ынтымақтастық ұйымы жəне өзге халықаралық ұйым-дардың құқық қорғаушылық жəне терроризмге қарсы құры-лым дарымен ынтымақтасуға ерекше мəн беріледі. Кейінгі бес жылда Қазақстанға, соның ішінде Бас прокуратураға БҰҰ-ның 8 Арнайы баяндамашысы келді. Сондай-ақ, ЕҚЫҰ-ның Астанадағы Орталығының бас-тамасымен жəне қолдауымен кейінгі екі жылда 40 бірлескен жоба жүзеге асырылды.

Кездесу барысында оған қа-тысушы өзге де құқық қорғау жəне арнаулы органдардың өкіл дері қонақтарды өз ведомс тво ларының қызметімен таныстырды.

Тїсіністік меморандумы

Жолаушыєа жаєымды жаѕалыќ

Кеше орталық коммуникациялар қызметінде «Qazaq Air» АҚ əуе компаниясы басқарма төрағасының міндетін атқарушы Блэр Поллок баспасөз мəслихатын өткізді. Онда ел ішіндегі қалааралық əуе қатынастары сөз болды.

Ўйым ґкілдерімен кездесу ґтті

Кəсіби аппарат ќўру – уаќыт талабыКеше Президент жанындағы Орталық коммуникация-

лар қызметінде Мемлекеттік қызмет істері жəне сыбай-лас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі төрағасының орынбасары Саян Аxметжановтың қатысуымен брифинг өтті. Жиында Парламент Сенаты мақұлдаған «Мемлекеттік қызмет туралы» заң жобасы жөнінде кеңінен сөз болды.

Жауапкершілік жїгі арта бермек

www.egemen.kz 323 қазан 2015 жыл

(Соңы. Басы 1-бетте).

Форум жұмысын Қазақстан Республикасының Мəдениет жəне спорт министрі Арыстанбек Мұхамедиұлы ашты. Одан əрі фо-рум жұмысы туралы «Мир» теле-компаниясы түсірген шағын деректі фильм көрсетілді. Онда бұрынғы болған форумдардың қай елде, қай уақытта өткені жəне қарастырған тақырыптары туралы айтылды. Соның ішінде Мемлекетаралық гуманитарлық ынтымақтастық қоры (МГЫҚ) мəдениет, білім, спорт жəне ғылым салалары бой-ынша 470 мемлекетаралық жо-баны қолдағаны көлденең тар-тылды. Оған ТМД-ның барлық елдерінен, сонымен қатар, Грузия жəне Балтық бойы елдерінен барлығы 270 мыңнан артық адам тартылған. Сонымен қатар, қор мемлекетаралық бағдар-ламалардың бастамашысы да болған, мəселен, 2015 жылды «Ардагерлер жылы» деп белгілеу идеясы осы қордан шыққан. Сондай-ақ, осы жылға «ТМД-ның мəдени астанасы» деп Ресейдің Воронеж жəне Тəжікстанның Куляб қалаларын белгілеу де осы қордың ұсынысымен жүзеге асқан.

Фильм аяқталған соң форум жұмысын А.Мұхамедиұлымен қатар МГЫҚ басқарма төрағасы, Əзербайжанның Ресейдегі елшісі, əйгілі əнші Полад Бюль-Бюль оғлы мен МГЫҚ басқармасының тең төрағасы, Ресей Федерациясы Президентінің халықаралық жəне мəдени ынтымақтастық жөніндегі арнайы өкілі Михаил Швыдкой бірлесіп жүргізіп отыр-ды. Алғашқы құттықтау сөзді айту кезегі Қазақстан Республикасының Мемлекеттік хатшысы Гүлшара Əбдіқалықоваға берілді.

Өзінің сөзінде Гүлшара Нау-шақызы форумға қатысушыларды құттықтап, одан əрі Президент Н.Назарбаевтың құттықтау сө-зін оқып берді. Биылғы форум да үнқатысулар арқылы ортақ мəдени құндылықтарымызды қолдауға арналып отыр. Өзара үнқатысулар əртүрлі мəдениеттер мен халықтардың ортақ тіл та-бысуына, іс-əрекеттер жасауына оңтайлы іс-шара болып табыла-ды. ТМД елдері əлемдік өркениет мойындап, жоғары бағалайтын ортақ бай мəдени, айрықша рухани жəне материалдық құндылықтарға ие. Біздің міндетіміз үнқатысулар арқылы ортақ гуманитарлық жобаларды іске асырып, осы құндылықтарымызды сақтап, бо ла-шаққа аман апару. Мен форумның біздің елдеріміздің тату көршілік жағдайын ТМД аумағында нығайта түсетініне сенімдімін, делінген екен Елбасының құттықтауында.

Осыдан кейін құттықтау сөз айту Əзербайжан делегациясының басшысы, осы елдің Білім ми-нистрі Мекаил Джаббаровқа беріл ді. Ол Президент Ильхам Алиев тің құттықтауын оқып берді. Бү гінгі күні талқылайтын мəселе леріңіз біздің ТМД аясын-дағы гуманитарлық ынтымақ-тастығымызды арттыра береріне сенім білдіремін. Біздің ел – гео-графиялық жағынан өркениет-тердің бас қосқан жерінде орна-ласып, ежелден олардың дамуына ықпал жасап келе жатқан ел. Соның осы замандағы бір айғағы ретінде

былтыр Бакуде халықаралық муль-тикультурализм орталығының ашылғанын айтуға болады. Сіз-дер дің үнқатысуларыңыз нəсілдік келіспеушілік пен ксенофо-бия секілді келеңсіз дүниелерді еңсеруге ықпал етуге тиісті. Одан əрі құттықтауда білімнің маңызына тоқталып, оны көтеру ісінде ТМД елдері бір-біріне қолұшын беру қажеттілігі айтылған.

Келесі сөз Арменияның Мə-дениет министрі Асмик Погосянға берілді. Ол Армения Президенті Серж Саргсянның құттықтауын оқып берді. Онда форумның жақсы жұмыс істеп жатқаны ту ралы айтылған. Форумның онжыл-дық мерейтойы Жеңістің 70 жылдық мерейтойымен сəйкес кел гендігінің де маңызы бар. Ол өсіп келе жатқан ұрпақтарымызға ортақ жеңістің маңызын түсіндіре түсуге ықпал ететін болады.

Бүгінгі күннің сын-қатерлері форумның күн тəртібіне де елеулі өзгерістер енгізері сөзсіз. Біз қолымызда бар құндылықтардың қадірін біліп, оларды болашақ

ұрпаққа аман-есен жеткізуіміз ке-рек, делініпті құттықтауда.

Осыдан əрі Ресей Президенті Вла димир Путиннің құттықтау сөзін оның арнайы өкілі, МГЫҚ

басқар масының тең төрағасы Михаил Швыдкой оқып берді. Онда өткен 10 жылда форум бедел ді үнқатысу алаңына ай-налып, ТМД кеңіст іг індег і

гумани тар лық мəселелерд і талқылау дың орталығы болып отырғаны айтылған. Ол ғылыми, шығар машылық əріптестіктер арқылы елдеріміздің бір-біріне

жақындаса түсуінің тамаша мүмкіндіктерін тудырып отыр. Биылғы жылды біз форумның ұсынысымен ардагерлер жылы деп белгіледік, сөйтіп, өткен соғыстағы ортақ ерліктерімізді, отан қорғау жолын дағы патриоттық істерімізді ұрпақ тарға үлгі еттік. Біздің ортақ ер лік теріміз болашақтағы қауіпсіз дігіміздің де іргетасын қалайды. Мен 10-шы форум да жемісті жұмыс істейтініне сенімдімін, делінген құттықтауда.

Осыдан кейін құттықтау сөз айту кезегі ТМД Атқару коми-те тінің төрағасы – атқарушы хатшысының орынбасары Қоныс-бек Жүсіпбековке берілді. Ол ТМД Атқару комитетінің төрағасы – атқарушы хатшысы Сергей Лебедевтің құттықтау хатын оқып берді. Онда Х форум ның жұмыстарына табыс тілеп, оның ТМД аумағындағы бола шақтағы

гуманитарлық ынтымақ тас-тықтарға оң ықпал етеріне сенім білдірілген. Достастық аумағының тұрғындары ұзақ ғасырлық ортақ тарих пен мəдениетке ие болып

келеді. Енді оларды сақтап, келесі ұрпақтарға жеткізу міндеті біздің мойнымызда. 2016 жылды ТМД Мемлекет басшыларының кеңесі «Білім жылы» деп атады. Осыған байланысты іс-шаралар жоспа-ры белгіленіп, оларды іске асы-ру те тік тері белгіленді, делінген құттық тауда.

Осыдан əрі құттықтау сөзді МГЫҚ басқарма төрағасы Полад Бюль-Бюль оғлы айтты. Ол өткен 10 жылда біршама шаралар дың атқарылғанын тілге тиек етті. Мен алғашқы шағын мерейтойы-мыздың Қазақстан астанасын-да өтіп отырғандығының үлкен символикалық мəні бар деп санаймын. Өйткені, біз бүгін Е у р а з и я қ ұ р л ы ғ ы н ы ң д ə л ортасындағы елдің астанасын-да жиналып отырмыз. Халық даналығында «жақсы көршің алыс туыстан артық» деген сөз бар. Біздің ғылым, өнер, білім салаларының үлкен өкілдері бір-біріміздің жақындасуымызға үлкен үлестерін қосып жүр. Кеңес Одағы жылдарында біртекті мəдениет болады деген идеология жүргізілді. Бірақ оның перспек-тивасы жоқ еді, өйткені, əрбір халық өз мəдениетінің сақталуы үшін күрес жүргізді. Бірақ бүгінгі күні ондай оқшаулануға орын жоқ, барынша ашық болып, жұртпен бірге нық қадам бассақ қана ұлттық мəдениетімізді алға жылжыта аламыз, деді атақты əнші.

Осыдан кейін де бірнеше ше-шенге сөз берілді. Олардың ара-сында Қырғызстан, Молдова, Беларусь делегацияларының басшылары, Қазақстанның халық əртісі, Еңбек Ері Айман Мұсақожаева жəне т.б. болды.

Ф о р у м ж ұ м ы с ы ш а ғ ы н үзілістен кейін одан əрі жалғасып, « Д е б ю т т е р д о с т а с т ы ғ ы » сыйлығын жеңіп алушыларға оны тапсыру рəсімі болды. Бұл сыйлық ТМД МГЫҚ бастамасы-мен 2008 жылы тағайындалған еді. Ол ТМД-ның 35 жасқа дейінгі жас мамандарына беріліп отырады. Олардың қатарында ақындар, жа-зушылар, мұғалімдер, ғалымдар, дəрігерлер, спортшылар жəне т.б. мамандық иелері бар. Биыл Қазақстаннан оған «Мирас травел» туристік компаниясының дирек-торы, Оңтүстік Қазақстан облысы туризмін дамыту орталығының жетекшісі Олжас Шынтаев ие болды. Сонымен қатар, ол «Түстік желі» бардтық əндер фестивалінің ұйымдастырушысы. Ал ТМД-ның басқа мемлекеттерінен бұл сыйлыққа биыл Шафсия Тайыр-бекова (Əзербайжан), Диана Зардарян (Армения), Сер гей Вороник (Беларусь), Құн дыз Бейшеева (Қырғызстан), Алек сан-дра Малафий (Ресей), Каймиддин Саидов (Тəжікстан) ие болды.

Осыдан кейін форумға қатысу-шы ларға Ұлттық музейге экскур-сия жасау мүмкіндігі тудырылды. Ал кешке қо нақ тар «Астана Опе-ра» мемлекеттік опера жəне ба-лет театрында «Травиата» опера-сын тамашалады. Ал бүгін форум жұмысы секциялық отырыстарда жалғасады. ––––––––––––

Суреттерді түсірген Ерлан ОМАРОВ.

Полад БЮЛЬ-БЮЛЬ ОҒЛЫ, Ресей Федерациясындағы Əзербайжан Респуб ли-

касының Төтенше жəне өкілетті елшісі:– ТМД мемлекеттерінің Шығармашылық жəне

ғылыми зиялы қауымның Х форумы Астана қаласында өтіп жатқаны үлкен қуаныш, биік мəртебе. 10 жыл де-ген кейбіреулердің ойынша аса көп уақыт та емес шығар, бірақ біз үшін бұл он жылдың орны бөлек. Себебі, осы басқосулардың негізінде біздің елде халықаралық көлемде, тарихи оқиғалар орын алды. Ол оқиғалар біздің мемлекетіміз үшін, оның қарқынды дамуы үшін үлкен маңызға ие екенін де естеріңізге сала кетсем деймін. Бізге журналистер қауымынан бұндай жиындардың пай-дасы қаншалықты деген сұрақтар жиі қойылады. Бұндай форумдар бір нəрсені өзгертіп, я болмаса қандай да бір мемлекеттің дамуын жылдамдатып жібереді деген сөз емес. Бұл басқосулардың негізгі мақсаты – ой бөлісу, тəжірибе алмасу, жеткен жетістіктермен таныстыру, болашақтағы жоспарларды ортаға салу болып табылады.

Жанданєан жарасымдылыќ жолы

Асмик ПОГОСЯН,Армения Республикасының Мəдениет министрі:– Шыныменде біз бүгін қуатты Қазақстанның шуақты

Астанасында бас қосып отырмыз. Көзді ашып-жұмғанша он жыл да өте шықты. Бұл он жылдың əр жылы, əр күні біз үшін үлкен маңызға ие. Неге десеңіз, осы форумды бір жүйеге қою үшін атқарылған еңбектің есебі жоқ. Форумның берер пайдасы қаншалықты мол болса, оған қатысып отырған мемлекеттердің қосқан үлесі де соншалықты деп нық сеніммен айта аламыз. Осымен екінші мəрте жиналып отырған Қазақстанның бас қаласы – Астананы осыншалықты өзгереді деп өз басым ойламаппын. ІІ форум болған кез-де Астана кішкентай еді. Қаланы қас-қағым сəтте аралап шығуға болатын. Ал қазір зəулім-зəулім ғимараттар көбейіп, сəнді сəулетті сарайлар жарыса бой көтеріп келеді екен. Бұл ел экономикасының еңсесі көтеріліп, қарқынды дамуға қадам басқаны деп түйдім.

Дайындаған Рауан ҚАЙДАР, «Егемен Қазақстан.

Лилия АНАНИЧ,Беларусь Республикасының Ақпарат министрі:– Аталмыш форумға атбасын бұрған кез келген

мемлекетті маңызды сұрақтар мазалайтыны айдан анық. Осы орайда алқалы жиын гуманитарлық саладағы, ғылым саласы, білім беру, мəдениет, спорт, жастармен жұмыс жасау жағдайындағы өзекті мəселелер мен біріккен іс-шаралардың жоспарларын талқылайды. Осындай орайлы отырыстардың себепкерлігімен халықаралық қатынастар қанат жайып, шығармашылық байланыстар бекіп, ақпарат алмасу, тəжірибе бөлісу одан сайын арта түседі. Бүгінде əлемнің бірқатар жерлерінде тыныштықтың берекесі кеткенін барша біледі. Бұл оқиғалар бізден алыс емес елдер-де болып жатыр. Сондықтан да түрлі елдерден келген сарап-шылар өзара пікір алмасып, өз бойында толеранттылықты, төзімділікті қалыптастыруы өте маңызды. Осы форум жаңа идеяларды талқылап, оларды алға жылжыту, қарым-қатынастарды тереңдету тұрғысында жақсы алаң болып отыр.

Михаил ШВЫДКОЙ, Ресей Феде рациясы Президентінің халықаралық

мəдени ынтымақтастық жөніндегі арнайы өкілі:– Бұл басқосуда жаңа бастамаларға, қызықты жобаларға

толы боларына толықтай сенімдімін. Мəдениеттер үнқатысуы жақындасуға, өзара іс-қимылдар мен мəдени мұраны сақтау, сондай-ақ, қазіргі əлемдегі ортақ проб-лемаларды шешу аясында тиімді шараларды бірлесе іздестіру тұрғысында маңызды орын алады. Гуманитарлық ынтымақтастық халықтар мен мəдениеттер арасында өзара түсіністікті нығайтудың берік негізі болып табы-лады. Мемлекетаралық гуманитарлық ынтымақтастық қоры қалыптасқан жылдан бері 9 форум өтіп, əр жылда əртүрлі тақырыптар қозғалып, көкейде жүрген көптеген сұрақтардың жауабы табылды. Мен осы Қазақстанға кел-ген əр сапарымда қазақ халқының қонақжай екенін мой-ындап кетемін. Ай өткен сайын ажарланып, жыл өткен сайын жаңарып келе жатқан Астананы көріп таңғалудан шаршамаймын.

● Лебіздер легі

23 қазан 2015 жылwww.egemen.kz4● Дүние жəне дағдарыс

Топтаманы дайындаған Айдар ӨРІСБАЕВ, «Егемен Қазақстан».

Əдетте жағдайы тұрақсыз елде үкімет көбірек ауысып жа-тады. Халық сондайда үкімет ауысса, жағдай жақсарар деген ойда болатыны заңды да ғой. Ал Канадада жағдай тұрақты. Ол – əлемдік сая сатқа да ықпал ететін ел. Эко номикасы əлеуетті «жетілік» тобына да кіреді . Əсіресе, соңғы кезде əлемдік сая-сатта белсенділігімен көзге түсіп жүр. Сондықтан да биліктегі Консерваторлық партия ның да, оның серкесі премьер-ми-нистр Стивен Харпердің де беделі күшті еді. Көп адам бұлар биліктен кетеді деп ойламай-тын да.

Əсіресе, он жылға таяу үкі-метті басқарған Харпер жеке өзінің ғана емес, біршама топтың да атынан сөйлеп кететін. Оның Ресейдің Украинаға қатысты сая-саты туралы қатқыл пікірлері де жұрттың есінде.

Бүгінде Ресей ақпарат құ-рал дары Канаданың Путинді сынаған премьері жеңілді деп жарысып айтып жатыр. Жеңген Джастин Трюдо туралы да қазір əңгіме көп. Тіпті, бертінге дейін, 2011 жылғы сайлауда оңбай жеңілген Либералдық партия да, оның сер кесі, көп жыл қатардағы мұғалім, сноуборд нұсқаушысы болған, саясатқа осыдан 7-ақ жыл

бұрын келіп, 2 жылдан бері пар-тияны басқарған Джастин Трюдо да есепке алына қоймаса, сайлау науқаны басталғалы бері жағдай күрт өзгерді. Сайлаушылардың ықыласы оларға қатты ауды.

Сарапшылар осы жерде өткен ғасырда, 1968-1984 жылдарда ел үкіметін басқарған, өзінің іскер лігімен, мінезімен жұртты баурап алатын Пьер Трюдоны еске алады. Сірə, əкенің беделі баласының жеңісіне қызмет ет-кендей. Əкесіндей болса, жаман болмас деген шығар. Біраздан бері тек үшінші орында жүретін Либералдық партия бұрқ етіп алға шықты. 338 орындық пар-ламентте олар 184 орынға ие болды. Консерваторларға 102 орын тиді.

Жеңіске жеткеннен кейінгі сө зінде 43 жастағы Джастин Трю до Канадада «түпкілікті өзге ріс тер жасауға», «барлық кана далықтардың премьер і болуға» уəде берді . Сайлау науқаны кезінде ол орта тап мүддесін көбірек сөз еткен бо-латын. Бұл да дауыс беруге əсер еткені анық.

Осы жерде жеңілген Харперге қайта оралудың реті келіп тұр. Сайлау барысында ол Трюдоның саясатта тəжірибесі жоқ, са-лықты көтермек деп сынаған. Ал ол жеңіске жеткен соң бы-лай деді: «Сайлау қорытындысы біздің үмітімізді ақтамады. Бірақ халық ешқашан да қателеспейді. Біз оның қалауын қабыл ала-мыз жəне Джастин Трюдоға, оның командасына табыс ті-лейміз». Харпердің Трюдоның жеңісін мойындамасқа лажы қалмағандай.

Мамадияр ЖАҚЫП, журналист.

ДҮБІРГЕТОЛЫ ДЇНИЕ

Бұл шиеленістің сипатта-ры да əдеттегіден өзгешелеу. Оның бастамашылары жеке палес тиналықтар болып келеді де, оған израильдіктер жауап қатады. Мұндайда күшті жақ, израильдіктер жеңіске жетіп жа-тады. Палестиналықтар, негізінен жастар, израильдік əскерилерге суық қарумен шабуыл жасап, қарсыластарын жаралағанымен, көбіне өздері оққа ұшады. Содан да қаза болғандар арасында палестиналықтар көптеу.

Қалай басталды дегенде, оның негізгі себебі жұртқа белгілі, тереңде жатыр. Ал кезекті ушы-ғуға келсек, қақтығысқа мүд-делі жақтың, əсіресе, жастарды тер рорлық əрекеттерге аран-датқаны анық. Бұл ретте, сарап-шылар, ресми адамдар ХАМАС ұйымын, «Ислам жиһадын», сондай-ақ, Палестина автономия-сы басшылығын атайды. Олар алдымен Иерусалимнің шығыс жағындағы жерлерді Израиль басып алмақшы деген сыбыс таратып, жұртты қарсылыққа шақырған. Террорлық əрекеттерге барғандарды дəріптеп, қолдау көрсеткен. Атап айтарлық жайт – сол Иерусалимнің шығыс жағында мұсылмандар үшін қастерлі орын əл-Ақса мешіті, сондай-ақ, иуда-лар үшін қасиетті Ғибадат тауы бар. Арандатушылар осылайша өз мүдделеріне дінді де пайдала-нып отыр.

Сөйтіп, қазан айының алғашқы күнінен басталған террорлық əрекеттер бүгінге дейін жалғасуда. Күн сайын дерлік қақтығыс, адам

өлімі. Арандатушылар Наблус қаласындағы еврейлер ғибадат ететін Жүсіп мазарын бүлдіріп, өртеді . ХАМАС ұйымының əскери бөлігі Израильге зымы-ран ұшырып еді, израильдік күштер оларды бомбалап, үнін өшірді. Біреулер қақтығысты сен бастадың деп палестиналықтарды айып таса, қарсыластарыңа тым қатал дық жасайсың деп израиль-діктерді айыптайды. Ал арандату-шыларды ұмытады.

Екі жақтың да айыбы бар, күш қолданбаңдар дегенді БҰҰ Бас хатшысы Пан Ги Мун айтып отыр. Ол екі күндік сапармен Израильде, Палестина автоно-миясында болып, оның басшы-ларымен кездесіп, шиеленісті келісіммен шешуге шақырды. Еститін құлақ болса, əлемдегі ең басты ұйымның басшысының сөзінен артық сөз бола ма! Əзірге бұлар есітер емес.

АҚШ-тың мемлекеттік хат-шысы Джон Керри де екіжақты келісімге шақырған мəлімдеме жасады. Израиль премьер і Нетаньяхумен Германияда, ал Палестина автономиясы прези-денті Аббаспен Иорданияда кез-деспек. Одан қандай нəтиже шығары белгісіз. Біреулер қанша арада жүргенімен, Израиль мен Палестина автономиясын келістіре алмады деп АҚШ-ты айыптайды.

Келісімге жеткізбей отырған арандатушылар екені жұртқа белгілі. Сол арандатушыларға құлақ асқан Палестина басшы-лары сонау баста-ақ Израиль мемлекетін жоюды алдарына мақсат етіп қойды. Қол жетпейтін мақсатпен уақыттарын өткізді. ХАМАС ұйымына ергендер əлі де сол елеспен жүр. Ал өмір басқа. Басқалармен бірге өмір сүруден басқа жол жоқ. Бірге өмір сүргісі келмейтіндердің жолы тұйық. Одан кейін өмір кеңістігі шектеулі.

Арандатуєа ергендердіѕ жолы тўйыќ

Палестиналықтар мен израильдіктердің арасындағы жағдай шиеленістің жаңа кезеңіне көшкендей. Кейбір сарапшылар оны «үшінші интифада» деп те сипаттап отыр. Бұл шиеленіске əлем жұртшылығы, халықаралық ұйымдар назар аударуда.

Джастин Трюдо – Канада премьер-министрі

Əлемдегі жағдайы тұрақты елдің бірінде үкімет ауыс-ты. Канададағы парламенттік сайлауда биліктегі Консерваторлық партия жеңіліске ұшырап, жеңіске жеткен Либералдық партияның серкесі Джастин Трюдо үкімет құру құқына ие болды.

Франция билігі Ұлыбританияға өтуге ниетті 6 мыңға жуық ми-грант орналасқан Ла-Манш бұға-зының жағалауындағы Кале қаласы маңайындағы қауіпсіздік шарала-рын қайта күшейтпекші. Елдің ішкі істер министрі Бернар Казнёвтің мəлімдеуінше, 22 қазанда аталған аймаққа 460 тəртіп сақшысы жі-беріледі.

«Біз Каледегі бақылауды елеулі түрде күшейтеміз. Ондағы 225 жан-дарм мен республикалық қауіпсіздік ротасының 440 полицейіне жан-дармерияның тағы 300 қызметкері мен қауіпсіздік ротасынан 160 адам қосылады», – деді ол Кале қаласына барған сапарында.

Одан бөлек, министрдің ай-туынша, билік көмекке мұқтаж мигранттарға көмектесу үшін жедел шаралар қабылдап жатыр. Нақтырақ айтқанда, Кале маңында 400 əйел мен баланы орналастыратын жылыту

жүйесімен қамтылған шатырлардың құрылысы алдағы жексенбі күні аяқталады. Ол, сондай-ақ, 1,5 мың мигрантты орналастыруға мүмкіндік беретін уақытша баспаналардың құрылысы жыл соңына дейін аяқталатынын мəлімдеді. «Бұл жұмыстар 2 қарашада басталады, Еуроодақ 5,2 млн. еуро көлемінде қаржылай қолдау көрсетеді. Жоба-ның жалпы құны 18 млн. еуроны құрайды», – деді Б.Казнёв.

Қазіргі уақытта Ұлыбританияға апаратын ең төте жолы бар Кале қаласында Африка мен Азияның түрлі елдерінен келген 6 мыңға жуық мигрант бар. Олардың көбісі қала түбіндегі апаттық жағдайда пайда болып, «Джунгли» атауын алған шатырлы лагерьде бас сауғалауда. Жайлы өмір іздеген босқындар қолдан жасалған жүзу құралдары арқылы Ла-Манш бұғазын кесіп өтуге де талпыныс жасауда.

Келімсектерді елдеріне ќайтаруєа ґкілеттік берілді

Еурокеңес басшысы Дональд Туск Еуроодақтың сыртқы шека-раларының қауіпсіздігіне жауапты Frontex агенттігіне мигранттарды елдеріне қайтаруға өкілеттік берілгенін мəлімдеді.

«Біз Frontex агенттігінің манда-тын күшейтуге шешім қабылдадық, – деді ол. – Алдағы айлар ішінде агент-тік функционалды ұйымға айналады. Біздің мақсатымыз – Frontex-ке заң-сыз мигранттарды өз бастамасымен елдеріне қайтаруға өкілеттік беру».

Алайда, Д.Туск бұл жұмыстың қар жыландырылуы жөніндегі сұраққа нақты жауап берген жоқ. Ал Еуропадан кетуге ешбір ниеті жоқ экономикалық мүддені көздеген мыңдаған мигрант-ты елдеріне жеткізу мен олардың қауіп сіздігін қамтамасыз ету секілді қымбатқа түсетін жұмыстарды айт-пағанның өзінде, тек шекараларды қорғау жөніндегі жаңа тапсырмаларды орындау үшін Frontex-ке қызметкерлер штатын айтарлықтай көбейту қажет екені түсінікті.

Еуропа одағы Сомали мен онымен шека-ралас жатқан елдерге «босқындардың негізгі керек-жарағын қамтамасыз етуге» жəне ке-лім сектерді өз елдеріне қайтару процесін қолдау мақсатында 60 млн. еуро көлемінде көмек бөлді. Бұл туралы халықаралық ынтымақтастық пен даму жөніндегі еуроко-миссар Невен Мимица мəлімдеді.

Аталған қаражат Еуроодақ бюджетінен бөлінген. «ЕО Африка аймағындағы

елдермен ұзақ мерзімді əріптестікті да-мытуға дайын, сонымен қатар, Сомалидегі босқындарға көмектесуге жəне олардың өз еріктерімен отандарына оралу процесін қолдау мақсатында 60 млн. еуро бөлуге шешім қабылдады, – деді ол. – Жергілікті халықтың 20 пайызынан астамын құрайтын босқындар мəселесі шешілмей, Сомалидегі дағдарыстың ұзақ мерзімді саяси шешіміне қол жеткізу мүмкін емес».

Еуроодаќ Сомалидегі босќындарєа кґмек ретінде 60 млн. еуро бґлді

Франция Каледегі ќауіпсіздік шараларын кїшейтуде

Миграция жґніндегі саммит нəтижесіз аяќталды

БОСЌЫНДАР МƏСЕЛЕСІ ШЕШІМІН ТАБАР ЕМЕС

Еуроодақтың миграция жөніндегі саммитінде нақты нəтижелерге қол жеткізілмеді. Тіпті, Еуропа одағына мүше 28 елдің басшылары мен премьер-министрлерінің екі күнге жоспарланған пікірталасы бір-ақ

кеште аяқталды, саммиттің екінші күні кейінге шегерілді. Осылайша, əлемді алаңдатқан миграциялық дағдарыс мəселесінде ілгерілеушілік əзірге байқалмай келеді.

Еурокомиссия төрағасы Жан-Клод Юнкер мен Еуропа кеңесінің басшысы Дональд Туск саммиттің қорытынды сы-на арналған баспасөз мəслиха-тында миграциялық дағдарыспен күрес бағдарламасы бойынша, сондай-ақ, босқындардың негізгі транзиттік елдерінің бірі са-налатын Түркиямен осы мəсе-ле де бірлесіп ортақ шешім шы ғару жөніндегі іс-əрекет

жос пары бойынша келісімге қол жеткізілгенін мəлімдеді. Алайда, бұл келісімдерде нақты шешімдер мен сандар көрсетілмеген. Еуропа одағының елдері миграция мəсе-лесін шешуге қанша қаражат бөлуге дайын екендерін, болма-са, Анкараға берілетін көмектің көлемін əлі күнге дейін басын ашып айта алмай отыр.

Сонымен қатар, мигра ция -лық дағдарыспен күрес бағдар -

ламасында да өзгерістер бай-қал майды. Жалпы, миграция-лық дағдарыспен күрес бағдар-ламасында күздің басынан бері айтылып келе жатқан бұрынғы шаралардан басқа өзгерістер жоқ. Олар – Еуроодақ шекарасын ны-ғайту, босқындарды қабыл дау, тіркеу мен бөлу орталықтарын құру, туған жерлерінде баста-рына қауіп төнетін адамдарға ғана баспана ұсыну, ал құрлыққа

экономикалық мəселелеріне бай-ланысты келгендерді елдеріне қайтару.

Мигранттарды тез арада бө-лу үшін Еуроодақ «қауіпті» жəне «қауіпсіз» елдердің тізімін жасап шығарады. Соған сəйкес біріншілері босқындар ретінде қарастырылса, екіншілері эко номикалық мигрант-тар деп танылады. Келімсектер кво-таларына қарай Еуропа одағының барлық елдеріне орналастырыла-ды. Қыркүйектің аяғында біршама қиындықтармен белгіленген квоталар жүйесіне байланысты мəселе бұл жиында көтерілмеді. Сондай-ақ, дағдарысты реттеу үшін осы квоталардың жетіс пеушілігі жөніндегі мəселелер де талқыға са-лынбады. Қазіргі уақытта Еуроодақ елдері 160 мың босқынды орна-ластыру жөнінде келісімге келді. Алайда, Frontex еуропалық шека-ра агенттігінің ақпары бойынша, биылғы жылдың алғашқы 9 айында Еуропаға заңсыз келген мигранттар саны 710 мыңға жуықтаған.

Еуропа одағы ақыры бос-қындар легі өтетін транзиттік елдермен ынтымақтастықтарын кеңейтуге ниетті екенін растады. Бұл кезекте бірінші болып Түркия, Иордания мен Ливан елдері тұр. Бұл ынтымақтастықтың мақсаты

– транзиттік елдерге өз ауданда-рында мигранттар лагерін құру үшін қаржылай көмек көрсету, сондай-ақ, оларды босқындарды өз елдерінде қалдыруларына ын-таландыру.

Еуропа одағы босқындар легінің бастау алатын Ливия, Сирия, Ирак пен Африка ел-деріндегі жалғасып жатқан қақ-тығыстарды басу үшін «күштерін аямайтындарын» алға тартты. Дегенмен, Еуроодақ лидерлері бұл игі ниеттерін тек ауыз-ша ғана атап өтті, ал олардың қаржыландырылуы жөнінде сол күйі шешім қабылдамады.

«Бізге миграциялық дағ-дарысты еңсеруге 2,2 млрд. еуро жетіспейді. Бұл ақшаны Еуро кеңестен бұдан бұрын қарастырылған 1,7 млрд. еуро қаражатты толықтыру үшін Еуро-одаққа мүше мемлекеттер бөлуі қажет. ЕО елдерінің бұл мəсе-лені жақын арада шешетініне сенемін», – деп мəлімдеді сам-мит қорытындысы бойынша Еурокомиссия төрағасы Жан-Клод Юнкер. Ол сондай-ақ, 23 қыркүйекте Еурокеңестің миграциялық дағдарыспен күрес жөніндегі жалпыеуропалық күштерді қаржыландыруға бағытталған арнайы сенімгерлік қорлары құрылатыны туралы мəлімдегенін атап өтті. «Африка мемлекеттеріне арналған сенім-герлік қорды Еуроодаққа мүше мемлекеттер толықтыруы қажет», – деді Еурокомиссия төрағасы.

www.egemen.kz 523 қазан 2015 жыл

Ұлы тарихы үш мың жыл-дан асып жығылар ата жұртымыздың арғы-бергі

дəуірлердегі ақтаңдақ кезеңдеріне тіл бітіп, «өшкеніміз жанып, өлгеніміз тірі ліп» жатқан Тəуелсіздік дəуірі елдігіміз бен ерлігіміздің қаншама қазы налы кезеңдерін қайыра тұғы-рына қондырды. Көп заманалар бедер-ін де батыс пен шығыс елдерінің жа-булы мұражайлары мен тас қараңғы қоймаларында тұншығып, хатқа түсіп, қатталып, ондаған ғасырлар бойына шаң басқан ескі сөрелерде іздеушісін са рыла күтіп, сарғайып жатқан тари хи жəдігерлеріміз жадымызды жаңғыр тып, Ұлы Далаға қайта орала бастады.

Жыртығымыз бүтінделіп, үзіл гені міз қайта жалғанды.

Шүкір!Өткенге деген құрмет пен ата

тарихымызға деген ықылас ойымыз бен бойымызды билеп тұрған осындай бір ерекше кезеңде қарт Алатаудың бөктерінде, алаштың ұлы шаһары Алматының төрінде қазақтың «от ауыз, орақ тілді» ұлы ақыны – Сүйінбай Аронұлының 200 жылдық мерейтойының өтіп жатуы көкірегімізге қанат бітіріп, Елбасы Нұрсұлтан Əбішұлы Назарбаев ұлтқа межелі мақсат етіп ұсынған Мəңгілік Ел кейпінде саналарда дүр сілкініп оянған ұлттық рухымыз-ды асқақтата түскендей, аспандата түскендей күй кешу үстіндеміз.

Рух – киелі ұғым!Халқымыздың жадында ғажайып

жыр сүлейі, ақтаңгер ақын болып бекіген Сүйінбай Аронұлы – өзінің өлмес өлең-толғауларымен, сұңғыла айтыскерлігімен ұлттық жырымызды биікке көтерген, бітімі бөлек, жаратылысы жойқын, тұғыры теңселмес ұлыларымыздың бірі, бірегейі.

Қазақ, қазақ болғалы,Қазақ атқа қонғалы,Не көрмеді бұл елім?! – деп тамы-

рын түу тереңнен тартар алуан сипатты заманалар жауабын жырдан іздеген ақын болмысына бойласақ, уақыт көшін өз ырқына көндіруге, қара орман қазақты өз айтқанына сендіруге ұмтылған ойы да, сөзі де, өзі де алып, асыл-текті күрескер жанның сом тұлғасын, қайталанбас қалыбын елестетеріміз анық.

«Еңку-еңку жер шалып, тебінгісін терге шірітіп, терлігін майға ерітіп», Еділдің ен тоғайына ел қондыру үшін алысқан өр мінезді Махамбеттің рухтас-замандасы, «бөрілі байрақ көтерсе, қозып кетер қайдағым» деп сілкінген Алатау ақиығының мына бір сом алтындай салмақты жырына құлақ түріп көріңіз.

Хан едім деп мастанып,Бұқараңа қас қылдың.Жарлының ұрлап жалғызын,Шығармай қырға аш қылдың...Хан емессің, қиықсың,Қалың елді айдап жеп,Теріңе зорға сыйыпсың.Ұры-қары зұлымныңБəрін өзің жиыпсың...– деп хан

тұқымына тап берген тебінгілі, текті ақынның бас бермес асаудай жұлқынған мінезді жырының төркінінде қаншама өмір, дəуір ақиқаты жатыр десеңізші?! Бұл – ауыл арасындағы арзанөкпе араздық емес, ар жағында үлкен əлеуметтік сал-дарлар жасырынған айтпасқа болмас ащы шындықтың бейнелі көрінісі.

Жел көтерген қырандай,Жүйрігі болдым керменің.Тастан тауым қайтпастан,Бұлтқа қолды сермедім.Айтысатын жерлерде Сыбағамды бермедім.Сөзім сұлу болған соң,Білінді елге зергерім... – деген қуаты

мықты, тынысы терең өрімі берік, көркем өрілген бейнелі жырды қалай жайбарақат оқуға болады? Кешегі көпғасырлық жыраулық мектеп пен жаз-ба əдебиетінің арасына із салған алғашқы алтын сүрлеудей елестейтін осы бір дəуірді дəуірге жалғап тұрған қабырғалы қазақ өлеңінің тосын үлгісіне сүйсінесіз.

Сүйінбай ақын – өмірі ат жалында өткен ереуілді заманның хас батырларын көзімен көріп қана қоймай, өзі де сол ба-тыр туған бағлан ұлдардың бірі ретінде Қоқан шапқыншыларына қарсы шығып, жанын шүберекке түйіп жүріп айқасқан жолбарыс жүректілердің бірі. Сүйінбай сөзінің рухты келетіні де сондықтан. Ол – ел арқасын аяздай қарыған езгі мен қорлыққа, зорлық пен зомбылыққа қарсы тұруға қара жұртын жалынды жырла-рымен үндей білген, елін ерлік жолына бастай білген ақын. Тіпті, қайсыбір де-ректерде ақын бес қаруын сайлап, атқа қонып, Сұраншы, Саурықтармен қатар жүріп, əлденеше жорыққа қатынасқан деп те айтады. «Қарасай батыр», «Өтеген батыр», «Сұраншы батыр», «Жабай ба-тыр», «Қараша – Қараш ұлы екен» дейтін толғаулардың соншама нанымды, əсерлі болып өрілуі де өзі қатысқан, көзімен көрген сол қанқырғын жорықтардың əсері, ықпалы болуы əбден мүмкін.

Кез келген тарихи тұлға биігіне көтерілген ақынның, батырдың, көсемнің, шешеннің ұлт санасында орын тепкен өз бейнесі болады. Ол бейнені жасаушы – халық. Халық жадында Сүйінбай ақын ұлт рухын асқақтатар мінезді жырларымен сақталған. Ақын «толғауы тоқсан қызыл тілдің» құдіретін мейлінше молынан пайдаланады. Соның

нəтижесінде ақынның сөзі асқақ естіліп, рухы биіктен көрінеді! Ол дауды – сөз, жауды батыр алатынын біледі. Бұл –оның өміріне серік, өнеріне көрік берген ұстанымы!

Сүйінбай – Жырдың қуаты алпыс екі тамырыңызды кезіп, ішіңізде əлдекім сарыала тілін салқитып тандыр өртеп жатқандай күйге бөлейді. Сондықтан да:

Сөз бастаған бұлбұлмын,Топ бастаған дүлдүлмін!Судан шыққан сүйрікпін,Бəйгеден озған жүйрікпін!Шығарма енді үніңді.Есіңе сақта құлаған,Қанатың сынған күніңді.Қырғыз, қазақ жиылып,Жалпылдатпа мұныңды! – деген

атақты Қатағанмен болған айтыстың ең шешуші сəтіндегі бейнелі сөз бен бедерлі ойға оқырман назарының еріксіз ауарына еш күмəн жоқ...

