MAGAZYN DLA NAUCZYCIELI KWARTALNIK 01(03)/2016ISSN 2450-2472

Zdrowa rywalizacja

RAPORT

OMNIBUS Sprawdzian

3-klasistyZOOM NA SZKOŁĘ

Stres i wypalenie zawodowe

PSYCHOLOGIA W EDUKACJI

EDUKACJA WCZESNOSZKOLNA

STRES I WYPALENIE ZAWODOWE W PRACY NAUCZYCIELA

METODY ROZWIJANIA KREATYWNOŚCI I POMYSŁOWOŚCI U DZIECI

INSPIRUJĄCE SPOTKANIA – KONFERENCJE TED

ZADBAJ O KRĘGOSŁUP UCZNIA

TRZECIOKLASIŚCI PODSUMUJĄ 3 LATA NAUKI PRACA Z DZIECKIEM NIEŚMIAŁYM SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W PISANIU I CZYTANIU, CZYLI PRACA Z UCZNIEM Z DYSLEKSJĄ

AKTUALNOŚCI EDUKACYJNE

ZDROWA RYWALIZACJA

CZAS NA KULTURĘ

BAWIĄC, UCZYĆ – NOWOŚCI WYDAWNICZE MAC EDUKACJA

PRZYPADEK W ŻYCIU MA ZNACZENIE ROZMOWA Z… ARTUREM ANDRUSEM

DŁUGA PRZERWA

4

6

8

10

13

16

18

21

22

25

26

28

30

REDAKTOR NACZELNYJarosław Rybus

Z-CA REDAKTORA NACZELNEGOJoanna Amelia Szczepaniak

REDAKTORZY PROWADZĄCYMichał Durbas, Radosław Urban

WYDAWCAGrupa MAC S.A.ul. Wincentego Witosa 76, 25-561 Kielce

LISTY, PRENUMERATA, REKLAMARedakcja „Z klasą. Magazyn dla nauczycieli”ul. Wincentego Witosa 76, 25-561 Kielce, tel. 41 366 51 90www.mac.pl, e-mail: zklasa@mac.pl

ZESPÓŁ REDAKCYJNYMichał Durbas, Grażyna Jancik, Paweł Kawałek, Piotr Kołaczek, Elżbieta Korzeniowska, Ewelina Kusiak, Wiktoria Osenkowska, Beata Pałac, Justyna Sobolak, Bartosz Świątek

KOREKTAJolanta Witkowska

REDAKCJA, SKŁADFeniks Media Groupul. Na Wierzchowinach 1D, 30-222 Krakówwww.feniksmedia.pl

Zastrzegamy sobie prawo skracania i adiustacji tekstów oraz zmiany tytułów. Materiałów niezamówionych nie zwracamy. Przedruki z magazynu dozwolone są wyłącznie za uprzednią pisemną zgodą wydawcy. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. W publikacji wykorzystano zdjęcia z biblioteki Shutterstock.com

GRAFIKA NA OKŁADCE: Shutterstock.com

4

28

SPIS TREŚCI

16 22

Praca nauczyciela podlega ciągłej ocenie i kontroli zarówno ze strony dyrekcji szkoły i innych nauczycieli, jak i uczniów i rodziców. Presja towarzysząca wykonywaniu obowiązków służbowych sprawia, że nauczyciele są jedną z profesji najbardziej podatnych na wypalenie zawodowe.

Tekst: Wiktoria Osenkowska

Stres i wypalenie w pracy nauczyciela

Wypalenie zawodowe to odpo-wiedź ze strony organizmu na długotrwały, chroniczny stres emocjonalny, związany z pracą zawodową. Może być ono reak-cją na długotrwałe przeciążenie obowiązkami, zbyt odpowie-dzialne i trudne zadania lub wy-czerpującą, nudną i monotonną pracę. Występuje, gdy praca przestaje dawać satysfakcję, pracownik przestaje się rozwi-jać zawodowo, czuje się prze-pracowany i niezadowolony z wykonywanego zajęcia, które niegdyś sprawiało mu przyjem-ność. Uważa się, że wypalenie zawodowe może się pojawić między 3. a 6. rokiem pracy i powrócić po 9 latach ak-tywności zawodowej.

Grupa ryzyka

Choć według obecnej wiedzy na wypalenie zawodo-we narażeni są przedstawicie-le wszystkich profesji, najczę-

zawodowe

ściej dotyka ono zawodów społecznych, a więc związa-nych z kontaktem z ludźmi. Dlatego jedną z najbardziej narażonych na nie grup zawodowych są nauczyciele. Praca pedagoga to nie tylko prowadzenie zajęć dydaktycz-nych i przekazywanie wie-dzy. To także przygotowanie merytoryczne, sprawdzanie prac uczniów, stały kontakt z rodzicami podopiecznych. Nauczyciel podlega też ciągłej kontroli i ocenie zarówno ze strony dyrekcji szkoły, innych nauczycieli, jak i uczniów i ich

rodziców. Z zawo-dem tym związana

jest duża presja, prowadząca

do chronicz-nego stresu,

który z kolei może się przyczynić do

wypalenia zawo-dowego. Sprzyja-

ją mu też pewne indywidualne cechy pracowników. Bardziej podatne na wypalenie są osoby nadwrażliwe, o niskim poczuciu własnej wartości, które nie wierzą w swoje moż-liwości oraz unikają trudnych sytuacji. Wypalenie pojawia się też częściej u osób, które rozpoczynały pracę z dużymi oczekiwaniami, silną motywa-

Symptomy wypalenia:

odczucie przepracowania, zaburzenia snu, chroniczne zmęczenie, migrenowe bóle głowy, spadek odporności, brak chęci do pracy, brak cierpliwości, drażliwość

i poirytowanie, utrata entuzjazmu, stany depresyjne.

