Örtülü elektrod ile ark kaynağı, elektrik arkını ısı kaynağı olarak kullanan elle yapılan ( manuel ) bir kaynak yöntemidir.

Örtülü elektrod ( elektrod pensesi ile tutulan ) ile ana malzeme ( kaynak edilecek malzeme ) arasında oluşturulan ark, ana malzemenin ve örtülü elektrodun ergimesini sağlayan ısıyı ortaya çıkarır.

Örtülü elektrod ark kaynağı, kaynak için gerekli ısının, örtü kaplı tükenen bir elektrod ile iş parçası arasında oluşan ark sayesinde ortaya çıktığı, elle yapılan bir ark kaynak yöntemidir.

Elektrodun ucu, kaynak banyosu, ark ve iş parçasının kaynağa yakın bölgeleri, atmosferin zararlı etkilerinden örtü maddesinin yanması ve ayrışması ile oluşan gazlar tarafından korunur.

Ergimiş örtü maddesinin oluşturduğu cüruf kaynak banyosundaki ergimiş kaynak metali için ek bir koruma sağlar. İlave metal (dolgu metali), tükenen elektrodun çekirdek telinden ve bazı elektrodlarda da elektrod örtüsündeki metal tozları tarafından sağlanır.

Örtülü elektrod ark kaynağı sahip olduğu avantajları nedeniyle metallerin birleştirilmesinde en çok kullanılan kaynak yöntemidir.

Avantajları :

Örtülü elektrod ark kaynağı açık ve kapalı alanlarda uygulanabilir. 

Elektrod ile ulaşılabilen her noktada ve pozisyonda kaynak yapmak mümkündür. 

Diğer kaynak yöntemleri ile ulaşılamayan dar ve sınırlı alanlarda kaynak yapmak mümkündür.

Kaynak makinesinin güç kaynağı uçları uzatılabildiği için uzak mesafedeki bağlantılarda kaynak yapılabilir.

Kaynak ekipmanları hafif ve taşınabilir. 

Pek çok malzemenin kimyasal ve mekanik özelliklerini karşılayacak örtülü elektrod türü mevcuttur. Bu nedenle kaynaklı birleştirmeler de ana malzemenin sahip olduğu özelliklere sahip olabilir. 

Dezavantajları :

Örtülü elektrod ark kaynağının metal yığma hızı ve verimliliği pek çok ark kaynak yönteminden düşüktür. Elektrodlar belli boylarda kesik çubuklar şeklindedir, bu nedenle her elektrod tükendiğinde kaynağı durdurmak gerekir.

Her kaynak pasosu sonrasında kaynak metali üzerinde oluşan cürufu temizlemek gerekir.

Güç Kaynağı (Kaynak Makinesi)

Elektrod Pensesi ve Kablosu

Örtülü Elektrod ŞasePensesi ve

Kablosu

Güç kaynağının amacı, ana malzemeyle elektrod arasında oluşturulan elektrik arkı için yeterli miktardaki çıkış akımını, akım beslemesini sağlamakdır.

Elektrod kaynağının çalışması sabit akım prensibindedir. Güç kaynağından sağlanan akım, kaynak işlemi esnasında operatörün el kontrolündeki elektrod ile ana malzeme arasındaki mesafenin değişmesine göre değişiklik göstermez. Güç kaynağının imalat prensibi ark uzunluğunun ( kaynak esnasındaki, ana malzeme ile elektrodun ergimemiş ucu arasındaki uzaklık ) değişiklik göstermesine rağmen kaynak akımının sabit kalması şeklindedir. Akımın sabit tutulması kararlı bir ark sağlar ve operatörün çalışmasını kolaylaştırır.

Güç kaynağının içinde mekanik (manyetik şönt veya geçirgenliği belli dirençler ) veya elektronik ( SCR sistem veya inverter sistem ) akım ayarlayıcıları vardır. Bu ayrımlar elektrod kaynak makinalarını imal teknolojilerine göre 3 grupta sınıflandırır. Bunlar Elektro mekanik kaynak makinaları, Elektronik kaynak makinaları ( SCR ) ve Inverter kaynak makinalarıdır. Güç kaynakları akım çıkış kutuplama özelliklerine göre’de 2 kategoriye ayrılır:

a) Alternatif akım ( AC ) güç kaynakları

Güç kaynağı akım çıkış karakteristiği sinüs dalga şeklindedir. Zamana göre şiddetini ve yönünü değiştiren bu akım saniyede 50 veya 60 kez tekrarlanır.