Жалпы тұлға сипатын анықтар осы бір көркем сөз, кемел ой, терең білім дейтін ұғымдардың Сүйінбай жара-тылысын тануда, даралауда айрықша роль ойнайтынын байқау қиын емес. Бұл орайда, ақын əруақ, ел, рух секілді тарих қалыптастырған сана кеңістігін, уақыт кеңістігін, осы бағыттағы өзге де өрісі кең, бай атрибуттарды өз шығармашылығында шебер əрі орынды пайдаланады. Орнымен қолданылған та-рихи ұғымдар құлпырып, қунақ тартып, ақын сөзі демде арқаланып шыға келеді. Оқырманын ойлантады, тыңдаушысын ұйытады.

Осы орайда, тіл ұшына бірінші оралар кесек жаратылған, кескекті туынды «Бөрілі менің байрағым» жыры екенін баса айтқымыз келеді.

Көпғасырлық қазақ өлеңіне олжа салған аталмыш толғау, өзінің рухы жағынан да, көркемдік сипаты жағынан да қазақ поэзиясының төрінен орын алар, əр жо-лынан арғы-бергі заманалар рухы мен дəуір ақиқаты «менмұндалап» тұрған, шашасына шаң жұқпас шеберлік пен көркемдіктің ғажайып үлгісі екені дау-сыз. Өлеңді толық оқып көрелік.

Бөрілі байрақ астында – Бөгеліп көрген жан емен!Бөрідей жортып кеткенде,Бөлініп қалған жан емен!Бөрілі найза ұстаса,Түйремей кеткен жан емен!Бөрілі байрақ құласа,Күйремей кеткен жан емен!Жау тисе жапан далада,Бөрілі найза – атамыз,Қарасайлап шабамыз,Қызыл қанға батамыз.Бөрілі байрақ астындаТу түсіріп, жау алғанҚазыбек, Қастек атамыз.Бөрілі байрақ көтерсе,Жоқты жонып табамыз.Бөрілі байрақ астында:Ту түсіріп, жау алған

Шапырашты батыр бабамыз.Бөрі басы – ұраным,Бөрілі менің байрағым.Бөрілі байрақ көтерсе,Қозып кетер қайдағым!..

Айтулы жыр бастауында көпғасырлық тарихы бар да-уылы мен жауыны, ерлігі

мен өрлігі, қасіреті мен қасиеті қатар тұрған Ұлы Даланың онтоғызыншы ғасырға аман жеткен жаңғырығы, тасқа таңбаланып түскен дəуірлеріміз бен нар заман, зар заман ақындарының жалғасты үні секілді.

Бас-аяғы жиырма төрт жолдан тұратын осынау толғау төркінінде жалғыз шапырашты руының рухы мен ұраны ғана жатыр ма? Иə десек, шығарма рухы мен ұстынын əлсіретіп, жыр аясын тарылтып, жиырма төрт жолдың алтын өзегі мен арқауына ай-налып, алыс дəуірлер қойнауынан қол бұлғаған жиырма төрт ғасырдың үнін естімегеніміз болар еді... Жалқыны айта отырып, жалпыны жырлау, атасының атын ұранға қоса отырып, алаштың намысын қайрау, ұлы бабалар рухын шақыра отырып, Ұлы Даланың арғы-бергі құдіретті кезеңдерін қозғау – қазақ байтағының төрт қиырын жайлаған кез келген шынайы сөз зергерінің қашаннан қалыптасқан бұлжымас серті, өлең өріп, ой толғаудағы мұқалмас семсері, тіліп

түсер алдаспаны екені ежелден белгілі...Бұл арада бізді таңғалдырып отырған

жағдай – Сүйінбай ақынның сүйегіне сіңіп, қанына жайылған бабалар рухының тым тереңнен бастау алып жатқаны. Біздің дəуірімізге дейінгі ғасырлар қойнауынан жеткен сақ, ғұн, үйсін кезеңінен басталатын көк бөрі хақындағы аңыз-əфсана жайлы ертерек кезде қытай бумаларындағы иероглифтерге тұңғыш «тіл бітірген» Бичурин жазба-ларынан оқып, Ғабит Мүсірепов, Əлкей Марғұлан сынды алыптарымыздың айтқандарынан естіп едік. Оған келе-келе Гумилев зерттеулері мен Нығмет Мыңжани еңбектері қосылды. «Бөрі бас-ты ұран» мен «бөрілі байрақтағы» бөрі таңбалы тотем ана дəуіріндегі ғұндар мен үйсіндерден, жаңа дəуір басындағы Батыс пен Шығысты көсіле жайлап, Алтай мен Балқан арасын ұстаған көшпелі алып мемлекеттің иесі – көк түріктердің киесіне айналғаны тұрлаулы тарихтың жадында.

Арада қаншама заманалардың жойқын дауылы өтіп, уақыт сүреңі жан мен жадыны тегістемеді дейсіз?! Бірақ тек дейтін, қан дейтін киелі қос ұғым атадан балаға, баладан балаға жалғасқан өскелең ұрпақтың бірінің, болмаса екіншісінің не ойына, не бой-ына қанат бітірері, өлмей, өшпей аман сақталары хақтың ісі екеніне көзіміз жете түсті. Ондаған ұрпақ санасында

қалғып-оянып жалғасқан əлгі баба-лар мен даналардың бөрі басты тарихи коды Анадолы түріктері мен қазақтың шапырашты тайпасының байрағында, найзасының ұшында сақталып қалғаны Көк түріктер дəуірі мен кейінгі ғасырлар арасын жалғап тұрған қанатты көпір секілді елестейді. Бұл туралы академик Əлкей Хақанұлы Марғұлан жан-жақты таратып, ғылыми түрде жүйелеп айтқан.

Дауыл шайқап көк теңіз, тұнық қырды,Замана көш бəрін де ұмыттырды...Ақ алмастың жатпасын түбі қында, Жебедейін тартылған жыр ұқтырды, –

деп кезінде Сүйекеңнің осы бір құдіретті толғауын оқығанда жазылған бір шумақ өлеңім бүгін жады төрінде жаңғырып отыр. Осыдан көп жылдар бұрын жазылған сол жыр аяқталмай қалып еді. Аяқтауды парыз санап жүргенім де... Міне... Сүйекемнің ұлы тойында ба-яндама жасау бақыты менің пешенеме бұйырыпты...

Қытай жылнамаларына кірген Ана бөрі хақындағы аңыз əңгіме мен Елсау бидің Үйсін елін шашылған жерінен қайта жиып, құрап, қуатты мемлекет еткендігі хақындағы ұзақ-сонар əңгімені онтоғызыншы ғасырда өмір сүрген Сүйінбай бабамыз білді ме, білмеді ме, кесіп айту қиын. Бірақ ұлы жыраудың, ақиық алаш ақынының жүрегі, ойы, білімі, зердесі ұлт санасын сілкіп өтер өткеннің жанды нүктесін дəл тапқаны шүбəсіз. Осы жиырма төрт жол дан тұратын жалғыз толғауға ақын қиялы мен танымы бірімен-бірі тұтаса байла нысқан əлденеше дəуірдің аламанын сый ғызып жіберген. Қас-қағым сəт ішін де бүгінгінің зейінді ұрпағы тулаған тарих толқынына сүнгіп шыққандай болады...

Шыншыл жырдың, қуатты, көркем жырдың көзге көрінбес күш-құдіреті дегеніміз осы!

Сүйінбай – көшпелі өркениеттің өрісі тарылып, ұлттың жал-құйрығы күзелген, ел тағдыры

жарқабаққа тірелген онтоғызыншы ғасырдың бел құрдасы. Бір сөзбен айтқанда, ақын күрделі ғасырда, қиянаты мен қияметі мол ғасырда өмір сүрді.

Ақынның жаратылысындағы кең қалып, кенен білімдарлық Қатағанмен болған айтысты аталмыш өнердің теңдессіз биігіне көтереді. Екі елдің екі дүлдүлі алмакезек айқасып, шы-найы көркем жырдың ғажайып үлгісін, жазба əдебиеттің тілімен айтқанда, импровизациялық суырып салма жыр айтысының «шедеврін» тудырады. Əлденеше нұсқада қазақ пен қырғыз арасына кең тараған осынау ғажайып айтысты оқып отырып, көз алдыңызға өткен ғасырлардың қайталанбас суреттері келеді. Екі иықтарын жұлып жеп, домбыра мен қомызға жабысқан екі ақынның құйын-перен ағысы, дүлей шабысы елестейді. Құдды аренаға шыққан Рим гладиаторларының ала-пат айқасы секілді! Сөздің айқасы! Ойдың айқасы! Білім мен парасаттың айқасы! Көпғасырлар бойы қалыптасқан қуатты жырдың құдіретін танытар алғырлық пен тапқырлықтың айқасы! Айтыс соңы əсіре мақтау мен артық даттаудың салдарынан сүрінген Қатағанға қалың қырғыз тоқтау айтып,

жеңістің туын Сүйінбайға ұстатады...Міне, ел жадында бір жарым ғасыр

уақыт бойы сақталып келе жатқан атал-мыш айтыс үлгісі көнеден бізге жеткен түркілік тұмса өнердің тұғырлы биігіне осылай көтерілді. Жеңген Сүйінбай да, жеңілген Қатаған да өлмес өнердің кеңістігіне шықты!

Сүйінбай Аронұлының айтыс кер лігі де, жыраулығы да, төгіп-төгіп жыр саула-тар қайталанбас ақын дық ерен жүйріктігі де оны өз дəуірінің биігінен тұрып сөйлеуге дағды ландырған. Ол өзіне Алланың берген ұлы сыйы – ақындықты еш жерде, еш ортада, байлықтың да, биліктің де алдында аласартпай, өлең-сөздің иығын бермей өткен.

Сүйінбай – құдіреті жырдың иесі, əруақты ақын!

Ол қай жырында да, қандай айты-сында да арғы-бергіні тереңнен суы-рып тартар сұңғылалығымен дарала-нып, өлең-жырдың архитектоникасын құбылтып отырады. Бірде қара өлең, енді бірде ұйқасы шымыр төгілмелі ақ өлең үлгісінде келетін түйдек-түйдек екпінді жырды қарша боратады, қара нөсердей толассыз саулатады. Ақын əруақ шақырғанда уақыт дейтін ұлы кеңістікті көктей өтіп, арғы-бергі, алыс-жақын дəуірлерді өз толғауларында ше-бер пайдаланады.

Соның бір үлгісі – «Қараша – Қараш ұлы екен» дейтін атақты жыр-толғауы.

Оқып көрелік.Қараша – Қараш ұлы екен,Есітер кебің бұл екен.Жаудың сан қолы келгендеҚараштан тұрып айқайлап,Қордайға шейін қашырғанЖасылды көлден қуалап,Үшқоңырдан асырғанМаңдайына бақ бергенТалмайтұғын жақ бергенҮш жүздің баласымен сілкілесіп,Абылай ұлы ƏділдіҰлы жүзге ап келген...Қараша – шешен кісі екен,Шешендігіне қарасаң Дұшпанға сөзді бермеген,Кеудесін кеңес кернеген,Жауға қылыш сермеген,Қылышын тасқа білеген,Жақын жерге қарамай,Алыстан тоят тілеген... – деп

төгіліп, жолында тас қалдырмайтын таудың тасыған ағынды суындай жөңкілген жампоз жырды оқып отырып, тарих қойнауын бір сүзіп өткендей күй кешеріңіз анық. Жырдың бас кейіпкері Қараша – Əділ төренің замандасы, бертінде өмір сүрген, Жетісуға аты мəлім атақты шешен кісі, көсем тұлға. Ал Қараш кім? «Қараштан тұрып айқайлап», деген жолдағы Үйсін бірлестігінің орта ғасырда жол бастар көсемі, жөн сілтер шешені болған, Қытай шеріктерімен жағаласып жүріп, Көк түріктерден қалған жаугерлік заманның ұлы мұрасы – күрескерік рухты көтеріп өткен Бəйдібектің əкесі Қараш болар деп топшылауға негіз бар. Өйткені, Қараш батыр атымен Тəңіртау қойнауында сақталған біз білетін екі атаудың бары белгілі. Бірі – Асы жайлау-ына барар жолдағы Қараш-Қараштың (Үш Қараштың) асуы, екіншісі – Қарқара төріндегі Қараш сазы. Сүйінбай жырындағы Қараш осы Баба – Қараш болуы мүмкін.

Халқымыздың арғы-бергі тари-хында замана мінезіне көнбей, өз ойын өлеңнің ыстық өртімен өрген жолба-рыс мінезді, арыстан ойлы, тұлғалы жырдың тұғырлы жүйріктері аз өтпеген. Арғысын айтпағанда соңғы бес ғасырдан асып жығылар уақыттың ішінде «сөзге тоқтаған» құйма құлақ жұрттың көзін жұмғызып, ауызын аштырған, ерге қондырып, жауын састырған өрен сөздің ерен шабысты сəйгүліктері тарихымызда жетіп артылады. «Мен жыраумын, жы-раумын, шөп басында қыраумын. Хан қасында төремін, ханға кеңес беремін. Би қасында биікпін, ел ішінде иықпын», деген Сыпыра мен «Ел жағалай қонбаса, бетегелі бел ғаріп, қаз-үйрегі болма-са, айдын шалқар көл ғаріп; мұритін тауып алмаса, азғын болса, пір ғаріп, ата жұрты бұқара өз қолында болма-са, қанша жақсы болса да, қайратты туған ер ғаріп...», деп өткен Асан Қайғының; «Бетегелі Сарыарқаның бойында соғысып өлген өкінбес!» – деп аңыраған Доспанбет пен «бұлт болған айды ашқан, мұнар болған күнді ашқан» қайран Қазтуғанның; «бау луы жетпей бөрі алмас, бидайықтан алғыр құс болмас, бұйырмаса, екеуі түгіл, бірді алмас», деп төгілген Шалкиіз бен «жауға шаптым ту байлап, шепті бұздым айғайлап, дұшпаннан көрген қорлықтан жалынды жүрек қан қайнап, ел-жұртты қорғайлап, өлімге жүрміз бас байлап», деп бар өмірі ат үстінде өткен Ақтанберділердің жалғастарының жалғасы болған Сүйінбай Аронұлы ел өрісін өлеңмен кеңейткен, екі тумас, шашасына шаң қондырмас, Əуезов сөзімен айтқанда, «айтыс өнерінің ал-тын діңгегі», қазақ жырының тұғыры биік тұлғасы!

Сүйінбай – тамырында қазақ дейтін қайыпберен мінезді ұлы жұрттың қаны мен жыры қатар ойнаған, заман тудырған ұлы тұлға. Оның алмастай асыл, жа-сындай өткір жырлары туған халқының жүрегін мəңгілікке мекен етері хақ!

● Сүйінбай – 200

Алдаспан жырдыѕ алыбы

«Менің пірім – Сүйінбай!» ЖАМБЫЛ.

Нұрлан ОРАЗАЛИН, сенатор, Қазақстан Жазушылар одағы Басқармасының төрағасы, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты.

Суретті салған Əбілхан ҚАСТЕЕВ.

rus-img2.com

23 қазан 2015 жылwww.egemen.kz6ЖЕР ТЕЛІМІ САҒЫМ БОЛҒАН ЗАМАН-АЙ...

Заң бойынша б ізд ің елдің əр азаматының құқы бірдей қорғалуы қажет. Жəне қандай заң шығарылса да, ол алдымен адамның игілігі үшін қызмет етуі тиіс. Бұған Конституциямыздан бастау алатын барлық кодекстер түгел жауап береді дейміз. Осы заңдарға сай мемлекеттік органдар тиісті міндеттерді атқарып, халыққа талапқа сай қызмет көрсетеді деген үміт те зор. Сөйтіп, заңды түрде жұрттың мүддесі көзделіп, құқы қорғалатынына сенім бар. Алайда, ол заңдарда көзделген негізгі мақсат соны іске асыратын адамның біліктілігі мен адами қасиетіне сай əділдігіне тура келіп

ұштаспаса, заң мың жерден алтындалған болсын, негізгі іс орындалмай қалады. Демек, бəрі адам амалына ғана байланыс-ты екен. Яғни, адам заңды қалай тура қолданады немесе қайтіп бұрмалай ала-ды – нəтиже солай көрінеді. Ал ол нəтиже шындық болмауы мүмкін, бірақ шындық ретінде қолданылуы да əбден мүмкін.

Ал мұны кімдер істеп отыр? Оны «Егеменге» елден келген жəбірленушілер де арыздарында дəлелдеп бағыпты. «Қазаншының еркі бар...» деген мақалды еске салады. Мəселен, «Кейбір жергілікті əкімдер бір қазаннан бір құлақ емес, бірнеше құлақ шығарып отыр» дейді, бізге арыздана келген зейнеткер Сағадат Қабылдина. Бұл тағы да сол, бітпейтін жер дауына ұласқан жыр. Сондай даудың бірі 2014 жылы шілде айында Ақмола облысының Целиноград аудандық со-тында да қаралды. Онда аталған аудан прокуроры жерді жекеменшікке беруде өрескел заңсыздықтар жіберілгендігін, сондықтан жер телімдерін сатып алу-сату шарттарын заңсыз деп танып, Талапкер ауылдық округі əкімі өкімінің күшін жою-ды сұраған. Сөйтіп, сот шешіміне сай сол кезде бірнеше адамға берілген жер телімі заңсыз болып табылған.

Ал жер дауы жер жетпегендіктен бо-лып жатқан жоқ немесе заңдылықтың нашарлығынан емес. Жер дауы жер телімдері берілмей жатқандықтан немесе Үкімет бергізбей жатқандықтан да емес. Жер дауы, көбіне, жерге таластырудан туындап отыр. Оны істеп отырғандар кімдер? Міне, бар мəселе осында, заңды берілетін жер ақшаның добына айналған. Сөйтіп, барлық кедергі, қиындық іс тетігін шешуші адамдардың қолымен жа-салып отырған көрінеді.

Өмір бойы еңбек етіп, енді жасы жетпіске таянғанда Ата Заңымыз бо-йынша жекеменшікке 10 сотық жер ала-мын деген ақ үмітінен қағылып, етегі жасқа толған кейуананың айтқаны жанды жабырқатады. Бірақ, бұл өмірде «жыламай жүрген жан аз ба» десек те, С. Қабылдина секілді қаншама адам бар! Бір қарағанда, бұған сенгіңіз келмейді. Өйткені, жоғарыда айтылғандай, бізде билік, заң, қадағалаушы органдар бар кезінде халық жерге өздігінен таласпайтындығы анық. Кім де кім белгілі бір жер теліміне заңды меншік иесі болса, оған ешкімнің дауы жоқ. Тиісті орындардың тиісті заңға сай орнымен жер теліміне берілген құжаты қолында болса, ол адамға өзгелер де ризашылықпен қарайды. Бірақ, өмірде олай болмай тұрған көрінеді. Оған жалғыз жоғарыда айтылған Сағадат Қабылдина арызы ғана емес, сол кісі куəге тартқан адамдар ісі негіз болып тұр. Ал С.Қабылдина көпке топырақ шашпайды, мемлекет заңы дұрыс емес деп тырнақ астынан кір іздемейді. Бар болғаны жер телімін жекеменшікке алу кезінде басына түскен кемшіліктерді тізіп көрсетеді. Жерді халыққа жекеменшікке беруде жемқорлықтың жүйрік атқа мініп алып, ілестірмей желдей есетінін жыр-дай қылады. Бұл жаңалық емес, оны бəрі біледі дейсіз ғой. Бар мəселе осында бо-лып тұрғаны көз байлайды. Бұл жағдайды тексерген құқық қорғау органдары да ақты ақ, қараны қара дегісі келген-ақ. Жер ауылдық əкімдіктер тарапынан заңсыз берілгендігі анықталып, іс сот-та да қаралған. Алайда, жемқорлық пен билікті белден басу бар екені анықталса да С.Қабылдина арызына келгенде құқық қайраңдап қала береді дейді.

ҚАЗАНШЫНЫҢ ЕРКІ БАР...Ашығын айтар болсақ, ол осыдан

өзіне 11 жыл бұрын берілген жер телімін əлі күнге жекеменшіктей алмай жүр. Жекеменшіктемек түгілі сол телімнен айырылып қалғанына кім сенер! Бұған, əрине, шенеуніктердің сенбесі анық, ал қарапайым жұртшылық бек сенеді. Өйткені, олар мұндай жағдайды басынан өткерген. Мəселен, С.Қабылдина 2004 жылы Ақмола облысының Талапкер ауы-лына барып, жер телімін алуға тіркеледі. Сол кезде ол алдында қандай қияметтің қыл көпірі тұрғанын, қаншама жыл он сотық жер үшін басын тауға да, тасқа соғарын, бірақ бəрібір еш нəтижеге жете алмасын білмеді ғой. Білгенде... Алайда, тіркелуін тіркелсе де, ұлтарақтай жерді иелену мүмкін болмайды. Оған да о бас-та бəрі оңай секілді болып көрінген. Ата Заңда адам құқы баттиып жазылып тұрған

соң, «Жер кодексінің» 43-бабы бойынша 2 айда жер берілуге тиісті деген соң қайдан білсін, ала қоям деді ғой. Оның үстіне айналасына қараса, жұрттың бірқатары қиналмастан алып жатыр, тіпті, кезексіз келгендері де қалаған телімдерін иеленіп кетіп жатқан. Бірақ... Иə, бірақ, бар мəселе сол, ол кезде жетпісті алқымдаған С.Қабылдина секілділерге ешкім назар ау-дармайтын секілді көрінді дейді. Өйткені, мұның қолында зейнетақысынан басқа не болсын.

Содан С.Қабылдина «құласаң нардан құла» дегендей, Президент Əкімшілігіне шағымданды. Соның арқасында, дейді өзі, яғни сонда да болса екі жыл алты айдан кейін ғана əлгі аңсаған жер теліміне қол жеткізді. Оның жер телімін алу жолында

жоғары жақтың ықпалын пайдаланғаны жергілікті əкімдікте отырғандарға ұнамаса керек. Оған жер телімін сайдан, батпақ тұстан беріпті. Ол жерге тұрғызылған үйдің қандай жағдайда болатындығы айт-паса да түсінікті ғой дейміз. Тіпті, кейбір үйлер сыз тартып, қабырғалары əлден-ақ көгеріп кеткен. Біз С.Қабылдинаның сөзін тұтастай диктофонға түсіріп алдық. Оның үстіне арызын ақ қағазға маржандай қылып тізіп, сөзінің бір өтірігі жоқтығын өзі растап қолын қойып берді.

Жалпы, зейнеткер ол жер телімін ауыс-тыруды сұрап, тағы біраз кедергілерге тап болды. Ал уақыт деген күте ме? Оның үстіне С.Қабылдинаға телімді бір-ақ жылға ғана жалға беріпті. Бірақ, зейнет-кер үшін оған бір жылда үй тұрғызып алу мүмкін бе? Əрине, жоқ. Бір жылда үй тұрғызбасаң мемлекеттік акт берілмейді депті. Ал үй тұрғызып үлгермесең, ақшасын төле де жылма жыл ұзартып отыр деп тағы қосымша ақыл айтып-ты. Сонан зейнеткер неге бұлар маған жерді жекеменшікке бермейді деп ой-ланады. Неге үй тұрғызып алғанша деп жалға ғана береді? Түсініксіз. Сұраса ешкім айтпайды. Айтқысы да келмейді. Алайда, «Жер кодексінің» 92-бабында: «Жер учаскесін игерудің мерзімі мен шарттарын облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың жергілікті атқарушы орган-дары, аудандық маңызы бар қалалардың, кенттердің, ауылдардың, ауылдық округтердің əкімдері, осы Кодексте белгіленген өз құзыреті шегінде, осы аумақта жерді аймақтарға бөлуге жəне қала құрылысы регламенттеріне сəйкес белгіленген берілетін жер учаскесінің нысаналы мақсаты мен жердің құқықтық режіміне қарай айқындайды жəне ол сатып алу-сату немесе жер пайдалану (жалдау) шарттарында көрсетіледі», деп жазылғаны белгілі.

Демек, жер телімі С.Қабылдинаға бөлінгенде заңның осы талаптары орындалған ғой. Алайда, зейнеткерге жер телімі бір жылға ғана жалға берілген дедік. Екіншіден, оған телім пайдалануға мүмкін емес жерден берілген. Ендеше, мұны жоғарыда айтылған өкілеттігі бар адамдар неліктен ескермеген? Ескеру қажеттілігі Кодекстің 44-ба-бында жазылған ғой. Үкімет осын-дай барлық жағдайдың ескерілуі тиіс болғандықтан да жер телімін уақытша пайдалану мерзімін белгілеуді жергілікті басшылар шешіміне қалдырып отыр ғой. Оның үстіне осы аталған Кодексте: «Егер құрылысқа арналған жер учаскесi оны беру туралы шешім қабылданған күннен бастап үш жыл (егер жобалау-сметалық құжаттамада анағұрлым ұзақ мерзім көзделмесе) ішінде мақсаты бо-йынша пайдаланылмаған жағдайда, онда Қазақстан Республикасы азаматтарының жеке тұрғын үй құрылысына арналған жекеменшіг індег і жер учаскес ін қоспағанда, мұндай жер учаскесi осы Кодекстiң 94-бабында көзделген тəртiппен мəжбүрлеп алып қоюға жа-тады», дейді. Ал нақты істе заңдылық басқаша көрініс тапқан десек, онда С.Қабылдина қандай кемшілікке сай жер телімінен айырылды?

КЕМШІЛІК ПЕ, КЕҢШІЛІК ПЕ?

Сонымен, С.Қабылдинаның айтуы бойынша, оған берілген жер бір жыл-дан соң алынып қойылған. Өйткені, ол зейнеткер болғандықтан өзіне қолайлы жерді қарастырып жəне құрылыс мате-риалдарын алуға қаражат іздеп жүргенде бар үміті желге ұшып, ұлтарақтай жер мəселесі денсаулығына да əсер етті. «Неге жерімді тартып алдыңдар?» десе, «Бір жыл ішінде үй тұрғызып үлгермедің» депті. Бірақ, аталған Кодексте: «Егер жеке тұрғын үй құрылысына арналған жер учаскесі дайын емес алаңдарда жер пай-далану құқығында берілген жағдайларда, мұндай жер учаскесін игеру мерзімі

оны тиісті инженерлік (коммуналдық) инфрақұрылыммен қамтамасыз еткен кезден бастап есептеледі», деп жазылған дейді заңгерлер. Ал зейнеткер өлдім-талдым деп алған жерінде ешқандай инфрақұрылымның белгісі де болмағанын айтады. Бұл орайда заңгер Ғалым Нақыпов мəселені заң тұрғысынан ашық айтып берді. Алдымен жекеменшікке жер телімдерін алуда бірқатар құқықтық ерекшеліктерді білу қажет. Мемлекет талабы орындалмаса, жер телімі қайта мемлекетке қайтарылады. Сондықтан, ең бастысы, жер телімдерін игерудің мерзімі мен жағдайын қатаң сақтау қажет. Осыған орай 2011 жылы 16 тамызда қолданыстағы «ҚР жер қатынастарын реттеу мəселесі бойынша бірқатар заң актілеріне толықтырулар мен өзгерістер енгізу туралы» заң күшіне енгені белгілі. Онда, ең бастысы, жеке тұрғын үй сала-тын жер телімдерін беру мен пайдалану мəселесіне айрықша мəн берілген. Осы енгізілген өзгерістерге байланысты жер телімін игерген соң ғана ол жекеменшікке тегін беріледі. Алайда, заңгер Ғ.Нақыпов мұны 2011 жылдан басталған өзгеріс деп отыр. Ал жоғарыда біз С.Қабылдинаның жер сұрап сонау 2004 жылы өтініш бергенін айттық. Əрі тарт та, бері тарт-пен жүргенде екі жыл өтіп, 2006 жылы əрең алған. Ол кезде жер телімі кемінде екі жыл мерзімге берілуі керек еді дейді. Өйткені, аталған заңның 92-бабы бо-йынша екі жыл бойынша жер телімі игерілмесе, қайтып алынады.

Демек, кемшілік қайдан кетіп отыр? Оның үстіне жер телімдерін беруде Кодексте жазылғандай, нақты бір мерзім жоқ. Жер беру мерзімін жергілікті əкімдік өзі шешетін болғандықтан 1, 2 яки 5 жылға деп беріле беретін көрінеді. Оның үстіне сол жылда-ры жер телімі жалға емес, бірден мемлекеттік актімен жекеменшікке беріліп келген. Мұны растайтын қағаздар С.Қабылдинаның қолында бар. «Ең бол-маса маған да неге 2 яки 5 жылға жалға бермеді?» деп күйінеді зейнеткер. Ал негізінде зар жылаған кейуанаға бірден мемлекеттік актімен жекеменшікке де беруге болатын емес пе еді. Өйткені, сол С.Қабылдинадан қайтарылып алынған №56 жер телімі Талапкер ауылдық əкімінің 2011 жылғы 14 желтоқсандағы өкіміне сай Н.Естемісов деген азаматқа жекеменшікке берілген. Ол жер телімін игерместен қолына жердің жекеменшігі екендігін анықтайтын мемлекеттік актіні де қоса алған. Мұны қалай түсінуге бола-ды? Қисыны келсе болды, заңды бұрмалау деген осы емес пе? С.Қабылдина осы-ны айтып, қайта арызданады. Ақыры бұл бассыздықты прокурорлар байқап қалған. Өйткені, бұл жер телімі зар жы-лап жүрген зейнеткер С.Қабылдинаға жекеменшікке берілуі қажет емес пе еді. Бірақ, оқиғаның осылай өрбитінін алдын ала білгендей, №56 даулы жер теліміне жер актісін алысымен Н.Естемісов оны басқа біреуге сатып жіберген лез-де. Сосын дау қайтадан сотқа ұласты. Ақырында даулы жер Н.Естемісовтен де, одан сатып алған А.Əубəкіровтен да алынып, мемлекет меншігіне қайта-рылады. Ал С.Қабылдинаның Н.Естемі-совтен алынған №56 жер телімін

қайтаруды, жерді жекеменшікке беруді, мемлекеттік актіні қоса беруді талап ет-кен арызын Целиноград аудандық соты қанағаттандырудан бас тартқан. Өйткені, олар да бір жыл мерзімде жер телімін иге-ре алмағансыз депті. Ал «Жер кодексінің» 92, 93 жəне 94-баптарында меншік иесіне немесе жер пайдаланушыға жер телімін мақсатты пайдалану қажеттігі туралы жазбаша хабарламадан кейін ғана жер телімін алып қою қарастырылған. Оның үстіне біле білсек, жер телімін алып қою басты мақсат болмағандықтан, жазбаша хабарлама жер иелерінің жер телімін мақсатты пайдалануға сəйкес шаралар қолдану үшін индикатор болып табы-лады дейді заңгерлер. Алайда, мұны ескеріп жатқан ешкім жоқ.

ДАУ ТУДЫРҒАН ТАЛАСЖалпы, соттың мұндай нəтижесі

мардымсыз шешіміне С.Қабылдинаның наразылығы орынсыз деу де қисынға келмейтін түрі бар. Өйткені, осы мəселеге қатысты зейнеткердің Ақмола облыстық жер қатынастары басқармасына жазған ха-тына орай келген жауапта: «...Егер тұрғын үй құрылысына немесе өзге де құрылысқа арналған жер учаскесі екі жыл ішінде тиісті мақсатында пайдаланылмаса, онда мұндай жер учаскесі осы Кодекстің 94-ба-бында көзделген тəртіппен алып қоюға жатады» депті. Ал С. Қабылдинаның осыған орай айтып отырғаны «Сол кез-де «Жер кодексінің» 32-бабын бұрмалап жерді жеке тұрғын үй құрылысы үшін жалға неге береді?» дейді. Оның үстіне жерді игеру мерзімін əртүрлі қылып жұртты неге алалайды дейді. Мəселен, сол 2010 жылдары Аршалы ауылында жер телімін жеке тұрғын үй құрылысын салу үшін жалға 5 жыл мерзімге берген. Мұндай құжат біздің қолымызда бар. Сол сияқты Ақмола облысының мұрағаттар мен құжаттамалар басқармасының «Целиноград ауданының мемлекеттік мұрағаты» мемлекеттік мекемесінен алынған мұрағаттық құжатта 2010 жылы Көктал ауылдық округінің бірқатар адамдарына тұрғын үй құрылысын жүргізу үшін жерге жекеменшік құқығы берілуі туралы айтылған. Оған қоса жер телімін жеке тұрғын үй құрылысын жүргізу мақсатында одан əрі жалға беруді тағы бес жылға ұзарту туралы Целиноград ауданына қарасты түрлі ауылдық округтер əкімінің 2012 жылы шығарған өкімдері жəне бар. Ал 2014 жылы Целиноград аудандық прокура-турасы С.Қабылдинаның «Целиноград ауданының жер қатынастары бөлімі» ММ іс-əрекетіне сай жазған арызына жауапта Мемлекет басшысының 2013 жылы 27 қарашада Астана қаласының аймағын дамыту туралы өткізген кеңестегі тап-сырмасына орай Астана қаласының 30 шақырымдық аймағына енетін елді ме-кендерде жеке тұрғын үй құрылысын жүргізу үшін жер телімдерін беру құқығы тоқтатылғаны жазылыпты. Демек, бұл 2013 жылдан бастап орын алған жай ғой. Ал Қабылдинаның жер телімін сұрап жəне оны алғаны əріде. Ендеше, қайткен күнде де зейнеткерді осыншама ауыртпалыққа салып қойған заңдардағы ақтаңдақтар болып тұр ма, əлде белгілі бір лауазымды шенділердің іс-əрекетіндегі немқұрайдылық па? Қайткен күнде де зардап шегіп жатқан С.Қабылдина секілді қарапайым жандар ғана. Басқа кім бар?

Зейнеткердің өзіне тиесілі жер телімінен айырылып қалғанына ешкімнің мұрты қисайған жоқ. Бірде-бір жан «ау, бұл қалай?» деп бас ауыртып, назар са-лып, мəселені елеп-екшеп қарағысы келмеді. Демек, енді бұған ешкім оң жауап та бермейді деген сөз. Өйткені, заң сөзі мен əкімдер ісі сай келуі үшін соған жол беретін ақтаңдақтарды қайта қарап, түзету қажет шығар. Алайда, ол мүмкін емес дейді. Ол мүмкін болмаса, онда зейнеткердің жер телімін алуы-на мүмкіндік туғызу қажет емес пе? Ол жер сұрап, арызын сонау заман кеңшілік кезінде берді ғой. Содан кейін де, мəселен,

Ақмола облысы Целиноград ауданы Қара өткел ауылдық округі əкімінің өкімі бойынша 2007 жылы Қаражар ауылын-да жеке тұрғын үй салу үшін адамдарға жекеменшікке тиісті 0,10 гектар жер телімі берілген. Бұл туралы да құжат бар. Сондықтан да осындай алалықтарға қарап С.Қабылдина кезінде өзіне жер телімі жалға берілгендігін заңсыз деп есептейді. Енді қалайша оның үніне ешкім құлақ түргісі келмейді? Сол сияқты Ақмола облысы Целиноград ауданы Талапкер ауылдық округі əкімі 2011 жылы Н. Естемісов деген азаматқа жеке тұрғын үй құрылысын салу үшін жер теліміне жекеменшік құқығын береді. Бұл туралы да құжат бар. Бұған енді не дейсіз?

ДАУДЫҢ БАСЫ – ЗАҢСЫЗДЫҚ

Дау көп. Сондай жер дауының бірі, жоғарыда айтқанымыздай, Ақмола облыстық Целиноград аудандық сотын-да қаралды. Онда Талапкер ауылдық округі əкімінің жер телімдерін сол кез-де оңды-солды заңсыз бергенін проку-ратура анықтапты. Анығын айтқанда, Целиноград аудандық прокуратурасы жер заңнамасының қолданылу мəселесі бо-йынша Целиноград аудандық əкімдігінің қызметіне тексеріс жүргізіп, жеке тұрғын үй құрылысын жүргізу үшін жер телімдерін жекеге беруде заң нормала-рын бұзылған деп тапқан. Олардың айтуы бо йынша, жер заңнамасы тəртібіне сай жер телімдері жоғарыдағы қажеттіліктер үшін оны игеріп болған соң ғана тегін жекеменшікке берілуі қажет көрінеді.

Б і р а қ , о с ы ғ а н қ а р а м а с т а н , ауыл əкімінің өкімімен жерге жалға беру үрдісіне өзгерістер енгізілген. Жекеменшікке берілген жерлердің кейбірі одан əрі үшінші адамдарға сатылып кет-кен. Сондықтан құзырлы орган өкілі бұл ауылдық округ əкімінің өкімін заңсыз деп тауып, сатып алу-сату шарттарын да заңсыз деп табуды сұраған екен. Əрине, бұған Талапкер ауылдық округі əкімінің өкілі де, «Целиноград аудандық ауыл шаруашылығы жəне жер қатынастары бөлімі» МБ өкілі де келіспеген. Олар жоғарыда аталған өкімнің дұрыстығын дəлелдеп бағады. Сонымен қатар, бұл кезеңде жекеменшікке жер телімін алған көптеген жауапкерлер де жер заңдылығының бұзылмағанын алға тарт-ты. Алайда, сот аудандық прокуратура-ның талап-арызын қанағаттандыруды дұрыс деп тапты. Соған орай Талапкер ауылдық округі əкімінің бірнеше адамға жекеменшікке жер беру туралы өкімінің күшін жойып, ал жауапкерлер уəжін аяқсыз қалдырды. Жауапкерлер бол-са, бəрібір, өз уəждерінің дұрыстығын дəлелдеп бақты. Сөйтіп, тек бұл емес, басқа да түрлі себептерге байланысты орын алған жер дауы басылмас бағытқа бет алды.

Расында, жер телімін бір жылға жалға беру елді сарсаңға салатын түрі бар. Оны оданда жекеменшікке бірден беріп, иге-ру мерзімін ұзарту керек шығар. Оны бір жылға жалға алып, сосын жылма жыл ұзартып отыру адамды сергелдеңге са-лып қояды дейді С.Қабылдина. Қаншама қаражат кетеді. 10 сотық жер қазақстандық азамат үшін заң бойынша жекеменшікке берілуі тиіс, ендеше, қалайда əр азаматтың жекеменшігінде тиесілі жер телімі болуы тиіс қой. Алайда, бұл міндет неге талапқа сай орындалмайды? Орындалмау себебі, түрлі амалдарды желеу етіп беру мерзімін ұзаққа созу, қысқа уақытқа уақытша жалға беру, заң талаптарын сақтамай алып қою, жекеменшікке заңсыз бере салу жəне т.б. емес пе?

ТЫҒЫРЫҚҚА ТІРЕЙТІН ТІРЛІК

Иə, ел газеті «Егеменге» бас сұқпайтын адам жоқ. Бірақ, оның бəрі бірдей арыз айта келе береді демейміз. Дегенмен, шенеуніктерден əділетсіздік көрдім, биліктен адалдық таппадым деп шағымын арқалап келетіндер саны да аз емес. Жəне олардың көбі басар жер, шығар тау қалмаған соң, амалсыз қиналғанда қол ұшын беретін, араша сұрайтын, адалдығын айтатын, құқық қорғау органдарының қара қылды қақ жару-ын тілейтін аға басылым – «Егемен» газетін қалайтыны рас. Ендеше, мемлекетіміздің саясатын ұштаған, елдігімізге қанат бітірген басылымның көздегені – халық қамы. Ал халыққа қызмет етуге тиісті кез келген билік өкілі мұны жақсы түсінеді деп ой-лаймыз. Солай десек те, осы сенімге селкеу түсіретін жандардың бар екенін де жоққа шығара алмаймыз.