Nie traćmy motywacji!

Wypalenie zawodowe, w obliczu zmie-niającego się świata i nowych wyzwań, jakie ze sobą niesie, staje się rosnącym problemem. Można mu skutecznie zapobiegać, a przynajmniej ograniczać ryzyko jego powstania. Przede wszyst-kim powinniśmy stawiać sobie realne cele. Warto dzielić każdy projekt na mniejsze etapy czy zadania i dokładnie je planować. Jeśli zależy nam na mo-bilizacji do pracy, powinniśmy wypra-cować w sobie postawę asertywną. To pozwala panować nad życiem i unikać negatywnego stresu. Motywacji warto

także szukać w samych uczniach, ich sukcesach, choćby tych najmniejszych. To najlepszy dowód na to, że praca, którą wykonujemy, ma sens. Należy

pamiętać, że praca musi sprawiać satys-fakcję. Nie tylko dlatego, że spędzamy w niej dużą część swojego życia, ale także dlatego, że w pracy wykonywanej z radością, zgodnej z zainteresowania-mi i oczekiwaniami, nie ma miejsca na wypalenie zawodowe.

cją, przekonanych, że wykony-wany przez nie zawód będzie miał duże znaczenie. Życie jednak zweryfi kowało w ich ocenie te oczekiwania.

Niepokojące sygnały

Objawów wypalenia jest wiele i u każdego mogą się one manifestować w inny sposób. Na początku przeważnie są to: zmęczenie, migrenowe bóle głowy, kłopoty ze snem, problemy gastryczne, spadek odporności, co z kolei objawia się częstymi zachorowaniami. Na kolejnym etapie zanika optymizm, pojawia się nie-chęć do pracy, niezdolność do koncentracji, brak zadowo-lenia z siebie, złość, niechęć, poczucie winy, brak odwagi oraz obojętność. Przekłada się to na życie rodzinne. Osoba doświadczająca wypale-nia zawodowego staje się drażliwa, poiry-towana, szybko traci cierpliwość do osób bliskich. W zaawansowanym stadium wypalenie zawodowe wywołuje objawy psychoso-matyczne, psychiczne i fi -zyczne, jak: wrzody żołądka, nadciśnienie, napady lęku, po-czucie wyobcowania i samot-ności. W początkowej fazie wypalenie można zwalczyć samodzielnie, wybierając się na urlop, wypoczynek. Krań-cowe, prowadzące w niektó-rych przypadkach do poważ-nej depresji, może pociągać za sobą nawet konieczność zmiany pracy. Tak poważne konsekwencje sprawiają, że nie wolno lekceważyć pierw-szych objawów wypalenia zawodowego.

Jak nie stracić motywacji do pracy w szkole:1 Stawiajmy sobie realistyczne cele – nie wymagajmy od siebie za dużo.2 Nie bierzmy na siebie zbyt wielu dodatkowych obowiązków szkolnych.3 Bądźmy świadomi swoich braków i akceptujmy własne ograniczenia.4 Podejmujmy nowe wyzwania zawodowe – dobry nauczyciel

stale się rozwija.5 Korzystajmy z możliwości wzięcia urlopu, nie tylko w wakacje. 6 Pamiętajmy, że istniejemy również poza pracą – po powrocie ze szkoły

spędzajmy czas z bliskimi. 7 Zwracajmy uwagę na drobne radości dnia codziennego – w domu

odpocznijmy po dniu spędzonym w szkole.8 Bądźmy wrażliwi na własne potrzeby fi zyczne, psychiczne i emocjonalne

– pamiętajmy, że świat nie zaczyna się i nie kończy na szkole.9 Korzystajmy z poczucia humoru; do trudnych spraw podchodźmy

z uśmiechem.10 Znajdźmy sposób na rozładowanie stresu

(np. hobby, aktywność fi zyczna, spotkania ze znajomymi etc.).

4 Psychologia w edukacji

Praca nauczyciela podlega ciągłej ocenie i kontroli zarówno ze strony dyrekcji szkoły i innych nauczycieli, jak i uczniów i rodziców. Presja towarzysząca wykonywaniu obowiązków służbowych sprawia, że nauczyciele są jedną z profesji najbardziej podatnych na wypalenie zawodowe.

Tekst: Wiktoria Osenkowska

Stres i wypalenie w pracy nauczyciela

Wypalenie zawodowe to odpo-wiedź ze strony organizmu na długotrwały, chroniczny stres emocjonalny, związany z pracą zawodową. Może być ono reak-cją na długotrwałe przeciążenie obowiązkami, zbyt odpowie-dzialne i trudne zadania lub wy-czerpującą, nudną i monotonną pracę. Występuje, gdy praca przestaje dawać satysfakcję, pracownik przestaje się rozwi-jać zawodowo, czuje się prze-pracowany i niezadowolony z wykonywanego zajęcia, które niegdyś sprawiało mu przyjem-ność. Uważa się, że wypalenie zawodowe może się pojawić między 3. a 6. rokiem pracy i powrócić po 9 latach ak-tywności zawodowej.