Transformatörler şebeke akımını, kaynak akımına dönüştüren elektro mekanik kaynak makinalarıdır.

Kaynak transformatörleri, saçlardan oluşmuş bir demir çekirdek ile bu çekirdeğe ,iki sargıdan meydana gelir. Sargılardan biri ince, diğeri ise kalın kablolardan oluşmuştur. İnce sargının adı primer, kalının ise sekonderdir. Primer sargıya şebekeden akım gelir ve demir çekirdek aracılığıyla sekonder sargılara, oradan da kaynak alanına iletilir. Genel çalışma prensibi değişmemek kaydı ile değişik biçimlerde demir çekirdek ve sargıya sahip, makine konstrüksiyonları üretilmektedir.

Transformatör kaynak makinesinin ana parçaları şunlardır.

Elektrik şebeke hattı Kayak akım regülatörü Kaynak kabloları için bağlantı yerleri Makineyi taşımak için tutamak Ayarlanabilir demir çekirdeğini yerleştirmek için kolSigorta ve düğmeleri Transformatör

Transformatör kaynak makinesinin özelliklerini aşağıdaki gibi belirtebiliriz:

Maliyetleri düşüktür, ömürleri uzun ve bakım giderleri azdır.

Sürekli çalışmaya elverişlidir. Enerji sarfiyatı azdır. Boşta çalışma tüketimi düşüktür. Her tür elektrot kullanılamaz. Her tür metal parça kaynatılamaz. Verim yüksektir (%75-%95). Sık sık arıza yapmaz. Sessiz çalışırlar. Ark yüksekliği kısadır.

Alternatif akım ( AC ) güç kaynakları

b) Doğru akım ( DC ) güç kaynakları

Güç kaynağı akım çıkış karakteristliği sürekli ( sabit ) dalga şeklindedir. Bu karakteristik redresör tarafından şebeke alternatif akımının ( AC ), doğru akıma ( DC ) çevrilmesiyle edilir. Bu elektronik SCR ve İnverter güç kaynaklarının tipik çıkışıdır

Redresörler yapı ve görüntü olarak transformatörlere, çalışma bakımından jeneratörlere benzemektedir. Redresör kaynak makinesi iki ana guruptan oluşmaktadır;

Transformatör ve Doğrultmaç (Diyot).

Redresör üzerinde bulunan transformatör, şebekeden alınan akımı, kaynak yapılabilecek değerlere dönüştürür. Redresörün ikinci parçası ise diyotlardır. Diyotların görevi alternatif akımı doğru akıma dönüştürmektir. Sürekli çalışmayı sağlayabilmek için vantilatör ile soğutulur. Transformatör kaynak makinesinden üstün özelliklere sahip olduğu için, bu makineler daha yaygın kullanılmaktadır

Sürekli çalışmaya elverişlidir. Enerji sarfiyatı azdır. Boşta çalışma gerilimi düşüktür. Her tür elektrot kullanılır. Her tür metal parça kaynatılabilir. Verim yüksektir. Sık sık arıza yapmazlar. Sessiz çalışırlar.

Doğru akımla çalıştıklarından birçok üstünlüklere sahiptir. Özelliklerini aşağıdaki gibisıralayabiliriz:

c) Jeneratör Kaynak MakineleriMotor ve dinamo ünitelerinden oluşmaktadır. Diğer kaynak makinelerinde olduğu gibi kaynak yapmayı sağlayan enerji şebekeden alınan enerji değildir. Şebekeden alınan enerjiyle motor çalıştırılmakta, motordan elde edilen dairesel hareket ile dinamo çalıştırılmaktadır.

Motor ve dinamo ünitelerinden oluşmaktadır. Diğer kaynak makinelerinde olduğu gibi kaynak yapmayı sağlayan enerji şebekeden alınan enerji değildir. Şebekeden alınan enerjiyle motor çalıştırılmakta, motordan elde edilen dairesel hareket ile dinamo çalıştırılmaktadır.

Kaynak için ürettiği elektriğin gerilimi 25-35 volta, akım şiddeti ise 300 ampere kadar çıkabilmektedir. Jeneratör kaynak makinelerinin özelliklerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

Sürekli çalışmaya elverişlidir. Enerji sarfiyatı fazladır. Boşta çalışma gerilimi yüksektir. Her tür elektrot kullanılır. Her tür metal parça kaynatılabilir. Verim düşüktür. Diğer kaynak makinesine oranla daha fazla arıza yapar. Gürültülü çalışırlar.