Мəселен, зейнеткер С.Қабылдина ренішін айтып, бізге кеше ғана келген жоқ. Оның он жылдан бері ұлтарақтай жер дауымен əлек болып жүргені əлдеқашан жұртшылыққа белгілі болған. Жəне ондай жандарды жылатып жүрген кімдер екені де дараланып қалған секілді. Соған сəйкес алдында зейнеткер əжеміз редакцияға соққанда бұл оқиғаға журналистік тексеріс жүргізу үшін тілшіміз араласып көрген. Біз де мəн-жайды білгеннен кейін ара-да орын алған түсініксіздік шешімін та-бар деп ойлағанбыз. Бірақ, жергілікті билік өкілдерінің əрекеті жоғарыдағы күдігімізді одан əрі қалыңдата түсті. Сол кезде бұл мəн-жай бойынша тілшіміз Бақберген Амалбек: «...Бірақ, əкім сол «Жер кодексінің 23-бабы бойынша алды-мен жерге мемлекеттік акт беруі қажеттігін ескермеген. Жер азаматтарға бір-ақ рет беріледі. Ал əкім Исабекованың пəрмені бойынша бір жылда үй салып кіріп алмасаң, армандарыңның күл-талқаны шығады. Тиісті құжат дайындауға күні-түні көз ілмесең де бір жыл бəрібір

жетпейді. Жүйке тозу, қаржы шығынын айтпағанда, 5-6 жыл үй сала алмағандар қаншама. Осындайда жер телімін бөлу, оған құжат дайындауды қияметке ай-налдыру басшыларға тиімді сияқты де-ген ой келеді. Біріншіден, жылда құжат дайындап, халық аудан бюджетіне ақша түсіреді. Екіншіден, зу етіп өте шығатын бір жылда үй сала алмаған адамдардың жерін басқаға беруге болады. С.Қабылдина арызында: Қуынбағандар күдер үзіп қала береді. Қанша жерден мораторий болса да осы жылдары Қараөткел ауы-лында 7000 адамға жер берілгенін про-куратура анықтаған. Кезек дегеніңіз сақталмайды. Алтын алқалы К.Əлжанова мен М.Қайыржановаға 2004 жылы кезек-ке тұрса да Талапкерден жер бұйырмай-ақ қойды». С.Қабылдина секілді адамдарға жергілікті билік жекеге жер беруде не үшін дəрменсіздік танытады? Аудан, ауыл əкімдері осы мəселеге қатысты неге түсінік жұмыстарын жүргізбейді? Турасын айтсақ, ауданның жыл сайын ауысатын əкімдері өзінен бұрынғы былықпайды көтеруге, қосымша жауапкершілік алуға құлықсыз. Оны Ақмолға сапарымыз бары-сында байқағандай болдық. Бір күн бұрын телефонмен хабарласып, сапар мақсатын айтқанымызға қарамастан, аудан əкімінің қабылдауында төрт сағаттан астам уақыт отырып, сағат 13.30-да қабылдау құрметін иелендік. Сөйтіп, əкім мырза түскі үзіліс кезінде аудандық жер қатынастары бөлімінің басшысын шақырып, апыл-ғұпыл тапсырма берді. Ақыры, кешкі төрт кезінде, жер басшысы қол қойған небəрі үш ауыз жауап алдық. Мəселені ашық түсіндіру, осыншама адамның сандалысқа түсу сырын ашу, оған нақты баға беру дегеніңіз жоқ. Тіпті, осы үш ауыз жауаптың өне бойынан өркөкіректік пен ашу-ыза салқыны сезілетінін қайтерсіз?! Оның орнына мемлекеттік қызметкердің хат ар-тында адам барын, ашынған тағдыр барын ескергені, аз ғана уақыт бөліп, мəселенің анық-қанығына жетуге тырысқаны жөн емес пе?» еді, деп жазды. Əрине, тілшінің айтқаны жөн болғанымен оны сол кездегі аудан əкімі еш ескермеген болып тұр. Міне, қай жерге барсаң да біздің елдің жергілікті биліктің көрінісі осындай. Ал солай екен-ау деп бұған жоғары жақтың назар салары жəне екіталай болып тұр. Олай болса бұдан қорытынды шығарына да күмəн жоқ емес-ау.

ҮМІТТІ ҮКІЛЕР ТҮЙІНСонымен, егер бұл оқиғаға зер

сала қарағысы келетін тиісті орган-дар бар болар болса, онда зейнеткер С.Қабылдинаның жанайқайын өз аузы-мен түйіндеп шығайық. «Біріншіден, жекеменшік тұрғын үй құрылысына жер телімін бір жылға ғана жалға берулері орынсыз. «Жер кодексінің» 43-бабы бойынша 2 айда берілетін жер телімін бергізбей 2 жылдың үстінде жүргізді. Ол аздай батпақты жерді беріп, оны айырбас-тау үшін тағы 2 жыл сергелдеңге түстім. Оған тағы 2 жыл мемлекеттік актіні ала алмай əбден шаршадым. Ақыры жерді жекеменшікке алу түгіл, одан мүлде айы-рылып тындым. Мұндай кезде менің құқымды ешкім қорғамай ма? Екіншіден, сол кезде жер телімнің бір жылға жалға берілуі заңсыз. Мен секілді кəрі адам-дар ол уақытта үй салып үлгере алмай-ды. Демек, бізге тұрғын үй құрылысына жер телімі аталған Кодекстің 50-баптың 2-бөлігі бойынша жекеменшікке берілуі тиіс. Үшіншіден, жер телімі жалға берілген күннің өзінде 1 жылға емес, 2 жылға берілуі керек еді. Төртіншіден, алған жер теліміне қазық 10.11.2009 жылы қағылды. Бұл қыс кезі, үй салу мүмкін емес. Ал 2010 жылы, яғни 10 сотық жер алу үшін алты жыл жүгіріп күйзеліске түсуім жүйкемді жұқартып, туберкулез ауруы-на ұшыратқандықтан, екі ай ауруханада жаттым. Құжаттарды дайындауға мүлде уақыт болмады. Сондықтан осы жайымды түсініп, жағдайымды ескерер билік бол-са №56 жер телімін өзіме жекеменшікке қайтарып беруді сұраймын», дейді.

Сонымен, естір есті құлақ болса зейнет-кер секілді сансырап жүрген жандардың неліктен сергелдеңге түсетін себебін жеткізгендей болдық. Оның үстіне жақында еліміздің Парламент Мəжілісінде «Жер кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы қаралып, қабылданды. Ұлттық экономика министрі Ерболат Досаев заң жобасының мақсаты – жерді жекеменшікке тегін беру тетігін енгізу арқылы оларды тиімді əрі ұтымды пайдалануды қамтамасыз ету екендігін ерекше атап өткен. Ендеше, осы заң жоба-сында жоғарыдағы олқылықтар түзетіліп, С.Қабылдина секілді өмір бақи арман ет-кен ұлтарақтай жер телімдеріне қолдары жетіп, жетпіс жастан асқан шақтарында Үкіметке риза болып, бақытты бір күн кешетін шығар дейміз. Ал ондай шақты туғызу С.Қабылдинаны зар еңіреткен адамдардың қолында тұрғаны сөзсіз. Тек соны билік ескерсе екен.

Біз бұл сараптамада бір Талапкер ауы-лында болған оқиғаны ғана талдау еттік. Бұған əлі сансыз соттасып жеңе алмай, дауласып жатқан басқа ауылдағы, елді мекендердегі жер дауын қосқан жоқпыз. Оларды өз алдына бөлек-бөлек көтере бергенді жөн көрдік. Өйткені, солақай шешім орын алған сайын дау да арта түспек. Соған орай редакциямызға шағым айтушылар қарасы да молая түспек. Бірақ, қай мемлекет үшін де ішкі дауды заңға сай əділдікпен тоқтатып, оны адамдар пайдасына шешуі қолда тұрған ең оңай шарулардың бірі емес пе? Солай болары-на сенім зор.

Ақмола облысы.

«Егеменге» елден келді

ЖЕР. БИЛІК. ДАУАлександр ТАСБОЛАТОВ,«Егемен Қазақстан».

Кол

лаж

ды ж

асағ

ан А

ман

гелд

і ҚИ

ЯС

.

23 қазан 2015 жыл www.egemen.kz 7

ҮКІМЕТҮКІМЕТ

1

Негізі əлемде машина жасау өте маңызды рөлге ие. Эко но -ми касы дамыған ел дерде өнім шы ғарудың 30-дан 50 пайыз ға дейін, тіптен, одан көп бөлі гін ма-шина жасау саласы құрай ды. Гер-манияда өндірілетін өнім дердің –55,6, Жапония елінде – 51,5, Ұлыбританияда – 39,6, Ита лияда – 36,4, Аспанасты елінің 35,2 пайызы машина жасайтын кəсіп орындарға тиесілі. Қорыта айтқанда, Еуроодақ елдерінің іш кі жалпы өнімінің 36-45

пайызы машина жасау саласының үле сін де екен. Сондықтан дамушы ел дер дің қатарында келе жатқан Қазақстан да отандық машина жа-сау саласының қарқынды дамуына мүдделі. Себебі, осындай же тістікке қол артуға еліміздің мүмкіндігі мол. Мəселен, машина жасауға қажетті шикізаттың бар лығы дерлік өз жерімізде бар. Бұған қоса, осы жұмыспен шұғыл данып, еліміздің толық индустрия лануына атсалы-самын деген талапкерге мемлекет тарапынан барлық жағдай жасалып, қажет болса кө мек қолын созады.

Қазір дамыған елдердің өр-леу үдерісіне көз салсақ, ма ши на жасауда табатын табыс тары мем-лекеттегі барлық кəсіп орын дардың техникалық жабдықтарын əр 8-10 жылда толық жаңартып отыруға молынан жеткілікті, сон дай-ақ, дəл осы сала ел эконо мика сының локомотивіне айналған. Ал біздің елдегі жағдайға келер болсақ, көңіл көншімейтіні анық. Мысалы, Халықаралық сау да орталығының м ə л і м е т і н е ж ү г і н с е к , 2 0 1 4 жылы Қазақстан импорттайтын тауарлардың 44 пайызын машина жасауға қажетті өнім дер құрап отыр екен. Бұл Қазақстанға шетелдерден импортталатын барлық тауардың жартысына жуығы машина жасауға қажет өнімдер екенін білдіреді. Десек те, еліміздің машина жасау-шылары қазіргі экономикалық қиындықтарға қарамай саланың даму үрдісін сақтап қалуға тыры-сып отыр. Нақты мəліметтерге көз салсақ, ағымдағы жылдың ал ғашқы жартыжылдығындағы көрсеткіштер бойынша өткен жылдың сəйкес кезеңіндегі 4,1 пайызға даму үрдісі биыл да сақталып отыр.

Отандық машина жасаушы лар саланы ілгерілетуге қанша əре-кеттенсе де, көрші Ресей еліндегі қи юы қашқан экономикалық қиын-дықтар аяққа тұсау салып жатыр. Ресейдің ұлттық валютасының ша-мадан тыс құнсыздануы еңсесін енді көтере бастаған машина жасау-шы кəсіпорындарға ауыр соққы болып тигені анық. Бұған қоса, жыл басында автомобильдерге са-лынатын қосымша құн салығы мен акциздердің алынып таста-луы да нарықтағы жағдайды одан əрі қиындата түскен. Бұл жағдай Қазақстан-Ресей шекараларынан өткізіп автомобиль тасып жүрген лицензиясы бар жеке тұлғаларға ауыр тиген. Тиісті, саланың маман-дары келтірген мəліметтерге сүйен-сек, осы жылдың бірінші тоқсанында елімізге жасырын жолмен 107

мыңнан астам автомобиль əкелі-ніпті. Өкінішке қарай, олардың 75 пайызға жуығы талапқа сай емес, ескі көліктер екен. Бұл жағымсыз көрсеткіш арнайы көлік тасымал-даушы дилерлерден 4 есе, ал отан дық көлік құрастырушылардың сат қан өнімінен 40 есеге көп болып отыр.

Нəтижесінде, жылдың алғашқы алты айында автокөлік техникасын өндірудің көлемі 45 млрд. теңгені құрады. Шындығын айтқанда, са-лада өнім көлемінің азаюы əбден

ықтимал. Мəселен, жеңіл автокөлік өндіру 55,4 пайызға дейін кемиді деген болжам бар. Алайда, автобус шығару керісінше өсетін көрінеді. Мамандардың сөзіне илансақ, авто-бус өндірісі 20 пайызға жуық ұлғая түспек. Бұған қоса жүк көліктері 62,1, арнайы автомобильдер өнді-рісі 44,0 пайызға артады екен. Де сек те, өткен жылмен салыстыра қа ра-ғанда, биылғы жылы саладағы өнді-ріс 2,5 есеге азаяды деген дерек бар.

Елімізде машина жасау саласын тұрақты дамытып отыру үшін көп жұмыс тиянақты атқарылуы керек бо лып тұр. Бірінші кезекте, əлемдегі автокөлік өндіруші жетекші компа-ниялармен тығыз байланыс ор-натып, бəсекелестікке төтеп бере алатын өндіріс ошақтарын ғана күшейте түсу қажет. Сондай-ақ, өнім көлемінің азаюына отандық автокөлікке деген сұраныстың тым төмендеп кетуі кері əсерін тигізіп отыр. Себебі, тағы да көрші Ресей Федерациясының ұлттық валютасының құнсыздануы мен олардың нарығында орын алған келеңсіздіктер қазақстандық көлік-тердің ішкі нарыққа сатылуына жəне экспортқа шығару əлеуетіне ке дергі болуда.

Осы күнге дейін отандық ма-шина жасаудың драйвері болып келген теміржол саласында да аху-ал көңіл көншітерліктей болмай тұр. Себебі, əлемдік экономикалық қиын дықтар нарықтағы сұранысты азайтып жіберді. Ағымдағы жыл-дың алғашқы алты айында өнім шығару көлемі 12,8 млрд. теңгені құраған. Бұған қоса локомотив құрастыру мен жолаушы вагон-дарын шығару біршама іркіліп тұрғаны мəлім. Ал жүк вагонда рын жасау ісі 83,4 пайызға дейін кеміген. Десек те, теміржол ма ши наларын жасау ісі ілгері басатынынан үміт

зор. Себебі, Еуропа мен Азия аралығындағы теміржол желілерін жалғап тұрған саланың əлденіп кетуге əлі де мүмкіндіктері көп. Қазірдің өзінде бұл секторда ха-лық аралық ірі техникалық ба-қылау орындары жұмыс істейді. «Локомотив құрастыру зауыты» АҚ, «Электровоз құрастыру зау ыты» ЖШС, «Тұлпар-Тальго» ЖШС сын-ды өндіріс орындары экспортқа дай-ын өнімдер шығаруда аймақтағы ең үздік кəсіпорындар екені аян.

Салада қуанарлық көрсеткіштер де жоқ емес. Мəселен, электрлі жаб-дық тар өндіретін салада бірқатар жетістіктер бар. Мұндағы Ресей мен Орталық Азияға экспорттала-тын негізгі өнімдер трансфор-маторлар мен аккумуляторлар жəне кабельдер екені мəлім. Нақты мəліметтерге жүгінсек, осы жылдың бірінші жартысында электр жабдықтарын өндіру 26,3 млрд. теңгені құрапты. Алдағы уақытта, бұл салада 55 пай ыз ға дейін өсім болады деген болжам жасалған.

Мұнай-газ саласындағы ма-шина жасау ісі еліміздегі машина құрастырудағы ең маңызды сек-тордың бірі екені белгілі. Саладағы машина жасау кəсіп орындарының басты міндеті – еліміздің батыс аймағындағы ірі кен орындарын игеру ісіне қа жетті жабдықтар шығару. Соңғы жылдардағы мұнай бағасының арзандай түсуі бұл саладағы жұмыстың қарқынды дамуына тежеу болып тұр. Оған қоса, Қашаған кен орнының іске қосылуының белгісіз мерзімге дейін шегерілуі де машина жасау ісіне өзінің кері əсерін тигізуде екен. Осы себептерге байланысты мұнай-газ секторындағы машина жасау қарқыны бəсеңдеп, жылдың бірінші жартысында 16,7 пайызға дейін азая түскен. Десек те, көп ұзамай мұнай-газ секторындағы машина жасау ісі қайта қарқын ала-тынына сенім зор. Себебі, қазіргі пайдаланылып жатқан кен орын-дары мен жаңа ашылатындары-на 28 млрд. АҚШ долларына тең құрал-жабдықтар мен түрлі ап-параттар керек көрінеді. Мұны сарапшылардың ізденісте жасаған қоры тындыларына қарап айтып отырмыз.

Темір ҚҰСАЙЫН,«Егемен Қазақстан».

Бүгінгі күні тұтастай əлемде, соның ішінде Еуразиялық эконо-микалық одаққа мүше елдер ара-сында өндірісте жəне мұнай-газ кешенінде мұнайдың өзіндік құнын күрт төмендетудің жол-дары қандай? Оны тиімді жəне үнемді түрде пайдалана білудің қандай мүмкіндіктері бар? Бұл сауалға Ұлттық инженерлік ака-демиясының вице-президенті, академик Нəдір Нəдіров барын-ша толыққанды жауап қайтарды. Бұған қазіргі ашылып жатқан ғылыми жаңалықтар жəне осы тұрғыдағы іргелі ізденістер, со-нымен бірге, бүгінгі өміршең технологиялар көмекке келе ала-тынын жеткізді. Тек мəселе соны өндіріс пен мұнай-газ кешеніне қалай енгізуде болып отыр деп ой қорытты академик.

Сондай-ақ, ол БАҚ өкіл-дері тарапынан қойылған мұ-най дың бағасы төмендесе де жанармайдың бағасы неге өсіп отыр деген сауалдарға да жауап қайтарды. Менің ой-ымша жанармай бағасы өсуі-нің бірнеше факторлары бар. Соның ең бастыларының бірі

мұнайды тазалау мен оны те-рең түрде өңдеуден өткізудің қым баттығынан деп түсінемін. Алайда, бұл кереғарлықты ғы-лыми тəсілдердің көмегімен рет теу жолдары бар. Өткен жылы біз радиациялық-тех-ника лық тұрғыдағы электронды қондырғыны пайдалану жөнінде патент алған едік. Бұл бүгінгі күні қолданылып жүрген, моралдық тұрғыдан ескірген қондырғыға қарағанда, əлдеқайда тиімді. Яғни, бұрынғысының өзін өзі ақтау мерзімі 4,5 жыл болса, бұл мерзім жаңа технология үшін бір жылдан аспайды.

Еуразиялық одаққа мүше елдер ғалымдары талқылаған тағы бір мəселе баламалы энер гетика көздерін өндіріске енгізуге бағытталды. Мəселенің мəнісі мынада. Қазіргі күні күн тақтайшаларын пайдаланудың тиімділігі ең əрі кеткенде 15 пайыз дан аспайды. Өйткені, күн ұясына батар кезде күн энергиясының қызуы да азая ба-стайды. Сондықтан да, бүгінгі күні ғалымдар тек күн энергия-сын ғана емес, сонымен бірге, жел дің жəне су мен ауаның қуа-тын қатар сіңіре алатын жи нақ -талған қондырғыны пайдалану

жолын ұсынып отыр. Мысалы, қазақстандық ғалымдар тобы қазір дің өзінде күн, су, жел жəне ауа энергияларын бір өзіне жинақ тауға қабілетті қон дыр-ғыны құрас тырып үлгерген. Бұл елеулі ғылыми жаңалық ЭКСПО-2017 халық аралық көр-ме сіне ұсынылмақ.

Бүгінде мұнай өндіретін елдердің қай-қайсысында болма-сын мұнайды жақыннан алудың дəурені өтті десе де болады. Қазіргі таңда оны 8-10, тіпті, он бес мың метр тереңдіктен бұрғылау қажеттілігі туындау-да. Еуразиялық одаққа мүше елдер басшыларының ортақ ұйғарымдары мен келісімдері де осындай. Өз кезегінде мұның өзі орасан зор энергия мөлшерін жұмсауды қажетсінетіні белгілі.

Айталық, қазір Қазақстандағы Қашаған кенішінің қойнауын-дағы мұнай көздері кем дегенде алты-жеті мың метр тереңдікте жатқаны белгілі болып отыр. Оны алу мен игеру үшін əзірге тек шығын ғана жұмсалуда. Оның мөлшері əрине, аз емес. Мұны азайтудың, қазіргі өн ді -

ріс тік күрделі кезеңнен шығу -дың басты жолы жоғарыда айтылғандай, жаңа əрі озық тех-нологияларды енгізу жəне бала-малы энергия көздерін мұнай-газ кешеніне кіріктіру болмақ. Кеңесіп пішкен тон келте бол-майды дегендей, халықаралық интеграция шеңберінде талқы-лан ған мəселенің салмағы мен жауап кершілігін осыдан-ақ біле беріңіз.

Интеграциялық басқосу сə-тінде Ресейдің Əлеуметтік тех -но логиялар жəне жергілікті өзін өзі басқару академиясының президенті, профессор Вла ди мир Патрушев Ресей мен Қазақстан өз алдына дербес мемлекет болғаннан бері ты ғыз экономикалық бай-ланыс ұстап келе жатқанын алға тартты. Бұл уақыт аралығы ширек ғасырға жақындап келеді. Əсіресе, біздер өнеркəсіп пен мұ най-газ кешеніндегі ортақ та өміршең инновациялық жоба ларымыздың жемісі мен тиісті нəтижелері көріне бастағанына қуаныштымыз деді ол өз сөзінде.

Батыс Қазақстан облысы.

Қайрат ƏБІЛДИНОВ, «Егемен Қазақстан».

Таяуда Қытайға ресми сапар-мен барған Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев жергілікті компания-лар басшыларымен жеке-жеке кездесулер өткізген болатын. Солардың бірі – «Цин хуа» (China Kingho Energy Group) энергетика-лық корпорациясының бас-шысы Хо Цинхуамен арада болған əңгіме барысында өзара іскерлік қарым-қатынас жөнінде уағдаластыққа қол жеткізілген еді.

Енді, міне, сөзден іске кө-шер мезгілдің де таңы жа-қын. «Цинхуа» корпорация-сы Қарағанды облысында көмірді қайта өңдейтін өн -дірістік кəсіпорын салуға бел буып отыр. Жобаның жос-парына сенер болсақ, мұнда «Еуро-5» стандартты сапалы синтетикалық дизель отыны өндірілмекші. Қытайлықтардың 2020 жылға дейін шығарылатын өнім мөлшерін 500 мың тоннаға дейін жеткізуді көздеп отырған мақсаты тағы бар.

Жалпы, біздің елімізде көмір-сутекті шикізаттың мол қоры бар, алайда, оларды өңдеудің экономикалық тиімді техноло-гиялары жоқтың қасы. Қолдағы бар технологиялар көмірден тек жылу энергиясын ғана ала-ды да, ал сол көмірдің газды, сұйық жəне қатты отынның көзі екендігі əлі де болса таса-да қалып келеді. Қатты отын-ды термохимиялық өңдеуден өткізуді жылдамдататын жаңа əдістерді іздестіру қазіргі көмір химиясының алдында тұрған маңызды мəселенің бірі. Шын мəнісінде, мұнайдан алына-тын барлық өнімдерді көмірдің құрамындағы органикалық мас-саны селективті түрлендіру ар-қы лы да алуға болады екен. Қазiрдің өзінде көмiрдi терең өңдеп, синтетикалық сұйық

өнім алудың жаңа экологиялық қауiпсiз технологиясын жасау жəне жетiлдiру ісінде Еуропаның бірқатар елдері, АҚШ, Жапония жəне Қытай сынды мемлекет-тер көп шаруа тындырып, ілгері жылжып кеткен.

Қытайдың «Дяоюйтай» мем лекеттік резиденциясында өткен сол кездесуде Нұрсұлтан Назарбаев «Цинхуа» корпора-циясымен бұрын қол жеткізілген уағдаластықтардың біздің еліміз үшін зор маңызы бар екенін айтқан еді. «Сіздің компания Қазақстанда бірінші рет көмірді кешенді өңдеуден өткізеді. Оның мол қоры бар екенін ескерсек, бұл біздің энергия теңгерімі үшін зор мəнге ие», – деген болатын Мемлекет басшысы. Өз кезегінде Хо Цинхуа мырза да «Бұл жо-баны іске асыру Қазақстандағы индустрияландыруды дамыту ісінде аса белсенді рөл атқарады, сондай-ақ , экономикалық өсім ді ынталандырып, жаңа жұмыс орындарының ашылу-ына ықпалын тигізеді. Табыс пен өркендеуге деген сенім мол. Біз жобаның екі ел ара-сын дағы энергетикалық ынты-мақтастық саласында үлгі болар-лық бастамаға айналғанын қалаймыз», – деп қарым-қаты нас жасауға аса бейілді

екенін аң ғарт қан болатын.Цинхуа мырзаның айтуын-

ша, инвестициялық жобаның жалпы құны 2,6 миллиард дол-лар деп бағаланған. Қазақстанда бұрын-соңды болып көрмеген бұл жоба – көмірді сұйық отынға айналдыру орталығы Бұқар жы-рау ауданында үш жыл ішінде салынбақшы. Қазіргі таңда қытайлықтар «ҚазМұнайГаз» АҚ, «СП АРБАТ» ЖШС жəне «Разрез Кузнецкий» ЖШС сын-ды компаниялармен келіссөздер жүргізіп жатыр. Бұйыртса, құры-лыс жұмыстары 2017 жылы басталмақшы.

Еске салар болсақ, осыдан екі жыл бұрын қытай инвесторла-ры Қарағандыға келіп облыстық əкімдікпен ынтымақтастық ту-ралы меморандумға қол қойған болатын. Міне, енді келіп, Елбасының өзі бұл жобаны мақұлдап, оның іске асуына жол болсын айтты.

Бүгінгі таңда көмірді жағу технологиясы əлемді алаңдатқан мəселенің бірі болып отыр. Осы тұрғыдан алғанда, еліміздің энергетиктері жоғарыда айтыл-ған шаруаның Қазақстан эко-логиясы мен энергетикалық теңгерімі үшін серпінді жоба бо-лайын деп тұрғанын бірауыздан айтып отыр.

Зады, жоба сəтімен іске асса, онда электр энергия-сына арналған газдан бастап химиялық кəсіпорындарда пай-даланылатын арқаулық мо-номерлерге дейінгі аралықта өнімнің нешеме түрін шығаруға мүмкіндік туады. Оның үстіне, қазірдің өзінде «ҚазМұнайГаз» АҚ сарапшылары 2020 жылдан кейін қазақстандық көмірге де-ген сұраныстың төмендейтінін болжап біліп отыр. Өйткені, ресейлік электр стансалары сырттан тасығанды сап тыйып, өз көмірін ғана жақпақшы. Міне, мұндай жағдайда Қарағандының түбінде орын тебетін жаңа кəсіпорынның айы оңынан тумақ. Əлбетте, өндіріс ошағы жұмыс істеп кеткен жағдайда алдымен ішкі рынокты өніммен қамтамасыз ететін болады. Сыртқа өнім шығару туралы əңгімені əл жиып алғаннан кейін ғана қозғамақшы.

Енді Қарағандының тас көмірінен сұйық отын саумақшы қытайлық «Цинхуа» корпорация-сы туралы екі ауыз сөз. «Цинхуа» – көмір өндіру, байыту жəне қайта өңдеу бойынша Қытайдағы аса ірі жеке кəсіпорын. Бүгінде 20 мыңнан астам адам еңбек ететін корпорацияның өндірістік қуаты мол бөлімшелері Қы-тай дың бірнеше өңірінде ор-на ласқан. Қазіргі таңда алпау-ыт кəсіпорын Қытайды қойып, Африка, Моңғолия сынды жер қойнауы шикізат көздеріне аса бай елдердегі тау-кен өндірісі өнеркəсібіне қатысты жобаларға инвестиция салып жатыр.

Қытайлар қолға алғанын аяғына дейін жеткізбей тынбай-ды. Егер жоғарыда айтылған жоба сəтімен іске асар бол-са, онда Қарағандының атақты тас көмірі өзінің екінші өрлеу дəуренін бастан кешеді деп нық сеніммен айтуға болады.

ҚАРАҒАНДЫ.

Машина жасаудыѕ маѕызы арта бермек

Баламалы энергетика – уаќыт талабы

Кґмірдіѕ екінші ґмірі

Фарида БЫҚАЙ,«Егемен Қазақстан».

Облыс əкімі Қанат Бозымбаев пен China Machinery Engineering Corporation атқарушы директоры Ван Ливэнь бастаған ҚХР деле-гациясының кездесуі болып өтті. Сондай-ақ, кездесуге «ТЫМЛАЙ» тау-химия-металлургиялық кешені («TENIR-LOGISTIC» ЖШС) ин-вестициялық жобасының бас менеджері Сергей Терехов қатыс-ты. Кездесуге қатысушылар өзара тиімді ынтымақтастық туралы ұсыныстарды талқылады. Атап айтқанда, «TENIR-LOGISTIC» ЖШС өкілі титан диоксидін, крем-ний диоксиді мен арнайы болатты өндіретін химия-металлургиялық кешенінің құрылыс жобасымен та-ныстырды. Алғашқы техникалық-экономикалық дəйектемеге сəй-кес, кен байыту комбинаты Жам-был облысындағы Тымлай кен

орнында орналасады, ал хи мия-лық-металлургиялық комбинат-ты (түпкілікті өнім алынатын) «Павлодар» арнайы экономикалық аймағында орналастыру көзделіп отыр. Тіпті, China Machinery Engineering Corporation комби-нат құрылысына инвестиция құйып, қажетті жабдықтарды са тып алуға жəне өндірісті іске қосуға дайын. Қытай машина жа-сау инжинирингтік корпорация-сы саудада, ғылыми зерттемелер мен логистикада инжиниринг тік келі сімшарттарды жүзеге асы-рып, халықаралық тендерлер мен көрмелерге белсенділікпен қатысады. Корпорация электр энер-гетикасы, көлік, байланыс, комму-никация, үй құрылысы мен архитек-туралар, зауыт құрылысы, қоршаған ортаны қорғау, қорды өндіру жəне барлау салаларында мердігерлік қызметтер ұсынады. Бұдан бөлек, тараптар ынтымақтастық жөнінде

екі құжатқа қол қойды, «TENIR-LOGISTIC» ЖШС мен «China Machinery Engineering Corporation» компанияларының өзара түсіністігі жөнінде шектемелі келісімге қол жеткізілді, сонымен қатар, «TENIR-LOGISTIC» жəне «KSP Steel» ЖШС арасында өзара өнім жеткізіп тұру жөнінде алдын ала шарт жасал-ды. Ал облыстың ҚХР-мен өткен жылы жасаған сауда көлемі 184 мил лион долларды құрады. Қытай – жер гілікті кəсіпорындарға қажетті жаб дықтарды жеткізушілердің бірі. Облыс тан Қытайға полипропилен мен күн бағыс дəні жеткізіледі. Бү-гінгі күнде облыста қытайлық ком-паниялардың қатысуымен бір лес-кен инвестициялық жобалар жүзеге асырылуда. Бозшакөл тау- кен бай-ыту комбинатының құры лысы, мұнай коксін күйдіру зауы тының құрылысы солардың қата рында.

ПАВЛОДАР.

Ґндірісті ґрістету їшін

«Егемен Қазақстан».

Еуразия құрлығының дəл түйіскен жерінде орналас-қан Орал қаласында еур азия лық экономикалық ынтымақтастық шеңберіндегі шаралар шоғыры жаңаша сипат алып отыр. Өткен аптада Қазақстанның инновациялық жəне телекоммуникациялық университеті базасында аталған Одаққа мүше ел-дер ғалымдары бас қосты. Мұнда бүгінгі күннің ең өзекті мəселелерінің бірі – мұнай жəне газ кешеніндегі энергия үнемдеу жəне баламалы энергетиканың жай-күйі талқыланды. Нəдіров оқулары аясында өткізілген халықаралық жиында ғылыми қызмет бағы тындағы интеграцияның бүгін гі моделі мен үлгісін қалыптастыру жөнінде нақты ой-пікірлер мен ұсыныстар ортаға тасталды. Нұрбай ЕЛМҰРАТОВ,

«Егемен Қазақстан».

23 қазан 2015 жылwww.egemen.kz8

ҮКІМЕТҮКІМЕТ

2

Орталыќ мемлекеттік органдардыѕ интернет-сайттары:Қазақстан Республикасының Үкіметі www.government.kz

Ішкі істер министрлігі mvd.gov.kz

Қорғаныс министрлігі www.mod.gov.kz

Білім және ғылым министрлігі www.edu.gov.kz

Сыртқы істер министрлігі www.mfa.gov.kz

Денсаулық және әлеуметтік

даму министрлігі www.mzsr.gov.kz

Қаржы министрлігі www.minfin.kz

Әділет министрлігі www.adilet.gov.kz

Мәдениет және спорт министрлігі www.mki.gov.kz

Ауыл шаруашылығы министрлігі minagri.gov.kz

Энергетика министрлігі www.energo.gov.kz

Ұлттық экономика министрлігі www.minplan.gov.kz

Инвестициялар және

даму министрлігі www.mid.gov.kz

Бұл жұмыстар «Нұрлы Жол» бағ дар ламасы аясында бюджеттік қаржы есебінен атқарылуы ти іс-ті. Бағдарлама əкімшісі «Ақ төбе қаласының тұрғын үй-комму-налдық шаруашылық, жолаушы көлігі жəне автомобиль жолда-ры бөлімі» ММ болып табыла-ды. Қазір 12 жобаның ішінде 11 жо баның технологиялық бөлігі

бо йынша жұмыстар аяқталды. 11,6 шақырым жылу желілерін жаңғырту кезінде бүлінген жерлер -ді қалпына келтіру, асфальт, тө се-ніш тастарды төсеу сияқты көр -кейту жұмыстары аяқтала келді.

Екі қазандықты қайта жаңғырту бойынша технологиялық жабдық-тарды құрастыру мен іске қосу-реттеу жұмыстары аяқталды, жал пы құрылыс жəне көркейту элементтерін қалпына келтіру жұ мыстары жүргізілуде. Бюд-жеттік қаржылар есебінен 2014 жылы жасалған шарттарға сəйкес 299,3 миллион теңге сомасында 4 нысандағы ұзындығы 2,4 ша-қырым жылу желілерін қайта жаң-ғырту жұмыстары атқарылған.

Сонымен қатар, жылумен жаб -дық тау желілерінде апатты жағ-дай лар туындай қалғанда қа жет бо латын құбырлар, ты ғын арма-тура ларының қоры қалып тас ты-рыл ған. Қазан дық тардың күзгі-қыс қы кезеңде үз дік сіз жұмыс іс-теуі үшін «ҚАЗ Транс ГазАймақ» АҚ Ақ төбе өндірістік филиалы-мен газ жеткізуге шарт жасалған. Тө тен ше жағдайларды жою үшін кəсіп орында апаттық-тех никалық ко манда жұмыс іс тейді, оның құра -мында желілік ау дан дар мен авто -көлік цехының жұмысшылары бар.

«Ақтөбе ЖЭО»АҚ-пен бірле-сіп жылу желілерінің тығыздығы

мен беріктігіне гидравликалық сынақ жүргізілді. Гидравликалық сынақтар нəтижелері бойынша магистральды жəне жылу тара-ту желілеріндегі 13 осал жерлер анық талып, дер кезінде қалпына кел тірілді.

Ақтөбе қалалық əкімдігінің қау лысына сəйкес Ақтөбе қала-сында жылу маусымы 2015 жыл ғы

5 қазанда басталды. Жылу бекі-тілген кестеге сəйкес берілуде.

2015 жылдан бастап «Транс-энер го» АҚ Еуропа қайта құру жəне даму банкімен бірлесіп жұ-мыс іс тей бастады. Қазіргі таңда жылу мен жабдықтау жүйесін жаңа лау бойынша жобаларды қаржы лан ды ру ға əзірлік жəне шарт тарын келісу рəсімдері аяқ-талып, Ақтөбе облысының əкім -дігі, «Трансэнерго» АҚ пен ЕЖДБ ара сында жалпы сомасы 3,1 млрд.теңге болатын үш жақ ты несие-лік келісімшартқа қол қойылды. Жобаны 2016-2017 жылдары іске асыру жоспарлануда. Жоба ая сын-да инновациялық технология лар – көбікті полиуретан оқшаула -ғышымен қапталған құ бырлар

қолданылып, жалпы ұзындығы 7,7 шақырым жылу желілері қайта жаңғыртылады, бұл жылу шығындарын, пайдалану жəне күрделі шығыстарды елеулі түрде азайтуға мүмкіндік береді.

Қашанда қаһарлы қыста қа ла-лықтарды жылумен жəне ыс тық сумен қамтамасыз етуде қалт қы-сыз қызмет көрсетіп келе жат қан

кəсіпорын биыл да жауапты ке-зеңге тиянақты дайындалып, қыр-уар шаруаның етек-жеңін жиып түсті.

– Біздің кəсіпорын жылдағыдай биыл да жылу беру маусымына дайындық жұмыстарына жылу беру тоқтатылған бойда іле-шала кірісіп кетті. Соның нəтижесінде барлық жоспарланған жұмыстар толық аяқталды. Үстіміздегі жыл ғы қазан айының басында əлеуметтік нысандарға жылу бе-рілді. Қазір тұрғын үйлерге де бе рілуде. Біз барлық үйлерге жы-луды жеткізіп тұрмыз, жылудан үзіліс жоқ, – дейді «Трансэнерго» АҚ директоры Мəжит Бекмеев.

Ақтөбе облысы.

Нəзира ЖƏРІМБЕТОВА,«Егемен Қазақстан».

Қостанай облысының эконо-ми ка лық жəне əлеуметтік да-муында əлемдік экономиканың шие ленген жіптей бір-біріне бай ланысының да əсер-ықпалы байқалып отыр. Облыста 9 ай-дағы дамудың іркілістерінде іш-кі мүмкіндіктерді сарқа пайда-ла нудың кемшіндігінен емес, өндірілген тауардың өтпеуінің үле сі мол. Баяндама жасаған об-лыс əкімінің орынбасары Роза Кемалова əңгімені əп дегеннен бюд жетті өгіздей өрге сүйреп, тіпті, республикалық өндірістің флагманына айналған кен өндіру саласындағы ірі кəсіпорындар өнімінің төмендеп кеткенінен бастады. Облыста өнеркəсіп өнім дерінің нақты көлем индексі 85,8 пайызды құраған. Бұл рес-публикада тізімнің ең соңында деген сөз, 16-орынды қанағат тұ -тып тұр. Жалпы, облыстың кə-сіп орындары қаңтар мен тамыз айлары арасында 320,7 милли-ард теңгенің өнімін өндірген, бұл өткен жылғы осы мерзіммен салыстырғанда 85 миллиард теңгеге кем деген сөз.

Өнеркəсіп өндірісінің көлемі жыл басынан бері 14,2 пайызға төмендеген, бұл жоғарыда айт-қан дай, негізінен кен өндіретін кəсіпорындар ырғағының баяу-лауымен тікелей байланысты. Мысалы, кен өндіру саласында өнім көлемі 28, 5 пайызға тө-мендеп, олар 77,7 миллиард тең-ге нің өнімін кем берген. Бұл əлем дік нарықта мысқа, темір жентегіне, темір концентраты-на, асбестке бағаның тым түсіп кетуіне тікелей байланысты.

Мысалы, басқаны айтпағанда, кен алыбы атанған Соколов-Сарыбай кен өндіру бірлестігі де бүгінде əлемдік нарықтың қыспағында деу ге болады. Кəсіпорын 2010-2013 жылдары Қытай бағытына жы лына 5 миллион тонна өнім ар-татын. 2014 жылы бұл көрсеткіш 51 пайызға күрт қысқарды, ал биыл Қытайға былтыр артқан кеннің тек 7 пайызын, яғни 190 мың тоннасын ғана жібермек. Ресейге де жіберетін кеннің кө-лемі былтырғыға қарағанда 20 пайыз кеміді. Мұның салдары облыстың сыртқы сауда айналы-мына да кері əсер етті. Сыртқы сауда балансының сальдосы көп жылдардан бері биыл бірінші рет кері сипатта қалды, сыртқа сатқанымыздан сатып алғанымыз 21, 3 миллион долларға өскен.

Өндіріс саласында тек метал-лургия ғана аяғынан тік тұрып жəне үміт арқалап отыр. Оны өңдеу облыста 18,6 пайызға жет-ті. Өткен жылы металлургия өнеркəсібінің өнімі 1,3 есе өскен болатын, яғни 31,4 миллиард теңгенің өнімі өндірілді. Сол көлемнің жартысынан астамы «ЕвразКаспианСталь» ЖШС-ге тиесілі.