Grupa ryzyka

Choć według obecnej wiedzy na wypalenie zawodo-we narażeni są przedstawicie-le wszystkich profesji, najczę-

zawodowe

ściej dotyka ono zawodów społecznych, a więc związa-nych z kontaktem z ludźmi. Dlatego jedną z najbardziej narażonych na nie grup zawodowych są nauczyciele. Praca pedagoga to nie tylko prowadzenie zajęć dydaktycz-nych i przekazywanie wie-dzy. To także przygotowanie merytoryczne, sprawdzanie prac uczniów, stały kontakt z rodzicami podopiecznych. Nauczyciel podlega też ciągłej kontroli i ocenie zarówno ze strony dyrekcji szkoły, innych nauczycieli, jak i uczniów i ich

rodziców. Z zawo-dem tym związana

jest duża presja, prowadząca

do chronicz-nego stresu,

który z kolei może się przyczynić do

wypalenia zawo-dowego. Sprzyja-

ją mu też pewne indywidualne cechy pracowników. Bardziej podatne na wypalenie są osoby nadwrażliwe, o niskim poczuciu własnej wartości, które nie wierzą w swoje moż-liwości oraz unikają trudnych sytuacji. Wypalenie pojawia się też częściej u osób, które rozpoczynały pracę z dużymi oczekiwaniami, silną motywa-

Symptomy wypalenia:

odczucie przepracowania, zaburzenia snu, chroniczne zmęczenie, migrenowe bóle głowy, spadek odporności, brak chęci do pracy, brak cierpliwości, drażliwość

i poirytowanie, utrata entuzjazmu, stany depresyjne.

Nie traćmy motywacji!

Wypalenie zawodowe, w obliczu zmie-niającego się świata i nowych wyzwań, jakie ze sobą niesie, staje się rosnącym problemem. Można mu skutecznie zapobiegać, a przynajmniej ograniczać ryzyko jego powstania. Przede wszyst-kim powinniśmy stawiać sobie realne cele. Warto dzielić każdy projekt na mniejsze etapy czy zadania i dokładnie je planować. Jeśli zależy nam na mo-bilizacji do pracy, powinniśmy wypra-cować w sobie postawę asertywną. To pozwala panować nad życiem i unikać negatywnego stresu. Motywacji warto

także szukać w samych uczniach, ich sukcesach, choćby tych najmniejszych. To najlepszy dowód na to, że praca, którą wykonujemy, ma sens. Należy

pamiętać, że praca musi sprawiać satys-fakcję. Nie tylko dlatego, że spędzamy w niej dużą część swojego życia, ale także dlatego, że w pracy wykonywanej z radością, zgodnej z zainteresowania-mi i oczekiwaniami, nie ma miejsca na wypalenie zawodowe.

cją, przekonanych, że wykony-wany przez nie zawód będzie miał duże znaczenie. Życie jednak zweryfi kowało w ich ocenie te oczekiwania.

Niepokojące sygnały

Objawów wypalenia jest wiele i u każdego mogą się one manifestować w inny sposób. Na początku przeważnie są to: zmęczenie, migrenowe bóle głowy, kłopoty ze snem, problemy gastryczne, spadek odporności, co z kolei objawia się częstymi zachorowaniami. Na kolejnym etapie zanika optymizm, pojawia się nie-chęć do pracy, niezdolność do koncentracji, brak zadowo-lenia z siebie, złość, niechęć, poczucie winy, brak odwagi oraz obojętność. Przekłada się to na życie rodzinne. Osoba doświadczająca wypale-nia zawodowego staje się drażliwa, poiry-towana, szybko traci cierpliwość do osób bliskich. W zaawansowanym stadium wypalenie zawodowe wywołuje objawy psychoso-matyczne, psychiczne i fi -zyczne, jak: wrzody żołądka, nadciśnienie, napady lęku, po-czucie wyobcowania i samot-ności. W początkowej fazie wypalenie można zwalczyć samodzielnie, wybierając się na urlop, wypoczynek. Krań-cowe, prowadzące w niektó-rych przypadkach do poważ-nej depresji, może pociągać za sobą nawet konieczność zmiany pracy. Tak poważne konsekwencje sprawiają, że nie wolno lekceważyć pierw-szych objawów wypalenia zawodowego.

Jak nie stracić motywacji do pracy w szkole:1 Stawiajmy sobie realistyczne cele – nie wymagajmy od siebie za dużo.2 Nie bierzmy na siebie zbyt wielu dodatkowych obowiązków szkolnych.3 Bądźmy świadomi swoich braków i akceptujmy własne ograniczenia.4 Podejmujmy nowe wyzwania zawodowe – dobry nauczyciel

stale się rozwija.5 Korzystajmy z możliwości wzięcia urlopu, nie tylko w wakacje. 6 Pamiętajmy, że istniejemy również poza pracą – po powrocie ze szkoły

spędzajmy czas z bliskimi. 7 Zwracajmy uwagę na drobne radości dnia codziennego – w domu

odpocznijmy po dniu spędzonym w szkole.8 Bądźmy wrażliwi na własne potrzeby fi zyczne, psychiczne i emocjonalne

– pamiętajmy, że świat nie zaczyna się i nie kończy na szkole.9 Korzystajmy z poczucia humoru; do trudnych spraw podchodźmy

z uśmiechem.10 Znajdźmy sposób na rozładowanie stresu

(np. hobby, aktywność fi zyczna, spotkania ze znajomymi etc.).

5Z KLASĄ

Kreatywność, samodzielność i pomysłowość to kompetencje bardzo cenne i poszukiwane na dzisiejszym rynku pracy. Najważniejszą rolę w procesie nabywania tych kompetencji przez dzieci odgrywają rodzice i nauczyciele. Jakie są metody rozwijania tych umiejętności?

Tekst: Justyna Sobolak

Metody rozwijaniakreatywności i pomysłowości u dzieci

„Kreatywność jest teraz w edu-kacji tak samo istotna, jak nauka pisania i czytania. I powinniśmy traktować je na równi” – uważa Ken Robinson, uznany na świe-cie pisarz, mówca i doradca, lider w dziedzinie rozwoju kreatyw-ności, innowacyjności i zasobów ludzkich.Sztuka nietypowego i efektyw-nego rozwiązywania zadań i pro-blemów jest jedną z cech najbar-dziej oczekiwanych społecznie i zawodowo. Eksperci zajmujący

się twórczym myśleniem uwa-żają, że kreatywność posiada każdy z nas, ale w różnym stopniu. To od wielu czynników, m.in. szkoły i sposobu nauczania, zależy, czy zostanie ona rozwi-nięta. – Każdy człowiek potrafi być twórczy, trzeba tylko dać mu taką możliwość – mówiła psycho-log Dorota Krzywicka podczas e-konferencji wydawnictwa MAC Edukacja.

