Çokkültürlü yeterlik algıları Ölçeği: bir Ölçek geliştirme Çalışması ... · in...

EğitimveBilim2011,Cilt36,Sayı161

EducationandScience2011,Vol.36,No161

ÇokkültürlüYeterlikAlgılarıÖlçeği:BirÖlçekGeliştirmeÇalışması*

PerceptionsofMulticulturalCompetenceScale:AScaleDevelopmentStudy

AlperBAŞBAY**D.YeldaKAĞNICI***

EgeÜniversitesi

ÖzBu çalışmanın amacı, çokkültürlü yeterlik algılarının belirlenebilmesi için bir ölçek

geliştirmektir. Bu amaçla oluşturulan deneysel form, görüşleri alınmak üzere uzmanlarasunulmuştur.Uzmanlardangelendönütlerdoğrultusundamaddelerinkapsamgeçerlikoranlarıbelirlenmiştir.Maddeleriçinkapsamgeçerlikoranı.80’inaltındadeğeralanmaddelerçalışmakapsamındançıkarılmıştır.Oluşturulan47maddelikdenemeformu,farklıüniversitelerdedersvermekteolanvee-postaaracılığıylaulaşılabilen309öğretimelemanıüzerindeuygulanarak,eldeedilenverileranalizedilmiştir.AçımlayıcıFaktörAnalizleriyle(AFA)“Farkındalık”,“Bilgi”ve “Beceri” olmak üzere üç boyutlu ve toplam 41maddeden oluşan bir yapıya ulaşılmıştır.Analizlerdeölçeğinaltölçekleriarasındakiilişkiyebakılmışvefaktörlerinbirbirleriyleolumluveanlamlıilişkiiçindeolduğugörülmüştür.Altboyutlarınçokkültürlüyeterlikolarakadlandırılanbiryapınınbileşenleriolduğuvebunlarınbirliktebirüstyapıyıoluşturduğuyapılananalizlersonucunda doğrulanmıştır. Modelin uyum iyiliği indekslerinin oldukça yüksek olduğubelirlenmiştir.DoğrulayıcıFaktörAnalizideAFAsonuçlarınıdoğrulamıştır.Ölçeğintümüiçineldeedileniçtutarlıkkatsayısıise.95olarakbelirlenmiştir.

AnahtarSözcükler:Çokkültürlülük,öğretmenyeterlikleri,çokkültürlüöğretmenyeterlikleri.AbstractThepurposeofthestudyistodevelopascaletodeterminetheperceptionsofindividuals’

multiculturalcompetence.Withthisaim,thedraftformwassenttoexpertsinordertogettheiropinions. Based on experts’ feedback, item content validity ratios were determined. Itemswith content validity ratio under .80 were deleted. 47-item draft formwas administered to309volunteeredinstructorsteachingcoursesindifferentuniversitiesandapproachedthroughe-mails, and thedatawereanalyzed.Through, exploratory factor analysis (EFA), a constructwith41itemsand3factors,namely“Awareness”,“Knowledge”and“Skill”wasachieved.Therelationshipamongsubscaleswastestedandasignificantpositiverelationshipwasfound.Bytheanalysisitwasseenthatsubscaleswerethedimensionsofaconstructnamedmulticulturalcompetence. Itwasdeterminedthatfit indexesof themodelwerehigh.Confirmatory factoranalysis(CFA)alsoconfirmedtheresultsofEFA.TheCronbach’salphavalueforthescalewasfoundtobe.95.

Keywords:Multiculturalism,TeacherCompetences,MulticulturalTeacherCompetences

Summary

PurposeMulticulturaleducationistheconstructionoflearningandteachingprocessesreinforcing

culturalpluralismbypromotingrespecttodifferentcultureswithacommonsense.IntheUnited

* Çalışma,XVIII.EğitimBilimleriKurultayı’ndasözlübildiriolaraksunulmuştur.** Yrd.Doç.Dr.AlperBAŞBAY,EgeÜniversitesi,EğitimBilimleriBölümü,EğitimProgramlarıveÖğretimAnabilimDalı[email protected]*** Yrd.Doç.Dr.D.YeldaKAĞNICI,EgeÜniversitesi,EğitimBilimleriBölümü,RehberlikvePsikolojikDanışmanlıkAnabilimDalı[email protected]

200 ALPERBAŞBAYVED.YELDAKAĞNICI

States,NationalCounsel forAccreditationofTeacherEducation (NCATE) accepts “diversity”as one of the six standards in teacher education. In Turkey, teacher competences are definedundertwodimensionsbytheMinistryofNationalEducationwhichare“GeneralCompetencesofTeachingProfession”and“SpecialFieldCompetences”manyofwhoseareasemphasizethatteachersshouldbeequippedwithmulticulturalteachercompetences.However,inourcountry,multiculturaleducation isnotanarea that iswidelystudiedyet. It isnotalsopossible tosaythat there are studies regarding teaching programs designed to increase teacher candidates’multicultural competences or their awareness about multiculturalism. Parallel to these, thenumberofscalesthatcanbeusedinTurkeyisverylimited.Oneofthefirstscaledevelopmentstudies that aim to measure perceptions about their multicultural competences is the scaledevelopedinthepresentstudy.

ResultsInordertodevelopPerceptionsofMulticulturalCompetenceScale(PMCS),basedonthe

literaturereview,ascalewith53itemswasformed.Basedontheopinionsof10expertsintheeducationalsciencesand3expertsinpsychology,theitems’contentreliabilitieswerecalculatedby contentvalidity ratio. Itemswitha ratio lower than0.80weredeletedanda47-itemscalewasdevelopedandsentto8000instructors’e-mailaddresses.309instructorsparticipatedinthestudy.

InordertoverifyfactorialvalidityofPMCS,varimaxrotationandexploratoryfactoranalysis(EFA)wereused.Forthereliabilityofthesubscales,theCronbach’alphavalueswerecalculated.Confirmatory factoranalysis (CFA)wasalso conducted inorder toverify the factor structureobtainedbyexploratoryfactoranalysis.

AccordingtotheresultsoftheEFA,thescalehad11factorswithEigenvalueslargerthan1.0.TheEFAwasredonebylimitingfactornumberby3.Firstfactoriscomposedof16itemswithfactorloadingsrangingfrom.34to.75.Thesecondfactoriscomposedof16itemswithfactorloadingsrangingfrom.35to.68.Thirdfactoriscomposedof9itemswithfactorloadingsrangingfrom.52to.72.Allthefactorsexplain43.94%ofthetotalvariance.Firstfactorwhichiscalled“Skill”explains30.01%ofthetotalvarianceandincludesitemsthatreflectmulticulturalteachingskills.Thesecondfactorwhichiscalled“Awareness”explains7.98%ofthetotalvarianceandincludesitemsthatreflectmulticulturalawareness.Thethirdfactorwhichiscalled“knowledge”explains5.87%ofthetotalvarianceandincludesitemsthatreflectmulticulturalknowledge.

CFAresultsalsoverifiedthefactorstructureobtainedbyEFA.AcceptableindexesaccordingtoSchermelleh-Engel,MoosbruggerveMüller(2003)werealsoprovided.Inordertotestwhetherthesethreefactorsarethedimensionsofaconstruct,asecondorderCFAwasconducted.Resultsindicatedthatthefactorswerethedimensionsofmulticulturalcompetence.