Ресей рублінің құлдырауынан облыс өндірісі, оның ішінде енді өрлеп келе жатқан машина жасау өндірісі мен азық-түлік кəсіпорындарының жұмысы қайырлап сала берді. Машина құрастырушылар 26,7 миллиард теңгенің өнімін шығарды, бірақ бұл өткен жылғыдан 23,1 пайызға кем. Ал азық-түлік өндірісі 4,8 пайызға кеміді. 9 айда сүт пен қаймақ 37,2 пайызға, кондитерлік бұйымдар 27,7 сары май 10,9, шұжық өнімдерін өндіру 16,3

пайызға төмендеді. Бүгінгідей дағдарыс əлемді

бір тарының қауызына тығып отырған жағдайда облыстың ауыл шаруашылығы бұрынғы даму ырғағында қалып отыр. Көп үміт те осында. Бұл саладағы жалпы өнім есепті уақытта 5 пайыз-ға жоғарылады, 159,6 миллиард теңгенің өнімі өндірілген. Ауыл шаруашылығы кешенінің даму ы-на мемлекет тарапынан жаса-лып отырған қолдау да жақ сы. Биыл «Агробизнес-2020» бағ-дарламасы аясында берілген суб-сидия өткен жылға қарағанда 19 пайызға артқан. Осындай қолдау арқасында облыста ірі қараның саны 3,4 пайызға, жылқы 7,7 пайызға, құс 6,7 пайызға, шош -қа 0,3, қой 6,1 пайызға арт қан. Ауыл шаруа шылығы кешенін-дегі жəне жалпы экономикадағы шешуші тетіктің бірі биылғы астықтың шығымы мен жина-луына да байланысты. 9 айда атқарылған жұмыстарға шолу жасаған облыс əкімінің бірінші орынбасары Ғауез Нұрмұхамедов жиын-теріннің аяқталып келе жатқанынан хабардар етті . Бүгінге дейін облыста 3863 мың гектардың астығы жиналып, 4495 мың тоннасы бастырылды. Гектар айналысы 11,6 центнерді құрады.

Экономиканың дамушы тегершігі инвестиция екені көп ке белгілі. Бірақ, өткен то-ғыз айда оның көлемі тек кему бағытында келеді. Ол əсіресе, өңдеу кəсіпорнында 48,3 па-йыз ға кеміді . Өткен жылы облыс тың макроэкономикалық көрсеткішіне оң əсерін тигізген ірі инвестициялық жобалар болған. Мысалы, «Сарыарка АвтоПром» кəсіпорны Ssang Yong

автомобилінің NOMAD моделін жəне Toyota Fortuner маркасын шығарған болатын. Сонымен қатар, «ЕвразКаспианСталь» кəсіп орны майда сортты бо-лат илектерін өндіре бастады. «Кос танай МБИ» үй құрылысы комбинатының құрылысы жүрді. Биыл мұндай ірі инвестициялық жо балар жоқ. Ірі жобалар болмай экономикада ілкімділік, серпін де байқалмайды.

Облыс өңірінде жұмыс іс-теп тұрған шағын жəне орта бизнестің 66 мың ірілі-уақты кəсіп орындарында еңбекке жа-рамды тұрғындардың 25 пайы-зы нəпақасын табады. Оларда өндірілген өнім көлемі 4,3 пайызға артқан. Алайда, шағын жəне орта бизнестің басым бөлігі саудадан тұрады. Жыл басынан бері бөлшек сауда көлемі 145 миллиард теңгені құрады. Биыл облыс бойынша ор-таша жалақы көлемі 88 590 теңгені құраған. Жұмыссыздық 4,9 пайыз көлемінде.

Өңір басшысы Архимед Мұ-хам бетов облыс экономикасының төмендеу бағытына қарсы тұратын ірі өндірістік-инновациялық жо-балар екенін тағы да еске салды. Ол экономикаға серпін де береді, адамдарға жұмыс та болады, əлеуметтік бағдарламалардың жүзеге асуына мүмкіндік те жа-сайды. Əкім, сонымен қатар, тұрғын үй құрылысының қарқы-нын бəсеңдетпеу керектігін де шегеледі. Жыл басынан бері об-лыста жүзеге асқан жұмыстардың қорытындысы алдағы уақытта облыстың индустрияландыру картасын қайта қарауға итерме-леп отыр.

ҚОСТАНАЙ.

Зайсан ауданындағы Қаратал ауылдық округінің əкімі Талғат Дүйсембаев күзгі жиын-терінді аяқтағандарын, елді мекенде мал басының өскенін, ет, сүт, жүн тапсырудың жоспары асыра орындалғанын айта келіп, Елбасы Жолдауында айтылған еңбекшілердің бос уақыттарын тиімді өткізу мақсатында əлеуметтік нысандарды салуға назар аудару қажеттігіне байланысты біраз шаруалардың тындырылғанынан хабардар етті.

Ауылдың ортасында салынып жатқан спорт модулінің құрылысын көруге келдік. Оның құрылысы басталғанына бір жарым ай өтіпті. Жұмыстың көбі атқарылған. Тендерді Е.Насилов басқаратын «Искандер ПВ» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жеңіп алған. Олар 15 миллион теңгенің құрылыс-монтаж жұмыстарын атқаруы тиіс. Спорт модулінің құрылысы қарапайым. Арнайы жабдықпен жасалынған қаңылтыр ішіне төрт сантиметр жылытқыш материал орнатылады. Ол 40 градус аязға шыдас береді екен.

– Қараша айында ғимаратты аяқтауымыз керек. Екінші транш уақтылы түссе, сертте

тұрамыз. Құрылысшылар уақытпен санаспай еңбек етіп жатыр. Қ.Тойбулов, М.Тоқанов, М.Долдаев сияқты жігіттер мамандығын ше-бер меңгеріп алған, – дейді құрылыс шебері Ермек Əубəкіров.

Қаратал ауылының ажарын қайта күрделі жөндеуден өткен мəдениет үйі ашып тұр. Мəдениет үйі ішінде кітапхана, акт залы, демалатын орындар бар. Ал дəл осы жерде Ұлы Жеңістің 70 жылдығы қарсаңында Отан үшін от кешкендерге арналған мемориал бой көтерген.

Аудандық жұмыспен қамту жəне əлеу-меттік бағдарламалар бойынша Қараталдың бес азаматы БТА банктен 7 пайыздық мөлшерлемемен 15 миллион теңге несие алып, ауылдың күншығыс жағында жылы-жай құрылысын бастап кетіпті. Жеке кəсіпкер Ержан Жұртбаев бұрындары жүргізуші, элек-трмен дəнекерлеуші болып жұмыс істепті. Тіпті, бақша дақылдарын егіп, бағбандықты жақсы меңгеріп алған екен.

– Зайсанда көкөніске деген сұраныс жоғары. Қыстың қақаған аязында облыс орталығынан немесе Алматыдан жеткізілген көкөністің бағасы удай. Келіншегім Алтынай Ыдырбаева, бауырларым Мақсат пен Дəулет қолғабыс жасамақ. Құрылысты суық түскенше

аяқтап, еккен жемістен наурызға таман өнім жинай бастасақ, оң болар еді, – дейді игілікті іске бел буған азамат.

Қаз-қатар бой түзеген ауылдағы жылы-жайдың көлемі 1240 шаршы метр. Мұнда қияр, қызанақ өсірілмек. Гүл өсіру де ойда бар.

Қаратал ауылдық округінің əкімі Талғат Жұмақанұлының айтуынша, елді мекенде шағын жəне орта кəсіпкерлікке ерекше көңіл бөлінеді екен. Қазір мұнда 18 дүкен, екі нау-байхана, 4 қоғамдық тамақтандыру орны, бірнеше май сығатын цех, ағаш тілетін цех, құмнан кірпіш құятын 5 цех жұмыс істеп тұр. Тек биыл онға тарта адам жұмыспен қам тылған. «Жұмыспен қамтудың жол кар-тасы-2020» бағдарламасы бойынша ауылдың 11 азаматы 33 миллион теңге алып, шаруа-ларын шырқ үйіріп жатқан көрінеді. «Əкім бол, халқыңа жақын бол» дегендей, іскер басшы, келешегін ойлайтын ауыл əкімі Т.Дүйсембаевтың тұрғындармен қоян-қолтық жұмыс істеуі жемісін беріп жатыр деп айтуға негіз бар.

Оңдасын ЕЛУБАЙ.

Шығыс Қазақстан облысы,Зайсан ауданы.

Бақберген АМАЛБЕК, «Егемен Қазақстан».

Ақмола облыстық жұ мыс-пен қамтуды жəне əлеу меттік б а ғ д а р л а м а л а р д ы ү й л е с т і -ру басқармасының ұйымдас ты-руы мен Көкшетау қаласындағы əдебиет жəне өнер мұражайында үздік əлеуметтік жобалар көрмесі болып өтті. Бұл шараға облыс əкімінің орынбасары Дəурен Əділбеков қатысып, үміткерлерге сəттілік тіледі.

Аталмыш көрме осымен екін-ші жыл қатарынан өткізіліп отыр. Былтыр оған тоғыз жоба қатыс-тырылып, үздік шыққан Степногор қаласындағы №4 балалар үйінің ұжымы республикалық сайыста «Көрермендер көзайымы» аталы-мына ие болған еді. Ал биылғы шарада Степногор, Көкшетау қа-ла лары мен Атбасар, Жарқайың

аудандарынан барлығы алты жо-ба көпшілікке таныстырылды. Олар дың басым көпшілігі – өмірде қиын жағдайға тап болған мүгедек балаларды оңалту, қоғамда өз орын дарын табуға көмектесуді мақ сат еткен еңбектер.

Жиналғандар алдында құттық-тау сөз алған облыс əкі мі нің орын басары Дəурен Əділ беков мүмкіндігі шектеулі жан дар ды оңалту мақсатында жыл сайын облыстық бюджеттен кемінде 220 миллион теңге қаржы бөлініп келе жатқанын айта келе, осы са-лада еңбектерімен көзге түс кен бірқатар үкіметтік емес ұйым-дарды ерекше атап өтті. Сон-дай-ақ, облыс əкімінің мү ге дек-тер мəселелері жөніндегі ке ңес-ші сі Василий Шиманский, об-лыс тық жұмыспен қамту жəне əлеу меттік бағдарламаларды үй-лестіру басқармасы басшысының

міндетін атқарушы Шолпан Рах -ма тул лина да сөз сөйлеп, Степ-ногор қаласынан келген өкіл дерге белсенділіктері үшін ризашы лық-та рын жеткізді.

Осылайша, қазылар алқасы ақыл даса келе, «Мен бəрін іс-тей аламын! Менің қолымнан бə-рі келеді!» атты жобаны ұсын ған Көкшетау қаласындағы психо-неврологиялық ауытқулары бар мүгедек балаларға жəне тірек-қоз -ғалт қыш жүйесі бұзылған мүгедек балаларға медициналық əлеу-меттік көмек көрсететін меке мені жеңімпаз деп танып, 70 мың тең ге көлеміндегі ақшалай сый лық ты салтанатты жағдайда табыс етті.

Енді, бұл ұжым алдағы қазан айында Астана қаласында өтетін республикалық көрмеде бақ сына-мақ.

Ақмола облысы.

«Трансэнерго» АҚ қаланы жылумен жəне ыстық сумен қамтамасыз ететін бірден-бір кəсіпорын. Акционерлік қоғам 219,7 шақырым магистральды жəне жылу тарату желілерін, 23 қазандық, 6 сорғы стансасын пайдаланады. Қаланың жылумен жабдықтау нысандарын 2015-2016 жылдардағы жылыту кезеңіне əзірлеу шараларына сəйкес бюджет қаржылары жəне тарифтер-де көзделген қаражаттар есебінен 4,2 миллиард теңгеге жалпы ұзындығы 16,7 шақырым жылу желілерін күрделі жөндеу мен қайта жаңғырту, 3 қазандықты жаңғырту жоспарланған болатын.

Жолдасбек ШӨПЕҒҰЛ,«Егемен Қазақстан».

«Теңізшевройл» ЖШС (ТШО) Еуропа қайта құру жəне даму банкімен (ЕҚДБ) бірлесе Қазақс-тандағы шағын жəне орта бизнесті қолдауға арналған екі жылдық бағдарламаны іске асыруды көздеп отыр. ЕҚДБ арқылы жүзеге асыра-тын бағдарламаға ТШО 458 мың еуро (515 мың АҚШ дол ла ры ша ма сында) көлемінде қар жы бөлді. Бағдарламаның алғаш қы екі жылдық кезеңі (2015-2017) Қазақстанның барлық ай ма-ғындағы шағын жəне орта биз-нестің өнімділігі мен қуатын арт ты ру арқылы экономикалық өсім ге ықпал етуге бағытталған. Бағдарлама кəсіпкерлікті ынта-ландыруды мақсат етеді жəне келе шегі бар компанияларға инновация алуға, бəсекелесуге

жəне жаңа нарықтарға шығуға мүмкіндік береді. Осы бағдарла-маға ТШО -ның қазіргі жəне əлеуетті жеткізушілерімен қоса бұл компанияға ешқандай қаты-сы жоқ басқа да шағын жəне орта биз нестің өкілдері қатыса алады. Бағ дарлама мақсаты – ноу-хау мен қаржыны қолжетімді ету, іскерлік байланыстарды нығайту, кеңестер беру жəне ең үздік практикалық біліммен таныстыру.

–ТШО-ның осы бағдарламаны қолдауы біздің қазақстандық ком-панияларға тауарлар мен қыз-меттерінің сапасын жақсартуға, жер гі лікті жəне шетел нарығына шы ғуға ұдайы көмегіміздің дəлелі, – де ді ТШО бас директоры Тим Миллер.

Бағдарламаның жоспарына сəй кес стратегия, маркетинг, адам ресурстарын басқару, қаржы жəне бухгалтерия секілді əртүрлі салада

іскерлік семинарлар мен курстар өткізу қарастырылған. Сондай-ақ, бағдарлама талаптарына сəйкес компаниялар стратегия мен бас-қар удан бастап көптеген сала бо йын ша өнімділікті арттыруға мүмкіндік беретін жергілікті ке-ңес шілер мен халықара лық сарап-шылардың ақыл-кеңесін ала ала-ды. Компанияларға атал мыш қыз мет терді қолдануға жұмсалған шығындардың бір бөлігі (жоба құны ның 75 пайызына дейін) өтеледі.

Атырау облысы.

Ќаћарлы ќыстан ќысылмаудыѕ ќамы

Їйдегі ойды сырттаєы нарыќ бўзып тўрОблыстыѕ əлеуметтік-экономикалыќ дамуыныѕ 9 айлыќ кґрсеткіштері

Ќараталдаєы əлеуметтік нысандарауылдыѕ ажарын аша тїспек

Республикалыќ кґрмеге жолдама берілді

Шаєын жəне орта бизнеске ќолдау«Теѕізшевройл» осы маќсатќа 458 мыѕ еуро бґлді

Сатыбалды СƏУІРБАЙ,«Егемен Қазақстан».

23 қазан 2015 жыл www.egemen.kz 9

Халықаралық баспасөз инсти-т у т ы н ы ң м ү ш е с і , « Қ ұ р м е т » орденінің ие ге рі, Оңтүстік Қазақ-стан облысы мəс лихатының де-путаты, Қазақстанның құрметті журналисі Дулат Əбіш бас қаратын «Айғақ» баспа үйі – тəуелсіз ақпарат құралдарының ішіндегі шоқтығы биік шығармашылық ұйым.

Ол – бұрынғы Жезқазған облы-сындағы педагогика инсти тутының филология факультетінің қазақ мек-те біндегі орыс тілі жəне əдебиеті ма-мандығы бойынша түлегі. Мектепте осы пəннен сабақ берді. Кейін, 1996 жылдары «Айғақ» газетінің тұсауын кесті. Бұл кезең өте ауыр еді. Көр пең басқа тартсаң аяққа, аяққа тартсаң басқа жетпей жат қан уақыт. Еркіндік деген осы екен деп желпілдеп тəуелсіз газет аш қандар көп болған. Бір айна лымға келмей шаң қауып, жүрегі шайлығып жарыс жолынан шығып қалып жатты. Ал, Дулат Əбіш шегінген жоқ.

Оңтүстікте күрке тауық деген құс

өсіріледі. Бойына қарап түйетауық деп те атайды. Осы жазғанның бір ерекшелігі балапан кезінде өте əлсіз, сəл жел тұрса көзі ағараңдап құлап қалатындай қауқарсыз болады. Ал, қалай жасқа ілікті, түйетауықты темір таяқпен ұрып шыға алмайсың. Əсіресе, қысты күндері бүрсең қақтыратын аязға кеудесін тосып, қасқайып қонақтап отыратыны бір керім. Орыс тілі жəне əдебиеті пəні мұғалімі шығарған «Ай ғақ» газеті де замананың ұйытқып соқ қан дауыл-дарына түйетауықтай шыдамдылық танытты. Шыдамдылық танытты деу аз-ау, қиыншылық болған сайын шыңдалып, тұғырын биіктетті.

Тəуелсіз журналист Дулат Əбіш «тауар-ақша-тауар» прин ципіне сүй-енді. Оның жетістігі газет шығару мен бизнестің ортасындағы нүктені тамыршыдай тап басып тануы дер едік. Түрлі эксперименттерге барды.

Тұмшаланған сол заман үшін бұл да керек болатын.

«Айғақты» уақыт өсірді. Жыл өткен сайын бойындағы қиқым-сиқымды сыпырып, кемелдене түсті.

Орыс тілі жəне əдебиеті маманы

мұнымен тынбай 2007 жылы «Ай ғақ» телеарнасын дү ни еге əкелді. Мұнда да ол соқ палы, соқтықпалы жолдар-дан өтті. Жолын тапты. Көк жиегін кеңейтті.

Елбасының «Өз бойымызда жə-не ба лаларымыздың бойында жа ңа қа зақстандық патриотизмді тəр-бие леуіміз керек. Бұл ең алдымен елге жəне оның игіліктеріне деген мақтаныш сезімін ұяла тады» деген сөзін түпқазық етіп алды. Кейінгі жылдары Дулат Əбіш республикалық ақпарат құралдарының өзінің қолынан келмей жатқан соқталы дүниелер жасауға кірісті.

Мемлекет басшысының сту дент-тік кезеңі, азаматтық қа лып тасуы өткен Украинаның Днеп родзержинск қаласына түсіру тобымен əлденеше

барып, пайдалы «кен» тауып қайтты. Шойын балқыту зауытының көзі тірі арда герлерінің пікірлерін жазып алды, Нұрсұлтан Назарбаевтың белін буып күреске салған алғашқы бапкерінен сұхбат алды. Шыны керек, осыны мемлекеттік телеарналар түсіретін болса қыруар қаржымен барар еді. Ал, бұл өзі демеуші тапты, ың-шыңсыз түсірді, газетіне тың мақалалар жазды.

Облыстық «Оңтүстік Қазақ стан» газетінде Дулат Əбіштің сұхбаты жарияланатын болды. Əріптестерім: «Бұл қалай болар екен. Бұл жігіт ту-ралы екі түрлі көзқарас бар ғой» деген қауіп айтты.

Газеттің басшысымыз. «Еге мен-мен» еншілес басы лымның 90 жылдық торқалы тойының орта кезеңіне кел-ген кезіміз. «Жігіттер, газетіміздің алғашқы редакторлары, Алаш арыс-тары Сұлтанбек Қожанов пен Тұрар Рысқұловтың сүйегі қойылған жер ге «Айғақ» емес ең алдымен біз барып гүл шоқтарын қоюымыз керек еді. Бірақ Дулат Əбіш мұны алдымен атқарды. Осы ісі үшін оған бар қазақ рахмет айтуы керек», дедік.

Расында, қазақтың аяулы пер-зенттері Сұлтанбек Қожанов, Тұрар Рысқұлов жəне Нəзір Төре құлов жер-ленген НКВД-ның «Коммунарка» зиратына осы арыстардың кіндік қаны тамған өңірден алғашқы бо-лып жеткен Дулат Əбіштің «Айғақ» теле арнасының журналистері бола-тын. Бір барғанда құран оқытып, гүл шоқтарын қойды, екінші барғанда арыстардың аты-жөні жазылған ескерткіш-тақта орнатып қайтты. Мұндай ерлік жігіттің анау-мынау

кемшіліктерін шайып жіберсе керек-ті.Патриотизм, Отан үшін үлкен

шаруа жасау – ең ұлы қасиет. Өс-келең ұрпақ саналы, саламатты бо-лып өсу үшін ағалары бар тарихты түгендеуі керек. Биыл Елбасының ұйытқы болуымен мемлекетіміздің Қазақстан халқы Ассамблеясының 20 жылдығы аясында Қазақ хан дығының 550 жылдығы мен Ұлы Жеңістің 70 жылдығы лайықты аталып өтті. Осы мемлекеттік мəні бар мəселелерде Дулат Əбіш басқаратын «Айғақ» бас па үйі өлшеусіз еңбек сіңірді. Ке-шегі күндей күркіреп өткен майдан далаларын аралап, Отан үшін отқа түскен арыстарымыздың басына ба-рып, құран бағыштады, ел атынан гүл шоқтарын қойды. Жоғалып кет-кен боздақтарымыздың жерленген жерлерін тауып, ағайын-туғанның са-уабын алды. Ол – енді шағын мақала көтере алмайтын жүк.

Орыс тілі жəне əдебиеті пəні мұға-лімінің газеті де, телеарнасы да таза қазақ тілінде. Арасына орысша хабар-лар қосса да ешкім сөкпес еді. Бі рақ, ол – ең алдымен қазақ баласы. Қазақ тілінің қадір-қасиетіне жетіп жүрген ай ту лы азамат. Осы бағытта соқ талы дүниелер жасайды. Алда да айтулы биіктерді бағындыратын əріптеске «өз еліңе еңбегің өте берсін» демекпіз.

Еңбектің бағасын ел береді. Дулат Əбіш Бəйдібек жəне Төле би аудан-дарының «Құрметті азаматы». Жа-қында əріптесіміз Шымкент қала-сының «Құрметті азаматы» атанды.

Еңбектің өтеуі деген осы.

Оңтүстік Қазақстан облысы.

Тіл тілекшісі

Ўлт руханиятыныѕ жаршысы– орыс тілі мен əдебиет пəнініѕ мўєалімі

Бақтияр ТАЙЖАН,«Егемен Қазақстан».

Журналистиканыѕ жаѕа талаптары

Интернет қолжетімді болған сайын жаңа есімдер көп танылып келеді. Бір блогердің аудиториясы Қазақстанда ең көп оқылады деген газеттердің тира-жынан асып түсіп жатыр. Сондықтан, журналист барынша мол ақпаратпен қаруланып, ақпаратты басқарудың жол-дарын үйренуі керек, оқырмандардың сенімін жаулап, тіпті, оқырмандарды пікірталасқа тарта білуі тиіс. Міне, Инвестициялар жəне даму министрлігі Байланыс, ақпараттандыру жəне ақпарат комитетінің қолдауымен «Жастардың продюсерлік орталығы» қоғамдық бірлестігі ұйымдастырған семинарлар осы мақсатты көздеген болатын.

Аймақтық БАҚ-тарға арналған алғашқы семи-нар Қарағанды қа ла сынан басталған еді. 21-22 қыр-күйек күндері қалам мен микрофонды «қару еткен» журналистер үшін интернеттегі оқырманға неме-се көрерменге арналған мақа ла ны, болмаса, өзекті сюджетті са палы дайындаудың жолдары мен дұ-рыс тарата білудің тəсілдері, осы ма териалдарды əлеуметтік же лі ар қылы «жарнамалаудың» тəртіп тері туралы семинар өткен еді.

Семинар тренерлері, атап айт сақ, Еуразиялық перспектива лы проблемаларды зерттеу орталы-ғының директоры, саясаттану PhD док торы Талғат Қалиев пен мульти медия саласындағы білікті журналист Ботагөз Омар дəстүрлі БАҚ пен онлайн-жобалардың айыр ма шылықтарын айтып бер ген- тін. Ал семинар аясындағы практикалық сабақтардың арқа сында шараға қатысушылар «Маэстро тұжырымдамасының» қалай жұмыс істейтінін біліп, тұтастай бір редакцияның жұмысы жеделдік пен сапаны үйлестіре ала ма деген сұрақтардың жауабын іздеді.

Ал 24 қыркүйек күні Павлодар қаласында, 26 қыркүйек күні Астанада «Интернет – БАҚ-тың жаңа жанрлары. Инфографика, бейне-инфографи-ка, слайд-шоу, бейнеслайд-шоу» тақырыптарында семинарлар өтті.

Елордада семинарға қаты су шылар Bestnews.kz ақпарат агент тігінің құрылу тарихымен таны сып, агенттіктің жұмыс іс теу қағи даттары, оқырманға жедел əрі нақты ақпарат берудің қиын дығы ту-ралы көріп-білген еді. Агенттіктің бас редакто-ры Жа нар Сердалина қызық оқи ға ларды баяндап, эксклюзивті жаңа лықтарды қайдан табуға бола-тынын, ақпараттың тақырыбы мен сурет қандай рөл атқаратынын айтып берді.

Ал 30 қыркүйек күні Алматы қаласында «Азаматтық журналистиканы дамыту. Ақпарат жасауда жаңа медиа-құралдардың алатын орны. Мультимедиалық журналистикада Твиттера, ВКонтакте, YourVision, Facebook жəне Kiwi құралдарын пайдалану мен ақ паратты интернет кеңістігінде та рату» тақырыбындағы семинар дан басқа, «Қазақстанда БАҚ са ласындағы заңнама» тақырыбы бойынша лекция тыңдалды.

«Əділ сөз» қорының ақпа рат тық даулар жөніндегі қоғамдық сараптама орталығының жетекшісі Ғалия Əженова тренер ретінде өмірде болған жағдайларды мы салға ала отырып, журналист өз құ қығын қалай қорғау керектігін, Қылмыстық кодекске енгізілген өзгерістерді, жалпы, жала жабу, ар-намысқа тию мен жалған ақпарат берудің неге əкеліп соғатыны туралы əңгіме қозғады. Бұл семинарға қатысқан БАҚ өкілдеріне, студенттерге (Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің, əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің, Е.Бөкетов атын дағы Қарағанды мемлекеттік университетінің студенттері) арнайы сертификаттар табысталды.

Бұл семинарлардан өзге, «Жас тардың продюсерлік орталығы» қоғамдық бірлестігі Инвестициялар жəне даму министрлігі Байланыс, ақпараттандыру жəне ақпарат комитетінің қолдауымен Астана жəне Алматы қалаларында екі ірі республикалық конфе-ренцияны ойдағыдай ұйымдастырды.

2 қазан күні Астанада Интер нетте қазақ тіліндегі контентті да мытуға арналған конферен-ция өтіп, «Қазконтент» АҚ-тың сарапшы маманы Бисен Мақашев интернеттегі қазақ тілді сегментті жаңғыртудың жолдары туралы айтып берді. Бұл кон-ференция аясында, сондай-ақ, Қазақстан блогерлер альянсының басқарма мүшесі Асқар Жапаров əрбір блогер өз контентін құру үшін күш салу керек деп атап өтті. Себебі, өз ұстанымы бар блогер əрқашан аудитория сеніміне ие бола алады.

Баяндамашылар атап өткендей, Интернет қолжетімді болған сайын жəне блогсфера дамыған сайын пост авторларының халық ал дындағы жауапкершілігі де арта бермек. Себебі, Қазақстанда да кез келген адам пост жазып, блогер атанатын жəне сол арқылы қоғамдық пікірге ықпал ете алатын жағдайға жетті. 1 қазан күні Алматы қаласына «Қазақстан азаматтары арасында блогерлер институтын дамы-ту, сондай-ақ, Қазнеттегі жаңалықтардың таныс-тырылымы» атты тақырыпта өткен республикалық конференция барысында жоғарыдағы мəселелер кеңінен талқыланды.

Мысалы, yvision.kz блог-плат формасының бас редакторы Рустам Ниязов өз сөзінде «блогер – əлеуметтік мəселелерге өте үлкен назар бөлетін азамат, сон дықтан, ол жазған əр сөзі үшін жауап беретінін түсінуі керек» деп атап өтті.

Ал өлкетанушы, aizhanhamit.kz онлайн-жобасының негізін қалаған Айжан Хамит өз əңгімесінде шалғайдағы облыстық музейлерден сирек кездесетін суреттерді тауып, жариялаудың қиындықтары туралы баяндады. Тіпті, əрбір мəдени құндылық – ол халықтың құндылығы екеніне қарамастан, бір музей директоры экслюзив экспонаттың суретін жариялауға бермей де қойған екен.

Жалпы, бұл семинарлар мен кон фе ренциялардың қоры тын дысына келер болсақ, онлайн-жобалар, тіпті, инфографика мен шағын бейнематериал арқылы ғана халыққа қызықты ақпарат ұсынып қоймай, жастарға, қоғамға білім беру функциясын да атқара алатынына көз жетіп отыр. Ең бастысы, көштен қалмай жұмыс істеу.

Сəулебек БІРЖАН.

Мəселенің мəнісі

– Серік Көкібайұлы, арамызды шекараның сызығы бөлгені болма-са, іргелес Ресеймен əуелден қарым-қатынасымыз, тыныс-тіршілігіміз қызу өрбіп отырғаны əмбеге аян. Десек те, жалпы Ресейдегі бүгінгі қазақ кім, оның орыс қоғамындағы орны қандай деген сұрақпен əңгі-мемізді бастасақ деп отырмын?

– Бүгінгі таңда Ресейде миллионға жуық қазақ тұрады. Оның көбі сол шекара маңында, орысқа қарасты болған Астрахань, Саратов, Вол-гоград, Түмен, Орынбор, Омбы секілді бұрынғы қазақ жерінде қалып қойған қандастарымыз. Ал, Мəскеуде кезінде оқуға келіп, қызмет барысын-да орнығып қалған мыңға жуық қазақ тұрады. Оның сыртында үш жарым мыңдай қазақстандық студенттер бар.

Менің өзімнің де сол Мəскеуде тұрып жатқаныма 27 жыл болды. Бір қуанарым, орыс жеріндегі қазақтардың осалы жоқ. Бəлкім, бұл ұлтымыздың тектілігінен, қабілеттілігімізден болар, əйтеуір Ресейдегі қазақтардың көбі жақсы қызметтерде жəне тұрмысы өзгелерге қарағанда айтарлықтай жақсы. Орталық Азияның өзге елде-рінен келген ұлттар құсап қазақтар арзан жұмыс күші ретінде əртүрлі шаруаға тартылып жатқан жоқ. Тіпті, тұрғылықты орыстар да, құқық қорғау қызметі де, тұрмыстың қандай саласы болмасын мемлекеттік шенеуніктер қазақтарға мінез көрсете алмайды. Бізді сауатты, іскер жəне абыройлы ұлт өкілі ретінде қабылдайды.

Осы ретте айта кетейін, мəселен, Қазақстандағы белгілі зиялы да зият-кер əулет Серік Қирабаев ағамыздың шаңырағынан шығып Ресей ғылым академиясының корреспондент-мү-шесі, ғылым докторы, Мəскеудегі əй гілі Халықтар достығы универ-си те тінің ғылым саласы бойынша про ректоры қызметін атқарып отыр-ған Нұр Қирабаев, Бауман атын-дағы университеттің кəсіби деңгейді көтеру факультетінің деканы Рахым-бай Мыңжасаров, РФ Үкіметі жанын дағы Қаржы академиясының доценті Талғат Мықтыбаев, про-фессор Асыл бек Төлешов, физика-математи ка ғылымдарының канди-даты Болат Жа малов, жазушы-жур-налист Омар Айшақ, жазушы Əсел Омар, заң ғылымдарының кандидаты, заңгер Жанна Оспанова, əлеуметтік ғылымдардың кандидаты, ғалым əрі бизнес өкілі Гүлжан Қожамжарова, ҚР еңбек сі ңір ген өнер қайраткері, Ресейдегі «Қазақ тілі» қоғамының төрағасы Əбу ислам Тұрсынбаев, «Қазақ тілі» газе тінің бас редакторы, педагоги-ка ғы лымының кандидаты Орынбасар Қуан дықов жəне басқалар бар. Қазақ с-тан Жазушылар одағының Ресей Жазу-шылар одағындағы өкілі, Саха-Яку тия

елінің еңбек сіңірген мəдениет қай-раткері, ақын Тұрсынай Оразбаева апай ымыз болған еді, ол кісі биыл көк темде бақилық болды. Міне, осын-дай азамат ағаларымыз бен апа ла ры-мыздың көрнекті еңбегінің арқа сында орыс жеріндегі қазақтың еңсесі биік. Бұдан өзге, Қазақ елінің бүгінгі са-яси бағдары мен Елбасы Нұрсұлтан Назар баевтың ел басқару ісіндегі көре-гендігі, саяси салмағы да ресейлік қазақ тардың ілгері басуына, шоқтығы биік болуына зор ықпал етеді. Мен ғы-лым саласында жүрген адам ретінде орыс ғылыми ортасы мен халқының Қазақс танға деген, Назарбаевқа деген ерек ше құрметін үнемі көремін. Сол сияқ ты, Мəскеуге мəдени сапар мен ке ліп қазақ өнерінің жауһар таби ға-тымен, ұлттық əн-күйімен сусында тып жүрген дəстүрлі музыка мен эстр а да жұлдыздары, сондай-ақ қазақ əде бие-тінің айтулы тұлғалары ақын Ол жас Сүлейменов, ТМД төңірегінде Шо-лохов сыйлығын тұңғыш иеленген жа зушы Сəбит Досанов секіл ді қалам-герлеріміз де сырттағы қан дас та р ы-мыздың ауызбірлігі мен жемісті, же ңісті болуына үлкен əсерін тигізіп келеді.

Бір айта кетер болсам, мынау Ресей халқы егер сенің өнерің, ғылымың мен білімің болса, онда сені төбесіне шығарып сыйлайтын жаны момын, қарапайым халық. Қай ұлттың өкілі болмасын, кісіні қабілетіне қарап мойындайтын, өзіне лайық бағасына қиянат жасамайтын мінезі бар.

– Ақпараты аласұра тарап, əр-бір ісі қолға ұстағандай анық бай-қалатын ұшқыр заманда атажұртқа – Қазақ еліне қарайлап бағдар ала-тын шығарсыздар?

– Əрине, сырттағы қазақ Қазақ-станның əрбір абыройлы ісіне, жетіс-тігіне қарап бой түзейді. Жылт еткен жақсылығын көрсе, оны дəріптеп, сол ісі арқылы өмірі мен тіршілігіне шабыт енеді. Ресей жеріндегі қазақ тардың сана-сына сілкініс жасап, ұлттық мəртебесін тағы бір саты биіктеткен жайтты айтай-ын. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың БҰҰ мін берінде өзіміздің ана тілінде сөйлеуі – біздерге, ресейлік қазақтарға үлкен серпіліс əкелді. Шынын айту керек, халықаралық мəселелердің тағдыры шешілетін ең биік мінберден қазақтың қасиетті тілінде мəлімдеме жасау, бұл елімізге, ұлтымызға əлемдік ұйымдардың назарын ерекше аудартып, қазақтың ғана емес, адамзат дамуы та-рихында мəңгіге сақталатын айтулы қадам болды. Тек сырттағы қазақтар ғана емес, күллі түркі дүниесі əлемдік саяси сахнадан қазақтың тілінде сөз сөйлеуін Мемлекет басшысының ірі ісі деп қабылдады.

Мен ғылыми ортамен тығыз бай ланыста болғандықтан орыс ға-лымдарымен, оқыған-тоқы ғандарымен

ұдайы сұхбаттасамын. Сонда ресейлік ғалымдар Қазақстанның озып тұр-ғандығын мойындайды. Мəселен, жоғары оқу орындарында Болон жүйесін енгізген, ҰБТ, тағы басқа білім саласында Қазақстан ТМД аумағында ең алғашқы болып халықаралық білім тəжірибесін өз жүйесіне қосқан ел ретінде орыстың ғылыми ор-тасы үнемі сөз етеді. Бұл құрғақ мақтау емес, орыс сарапшыларының сүзгісінен өтіп, Қазақстанды терең зерттеген толайым ғылыми пікір. Сонымен қатар, мен Ресейді іс бары-сында аралаған секілді, Қазақстанға да жұмыс сапарымен келіп, жылда еңбек демалысымда болып еркін аралаймын. Сонда салыс тырмалы түрде қазақ пен орыстың тыныс-тіршілігіне дейін баға беріп, екі ел халқының тұрмысына да зер сала қараймын. Қазақтардың көп істе биік тұрғанын көремін.

Мемлекет үшін 24 жыл деген нə-ресте қалып. Осы аз ғана уақыт ішінде мынадай жетістікке жету, экономи-ка, саясат, руханият, мəдениет пен өнер саласында жедел түлеу, заманға сай бейімделу жəне ұлттық реңк пен əдепкі сарынды қайта табу, міне, бұл үлкен жетістік. Дүрк етіп бəрі өз ал-дына тəуелсіз боп кеткеннен кейін, өзімізбен тағдырлас жас респуб-ликаларды айтпағанда, əуелден өз саяси ұстанымы мен іргетасы нық қаланған Ресейдің өзі Қазақстанды мойындау, қазақ қоғамының даму жолындағы қадамдарына баға беру, қазақтардың қабілет-қарымына тəнті болу, бір сөзбен айтқанда, қаны бір қалың қазаққа ортақ мақтаныш, ортақ баға. Біз осыны өзіміз де шынайы сезініп, өз бағамызды, парқымызды салмақтай білуіміз керек.

– Ресей жеріндегі қазақ диас-порасының бүгінгі тыныс-тіршілігі қандай? Сыртта жүрсе де Қазақ елінің дамуына, өзгемен тең тұруына нендей істер атқарып жатырсыздар?

– Мəскеудегі қазақ диаспорасы əуелден қалыптасып, ұлтымызды сол кездегі кеңестер кезеңіндегі тұлғалы ел ретінде таныту, одақ көлемінде ең

шұрайлы да қасиетті топырақтың иесі ретінде алғы шептен көрсету секілді қоғамдық-мəдени жұмыстармен бел-сене араласқаны, көп ұлтты кеңістікте өзіндік ұстынын қалыптастыру ісін са-уатты жүргізгені мəлім. Сол дəстүрді жалғастырушы əрі заңды мұрагері бүгінгі ресейлік қазақтар, оның ішінде мəскеулік орта.

2006 жылы Ресей тарихында ал-ғашқы болып «Қазақ тілі» деген екі тілде газет шығаруды бастағанбыз. Қазақ ұлтының мəдениетін, дəстүрін, ұлттық ерекшеліктерін орыс қоғамына насихаттау, өзге ұлт өкілдерімен ру-хани қарым-қатынасты жанданды-ру мақсатында көптеген жұмыстар атқарылып отыр. Ресейде Ұлтаралық жəне дінаралық мəселелер жөніндегі комитет бар, оған барлық диаспора өкілдері кіреді. Ай сайын Мəскеуде, жалпы Ресейде өткізілетін іс-шаралар ретін тапсырып, қазақ мəдениетін на-сихаттайтын басқосулар өткіземіз. Осындай игі істерге өз тарапынан үлес қосып, демеушілік жасап жүрген Ринат Абсеитов, Қанат Төлегенов, Жанарбек Ақбаев, Оразгүл Елікбаева, Бахыт Ермекбаев секілді үлкен жүректі бауырларымыз бар.

Айта кететін ерекше оқиғаның бірі – наурыз айында халықаралық Ресей Жазушылары одағының ұйым-дастыруымен жəне біздің қоғамдық бірлестіктің, «Қазақ тілі», «Мұрагер» қоғамдарының қолдауымен қазақтың белгілі жазушысы Сəбит Досановтың 75 жасқа толуына орай үлкен шығар-машылық кеш өтті. Оған орыс мəде-ниетінің көрнекті тұлғалары Людмила Шипахина, Нина Попова, Юрий Бон дарев, Феликс Кузнецов, жазу-шы əрі генерал-лейтенант Соколов, сондай-ақ, Өзбекстан, Түрікменстан, Қырғызстанның айтулы жазушылары мен қоғам қайраткерлері қатысты. Бұл дегеніңіз, қазақ ұлтына, қазақ əдебиеті мен мəдениетіне деген құрмет пен халқымыздың рухани құндылығын əлемге паш ете білген жазушымызға деген ерекше ілтипат қой. Міне, осындай іс-шараларды атқарып, өз ұлтымызға тамшыдай болса да үлес қосуды мақсат етеміз.

– Қазақ хандығына 550 жыл тол ды деп еліміз əлемге жар салып ұлы тойды атап өттік. Өзіңіз де бұл ме рей лі шараны көзбен көріп, орта-сын да болдыңыз. Көңіліңізге не түй-діңіз, қандай əсер алдыңыз?

– Қазақ елінің ұстыны болған Астана қаласындағы Тəуелсіздік са-райында қыркүйек айының 11-інде Қазақ хандығының құрыл ғанына 550 жыл толуына орай Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев қатысқан үлкен жиын бол-ды. Сол тарихи кездесуге қатысып, Мемлекет басшысы Нұр сұлтан Назарбаевтың дүйім ел алдында, күллі дүниеге қаратып сөйлеген сөзін естідім, қазағымның əлемдік абы-ройы мен халықаралық беделінің биік екендігіне куə болып, ерекше тебірендім. Одан кейінгі тарихи той киелі Тараз жерінде өтіп, қазақтың туын тұңғыш тіккен, елдігіміздің іргесін бекемдеп, мемлекеттілігімізді қалыптастырған Керей мен Жəнібек бабаларымызға арналған ескерткіштің

ашылу салтанатына қатыстым. Кеше ден бастау алып, бүгінге жеткен қилы тари-хымызды паш етіп, өзінің биік тағында мығым отырған Керей хан мен Жəнібек ханның бейнесі кім-кімді де тебірентіп, əр қазақтың рухын көтеретіні, осындай дана да дарқан ұлттың өкілі екендігіңді шын сезініп, тілмен айтып жеткізе ал-мастай сезімде болатының рас.