Angażujmy zmysły dzieci

Niestety, o zabijanie kreatyw-ności najczęściej oskarża się sztywne ramy programowe, re-alizowane przez szkoły. – Bada-nia dowodzą, że kreatywność od piątego roku życia spada – zwra-ca uwagę Dorota Krzywicka. Nauczyciele, realizując program, powinni starać się rozbudzać dziecięcą wyobraźnię i uczyć najmłodszych pomysłowości.

Warto to robić na każdym etapie edukacji. Najwięcej możliwości stwarza przedszko-le – gdzie można organizować rozmaite zabawy w skojarzenia, zabawy ruchowe przy akom-paniamencie muzyki oraz inne aktywności, angażujące wszyst-kie zmysły u dzieci. Ważne jest otwarcie na pytania uczniów, słuchanie ich i zachęcanie do mówienia i dyskusji. Istotnym elementem w procesie rozwi-jania kreatywności u dzieci jest także stwarzanie atmosfery swobodnego myślenia i zachę-canie do przyjmowania różnych punktów widzenia. Dzięki temu uczniowie mają poczucie, że każdy ich pomysł jest ważny i wartościowy.

Burza mózgów

Wzbudzaniu i rozwijaniu kre-atywności i pomysłowości wśród

Uczmy kreatywności, pomysłowości i samodzielności Angażujmy emocje uczniów – badania pokazują, że najbardziej

motywujące do rozwoju twórczości są sytuacje pobudzające emocje ucznia.

Nigdy nie krytykujmy pomysłów uczniów. Dzieci muszą mieć poczu-cie, że każdy ich pomysł jest ważny i wartościowy.

Angażujmy wszystkie zmysły dzieci. Zadawajmy pytania, dzięki którym dzieci będą mogły wykazać się

wyobraźnią. Stwarzajmy atmosferę swobodnego myślenia, zachęcajmy do przyj-

mowania różnych punktów widzenia. Pobudzajmy uczniów do współdziałania za pomocą gier dydaktycz-

nych, zajęć laboratoryjnych, zajęć praktycznych. Wykażmy się kreatywnością. Tylko kreatywny nauczyciel może

poruszyć dziecięcą wyobraźnię. Angażujmy dziecko w wykonywanie obowiązków: podlewanie kwia-

tów, ścieranie tablicy. Niech każdy z uczniów pełni w klasie dyżury. To uczy samodzielności i obowiązkowości.

uczniów sprzyja dobór treści nawiązujących do ich zaintereso-wań oraz doświadczeń, a także korzystanie z metod pobudza-jących do współdziałania. Mogą to być m.in.: gry dydaktyczno--symulacyjne i inscenizacyjne, dyskusje, zajęcia laboratoryjne i praktyczne. Dobrym pomysłem jest także wspólne rozwiązywa-nie problemów praktycznych lub teoretycznych (tzw. nauczanie problemowe), które wymusza na uczniach samodzielną aktyw-ność poznawczą i badawczą. Na dalszych etapach edukacji można posiłkować się różnymi technika-mi nauczania, np. burzą mózgów.

Przez obowiązki do samodzielności

Aby proces rozwoju kreatywno-ści i pomysłowości u młodego człowieka przynosił jak najlepsze efekty, istotne jest uczenie dzieci samodzielności. Naukę tej umie-jętności warto rozpocząć już na etapie przedszkolnym. Im później uczeń zacznie wdrażać się do samodzielnej pracy, tym trudniej będzie mu przełamać złe nawyki. Początkowo samodzielności uczy się przez nakładanie na dzieci różnych obowiązków. W przedszkolu uczy się maluchy samo-dzielnego jedzenia, mycia rąk, wkładania i zdejmowa-nia obuwia, odnoszenia zabawek na miejsce, pod-lewania kwiatków. Na dalszym etapie edukacji – prosząc o rozwiązywanie za-dań i ćwiczeń, wyko-nywanie prac domo-

kim w ich interesie. Nauczyciel powinien informować rodziców zarówno o sukcesach dziecka, jak i o jego problemach, zwracać uwagę na to, co warto z dziec-kiem przećwiczyć w domu i nad czym szczególnie pracować. Dziecko, które w szkole bę-dzie uczone samodzielności, a w domu we wszystkim będzie wyręczane przez rodziców, ni-gdy nie osiągnie takich efektów, jak uczeń, który otrzyma jasne i precyzyjne komunikaty zarów-no w szkole, jak i w domu.

Zachęcamy do obejrzenia specjalnej wideo e-konferencji na temat sposobów rozwijania kreatywności i pomysłowości u dzieci:www.mac.pl/e-konferencje

wych, przynoszenie do szkoły potrzebnych przyborów.

Zaangażowanie rodziców

Uczenie dzieci kreatywności, pomysłowości i samodzielności

nie jest wyłącznie rolą na-uczycieli, ale także, a nawet przede wszystkim – ro-dziców. Warto nawiązać

z nimi ścisłą współpracę, bo przecież wychowanie

dziecka, które będzie umiało radzić sobie w życiu i będzie

przygotowane do osią-gania sukcesów w każ-dej jego dziedzinie, leży przede wszyst-

6 Metodyka

Kreatywność, samodzielność i pomysłowość to kompetencje bardzo cenne i poszukiwane na dzisiejszym rynku pracy. Najważniejszą rolę w procesie nabywania tych kompetencji przez dzieci odgrywają rodzice i nauczyciele. Jakie są metody rozwijania tych umiejętności?