TheCronbach’salphacoefficientswerecalculated toexamine internal consistencyof testscoresforeachsubscaleandthetotalscale.TheCronbach’salphasforthe“Skill”subscalewas.91,for“Awareness”subscale.85andfor“Knowledge”subscale.87,andforthetotalscale.95,indicatinghighinternalconsistency.

DiscussionIn thepresent study, inorder tomeasureperceptionsofmulticultural competence,a41-

itemscalewiththreesubscalesnamingawareness,knowledgeandskillwasdeveloped.PMCShas three subscales.Awareness subscalemeasures instructors’multicultural awareness levels.Thereare16itemsinthissubscale.Higherscoreindicateshigherlevelofmulticulturalawareness.Knowledge subscalemeasures instructors’multicultural knowledge levels. There are 9 itemsinthissubscale.Higherscoreindicateshigherlevelofmulticulturalknowledge.Skillsubscalemeasures instructors’ multicultural teaching skill levels. There are 16 items in this subscale.Higherscoreindicateshigherlevelofmulticulturalteachingskills.Inthescale1,3,4,10,12,13,14,15,19ve38arethereverseditems.

201ÇOKKÜLTÜRLÜYETERLİKALGILARIÖLÇEĞİ:BİRÖLÇEKGELİŞTİRMEÇALIŞMASI

ThehighCronbachalphavaluesindicatedthatthescalehashighinternalconsistency.EFAandCFAresultsalsoverifiedthevalidityofthescale.Asaresult,reliabilityandvalidityscoresofthescalewerefoundsatisfactorywiththissampleofinstructors.

ConclusionMulticultural educationandmulticultural teacher competencesare important topics that

should be studied in Turkey as in the world. Teacher candidates need to be equippedwithmulticulturalcompetencies.Inthismanner,itisexpectedthatfirsttheinstructorsinthefacultiesof education shouldbe equippedwithmulticultural education. It is thought that PMCSmaycontributetostudiesaboutmulticulturalcompetencesthatwouldbeconductedwithinstructorsaswellaswithteachersinthefieldaftertheadaptationstudies.

Giriş

ÇokkültürlülükveÇokkültürlüEğitimToplumbilimciler toplumsal yapıyı incelerken farklı bakış açılarıyla yaklaşmışlardır.

Toplumsal yapı, biyolojik olarak birbirine benzeyen insan topluluğu (organik yapı ve evrim),bireylerinbirbirleriyleolanilişkilerinintümü,belirliinsanlarıbirarayagetirenfiilimevcutilişkiler,toplumsalgruplararasıilişkiler,bireyiniçindeyaşadığıtoplumiçerisindeüstlendiğirolgibifarklıanlamlaryüklenerekkullanılagelmiştir (Bottomore, 2000).Engenelanlamıyla toplumsalyapı,organizeolmuşilişkilerbütünüolarakgörülmektedir.Toplumsalyapı,toplumunbirçerçevesinioluşturmaktavebuçerçevekültürleyoğrularakilişkilerinsistematikbirşekildeörgütlenmesinisağlamaktadır.Toplumsalyapıyıoluşturanbileşenlerise,kültür,toplumsalsınıflar,statü,statüylebağlaşıkrollerveorganikbütünlüğünündevametmesiiçingerekliolankurumlarolarakifadeedilmektedir.Bubileşenlerdenbelkideendikkatçekiciolanıkültürdür.Kültürantropolojide,birtoplumunyadabütüntoplumlarınbirikimliuygarlığı,bellibirtoplumunkendisi,birdizisosyalsüreçlerinbileşkesiyadabirinsanvetoplumkuramıolarakelealınmıştır(Güvenç,1999).Kültürkavramıilkolaraktoprağı,ekinyetiştirmekiçinsabanvesürgüilesürmekanlamındadahasonradaCicero(MÖ106-43)tarafındanfelsefeveeğitimileruhunişlenmesianlamındakullanılmıştır.Daha sonraki süreçte ise kültür uygarlık ile eşanlamlı kullanılarak insanlığın yarattığımaddimanevi tüm ürünlere işaret etmek üzere kullanılmıştır (Ünder, 2007). Kültür ya da diğer birifadeyleinsanlığınyarattığımaddivemanevideğerlerörgütlenmişbirliklerde,kümelerdeyadatoplumlardayaşayaninsanlarcaortayakonulmaktaveortaklaşapaylaşılmaktadır.Kültüraynızamandakuşaktankuşağaaktarılanveeğitimledoğrudanbağlantılıbirkavramolarakdaortayaçıkmaktadır.Kültürelyapınındevamlılığınısağlamaktoplumlarınentemelgörevlerindenbiriolmuştur.Ancakkültüreldeğerlerineğitimyoluylave sistematikolarakaktarılmasındahangideğerlerinönplanaçıkarılacağıherzamantartışmakonusuolmuştur.Kültüryapısı,içerisindefarklıdeğerleribarındırançokunsurlubiroluşumdur.Buyapıiçerisindebirbirinidesteklediğigibibirbiriyle tersdüşenbirçokmaddivemaneviunsurbir aradabulunmaktadır.Budurumkültürlekaynaşmışveondanbeslenenfarklılıkvekimliklerle,yanibirgrupinsanınkendilerinive dünyayı anlamakta, bireysel ve toplu yaşamlarını düzenlemekte kullandıkları inançlar veuygulamalarbütünüylealakalıbirkavramıkarşımıza çıkarmaktadır,Çokkültürlülük (Parekh,2002).

Sosyoloji çalışmalarında çokkültürlülük, aynı ülkede pek çok kültürün birlikte varoluşuanlamına gelmektedir ve Marshall’a göre (1999; akt. Özhan, 2006) kültürel çoğulculuklakarakterize edilen toplumlar için ve benzeştirici idealin karşıtı olarak kullanılır. Toplumlargenellikleaynıkültürelözellikleresahipolmaklabirlikteiçerisindeyeralangruplarınkendilerineait kültürel örüntülerle bezenmiş olması kaçınılmazdır. Bu farklılıklar da çokkültürlülüğüntemelinioluşturmaktadır.Çokkültürlülükkavramı ırk,etnikyapı,dil,cinselyönelim,cinsiyet,yaş, engelli olma, sosyal sınıf, eğitim, dinsel yönelim ve diğer kültürel boyutların farkınavarılmasınıiçermektedir(APA,2002).Ancakçokkültürlülükvekültürelfarklılıkbenzerşekilde


algılanmamaktadır. Kültürel farklılıklar değişik kültürel öğelerin çeşitliliğine dayanırken,çokkültürlülükte sadece bir kültürün kültürel çeşitliliği söz konusu değildir. Çokkültürlülükkavramı içerisinde toplumdaki yaygın kültür unsurlarından farklı özelikleri, farklı din, farklıkimlik gibi unsurları da barındırır. Çokkültürlülük bütün bu kültürel farklılıkları kapsar vekültürel farklılıklar çokkültürlülüğün sadece bir yönüdür. Çokkültürlülükteki amaç bütünkültürleri, ırkları, dinleri bir arada barındırarak aralarında çıkacak çatışmayı ve karmaşayıengellemektir. Bütün çabalar, birlikte yaşamakve bir arada barış içinde yaşayan, eşit haklarasahipbireylerintoplumdahuzurunusağlamakiçindir(Yakışır,2009).