Şayet doğru akım ( DC ) güç kaynağı kullanılıyorsa, bundan sonraki sınıflandırma kaynak edilecek malzemenin kutuplama şekline göredir.i) Düz kutuplamaDüz kutuplamada kaynak kablosu ve elektrod pensesi güç kaynağının negatif ( - ) çıkışına, şase kablosu ve şase pensesi güç kaynağının pozitif ( + ) çıkışına bağlanır. Elektrik arkı, ısının malzeme üzerinde yoğunlaşarak ergimesini sağlar. Böylelikle elektrod ergiyerek kaynak ağzını doldurur ve ana malzemeye nüfuz eder.

ii) Ters kutuplama Ters kutuplamada kaynak kablosu ve elektrod pensesi güç kaynağının pozitif ( + ) çıkışına, şase kablosu ve şase pensesi güç kaynağının negatif ( - ) çıkışına bağlanır. Elektrik arkı ısının elektrod ucunda yoğunlaşmasını ve ergimesini sağlar. Elektrod çeşidine göre akım karakteristiği alternatif akım ( AC ) veya doğru akım  ( DC ) ve doğru akımda kutuplamalar değişir. Yanlış akım karakteristiği veya kutuplamalarda elektrodun tutuşturulamaması, ark kararlılığının sağlanamaması veya kaynak kalitesinin uygun olmaması gibi problemler yaşanır.

Elektrod pensesinin ana fonksiyonu elektrodu sabitlemek ve uygun temasla akım geçirgenliğini sağlamaktadır. Aynı zamanda pense operatörün çalışma güvenliği için uygun elektriksel yalıtımı sağlamalı.

Şase kablosu ve pensesi elektriksel devreyi tamamlamak için ana malzemeye yapılan güç kaynağı bağlantısıdır. Kaynak akımına göre uygun kablo kesiti ve uzunluğu seçilmelidir.

Şase kablosu ve pensesi elektriksel devreyi tamamlamak için ana malzemeye yapılan güç kaynağı bağlantısıdır. Kaynak akımına göre uygun kablo kesiti ve uzunluğu seçilmelidir.

KarakteristiklerÖrtülü elektrodlar çekirdek ve örtüden oluşur.

Çekirdek metal iletken çubuktur aynı zamanda ergiyerek kaynak ağzını dolduran ilave metaldir. Çekirdek olarak kullanılan malzeme ana malzemeye bağlıdır. Karbonlu çelikler için çekirdek malzemesi düşük karbonlu çeliktir. Kaynak sırasında çekirdek örtüden önce ergir.

Örtü bir çok özellik bakımından elektrodun en önemli kısmıdır. Ana fonksiyon olarak kaynak banyosunu atmosferin kötü etkisinden korur.

Örtü, gaz haline geçerek kaynak bölgesinde atmosferin yerini alır, böylelikle kaynak banyosunu ve elektrodun ucundaki ergiyen bölgeyi atmosferin kötü etkisinden korur. Ergiyerek kaynak banyosunun üzerini kaplayarak yüzer ve katılaşır.

Ergimiş metali istenmeyen kirliliklerden ( elementlerden ) temizleme özelliği vardır. Örtü içinde, malzeme içindeki istenmeyen elementlerle bileşke oluşturarak cürufa geçen elementler vardır. Böylece kaynak banyosu istenmeyen elementlerden temizlenmiş olur. Kaynak metalinin karakteristiklerine göre örtü tipinin seçimi önemlidir. Örtü bazen metal parçacıklarını da içerir, bunlar ergiyerek kaynak banyosuna geçer ve kaynak banyosuna geçen metal miktarı artmış olur. Bu elektrodlar yüksek verimli elektrodlar olarak adlandırılır..

Pazarda çeşitli örtü tiplerinde elektrodlar satılır ve bunların kimyasal kompozisyonları ark kararlılığına, nüfuziyet derinliğine, kaynak malzemesi miktarına ve kaynak banyosu kalitesine etki eder. Örtü karakterine göre ana elektrod çeşitleri şu şekildedir.

Asit örtülü elektrodlar

Bu elektrodların örtüleri demir oksit, mangan ve silis alaşımlı demir içerir. Alternatif ve doğru akım karakteristiklerinin her ikisinde de iyi ark kararlılığı sağlarlar. Akışkan kaynak banyolarından dolayı pozisyon kaynaklarına uygun değildir. Bundan başka ana metali temizleme özellikleri iyi olmadığı için kaynak metalinde çatlak oluşumu gözlenir. Yüksek kurutma sıcaklıklarına dayanıklı olmadıkları için kaynak metalinin nem kapma ve hidrojen çatlağı riski vardır.