Tekst: Justyna Sobolak

Metody rozwijaniakreatywności i pomysłowości u dzieci

„Kreatywność jest teraz w edu-kacji tak samo istotna, jak nauka pisania i czytania. I powinniśmy traktować je na równi” – uważa Ken Robinson, uznany na świe-cie pisarz, mówca i doradca, lider w dziedzinie rozwoju kreatyw-ności, innowacyjności i zasobów ludzkich.Sztuka nietypowego i efektyw-nego rozwiązywania zadań i pro-blemów jest jedną z cech najbar-dziej oczekiwanych społecznie i zawodowo. Eksperci zajmujący

się twórczym myśleniem uwa-żają, że kreatywność posiada każdy z nas, ale w różnym stopniu. To od wielu czynników, m.in. szkoły i sposobu nauczania, zależy, czy zostanie ona rozwi-nięta. – Każdy człowiek potrafi być twórczy, trzeba tylko dać mu taką możliwość – mówiła psycho-log Dorota Krzywicka podczas e-konferencji wydawnictwa MAC Edukacja.

Angażujmy zmysły dzieci

Niestety, o zabijanie kreatyw-ności najczęściej oskarża się sztywne ramy programowe, re-alizowane przez szkoły. – Bada-nia dowodzą, że kreatywność od piątego roku życia spada – zwra-ca uwagę Dorota Krzywicka. Nauczyciele, realizując program, powinni starać się rozbudzać dziecięcą wyobraźnię i uczyć najmłodszych pomysłowości.

Warto to robić na każdym etapie edukacji. Najwięcej możliwości stwarza przedszko-le – gdzie można organizować rozmaite zabawy w skojarzenia, zabawy ruchowe przy akom-paniamencie muzyki oraz inne aktywności, angażujące wszyst-kie zmysły u dzieci. Ważne jest otwarcie na pytania uczniów, słuchanie ich i zachęcanie do mówienia i dyskusji. Istotnym elementem w procesie rozwi-jania kreatywności u dzieci jest także stwarzanie atmosfery swobodnego myślenia i zachę-canie do przyjmowania różnych punktów widzenia. Dzięki temu uczniowie mają poczucie, że każdy ich pomysł jest ważny i wartościowy.

Burza mózgów

Wzbudzaniu i rozwijaniu kre-atywności i pomysłowości wśród

Uczmy kreatywności, pomysłowości i samodzielności Angażujmy emocje uczniów – badania pokazują, że najbardziej

motywujące do rozwoju twórczości są sytuacje pobudzające emocje ucznia.

Nigdy nie krytykujmy pomysłów uczniów. Dzieci muszą mieć poczu-cie, że każdy ich pomysł jest ważny i wartościowy.

Angażujmy wszystkie zmysły dzieci. Zadawajmy pytania, dzięki którym dzieci będą mogły wykazać się

wyobraźnią. Stwarzajmy atmosferę swobodnego myślenia, zachęcajmy do przyj-

mowania różnych punktów widzenia. Pobudzajmy uczniów do współdziałania za pomocą gier dydaktycz-

nych, zajęć laboratoryjnych, zajęć praktycznych. Wykażmy się kreatywnością. Tylko kreatywny nauczyciel może

poruszyć dziecięcą wyobraźnię. Angażujmy dziecko w wykonywanie obowiązków: podlewanie kwia-

tów, ścieranie tablicy. Niech każdy z uczniów pełni w klasie dyżury. To uczy samodzielności i obowiązkowości.

uczniów sprzyja dobór treści nawiązujących do ich zaintereso-wań oraz doświadczeń, a także korzystanie z metod pobudza-jących do współdziałania. Mogą to być m.in.: gry dydaktyczno--symulacyjne i inscenizacyjne, dyskusje, zajęcia laboratoryjne i praktyczne. Dobrym pomysłem jest także wspólne rozwiązywa-nie problemów praktycznych lub teoretycznych (tzw. nauczanie problemowe), które wymusza na uczniach samodzielną aktyw-ność poznawczą i badawczą. Na dalszych etapach edukacji można posiłkować się różnymi technika-mi nauczania, np. burzą mózgów.

Przez obowiązki do samodzielności

Aby proces rozwoju kreatywno-ści i pomysłowości u młodego człowieka przynosił jak najlepsze efekty, istotne jest uczenie dzieci samodzielności. Naukę tej umie-jętności warto rozpocząć już na etapie przedszkolnym. Im później uczeń zacznie wdrażać się do samodzielnej pracy, tym trudniej będzie mu przełamać złe nawyki. Początkowo samodzielności uczy się przez nakładanie na dzieci różnych obowiązków. W przedszkolu uczy się maluchy samo-dzielnego jedzenia, mycia rąk, wkładania i zdejmowa-nia obuwia, odnoszenia zabawek na miejsce, pod-lewania kwiatków. Na dalszym etapie edukacji – prosząc o rozwiązywanie za-dań i ćwiczeń, wyko-nywanie prac domo-

kim w ich interesie. Nauczyciel powinien informować rodziców zarówno o sukcesach dziecka, jak i o jego problemach, zwracać uwagę na to, co warto z dziec-kiem przećwiczyć w domu i nad czym szczególnie pracować. Dziecko, które w szkole bę-dzie uczone samodzielności, a w domu we wszystkim będzie wyręczane przez rodziców, ni-gdy nie osiągnie takich efektów, jak uczeń, który otrzyma jasne i precyzyjne komunikaty zarów-no w szkole, jak i w domu.