Çokkültürlülüğeilişkinolumlugörüşlerinyanısırabunutoplumsalyapınınbozulmasıveüniterdevletinparçalanmasıamacıylasömürgeciülkelertarafındanyaratılmışbirkavramolarakgörengörüşlerdeazımsanamayacakkadarçoktur.Appiah(1996;akt.Özhan,2006),AmerikavebirçokAvrupaülkesininyaşamtarzlarıvekültürelfarklarkonusunda,tamamenstandartlaştırıcıbirpolitikayürütmelerinevebunudabüyükölçüdegerçekleştirmişolmalarınakarşın,sosyokültürelbağlamdaçokkültürlülüğüyaşayanülkelerekarşısiyasalperspektiftençokkültürcüeleştirilerdebulunduklarınısavunmaktadırlar.Kendiülkelerindesosyokültürelgerçeklikteçokkültürlülüğüeritenler, çokkültürlülükle başa çıkmaya veya ona hâkim olmaya çalışan ülkelere, yasalar vesiyasetplanındaçokkültürcülüğüönermektedirler.Çokkültürcülüğünçağdaş,yenilikçivehattaçağınhavasınauygunolarakgörülmesiyadagösterilmesi;çokkültürcülüğüsorgulayanlarıçağdışı,statükocu,muhafazakârgibigörmevegöstermeeğiliminibeslemektedir.Farklılıklarçoğukişiyirahatsızetmeyenbirolguolarakgörülmektedir;ancakkenditoplumunutektipleştirmekisteyenlerin farklı toplumları farklılaşma ve çeşitlenme yönünde körüklemeye çalışmaları artniyetlibirdavranışolarakalgılanmaktadır.

Tartışmalar ve alanyazın incelendiğinde, kavramın özüne ilişkin eleştirilerin azalarakuygulamaya yönelik eleştirilerin yoğunlaştığı görülmektedir. Farklılıkların yoğun olarakyaşandığı toplumlarda uzlaşı kültürünün yaratılması kaçınılmaz bir olgudur. Bu süreçte enönemlirolüüstlenendeeğitimdir.Eğitimsürecibireylerinfarklılıklarınıdikkatealırkenistendiköğelerdoğrultusundabenzeşmelerineyardımcıolmaktadır.

Çokkültürlü eğitim, entelektüel merak, özeleştiri, savları ve kanıtları değerlendiripbağımsız bir karar oluşturabilme, başkalarına saygı, farklı düşünce ve yaşam biçimlerineduyarlıolmaveetnikyönelimlibiranlayıştanuzaklaşmaamacınayönelikyürütülenfaaliyetlerikapsamaktadır (Parekh, 2002). Diğer bir ifade ile çokkültürlü eğitim, öğrenme ve öğretmesürecinikültürelçoğulculuğuteşvikedecekyapıdainşaetmektir.Busüreçteönemliolanfarklıkültürlere saygı duyulmasını sağlayacak ve aynı zamanda ortak anlaşmayı sağlayacak birortamın oluşturulmasıdır. Çokkültürlü eğitim ortamının oluşturulması, bireylerin farkındalıkdüzeylerininartırılmasıveçokkültürlülüğeyönelikçalışmalarınyürütülebilmesi,busürecedahilolantümbireylerinortaksorumluluğudur.Ancakbusüreçteönplanaçıkankişiöğretmenlerdir.Budoğrultudaöğretmenlerinsahipolmasıgerekenözelliklervebunlarıniçerisindeçokkültürlüğeilişkinboyutlarönemkazanmaktadır.

ÇokkültürlüÖğretmenYeterlikleriÜlkemizde ve yurtdışında öğretmen yeterlikleri üzerinde birçok çalışma bulunmaktadır.

Devletebağlı yadaözelkurumlaröğretmenyeterlikleriüzerindeoldukçaayrıntılı çalışmalaryaparak bir öğretmenin sahip olması gereken nitelikleri ortaya koymaktadırlar. Amerika’daÖğretmenEğitimiUlusalAkreditasyonKurulu(NCATE)öğretmeneğitimde“FarklıÖğrencilerleÇalışmaDeneyimleri”nialtıtemelstandarttanbiriolarakkabuletmektedir(ProfessionalStandards,2008). Öğretmen adaylarının farklı kültürel geçmişe sahip olan öğrencilerin geçmişlerini vedeneyimlerinigözönündebulundurarakçokkültürlüveevrenselbakışaçısına sahipolmalarıbeklenmektedir. Bu nedenle öğretmen yetiştiren kurumların, öğretmen adaylarının kültürüneğitimüzerindeki etkilerini, çokkültürlüğüveöğrenme-öğretmesürecindeki eşitlikkavramınıanlayabilmeleri için dersler, alan uygulamaları ve klinik uygulamalar gibi çeşitli olanaklarsağlamalarıgerekmektedir.Bununlabirlikte,öğretmenlerinmesleklerineyönelikgüvenbelgesi


alabilmesiiçinöğretmeneğitimiprogramlarınınçokkültürlüeğitimkonusundadersleriçermesigerekmektedir(Kelm,WarringveRau,2001).

Türkiye’deiseöğretmenyeterlikleriMilliEğitimBakanlığıtarafından“ÖğretmenlikMesleğiGenel Yeterlikleri” ve “Özel Alan Yeterlikleri” olmak üzere iki boyutta tanımlanmaktadır.2590sayılıTebliğlerDergisi’ndeyayımlanarakyürürlüğegiren,YÖKeşgüdümünde49eğitimfakültesinin,MilliEğitimBakanlığımerkezteşkilatıbirimlerinin,siviltoplumkuruluşlarınınvesendikatemsilcileriningörüş,öneriveeleştirilerialınarakhazırlanan“ÖğretmenlikMesleğiGenelYeterlikleri”,tümöğretmenlerdebulunmasıgerekenbilgi,becerivetutumözelliklerinikapsayan,6anayeterlik(A-B-C-D-E-F),31altyeterlikve233performansgöstergesindenoluşmaktadır.Bu6temelyeterlikalanı1)kişiselvemeslekideğerler,2)öğrenciyitanıma,3)öğretmeveöğrenmesüreci, 4)öğrenmeyi,gelişimi izlemevedeğerlendirme,5)okul, aileve toplum ilişkilerive6)programveiçerikbilgisindenoluşmaktadır(MEBÖğretmenYetiştirmeveEğitimiGen.Müd.,b.t.).