Батыр да хан бабаларымыздың ескерткішін ашып тұрып Қазақ стан-ның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «Хандықтың қалып-тасқаны 550 жыл деп атап өткені-мізбен, біздің түп тарихымызға, осы ұлан -ғайыр жердің қожасы ре тінде əзелден келе жатқанымызға еш кім-нің шүбəсі жоқ. Біз талай шап қын-шылықты, үркіншілікті көрген елміз. Жерімізді жауласа – ол өзіміздің алау-ыздығымыздан, жауымызды жеңсек – ауызбіршілігімізден жеңдік. Батыр, дана, кемеңгер бабаларымыз анталаған жаудың біріне ес боп, біріне сес боп жүріп іргетасымызды бекемдеп кетті. Сондықтан да біз ұлт боп ұйысып, ел боп тұтаса білсек – бағындырмайтын биігіміз, алмайтын асуымыз жоқ!» деп айтқаны бар қазақтың көңіліне қонды, жүрегін тербеді.

Қазақ хандығының 550 жылдығы бізді, Қазақ елін күллі əлем алдында тарихи статусымыз бен ұлттық бет-бейнемізді сапалы қырынан айқын-дады. Əлемнің əртүрлі елінен келген журналистер жазып, түрлі елдердің телеарнасынан көрсету еліміз үшін ғана емес, кез келген дамыған қоғам үшін де үлкен абырой. Міне, бұл ұлттық шараның тарихи салмағы сая-сат кеңістігінде де аса жоғары.

550 жылдықты атап өту ке зін-де өткізілген тарихи-мəдени іс-ша-ралардың өзі ауызбен айтып та-уыса алмайтын үлкен əңгіме. Осы-ның бəрі елдің ауызбіршілігі мен тұрақтылығының, мəдениет, руха-ният, ғылым саласындағы зор ізде-нісі мен ілгері басуының жемісі. Ата-жұртымызда, Қазақ елінде осындай игі шаралар атқарылуы сырттағы қара көздеріміз үшін ұшан-теңіз еңбек, сөзбен айтып жеткізе алмайтын қолдау. Еліміздің, Елбасымыздың мұндай бас-тамасын қолдап қана қоймай, шетте жүрсек те қазақ ұлтының перзенті ретінде үлес қосамыз, қолдаймыз.

Хандықтың мерейлі тойына Ресей жерінен бірқатар бауырларымыз ке-ліп қатысты. Олардың қатарында Мəскеудегі «Мұрагер» деп аталатын қоғамдық бірлестіктің президенті Ерназар Нуриев, «Астана фонд» қоға-мының басшысы Жарқын Өтешова секілді белсенді қазақтар бар. Бұл ұлы той ресейлік қазақтарға да дем берді. Бұйыртса, біз де Мəскеуде ресейлік өзге ұлттарды қонақ етіп ұлтымыздың бай тарихы мен мəдениетін насихат-тайтын боламыз.

– Ұлт пен рухты ұлықтап, іш кі жан дүниеңіздегі елге деген ма хаб-батыңызды бөліскеніңізге оқыр-мандар атынан алғысымызды жет-кіземіз, рахмет.

ƏңгімелескенҚанат ЕСКЕНДІР,

«Егемен Қазақстан».

Алыстағы ағайын

Ќазаќстанныѕ даѕќы – сырттаєы бар ќазаќтыѕ абыройы

Қазақ хандығының 550 жылдығы тойын киелі Тараз жерінде күллі əлемнің назары мен көңілі ауатын-дай дəрежеде өтті. Айтулы мерекеге дүниенің төрт бұрышына тарыдай шашылған қандастарымызбен қатар, тұтас кеңістікте қатар дамып, саяси-экономикалық қатынасты жандандырып отырған мем-лекеттерден де көп қонақ қатысты. Осы тарихи мерейтойдың қонағы К.А.Тимирязев атындағы Ресей мемлекеттік аграрлық университетінің профессоры, техника ғылымдарының докторы, Мəскеу қаласындағы қазақ диаспорасы қоғамдық бірлестігінің І вице-президенті Серік ТОЙҒАМБАЕВПЕН сұхбаттасудың реті түскен еді. Өзге елде де өз қабілетімен қазақ деген ұлттың жақсы атын шығарып жүрген ғалым қандасымызбен болған əңгімені назарларыңызға ұсынамыз.

23 қазан 2015 жылwww.egemen.kz10

Салыхан ПОЛАТОВ, Отырар ауданының əкімі.

Отырар ауданы өзінің 80 жылдық тарихында небір тари-хи оқиғаларды бастан кешірді. Империялық өктемдікті де се-зінді. Ұлттық құндылықтарын жоғалта жаздады. Құдай жа-рыл қап егеменді ел болдық. Тəуелсіз еліміздің Тұңғыш Пре-зидентінің бастамасымен қол-ға алынған «Мəдени мұра» бағдарламасы аясында көне Отырардың шерлі де шежірелі тарихы қайта жазыла бастады. Мұндағы тау-тау төбелер мен сан тарау жолдардан өз елін қызғыштай қорғаған ата-бабаларымыздың сайрап жатқан іздерін көресіз.

Тарих айтады: ерте заманда, сонау V-VII ғасырларда мұнда қызу өмір қайнаған, бүкіл Орталық Азиядағы ең ірі ғылым жəне сауда орталығы – Отырар атты тама-ша шаһар бол ған. Кезінде дүниежүзіндегі аса бай кітап қазына ларының бірі – Отырар кітапханасынан ғылым, білім нəрінен сусындаған орта ғасыр дың ірі ғұламасы, энциклопедиялық білім иесі, екінші ұстаз атанған Əбу Насыр əл-Фараби бастаған 30-дан астам Фарабилер – осы өлкенің перзенті. Заманында Шығыс пен Батыс тіршілігінің негізгі күретамырына айналған Ұлы Жібек жолы осы Отырарда бір қайырылған. Соған орай, бұл аймақта қол өнері дамып, мал мен егін шаруашылығы өркендеген.

Ел мен жер байлығына қызығып, əлде-неше рет жасалған шапқыншылық ақыры Отырарды біржолата күйретіп тынды, қала халқы қасиетті құт мекендерін тастап, Қы -зылдың құмына, Сырдария мен Арыс бойын-дағы жықпыл-жықпыл тоғайларға бы тырай көшті. Жермен жексен қираған қала қаңырап бос қалды. Арада əлденеше ғасыр өт кен соң бұл өлке бар құпиясын ішіне бүккен қу медиен далаға айналды...

...Қазір сол заманның куəгеріндей болып дүң киген алып төбелер, жал-жал төмпешіктер жатыр. Бүгінде бұл өңір Оңтүстік Қазақстан облысының Отырар ауданы деп аталады. Орталығы – Шəуілдір ауылы.

Өңірде Кеңес өкіметі орнаған соң еңбек-шілердің түрлі жұмыстарға қатысуына, ауыл шаруашылық серіктестіктері мен кол хоздарға бірігуіне мүмкіндік жасалды. Со ның нəтижесінде, алғашқы он жылдың ішінде-ақ үлкен жұмыстар жүргізілді. Оты-рық шыландыру ісіне баса көңіл бөлініп, 1927 жылы көптеген серіктестіктер ұйымдас-тырылды. Ал 1929 жылы колхоз ұйымдас-ты ру басталды. 1930 жылдың жазында Отырар өңірінің көзі ашық, көкірегі ояу азаматы Дүйсенбай Алтынбеков көшпенді халықты отырықшы болуға, егіншілікпен айналысуға, бұл үшін бірлесіп Арыс өзенін бөгеуге, канал қазуға шақырды. Сөйтіп, елді ұйымдастырып, Шəуілдір өңірін 1935 жылға дейін суландыру жұмысына қызу кірісті.

Осы жылдың аяғын да аудан та рихында «Шəуілдір съезі» деп аталып кеткен үл кен жи ын болып, онда ха лық біржола оты рық -шылыққа көшуге, кол хозға бірігуге, Арыс өзе нін бөгеп, Шəуілдір каналын қазуға шешім қабылдады. Бұған үкі мет тарапынан мол кө мек берілді.

Оңтүстік Қазақстан облыстық партия ко ми-теті нің 1934 жылдың 27 желтоқсаны күні №106 қаулысымен Шəуілдір ауданын құру ту ралы шешім қабылданды. 1935 жылдың 9 қаңтары күні Бүкілодақтық Ор талық Ат қару Ко митетінің шешімі бо йынша Шəуіл -дір Түр кістан ауда ны-нан бө лініп, өз ал ды-на отау тікті. Содан кей ін 1935 жылғы

16 ақ панда Оңтүстік Қазақстан облыстық пар тия комитеті Түркістан жəне Шəуілдір аудандарының шекарасын белгілеу туралы шешім қабылданды. Өйткені, қазіргі Отырар ауданы орналасқан жер бұрын Түркістан ауданына қарап келген еді. Шəуілдір аудан-дық партия комитетінің бірінші ұйымдық мəжілісі 1935 жылдың 12 ақпаны күні өтті. Жаңа құрылым, Шəуілдір ауданы деп аталды. Аудан орталығы Қаракөншек төбесінің төңі-регі болды (кейінірек Шəуілдір деп аталды).

Ауданда мақтадан Бүкілодақтық көлемде рекордтық өнім алынды. Бір топ озат кол-хозшы 1935 жылы Мəскеуде өткен екпінді колхозшылардың Бүкілодақтық слетіне қатысып, наградалар алып қайтты...

Шəуілдірге жас ақын Асқар Тоқмағам-бетов көшіп келді. Ол келе өлеңдер, мақа-лалар, фельетондар жазды. Асқардың Шəуіл-дір халқының өмірінен жазған романы да бар. Ақын Ғали Орманов «Шəуілдір» деген поэма жазды. Шəуілдірде бұл жылдары атақты жыр дүлдүлі Ілияс Жансүгіров те болды.

Cұрапыл соғысқа ауданнан 3371 ер азамат аттанды. Олардың 2466-сы елiмiздiң бостандығы мен тəуелсiздiгi үшiн майдан даласында қаза тапты. Жерлестерiмiз Темiр-бек Ибрагимов пен Cейiтқасым Əшiров Кеңес Одағының Батыры атанды. Олар ерлiк пен қаҺармандықтың үлгiсiн көрсеттi. Облыста, республикада жауапты қызметтер атқарған, ондаған жауынгерлiк орден-медальдардың иесi Талқа Əйменов ағамыз Мəскеудегi Жеңiс шеруiне қатысты.

Алайда, компартияның кейбір солақай үстірт кеткен саясаты ауданымызға зиянын тигізбей қалған жоқ. 1962 жылы Оңтүстік Қазақстан өлкесі құрылды. Осыған орай бұ рынғы Оңтүстік Қазақстан облысы енді Шым кент облысы деп аталды. Бұл өлке нің құрамына Шымкент, Қызылорда, Жам был облыстары енді. Сонымен қатар, ірілен-дірілген өнеркəсіптік басқармалар ұйым дас-ты рылды. Осындай келеңсіз ұйымдастыру шараларының нəтижесінде Шəуілдір ауданы таратылып, жері Арыс ауданына берілді. Сол жылғы желтоқсан айында Шəуілдір ауданы таратылды да аты Қызылқұм атанды. Көп ұзамай сол айда Арыс қаласында аудандық пар тия комитетінің конференциясы өтті де, Арыс аудан орталығы болып қалды. 1963 жылы аудан орталығы Шəуілдір ауылына кө шірілді. Аудандық газет енді «Қызылқұм» деген атпен шықты. 1991 жылдың 18 қаң тарында Қызылқұм ауданы Отырар ауданы болып өзгертілді. Орталығы тағы да Шəуілдір болды. Аудандық газет «Отырар алқабы» деген атпен шыға бастады.

1960-90 жылдарда аудан экономикасы,

мал мен егін шаруашылығы дамыды. Аудан жү гері өндіруде үлкен табыстарға жетті. Со ның нəтижесінде ауданымыз бірнеше дүркін облыстық, республикалық, одақтық социалистік жарыстың жеңімпазы атанды. Мектептер мен балабақшалар салынды. 21 отырарлық азаматқа Социалистік Еңбек Ері ата ғы берілді. Отырардан 2 Кеңес Одағының Батыры, 200-ден астам ғалым, академиктер, ақын-жазушылар, Парламент депутаттары, өнер адамдары өсіп шықты.

Отырарлықтар өздерінің байырғы жерлесі, ұлы əл-Фараби бабасының есімін орынды мақтан етеді. Аудан орталығындағы «Отырар тарихи танымдық кешенінде» жəне Отырар музейінің алдына ұлы ұстаздың ескерткіш бейнесі қойылған. Бұдан басқа «Руханият – Əбу Насыр əл-Фараби мұражайы», жұмыс істейді. Оның кітапхана қорында əл-Фараби бабамыздың мұралары сақтаулы тұр.

Жоғарыда айтқанымыздай, ауданымызда бабаларымыздың рухын жаңғыртатын ашық аспан астындағы мұражай бар. Отырар мем-ле кеттiк археологиялық қорық мұражайы, Өзбекəлі Жəнібеков мұражайы, «Отырар – Арыс тан баб» мұражай-кiтапханасы жұмыс iстей дi. Осылайша, ауыл бейнесі ажарлана түсіп, Шəуілдір осы заманғы архитектуралық бейнеге ие болды.

Десе дегендей-ақ, Отырар өзінің тарихи-рухани орнын енді-енді алып келеді. Үкіме ті-міз дің 2004 жылғы 30-шы қыркүйекте «Көне Отырарды қалпына келтіру» туралы №1009 қау лысының шығуы, Елбасымыз Н.На зар-баев тың 2005 жылғы 2 қыркүйекте Оты рарға арнайы ат басын бұруы көне Отырар үшін аса маңызды, айтулы оқиға болды.

2007 жылдың 22 қарашасында шырайлы Шымкенттен басталып, Отырарда аяқталған əл-Фараби бабамызға арналған «Əлем та-ныған Отырар азаматы» халықаралық ғы-лыми конференцияның өтуі ауданымыздың тарихындағы айтулы оқиға болды.

2011-2012 жылдар өзінің айтулы оқиға-лары мен есте қалды. Тəуелсіздік шапаға тына бөленген ауданымыз республикадағы 160-тан астам аудандардың ішінен рейтингілік көрсеткіш бойынша 7-орынды иеленді, 6,5 млрд. теңгеден аса «инвестиция» тартыл-ды. Отырарлықтар Оңтүстік Қазақстан об-лысының 80 жылдығы мен Алашорда ұлт тық өкіметінің 95 жылдығын атап өтті.

2012 жылдың қыркүйегі сондай өнегесі мен тəлімі мол, тарихи маңызы зор ай болады. 7 қыркүйек күні отырарлық 29 əл-Фараби мен 22 Социалистік Еңбек Ерлерінің ескерткіш бюсті, көрнекті қоғам қайраткері Асанбай Асқаров, Жамалбек Шəймерденов, Дүйсенбай Алтынбековтің жəне Шəміл-Дүр ескерткіштері, облыс, республика деңгейінде қызмет еткен жерлестерімізге арналған «Ту-ған жерден түлеп ұшқан тұлғалар» барельефі мəртебелі меймандардың, бұқаралық ақпа-рат құралдары өкілдерінің қатысуымен салтанатты жағдайда ашылды.

Ертең Шəуілдірде Қазақ хандығының 550 жылдығы, Отырар ауданының құрылғанына 80 жыл толуына, Ш.Қалдаяқовтың 85 жыл-дығына орай «Ұлы Дала өркениеті» атты республикалық ғылыми-тəжірибелік кон-ферен ция өткізіледі. Оған республикамыз бен шет елдерден танымал ғалымдар қатысады деп күтілуде. Ұлттық спорт – қазақ кү-ресінен «түйе палуан» жарысы, орталық

алаңда театр лан дырылған қойылым мен Гала-концерт ұйымдастырылады.

Биылғы жылы Қазақ хандығының 550 жылдығына орай Т.Ахтановтың «Ант» атты тарихи драмасы бойынша спектакль халыққа ұсынылды. Қазақстанның халық ақыны Əселхан Қалыбекова мен қостанайлық ақын Əсия Беркенованың 65 жасқа толуларына орай «Халқы қадірлеген қос ақын» атты облыс тық ақындар айтысы мен кездесу кеші өткізілді.

Ағымдағы жылы аудан бойынша 5000 гектар жер жаңадан айналымға қосылды. Қазіргі уақытта егіс өнімдері толықтай жина-лып бітті. Сонымен қатар, ағымдағы жылы 800 гектар жерге жүгері жаңа технологияларды енгізе отырып егілді. Бүгінгі таңда Отырар ауданының Темір ауылында орналасқан қуат тылығы 10 мың тонналық жүгері кеп-тіру, сақтау зауытының құрылысы толық аяқ талып, жүгері қабылдауда. Бұл дегеніңіз, жү гері егумен айналысып отырған 400-ден астам диқан өнімдерін өткізетін жер іздеп сабылмайды деген сөз.

Биыл ұзындығы 28, 8 шақырым 4 каналға күрделi жөндеу жұмыстары жүргiзiлуде. Қаржы облыстық бюджеттен бөлiндi. Cоны-мен қатар, 2 каналға 57978 мың теңге қар жы қаралып, бүгiнде жөндеу жұмыстары жал-ғасуда. Келер жылы ұзындығы 42, 3 шақы-рымдық 4 канал iске қосылса, қосымша 1097 гектар суармалы жер игерiлмек.

Өткен мерзiмде ауданда 9257938 мың теңгенiң өнiмi өндiрiлiп, нақты көлем индексi 103, 1 пайызды құрады. Cонымен қатар, өңдеу өнеркəсiбiнде 1949494 мың теңгенiң өнiмi өңделiп, нақты көлем индексi 102, 4 пайызды көрсеттi.

«Үдемелі индустриялық-инновациялық даму» бағдарламасы аясында 2 түйе сүтiн өң деу цехы, 1 автокөлiктерге арналған хи-мия лық өнiмдер шығаратын цех жұмыс iстеу де. Cарыкөл елдi мекенiндегi «Алтын-Дария» ШҚ 50 гектар жерге тоған жасап, шабақтар жiбердi. Бұдан бөлек бау-бақша егiп, демалыс аймағын ашпақ. «Отырар-Дəн» ЖШC жүгерi сақтау жəне кептiру зауытын iске қосты. «Бақытжан» ЖК құс фабрикасын ашты. «Ақ мерген» ЖШC қамыстан құрылыс материалдарын шығаратын цех, «Тəжiбай-құрылыс» ЖШC ағаш өңдеу цехын таяу арада iске қоспақ. «Балық-Ақ Шығанақ» ЖШC балық шаруашылығын қолға алды.

Отырар ауданы бойынша 38 елді мекеннің бүгінгі таңда 24 елді мекені ауызсу құбыры, 6 елді мекені теміржол басқармасының бөлім-шелері арқылы, 8 елді мекені құдық жəне ұңғы суын пайдаланады.

Бүгінгі таңда аудан бойынша ауызсумен қамтылу 89, 5%.

Алдағы уақытта Арыс, Көксарай ауыл-дары ның ауызсу құрылыс жұмыстары жүр-гізіл геннен кейін аудан бойынша ауыз-су жүйе сімен қамтылған тұрғындар 93, 5 пайызға же тетін болады. Сонымен қатар, Шəуілдір ауы лы ның ауызсу жүйесі пайда-лануға беріліп отыр.

Отырар ауданын газбен қамтамасыз ете тін №17 АГРС құрылысына жобалық-сметалық құжаттары жасалып, 2015 жылға облыс тық бюджеттен 1 млрд. теңге қаржы қарал ды. Бүгінгі таңда 17 шақырым газ құбыры қы-сымдаудан тексеріліп, жұмыс жү ріп жатыр.

Қазір Сырдария өзенінің бойынан жаңа жерлерді игеру, жаңа жұмыс орындарын ашу қолға алынып отыр. Бұл айтылғанның бəрі – өткен жылдармен салыстырғанда, ілгерілеу нышанының игі белгісі.

Шын мəнінде, тəуелсіздік нұрына бөлен-ген бүгінгі Отырар – жаңарған өркендеген Отырар. Ел тəуелсіздігі о тырарлықтардың бойына қуат, ойына шырақ беріп, ілгері мақсатқа жетелей түсті. Рухани бастауларына қайта оралтты.

Оңтүстік Қазақстан облысы.

Төл тарихымызға үңілсек, Отырарда өзге өңірлерде жоқ үш ерекшелік бар. Біріншіден, Отырар əлемге əйгілі Əбу Насыр Мұхаммед бастаған 30 əл-Фарабидің туған жері, екіншіден, мұнда мұсылман əлемінің ардақтысы, Ахмет Ясауидің ұстазы Арыстан баб жерленген, үшіншіден, небір археологиялық олжалардың отаны. Осылайша Отырар ауданы өзінің ежелден келе жатқан тарихи-мəдени орындарының көптiгiмен ерекшеленедi. Аумағы 18070 шаршы шақырымды алып жатқан бұл өңірде 54200 халық, 42 елді мекен, 13 ауыл округі бар. Оңтүстік Қазақстан облысының батысында орналасқан. Батысында Қызылорда облысымен, шығысы мен солтүстік-шығысында Ордабасы, Арыс ауданымен, оңтүстігінде Шардара ауданы, сол түс тігінде Түркістан аудандарымен шектеседі. Орталығы – Шəуілдір ауылы.

Тəуелсіздік шапаєатына бґленген

Туризмді тїзесек, тірлік оѕаладыОтырар ауданының негізгі бағытының бірі

ретін де туризмді дамытуға тиіспіз. «Арыстан бабқа түне, Əзірет Сұлтаннан тіле» деген ел арасын да сөз қалған. Бұл аймаққа жер-жерден, Орталық Азия дан мұсылмандар лек-легімен келеді. Бір жылда Отырар арқылы Түркістанға жеті жүз мыңдай турист барып-ты. Ертең «ЭКСПО» бар, басқа да халық аралық ша-ралар бар елімізде өтетін. Міне, сол жыл дары саяхат-шылар миллиондап келеді деп кү тілуде. Ал солардың

ең құрығанда жартысы жүз доллардан тастаса, елу миллион доллар болады. Бұл дегеніңіз, 13 миллиард теңге. Кө ріп тұрғанымыздай, тек туризмді дамыту арқылы халықтың əл-ауқа тын, экономикасын көтеруге болады. Осыған айрықша көңіл бөлуге тиіспіз.

Рас, соңғы жылдары бұл өңірде көптеген тірліктер істелді. Шəуіл-дір қала тектес ауылға айналды. Кəсіпкерлері де баршылық. Халқы нарықтық заманға үйренді. Енді руханияты мен тарихын ұлықтауға көңіл бөлуіміз керек. Өйткені, Отырар – зерттелмеген өркениет.

Қуаныш АЙТАХАНОВ, Парламент Сенатының депутаты.

Таєылымды шежіреБала кезгі сезімімді арбап алатын Отырар

төбенің сұсы бөлек еді. Ол жаныңды түршіктірер неше алуан аңыз-хикаят арқалап тұратын. Оның қойнау-қатпарлары мың бір түн хикаяларын шертетіндей. Ойын баласы абайламай кешкі қаракөлеңкеге ілігіп қалғанын байқай сала тұла бойы түршігіп, үрейлене түсіп, үйді-үйімізге жөңкілетінбіз. Өйткені, күні бойы үнсіздік құшағында жатқан көне Отырар кешкілік мезгілде бірден оянып, сөйлей бастағандай əсер ететін. Тіпті, төбені жайлаған тас кесектері қозғалақтап, төсінде көктеген тал, теректері мен неше алуан шөп əлемі шерлі тарихты шерте бастайтындай сыпсыңдап, сусылдай жөнелетін.

Ол кездегі, яғни біз мектепте оқып жүрген тұстағы Отырар та-рихы оқытылмайтын, тіпті, тұңғиық болатын.

Отырар топырағы – тұнған тарих. Бір Отырар өлкесінің өзін де кезінде қала болған 132 төбе, төбешік бар. Ақылман ата-бабалары-мыздың сол замандағы қала салу қағидалары бүгінгі ұрпаққа үлгі.

Өмірзақ АЙТБАЙҰЛЫ,Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамының

президенті, ҚР ҰҒА академигі.

Ґркендеген Отырар – кґне ґркениет ордасы

Суреттерді түсірген Береке СЕЙІТЖАППАР .

Атамекен

23 қазан 2015 жыл www.egemen.kz 11Барлық конкурсқа қатысушыларға қойылатын жалпы

біліктілік талаптары:С-1 санаты үшін: жоғары білім; мемлекеттік қызмет өтілі

бес жылдан кем емес, оның ішінде мемлекеттік органдарда басшылық немесе өзге лауазымдарда бір жылдан кем емес; жоғары білім бағдарламалары бойынша шетелдің жоғары оқу орындарында Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комиссия бекітетін басым мамандықтар бойын ша оқуды аяқтаған жағдайда мемлекеттік қызмет өтілі төрт жылдан кем емес, оның ішінде мемлекеттік органдарда басшылық немесе өзге лауазымдарда бір жылдан кем емес; мемлекеттік органдарда басшылық немесе өзге лауазымдарда мемлекеттік қызмет өтілі үш жылдан кем емес; осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағыттарына сəйкес сала-ларда алты жылдан кем емес, оның ішінде ұйымдардың басшы-лары жəне олардың орынбасарлары лауазымдарында жұмыс өтілі екі жылдан кем емес; жоғары оқу орнынан кейінгі білім бағдарламалары бойынша мемлекеттік тапсырыс негізінде Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы білім беру ұйымдарында немесе шетелдің жоғары оқу орындарында Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комис-сия бекітетін басым мамандықтар бойынша оқуды аяқтаған жағдайда үш жылдан кем емес, оның ішінде мемлекеттік ор-гандарда басшылық немесе өзге лауазымдарда мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес; ғылыми дəрежесі болған жағдайда осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағыттарына сəйкес салаларда жұмыс өтілі үш жылдан кем емес.

С-4 санаты үшін: жоғары білім; мемлекеттік қызмет өтілі екі жылдан кем емес; осы санаттағы нақты лауазымның функ-ционалды бағытына сəйкес салаларда жұмыс өтілі үш жылдан кем емес; жоғары немесе жоғары оқу орындарынан кейінгі оқу бағдарламалары бойынша Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы білім беру ұйымдарында мемлекеттік тапсырыс негізінде немесе шетелдің жоғары оқу орындарында Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комис-сия бекітетін басым мамандықтар бойынша оқуды аяқтауы; ғылыми дəрежесінің болуы.

С-5 санаты үшін: жоғары білім; жұмыс тəжірибесі талап етілмейді.

С-О-3 санаты үшін: жоғары білім; мемлекеттік қызмет өтілі екі жылдан кем емес; мемлекеттік органдарда басшылық немесе өзге лауазымдарда жұмыс өтілі бір жылдан кем емес; осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда жұмыс өтілі үш жылдан кем емес, оның ішінде басшылық лауазымдарда бір жылдан кем емес; жоғары оқу орындарынан кейінгі оқу бағдарламалары бойын ша Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы білім беру ұйымдарында мемлекеттік тапсырыс негізінде немесе шетелдің жоғары оқу орындарында Шетелде кадрлар да-ярлау жөніндегі республикалық комиссия бекітетін басым мамандықтар бойынша оқуды аяқтауы; ғылыми дəрежесінің болуы.

C-О-4 санаты үшін: жоғары білім; мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес; осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда жұмыс өтілі екі жылдан кем емес; жоғары оқу орындарынан кейінгі оқу бағдарламалары бойынша Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы білім беру ұйымдарында мемлекеттік тапсырыс негізінде немесе шетелдің жоғары оқу орындарында Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комис-сия бекітетін басым мамандықтар бойынша оқуды аяқтауы; ғылыми дəрежесінің болуы; сот орындаушысына жұмыс тəжірибесі талаптары қолданылмайды;

C-O-5 санаты үшін: жоғары білім; жұмыс тəжірибесі талап етілмейді. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

C-O-6 санаты үшін: жоғары немесе ортадан кейінгі білім; жұмыс тəжірибесі талап етілмейді.

C-R-3 санаты үшін: жоғары білім; мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес; осы санаттағы нақты лауазымның функ-ционалды бағытына сəйкес салаларда жұмыс өтілі екі жылдан кем емес; жоғары немесе жоғары оқу орындарынан кейінгі білім бағдарламалары бойынша Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы білім беру ұйымдарында мемлекеттік тапсырыс негізінде немесе шетелдің жоғары оқу орындарында Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комис-сия бекітетін басым мамандықтар бойынша оқуды аяқтауы; ғылыми дəрежесінің болуы.

C-R-4 санаты үшін: жоғары білім; жұмыс тəжірибесі талап етілмейді. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

C-R-5 санаты үшін: жоғары немесе ортадан кейінгі білім; жұмыс тəжірибесі талап етілмейді.

«Мемлекеттік əкімшілік лауазымдарының санаттары-на үлгілік біліктілік талаптарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері агенттігі төрағасы бірінші орынбасарының 2008 жылғы 9 қаңтардағы № 02-01-02/5 бұйрығымен бекітілген (Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінде 2008 жылы 10 қаңтарда № 5084 тіркелген).

Мемлекеттік əкімшілік қызметшілердің лауазымдық жалақысы

СанатЕңбек сіңірген

жылдарына бай-ланысты Санат

Еңбек сіңірген жылдарына бай-

ланыстыmin max min max

С-1 175533 237033 C-O-5 64063 86485C-4 106344 143501 C-O-6 57656 78157С-5 80078 108266 C-R-3 74313 99938

С-О-3 94813 128126 C-R-4 56375 76235С-О-4 84563 114032 C-R-5 49969 67906

І. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика минис-трлігі Табиғи монополияларды реттеу жəне бəсекелестікті қорғау комитетінің Оңтүстік Қазақстан облысы бойын-ша департаменті, 160011, Шымкент қаласы, Тəуке хан даңғылы, 82-үй, 2-қабат, анықтама үшін телефон: (87252) 54-91-41, электронды мекенжай: kadry.uko_kremzk@economy.gov.kz, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды:

1. Талдау жəне ұйымдастыру жұмысы бөлімінің бас ма-маны, С-О-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: БАҚ-та пайдалану үшін ақпараттық-талдамалық материалдарды дайындау; басшылықтың азаматтарды қабылдауын ұйымдастыру; департаменттің бақылауға алынған құжаттарының, сонымен қатар бұйрықтар, комитет пен департамент басшылығының тапсырмалары мен шешімдерінің уақтылы орындалуына бақылауды жүзеге асыру; бөлімнің жəне басқа құрылымдық бөлімшелердегі жеке жəне заңды тұлғалар өтініштерінің орындалуына бақылауды жүзеге асыру; бөлімнің жəне басқа құрылымдық бөлімшелердегі жеке жəне заңды тұлғалар өтініштерінің орындалуына бақылауды жүзеге асыру; бақылауға арналған құжаттарды құрылымдық бөлімшелердің орындауына бақылауды жүзеге асыру; өткізілетін іс-шараларды (конференциялар, брифингтер, семинарлар, жиналыстар, «дөңгелек үстелдер» жəне басқа да іс-шаралар), өткізілетін тыңдауларды ұйымдастыруды қамтамасыз ету, бұқаралық ақпарат құралдарымен жұмыс жүргізу; іс жүргізуде мемлекеттік тілде жүргізуді жақсарту жұмыстарын ұйымдастыру; департаменттің қызметтері ту-ралы ақпараттарды дайындау жəне веб-сайтқа орналастыру; заңнамада көзделген басқа да функцияларды жүзеге асыру.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жо ғары білім: заңгер, экономист, қаржыгер; тестілеу бағ-дарламасына сəйкес нормативтік-құқықтық актілерді білу. Осы санаттағы нақты лауазымның мамандығына сəйкес келетін салалардағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілерін білу, «Қазақстан-2050»: Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағытын білу. Word, Excel, E-mail, Internet бағдарламаларымен компьютерде жұмыс істей білу.

II. Казақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мем-лекеттік кірістер комитетінің Шығыс Қазақстан облы-сы бойынша мемлекеттік кірістер департаменті, 070004, Өскемен қаласы, Пермитин көшесі, 27-үй, анықтама теле-фоны: 8(7232) 24-46-25, 24-48-68, 24-22-84 факс: 8(7232) 24-46-25, 24-22-84, электронды мекенжайы: taxeast@mgd.kz, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды:

1. Шығыс Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кіріс тер департаментінің аудит басқармасы №3 аудит бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: салық төлеушілерге салықтық тексерулер жүргізу; əкімшілік іс қозғау кезінде əкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізу; салықтық тексеру нəтижесі бойынша хабарламаға түскен шағымды қарауға қатысу жəне сот органдары мен өзге де мемлекеттік органда-ры алдында мемлекеттік кірістер департаментінің мүддесін

қорғау; салықтық тексеру нəтижесі бойынша қосымша есеп-телген сомалар мен əкімшілік айыппұл сомаларының толық жəне уақтылы өндірілуін қамтамасыз ету.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономика жəне бизнес саласында. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда экономи-ка жəне бизнес саласында ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

2. Шығыс Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кірістер департаментінің аудит басқармасы пост-кедендік бақылау бөлімінің жетекші маманы (С-О-6 санаты, 1 бір-лік, уақытша негізгі қызметкердің бала күтіміне арналған демалыс мерзіміне – 2017 жылдың 7 қазанына дейін).

Функционалды міндеттері: тауар жəне көлік құралдары шығарылғаннан кейін сыртқы экономикалық қызметті реттейтін кеден жəне салық заңнамасын жəне басқа да нормативтік-құқықтық актілерді сақтауды бақылауды жүзеге асырады.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқық (заңтану, құқық қорғау қызметі, кеден ісі) немесе экономика жəне бизнес саласында немесе ортадан кейінгі білім: құқық (заңтану, құқық қорғау қызметі, кеден ісі) немесе экономика жəне бизнес саласында.

3. Шығыс Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кі-рістер департаментінің жанама салықтарды əкім шілендіру басқармасы №1 ҚҚС əкімшілендіру бөлімінің бас маманы (С-О-5 санаты, 1 бірлік, уақытша негізгі қызметкердің бала күтіміне арналған демалыс мерзіміне – 2018 жылдың 29 қаңтарына дейін).

Функционалды міндеттері: ҚҚС əкімшілендіру бойын-ша бақылауды жүзеге асыру, ҚҚС бюджетке түсуі болжам бағасын орындалуына талдау істеу, артық төленген сомалар-мен жұмыс істеу жəне бюджетке қосымша резерв анықтау шараларын қолдану; ҚҚС бойынша тақырыптық тексеруге қатысу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономика жəне бизнес саласында. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда экономи-ка жəне бизнес саласында ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

4. Шығыс Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кіріс тер департаментінің жанама салықтарды əкім-шілендіру басқармасы №1 ҚҚС əкімшілендіру бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: ҚҚС əкімшілендіру бойынша бақылауды жүзеге асыру, ҚҚС бюжетке түсуі болжам бағасын орындалуына талдау істеу, артық төленген сомалармен жұмыс істеу жəне бюджетке қосымша резерв анықтау шараларын қолдану; ҚҚС бойынша тақырыптық тексеруге қатысу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономика жəне бизнес саласында. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда экономи-ка жəне бизнес саласында ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

5. Шығыс Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кірістер департаментінің борыштармен жұмыс басқармасы мəжбүрлеп өндіріп алу бөлімінің бас маманы, С-О-5 сана-ты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: жұмыстың алдыңғы ба-ғыттарын сұрыптау жəне мəжбүрлеу түріндегі шараларды қабылдау үшін салық төлеушілердің бюджетке берешектеріне талдау жүргізу; салық берешектерін өндіріп алу бойынша жəне жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті зейнетақы жарналары, əлеуметтік сақтандырудың мемлекеттік қорына əлеуметтік аударымдар бойынша берешектерді өндіріп алу шараларын уақытында жəне толық қолдану бойынша ШҚО бойынша мемлекеттік кірістер департаменті аумақтық бөлімшелерінің жұмыстарын үйлестіру мен бақылау.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономика жəне бизнес немесе құқық саласын-да. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда экономика жəне бизнес немесе құқық саласында ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

6. Шығыс Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кіріс тер департаментінің камералдық бақылау басқар-масы №2 камералдық бақылау бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 2 бірлік.

Функционалды міндеттері: ҚҚС (БДҚ АЖ ХШР) бойын ша камералдыққ бақылау нəтижесін өңдеу бойынша аумақтық мемлекеттік кірістер басқармаларының жұмысы мен автоматтандырылмаған камералдық бақылау нəтижесін бақылауды жүзеге асыру; тексеру жоспарына сəйкес аумақтық мемлекеттік кірістер басқармаларына тақырыптық тексерулер жүргізу; салық салу мəселесі бойынша бұқаралық-түсіндіру жұмыстарына қатысу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономика жəне бизнес саласында немесе техникалық (басқару жəне автоматтандыру, ақпараттық жүйелер (салалар бойынша), есептеу техникасы жəне бағдарламалық жасақтама, математикалық жəне компьютерлік үлгілеу). Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда экономика жəне бизнес саласында неме-се техникалық (басқару жəне автоматтандыру, ақпараттық жүйелер (салалар бойынша), есептеу техникасы жəне бағдарламалық жасақтама, математикалық жəне компьютерлік үлгілеу) ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

7. Шығыс Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кірістер департаментінің талдау жəне тəуекелдер басқар-масы тəуекелдер бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: тəуекелдермен басқару жүйесін қолданудың мониторингін жүргізу, тəуекел түр-лерінің жобаларын дамытуға қатысу, тəуекелдермен басқаруды таңдаулы бақылау шеңберіндегі мəселелер бойын ша департаменттің бөлімшелерімен қарым-қатынасты қамтамасыз ету, қызметтік нұсқауға сəйкес басқа функция-ларды жүзеге асыру.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономика жəне бизнес саласында. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды салаларда сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда экономи-ка жəне бизнес саласында ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

8. Шығыс Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кірістер департаменті заң басқармасының жетекші ма-маны, С-О-6 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: сот, құқықтық жəне басқа мемлекеттік органдарында берілген құзыретіне қарай ШҚО бойынша мемлекеттік кірістер департаментінің жəне оның аумақтық бөлімшелерінің мүддесін қорғау, ШҚО бойынша мемлекеттік кірістер департаментінің мүддесінде сот-шағым жұмысын жүргізу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқық саласында немесе ортадан кейінгі құқық саласында.

9. Шығыс Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кірістер департаменті ұйымдастыру-қаржы басқарма-сының ұйымдастыру бөлімінің жетекші маманы (С-О-6 санаты, 1 бірлік уақытша негізгі қызметкердің бала күтіміне арналған демалыс мерзіміне – 2017 жылдың 2 шілдесіне дейін).

Функционалды міндеттері: белгіленген есептілік уақытында құрастырып істеуды қамтамасыз ету; кіріс жəне шығыс корреспонденциясын тіркеуді жүзеге асыру; құжат айналымын қысқарту жəне құжаттармен жұмысты жетілдіру бойынша ұсыныстар енгізу; ШҚО бойынша мемлекеттік кірістер департаментінің құрылымдық бөлімшелеріндегі істерді қалыптастыру мен ресімдеудің дұрыстығына бақылауды жүзеге асыру; құжаттарды мұрағатқа дайындау мен өткізу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқық немесе экономика жəне бизнес немесе гуманитарлық білімі саласында немесе ортадан білімі кейінгі құқық немесе экономика жəне бизнес немесе гуманитарлық саласында.

10. Шығыс Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кірістер департаменті «Бақты» кеден бекетінің бас мама-ны, С-О-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: тауарларды кедендік тазарту жəне шығаруға байланысты кедендік шекара арқылы заңды жəне жеке тұлғалармен кедендік операцияларды істеу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқық немесе экономика жəне бизнес немесе

техникалық ғылымдар жəне технологиялар (радиотехника, электроника жəне телекоммуникация) саласында. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда құқық не-месе экономика жəне бизнес немесе техникалық ғылымдар жəне технологиялар (радиотехника, электроника жəне теле-коммуникация) саласында ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

11. Шығыс Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кірістер департаменті «Бақты» кеден бекетінің жетекші ма маны, С-О-6 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: тауарларды кедендік тазарту жəне шығаруға байланысты кедендік шекара арқылы заңды жəне жеке тұлғалармен кедендік операцияларды істеу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқық немесе экономика жəне бизнес немесе техникалық ғылымдар жəне технологиялар (радиотехника, электроника жəне телекоммуникация) жəне білім (орыс тілі жəне əдебиет) саласындағы немесе ортадан кейінгі білім: құқық немесе экономика жəне бизнес немесе техникалық ғылымдар жəне технологиялар (радиотехника, электроника жəне телекоммуникация) жəне білім (орыс тілі жəне əдебиет) саласында.