Rutil örtülü elektrodlar

Bu elektrodların örtüleri rutil ( % 95 Ti O2 ) olarak adlandırılan, minerali içerir. Örtü en uygun ark kararlılığını ve kaynak görüntüsünde etkili olan yüksek kaynak banyosu akışkanlığını sağlayan bir bileşkedir. Rutil örtünün fonksiyonu yumuşak bir ergime sağlamak ve kaynak üzerinde akışkan olan bol bir cüruf tabakası oluşturmak. Bu durumda dikiş düzgün bir görünümdedir. Ancak örtü etkili bir temizleyici değildir. Böylece ana metalin fazla miktarda istenmeyen element içermeyen hallerinde tercih edilir.

Rutil örtülü elektrodlar

Elektrodların tam olarak kurutulamamasından dolayı kaynak metalinde hidrojen ortaya çıkması ve hidrojen çatlağı oluşturma olasılığı vardır. Bazı uygulamalarda rutil diğer örtü çeşitlerindeki bileşenlerle, rutil-selülozik veya rutil-bazik gibi bileşkeler yapabilir. Bunların amacı kararlı bir ark ile daha performanslı kaynaklar elde etmek için örtülerin avantajlarını ortak olarak en uygun seviyede kullanmaktadır. Ark kararlılığı bu elektrodların alternatif akım ve doğru akım düz kutuplama kullanımına uygundur. Genel olarak ince malzemelerde kullanılır.

Selülozik elektrodlar

Bu elektrodların örtüleri ana olarak selüloz ve ( Mn ve Si içeren ) demir alaşımı içerir. Örtü büyük ölçüde gaz haline geçer ve dikey eksende kaynak yapma olanağı sağlar. Diğer tip örtü karakteristiğindeki elektrodlarla dikey kaynak yapmak zor veya olanaksızıdır. Örtünün gaz haline geçişi kaynaktaki cüruf miktarını azaltır. Örtünün kimyasal kompozisyonundan dolayı ortaya çıkan yüksek hidrojenden ötürü ana metalin ergime miktarlarından sıcak kaynak banyosu sağlanır böylelikle az cüruflu yüksek nüfuziyetli kaynak banyoları elde edilir. Mekanik özellikler en uygun durumdadır. Soğuma esnasında kaynak bölgesindeki cürufun azlığından dolayı kaynak dikiş görüntüsü çok güzel değildir. Doğru akım ters kutuplamada zayıf ark kararlılığı görülür.

Bazik elektrodlar

Bazik elektrodların örtüleri kalsiyum karbonat ve kalsiyum florür ve diğer toprak alkali metallerin karbonatlarından oluşur. Ana malzemeyi temizleme kapasitelerinin yüksek olmasından dolayı bu tür elektrodlarla yüksek kalite ve mukavemetli kaynak dikişleri elde edilir. Yüksek kurutma sıcaklıkları mümkün olduğu için kaynak öncesi kullanılacak elektrodların kurutulması halinde kaynak metalinin hidrojen kapma olasılığı düşüktür. Florür arkı kararsızlaştırır ve kaynak banyosu akışkanlığını düşürür, metal transferi iri damlacıkların kısa devre metal geçişi şeklindedir. Örtünün gaz haline geçişi az olduğundan ark daha düşük aralıklarda ( ana metal, elektrod arası mesafe ) oluşur, bunun sonucunda daha deneyimli kanyakçılara ihtiyaç duyulur.

Bazik elektrodlar

Kaynak üzerinde yoğun bir cüruf tabakası elde edilir ve bir sonraki paso yapılmadan tamamen temizlenmelidir. Yatay, dikey ve tavan pozisyonları için uygun elektrodlardır.Doğru akım, düz kutuplama genel kullanım akım karakteristiğidir. Alternatif akım ( AC ) ve doğru akım ters kutuplama akım karakteristiklerinde de kullanılabilen elektrodlar vardır. Yüksek verimlilik ve kalitedeki kaynak dikişlerinden dolayı kalın parçaların kaynağından tercih edilir. Bu tür elektrodların nem kapma özelliklerinden dolayı kuru bir yerde depolanmaları önerilir. Şayet gerek depolama şartları gerekse kullanım şartlarında elektrodların nem kapması durumunda elektrodlar kullanım öncesi üretici firmaların önerileri doğrultusunda mutlaka kurutulmalıdır.