Kişisel veMeslekiDeğerler yeterlik alanının tanımı şu şekildedir: “Öğretmenöğrencilerinibirey olarak görür, değer verir. Öğrencilerin sosyal ve kültürel farklılıklarını, yaptıklarını veilgilerini dikkate alarak en yüksek düzeyde öğrenmeleri ve gelişmeleri için çaba sarf eder”(s. 8). Bu yeterlik alanı altında yer alanÖğrencilereDeğer Verme-Anlama ve SaygıGöstermealt yeterliği, “Öğretmen öğrencilerin her birinin önemli ve değerli olduğunu, kendilerine farkettirebilmeli ve özelliklerine uygun davranabilmelidir. Onların bedensel, zihinsel, duygusal,sosyal,kültürel farklılıklarınavegereksinimlere ilişkinanlayışını, farkındalığınıöğrencilerininöğrenmesinidesteklemekveileriyegötürebilmekiçinkullanabilmelidir”(s.8),UlusalveEvrenselDeğerlere Önem Verme alt yeterliği ise “Öğretmen, çocuk hakları, insan hakları, anayasa vedemokrasiilkelerinibenimseyerekhertoplumunkendineözgükültürelyapısı,değerleriolduğuanlayışıylaöğrenmeyaşantılarıdüzenleyebilmelidir (s.10)” ifadelerineyervermektedir.Diğerbir yeterlik alanı olanÖğrenciyi Tanıma yeterlik alanının tanımı ise “Öğretmen öğrencilerinintüm özelliklerini, ilgi, istek ve ihtiyaçlarını bilir, geldiği ailenin ve çevrenin sosyokültürel veekonomiközelliklerinitanır(s.16)”şeklindedir.ÖğretmeveöğrenmesüreçlerialanıiçindeyeralanBireyselFarklılıklarıDikkateAlarakÖğretimiÇeşitlendirmealtyeterliği,“Öğretmensınıfiçindeçokfarklıihtiyaç,ilgi,yetenekveözgeçmişesahipolanöğrencilerlekarşıkarşıyadır.Onlarınvarolankapasitelerinigeliştirmeveseçenekleriçoğaltanbireğitimalmahaklarıolduğunubilmeliveöğretme-öğrenmesürecinidüzenlerkenbunlarıgözönündebulundurabilmelidir(s.24)”olaraktanımlanmıştır(MEBÖğretmenYetiştirmeveEğitimiGen.Md.,b.t.).Tümbuyeterlikalanları,öğretmenlerinçokkültürlüöğretmenyeterliklerikonusundadonanımlıolmasıgerektiğinevurguyapanniteliktedir.

Çokkültürlü öğretmen yeterlikleri farklı kuramcılar tarafından çeşitli şekillerdetanımlanmıştır. Temel yaklaşımlardan biri olan “Öğretmenler İçin Çokkültürlü veAkademikYeterlikler”’e göre, öğretmenlerin üç temel yeterliğe sahip olması gerekmektedir. Bunlar; 1)kendini anlama, 2) diğerlerinin kültürlerini anlama, 3) akademik-çokkültürlü yeterliklerdir(Washington,2003).

Banks (1991; akt. Taylor ve Quintana, 2003) ise çokkültürlü öğretmen yeterliklerini; a)kişiseldüzey,b)sınıfdüzeyivec)kurum/okuldüzeyiolmaküzereüçdüzeydetanımlamıştır.Öğretmenlerinkendikültürelkimliğiniaraştırmasıvekültürelkimliğinintarihinibilmesikişiseldüzeydeyeterlikiçindeyeralmaktadır. Sınıfdüzeyindekiyeterlikler;azınlıköğrencilerini“diğerleri”olarakgörmeme,sınıfkültürünüvebununöğrenmeyeetkisinianlama,sınıftaveokuldatemsiledilentümkültürleresaygıduyulanbirsınıfortamıoluşturma,kültüreduyarlıöğretimprogramıve öğretim yöntemleri kullanma, tüm öğrenciler ile iletişim içinde olma ve tüm öğrencilerarasındakiiletişimisağlama,öğrencilerinkültürelözellikleriniöğretimiçineyerleştirmevebunasaygıduymaolarakbelirtilmektedir.Kurum/okuldüzeyindeiseçokkültürlülüğüiçerenfelsefevegörevoluşturma,öğreticileriçinhesapverebilirlikölçütleriniaçıketme,çokkültürlütoplumlariçin politika oluşturma ve çokkültürlü eğitim uygulamalarına yönetimsel ve finansal desteksağlamagibiyeterliklereyerverilmektedir.


Villegas ve Lucas (2002) ise, yeterlik tanımını daha da genişleterek çokkültürlüöğretmenlerinsahipolmasıgerekenaltıözelliktanımlamışlardır:a)sosyokültürelaçıdanbilinçliolmak,yanigerçeğialgılamanınbirçokfarklıyönüolduğununvebuyönlerinbireylerinsosyalortamlarından etkilendiğinin farkında olmak, b) tüm öğrencilerdeki öğrenme kaynaklarınıgörebilmek,farklılıklarıüstesindengelinmesigerekenproblemlerolarakgörmemek,c)okullarıntüm öğrencilere eğitimsel zenginlik ve çeşitlilik sağlama işlevinde kendi sorumluluğununfarkındaolmak,d)öğrencilerinbilgilerinasılyapılandırdığınıanlamakveöğrenenlerinbilgiyiyapılandırmasınadestekolmak, e) öğrencilerininyaşamlarıhakkındabilgi sahibi olmakve f)öğrencilerinyaşamlarıhakkındaedindiğibilgilerleöğretimiyenidentasarlamak.

Diğerbirçalışmada,Weinstein,Tomlinson-ClarkeveCurran(2004)kültüreduyarlıbirsınıfyönetimiiçingerekliolanbeştemelözellikbelirlemişlerdir.Bunlar;a)bireyinkendinitanıması,b)öğrencilerinkültürelgeçmişinibilmesi(c)sosyal,ekonomikvepolitikçevreninanlaşılması;d)kültüreduyarlıyönetimstratejilerininkullanımıkonusundayeteneğeveisteğesahipolunmasıvee)duyarlıbirsınıfortamıoluşturmakonusundakararlıolunmasıdır.

Gay(2000;akt.Gay,2002),öğretmenlerinsahipolmasıbeklenençokkültürlüyeterlikleri;a)kendikültürelkimliğiveönyargılarınınfarkındaolma,b)kendikültüründenfarklıolangruplarındünyagörüşleriniöğrenmeeğilimindeolmavec)kültüreduyarlıöğretimyöntemlerinigeliştirmeboyutlarını dile getirmektedir. Kısaca, kültüre duyarlı öğretim uygulamaları, öğrencilerindeneyimlerini,kültürelözellikleriniveetkiliöğretimsunacakyaklaşımlarıdikkatealmaktadır.

Yapılan tüm çalışmaların ortak özellikleri incelendiğinde, sınıf ortamında bulunanbirbirindenfarklıniteliktekiöğrencilereulaşabilmekiçinuygunortamınyaratılmasıgerekliliğivebireyselfarklılıklarınsorunolarakdeğil,sınıfızenginleştirenboyutlarolduğununvurgulandığıgörülmektedir.Böylebirsürecintasarlanmasınındaöğretmeninsahipolmasıgerekentemelbirmeslekibeceriolduğuortayaçıkmaktadır.