Zachęcamy do obejrzenia specjalnej wideo e-konferencji na temat sposobów rozwijania kreatywności i pomysłowości u dzieci:www.mac.pl/e-konferencje

wych, przynoszenie do szkoły potrzebnych przyborów.

Zaangażowanie rodziców

Uczenie dzieci kreatywności, pomysłowości i samodzielności

nie jest wyłącznie rolą na-uczycieli, ale także, a nawet przede wszystkim – ro-dziców. Warto nawiązać

z nimi ścisłą współpracę, bo przecież wychowanie

dziecka, które będzie umiało radzić sobie w życiu i będzie

przygotowane do osią-gania sukcesów w każ-dej jego dziedzinie, leży przede wszyst-

7Z KLASĄ

Cyfrowa edukacja8

W internecie można znaleźć wiele poradników, fi lmów i innych materiałów, będących ciekawą inspiracją i źródłem wiedzy dla nauczycieli. Wśród nich trafi ają się perełki o szczególnych walorach dydaktycznych, na przykład wystąpienia prelegentów konferencji TED.

Tekst: Piotr Kołaczek

Konferencje pod hasłem Techno-logy, Entertainment and Design odbywają się co roku od ponad 30 lat. Pierwsze spotkanie zorga-nizowano w USA w 1984 roku. Celem fundacji prowadzącej TED jest rozpowszechnianie pomy-słów i idei, które mają potencjał zmieniania rzeczywistości w skali globalnej. Podkreśla to ofi cjalne hasło TED: Ideas Worth Spre-ading, czyli idee warte rozpo-wszechnienia.

Kogo spotkamy na TED?

Prelegentami na konferencjach TED są osoby, które potrafi ą zaintrygować uczestników niebanalnymi ideami, pomysłami, refl eksjami, wśród nich: naukow-cy, politycy, fi lozofowie, artyści, nauczyciele, inżynierowie, leka-rze, studenci, uczniowie.Większość prezentacji trwa zaledwie kilkanaście minut. Ograniczenie czasu sprawia, że prezentacje są bardzo rzeczowe. W celu wzbudzenia zaintereso-wania prelegenci wykorzystują niebanalne środki: rekwizyty, demonstracje, krótkie doświad-czenia, pokazy, zaskakujące środki ekspresji.

Filmy z wystąpień można obej-rzeć na stronie www.ted.com. Wystarczy wpisać imię i nazwi-sko autora lub tytuł prezentacji. Z pomocą przy wyborze inte-resujących nas tematów przy-chodzi wyszukiwarka i katalog prezentacji.

Pomysły dla nauczycieli

Może się wydawać, że przedsię-wzięcie zorganizowane z takim rozmachem, przyciągające ludzi z doświadczeniem akademic-kim, konstruktorów i wyna-lazców, jest zbyt poważne. Że propagowane tam idee zdecy-

dowanie przekraczają poziom szkoły podstawowej, więc trudno je w tej szkole wykorzy-stać. Nic bardziej mylnego. Po pierwsze, wśród prelegentów jest wielu nauczycieli, którzy dzielą się swoim doświadcze-niem. Po drugie, nawet wykła-dowcy uniwersyteccy wystę-pujący na TED podkreślają, że najważniejsze jest oczarowanie nauką jak najmłodszych dzieci. One pytają o wszystko i uznają pytania za całkowicie natural-ne; są otwarte na poznawanie świata. Pielęgnowanie tej cie-kawości jest najlepszym sposo-bem na przyspieszenie rozwoju

Inspirujące spotkania nauki, a przez to także rozwoju cywilizacyjnego. Wiele prezentacji dotyczących nauczania szuka odpowiedzi na pytanie: co zrobić, aby lekcje dawały satysfakcję i jednocześnie przynosiły korzyści obu stronom – pedagogom i uczniom? O osobi-stych doświadczeniach opowiada na przykład Ramsey Musallam w wystąpieniu „3 rules to spark learning” (trzy zasady wzbudza-nia zapału do nauki). Tyler DeWitt , w fi lmie „Hey science teachers – make it fun”, opisuje swoje doświadczenia z nauczania chemii i opowia-da o dwóch metodach, które próbował stosować. Pierwsza, tradycyjna, wykorzystywała precyzyjny, lecz trudny język naukowy, który kompletnie nie przemawiał do uczniów. Druga metoda zakładała posługiwanie się językiem poprawnym, choć wprowadzającym pewne przy-bliżenia i uogólnienia. W drugim przypadku uczniowie przyswajali wiedzę znacznie szybciej i dawa-ło im to prawdziwą satysfakcję. Film opowiada o rozmnażaniu wirusów, obrazując zagadnienie pluszakami, prostymi schema-tami i barwną narracją. Wykład staje się intrygującą opowieścią o tajemniczym świecie, którą, po niewielkiej modyfi kacji, można wykorzystać w młodszych kla-sach szkoły podstawowej.Z kolei twórca fi rmy Microsoft i jeden z najbogatszych ludzi na świecie, Bill Gates, pokazuje, w jaki sposób nauczyciele, wyko-rzystując ogólnodostępne i tanie zdobycze technologii (aparaty, kamery, internet), mogą spra-wiać, że ich lekcje będą bardziej inspirujące, angażujące i ciekawe dla uczniów. Gates bardzo wyraź-nie mówi o nauczycielach jako

grupie, która, z punktu widzenia rozwoju świata i ludzkości, jest jedną z kluczowych. Mae Jemison, astronautka, na-ukowiec i kolekcjonerka sztuki, z pasją przekonuje, że sztuki i nauk ścisłych można uczyć na tych samych zajęciach, ponie-waż z pozoru odległe światy nauki i sztuki przenikają się i uzupełniają. W zasobach on-line cyklu kon-ferencji TED jest wiele inspiru-jących prezentacji dla nauczy-cieli. Pomocne mogą okazać się stale aktualizowane listy, przy-

gotowywane przez internautów i publikowane m.in. na stronie www.teachthought.com.