12. Шығыс Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кірістер департаменті «Майқапшағай» кеден бекетінің басшысы-басқарма басшысы, С-О-3 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: кеден бекеті қызметіне бас-шылық істейды жəне жалпы жұмысын ұйымдастырады. Тауарлар мен көлік құралдарын кедендік тазарту кезінде лауа-зымды тұлғалардың тыйым салулар мен шектеулерді, тарифті жəне тарифсіз шараларын реттеуді дұрыс қолдануын, тауар-ларды орналастыру кезінде кедендік ресімдеу шараларының сақталуын бақылайды; кеден заңнамасына сəйкес кеден бекетінің қызметкерлеріне жүктелген кедендік тазарту кезінде көлік құралдарының жəне тауарларды шығару мерзімінің, ке-ден құнын түзету мерзімін жəне басқа да құжаттарға шешімдер қабылдайды жəне уақытында орындалуын қадағалайды.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқық немесе экономика жəне бизнес сала-сында. Мемлекеттік қызмет өтілі екі жылдан кем емес; не-месе мемлекеттік органдарда басшылық немесе өзге лау-азымдарда жұмыс өтілі бір жылдан кем емес; немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда жұмыс өтілі үш жылдан кем емес; немесе жоғары оқу орындарынан кейінгі оқу бағдарламалары бойын ша Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы білім беру ұйымдарында мемлекеттік тапсырыс негізінде; не-месе шетелдің жоғары оқу орындарында Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комиссия бекітетін ба-сым мамандықтар бойынша оқуды аяқтауы; немесе ғылыми дəрежесінің болуы.

13. Абай ауданы бойынша мемлекеттік кірістер басқар-масы тіркеу, салық есептілігін қабылдау жəне өңдеу бөлі-мінің басшысы (С-R-3 санаты, 1 бірлік уақытша, негізгі қызметкердің жүктілігіне жəне босануына арналған дема-лысы мерзіміне – 2015 жылдың 18 желтоқсанына дейін).

Функционалды міндеттері: бөлім қызметіне жал-пы басшылық ету; бөлімге жүктелген мақсаттар мен мін-деттердің орындалуын қамтамасыз ету; бөлімінің белгіленген есептілігінің, жоғары органдарының тапсырмаларын сапалы жасалып, уақытында тапсырылуына бақылау істеу; бөлім құзырына енетін сұрақтар бойынша бұқаралық-түсіндіру жұмысын жүргізу мен қатысу; заңды жəне жеке тұлғалардың мəлімдемелерін мерзімінде жəне сапалы қаралуына бақылау істеу; лауазымдық нұсқаулыққа сəйкес басқа функцияларды жүзеге асыру.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талап-тар: жоғары экономикалық білім. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда жұмыс өтілі екі жылдан кем емес; жоғары немесе жоғары оқу орындарынан кейінгі білім бағдарламалары бойынша Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы білім беру ұйымдарында мемлекеттік тапсырыс негізінде неме-се шетелдің жоғары оқу орындарында Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комиссия бекітетін ба-сым мамандықтар бойынша оқуды аяқтауы немесе ғылыми дəрежесінің болуы; осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажет нормативтік-құқықтық актілерді білу.

14. Абай ауданы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы салық төлеушілермен жұмыс бөлімінің бас маманы, С-R-4 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: бекітілген салықтар мен басқа міндетті төлемдердің бюджетке толық түсуіне талдау жүргізу; салық есептілігіне камералдыққ бақылау жүргізу; салық міндеттемелерін мерзімінде жəне толық көлемде орындамаған салық төлеушілерге қатысты əкімшілік іс қозғау кезінде ма-териалдарды дайындау.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоға-ры экономикалық білім. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымының функ-ционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі экономикалық білімі барларға рұқсат етіледі.

15. Абай ауданы бойынша мемлекеттік кірістер басқар-масы салық төлеушілермен жұмыс бөлімінің жетекші ма-маны, С-R-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: бекітілген салықтар мен басқа міндетті төлемдердің бюджетке толық түсуіне талдау жүргізу; салық есептілігіне камералдық бақылау жүргізу; салық міндеттемелерін мерзімінде жəне толық көлемде орындамаған салық төлеушілерге қатысты əкімшілік іс қозғау кезінде ма-териалдарды дайындау.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары экономикалық білім немесе ортадан кейінгі эконо-микалық білім.

16. Бесқарағай ауданы бойынша мемлекеттiк кiріcтер басқар масы салық төлеушілермен жұмыс бөлімінің бас маманы, С-R-4 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: салықтық тексерулерді жүргізу (тақырыптық, қарсы, хронометражды зерттеулер) ұсынылған салық есеп нысандары бойынша камералдық бақылау жүргізу; жойылатын жеке кəсіпкерге құжаттық тек-серу жүргізу туралы салық өтінішін қабылдау; жойылу салық есептілігінің ұсынылуын тексеру.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономикалық (қаржы, қаржы жəне несие, қар жылық құқық, есеп жəне аудит, экономист жəне есеп). Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымының функционалды бағытына сəйкес бағыттарда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі экономикалық (қаржы, қаржы жəне несие, қаржылық құқық, есеп жəне аудит, экономист жəне есеп) білімі барларға рұқсат етіледі.

17. Бесқарағай ауданы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы тіркеу, салық есептілігін қабылдау жəне өңдеу бөлімінің бас маманы, С-R-4 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: бөлімге жүктелген бюджет-ке түсетін салықтық жəне басқа да міндетті төлемдердің толық түсуіне камералдық бақылау жəне талдау істеу; артық төлемдер бойынша іс-шаралар жүргізуді қамтамасыз ету; салық міндеттерін мерзімінде жəне толық орындамаған салық төлеушілерге қатысты əкімшілік іс қозғау кезінде материал-дарды дайындау; салық міндетін мерзімінде орындамаған салық төлеушілерге мерзімді жəне толық орындату тəсілдерін қамтамасыз етуге бақылауды жүзеге асыру.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономикалық (қаржы, қаржы жəне несие, қаржылық құқық, есеп жəне аудит, экономист жəне есеп). Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымының функционалды бағытына сəйкес бағыттарда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі экономикалық (қаржы, қаржы жəне несие, қаржылық құқық, есеп жəне аудит, экономист жəне есеп) білімі барларға рұқсат етіледі.

18. Өскемен қаласы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасының заңды бөлімінің бас маман-заңгері (С-R-4 санаты, 1 бірлік, уақытша, негізгі қызметкердің бала күтіміне арналған демалысы мерзіміне – 2017 жылдың 19 мамырына дейін).

Функционалды міндеттері: мекеме қызметінде заң-дылықтың орындалуын жүзеге асыру жəне құқықтық мүд-делерін қорғау; мекемеде даярланатын ережелер мен құқықтық актілер, нұсқаулықтар, бұйрықтар жобаларының заң талап-тарына сəйкестігін қадағалау; салықтық қарым-қатынастан туындайтын азаматтық, əкімшілік, қылмыстық істердің бірінші, екінші сот инстанциясына қатысу, басқарма мен салық төлеушілер арасында туындайтын дау материалдары бойынша құқықтық тұжырымдар даярлау.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқық саласында. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымының

функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда құқық саласында ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

19. Өскемен қаласы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы заңды тұлғалармен жұмыс бөлімінің бас мама-ны (С-R-4 санаты, 1 бірлік, уақытша, негізгі қызметкердің бала күтіміне арналған демалысы мерзіміне – 2016 жыл-дың 18 тамызына дейін).

Функционалды міндеттері: салық төлеушілерге каме-ралдық бақылау жүргізу; салық төлеушілердің салық міндеттемелерін орындауын қадағалау; қосымша резерв бойын ша жұмыс жүргізу, бөлім құзырына енетін сұрақтар бойынша бұқаралық-түсіндіру жұмысына қатысу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономикалық, қаржы, есеп жəне аудит, мемле-кеттік жəне жергілікті басқару, менеджмент немесе құқық саласында. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымының функционалды бағытына сəйкес бағыттарда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда экономикалық, қаржы, есеп жəне аудит, менеджмент немесе құқық саласында ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

20. Өскемен қаласы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы заңды тұлғалармен жұмыс бөлімінің жетекші маманы (С-R-5 санаты, 1 бірлік, уақытша, негізгі қызметкердің бала күтіміне арналған демалысы мерзіміне – 2017 жылдың 30 сəуіріне дейін).

Функционалды міндеттері: салық төлеушілерге камералдық бақылау жүргізу; салық төлеушілердің салық міндеттемелерін орындауын қадағалау; қосымша резерв бойын ша жұмыс жүргізу, бөлім құзырына енетін сұрақтар бойынша бұқаралық-түсіндіру жұмысына қатысу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономикалық, қаржы, есеп жəне аудит, мемлекеттік жəне жергілікті басқару, менеджмент немесе құқық саласында немесе ортадан кейінгі білім: экономикалық, қаржы, есеп жəне аудит, менеджмент немесе құқық саласында.

21. Өскемен қаласы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы ҚҚС əкімшілендіру бөлімінің бас маманы, С-R-4 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: қосылған құн салығын төлеу-шілерге камералдық бақылау жүргізу; қосымша резерв бойын-ша жұмыс жүргізу, бөлім құзырына енетін сұрақтар бойынша бұқаралық-түсіндіру жұмысына қатысу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономикалық, қаржы, есеп жəне аудит, мем-лекеттік жəне жергілікті басқару, менеджмент немесе құқық саласында. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымының функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда экономикалық, қаржы, есеп жəне аудит, менеджмент немесе құқық саласында ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

22. Өскемен қаласы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы ҚҚС əкімшілендіру бөлімінің бас маманы (С-R-4 санаты, 1 бірлік, уақытша, негізгі қызметкердің бала күтіміне арналған демалысы мерзіміне 2018 жылдың 09 мамырына дейін).

Функционалды міндеттері: қосылған құн салығын төлеушілерге камералдыққ бақылау жүргізу; қосымша резерв бойынша жұмыс жүргізу, бөлім құзырына енетін сұрақтар бойынша бұқаралық-түсіндіру жұмысына қатысу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономикалық, қаржы, есеп жəне аудит, мемлекеттік жəне жергілікті басқару, менеджмент немесе құқық саласында. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымының функционал-ды бағытына сəйкес бағыттарда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда экономикалық, қаржы, есеп жəне аудит, менеджмент немесе құқық саласында ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

23. Өскемен қаласы бойынша мемлекеттік кірістер басқар масы ақпаратты қабылдау жəне беру орталығы бөлімінің жетекші маманы, С-R-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: салық төлеушілерге салықтық қызмет көрсетуді мерзімінде жəне сапалы көрсетуді жүзеге асыру; салық органдарындағы ақпаратты қабылдау жəне өңдеу орталықтарының жұмысы ережесінде белгіленген тəртіпке сəйкес ақпараттарды өңдеу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономикалық, қаржы, есеп жəне аудит, мем лекеттік жəне жергілікті басқару, менеджмент немесе техникалық (автоматтандыру жəне басқару, есептеу техни-касы жəне бағдарламалық қамтамасыз ету, ақпараттық жүйе, математикалық жəне компьютерлік үлгілеу); немесе ортадан кейінгі экономикалық, қаржы, есеп жəне аудит, менеджмент немесе техникалық (автоматтандыру жəне басқару, есептеу техникасы жəне бағдарламалық қамтамасыз ету, ақпараттық жүйе).

24. Өскемен қаласы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы мəжбүрлеп өндіру жəне дəрменсіз борыш-керлермен жұмыс бөлімінің бас маманы (С-R-4 санаты, 1 бірлік, уақытша, негізгі қызметкердің бала күтіміне ар налған демалысы мерзіміне – 2016 жылдың 25 тамы-зына дейін).

Функционалды міндеттері: салық міндеттемелерін мерзімінде орындамаған салық төлеушілердің салық берешегін, міндетті зейнетақы жарналары, міндетті зейнетақы жарналары мен əлеуметтік аударымдар бойынша берешегін мəжбүрлеп өндіруді қамтамасыз ету əдістері бойынша толық жəне мерзімінде шара қолдану.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономикалық, қаржы, есеп жəне аудит, мемлекеттік жəне жергілікті басқару, менеджмент немесе құқық саласында. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымының функционал-ды бағытына сəйкес бағыттарда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда экономикалық, қаржы, есеп жəне аудит, менеджмент немесе құқық саласында ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

25. Өскемен қаласы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы мəжбүрлеп өндіру жəне дəрменсіз борышкер-лермен жұмыс бөлімінің бас маманы (С-R-4 санаты, 1 бірлік, уақытша, негізгі қызметкердің бала күтіміне арнал-ған демалысы мерзіміне – 2016 жылдың 9 қаңтарына дейін).

Функционалды міндеттері: салық міндеттемелерін мерзімінде орындамаған салық төлеушілердің салық берешегін, міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кəсіптік зейнетақы жарналары мен əлеуметтік аударымдар бойынша берешегін мəжбүрлеп өндіруді қамтамасыз ету əдістері бойын-ша толық жəне мерзімінде шара қолдану.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономикалық, қаржы, есеп жəне аудит, мемле-кеттік жəне жергілікті басқару, менеджмент немесе құқық саласында. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымының функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда экономикалық, қаржы, есеп жəне аудит, менеджмент немесе құқық саласында ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

26. Өскемен қаласы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы мəжбүрлеп өндіру жəне дəрменсіз борышкер-лермен жұмыс бөлімінің жетекші маманы, С-R-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: салық міндеттемелерін мерзімінде орындамаған салық төлеушілердің салық берешегін, міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кəсіптік зейнетақы жарналары мен əлеуметтік аударымдар бойынша берешегін мəжбүрлеп өндіруді қамтамасыз ету əдістері бойын-ша толық жəне мерзімінде шара қолдану.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономикалық, қаржы, есеп жəне аудит, мемлекеттік жəне жергілікті басқару, менеджмент немесе құқық саласында немесе ортадан кейінгі білімі экономикалық, қаржы, есеп жəне аудит, менеджмент немесе құқық саласында .

27. Өскемен қаласы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы салықтық бақылау бөлімінің жетекші мама-ны, С-R-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: салық төлеушілердің тара-луының оңайлатылған тəртібі бойынша қызметін тоқтату ту-ралы өтініші бойынша камералдыққ бақылау жүргізу; салық төлеушілердің салық міндеттемелерін орындауына салықтық бақылауды жүзеге асыру; салық заңнамасын сақтау мəселесі бойынша хронометраждық зерттеулер жүргізу жəне салықтық тексерулерді (тақырыптық, қарсы, рейдтік) жүзеге асыру.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономикалық, қаржы, есеп жəне аудит, мемле-кеттік жəне жергілікті басқару, менеджмент немесе ортадан кейінгі экономикалық, қаржы, есеп жəне аудит, менеджмент.

28. Риддер қаласы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы ақпараттарды қабылдау жəне өңдеу орталығы бөлі мінің бас маман-бағдарламашысы, С-R-4 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: салық төлеушілерге салықтық қызмет көрсетулерді мерзімінде жəне сапалы көрсетуді жүзеге асыру; салық органдарындағы ақпаратты қабылдау жəне өңдеу орталықтарының жұмысы ережесінде белгіленген тəртіпке сəйкес ақпараттарды өңдеу, жаңа бағдарламалық қамтамасыз етуді енгізу жəне қолданыстағы бағдарламалық қамтамасыз етуді сүйемелдеу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономикалық немесе техникалық (ақпаратты жүйе, қолданбалы математика, бағдарлама істеу). Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымының функционалды бағытына сəйкес бағыттарда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда экономикалық немесе техникалық (ақпаратты жүйе, қолданбалы математи-ка, бағдарлама істеу) ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

29. Шемонайха ауданы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы салық төлеушілермен жұмыс бөлімінің бас ма маны (С-R-4 санаты, 1 бірлік, уақытша, негізгі қызмет-кердің бала күтіміне арналған демалысы мерзіміне – 2017 жылдың 22 қарашасына дейін).

Функционалды міндеттері: салық есептілігіне камералдық бақылау жүргізу; Кеден одағы шеңберіндегі салықтардың толық түсуіне бақылауды жүзеге асыру; артық төлемдер бойынша іс-шаралар жүргізу жəне берешекті өндіру; бөлім құзырына енетін сұрақтар бойынша бұқаралық-түсіндіру жұмысына қатысу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономикалық немесе заңгерлік немесе кеден ісі. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда экономикалық немесе заңгерлік, немесе кеден ісі саласында ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

30. Шемонаиха ауданы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасының ақпараттарды қабылдау жəне өңдеу орта-лығы бөлімінің бас маманы (С-R-4 санаты, 1 бірлік, уақыт-ша, негізгі қызметкердің бала күтіміне арналған дем алысы мерзіміне – 2016 жылдың 29 тамызына дейін).

Функционалды міндеттері: салық төлеушілерге мерзімді жəне сапалы мемлекеттік қызмет көрсету, ақпараттарды қабылдау жəне өңдеу орталығы ережесіне сəйкес құжаттарды қабылдау, өңдеу жəне беру.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономикалық немесе техникалық (БАЖ, ЭЕМ, информа-тика, ақпараттық технологиялар, қолданбалы математика жəне т.б.). Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымының функционалды бағытына сəйкес бағыттарда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда экономикалық немесе техникалық (БАЖ, ЭЕМ, информатика, ақпараттық технологиялар, қолданбалы математика жəне т.б.) ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

31. Үржар ауданы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы талдау, есептеу, есептілік жəне ақпараттық тех нологиялар бөлімінің бас маманы (С-R-4 санаты, 1 бірлік, уақытша, негізгі қызметкердің жүктілігіне жəне бо сануына арналған демалысы мерзіміне – 2015 жылдың 25 қарашасына дейін).

Функционалды міндеттері: салық басқармасының ҚР БСАЖ бағдарламасында есеп жүргізу ережелеріне сəйкес салық төлеушілердің дербес шоттарын жүргізу; салықтар бо-йын ша анықталмаған түсімдерді өңдеу; банк құжаттарын тігу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономикалық. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымының функционалды бағытына сəйкес бағыттарда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі экономикалық білімі барларға рұқсат етіледі.

32. Үржар ауданы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы өндірістік емес төлемдерді жəне арнайы салық режімдерін əкімшілендеру бөлімінің жетекші маманы, С-R-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: арнайы салықтық режімдерін қолданатын жəне өндірістік емес төлемдер бойынша салық төлеушілермен салықтық міндеттемелерді орындауды қамтамасыз ету бойынша ұйымдастыру жұмыстарын жүргізу; салықтарды уақтылы жəне толық төлеуге бақылау істеу жəне қамтамасыз ету; салық төлеушілердің мониторингін жүргізу; уəкілетті органдармен бірлесе жұмыс істеу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары экономикалық білім немесе ортадан кейінгі эконо-микалық білім.

33. Курчатов қаласы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы салық төлеушілермен жұмыс бөлімінің жетек-ші маманы, С-R-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: бекітілген салықтар мен басқа міндетті төлемдердің бюджетке толық түсуіне талдау жүргізу; бекітілген салықтарды əкімшілендіру мен түсімнің қосымша қорын анықтау; салық төлеушілердің хронометраждық зерттеулері мен тақырыптық тексерулерді жүргізуге қатысу; салықтық есептіліктің камералдыққ бақылауын жүзеге асы-ру; салық міндеттерін мерзімінде немесе толық орындамаған салық төлеушілерге қатысты əкімшілік іс қозғау кезінде ма-териалдарды дайындау.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары экономикалық білім немесе ортадан кейінгі эконо-микалық білім.

34. Ұлан ауданы бойынша мемлекеттік кірістер бас-қармасы ұйымдастырушылық- құқықтық жұмыстар жəне өндіру бөлімінің бас маман-заңгері, С-R-4 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: қолданыстағы салық заң-намасының қолданылуына бақылау істеу; сот жəне басқа құқық қорғау органдарына материалдарды ресімдеу; əкімшілік айыппұлдарды дұрыс ресімдеу жəне сотқа уақтылы беруіне бақылауды жүзеге асыру; талаптық материалдарды өңдеу; сот жəне басқа органдарда мекеменің заңды мүдделері мен құқықтарын қорғау жəне ұсыну.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары заңгерлік білім. Мемлекеттік өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымының функционал-ды бағытына сəйкес бағыттарда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі заңгерлік білімі барларға рұқсат етіледі.

35. Глубокое ауданы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы ұйымдастырушылық-құқықтық жұмыстар жəне өндіру бөлімінің бас маманы (С-R-4 санаты, 1 бірлік, уақыт ша, негізгі қызметкердің жүктілігіне жəне босануы-на арналған демалысы мерзіміне – 2016 жылдың 13 қаң-тарына дейін).

Функционалды міндеттері: салық міндеттемелерін мерзімінде орындамаған салық төлеушілердің салық берешегiн, міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кəсіптік зейнетақы жарналары жəне əлеуметтiк аударымдар бойынша берешегiн мəжбүрлеп өндіруді қамтамасыз ету əдістерін салық төлеушілерге мерзімді жəне толық қолдану; артық төленген со-малармен жұмыс істеу жəне берешектерді өндіріп алу бойын-ша іс-шараларды жүргізу; салық міндеттемелерін мерзімінде жəне толық көлемде орындамаған салық төлеушілерге қатысты əкімшілік іс қозғау кезінде материалдарды дайындау; бөлім құзырына енетін сұрақтар бойынша бұқаралық-түсіндіру жұмысына қатысу; лауазымдық нұсқаулыққа сəйкес басқа функцияларды жүзеге асыру.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: заңгерлік немесе экономикалық. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымының функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі заңгерлік немесе экономикалық білімі барларға рұқсат етіледі.

36. Катонқарағай ауданы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы ұйымдастырушылық-құқықтық жұмыстар жəне өндіру бөлімінің бас маманы, (С-R-4 санаты, 1 бірлік, уақытша, негізгі қызметкердің бала күтіміне арналған дем алысы мерзіміне – 2016 жылдың 1 қаңтарына дейін).

Функционалды міндеттері: аудан бойынша түсетін төлемдердің күнделікті есебін жүргізу, бюджеттік жіктелім кодтары бойынша ағымдағы болжам істеу; жергілікті салықтар жəне ауылдық округтер бойынша жеке шоттарды жүргізу, салық төлеушілермен салыстырма жүргізу, салық төлеушілерге салыстыру актісі мен жеке шоттардың үзінді-көшірмелерін беру.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономикалық немесе заңгерлік. Мемлекеттік өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымының функционалды бағытына сəйкес бағыттарда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі экономикалық немесе заңгерлік білімі барларға рұқсат етіледі.

III. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті Оңтүстік Қазақстан облы-сы бойынша мемлекеттік кірістер департаментінің Мақта-арал ауданы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы, Оңтүстік Қазақстан облысы, Мақтаарал ауданы, Жетісай қаласы, Қожанов көшесі, №3, анықтама үшін телефон:

Бос мемлекеттік әкімшілік лауазымдарға орналасуға конкурс туралы хабарландыру

(Соңы 12-бетте).

23 қазан 2015 жылwww.egemen.kz128(725-34) 6-56-29, электронды мекенжайы: nal_mak@taxsouth.mgd.kz, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды:

1. Талдау, есептеу жəне есептілік бөлімінің бас маманы, C-R-4 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: бөлімнің жоспарындағы жəне орталықтандырылған тапсырмаларын орындау, салық төлеушілердің бет есептерін өзектілендіру, бюджетке түсетін мемлекеттік кірістердің түсімін макроэкономикалық көрсеткіштермен байланыстырып, талдау, ақпаратты жүйелердің жұмысын қамтамасыз ету.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономика, салық ісі, қаржы, бухгалтерлік есеп жəне аудит, бағдарламашы немесе заңгерлік мамандығы бойынша. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі. Қазақстан Республикасының заңдылықтары мен нормативті-құқықтық актілерін, Қазақстан Республикасының салық заңдылықтарын білу, қазіргі заманауи компьютер бағдарламаларымен жұмыс істей білу.

2. Ақпаратты өңдеу орталығы бөлімінің бас маманы, C-R-4 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: жеке кəсіпкерлердің жəне жеке тұлғалардың салық есептілігін қабылдап жəне өңдеуге қатысады. Жеке кəсіпкерлерді жəне жеке тұлғаларды салықтық есепке алу, мемлекеттік тіркеу куəліктерін дайындау жəне бақылау-кассалық аппараттарын тіркеп, есебін жүргізу. Уақтылы жəне сапалы түрде орталықтандырылған тапсырмаларын орындау.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономика, салық ісі, қаржы, бухгалтерлік есеп жəне аудит, бағдарламашы немесе заңгерлік мамандығы бойынша. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі. Қазақстан Республикасының заңдылықтары мен нормативтік-құқықтық актілерін, Қазақстан Республикасының салық заңдылықтарын білу, қазіргі заманауи компьютер бағдарламаларымен жұмыс істей білу.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мем-лекеттік кірістер комитеті Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кірістер департаментінің Бəйдібек ауданы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы, Оңтүстік Қазақстан облысы, Бəйдібек ауданы, Шаян ауылы, Бəйдібек Қарашаұлы көшесі, №87 анықтама үшін телефоны: 8(725-48) 2-19-09, электронды мекенжайы: buh_ bdb@taxsouth.mgd.kz, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды:

1. Өндіру жəне ұйымдастыру-құқықтық жұмыстар бөлімінің жетекші маманы, C-R-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: салық заңнамасынның сақталуын қамтамасыз ету; салық жəне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің толық түсуін қамтамасыз ету; салық жəне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер, міндетті зейнетақы жарналары жəне əлеуметтік аударымдар бойынша берешектерді жою бойынша іс-шараларды жүзеге асыру; мерзімінде орындалмаған салық міндеттемесін орындауды қамтамасыз ету тəсілдерін жəне салық берешегін мəжбүрлеп өндіріп алу шараларын жүзеге асыру; салық төлеушілердің салық міндеттемелерінің орындалуына бақылау істеу, функционалды міндеттерінің шеңберінде жоғары тұрған органның тапсырмаларын орындау; жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім немесе ортадан кейінгі білім: экономикалық немесе заңгерлік мамандықтар бойынша. Қазақстан Республикасының заңдылықтары мен нормативтік-құқықтық актілерін, салық заңдылықтарын білу, қазіргі заманауи компьютер бағдарламаларымен жұмыс істей білу.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемле-кеттік кірістер комитеті Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кірістер департаментінің Созақ ауданы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы, Оң-түс тік Қазақстан облысы, Созақ ауданы, Шолаққорған ауылы, Жібек жолы көшесі, №95, анықтама үшін телефоны: 8(725-46) 4-23-37, электронды мекенжайы: nds_suz@taxsouth.mgd.kz, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды:

1. Есептеу, талдау жəне ақпараттық технологиялар бөлімінің жетекші маманы, C-R-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: бөлімнің орталықтандырылған тапсырмаларын орындау, салық төлеушілердің бет есептерін өзектілендіру, бюджетке түсетін мемлекеттік кірістердің түсімін макроэкономикалық көрсеткіштермен байланыстырып, талдау, ақпараттық жүйелердің жұмысын қамтамасыз ету.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары немесе ортадан кейінгі білім: экономика, əлемдік экономика, есеп жəне аудит, салық ісі, қаржы немесе құқықтану мамандығы бойынша. Қазақстан Республикасының заңдылықтары мен нормативтік-құқықтық актілерін, Қазақстан Республикасының салық заңдылықтарын білу, қазіргі заманауи компьютер бағдарламаларымен жұмыс істей білу.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемле-кеттік кірістер комитеті Оңтүстік Қазақстан облысы бойын ша мемлекеттік кірістер департаментінің Түркістан қаласы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы, 161200, Оңтүстік Қазақстан облысы, Түркістан қаласы, Тəуке хан көшесі, №278В-үй, анықтама үшін телефоны: 8(725-33) 4-30-64, 4-30-74 электронды мекенжайы: nal_ turk@taxsouth.mqd.kz, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды:

1. Мəжбүрлеп өндіру бөлімінің жетекші маманы, C-R-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: салық төлеушілер арасында салық заңын жəне оған енгізілген өзгерістерді түсіндіру. Орталықтандырылған тапсырмаларды орындау, өзіне бекітілген салық түрлерінің жоспарын орындау, қадағалау. Салық кодексінің нормаларын сақтау, мерзімінде орындалмаған салық міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз ету, салық берешегін мəжбүрлеп өндіріп алу жұмыстарын жүргізу. Салық берешігін өндіру мақсатында мемлекеттік кірістер басқармасы шығарған өкімдер мен шешімдердің орындалуын қадағалау.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары немесе ортадан кейінгі білім: экономикалық, қаржы немесе заңгерлік, бухгалтерлік есеп жəне аудит, салық салу мамандығы бойынша. Қазақстан Республикасының заңдылықтары мен нормативткі-құқықтық актілерін, Қа-зақстан Республикасының салық заңдылықтарын білу, қазіргі заманауи компьютер бағдарламаларымен жұмыс істей білу.

2. Жеке тұлғалардың ақпаратын қабылдау жəне өңдеу ор талығы бөлімінің жетекші маманы, C-R-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: салық төлеушілер арасында салық заңын жəне оған енгізілген өзгерістерді түсіндіру. Орталықтандырылған тапсырмаларды орындау, өзіне бекітілген салық түрлерінің жоспарын орындау, қадағалау. Жеке тұлғалардың салық есептіліктерін қабылдау жəне өңдеу, жеке тұлғалардың салық есептіліктерін дер кезінде толыққанды тапсыруын қадағалау.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары немесе ортадан кейінгі білім: экономикалық, қаржы немесе заңгерлік, бухгалтерлік есеп жəне аудит, салық салу мамандығы бойынша. Қазақстан Республикасының заңдылықтары мен нормативтік-құқықтық актілерін, салық заңдылықтарын білу, Қазақстан Республикасының салық заңдылықтарын білу, қазіргі заманауи компьютер бағдарламаларымен жұмыс істей білу.

IV. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеу меттік даму министрлігі Медициналық қызметке ақы төлеу комитетінің «Астана қаласы бойынша департаменті» РММ, 010000, Астана қаласы, Есіл ауданы, Д.Қонаев көшесі, 12/1-үй, СК-14, анықтама үшін телефондары: (8 7172) 68-99-76, (8 7172) 68-96-76 жəне электронды мекен-жай: b.shilmenov@mzsr.gov.kz, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды:

1. Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көле-міне ақы төлеу бөлімінің бас маманы (С-О-5 санаты, 1 бірлік (уақытша негізгі қызметкердің оқу демалысында болуына байланысты 2017 жылғы 30 маусымға дейін).

Функционалды міндеттері: медициналық қызметті жеткізушілермен келісім істеуға қатысу; көрсетілген медициналық қызметтер үшін орындалған жұмыстар актілерін қалыптастыру; шығындардың экономикалық баптары бойынша ұсынылған шығыстарды бағалау жəне медициналық ұйымдарға экономикалық шара қолдану; медициналық қызметтерді берушілердің міндеттемелерін орындаулары бойынша есептемені қалыптастыру; тегін медициналық көмектің кепілді көлемін жоспарлау тиімділігін талдау жəне бағалау; тегін медициналық көмектің кепілді көлемі бойынша бюджетті уақтылы меңгеруді болжау.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес саласындағы

жоғары білім. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес саласындағы ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

2. Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемін көрсету көлемін бақылау бөлімінің бас маманы С-О-5 санаты, 2 бірлік (оның ішінде 1 бірлік, уақытша 2018 жылғы 13 тамызға дейін негізгі қызметкердің бала күту демалысында болуы кезеңіне).

Функционалды міндеттері: тегін медициналық көмектің кепілдік көлемін сараптауға қатысу; емделген аурулардың мəліметтері базасының сарапталуын үйлестіру; тегін медициналық көмектің кепілдік көлемінің ақаулары құрылымын талдау; тегін медициналық көмектің кепілді көлемін сараптау əдістемесін əзірлеу; медициналық ұйымдардың іс-əрекеті бойынша қорытынды нəтижелерінің статистикалық көрсеткіштері мен медициналық қызметтің сапасын бағалау индикаторларын мониторинг жүргізу арқылы бағалау; құзыреті шегінде денсаулық сақтау субъектілерінің медициналық қызмет көрсетулерін сараптау нəтижелері бойынша актілерді құрастыру; нормативтік-құқықтық актілерді əзірлеуге қатысу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: денсаулық сақтау жəне əлеуметтік қамтамасыз ету саласындағы жоғары білім. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда денсаулық сақтау жəне əлеуметтік қамтамасыз ету саласындағы ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

3. Персоналды басқару жөніндегі бас маман, С-О-5 са-наты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: департаменттің «Мемлекеттік қызмет туралы» Заңын, «Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі» іске асыруға байланысты қызметін жүзеге асы-ру; мемлекеттік қызметті дамыту жəне жетілдіру бойынша ұсыныстарды өңдеуге қатысу; еңбек тəртібін, кəсіби жəне қызметтік этика нормаларын сақталуын бақылау; кадрлар бойынша іс жүргізу, оның ішінде «Е-қызмет» персоналды басқару ақпараттық жүйесі арқылы; департаменттің кадр жұмысы бойынша есептерді уақтылы тапсыру; мемлекеттік қызметшілердің қайта даярлауын, біліктіліктілігін арттыру-ды ұйымдастыру; марапаттау материалдарын əзірлеу; пер-соналды басқару стратегиясын іске асыру; департаменттің кадрлар құрамын қалыптастыру жəне конкурс негізінде іріктеуді ұйымдастыру; департаментте кəсіби бейімделуге жағдай істеу жəне тəлімгерлікті ұйымдастыру; департаменттің кадр қажеттілігін талдау жəне жоспарлау, оның ішінде мамандықтар жəне біліктіліктер бойынша қамтамасыз ету.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: қызмет көрсету саласы (туризм), əлеуметтік ғылымдар, эконо-мика жəне бизнес; құқық (құқықтану) салаларындағы жоғары білім. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда қызмет көрсету саласы, əлеуметтік ғылымдар, эко-номика жəне бизнес, құқық салаларындағы ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

4. Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көле-міне ақы төлеу бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: бюджеттік өтінімдерді əзірлеу жəне ұсыну; салық заңнамасының сақталуын қамтамасыз ету; бухгалтерлік есепті жүргізу; қызмет берушілермен есеп айырысу; ТМҚ-ға қажетті мемлекеттік сатып алуды өткізу, ұйымдастыру, аппарат жұмысын қамтамасыз етуге арналған қызметтерді іске асыру жəне оларды есепке алу; «Қазынашылық-клиент» БК жұмысын жүргізу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес саласындағы жоғары білім. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес саласындағы ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеу-меттік даму министрлігі Медициналық қызметке ақы төлеу комитетінің «Ақтөбе облысы бойынша депар-таменті» РММ, 030000, Ақтөбе қаласы, М.Оспанов көшесі, 52/2, анықтама үшін телефондары: 8 (7132) 55-67-83, 8 (7132) 55-68-10, факс: 8 (7132) 55-67-89, электронды пош-та: d.dkomuaktobe@mzsr.gov.kz, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды:

1. Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көле-міне ақы төлеу бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: медициналық қызметті жеткізушілермен келісім жасауға қатысу, медициналық қызмет үшін нақты нəтижелері бойынша төлемақы жүргізу, тегін медициналық көмектің кепілді көлемін жоспарлау тиімділігін талдау жəне бағалау, тегін медициналық көмектің кепілді көлемі бойынша бюджетті уақтылы меңгеруді болжау, медициналық қызметті жеткізушілер арасында қаржыландыру көлемін қайта бөлуге қатысу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: экономикалық білім. Мемлекеттiк қызмет өтiлi бiр жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екi жылдан кем емес жұмыс өтiлi бар болған жағдайда ортадан кейiнгi экономикалық бiлiмi барларға рұқсат етiледi. Microsoft Offi ce компьютерлік бағдарламасын білу, Outlook Exspress. Internet Exsplorer электронды поштасымен жұмыс істей білу. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті нормативтік-құқықтық актілерді білуі.

V. Қазақстан Республикасы Инвестициялар жəне даму минис трлігінің Аэроғарыш комитеті (010000) Астана қаласы, Орынбор көшесі, 8-үй, Министрліктер үйі, 12-кіре-беріс, 3-қабат, 340-кабинет, анықтама үшін телефон: 8 (7172)74-24-52, электронды пошта: s.urkumbaieva@mid.gov.kz, s.esengeldinova@mid.gov.kz, «Б» корпусындағы бос мем лекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды:

1. Салалық сараптама басқармасының бас сарапшысы (С-4 санаты, 1 бірлік, негізгі қызметкердің бала күтіміне бай ланысты демалыс кезеңіне.).

Функционалды міндеттері: ғарыштық жүйелерді құру бойынша ғарыш қызметі саласындағы жобалардың (инвестициялық ұсыныстар, ТЭН, ҚЭН) материалдарына салалық сараптаманы жүзеге асыру; ғарыш қызметі саласындағы жобаларға салалық сараптаманы жүзеге асыру тəртібіне ұсыныстарды жəне кепілдемелерді əзірлеу; Қазақстан Республикасы үшін жасалатын ғарыш техникасы өндірісіне қажет мемлекеттік тапсырмалар тізіліміне ұсыныстар əзірлеу; ғарыш қызметін дамыту бойынша басым сипаттағы инвестициялық жобаларды іріктеуге ұсыныстар əзірлеу; ғарыш қызметін дамыту жобалары бойынша ұсыныстар əзірлеу; Қазақстан Республикасы ғарыш қызметінің дамуын болжауға жəне жағдайына талдау жүргізуге қатысу; ғарыш қызметi саласындағы аяқталған жобалар бойынша нəтижелердi қабылдау тəртібіне ұсыныстарды əзірлеу; ғарыштық жүйе лерді құру бойынша ғарыш қызметi саласындағы жобаларға (техникалық тапсырмалар) техникалық ерекшелікті дайындауға қатысу; анықтамаларды, ақпаратты, есептерді жəне материалдарды дайындау.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: техникалық ғылымдар жəне технологиялар (ғарыш техникасы жəне технологиялары; радиотехника, электроника жəне телекоммуникациялар; ұшатын аппараттар мен қозғалтқыштарды ұшуда пайдалану; ұшу аппараттарын басқару жүйесі; зымыран құрастыру; ғарышқа ұшу аппараттары жəне үдеткіш блоктар; зымыран жəне зымыран-ғарыштық кешенді жобалау, өндіру жəне пайдалану; зымыран қозғалтқыштарын жобалау; авиациялық қозғалқыштарды өндіру; авиациялық қару-жарақтың роботты техникалық жүйелері; ақпараттық-өлшеу техникасы жəне технологиялары; стандарттау, сертификаттау жəне метрология (салалар бойынша); авиациялық техника жəне технологиялар; көлік, көліктік техника жəне технологиялар; машина істеу; математикалық жəне компьютерлік модельдеу; есептеу техникасы жəне бағдарламалық қамтамасыз ету; ақпараттық жүйелер; автоматтандыру жəне басқару; геодезия жəне картография); жаратылыстану ғылымдары (ядролық физика); əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес (жобаларды басқару).

2. «Байқоңыр» кешенін жалға беру шарты басқарма-сының сарапшысы (С-5 санаты, 1 бірлік, негізгі қыз-меткердің оқу демалыс кезеңіне байланысты).

Функционалды міндеттері: «Байқоңыр» кешені жөніндегі Қазақстан-Ресей Үкіметаралық комиссиясын, оның қазақстандық бөлігінің жұмысын ұйымдастыруға қатысу; комиссия шешімдерінің, сондай-ақ оның қазақ-стандық бөлігінің кездесулер мен келіссөздер хаттамалары шешімдерінің орындалуына мониторинг жəне бақылауға қатысу; комиссия отырыстарының, басқа да кеңестердің, келіссөздердің хаттамалық-ұйымдастырушылық қамтамасыз етілуін жүзеге асырылуына қатысу; комиссия мəселелері бойынша Қазақстан Республикасының мемлекеттік

орган дарымен, ұйымдарымен жəне кəсіпорындармен өзара іс-қимыл істеу; «Байқоңыр» ғарыш айлағынан зымырандарды ұшыруға мониторингті іске асыру жəне зымырандарды ұшыру туралы Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарын хабардар ету; «Байқоңыр» кешенінің нысандарына кіру үшін жеке тұлғаларға кіру рұқсатнамасын ресімдеу бойынша жұ-мына қатысу; басқарманың іс қағаздарын жүргізу; басқар-маның жұмыс жоспарлары мен есептерін дайындауға қатысу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқық (құқықтану, халықаралық құқық, кеден істері) немесе гуманитарлық ғылымдар немесе (халықаралық қатынастар) немесе техникалық ғылымдар жəне технология (ғарыштық техника жəне технология).