ÇalışmanınAmacıÇokkültürlüyeterlikler,sınıfortamındaöğretmenlerinzenginbirsınıfortamıdüzenleme

veöğrencilerinöğrenmelerinisağlamadaöğreticiyeyardımcıolacakbilgi,beceriveyeterliklerioluşturmaktadır. Bu çalışmakapsamında çokkültürlülükkavramıolumluözellikler içerenbiryapıda ve çokkültürlü öğretmen yeterlikleri öğretmenler için gerekli görülen beceriler olarakalgılanmaktadır.Bunakarşın,Çırık’ın(2008)dabelirttiğigibiçokkültürlüeğitimkavramıyanlışanlaşılabilmektedir. Çokkültürlü eğitim uygulamalarıyla ülke bütünlüğünün bölünebileceği,bu nedenle bu türden uygulamalara yer vermenin üniter devlet yapısını bozabileceği önesürülmektedir. Ancak bu araştırma kapsamında çokkültürlülüğün parçalanmayı değil,bütünleşmeyisağlamadaönemlibirunsurolduğugörüşündenhareketedilmiştir.Çokkültürlüeğitimilekastedilen,formaleğitiminherbirkültürelaltgrupiçinayrımlaştırılması,özelleşmesideğildir. Esas vurgulanmak istenen, alınan temel eğitimde çokkültürlülüğe duyarlılıkgösterilmesi,öğrenenlerinfarklıkültürelgruplaramensupolabileceklerininfarkındaolunmasıveöğretimyöntemlerindeöğrenenlerinçokkültürlülüğügözönündebulundurularakçeşitliliğeözen gösterilmesidir. Bu araştırma kapsamında eğitimin ortak amaçlar doğrultusunda vebütünleştiricibiryapıdakurgulanmasıesasolarakkabuledilmiştir.Ancakbudurumtekleştirmekdeğil, farklılıkları dikkate alarak bütünü oluşturmak şeklinde algılanmaktadır. Bunun içinfarklı kültürel özelliğe sahip öğrencilerden oluşan bir sınıfta, bu özellikleri ortaya çıkarmakve desteklemek bütünlüğün parçalanması değil, farklılıkların bütünleştirici olması şeklindeele alınmıştır. Bu anlayış çerçevesinde, öğreticilerin çokkültürlü yeterlik algılarını belirlemeyiamaçlayanbirölçekgeliştirilmeyeçalışılmıştır.

Çokkültürlüyeterliklergerekdünyadagerekseülkemizdeöğretmenyeterlikleriarasındayeralmaktadır.Ancakülkemizdeçokkültürlüeğitimhenüzüzerindeyeterinceçalışılanbirkonudeğildir.Yazıcı,BaşolveToprak(2009),Çırık(2008)veBaşbayveBektaş(2009)çalışmalarıbualandayapılmışnadiraraştırmalardır.Ülkemizdeçokkültürlüöğretmenyeterlikleriniöğretmenadaylarınakazandırmak içinöğretimprogramlarınındüzenlendiğiniveöğretmenadaylarının


çokkültürlülüğeilişkinfarkındalıklarınıarttırmakiçinçalışmalaryapıldığınısöylemekdehenüzmümkündeğildir.Bunaparalelolarak,Türkiye’dekullanılabilecekölçeklerdeyokdenecekkadarazdır.BukonudayapılanilkuyarlamaçalışmalarındanbiriYazıcı,BaşolveToprak(2009)tarafındanyapılmışolanPonterotto’nun(1998)“ÖğretmenlerinÇokkültürlüEğitimTutumÖlçeği”dir.İlkölçekgeliştirmeçalışmalarındanbiriisebuaraştırmakapsamındageliştirilençokkültürlüyeterlikalgılarını ölçmeyi amaçlayan ölçektir. Özellikle ülkemiz dikkate alındığında, zengin kültürelyapıyı en kolay yansıtan kurumlar üniversiteler olarak düşünülmüştür. Üniversiteler kişilik,sosyokültürelyapı,din,etnikköken,ideolojikgörüş,cinselyönelimeilişkinfarklılıklarıdiğerbirifadeyleçokkültürlüyapıyıiçerisindebarındırmaktadır.BunedenleÇokkültürlüYeterlikAlgılarıÖlçeği’nin geliştirme çalışmasının üniversite bünyesinde yürütülmesinin daha uygun olacağıdüşünülmüştür.

Alanyazında farklı kültürel özelliklere sahip öğrencilerin öğrenme ortamınınkurgulanabilmesi için öğretmenlerin öncelikle bu kültürel özelliklerin farkında ve kültürelözelliklereilişkinbilgisahibiolmavebuözelliklerisürecedahiledebilmekiçingereklibecerileriuygulamasınınönemliolduğudüşünülmüştür.Bukapsamdaölçeğinbuözelliklerikapsayacakşekildefarkındalık,bilgivebeceriboyutlarındaoluşturulmasıamaçlanmıştır.

Yöntem

“ÇokkültürlüYeterlikAlgılarıÖlçeği”geliştirmeçalışmasınınhangiaşamalardagerçekleştiğiveçalışmagrubununözellikleriaşağıdasunulmuştur.

ÇalışmaGrubuÇalışma kapsamında verilerin toplanabilmesi için hazırlanan ölçme aracı, 28’i devlet

üniversitesi 5’i özel üniversite olmak üzere toplam 33 üniversiteye e-posta aracılığıylagönderilmiştir. Bu üniversitelerin farklı bölümlerinde ders vermekte olan internet adresleriaracılığıyla ulaşılabilen yaklaşık 8.000 öğretim üyesi ve yardımcısı belirlenmiş ve hazırlananölçekkendilerinedijitalortamdagönderilmiştir. Uygulamasürecinde131’ikadın,178’ierkekolmaküzeretoplam309öğretimelemanıaraştırmayakatılmayıkabuletmiştir.

ÖlçeğinGeliştirilmesiÖlçekgeliştirmeninilkaşamasındaalanyazınincelenereköğreticilerinsahipolmasıgereken

çokkültürlüyeterliklerbelirlenmeyeçalışılmıştır.Bukapsamdayurtiçiveyurtdışındabualandayapılançalışmalar ileMEBtarafındanhazırlanan“ÖğretmenlikMesleğiGenelYeterlikleri”ve“ÖzelAlanYeterlikleri”çokkültürlüyeterlikleraçısındanirdelenmişveölçektekullanılabilecekifadelerbelirlenmiştir.Böylece53maddelikmaddehavuzuoluşturulmuştur.Havuzda,farkındalıkboyutunda22,bilgiboyutunda15vebeceriboyutundaise16maddeyeralmıştır.Maddelerinoransalolarakbirbirlerineeşitolupolmamasındanziyade,boyutuoluşturanözelliklerikapsamaözellikleridikkatealınmayaçalışılmıştır.Bunedenlekapsambakımındandahagenişbiralanasahipolanfarkındalıkboyutudahafazlamaddeileyoklanılmayaçalışılmıştır.