ÇEŞİT AVANTAJI DEZAVANTAJI UYGULAMA

Asit * düşük maliyet* kararlı ark* AC ve DC'de kullanım* kolay temizlenen cüruf             * yüksek deoksidant* kolay depolama

* akışkan kaynak* zayıf temizleme özelliği* yüksek hidrojen çıkışı* cüruf tekrar erimez

* yatay kaynak* düşük karbonlu çeliklerde* uygun mekanik özelliklerde düşük maliyetli

kaynaklar (çatlak oluşma riskli kaynaklar)

Rutil * düşük maliyet* kararlı ark* AC ve DC'de kullanım* güzel görünümlü kaynak dikişleri* kolay tutuşma* kolay depolama

* akışkan kaynak* zayıf temizleme özelliği* yüksek hidrojen çıkışı

* yatay kaynak* düşük karbonlu çeliklerde* uygun mekanik özelliklerde güzel görünümlü

kaynaklar (çatlak oluşma riskli kaynaklar)

Selülozik * yüksek nüfuziyet* kolay çalışabilme* az cüruf

* DC güç kaynağı * düzensiz kaynak dikişi* yüksek hidrojen çıkışı

* bütün kaynak pozisyonlarında* boru kaynaklarında* düşük karbonlu çeliklerde* dar kaynak ağızlarında

Bazik * mükemmel malzeme temizliği* çok düşük hidrojen çıkışı* soğuk kaynak banyosu

*düşük kararlı ark* cüruf tekrar ergimez ve

temizliği çok zor* kısa devre ark geçişi ve

çalışma zorluğu* tutuşturma zorluğu* DC güç kaynağı* zor depolama

* kalın malzemelerin, bütün pozisyonlarında kullanılabilme* yüksek metal yığma* yüksek mekanik özelliklerdeki kaynak dikişleri

ORTALAMA KAYNAK AKIMI  (A)

Elektrod çapı (mm) 1,60 2,00 2,50 3,25 4,00 5,00 6,00

Asit - - - 100-150 120-190 170-270 240-380

Rutil 30-55 40-70 50-100 80-130 120-170 150-250 220-370

Selüloz 20-45 30-60 40-80 70-120 100-150 140-230 200-300

Bazik 50-75 60-100 70-120 110-150 140-200 190-260 250-320

Çelik kompozisyonu kolayca tanımlanabiliyorsa rutil örtülü elektrodlar kolay tutuşma, kullanım ve güzel kaynak dikişi görüntüsü özelliklerinden dolayı kullanılabilir.

Paratikte orta ve yüksek karbonlu çeliklerin ( > 0.25 % ) kaynağında yapısal hatalarla karşılaşılabildiği için orta ve kalın parçaların kaynağında bazik elektrodlar tercih edilir. Bu durumda yüksek kalitede ve mekanik değerlere sahip kaynaklar elde edilir.

Çelik boru kaynaklarında yüksek nüfuziyet ve elektrod çalışma kapasitelerinden dolayı selülozik elektrodlar kullanılır.

Ana malzemeye kaynak ağzı açılmalı, kaynak ağzı açısı elektrodun kaynak bölgesine girişine izin verecek şekilde olmalıdır.

Kazanın Oluş Nedeni Kaza Oranı

Yangın ve Patlama % 3

Gözde Yaralanma %67

     * Göze Yabancı Cisim Kaçması %32

     * Kaynağın Gözü Alması %35

Sıcak Metal Kıvılcım veya AlevinElbisenin Altına Girerek Yanık Oluşturması

%11

Korunmamış Deri Yanığı %9

Elbise Üzerinden Nüfuz Eden Yanık %7

Elbisenin Alev Alması %3

TEHLİKELER

Patlama

Elektrik Çarpması (Şok)

Elektrik Ark Kaynağında Oluşan Işınlar

Havalandırma

Belirli Alan

Metal Parçalarının Sıçraması

Kaynak veya ateşle işlem yapılacak her türlü fıçı, bidon, kazan, işlemden önce içindeki boşaltılmalıdır. İçleri tekrar yanıcı olmayan madde ile doldurulmalıdır. Benzin fıçılarında, yağ fıçılarında, oksi-asetilen kaynağında olabileceği gibi içi patlayıcı  gaz karışımı olan fıçı ve kazanların kaynağı yapılmadan önce su veya    yanmayan gaz ile  doldurulmalıdır.