Lekcje warte propagowania

Nauczyciel odnajdzie w licznych materiałach TED konkretne pomysły na ciekawe lekcje. Powstają one w ramach projektu „TEDed lessons worth sharing” (TEDed – lekcje warte propa-gowania) i są umieszczane na stronie ed.ted.com. Wyszuki-warka ułatwia wybór pomysłów odpowiednich dla konkretnego etapu edukacji. Niestety, fi lmy TEDed nie są tłumaczone na język polski. Warto jednak sięgać po te opracowania, ponieważ są

przygotowane nie tylko na wy-sokim poziomie merytorycznym, ale i wizualnym. Przykładem takich atrakcyjnych wystąpień są lekcje wyjaśniające nazwy chmur, mówiące o kolorach dinozaurów czy też odpowiadające na pyta-nie, skąd się biorą dziury w serze i co sprawia, że chleb jest miękki.

TEDx w Polsce

Konferencje TED doskonale się sprawdziły i znalazły naśladow-ców w wielu krajach. Organizują oni lokalne, mniejsze konferencje

pod nazwą TEDx. Można w nich uczestniczyć za darmo, a ich lokalny charakter stwarza nowe możliwości wymiany pomysłów i doświadczeń. W Polsce do-tąd spotkania TEDx odbywały się w: Gdańsku, Bydgoszczy, Warszawie, Łodzi, we Wrocła-wiu, w Katowicach i Krakowie. Spotkania TEDx są doskonałą okazją do poznania ludzi, którzy aktywnie uczestniczą w życiu miasta i regionu, prowadzą badania naukowe albo działają na rzecz społeczności. Są wśród nich nauczyciele, instruktorzy, wychowawcy. Po spotkaniu mogą pozostać nie tylko pomysły, ale i kontakty ze wspaniałymi, przyjaznymi ludźmi.

Warto wiedzieć Wszystkie fi lmy z konferencji TED są publikowane na stronie www.ted.com

oraz ed.ted.com i tam należy ich szukać w pierwszej kolejności. W popular-nym serwisie YouTube jest ich bardzo mało.

Na ofi cjalnej stronie TED dostępna jest wyszukiwarka ułatwiająca odnale-zienie materiałów z konkretnej kategorii.

Filmy ze strony ted.com można szybko pobrać na dysk własnego komputera. Dzięki pracy grupy tłumaczy coraz więcej fi lmów można obejrzeć z napisa-

mi w języku polskim.

Z KLASĄ 9

W internecie można znaleźć wiele poradników, fi lmów i innych materiałów, będących ciekawą inspiracją i źródłem wiedzy dla nauczycieli. Wśród nich trafi ają się perełki o szczególnych walorach dydaktycznych, na przykład wystąpienia prelegentów konferencji TED.

Tekst: Piotr Kołaczek

Konferencje pod hasłem Techno-logy, Entertainment and Design odbywają się co roku od ponad 30 lat. Pierwsze spotkanie zorga-nizowano w USA w 1984 roku. Celem fundacji prowadzącej TED jest rozpowszechnianie pomy-słów i idei, które mają potencjał zmieniania rzeczywistości w skali globalnej. Podkreśla to ofi cjalne hasło TED: Ideas Worth Spre-ading, czyli idee warte rozpo-wszechnienia.

Kogo spotkamy na TED?

Prelegentami na konferencjach TED są osoby, które potrafi ą zaintrygować uczestników niebanalnymi ideami, pomysłami, refl eksjami, wśród nich: naukow-cy, politycy, fi lozofowie, artyści, nauczyciele, inżynierowie, leka-rze, studenci, uczniowie.Większość prezentacji trwa zaledwie kilkanaście minut. Ograniczenie czasu sprawia, że prezentacje są bardzo rzeczowe. W celu wzbudzenia zaintereso-wania prelegenci wykorzystują niebanalne środki: rekwizyty, demonstracje, krótkie doświad-czenia, pokazy, zaskakujące środki ekspresji.

Filmy z wystąpień można obej-rzeć na stronie www.ted.com. Wystarczy wpisać imię i nazwi-sko autora lub tytuł prezentacji. Z pomocą przy wyborze inte-resujących nas tematów przy-chodzi wyszukiwarka i katalog prezentacji.

Pomysły dla nauczycieli

Może się wydawać, że przedsię-wzięcie zorganizowane z takim rozmachem, przyciągające ludzi z doświadczeniem akademic-kim, konstruktorów i wyna-lazców, jest zbyt poważne. Że propagowane tam idee zdecy-

dowanie przekraczają poziom szkoły podstawowej, więc trudno je w tej szkole wykorzy-stać. Nic bardziej mylnego. Po pierwsze, wśród prelegentów jest wielu nauczycieli, którzy dzielą się swoim doświadcze-niem. Po drugie, nawet wykła-dowcy uniwersyteccy wystę-pujący na TED podkreślają, że najważniejsze jest oczarowanie nauką jak najmłodszych dzieci. One pytają o wszystko i uznają pytania za całkowicie natural-ne; są otwarte na poznawanie świata. Pielęgnowanie tej cie-kawości jest najlepszym sposo-bem na przyspieszenie rozwoju