Oluşturulan53maddelikdeneyselform,uzmangörüşlerialınmaküzerekonualanındabilgisahibiolanveçalışmakonusuhakkındabilgilendirilenEğitimBilimlerialanından10vePsikolojialanından 3 uzmanın görüşüne sunulmuştur. Uzmanlardan gelen dönütler yardımıyla adayölçekoluşturulmayaçalışılmıştır.Uzmanlarıngörüşlerininalınabilmesiiçin3’lüderecelendirmekullanılmıştır. Hazırlanan formda uzmanların her bir madde için “uygun”, “kısmen uygun”ve “uygundeğil” seçeneklerinden birini seçmeleri beklenilmiştir.Uzman formlarının tamamıtek bir formda birleştirilerek her bir maddenin olası seçeneklerine kaç uzman tarafındanonay verildiği belirlenmiştir. Bu süreçte uzmanların vermiş olduğu görüşler doğrultusundamaddelerin kapsam geçerliği Veneziano ve Hooper (1997; akt. Yurdagül, 2005) tarafındangeliştirilen kapsam geçerlik oranı ile belirlenmiştir. Söz konusu oranlar her bir madde içinolumluyanıtvermişuzmansayısıtoplamınıntoplamuzmansayısınaoranınınbireksiğialınarak


belirlenmiştir. Maddelerin kapsam geçerlik indeksleri için de uzman sayıları ve elde edilenkapsamgeçerlikoranlarınındeğerleribelirlenmiştir.Maddeleriçinkapsamgeçerlikoranı0.80’inaltında değer alanmaddeler çalışma kapsamından çıkarılmıştır. Elde edilen kapsam geçerlikoranları hesaplamaları doğrultusunda ölçekten bazı maddeler çıkartılmış, bazı maddelerdeise anlaşılırlığı artırıcı düzenlemelere yer verilmiştir. Bu çalışmaların ardından 47 maddelikbir deneme formu oluşturulmuştur. Katılımcılardan, “Tamamen katılıyorum”, “Katılıyorum”,“Kısmen Katılıyorum”, “Katılmıyorum” ve “Kesinlikle katılmıyorum” arasında değişen 5’liLikerttipibirölçeküzerindekendialgılarınıifadeetmeleribeklenilmiştir.

VerilerinToplanmasıOluşturulandenemeformu,dersvermekteolanöğretimelemanlarınaaraştırmahakkında

bilgiiçerenaçıklayıcıbire-postailegönderilmişveçalışmayakatılabilmeleriiçinbirlinkadresiverilmiştir. Çalışmaya katılmayı kabul eden öğretim elemanları bu link aracılığıyla ölçeğidoldurmuşlardır.

VerilerinAnaliziAraştırmaya katılmayı kabul eden toplam 309 öğretim elemanından gelen yanıtlar

doğrultusundadaölçeğingeçerlikvegüvenirlikçalışmalarıyapılmıştır.Araştırmakapsamındafaktör analizinin yapılabilmesi için gerekli görülen örneklem büyüklüğü incelenmiş, çalışmagrubuyeterligörülmüştür(Tabachnick&Fidell,2001).“ÇokkültürlüYeterlikAlgılarıÖlçeği”ninyapı geçerliğini belirlemek için varimax döndürme ile temel bileşenler analizi kullanılarakAçıklayıcıFaktörAnalizi(AFA)yapılmıştır.Analizdefaktöryüklerienaz.30olarakbelirlenmiştir(Büyüköztürk,2006).ÖlçeğinaltboyutlarıvetoplamgüvenirlikleriiçinCronbachAlphakatsayısıhesaplanmıştır. Ayrıca AFA ile ortaya konulan yapının doğruluğunun test edilebilmesi içinDoğrulayıcıFaktörAnalizi(DFA)yapılmıştır.

Bulgular

Bu bölümde “Çokkültürlü YeterlikAlgıları Ölçeği” geçerlik ve güvenirlik çalışmalarınailişkinbulgularayerverilmiştir.

GeçerliliğeİlişkinBulgularÖlçeğin yapı geçerliliğini ortaya koymak ve maddelerin faktör yüklerini belirleyerek

boyutlandırabilmek amacıyla faktör analizi yapılmıştır. Faktör analizine başlamadan önceverilerinuygunluğunusaptamaküzereKaiser-Meyer-Olkin(KMO)katsayısıveBarlettSphericitytestihesaplanmıştır.KMOdeğeri.92bulunmuşveBartletttestisonucuda( 2÷ =6699.45,p=0.000)anlamlıçıkmıştır(GeorgeveMallery,2001).

AFA sonucunda ölçeğin özdeğeri 1’den büyük 11 faktör altında toplandığı görülmüştür.Bu11faktörünölçeğeilişkinaçıkladığıvaryansise%62.29’dur.Hiçbirfaktördeyüklenmeyenvefaktörmaddeyükü.30’unaltındaolan6maddeanalizdençıkartılmıştır.Faktörsayısıalanyazındikkatealınarakveçalışmanınamacıkapsamındaüç ile sınırlandırılarakAFAtekrarlanmıştır.Tablo1’de41maddeninözelliklerisunulmuştur.


Tablo1.FaktörYükDeğerleri

Faktör1 Faktör2 Faktör3

Madde AFA* DFA** AFA DFA AFA DFA t***Değeri

M22 .746 .88 16.96M20 .729 .80 13.31M26 .712 .77 15.74M43 .693 .68 13.26M37 .692 .77 15.24M29 .670 .69 14.68M7 .648 .65 10.31M4 .636 .68 12.96M34 .551 .57 11.07M12 .537 .65 10.39M8 .534 .61 11.72M25 .472 .44 10.00M30 .466 .60 9.35M31 .457 .47 12.31M38 .430 .49 7.21M6 .341 .53 7.92M15 .679 .60 13.89M3 .648 .37 9.45M13 .608 .32 7.31M23 .603 .47 11.70M14 .593 .43 7.14M24 .576 .32 9.47M19 .511 .61 12.10M27 .491 .56 10.96M17 .490 .54 11.28M21 .487 .59 14.26M5 .482 .40 8.50M28 .467 .37 6.09M1 .457 .39 6.28M9 .376 .51 10.10M10 .373 .63 9.11M11 .350 .48 6.74M36 .720 .58 12.91M45 .718 .58 12.45M46 .708 .70 13.68M41 .703 .43 10.49M42 .687 .57 13.65M47 .662 .63 12.01M40 .583 .61 12.10M33 .570 .60 10.49M32 .524 .54 11.52*AçıklayıcıFaktörAnalizineaitfaktöryükleri**DoğrulayıcıFaktörAnalizineaitfaktöryükleri***DFAiletahminlenenfaktöryüklerininanlamlılığınıverentdeğerleri