Bilhassa elektrik ark kaynağında büyük bir tehlike oluşabilir. Kaynakçının dikkatsizliği ve arızalı aletlerin kullanılması halinde kaza meydana gelebilir.

Korunma:  (Elektrik çarpmasına karşı) -    İyi izole edilmiş kuru eldivenler

kullanılmalıdır. -    İyi izole edilmiş kaynak penseleri

kullanılmalıdır. -    Kullanılan aletlerin ve kabloların

arızalı olmamasına dikkat edilmelidir. -    Kaynakçı lastik veya tahta altlık

kullanmalıdır. Ayakkabısı da uygun olmalıdır.

-    İşyerinde uygun bir topraklama gerekmektedir.

Elektrik akımının vücutta gösterdiği etkiye elektrik çarpması denir. Elektrik çarpması minimum ve ondan büyük değerlerde olursa ölümle sonuçlanabilir.

İnsan vücudu 50 volta kadar gerilmelerden

bile etki görür, fakat etkinin normal anlamda bir etkisi yoktur. Akım 50 volttan sonra tehlikeli olmaya başlar. 65 volttan sonra tamamen tehlikeli sınır içine girer. 110 voltluk, 220 voltluk, 380 voltluk tesisler ve yüksek gerilimli hava hatları insanlar için birer tehlike oluştururlar.

Elektrik akımı hücreyi elektroliz eder, sinir sistemini bozar, solunum sisteminin çalışmasını engeller, insanın kalbinin durmasına sebep olur, iç ve dışta yanıklar meydana getirir, bilincini kaybettirir, derin ve geniş hasarlara yol açar. Ancak vücutta, akım giriş ve çıkış noktaları dışında başka hasar görünmüyor olabilir.

Her insanın vücut direnci, ırk, cins, yaş ve yaptığı işe göre değişme gösterir.bu bakımdan yapılan incelemelere göre insan vücudunun doğru akımda 50, alternatif akımda 25 mili amper akımdan etki gördüğü tespit edilmiştir. Bu minimum akımlar bile insanlar için öldürücü olabilir.ayrıca evlerimizde kullandığımız 50hz frekanslı alternatif akımın da öldürücü etkisi olduğu unutulmamalıdır.

Önce yaklaşmanızın tehlikesiz olması için mümkünse enerjiyi kesin. Bu mümkün değilse, kuru elektrik geçirmeyen malzeme üzerine basarak (lastik, tahta, kalın katlanmış gazete, kitap vb.) Yine böyle yalıtkan bir malzeme ile hastayı itin veya çekin. Çıplak elle hastaya sakın dokunmayın.

Hastanın enerjiden kurtulduğuna kanaat getirince düzgün bir yere çekerek sırt üstü yatırınız.

Hastaya suni solunum uygulayın suni solunumun muhtelif metotları vardır. Suni solunum sayesinde gerekli hava hastanın akciğerlerine dolar, toplar damardaki kan kalbe geri döner, adeta durmuş olan kalp tekrar çalışmaya başlar.

Elektriği kesmek için sigortaları kullanın Lastik tabanlı ayakkabı giyin, kuru bir lastik

eldiven takın Elektrik akımını iletmeyecek kuru bir cismin

üzerine çıkın Elektrik çarpan kişinin yakınındaki kablo gibi

iletkenleri, yalıtkan bir çubukla uzaklaştırın Hastayı giysilerinden çekerek bölgeden

uzaklaştırın Elektrik çarpan kişiye kalın lastik tabanlı

ayakkabınız yoksa dokunmayın Sigortaları kapatmadan yaralıya temas

etmeyin Çıplak elle çarpılmış kişiye dokunmayın Çocukları olay yerinden uzak tutun Dokunmak için iletken cisimler kullanmayın

Kaynak işlemi yaparken elektrik enerjisi ısı ile ışığa dönüşür. Bu enerjinin yaklaşık olarak % 15’i ışık haline dönüşür. Bu % 15’lik ışınların %10’u ultraviyole, % 30’u parlak ve % 60’ı enfraruj kızıl ötesi ışınlardır. Bu ışınlar kaynakçının gözleri ve cildi için tehlikelidir.

Kaynak ve kesme işlemlerinde üretim süreci gereği ortaya çıkan parlak ışınlar, gözleri kamaştırarak geçici görme bozukluklarına neden olabilmekte, gerekli önlemler alınmadığı ve bu ışınlara süreli maruz kalınması halinde ise önce gözde kızarma, kanlanma ve baş ağrısı ortaya çıkmakta daha ileri durumlarda ise kalıcı olarak görme kayıplarına yol açabilmektedir.