3. Халықаралық ғарыш құқығы басқармасының бас сарапшысы (С-4 санаты, 1 бірлік, негізгі қызметкердің бала күтіміне байланысты демалыс кезеңіне).

Функционалды міндеттері: халықаралық шарттардың жобаларын əзірлеу, қол қоюға дайындау, құқықтық сараптама істеу; ғарыш қызметі саласындағы халықаралық шарттардың орындалуын мониторингілеуді жəне бақылауды жүзеге асыру; ғарыш қызметі саласында халықаралық ұйымдармен, ғарыш агенттіктерімен жəне шетел мемлекетінің компанияларымен əрекеттесу, соның ішінде жетекшілік ететін құқық мəселелері бойынша өзара əрекеттесуді қоса алғанда; ғарыш қызметі саласындағы Қазақстан Республикасының халықаралық ынтымақтастық мəселелері бойынша, соның ішінде ғарыш қызметі саласы бойынша халықаралық шарттарды əзірлеу; құзыреті шеңберінде ғарыш қызметі саласындағы шетел мемлекеттерімен ынтымақтастық мəселелері бойынша үкіметаралық комиссиялардың (комитеттер, одақтар) жұмысына қатысу; жетекшілік ететін мəселелер бойынша шетел мемлекеттерімен халықаралық ынтымақтастықты дамыту бойынша ұсыныстарды əзірлеуге қатысу; ғарыш қызметі саласындағы халықаралық-құқықтық мəселелер бойынша ынтымақтастық жөніндегі ақпараттық-талдамалық материалдарды əзірлеу; ғарыш қызметі саласындағы халықаралық ынтымақтастық мəселелері бойынша жұмыс топтарының жəне комиссиялардың жұмысына қатысу; ғарыш қызметі саласының құқықтық-шарттық базасын жетілдіру бойынша ұсыныстарды дайындау; басқарманың жұмыс жоспарлары мен есептерін дайындауға қатысу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқық (құқықтану, халықаралық құқық) немесе гуманитарлық ғылымдар немесе (халықаралық қатынастар) немесе техникалық ғылымдар жəне технология (ғарыштық техника жəне технология).

VI. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика минис-трлігі, 010000, Астана қ., Сол жағалау, Орынбор көшесі, 8-үй, «Министрліктер үйі» əкімшілік ғимараты, 7-кіре-беріс, анықтама телефондары: 8 (7172) 74-30-35, 74-38-72, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды:

1. Ішкі аудит департаментінің директоры, С-1 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: министрлікте жəне ведомстволық бағыныстағы ұйымдарда ішкі бақылауды, бағдарламалық құжаттар шеңберінде бөлінетін қаражатты министрліктің құрылымдық бөлімшелерінің тиімді жəне нəтижелі пайдалануына бақылауды жүзеге асыруды үйлестіру, тексеруді жүргізу; мемлекеттік органда, оның аумақтық бөлімшелерінде жəне ведомстволық бағыныстағы ұйымдарында қызметтің бағыттары бойынша басқару жүйесінің жұмыс істеуін бағалауды жүзеге асыруды үйлестіру, министрліктің стратегиялық жəне операциялық жоспарларының іске асырылуын бақылау; мемлекеттік қызметтер көрсету сапасына ішкі бақылау жүргізу; министрліктің құрылымдық бөлімшелерінің мемлекеттік қызметшілері жұмысының қызметіне талдау жүргізу.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: үлгілік біліктілік талаптарына сəйкес, əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес (экономика, қаржы, маркетинг, есеп жəне аудит) жəне/немесе құқық (құқықтану) мамандықтары бойынша жоғары білім.

VII. Қазақстан Республикасының Энергетика минис-трлігі Мұнай-газ кешеніндегі Экологиялық реттеу, бақы-лау жəне мемлекеттік инспекция комитетінің «Алматы об лысы бойынша экология департаменті» РММ, Алматы облысы, 040008, Талдықорған қаласы, Абай көшесі, 297-үй, анықтама телефоны: 8 (7282) 24 58 71, e-mail: almobl.eco@mail.ru, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды:

1. Экологиялық реттеу бөлімінің басшысы, С-О-4 са-наты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: бөлімнің жұмысын ұйым-дастыру, үйлестіру жəне басшылық ету. Кешенді, объективті жəне сапалы экологиялық сараптама жүргізуді қамтамасыз ету. Қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсаттарды беруді, есеп-ке алуды, күшін жоюды жəне қайта ресімдеуді қамтамасыз ету. Мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу үшін жəне қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсаттарды беру үшін құрылатын комиссиялардың жұмыстарын ұйымдастыру. Бөлімнің құзыреті шегінде жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштері мен арыздарын қарауды бақылау. Белгіленген үлгілер бойынша айлық, тоқсандық, жылдық есептерді уақтылы тапсырылуын қамтамасыз ету. Құзыреті шегінде басқа да қызметтерді жүзеге асыру. «Е-лицензиялау» мемлекеттік деректер қорымен жұмыс. Жергілікті жəне орталық атқарушы органдарымен, табиғат қорғау мекемелерімен үздіксіз жұмыс қатынасында болу. БЭҚАЖ «Lotus Notes» бағдарламасымен жұмыс. Қазақстан Республикасының заңдарына жəне депар-тамент пен бөлімнің ережесіне сəйкес басқа да міндеттерді жəне өкілеттіктерді жүзеге асыру.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары құқықтық білім құқық (құқықтану), техникалық ғылым дар жəне технология (тіршілік қауіпсіздігі жəне қоршаған ортаны қорғау, жаратылыстану ғылымдары (эко-логия), əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес (эко-номика).

VIII. Қазақстан Республикасының Энергетика минис-трлігі Мұнай-газ кешеніндегі Экологиялық реттеу, бақы-лау жəне мемлекеттік инспекция комитетінің «Астана қаласы бойынша экология департаменті» РММ, 010000 Астана қаласы, Ықылас Дүкенұлы көшесі, 23/1, анықтама телефондары: 8 (7172) 39-59-88, 39-59-78, факс 8 (7172) 22-62-74, e-mail: dep.eko.ast@mail.ru, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды:

1. Əкімшілік-қаржылық, кадрлық, құқықпен қамта-масыз ету бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: іс номенклатурасының жоба-сын əзірлеу; департаменттің кадрлық мəселелерін қарастыру; департамент бұйрықтарының жобасын дайындау тəртіптік, аттестаттау, конкурстық жəне кадрлық мəселелер бойын-ша өзге де комиссияларды ұйымдастыру; департаменттің ведомстволық мұрағатын жүргізу жəне белгіленген тəртіпте мұрағатқа тапсыру үшін істерді дайындау; тиісті мемлекеттік органдарға құзыреті шегінде тиісті есептер мене ақпараттарды дайындау жəне уақтылы ұсыну; департаменттің қаржылық құжаттарын жүргізу, соттарда департаменттің мүддесін ұсыну жəне қорғау; департаменттің қызметі мен табиғатты қорғау заңнамасының мəселелері жөнінде талап-арыздардың мате-риалдарын дайындау жəне сот органдарына жолдау; құзыреті шегінде басқа да қызметтерді жүзеге асыру.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: құқық, немесе əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне биз-нес немесе білім беру немесе техникалық ғылымдар жəне технологиялар немесе ауыл шаруашылығы ғылымдары не-месе қызмет көрсету немесе жаратылыстану ғылымдары не-месе гуманитарлық ғылымдары саласындағы жоғары білім, мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі Мұ-най-газ кешеніндегі Экологиялық реттеу, бақылау жəне мемле кеттік инспекция комитетінің «Батыс Қазақстан облысы бойынша экология департаменті» РММ, 090000, Батыс Қазақстан облысы, Орал қаласы, Л.Толстой көшесі, 59-үй, анықтама телефон: 8(7112) 51-51-95, факс: 8(7112) 51-29-81, e-mail: eco_zapad@mail.ru, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға кон-курс жариялайды:

1. Экологиялық реттеу бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсаттарды алу үшін өтінімдердің материалдарын қарау; кешенді, объективті жəне сапалы экологиялық сараптама-ны жүргізу, экологиялық сараптаманың қорытындыларын дайындау; бөлімнің құзыреті шегінде жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін уақтылы қарау; құзыреті шегінде басқа да қызметтерді жүзеге асыру.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары құқықтық білім, (құқықтану, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі) немесе əлеуметтік ғылымдары, эко-номика жəне бизнес (экономика, қаржы, мемлекеттік жəне жергілікті басқару, ауыл шаруашылығы өндірісінің экономист-ұйымдастырушысы) немесе білім беру (химия, биология, география, физика) немесе техникалық ғылымдар жəне

технология (биотехнология, геология жəне пайдалы қазба ке-норындарын барлау, тау-кен ісі, мұнай-газ ісі, геодезия жəне картография, құрылыс, органикалық заттардың химиялық технологиясы, бейорганикалық заттардың химиялық тех-нологиясы, қоршаған ортаны қорғау жəне өмір тіршілігінің қауіпсіздігі, ауыл шаруашылығын механикаландыру, ауыл шаруашылығы өндірісін автоматтандыру) немесе ауыл шаруашылығы ғылымдары (агрономия, балық шаруашылығы жəне кəсіптік балық аулау, су ресурстары жəне суды пайдала-ну, жерді мелиорациялау, баптау жəне қорғау, топырақтану жəне агрономия) немесе қызмет көрсету (жерге орналастыру) немесе жаратылыстану ғылымдары (экология, химия, био-логия, география, гидрология) саласындағы жоғары білім.

Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі Мұ-най-газ кешеніндегі Экологиялық реттеу, бақылау жəне мем лекеттік инспекция комитетінің «Павлодар облысы бойынша экология департаменті» РММ, 140000, Пав-лодар қаласы, Мир көшесі, 22-үй, анықтама телефоны (факсы): 8 (7182) 53-28-15 еmail: potuoos@rambler.ru, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды:

1. Мемлекеттік экологиялық бақылау бөлімінің бас маманы (қалалық, аудандық мемлекеттік экологиялық инспектор), С-О-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: құзыреті шегінде белгіленген тəртіпте бекітілген жоспарлар, кестелер, ұсыныстар жəне басқа құжаттар негізінде табиғат пайдаланушылармен экологиялық заңнамалардың сақталуына тексерістерді жүзеге асыру; құзыреті шегінде нормативтік-құқықтық актілердің жобасын əзірлеуге қатысу; перспективалы жəне ағымдағы жұмыс жоспарын əзірлеу; тексерістердің нəтижелері бой-ынша актілерді істеу, құзыреті шегінде бұзушылықтарды жою жөніндегі нұсқамаларды шығару; құзыреті шегінде əкімшілік істерді қозғау жəне қарау; шығындарды есеп-теу жəне экономикалық бағасын ұсыну; кінəлі тұлғаларды əкімшілік жəне қылмыстық жауапкершілікке тарту туралы материалдарды тиісті органдарға жолдау; қоршаған ортаның жағдайына əсер тигізетін табиғатты қорғау жəне өзге объектілерді пайдалануға қабылдау жөніндегі жұмыс жəне мемлекеттік комиссиялардың жұмысына қатысу; министрлік, комитет, департамент басшылығының хаттамалық тапсыр-маларын уақтылы жəне сапалы орындау; құзыреті шегінде есептер мен ақпараттарды тиісті органдарға уақтылы дайын-дау жəне ұсыну; белгіленген тəртіпте департамент мүддесін сотта, сондай-ақ басқа ұйымдарда ұсыну, соның ішінде қажетті құжаттардың дайындалуын қамтамасыз ету; де-партамент құзыреті шегінде жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау; мемлекеттік бақылау жəне қадағалау ту-ралы заңнамаға сəйкес жергілікті жерлерде субъектілердің қызметін тексеруді ұйымдастыру жəне қатысу; мемлекеттік бақылау жəне қадағалау туралы заңнамаға сəйкес жергілікті жерлерде субъектілердің қызметіне жүргізілген тексерістер туралы есептер дайындау, статистикалық есептерді жүргізу; рұқсаттар мен хабарламалар туралы заңнаманы бұзуды жою жөнінде шаралар қолдану; Қазақстан Республикасы заңнамалары талаптарының бұзылуы туралы уəкілетті жəне құқық қорғау органдарына материалдар əзірлеу; экологиялық заңнама талаптарын бұзу бойынша талаптарды дайындау мен сот ісіне қатысу; Е-лицензиялау мемлекеттік мəліметтер қорында жұмыс; қауіпті қалдықтар паспорттарын тіркеу бой-ынша мемлекеттік қызмет көрсету.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: құқық немесе əлеуметтік ғылымдары, экономика жəне бизнес немесе білім беру немесе техникалық ғылымдары жəне технология немесе гуманитарлық ғылымдары немесе ауыл шаруашылығы ғылымдары немесе қызмет көрсету немесе денсаулық сақтау жəне əлеуметтік қамтамасыз ету немесе ветеринария неме-се жаратылыстану ғылымдары саласындағы жоғары білім, мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі Мұ-най-газ кешеніндегі Экологиялық реттеу, бақылау жəне мем лекеттік инспекция комитетінің «Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша экология департаменті» РММ, 160013, Оңтүстік Қазақстан облысы, Шымкент қаласы, Əл-Фараби ауданы, Диваев көшесі, 110-үй, анықтама тел. (8 7252) 324730, 324322, факс: (8 725 2) 321567, еmail: ukode@mail.ru, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды:

1. Əкімшілік-қаржылық, кадрлық, құқықпен қамтамасыз ету бөлімінің басшысы, С-О-4 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: бөлімнің қызметіне басшылық ету жəне ұйымдастыру; құзыреті шегінде кадрлық мəселелерді қарастыру; департаменттің іс жүргізуіне бақылауды жəне мониторингті жүзеге асыру; заң жұмысын ұйымдастыру жəне жүргізу; департаменттің барлық бөлімдерімен есептілікті ұсынудағы бақылауды жүзеге асыру; департаменттің бюджеттік қаражатын дұрыс жоспарлауын жəне шығындалуын бақылау; құзыреті шегінде бюджеттік бағдарламалар мен тапсырыстарды дайындау бойынша жұмыстарды ұйымдастыру; бөлімнің бас мамандарымен функционалды міндеттерін уақтылы жəне сапалы орындалуына жəне олардың алмастырушылығына бақылауды жүзеге асыру; департамент бұйрықтарының дайындалуына жəне тиісті ресімделуіне бақылауды жүзеге асыру; бөлімнің құзыреті шегінде жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерінің уақтылы қаралауын қамтамасыз ету; құзыреті шегінде басқа да қызметтерді жүзеге асыру.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: құықтану саласындағы жоғары білім.

2. Мемлекеттік экологиялық бақылау бөлімінің басшы-сы, С-О-4 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: бөлімнің қызметіне басшылық ету жəне ұйымдастыру; құзыреті шегінде белгіленген тəртіпте бекітілген жоспарлар, кестелер, ұсыныстар жəне басқа құжаттар негізінде табиғат пайда-ланушылармен экологиялық заңнамалардың сақталуына тексерістерді жүзеге асыру; құзыреті шегінде тексеріс нəтижесі бойынша актілер істеу, орын алған бұзушылықтарды жою жөнінде нұсқама шығару; құзыреті шегінде əкімшілік істерді қозғау жəне қарау; шығындарды есептеу жəне экономикалық бағасын ұсыну; кінəлі тұлғаларды əкімшілік жəне қылмыстық жауапкершілікке тарту туралы мате-риалдарды тиісті органдарға жолдау; қоршаған ортаның жағдайына əсер тигізетін табиғатты қорғау жəне өзге объектілерді пайдалануға қабылдау жөніндегі жұмыс жəне мемлекеттік комиссиялардың жұмысына қатысу; мемлекеттік экологиялық бақылау жəне мұнай жəне газ саласындағы бақылау мəселелері бойынша нормативтік-құқықтық, нормативтік-əдістемелік актілердің жобаларын əзірлеуге қатысу; құзыреті шегінде белгіленген тəртіпте бекітілген жоспарлар мен кестелердің жəне басқа да заңды негіздерде комитеттің аумақтық органдарын тексеруді ұйымдастыру жəне оларға қатысу; белгіленген тəртіпте департамент мүддесін сотта, сондай-ақ басқа ұйымдарда ұсыну, соның ішінде қажетті құжаттардың дайындалуын қамтамасыз ету; комитет басшылығының тапсырмала-ры мен бақылаудағы тапсырмалардың уақтылы жəне са-палы орындалуын ұйымдастыру; департамент құзыреті шегінде жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау; лицензиаттардың лицензиялау шарттары мен ережелерін орындауына лицензиялық бақылауды жүзеге асыру бой-ынша жұмыстарды ұйымдастыру; мемлекеттік бақылау жəне қадағалау жəне рұқсаттар мен хабарламалар тура-лы заңнамаға сəйкес лицензиаттардың қызметін тексеруді ұйымдастыруды қамтамасыз ету; рұқсаттар мен хабарлама-лар туралы заңнаманың бұзылуын жою бойынша шаралар қабылдау; рұқсаттар мен хабарламалар туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын бұзу туралы құқық қорғау жəне уəкілетті органдарға материалдарды дайындау-ды қамтамасыз ету; құзыреті шегінде басқа да қызметтерді жүзеге асыру.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: эко-логия, техника (инженер-технолог, инженер-эколог, инженер-механик), құқықтану саласындағы жоғары білім.

IX. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика минис трлігінің Статистика комитеті Оңтүстік Қазақстан облы сының статистика департаменті, 160012, Шымкент қаласы, Желтоқсан көшесі, 30 а, анықтама үшін телефон: 8 (7252) 39-01-62, 8 (7252) 30-03-57, (факс), электронды ме-кенжай: zh.taizhanova@economy.gov.kz, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды:

1. Қызмет көрсету саласы статистикасы басқармасының жетекші маманы (С-О-6 санаты, 1 бірлік, уақытша, негізгі қызметкердің бала күтіміне байланысты демалыс кезеңіне – 01.07.2016 жылға дейін).

Функционалды міндеттері: статистикалық жұмыстар жос-парына сəйкес есеп нысандарын жинау жəне статистикалық бақылау əдіснамасына сəйкес алғашқы статистикалық деректерді бақылау. Қызмет көрсету саласы бойынша талда малық жəне статистикалық материалдарды дайындау. Электронды құжат айналымының бірыңғай жүйесінде жұмыс істей білу. Сапа менеджменті жүйесінің (СМЖ) талаптарына сəйкес құжаттар дайындау.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: cтатистика, экономика, қаржы, бухгалтер, есеп жəне аудит,

мемлекеттік жəне жергілікті басқару мамандықтары бой-ынша жоғары немесе ортадан кейінгі білім. Компьютерде жұмыс істей білу.

2. Кəсіпорындар қаржысының статистикасы басқар-масының жетекші маманы, (С-О-6 санаты, 1 бірлік, уақыт-ша, негізгі қызметкердің бала күтіміне байланысты дема-лыс кезеңіне 05.06.2018 жылға дейін).

Функционалды міндеттері: статистикалық жұмыстар жос-парына сəйкес есеп нысандарын жинау жəне статистикалық бақылау əдіснамасына сəйкес алғашқы статистикалық деректерді бақылау. Кəсіпорындар қаржысы бойынша талдамалық жəне статистикалық материалдарды дайындау. Электронды құжат айналымының бірыңғай жүйесінде жұмыс істей білу. Сапа менеджменті жүйесінің (СМЖ) талаптарына сəйкес құжаттар дайындау.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: статистика, экономика, бухгалтер, қаржы, есеп жəне аудит, мемлекеттік жəне жергілікті басқару, дүниежүзілік экономика мамандықтары бойынша жоғары немесе ортадан кейінгі білім. Компьютерде жұмыс істей білу.

3. Бəйдібек аудандық статистика басқармасының жетекші маманы (С-О-6 санаты, 1 бірлік, уақытша, негізгі қызметкердің бала күтіміне байланысты демалыс кезеңіне – 18.04.2016 жылға дейін).

Функционалды міндеттері: статистикалық жұмыстар жоспарына сəйкес есеп нысандарын жинау. Статистикалық есептілік нысандарын толтыру жөніндегі əдістемелік нұсқауларды орындау. Шаруашылық жəне шаруа (фермер) қожалықтарын есепке алу кітаптарындағы жазбалардың дəйектілігіне бақылау жүргізу. Сапа менеджменті жүйесінің (СМЖ) талаптарына сəйкес құжаттар дайындау.

Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: статистика, экономика, қаржы, бухгалтер, есеп жəне аудит, мемлекеттік жəне жергілікті басқару, информатика, агрономия мамандықтары бойынша жоғары немесе ортадан кейінгі білім. Компьютерде жұмыс істей білу.

Конкурсқа қатысу үшін қажетті құжаттар: 1) нысанға сəйкес өтініш; 2) 3х4 үлгідегі суретпен нысанға сəйкес толтырылған сауалнама; 3) бiлiмi туралы құжаттардың нотариалды куəландырылған көшiрмелерi; 4) еңбек қызметін растайтын құжаттың нотариалды куəландырылған көшiрмесi; 5) Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің 2010 жылғы 23 қарашадағы № 907 бұйрығымен бекітілген (Қазақстан Республикасының Нормативтік-құқықтық актілердің тізілімінде 2010 жылы 21 желтоқсанда № 6697 болып тіркелген) нысандағы денсаулығы туралы анықтама; 6) Қазақстан Республикасы азаматының жеке куəлігінің көшірмесі; 7) құжаттарды тапсыру сəтінде уəкілетті органмен белгіленген шекті мəннен төмен емес нəтижемен тестілеуден өткені туралы қолданыстағы сертификат (немесе куəландырылған нотариалды көшiрмесi).

Егер азамат еңбек қызметін жүзеге асырмаған жəне кон-курс жарияланған бос лауазым бойынша жұмыс өтілі талап етілмейтін жағдайларда 4) тармақшада көрсетілген құжатты ұсыну талап етілмейді. Құжаттардың толық емес пакетін ұсыну конкурс комиссиясының оларды қараудан бас тартуы үшін негіз болып табылады. Мемлекеттік қызметшілермен тапсырылатын 3) жəне 4) тармақшаларында көрсетілген құжаттарды олар жұмыс істейтін мемлекеттік органдардың персоналды басқару қызметі (кадр қызметі) куəландыра алады.

Азаматтар бiлiмiне, жұмыс тəжiрибесiне, кəсiби шеберлiгiне жəне беделіне қатысты (бiлiктiлiгiн арттыру, ғылыми дəрежелер мен атақтар берiлуi туралы құжаттардың көшiрмелерi, мiнездемелер, ұсынымдар, ғылыми жарияла-нымдар жəне өзге де олардың кəсіби қызметін, біліктілігін сипаттайтын мəліметтер) қосымша ақпараттарды бере ала-ды. Азаматтар жоғарыда аталған құжат тігілетін мұқабада орналастырылған құжаттарды қолма-қол тəртіпте немесе пошта арқылы құжаттарды қабылдау мерзiмiнде бере алады.

Азаматтар жоғарыда аталған құжаттарды хабарламада көрсетілген электронды пошта мекенжайына электрон-ды түрде бере алады. Конкурсқа қатысу үшін жоғарыда көрсетілген құжаттарды электронды пошта арқылы берген азаматтар құжаттардың түпнұсқасын əңгімелесу басталғанға дейін бір жұмыс күн бұрын кешіктірілмей береді. Жоғарыда аталған құжаттардың түпнұсқасы берілмеген жағдайда тұлға əңгімелесуден өтуге жіберілмейді.

Құжаттарды қабылдау мерзiмi конкурс өткiзу туралы хабар-ландыру соңғы жарияланған күнінен бастап 10 жұмыс күннің ішінде, көрсетілген мекенжай бойынша тиісті мемлекеттік органдарға тапсырылуы тиіс.

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Астана, Алматы, Атырау, Көкшетау, Павлодар, Тараз, Өскемен, Орал, Петропавл, Қостанай, Қызылорда, Қарағанды, Талдықорған, Ақтөбе, Ақтау жəне Шымкент қалаларындағы аймақтық тестілеу орталықтарында белгіленген тəртіппен өтеді.

Конкурс комиссиясы жұмысының ашықтылығы мен объективтілігін қамтамасыз ету үшін оның отырысына байқаушыларды қатыстыруға жол беріледі.

Конкурс комиссиясының отырысына байқаушылар ретінде Қазақстан Республикасы Парламентінің жəне барлық деңгейдегі мəслихат депутаттарының, Қазақстан Республикасы заңнамасында белгіленген тəртіпте аккредит-телген бұқаралық ақпарат құралдарының, басқа мемлекеттік органдардың, қоғамдық бірлестіктердің (үкіметтік емес ұйымдардың), коммерциялық ұйымдардың жəне саяси партиялардың өкілдері, уəкілетті органның қызметкерлері қатыса алады.

Байқаушы ретінде конкурс комиссиясының отырысына қатысу үшін тұлғалар əңгімелесу басталуына 1 жұмыс күні қалғанға дейін кешіктірмей персоналды басқару қызметіне (кадр қызметіне) тіркеледі. Тіркелу үшін тұлғалар пер-соналды басқару қызметіне (кадр қызметіне) жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін, ұйымдарға тиесілілігін растайтын құжаттардың түпнұсқасын немесе көшірмелерін ұсынады.

Мемлекеттiк органның басшысының (жауапты хатшы-сының) келісімі бойынша конкурс комиссиясының оты-рысына сарапшылардың қатыстырылуына жол беріледі. Сарапшы ретінде конкурс жариялаған мемлекеттік органның қызметкері болып табылмайтын, бос лауазымның функцио-налды бағыттарына сəйкес салаларда жұмыс тəжірибесі бар тұлғалар, сондай-ақ персоналды іріктеу жəне жоғарылату бой-ынша мамандар, басқа мемлекеттік органдардың мемлекеттік қызметшілері, Қазақстан Республикасының Парламент жəне мəслихат депутаттары қатыса алады.

Бос мемлекеттік əкімшілік лауазымдарға орналасуға үміткерлерге арналған тестілеу бағдарламасы:

С-1, C-О-3 cанаттары үшін: мемлекеттік тілді білуге тест (20 тапсырма); логикалық тест (10 тапсырма); Қазақстан Республикасының заңнамасын білуге арналған тестке Қазақстан Республикасының Конституциясын (15 сұрақ), «Қазақстан Республикасының Президенті туралы» (15 сұрақ), «Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы» (15 сұрақ) Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдарын, «Мемлекеттік қызмет туралы» (15 сұрақ), «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» (15 сұрақ), «Əкімшілік рəсімдер туралы» (15 сұрақ), «Нормативтік-құқықтық актілер туралы» (15 сұрақ), «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қарау тəртiбi туралы» (15 сұрақ), «Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» (15 сұрақ) Қазақстан Республикасының заңдарын бiлуге арналған тест сұрақтары кiредi.

С-4, С-5, С-О-4, C-O-5, С-О-6, C-R-3, С-R-4, cанаттары үшін: мемлекеттік тілді білуге тест (20 тапсырма); логикалық тест (10 тапсырма); Қазақстан Республикасының заңнамасын білуге арналған тестке Қазақстан Республикасының Конституциясын (15 сұрақ), «Қазақстан Республикасының Президенті туралы» (15 сұрақ) Қазақстан Республикасының Конституциялық заңын, «Мемлекеттік қызмет туралы» (15 сұрақ), «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» (15 сұрақ), «Əкімшілік рəсімдер туралы» (15 сұрақ), «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қарау тəртiбi туралы» (15 сұрақ), «Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» (15 сұрақ), «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару жəне өзін-өзі басқару туралы» (15 сұрақ) Қазақстан Республикасының заңдарын бiлуге арналған тест сұрақтары кiредi;

C-R-5 cанаты үшін: мемлекеттік тілді білуге тест (20 тапсырма); логикалық тест (10 тапсырма); Қазақстан Республикасының заңнамасын білуге арналған тестке Қазақстан Республикасының Конституциясын (15 сұрақ), «Мемлекеттік қызмет туралы» (15 сұрақ), «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» (15 сұрақ), «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару жəне өзін-өзі басқару туралы» (15 сұрақ), «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қарау тəртiбi туралы» (15 сұрақ), «Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» (15 сұрақ) Қазақстан Республикасының заңдарын бiлуге арналған тест сұрақтары кiредi.

Азаматтар конкурсқа қатысу шығындарын (əңгімелесу өтетiн жерге келу жəне қайту, тұратын жер жалдау, байла-ныс қызметiнiң барлық түрлерiн пайдалану) өздерiнiң жеке қаражаттары есебiнен жүргiзедi.

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің сайты: www.anticorruption.gov.kz

(Соңы. Басы 11-бетте).

23 қазан 2015 жыл www.egemen.kz 13

Егер сіз «Егемен Қазақстан» газетіне жарнама бергіңіз келсе,

мына телефондарға хабарласыңыз:Астана тел/факс 37-64-48, 37-60-49.

Электронды пошта: egemen_adv@mail.ru.Алматы 273-74-39, ф. 341-08-11.

Электронды пошта: gulnurekkz@mail.ru.

АҚПАРАТТЫҚ ХАБАРЛАМА«KEGOC» акционерлік қоғамы «Энергоинформ» АҚ-тың «КазЭнергоПровод» ЖШС жарғылық капиталындағы 49,9 % қатысу

үлесін (бұдан əрі – Актив) сауда-саттықтың ағылшын əдісімен сату бойынша Мемлекеттік мүлік тізілімінің веб-порталында www.gosreestr.kz өтетін электрондық аукцион туралы хабарлайды

Активтерді сату «Самұрық-Қазына» ұлттық əл-ауқат қоры» акционерлік қоғамының жəне дауыс беруші акцияларының елу жəне одан көп пайызы (қатысу үлесі) «Самұрық-Қазына» акционерлік қоғамына меншік немесе сенімгерлікпен басқару құқығында тікелей немесе жанама тиесілі ұйымдардың активтерін жəне объектілерін сатудың бірыңғай ережесіне (бұдан əрі – Бірыңғай ереже) жəне Мемлекеттік мүлік тізілімінің веб-порталында мүлікті сату бойынша электрондық сауда-саттық жүргізу регламентіне (бұдан əрі – Регламент) сəйкес жүзеге асырылады.

Өтінімдерді ұсыну жəне қабылдау мерзімі веб-порталда сауда-саттық туралы хабарлама жарияланған күннен басталады.

Актив туралы ақпаратР/с№

Актив атауы Меншік Қызмет түрі Орналасқан жері Бастапқы баға, теңге

Кепілді жарна, теңге Аукцион қадамы

Сауда-саттық өткізу күні

1 «КазЭнергоПровод» ЖШС-нің жарғылық капиталындағы 49,9 % қатысу үлесі

«Энергоинформ» АҚ

АС маркалы жоғары талшықты сым өндірісі жəне оны сату

071411, Қазақстан Республикасы, Шығыс Қазақстан облысы, Семей қаласы, Рысқұлов көшесі, 4-б үй

161 510 720 (жүз алпыс бір милли-он бес жүз он мың жеті жүз жиырма) теңге

24 226 608 (жиырма төрт миллион екі жүз жиырма алты мың алты жүз сегіз) теңге

Актив құнынан 5%

24.11 .2015 ж.

Сауда-саттыққа қатысушыларды тіркеу тізілім веб-порталында ха-барлама жарияланған күннен бас-тап жүргізіледі жəне сауда-саттық басталуға екі сағат қалғанда аяқ та-лады.

Кепілді жарна «Ақпараттық-есептеу орталығы» АҚ-тың шо ты-на салынады: БИН: 050540004455, Б И К : K Z K O K Z K X , И И К : KZ529261501102032004, АО «Казком-мерцбанк».

Төлемнің белгіленуі: электрондық аукционға қатысу үшін кепілді жарна (банктік қызмет төлемі кепілді жарна мөлшеріне енбейді).

Кепілді жарна «Ақпараттық-есептеу орталығы» АҚ-тың шотына уақтылы түсуі үшін кепілді жарнаны өтінім

қа былдау аяқталғанға дейінгі үш күннен кешіктірмей төлеу ұсынылады.

Банк кепілдігі кепілді жарна ретінде қабылданбайды.

Сауда-саттыққа қатысушыларға ке-піл ді жарнаның кез келген санын ен-гізуге рұқсат етіледі, бұл ретте кепілді жарна қатысушы енгізген осы кепілді жарна бойынша сауда-саттыққа қатысу үшін тек сол объектіні сатып алу құ-қығын береді.

Сатылған объекті бойынша аукцион нəтижелері сауда-саттық нəтижелері тура-лы электрондық хаттамамен ре сімделеді, оған аукцион өткізген күні тізілім веб-порталында сатушы мен жеңімпаз ЭСҚ-ны пайдалану арқылы қол қояды.

Сауда-саттық нəтижелері тура-лы элек трондық хаттама аукцион

нəтижелерін белгілейтін құжат жəне сатушы мен жеңімпаздың тізілім веб-порталына шығарылған сату бағасы бойынша объектіні сатып алу-сатудың үлгілік шарт жобасына қол қою мін-деттемесі болып табылады.

Жеңімпазбен жасалатын сатып алу-сату шартына тізілім веб-порталында сауда-саттық қорытындысы шыққан күннен бастап он күнтізбелік күннен аспайтын мерзімде қол қойылады.

Электрондық аукцион жүргізу тəр-тібі, сауда-саттыққа қатысуды ресімдеу тəртібі туралы, жеңімпазды айқындау шарттарын «Самұрық-Қазына» АҚ-тың, «Самұрық-Қазына» ЖШС-нің жəне «Ақпараттық-есептеу орталығы» АҚ-тың сайттарында көпшілікке қол жетімді Бірыңғай ереже мен

Регламенттен алып танысуға болады (осында сіздер құжаттардың тізбесімен таныса аласыз).

Электрондық аукцион өткізу ту-ралы қосымша ақпаратты, сондай-ақ активтер туралы егжей-тегжейлі ақпаратты (оның ішінде деректемелері, өндірістік-экономикалық ерекшеліктері мен сипаттамасы, сондай-ақ актив бой-ынша электрондық деректер қорына қолжетімді болудың тəсілі, актив бой-ынша құжаттар пакетін жəне сауда-саттыққа қатысуға арналған өтінім ны-санын алу тəсілі) жоғарыда көрсетілген сайттан www.gosreestr.kz қарауға немесе мына телефондар бойынша 8 (7172) 30-98-24, ішкі 211 («АЕО» АҚ) жəне 8 (7172) 69-35-56 (Тойбаев А.К., «Энергоинформ» АҚ) алуға болады.

Семей қаласындағы Қазақ инновациялық гуманитарлық-заң университетінің рек-тораты «Қазақ гуманитарлық заң университеті» АҚ президенті, көрнекті мемлекет жəне қоғам қайраткері, заң ғылымдарының докторы, профессор

Мақсұт Сұлтанұлы НƏРІКБАЕВТЫҢқайтыс болуына байланысты марқұмның отбасы мен туған-туыстарына орны толмас ауыр қайғыларына ортақтасып көңіл айтады.

«Интернационал-Астана» ЖШС (бұдан əрі – серіктестік) серіктестік қатысушыларының жалпы жиналысын 9.11.2015 жылғы сағат 10.00-де мына мекенжайда өткізу туралы өз қатысушыларына хабарлайды: Ақмола облысы, Жарқайың ауд., Бірсуат ауылы.

Күн тəртібінде мынадай мəселелер қаралады:1. «Цеснабанк» АҚ (бұдан əрі – Банк) жəне серіктестік арасында 19.10.2015 ж.

жасалған №120/0152-15 банктік займ шартын (бұдан əрі – займ шарты) мақұлдау туралы.

2. Жасалатын банктік займ шарты бойынша серіктестіктің міндеттемелерін жабу үшін жеткілікті көлемде жылжитын жəне жылжымайтын мүлкін «Цеснабанк» АҚ-қа кепілге беру туралы.

3. Кепілге берілетін мүлікті соттан тыс сатуға құқықты «Цеснабанк» АҚ-қа беру туралы.

4. Алынатын банктік займ бойынша қаржылық сауықтыру үшін агроөнеркəсіптік кешендегі субъектілерді кредиттік жəне лизингтік міндеттемелер бойынша сыйақы мөлшерлемесін субсидиялау ережелерін жүзеге асыру шеңберінде Қазақстан Республикасында 2013-2020 жылдары (Агробизнес-2020) агроөнеркəсіптік кешенді дамыту бағдарламасына (бұдан əрі – бағдарлама) серіктестіктің қатысуын мақұлдау.

5. Серіктестіктің атқарушы органына жоғарыда көрсетілген шартпен кепілге берудің бағдарламасына қатысуға, банктік займ алу бойынша мəмілелер жасауға барлық өкілеттікті беру туралы.

«Новосветловка-Алиби» ЖШС (бұдан əрі – серіктестік) серіктестік қатысушыларының жалпы жиналысын 9.11.2015 жылғы сағат 10.00-де мына мекенжайда өткізу туралы өз қатысушыларына хабарлайды: СҚО, Айыртау ауд., Новосветловка а.

Күн тəртібінде мынадай мəселелер қаралады:1. «Цеснабанк» АҚ (бұдан əрі – Банк) жəне серіктестік арасында 20.10.2015 ж.

жасалған №120/0155-15 банктік займ шартын (бұдан əрі – займ шарты) мақұлдау туралы.

2. Жасалатын банктік займ шарты бойынша серіктестіктің міндеттемелерін жабу үшін жеткілікті көлемде жылжитын жəне жылжымайтын мүлкін «Цеснабанк» АҚ-қа кепілге беру туралы.

3. Кепілге берілетін мүлікті соттан тыс сатуға құқықты «Цеснабанк» АҚ-қа беру туралы.

4. Алынатын банктік займ бойынша қаржылық сауықтыру үшін агроөнеркəсіптік кешендегі субъектілерді кредиттік жəне лизингтік міндеттемелер бойынша сыйақы мөлшерлемесін субсидиялау ережелерін жүзеге асыру шеңберінде Қазақстан Республикасында 2013-2020 жылдары (Агробизнес-2020) агроөнеркəсіптік кешенді дамыту бағдарламасына (бұдан əрі – бағдарлама) серіктестіктің қатысуын мақұлдау.

5. Серіктестіктің атқарушы органына жоғарыда көрсетілген шартпен кепілге берудің бағдарламасына қатысуға, банктік займ алу бойынша мəмілелер жасауға барлық өкілеттікті беру туралы.

«Егемен Қазақстан» газетінің 2015 жылғы 15 қазандағы № 197 (28675) санында жарияланған Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Табиғи моно-полияларды реттеу жəне бəсекелестікті қорғау комитетінің Алматы қаласы бойынша департаменті техникалық реттеу бөлімінің бас маманы (С-О-5 санаты, 2 бірлік) бос мемлекеттік əкімшілік лауазымдарға орналасуға конкурс туралы хабарландыруындағы лауазым атауы мына мазмұнда жаңа редакцияда оқылуын сұрайды: техникалық реттеу бөлімінің бас маманы (С-О-5 санаты, 1 бірлік).

«Егемен Қазақстан» газетінің 2015 жылғы 16 қазандағы № 198 (28676) санын-да жарияланған Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Ветеринариялық бақылау жəне қадағалау комитеті Ақтөбе облыстық аумақтық инспекция-сы 6-тармақтағы Ырғыз аудандық аумақтық инспекциясының бас маманы-мемлекеттік ветеринариялық-санитариялық инспекторы (С-R-4 санаты), 1 бірлік лауазымын Қобда аудандық аумақтық инспекциясының бас маманы-мемлекеттік ветеринариялық-санитариялық инспекторы (С-R-4 санаты), 1 бірлік деп оқылуын сұрайды.

«Чистопольский-2» ЖШС (бұдан əрі – серіктестік) серіктестік қатысу-шыларының жалпы жиналысын 9.11.2015 жылғы сағат 10.00-де мына мекен-жайда өткізу туралы өз қатысушыларына хабарлайды: СҚО, Ғабит Мүсірепов атындағы аудан, Чистополье а., Космонавтар к-сі, 1.