Tablo 1’de açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizine ait faktör yükleri verilmiştir.BeraberindeDFAiletahminlenenfaktöryüklerininanlamlılığınıverentdeğerleritablonunsonsütununda sunulmuştur. t değerleri incelendiğinde, söz konusu faktör yüklerinin istatistikselolarakanlamlıolduğugörülmüştür.Tablo1’degörüldüğügibibirinciboyutfaktöryükü.34ile.75arasındadeğişen16maddedenoluşmaktadır. İkinciboyut faktöryükü .35 ile .68arasındadeğişen16maddedenoluşmaktadır.Üçüncüboyutfaktöryüküise.52ile.72arasındadeğişen9maddedenoluşmaktadır.Tümfaktörlerintoplamvaryansın%43.94’ünüaçıkladığıgörülmüştür.Birincifaktörtoplamvaryansın%30.01’iniaçıklamaktaolup,sınıfiçivedışındabiröğreticininçokkültürlülüğeilişkinortayakoymasıbeklenilenbecerileriyansıtanifadelerdenoluşmaktadırve“Beceri”olarakadlandırılmıştır. İkinci faktör toplamvaryansın%7.98’iniaçıklamaktaolup,öğreticininfarklıkültürelyapılarayönelikvaziyetalışınıyansıtanifadelerdenoluşmaktadırve“Farkındalık”olarakadlandırılmıştır.Üçüncüfaktörisetoplamvaryansın%5.87’siniaçıklamaktaolup,öğreticininhemkendihemdeçevresindekibireylerinkültürelözelliklerihakkındabilgisahibi olma ve bilgiye ulaşma çabalarını içeren ifadelerden oluşmaktadır ve “Bilgi” olarakadlandırılmıştır.Analizsonuçlarınagöreişleyentümmaddelerinplanlananboyutlardaolduğugörülmüştür.SınırlandırılmışAFAileeldeedilenmadde-boyutilişkisiileplanlamaaşamasındaoluşturulanmaddelerinboyutlaradağılımınıntutarlıolduğusaptanmıştır.

Aynıaraştırmagrubuüzerindeyapılananalizlerdeölçeğinaltölçekleriarasındakiilişkiyede bakılmıştır. Faktörler arasındaki korelasyon katsayıları Tablo 2’de sunulmuştur. Analizsonucundafaktörlerinbirbirleriileolumluveanlamlıilişkiiçindeolduğugörülmüştür.

Tablo2.

FaktörlerArasındakiKorelasyonKatsayılarıFaktörler Farkındalık Bilgi BeceriFarkındalık 1.00 .413* .665*Bilgi 1.00 .573*Beceri 1.00

*p<0.01

Doğrulayıcı FaktörAnalizi sonucunda daAFA’da ortaya konulan yapının doğrulandığıgörülmüştür. Bu sonuç aynı zamanda alanyazın dikkate alınarak oluşturulan boyutlarınistatistiksel olarak doğrulandığını da göstermektedir. DFA ile elde edilen model Tablo 3’teverilmiştir.


Şekil1.DoğrulayıcıFaktörAnalizi

Bu model test edildiğinde hesaplanan ki-kare, ki-kare/serbestlik derecesi ve uyumiyiliği indeksleri Tablo 3’te sunulmaktadır. Ayrıca tabloda indeksler için, Schermelleh-Engel,

11


MoosbruggerveMüller(2003)’egörekabuledilendeğerlendirmeölçütlerideyeralmaktadır.

Tablo3.DFAileKurulanÜçBoyutluÖrtükYapıyaAitDFASonuçları

Model 2÷ 2÷ /sd NNFI NFI CFI RMSEA

ÜçFaktörlüYapı 1972,50 2,54 0,95 0,95 0,95 0,07

Ölçütler ≤3 ≥0,95 ≥0,90 ≥0,95 ≤0,08

NNFI=Non-normedfitindex, NFI=Normed-fitindex,

CFI=ComparativeFitIndex, RMSEA=RootMeanSquareErrorofApproximation

Tablo 3’te görüldüğü gibi DFA sonuçlarına göre, tüm uyum indeksleri kabul edilebilirdeğerleraldığından,ölçekmaddelerininilgiliyapıylaolanmodellerininuygunolduğuyargısınaulaşılmıştır.Yapılan analizlerin ardındanbuüçboyutluyapının çokkültürlüğe ilişkinyeterlikolaraktanımlananbiryapınınbileşenleriolupolmadığınıtestetmekiçinikincidüzey(secondorder)DFAyapılmıştır.SözkonusumodelinuyumiyiliğiindeksleriTablo4’teverilmiştir.

Tablo4.ÇokkültürlüYeterliğeİlişkinİkinciDüzeyDFASonuçları

Model 2÷ 2÷ /sd NNFI NFI CFI RMSEA

ÜçFaktörlüYapı 1932,01 2,54 0,95 0,92 0,95 0,07

Ölçütler 2,5 ≥0,95 ≥0,90 ≥0,95 ≤0,08

NNFI=Non-normedfitindex, NFI=Normed-fitindex, CFI=ComparativeFitIndex,RMSEA=RootMeanSquareErrorofApproximation

Tabloda görüldüğü gibi farkındalık, bilgi ve beceri boyutları çokkültürlü yeterlik olarakadlandırılanbiryapınınbileşenleriolduğuvebunlarınbirliktebirüstyapıyıoluşturduğuyapılananalizlersonucundadoğrulanmıştır.Modelinuyumiyiliğiindekslerininoldukçayüksekolduğubelirlenmiştir.

GüvenirliğeİlişkinBulgularÖlçeğin41maddesiningüvenilirliğiiçinCronbachAlfaiçtutarlılıkkatsayısıhesaplanmıştır.

“Beceri” alt boyutu için iç tutarlılık katsayısı .91, “Farkındalık” alt boyutu için iç tutarlılıkkatsayısı.85ve“Bilgi”altboyutuiçiniçtutarlılıkkatsayısı.87’dir.Ölçeğintümüiçineldeedileniç tutarlık katsayısı ise .95 olarak belirlenmiştir. Elde edilen değerler, bu ölçeğin çokkültürlüyeterlikalgılarınıölçmekkonusundagüvenilirbirölçmearacıolduğunugöstermektedir.

SonuçveÖnerilerBu çalışmada, çokkültürlü yeterlik algılarını belirlemek amacıyla; farkındalık, bilgi ve beceriolmak üzere 3 alt boyuttan oluşan 41 maddelik bir ölçek geliştirilmiştir. Bu araştırmanınsonucundaölçeğinyeterlipsikometriközellikleresahipolduğugörülmüştür.


“ÇokkültürlüYeterlikAlgılarıÖlçeği”,öğreticilerinçokkültürlüyeterlikalgılarınıölçmekamacıyla geliştirilmiş üç alt boyuttan oluşan bir ölçme aracıdır. Farkındalık boyutu, öğretimelemanlarının çokkültürlülük farkındalık düzeylerini ölçmektedir. Bu alt boyutta 16 maddebulunmaktadır.Buboyuttayeralanmaddelerdenbazılarışunlardır:“Değer,inançveyayaşambiçimindekiçeşitliliğin,insanolmanınayrılmazbirparçasıolduğunainanırım”,“Farklıkültürlerinyaşatılmasıgörüşününaltındaartniyetararım”.Bualtboyuttaneldeedilebilecekenyüksekpuan80,endüşükpuanise16’dır.Yüksekpuan,çokkültürlüfarkındalıkdüzeyininyüksekolduğunaişaretetmektedir.Bilgiboyutu,öğretimüyelerininçokkültürlülükbilgidüzeyleriniölçmektedir.Bu alt boyutta 9madde bulunmaktadır. Bu boyutta yer alanmaddelerden bazıları şunlardır:“Öğrencileriminkültürelözelliklerihakkındabilgisahibiyim”,Kültürelkökenimhakkındabilgisahibiyim”.Bualtboyuttaneldeedilebilecekenyüksekpuan45,endüşükpuanise9’dur.Yüksekpuan,çokkültürlübilgidüzeyininyüksekolduğunaişaretetmektedir.Beceriboyutuiseöğretimüyelerininçokkültürlüöğretimbecerileridüzeyleriniölçmektedir.Bualtboyutta16maddeyeralmaktadır.Buboyuttayeralanmaddelerdenbazılarışunlardır:“Öğrenmeveöğretmesürecinifarklı kültürleri içerecek yapıda oluşturmaya özen gösteririm”, “Sınıf ortamında yürütülentartışmalardakültürelfarklılıklarınortayaçıkmasınıengellerim”.Bualtboyuttaneldeedilebilecekenyüksekpuan80,endüşükpuanise16’dır.Yüksekpuan,çokkültürlüöğretimbeceridüzeyininyüksekolduğunaişaretetmektedir.Ölçekteyeralantoplam“10”maddeçokkültürlüğeilişkinolumsuzifadeleriçerdiğindentersyöndepuanlanmaktadır.