Kaynak ışınlarından kızılötesi ışınlar; deride ısınma ve uzun süre maruz kalınması halinde kızarma ve yanıklara yol açmakta olup, arktan gelen ışının dalga boyuna bağlı olarak da gözde saydam tabakanın (kornea) ve görmeyi sağlayan ağ tabakasının (retina) etkilenmesine ve giderek körlük ve katarak hastalığı gibi kalıcı hasarlara neden olabilmektedir.

Morötesi ışınlar ise; kızılötesi ışınlardan çok daha tehlikelidir ve kısa sürede maruz kalmalarda bile gözün saydam tabakasında yanıklara, katarak hastalığına ve giderek körlüğe neden olan ağır hasarlara yol açabilmektedir. Morötesi ışınlar, deride ağır yanıkların oluşmasına ve uzun sürede de deri kanserine neden olabilmektedir. Bu nedenle gözlerin ve cildin kaynak işlemi sırasında mutlaka korunması gereklidir.

Korunma: Gözleri kamaştıran parlak ışına karşı maske kullanılmalı Enfraruj ışınlar sıcaklık verdiğinden kaynakçının vücudunu koruyan elbise kullanılmalıdır. En tehlikeli olan ultraviyole ışınları cilt ve gözlerde yanıkların meydana gelmesine sebep olur. Böylece ultraviyole ışınlarını absorbe eden kaliteli koruyucu camlar kullanılmalıdır. Diğer şahısları korumak için de kaynak işleri kaynak kabinlerinde yapılmalı ve burası koruma paravanları ile çevrilmelidir. Hararet ve yanmalara karşı önlük, deri eldiven kullanılmalıdır. 

Metallerin kaynak, kesme ve diğer benzer yöntemlerle işlenmesi sırasında çalışanlar için zararlı olabilecek çeşitli toz, duman ve gazlar gibi hava kirleticileri oluşmaktadır. Kaynaklı imalat atölyelerindeki önemli risklerin başında gelen kaynak dumanlarını oluşturan tanecikler temel olarak metal ve diğer oksitlerdir. Kaynak ve kesme işlemi sırasında üretim süreci gereği ortaya çıkan kaynak arkı ile metaller yüksek sıcaklıkta buharlaşır, bu metal buharları ortam havası ile temas ederek oksitlenir ve yoğunlaşarak metal oksit dumanlarına dönüşür. Metal oksitleri kaynak dumanlarının en önemli bileşenidir. Kaynak dumanı içinde yer alan katı partiküller; çeşitli elektrod, lehim ve kaynak çubuğu ile üzerinde kaynak veya kesme işleminin yapıldığı ana malzeme ve ana malzeme üzerinde bulunan boya, galvaniz gibi kaplamalardan çıkan parçacıklardan oluşmaktadır. Kaynaklı imalat atölyelerinde ortam havasına karışan tozlar, genellikle kaynak ağzı açılması, metal malzemelerin taşınması, kesilmesi, kaynak ağzının taşlanması gibi işlemler sonucunda oluşmaktadır. Tozlar genellikle çökerek işyeri tabanı ve kaynak ekipmanları üzerinde birikirken, metal oksit dumanları uzun süre havada asılı kalmakta ve hava devinimleri ile işyeri ortamında çeşitli yerlere dağılabilmektedir.

Korunma:

Kaynaklı imalat atölyelerinde çalışanlar için en önemli risk grubunu kaynak işlemi sırasında ortaya çıkan toz, duman, gaz ve buhar gibi hava kirleticiler oluşturmaktadır. Hava kirleticilerin olumsuz etkilerini önlemek için bunların ortam havasına yayılmasını engellemek gereklidir. Bunun için genel ve yerel havalandırma yöntemleri kullanılmaktadır. Yapılan işin niteliğine, işyerinin özelliğine ve ekipmanların yapısına göre uygun niteliklerde ve amaca uygun havalandırma sistemlerinin projelendirilerek uygulamaya konulması gereklidir. Böylece kaynak yapılan ortamda yeterli havalandırma sağlanmalı, hava kirleticiler solunum bölgesinden ve çevresinden uzak tutulmalıdır.