Күн тəртібінде мынадай мəселелер қаралады:1. «Цеснабанк» АҚ (бұдан əрі – Банк) жəне серіктестік арасында 19.10.2015 ж.

жасалған №120/0153-15 банктік займ шартын (бұдан əрі – займ шарты) мақұлдау туралы.

2. Жасалатын банктік займ шарты бойынша серіктестіктің міндеттемелерін жабу үшін жеткілікті көлемде жылжитын жəне жылжымайтын мүлкін «Цеснабанк» АҚ-қа кепілге беру туралы.

3. Кепілге берілетін мүлікті соттан тыс сатуға құқықты «Цеснабанк» АҚ-қа беру туралы.

4. Алынатын банктік займ бойынша қаржылық сауықтыру үшін агроөнеркəсіптік кешендегі субъектілерді кредиттік жəне лизингтік міндеттемелер бойынша сыйақы мөлшерлемесін субсидиялау ережелерін жүзеге асыру шеңберінде Қазақстан Республикасында 2013-2020 жылдары (Агробизнес-2020) агроөнеркəсіптік кешенді дамыту бағдарламасына (бұдан əрі – бағдарлама) серіктестіктің қатысуын мақұлдау.

5. Серіктестіктің атқарушы органына жоғарыда көрсетілген шартпен кепілге берудің бағдарламасына қатысуға, банктік займ алу бойынша мəмілелер жасауға барлық өкілеттікті беру туралы.

«Запорожье» ЖШС (бұдан əрі – серіктестік) серіктестік қатысушыларының жалпы жиналысын 9.11.2015 жылғы сағат 10.00-де мына мекенжайда өткізу туралы өз қатысушыларына хабарлайды: Ақмола облысы, Жақсы ауданы, Запорожье ауылы.

Күн тəртібінде мынадай мəселелер қаралады:1. «Цеснабанк» АҚ (бұдан əрі – Банк) жəне серіктестік арасында 21.10.2015 ж.

жасалған №120/0158-15 банктік займ шартын (бұдан əрі – займ шарты) мақұлдау туралы.

2. Жасалатын банктік займ шарты бойынша серіктестіктің міндеттемелерін жабу үшін жеткілікті көлемде жылжитын жəне жылжымайтын мүлкін «Цеснабанк» АҚ-қа кепілге беру туралы.

3. Кепілге берілетін мүлікті соттан тыс сатуға құқықты «Цеснабанк» АҚ-қа беру туралы.

4. Алынатын банктік займ бойынша қаржылық сауықтыру үшін агроөнеркəсіптік кешендегі субъектілерді кредиттік жəне лизингтік міндеттемелер бойынша сыйақы мөлшерлемесін субсидиялау ережелерін жүзеге асыру шеңберінде Қазақстан Республикасында 2013-2020 жылдары (Агробизнес-2020) агроөнеркəсіптік кешенді дамыту бағдарламасына (бұдан əрі – бағдарлама) серіктестіктің қатысуын мақұлдау.

5. Серіктестіктің атқарушы органына жоғарыда көрсетілген шартпен кепілге берудің бағдарламасына қатысуға, банктік займ алу бойынша мəмілелер жасауға барлық өкілеттікті беру туралы.

«Айыртау-Алиби» ЖШС (бұдан əрі – серіктестік) серіктестік қатысу-шыларының жалпы жиналысын 9.11.2015 жылғы сағат 10.00-де мына мекен-жайда өткізу туралы өз қатысушыларына хабарлайды: СҚО, Айыртау ауданы, Айыртау а., Совет к-сі.

Күн тəртібінде мынадай мəселелер қаралады:1. «Цеснабанк» АҚ (бұдан əрі – Банк) жəне серіктестік арасында 19.10.2015 ж.

жасалған №120/0154-15 банктік займ шартын (бұдан əрі – займ шарты) мақұлдау туралы.

2. Жасалатын банктік займ шарты бойынша серіктестіктің міндеттемелерін жабу үшін жеткілікті көлемде жылжитын жəне жылжымайтын мүлкін «Цеснабанк» АҚ-қа кепілге беру туралы.

3. Кепілге берілетін мүлікті соттан тыс сатуға құқықты «Цеснабанк» АҚ-қа беру туралы.

4. Алынатын банктік займ бойынша қаржылық сауықтыру үшін агроөнеркəсіптік кешендегі субъектілерді кредиттік жəне лизингтік міндеттемелер бойынша сыйақы мөлшерлемесін субсидиялау ережелерін жүзеге асыру шеңберінде Қазақстан Республикасында 2013-2020 жылдары (Агробизнес-2020) агроөнеркəсіптік кешенді дамыту бағдарламасына (бұдан əрі – бағдарлама) серіктестіктің қатысуын мақұлдау.

5. Серіктестіктің атқарушы органына жоғарыда көрсетілген шартпен кепілге берудің бағдарламасына қатысуға, банктік займ алу бойынша мəмілелер жасауға барлық өкілеттікті беру туралы.

Берік САДЫР,«Егемен Қазақстан».

Жуырда ұлтымыздың талантты тұлғаларының бірегейі, көрнекті жазушы, дарынды драматург, киносценарийші, айтулы аударма-шы, па расатты көсемсөзші Қа лихан Ысқақтың торқалы тойы қасиеттi төр Алтай өңірінде өз дəрежесінде аталып өткен болатын. Соған орай Алматыдағы «Хантəңірі» баспасы-нан шығарылған «Көркем сөздің хас шебері» атты кітап қалың оқырман қолына тиді. Қара сөздің қайталанбас хас шебе рі, Мемлекеттік жəне Жам -был атындағы халықаралық, Ғ.Мү-сірепов атындағы əдеби сый лық-тарының лауреаты, Қазақ станның еңбек сіңірген қайраткері, «Парасат» орденінің иегері Қа ли хан Ысқаққа арналған бұл кітапқа ол туралы қаламгерлер мен оны білетіндердің естеліктері топ тас тырылған.

Олардың арасында Əбіш Ке-кілбайдың «Дархан дарын, сиқырлы сөз», Əкім Таразидің «Қалихан

біздің көшбасшымыз еді», Нұрлан Оразалиннің «Мəң гілікке бас тар жол», Ғаб бас Қа бышұлының «Кө-рікті сөз бен көркем сурет салған», Кə мел Жүністегінің «Алтайдың қо ңыр құлжасы», Тұңғышбай Жа-манқұловтың «Қайтып келмес

қара нар», Ахметжан Аширидің «Əр күнін адам болып жасаған», Сатыбалды Нарымбетовтің «Қо-ңыр күз елінен келген кісі», Ди-дахмет Əшімханұлының «Қара сөздің қайталанбас шебері», Кə-дірбек Сегізбайұлының «Қоңыр күздей баршаға жайлы жан еді» атты естеліктері жəне Ұлықбек Ес-дəулеттің «Алтайдың мұзбалағы қайта қонбас» атты өлеңі бар.

Со нымен бірге, Катонқарағай ауда нының əкімі Қалихан Бай-ғонысов пен Үржар ауданының əкімі Се рік Зайнулдин, жерлестері Жа ным хан Құндызбаев, Əлібек Қаң тарбаев, Жəнібек Қызыр, туған інісі Сайлаухан Қабатаев жəне басқалар Қалағаң туралы сағыныш пен қимас сезімге толы ойлары мен естеліктерін ортаға салыпты.

Кітап жазушының 80 жыл-ды ғына орай Қазақстан Респуб-ликасы Мəдениет жəне спорт ми-нистрлігінің «Əдебиеттің əлеу-мет тік маңызды түрлерін басып шығару» бағдарламасы бойынша жарық көрді.

Кітапты құрастырған белгілі бас пагер Қайырды Назырбаев.

Ержан БАЙТІЛЕС,«Егемен Қазақстан».

Ұлттық ғылым академиясының корреспондент-мүшесі, экономика ғылымдарының докторы, профес-сор, мемлекет жəне қоғам қайраткері Бақберген Досман бетовтің 70 жыл-дық мерейтойы аталып өтті. Алдымен бұрын өзі ректор болған, біраз белеске кө терген Қорқыт ата атындағы Қы-зылорда мемлекеттік универ си тетінде «Инновациялық білім бе рудің өзекті мəселелері» ат ты республикалық ғы лыми-прак тикалық конференция ұйым дастырылды. Конференцияға қатысушылар Бақберген Сəрсен ұлының қазақ ғылымындағы ерен еңбегі мен бү гінгі заманғы білім берудің басым бағыттары турасында кеңінен тол ғады.

Одан соң «Болашақ» уни вер-ситетінде салтанатты мəжіліс өтті. Мəжіліске қатысқан Камал Ормантаев,

Қуаныш Сұлтанов, Əділ Ахметов, Уəлихан Бишімбаев секілді ардақты ағалар мерейтой иесінің сан қыры ту-ралы ашып сөйледі. Шара барысында үш кітаптың тұсаукесері өтті. Оның біріншісі, Бақберген Досманбетовтің қа ламынан туындаған «Өмірім – өрісім» атты ғұмырбаяндық басы-лым бола тын. Онда ғалымның бүкіл өмірі баяндалған. Екінші кітап «Бақ берген» деп аталады. Бұған Дос -ман бетов туралы оның қай рат керлік қырын ашатын əр жыл дары жазылған мақалалар топ тастырылған. Үшінші кітап – «Қос қолтаңба». Бұл портрет-эссе кітабының авторы – Бауыржан Омарұлы.

Солайша, жетпісіне үлкен же тіс-тікпен жеткен қайраткер тұлға ның мерейтойы туған жерін де кең көлемде тойланды.

ҚЫЗЫЛОРДА.

Жақында Астана қаласы Жастар саясаты мəселелері басқармасының бастамасымен «Мамандық таң-дау – маңызды қадам!» атты еңбек нарығындағы сұранысқа ие жұ-мысшы мамандықтарын насихаттау жəне кəсіби бағыт-бағдар беруге ар налған мектеп оқушыларының ке шенді шаралары өткізілді.

Жастардың қоғамдағы ең өткір проблемаларының бірі – жұмысқа орналасуы болса, оның ішінде өзі игерген мамандық бойынша еңбек етуі толықтай шешімін тап-паған мəселе. Өз кезегінде бұл мə-селелердің сан қырлы себептері болғанымен, ең өзектісі мектеп қа бырғасындағы оқушының бо-лашақ мамандық таңдаудағы дұ-рыс шешім қабылдауы болып та-былады. Елбасы Қазақстан хал қы Ассамблеясының XIX сессия-сында «Экономиканы алға жо ға-ры мамандандырылған əртүрлі

мамандық иесі ғана дамыта ала-ды. Олар жоғары жалақы алу арқылы өзінің жəне отбасының өмі рін қамтамасыз ете алады. Осы дан шығатын қорытынды – жас тар сұранысқа ие жұмысшы мамандықтарды игеруі керек жəне өзі үшін жəне халқы үшін еңбек етуі тиіс», деп атап көрсеткен болатын.

Астана қаласының жастар саяса-ты мəселелері басқармасының бас-тамасымен Астана қаласының жас-тар саясатын қолдау мемлекеттік қоры еңбек нарығында сұранысқа ие жұмысшы мамандықтарды на-сихаттау жəне оқушыларға кəсіби бағдар беру іс-шаралар кешенін дəстүрлі түрде жүзеге асырып келеді. 2014-2015 оқу жылы бары-сында 10000-нан астам 9-11 сынып оқушыларын қамтыған 10 ауқымды кездесу, 20 ашық есік күндері өткізілген болатын. Нəтижесінде еңбек нарығында сұранысқа ие

мамандықтарды таңдаған түлектер саны 12 пайызға артып отыр.

Бұл дəстүрлі бастама биыл да лайықты жалғасын тапты. Қазан айының 13-і мен 14-і күндері «Ма-мандық таңдау – маңызды қа дам!» атты тақырыпта 9-11 сынып оқу-шыларының қа тысуымен «Цес-на Астық» АҚ концерні, «Це лин-гидро маш» ЖШС, «BI Group» АҚ, «Еврокоптер Қазақстан Ин жи-ни ринг» ЖШС, «Тұлпар Таль го» ЖШС, «Стальцинк» ЖШС, «Ас-та на Солар» ЖШС сияқ ты өн ді ріс орындарының өкіл дерімен оқу-шылар арасында ауқымды кезде-сулер өткізілді. Кездесу барысында оқушыларға жұмысқа орналасу үшін оқу орындарында тиісті мамандықты игеру, біліктілік деңгейі, еңбек ерек-шелігі, нарықтағы сұранысы жəне басқа қажетті мəліметтер бе рілді.

«Егемен-ақпарат».

Соѕєы ядролыќ жарылыс еске алынды

Əл-Фараби атындағы университетте ядролық қаруға қарсы дүниежүзілік «Невада-Семей» қозғалысының жетекшісі, белгілі мемлекет жəне қоғам қайраткері, ақын Олжас Сүлейменов студенттермен кездесті.Кездесу Қазақстандағы соңғы ядролық жарылыстың 26

жылдығына арналды. 1989 жылы қазанда Олжас Сүлейменов бастаған «Невада-Семей» антиядролық қозғалысы Кеңес өкіметінің жоспарындағы барлығы 18 атом жарылысының 11-іншісінен бастап тоқтатқан.

– Бұл орайда, біздің қозғалысымызға студенттердің кө-мегінің зор болғанын ерекше атап өтер едім, – деп сөз бастаған Олжас Сүлейменов сол кезеңді тебірене еске алды. – Ядролық сынақ жасалғаны туралы КСРО-ның бас газетінде жарияланған «ТАСС хабарының» ізін ала Алматы мен Семейде, Павлодар мен Қарағандыда, Саран мен Мəскеуде қарсылық митингісін өткіздік. Студенттеріміз Семей ядролық полигонын жабуды қолдаған халықтың қолын жинады. Екі аптаның ішінде 2 миллионнан астам адам жарылысқа қарсылық білдіретіні туралы қол қойып берді.

Атақты ақын Алматыдағы ірі оқу орнында осылайша сыр ақтарды. Студенттерге деген риясыз ықыласын, шынайы алғысын білдірді.

Қозғалыстың тегеурінді күш көрсетуінен кейін 1991 жылдың 29 тамызы күні Елбасының жарлығымен Семей ядролық поли-гоны жабылды. Жағымды жаңалықтан хабардар болған Нью-Йорктегі Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы осы күнді Ядролық сынақтарға қарсы іс-қимылдың халықаралық күні деп жариялады.

Кездесу барысында Олжас Сүлейменов студенттердің сұрақтарына жауап берді, оттай ыстық өлеңдерінен үзінді оқып, жырдан шашу шашты.

Қымбат ТОЙЛЫБАЙ,əл-Фараби атындағы ҚазМУ-дің

4 курс студенті.АЛМАТЫ.

Футболдан 2016 жылғы Еуропа чем-пионатына іріктеу турнирінің соңғы турында Қазақстан Латвиядан 1:0 есебімен басым түскен еді. Сол кездегі жеңісімізге өзімізден бөлек, түрік ағайындарымыз да бөріктерін аспанға атып, айрықша қуанды. Себебі, дəл осы ойынның нəтижесіне байланысты бізбен бір топта болған Түркия құрамасы құрлық біріншілігіне тікелей жолда-ма алды.Еламан ҚОҢЫР,«Егемен Қазақстан».

Нəзира ЖƏРІМБЕТОВА,«Егемен Қазақстан».

Қостанайдағы Е.Өмірзақов атындағы облыстық филармония – Қазақстандағы білімі де, білігі де биік таланттардың басын қосқан өнер ұжымы. Мұндағы классикалық жанрда, дəстүрлі əндер жəне эстрадалық əншілер мен музыканттар республикалық, халықаралық байқауларда талай рет жүлдемен оралып жүр. Филар-монияда орыс, қазақ халық аспаптары жəне камералық оркестр бар. Филармония əншілері əн өнерінің биігі операны бағындырды. Қостанайлық көрермендер осы-дан үш ғасырдан артық уақыт бұрын Италия композито-ры Джованни Батиста Перголези жазған «Күң-ханым» («Служанка-госпажа») коме дия лық опера-буффаны тамашалады.

Қостанайлық əншілердің қарымын байқатқан бұл шығарманың қойылуына облыстық мəдениет басқармасы мұрындық болды. Ресейдің Новосібір театр институты мамандары мен Қостанай облысы облыстық филармониясы басшылығының арасындағы жоба аясында опера дүниеге келді. Шығарманы Новосібір театр институтының доценті, белгілі актер

Сергей Александровский мен Қостанай облыстық филармониясының директоры Александр Евсюков қойды, ал филармония оркестріне Ресейдің еңбек сіңірген əртісі, «Золотая маска» Ресей ұлттық театр сыйлығының лауреаты Эхтибар Ахмедов дирижерлік етті жəне шығармаға музыкалық жетекшілік жасады. Ол оркестр құрамына новосібірлік бес музыкантты қосты.

Бар ынта-ықыласын жаулаған сахна көрерменді со-нау ХVIII ғасырға, Италияға жетелеп кеткендей бол-ды. Сарай терезелерінің арғы жағынан сəулетті қала көрінеді. Кеудесіне нан піскен қожайын, сүрбойдақ Уберто мен оның қызметші қызы Серпина арасындағы махаббат хикаясы, мылқау қызметші Веспоненің Серпинаға қожайынның жүрегін жаулауға көмегін өзек еткен операның комедиялық мазмұны да, оны орындаушылардың кейіпкерлері образын ашудағы актерлік жəне əншілік шеберлігі талғампаз көрерменнің көңілінен шықты. Убертоны сомдаған бас-баритон да-уысты жас əнші Андрей Костров өзінің жарқырап келе жатқан талант екенін көрсетті.

ҚОСТАНАЙ.

Жаңа кітап Мерей

Хас шебер ќалыбы

Əн ґнерініѕ опера биігі баєындырылды

Жетпісінде – жігіттей

Ќазаќ футболшысы – тїрік жанкїйерлерініѕ маќтанышы

Осыған орай түркиялықтар жоғарыда аталған кез-десуде Латвия қақпасына түріктер үшін аса маңызды голды соққан Қазақстан құрамасының жəне «Қайрат» футбол командасының ойыншысы Исламбек Қуаттың атына əлеуметтік желілер арқылы алғыстарын жау-дыруда. Тіпті, таяуда Түркия Парламентінің депу-таты Махмут Маллы футболшыға ризашылығын білдіру үшін осы елдегі Қазақстан елшілігіне арнайы келді. Ол Қазақстанның Түркиядағы елшісі Жансейіт Түймебаевпен кездесіп, оған футболшының голы үшін барша түрік жанкүйерлерінің жəне əріптестерінің атынан ризашылығын білдірді. Сондай-ақ, елшілік арқылы И.Қуатқа алғыс хат пен ескерткіш ретінде ойыншының тегі жазылған Түркияның «Бешикташ» футбол командасының жейдесін тарту етті. Депутаттың дəл осы жасақтың жейдесін сыйлауы тегін емес. Себебі, футболшы бір сұхбатында «Бешикташтың» жанкүйері екенін айтқан болатын.

Сонымен қатар, өткен сенбіде Қазақстан премьер-лигасының 29-туры шеңберіндегі «Қайрат» – «Атырау» матчынан кейін Алматыдағы бір топ түрік кəсіпкерлері орталық стадионға арнайы келіп, ойыншыға алғыстарын білдірді. Тағы бір назар аударар жайт, Латвия – Қа-зақстан матчы өткен 13 қазаннан бері біздің фут-болшының аты-жөні ғаламтордың тек Google іздеу жүйесі арқылы 1 млн. 200 мың рет ізделген.

Түріктердің қазақ футболшысын осынша құр мет тұтуы, жоғарыда айтқанымыздай, ұлттық құра маларының Еуропа чемпионатына тікелей жолдама алуына жағдай туғызып беруімен байланысты. Атап айтқанда, Қазақстан латыштарды жеңіп, топта бесінші сатыға көтерілсе, Латвия соңғы орынға жайғасты. Ал бұл турда өз алаңында Исландияны жеңген Түркия топта үздік үштікті түйіндеді. Нəтижесінде Түркия УЕФА бекіткен ережеге сай əр топ-тан үшінші орын алған құрамалар арасынан Францияда өтетін доп додасының жолдамасын тікелей иемденді.

Оќушылар жўмысшы мамандыєын таѕдайды

«Егемен Қазақстан». «Егемен Қазақстан».

Зерде

23 қазан 2015 жылwww.egemen.kz14 www.egemen.kz14

Газет Астана қ., Сілеті к-сі, 30, «ERNUR» Медиа холдингі» ЖШС-те басылды, тел. 99-77-77. Тапсырыс №676 ek

Меншік иесі:“Егемен Қазақстан”

республикалық газеті”акционерлік қоғамы

ПрезидентСауытбек АБДРАХМАНОВ

Вице-президент – бас редакторЖанболат АУПБАЕВ

Вице-президентЕркін ҚЫДЫР

МЕКЕНЖАЙЫМЫЗ: 010008 АСТАНА, “Егемен Қазақстан” газеті көшесі, 5/13. 050010 АЛМАТЫ, Абылай хан даңғылы, 58 А.

АНЫҚТАМА ҮШІН: Астанада: АТС 37-65-27, Алматыда: 273-07-87.БАЙЛАНЫС: Астанада: факс (7172) – 37-19-87, электронды пошта: egemenkz@maіl.onlіne.kz egemenkz@maіl.ru, egemenkz@maіl.kz. Интернет-редакция: ekazakhstan@mail.ruАлматыда: факс (727) – 273-07-87, электронды пошта – egemalm@mail.ru

МЕНШІКТІ ТІЛШІЛЕР:Астана – 8 (717-2) 37-54-21;Ақтау – 8 (701) 593-64-78;Ақтөбе – 8 (713-2) 56-01-75;Талдықорған – 8 (728-2) 27-05-70;Атырау – 8 (712-2) 31-74-13;

Көкшетау – 8 (716-2) 25-76-91;Қарағанды – 8 (721-2) 43-69-31;Қостанай – 8 (714-2) 39-12-15;Қызылорда – 8 (701) 772-70-74;Орал – 8 (777) 496-21-38;

Өскемен – 8 (778) 454-86-11;Павлодар – 8 (718-2) 54-31-56;Тараз – 8 (726-2) 43-37-33;Шымкент – 8 (701) 362-63-76;Петропавл – 8 (715-2) 50-72-50.

ЖАРНАМА-АҚПАРАТ БӨЛІМІ: Астанада – 8 (717 2) 37-60-49, факс – 37-64-48, egemen_adv@mail.ru Алматыда – 8 (727) 273-74-39, факс – 273-07-26, gulnurekkz@mail.ru

Материалдың жариялану ақысы төленген. Жарнама, хабарландырудың мазмұны мен мəтініне тапсырыс беруші жауапты.А

Газетті есепке қою туралы №01-Г куəлікті 2007 жылғы

5 қаңтарда Қазақстан Республи касының Мəдениет жəне

ақпарат министрлігі берген. «Егемен Қа зақ стан» республикалық газеті» АҚ ҚР СТ ИСО 9001-2009

Сапа менеджменті жүйесі. Талаптар» талаптарына сəйкес сертификатталған.

Таралымы203 394 дана.

Индекс 65392. Аптасына 5 рет шығады. «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ компьютер орталығында теріліп, беттелді. Көлемі 7 баспа табақ. Нөмірдегі суреттердің сапасына редакция жауап береді. «Егемен Қазақстанда» жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды. Тапсырыс 8921

Газет мына қалалардағы:010000, Астана қ., Сілеті к-сі, 30, «ERNUR» Медиа холдингі» ЖШС,050000, Алматы қ., Гагарин к-сі, 93 А, «Дәуір» РПБК ЖШС,100008, Қарағанды қ., Сәтбаев к-сі, 15, «Арко» ЖШС,110007, Қостанай қ., Мәуленов к-сі, 16, «Қостанай полиграфия» ЖШС,120014, Қызылорда қ., Байтұрсынов к-сі, 49, «Энергопромсервис» ПФ» ЖШС,130000, Ақтау қ., 22-м/а, «Caspiy Print» ЖШС,030010, Ақтөбе қ., Рысқұлов к-сі, 190, «А-Полиграфия» ЖШС, 060005, Атырау қ., Ж.Молдағалиев к-сі, 29 А, «Атырау-Ақпарат» ЖШС,160000, Шымкент қ., Т.Әлімқұлов к-сі, 22, «Ernur prіnt» ЖШС,140000, Павлодар қ., Ленин к-сі, 143, «Дом печати» ЖШС,150000, Петропавл қ., Қазақстан Конституциясы к-сі, 11, «Полиграфия» АҚ,080000, Тараз қ., Төле би д-лы, 22, «ЖБО «Сенім» ЖШС,090000, Орал қ., Достық-Дружба даң., 215 А, «WESTA» ЖШС,040000, Талдықорған қ., Қабанбай батыр к-сі, 32, «Офсет» баспаханасы,070002, Өскемен қ., Абай д-лы, 20, «Печатное издательство-агентство Рекламный Дайджест» ЖШС баспаханаларында басылып шықты.

Нөмірдің кезекші редакторы

Талғат РАЙЫМБЕК.

Сур

етті

түс

ірге

н Е

рмек

СЕ

РІК

БАЙ

. Аст

ана.

Їлкен ел – їлкен отбасы«Егемен Ќазаќстан» газеті Ќазаќстан халќы Ассамблеясы жобасы аясындаєы республикалыќ фотоконкурсты жалєастырады

• Ынтымақ ырғағы

Думан АНАШ,«Егемен Қазақстан».

«Нұр Отан» партиясы бас-тауыш партия ұйымдарының қызметін жандандыру мақсатында ағымдағы жылды бастауыш пар тия ұйымдарының жылы деп бел гілегені мəлім. Осы

орайда шығысқазақстандық нұр-отандықтар облыс орта лығында бастауыш партия ұйымдары саябағының тұсауын кесті.

Шығыс өңірінде 322 бастауыш партия ұйымы тіркелген. Осыған орай нұротандықтар жаңа саябаққа 322 ағаш көшетін отырғызды. «322 ағаш – 322 бастауыш партия

ұйымына!» атауымен өткен акция барысында алма, шетен жəне шыр-ша ағаштарының жас өскіндері егілді.

– Партияластарымыздың ұй-ымдастырған акциясы аясын-да еліміздің əр тұрғынының та-биғатқа деген көзқарасына ой салуды мақсат еттік. Адам өмірге кел ген соң тал отырғызуы қажет. Бұл – өте ізгілікті əрі сауапты еңбек. Сондықтан, бастауыш пар-тия ұйымдарының саябағын ашу жөніндегі бастамамыз өзге ай-мақтарда да қолдау табатынына сенімдіміз, – деді Өскемен қалалық қоғамдық кеңесінің мүшесі Серік Оразбайұлы.

Жаңа саябақ еліміздегі бірегей табиғи-ландшафттық кешендердің бірінен саналатын этноауылда бой түзеді. Өскемен шаһары – өндірісті орталықтардың бірі болғандықтан, жасыл желектің ауа бассейніндегі зиянды қалдықтарды жоюда жəне қаланы көріктендіруде алар орны зор. Ұйымдастырушылардың ай-туынша, «Біздің ауыл» партиялық жобасы аясында бастауыш партия ұйымдарының саябақтары аудан орталықтарында да егіледі.

Айта кеткен лəзім, «Нұр Отан» партиясының Шығыс Қазақстан облыстық филиалында 322 бас-тауыш ұйым мен 70 мың мүше тіркелген.

ӨСКЕМЕН.

Фарида БЫҚАЙ,«Егемен Қазақстан».

Эльмира Исайынова аудан орталығы – Аққулы ауылында тұрады. Осы жуырда ғана кəсіпкер қыз тəттілер толы кондитер цехы мен дүкен ашты. Көптен бері өзі армандап жүрген мақсатына қол жеткізгендей. Кəсіпкерлікпен айналасуға, өз ісін ашып жұмыс жасауға жүрексінді де. Біресе қаражат тапшылығынан, біресе шығын есебін шығара алмады. Сəті түсе қоймады. Содан үш жыл бойы жолы болмай жүрген Эльмира мемлекеттік қолдау алу

үшін облыстық кəсіпкерлер пала-тасы аудандық филиалынан барып көмек сұрайды.

– Барып едім, кəсіпкерлермен жұмыс жасайтын палата мəселенің тез арада шешілуіне көмектесті. Кеңесшілер қандай құжаттар қажет екендігін түсіндіріп, биз-нес-жоспар жасауға көмектесті. Барлық ақпаратты ұсынды. Сөйтіп, айдың аяғында барлық қажетті құжаттар пакеті дайын болды, – дейді Эльмира.

Нəтижесінде, кəсіпкерлікті қол-дау орталығы кеңесшілерінің қол-дауымен Э.Исайынова «Жұ мыс-пен қамтудың жол картасы-2020»

бағдарламасы аясында несие алып, «Айсұлтан» атты кондитер цехын ашты. Қа зіргі кезде тəттілер жасап шыға ратын цех жұмыс жасап тұр. Ал дү кен сөрелері толы. Кəсіпорын шығаратын кондитерлік тəттілер: тоқаштар, тіл үйірер дəмді, жұмсақ өнімдеріне ауылдықтардың сұ-ранысы жоғары. Аққулы ауылы тұр ғындары қуанышты. Тек аудан орталығы тұрғындары ғана емес, енді ауылдықтарға қолжетімді, тиімді бағамен сатуда. Сондықтан, өнім түрлері артуда, жеткізілім желісі де дамып келеді.

Э.Исайынова кəсіпкерлік па-латасы мамандарына кəсіпкерлік идеясын жүзеге асыруға көмек бергендері үшін риза. Расында да, шағын жəне орта кəсіп ие лері кəсібін ашу кезінде түрлі қиын-дықтарға кездесіп қалады. Биз-нестің бағытын табу, бастапқы капиталды қайдан алу сияқты жай-лар туындауы мүмкін.

– Қолдау тапқаныма қуа-ныштымын. Барлық бас тапқы жұмыстарды өздері ұйымдас-тырған палата кеңесшілері ме-нің арманымның орындалуы-на себепші болды ғой, – дейді кəсіпкер.

Жас кəсіпкер алдағы уақытта өндірісін кеңейтіп, өнім түрлерін арттыруды да жоспарлап қойыпты. Бұл күндері ауданда өз бизнесін жүзеге асыруға ниет білдірген кə-сіп керлер саны көбеюде. Э.Исайы-нова өз ісін жаңа бастаған жə не де істерін кеңейтуге бел бу ған 36 ауылдық кəсіпкердің бірі.

Павлодар облысы,Лебяжі ауданы.

– Асқар Халиоллаұлы, сіз туралы басылымдарда көп жа зылыпты. Оның бəрін қай-таламайық. Өміріңіз қара-пайым болса да, өнегеге толы екенін бі леміз. Сон да да өзіңіз туралы аз-кем мəлімет айта кетсеңіз.

– Орал облысы, Қаратөбе ауданының Егіндікөл ауылында дүниеге келдім. 1960 жылы мек-теп бітірдім, Алматының дене тəрбиесі жəне спорт институты-на түспекші болдым. Бірақ жо-лым болмады. Үш жыл өткен соң осы институтқа қайта айналып соқтым. Орысшаға шорқақтығым алдымды көп бөгеді. «Ерді на-мыс, қоянды қамыс өлтіреді» демекші, содан: «Қап, бəлем, көрсетейін онда өзімнің кім екенімді?» деп булыққан ыза-мен, Ресейдің Марий АССР-інен бір-ақ шыққан жайым бар. Сөйтіп, ойда-жоқта Йошкар Ола қаласындағы «Оршанка»

педагогикалық училищесінің дене тəрбиесі курсына оқуға қабыл дандым. Осында орысшаны да өз бетіммен меңгердім. Мұны бітіріп, Сернур ауылындағы орта мектепте денешынықтырудан сабақ бердім. Сол кезде мек-теп оқушыларын тəртіп пен дене тəрбиесіне үйретуде мек-теп директоры Павел Иванович Ивановтың сіңірген еңбегін сөз бен айтып тауыса алмай-мын. Ол кі сінің маған жасаған жақсылығын ұмытпаймын. Ең бастысы, осы мектепте бала-ларды спортқа баулумен ай-налыстым. Сернур ауылында жүріп, Алматы зоотехникалық-малдəрігерлік институтын сырт-тай оқып бітірдім.

– Білдей бір мамандыққа қол жеткізе тұрып, неге спорт-ты таң дадыңыз? Жəне де тек спорт тақырыбында ғана қалам тербейсіз. Осының сыры неде?

– Денешынықтыру сабағында

балалардың ең соңында тұра-тынмын. Сабақтан шығып келе жатқанда бір баладан оңбай таяқ жеп қалдым. Осы жағдай бір емес, екі емес, кəдімгідей үйреншікті дағдыға айналғандай. Осыған қатты ызаланып, бойымды ашу керней бастады. Ал əлгі балаға əлім келетін түрі жоқ, Енді не істеймін? Бұл тығырықтан алып шығатын амалды іздеуге кірістім. Ауылда онда спорт зал қайдан болсын?

Содан жаз бойы ағайыммен бокспен айналысуға тура келді. Қас қылғандай, келер жылғы оқу жылында əлгі бала маған ұрынуын тағы бастай бергені сол еді, жаттығу кезіндегі əдістерімді пайдаланып, ұрыншақ баланы ұшырып түсірдім. Жаз бойы менің спортпен шұғылданғанымды қайдан ұқсын, міне, содан бері спорт менің тұрақты серігіме ай-налды. 7-класта жасөспірімдер ара сындағы ауданаралық жарыс-та чемпион атандым. Менен бір журналист келіп, сұхбат алды. Сол ағай маған: «Өзің қатысқан спорт жарыстары туралы хабар жазып тұр», деп тапсырды. Содан бері спорт жарыстары туралы жа-замын.

Ұлықпан Хакім шə кірттеріне

айтқан өсиеттерін еске алсақ, ол өлер алдында шə кірттеріне 7 өсиет айтыпты: бі ріншісі – ерте тұ ру, екіншісі – айналаңды таза ұстау, үшіншісі – үнемі таза жүру, төртіншісі – дене шынықтыру, бесіншісі – үнемі сергек болу, алтыншысы – артық тамақ ішпеу, жетіншісі – көп ұйықтап, жалқау болмау. Міне, бұлардың барлығы адамның жігерлі, қуатты болуына көмектеседі. Сондықтан, спортты дəріптеу, жастарды спорт өнеріне қызықтыру, олардың спортта шыққан биік белесін көрсетуді өзіме парыз санадым. Осымен өзімнің азаматтық парызымды орындағым келді. Өмірім жет-кенше осымен айналыса беремін.

– Сіздің адами кісілік келбе-тіңізді, берік ұстанымыңызды, іскерлік қабілетіңізді құрмет-тейтін адамдар көп. Сол көп-тің іші нен кімдердің есімін ай-рықша бөліп айтар едіңіз?

– Маған жақсылығы өткен жан-дар өте көп. Мұндай азаматтардың арасынан «Алмаз» кеңшарының директоры Ғимран Сағынұлын, Шыңғырлау ауданының əкімі Амангелді Баяновты атауым дұ-рыс. Одан да басқа көптеген адал да қайырымды жандардың демеу-шілігін əрдайым өзгелерге үлгі еткім келеді.

ƏңгімелескенРысты ХАЛАУҚЫЗЫ,

журналист.

Еламан ҚОҢЫР,«Егемен Қазақстан».

Ойын алаң иелерінің шабуылымен басталды. Алайда, алғашқы 20 минутта біздің команда лайықты қарсыласа білді. Дегенмен, барлық деңгей бойынша басым түсетін «Атлетико» 23-минутта дегеніне жетті. Атап айтқанда, бұрыштама кезінде қақпа алдындағы қарбаласты тиімді пайдаланған Сауль есеп ашып, ко-мандасын алға шығарды. Арада бар болғаны 6 минут өткенде, мадридтіктер есепті еселеді. Бұл жолы доп Джексон Мартинестің еншісіне жазылды. Осы ретте

екі гол да қорғаушылардың өз айып алаңымыздағы сау-ат сыз ойыны салдарынан соғылғанын атап өткен жөн.

Екінші таймның басында «Астана» белсенділік танытып, шабуылдап көрді. Əйтсе де, украиналық ле-гионер Денис Дедечконың жасаған соққысы қақпадан қиыс кетті. Ал Диего Симеоненің шəкірттері бұл бөлікте алғашқы таймдағыдай күш жұмсаған жоқ. Соған қарамастан Ненад Эрич қорғаған қақпаны тағы да екі рет дəл көздеп, ірі есеппен жеңіске жетті. «Атлетиконың» үшінші добын 63-минутта Оливер енгізсе, 89-минутта Дедечко өз қақпасына гол соғуға мəжбүр болды.

Осылайша, «Астана» топтық кезеңдегі екінші жеңілісіне ұшырады. Бірінші турда Португалияның «Бенфикасынан» жеңілген С.Стойловтың шə-кірттері «Астана-Аренада» өткен екінші кез де-суінде Түр кияның «Галатасарайымен» ұпай бөлісті (2:2). Біздің команда турнир шеңберіндегі келесі кездесуін 3 қарашада өз алаңында «Атлетикомен» өткізеді.

Еламан ҚОҢЫР,«Егемен Қазақстан».

Осы ойын алдында «Барыстың» бас жаттықтырушысы болып Андрей Назаров қайта тағайындалғанын атап өткен жөн. Бірінші кезең айдын иелерінің басымдығымен өтті. Кездесудің 9-минутында «Слован» са-пынан Андрей Штястны есеп ашса, ара-да бес минут өткенде, Ладислав Надь ко-мандасының екінші шайбасын соқты. 17-ми-нутта «Барыстың» сұрмергені Найджел Доус есеп айырмасын қысқартқанымен, үзіліске бір минут қалғанда Вацлав Недорост мергендігімен көзге түсіп, братиславалықтар 3:1 есебімен алға шықты.

Екінші кезеңде қонақтар жинақылық та-нытып, таразы басын теңестірудің амалын тапты. Матчтың 35-минутында Брэндон Боченски қарсыластар қақпасын дəл көз-десе, 40-минутта Дастин Бойд есепті 3:3-ке жеткізді. Алайда, үшінші бөлікте сло-вакиялықтардың шеберлігі басым болды. Нəтижесінде, 46-минутта Томаш Суровы, ал соңғы минутта Кэм Баркер нəтижелі соққы жасап, командасына жеңіс сыйлады.

Бүгінде 25 ойыннан 29 ұпай жиған «Барыс» Шығыс конференциясында 12-орында келеді. А.Назаровтың шəкірт-тері ке лесі кездесуін бүгін сырт айдында Заг реб тің «Медвешчак» командасымен өткізеді.

Бəрекелді!

Кəсібің – нəсібің

Əттеген-ай!

Өнеге

Саябаќ«Нўр Отанныѕ» 322 бастауыш партия ўйымы 322 аєаш кґшетін отырєызды

ТəттіАуылдаєы «Айсўлтан» кондитер

цехыныѕ ґнімі кґпшілік сўранысына ие Ґмірініѕ мəні – спортХалықаралық спортшылар одағының мүшесі, Астана жəне Алматы қалаларында өткен 2011 жылғы VII қысқы Азия ойындарының алаугері, бұрынғы КСРО география қоғамының толық мүшесі, өлкетанушы, фенолог, спорт ардагері Асқар ƏБУБƏКІРОВПЕН əңгімелескен сəттегі қысқаша əсер.

«Барыс» «Слованнан» сїріндіБұрнағы күні Құрлықтық хоккей лигасында ел намысын қорғайтын Астананың «Барысы» Словакия астанасы – Братислава қаласында жергілікті «Слованмен» сынға түсіп, 3:5 есебімен есе жіберді. Осылайша, елордалық команда биылғы маусымдағы 17-ші жеңілісіне ұшырады.

Əттеген-ай!

«Астана» «Атлетикоєа» есе жібердіҚазанның 21-інен 22-сіне қараған түні УЕФА Чемпиондар лигасының топтық сайысы шеңберінде «Астана» Испания астанасы – Мадрид қаласында жергілікті «Атлетикомен» кездесіп, 0:4 есебімен жеңілді. Бұл ойында «Астананың» бас жаттықтырушысы Станимир Стойлов алаңға жартылай негізгі құрамды шығарды. Команданың күшін Қазақстан премьер-лигасы аясында алдағы жексенбіде «Қайратпен» болатын ойынға сақтаған ол Испанияға қорғаушылар Дмитрий Шомко мен Марин Аничичті, жартылай қорғаушылар Неманья Максимович, Бауыржан Жолшиев жəне Рохер Каньясты, сондай-ақ, шабуылшы Таңат Нөсербаевты апарған жоқ.