ÖlçeğinaltboyutlarınailişkinAlphakatsayılarınınyüksekolması(Farkındalık=.85,Bilgi=.87veBeceri=.91),altboyutlardayeralanmaddelerinbirbiriyletutarlıolduğunugöstermektedir.AFAveDFAsonuçlarıdaölçeğingeçerliliğiniteyitetmiştir.Sonuçolarak,geçerlikvegüvenirlikçalışmalarınadayanılarakbuölçeğinöğreticilerleyapılacakçalışmalardauygulanabilirolduğusöylenebilir.

ÇokkültürlüeğitimveçokkültürlüöğretmenyeterlikleriTürkiye’dededünyadaolduğugibiönemle üzerinde durulması gereken konulardan biri olmadurumundadır.Kaçınılmaz olaraköğretmenadaylarınaçokkültürlüyeterliklerkazandırılmasıgerekmektedir.Bubağlamdadailkolarakeğitimfakültelerindekiöğretimelemanlarınınçokkültürlüeğitimkonusundadonanımlıhale gelmesi beklenmektedir. Ölçeğin öğretim elemanları ile yürütülebilecek araştırmalardaolduğu kadar, alanda çalışan öğretmenler ile yapılacak araştırmalarda da kullanılabileceğidüşünülmektedir.

Kaynakça

APA(2002).Guidelinesonmulticulturaleducation,training,research,practice,andorganizationalchangeforpsychologists.25Aralık2009,http://www.apa.org/pi/multiculturalguidelines/homepage.html

Başbay, A. ve Bektaş, Y. (2009). Çokkültürlülük Bağlamında Öğretim Ortamı ve ÖğretmenYeterlilikleri.EğitimveBilim,34,(152)30-43.

Bottomore,T.B.(2000).ToplumBilim.İstanbul:DerYayınları.Büyüköztürk,Ş.(2006).SosyalBilimlerİçinVeriAnalizi:İstatistik,AraştırmaDeseniSPSSUygulamaları

veYorum.Ankara:PegemAYayıncılık.Cırık,İ.(2008).ÇokkültürlüEğitimveYansımaları.HacettepeÜniversitesiEğitimFakültesiDergisi

(H.U.JournalofEducation)34:27-40.Gay,G.(2002).Preparingforculturallyresponsiveteaching.JournalofTeacherEducation,53,106-

116.George, D. & Mallery, P. (2001). SPSS for Windows step by step: A simple Guide and reference.

NeedhamHeights:Allyn&Bacon.Güvenç,B.(1999).İnsanveKültür.İstanbul:RemziKitabevi.


Kelm,J.,Warring.D,R,&Rau,R,(2001),Impactofmulticulturaltrainingonschoolpsychologyandeducationstudents.JournalofInstructionalpsychology,2(4),249-252.

Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü (b.t.). ÖğretmenYeterlikleriKitabı.10Nisan2009,http://otmg.meb.gov.tr.

Özhan, İ. (2006). Farklılaşmanın Özel Görünümleri Olarak Çokkültürlülük ve Çokkültürcülük. YayımlanmamışYüksekLisansTezi.GaziÜniversitesi,SosyalBilimlerEnstitüsü,Ankara.

Parekh,B.(2002).ÇokkültürlülüğüYenidenDüşünmek(İkinciBaskı).Ankara:PhonixYayınevi.Ponterotto,J.G.,Baluch,S.,GreigT.,&Rivera,L.(1998).Developmentandinitialscorevalidation

of the teachermulticultural attitude survey.Educational and PsychologicalMeasurement,58(6),1002-1016.

Professional Standards for the Accreditation of Teacher Preparation Institutions, (2008).Experiences workingwith diverse students. [Online]: Retrieved on 10-April-2008, atURL:http://www.ncate.org.

Schermelleh-Engel, K.,Moosbrugger,H.,&Müller,H. (2003). Evaluating the fit of sturcturalequationmodels:Testsofsignificanceanddescriptivegoodness-of-fitmeasures.MethodsofPsychologicalResearchOnline,8,23-74.

Tabachnick,B.G.&Fidell,L.S.(2001).Usingmultivariatestatistics(4thEd).NeedhamHeights:Allyn&Bacon

Taylor,G.N.,&Quintana, S.M. (2003).Teacher’smulticultural competencies (K-12). InD.B.PopeDavis,H.L.K.Coleman,W.M.Liu&R.L.Toporek(Eds).,Handbookofmulticulturalcompetenciesincounselingandpsychology.California:SagePublications.

Ünder,H.(2007).Uygarlık,KültürveGüncelSorunlar.İ.Güven(ed.).UygarlıkTarihi.içinde(26–42).Ankara:PegemAYayıncılık.

Yakışır,A.N.(2009).Modernbirolguolarakçokkültürlülük.YayımlanmamışYüksekLisansTezi.SelçukÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü,Konya.

Yazarlar.(2009).ÇokkültürlülükBağlamındaÖğretimOrtamıveÖJğretmenYeterlikleri.EğitimveBilim,34,30-43.

Yazıcı, S., Başol, G., ve Toprak, G. (2009). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitim tutumları: Birgüvenirlikvegeçerlikçalışması.HacettepeÜniversitesiEğitimFakültesiDergisi(H.U.JournalOfEducation),37,229-242.

Yurdagül, H. (2005). Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Kapsam Geçerlik İndeksinin Kullanımı. 14.EğitimBilimleriKongresi,PamukkaleÜniversitesi,Denizli.

Villages, A. M. & Lucas, T. (2002). Preparing culturally responsive teachers: Rethinking thecurriculum.JournalofTeacherEducation,53,20-32.

Wastington,E.D. (2003).Themulticulturalcompetenceof teachersandchallengeofacademicachievement.InD.B.PopeDavis,H.L.K.Coleman,W.M.Liu&R.L.Toporek(Eds).,Handbook of multicultural competencies in counseling and psychology. California: SagePublications.

Weinstein,C. S., Tomlinson-Clarke, S.&Curan,M. (2004). Toward a conception of culturallyresponsiveclassroommanagement.JournalofTeacherEducation,55,25-38.

Çokkültürlü yeterlik algıları Ölçeği: bir Ölçek geliştirme Çalışması ... · in...

Documents