Kaynaklı imalat atölyelerinde kaynak ve kesme işlemleri sırasında oluşan hava kirleticilerinin nitelik ve konsantrasyonlarının bilinmesi, ortam havasının çalışanların sağlıklarını olumsuz yönde etkilemeyecek kalitede olmasını sağlayacak havalandırma sistemlerinin tasarımlanmasında önemli bir yer tutmaktadır. Amaca uygun bir havalandırma sisteminin yapılmasında ana hedef üretim sürecinde ortaya çıkan hava kirleticilerin çalışma ortamına yayılmasını önlemek ve bunların çalışma ortamındaki miktarını eşik değerin altına düşürmek olmalıdır.

Dar yerlerde yapılan kaynak işlerinde o yerin sıcaklığı artar. Bu sıcaklığın yanı sıra gaz, duman ve buhardan solunum zorlaşır. Normal olarak atölyelerde her kaynakçı için yaklaşık 100 m3’lük bir hacim öngörülmelidir.

Elektrik direnç kaynağında sıcak metal parçalarının sıçrama tehlikesi vardır. Kızgın metal parçacıkları büyük miktarda etrafa sıçrar ve çalışma yerinden 6-7 m. kadar uzağa sıçrar ve yangın tehlikesi yaratabilirler. Bu sebepten kaynak yapılan yerin yakın çevresinde yanıcı maddelerin bulunmamasına dikkat edilmelidir. Kaynak atölyelerinde ve diğer yerlerde yangın söndürme aleti bulundurulmalıdır.

Korunma: Koruyucu deri önlük giyilmeli. Kaynak işlemi yapılırken, sıcak metal parçaları 10 m. ’ye kadar

sıçrayabilir (şekil 2). Böylece alev alan, tutuşabilen malzemeler yanabilir ve hasar oluşabilir.

Bazı malzemelerin tutuşabilme dereceleri şu şekildedir; Tahta  280 0C ; gazete kağıdı 250 0C ; pamuklu kumaş 320 0C

ve plastik malzemelerden polyetilen   340 0C civarında ateş alabileceği (tutuşabileceği) dikkate alınmalıdır. şekil-3’de kaynak alevinin 1 m.’ye kadar sıcaklığını 0C cinsinden göstermektedir.

Kaynaklı imalat atölyelerinde çalışanların yüzleri IR ve UV ışınlarının yakıcı etkisi ile, kaynak sonucunda oluşan sıcak çapak, radyant ısı, kimyasal ve fiziksel tehlikelere karşı korunmalıdır. Bu amaçla yüzü tamamen kaplayan, hafif ve görmeyi engellemeyen el veya baş siperlikleri kullanılır. Yüz ve gözleri aynı anda koruyabilmek üzere gözlük ve siperlik birlikte kullanılabilir. Siperlik malzemesi olarak plastik, fiber ve cam gibi malzemeler kullanılabilir.

Kaynak işlemi sırasında oluşan UV, IR, termal radyasyon ve fiziki tehlikelere karşı kaynakçı eldiven, ceket, pantolon, ayakkabı, tozluk ve önlük gibi koruyucuları kullanmalıdır. Kaynakçılar el, kol gibi açıkta kalan vücut kısımlarını morötesi ışınlardan korumak durumdadırlar. Fakat morötesi ışınlar yapıları nedeniyle normal pamuklu, yünlü ve sentetik kumaşları çok kısa sürede tahrip ettiğinden kaynakçılar çalışırken deri eldiven, kolluk gibi koruyucuların yanı sıra deri önlük gibi giysileri de kullanmalıdır.

Eldiven ateşe dayanıklı olarak üretilmiş olmalıdır. Önlük ve tozluk deriden ve ateşe, radyant ısıya ve sıcak

metal çapaklarına dayanıklı olmalıdır. Ayakkabılar sıcak çapakların ayağa girmesini önlemek

amacıyla uzun konçlu, malzeme düşmelerine karşı burnu çelikli olarak yapılmalıdır.

Eğer baş üstü çalışması var ise deri başlık ve omuzluk kullanılmalıdır.

Ağır ve keskin malzemelerin başa çarpmasını ve düşmesini önlemek için baret giyilmelidir.

İş elbiselerin kolları ile pantolonların paçaları düğmeli veya lastikli olmalı, tozların birikmelerine karşı cepsiz dikilmelidir.

Kaynak ve kesme işlemleri esnasında kaynakçının sağlığını etkileyebilecek belirtilen tehlikeler oluşur. Kaynak, kesme ve ilgili işlemlerdeki sağlık ve güvenlik kurallarında belirtildiği şekilde kaynakçı,  oluşan bu zararlı maddelerden kendisini korumalıdır.