Inspirujące spotkania nauki, a przez to także rozwoju cywilizacyjnego. Wiele prezentacji dotyczących nauczania szuka odpowiedzi na pytanie: co zrobić, aby lekcje dawały satysfakcję i jednocześnie przynosiły korzyści obu stronom – pedagogom i uczniom? O osobi-stych doświadczeniach opowiada na przykład Ramsey Musallam w wystąpieniu „3 rules to spark learning” (trzy zasady wzbudza-nia zapału do nauki). Tyler DeWitt , w fi lmie „Hey science teachers – make it fun”, opisuje swoje doświadczenia z nauczania chemii i opowia-da o dwóch metodach, które próbował stosować. Pierwsza, tradycyjna, wykorzystywała precyzyjny, lecz trudny język naukowy, który kompletnie nie przemawiał do uczniów. Druga metoda zakładała posługiwanie się językiem poprawnym, choć wprowadzającym pewne przy-bliżenia i uogólnienia. W drugim przypadku uczniowie przyswajali wiedzę znacznie szybciej i dawa-ło im to prawdziwą satysfakcję. Film opowiada o rozmnażaniu wirusów, obrazując zagadnienie pluszakami, prostymi schema-tami i barwną narracją. Wykład staje się intrygującą opowieścią o tajemniczym świecie, którą, po niewielkiej modyfi kacji, można wykorzystać w młodszych kla-sach szkoły podstawowej.Z kolei twórca fi rmy Microsoft i jeden z najbogatszych ludzi na świecie, Bill Gates, pokazuje, w jaki sposób nauczyciele, wyko-rzystując ogólnodostępne i tanie zdobycze technologii (aparaty, kamery, internet), mogą spra-wiać, że ich lekcje będą bardziej inspirujące, angażujące i ciekawe dla uczniów. Gates bardzo wyraź-nie mówi o nauczycielach jako

grupie, która, z punktu widzenia rozwoju świata i ludzkości, jest jedną z kluczowych. Mae Jemison, astronautka, na-ukowiec i kolekcjonerka sztuki, z pasją przekonuje, że sztuki i nauk ścisłych można uczyć na tych samych zajęciach, ponie-waż z pozoru odległe światy nauki i sztuki przenikają się i uzupełniają. W zasobach on-line cyklu kon-ferencji TED jest wiele inspiru-jących prezentacji dla nauczy-cieli. Pomocne mogą okazać się stale aktualizowane listy, przy-

gotowywane przez internautów i publikowane m.in. na stronie www.teachthought.com.

Lekcje warte propagowania

Nauczyciel odnajdzie w licznych materiałach TED konkretne pomysły na ciekawe lekcje. Powstają one w ramach projektu „TEDed lessons worth sharing” (TEDed – lekcje warte propa-gowania) i są umieszczane na stronie ed.ted.com. Wyszuki-warka ułatwia wybór pomysłów odpowiednich dla konkretnego etapu edukacji. Niestety, fi lmy TEDed nie są tłumaczone na język polski. Warto jednak sięgać po te opracowania, ponieważ są

przygotowane nie tylko na wy-sokim poziomie merytorycznym, ale i wizualnym. Przykładem takich atrakcyjnych wystąpień są lekcje wyjaśniające nazwy chmur, mówiące o kolorach dinozaurów czy też odpowiadające na pyta-nie, skąd się biorą dziury w serze i co sprawia, że chleb jest miękki.

TEDx w Polsce

Konferencje TED doskonale się sprawdziły i znalazły naśladow-ców w wielu krajach. Organizują oni lokalne, mniejsze konferencje

pod nazwą TEDx. Można w nich uczestniczyć za darmo, a ich lokalny charakter stwarza nowe możliwości wymiany pomysłów i doświadczeń. W Polsce do-tąd spotkania TEDx odbywały się w: Gdańsku, Bydgoszczy, Warszawie, Łodzi, we Wrocła-wiu, w Katowicach i Krakowie. Spotkania TEDx są doskonałą okazją do poznania ludzi, którzy aktywnie uczestniczą w życiu miasta i regionu, prowadzą badania naukowe albo działają na rzecz społeczności. Są wśród nich nauczyciele, instruktorzy, wychowawcy. Po spotkaniu mogą pozostać nie tylko pomysły, ale i kontakty ze wspaniałymi, przyjaznymi ludźmi.

Warto wiedzieć Wszystkie fi lmy z konferencji TED są publikowane na stronie www.ted.com

oraz ed.ted.com i tam należy ich szukać w pierwszej kolejności. W popular-nym serwisie YouTube jest ich bardzo mało.

Na ofi cjalnej stronie TED dostępna jest wyszukiwarka ułatwiająca odnale-zienie materiałów z konkretnej kategorii.

Filmy ze strony ted.com można szybko pobrać na dysk własnego komputera. Dzięki pracy grupy tłumaczy coraz więcej fi lmów można obejrzeć z napisa-

mi w języku polskim.

Wady postawy uczniów to problem, który przybiera na sile. Najczęściej spowodowane są one złymi nawykami lub nadmiernym do wzrostu i wagi obciążeniem ciała. Niestety, do ich powstania w dużej mierze przyczynia się także szkoła. Jak temu zaradzić?

Tekst: Justyna Sobolak

Ministerstwo Edukacji Naro-dowej, w raporcie dotyczącym wad postaw u dzieci, przypo-mina, że u uczniów występują okresy szczególnej podatności organizmu na powstawanie wad postawy. Pierwszy okres (wiek 6–7 lat) wiąże się ze zmianą stylu życia. Chodzi o rozpoczęcie nauki w szkole, które oznacza kilku-godzinną, wymuszoną pozycję siedzącą w ławce szkolnej, przy bardzo silnie rozwiniętej potrze-bie ruchu. Drugi okres krytyczny pojawia się: u dziewcząt w wieku 11–13 lat, u chłopców w wieku 13–14 lat, i związany jest ze sko-kiem wzrostu, podczas którego następuje zmiana proporcji ciała i położenia środka ciężkości.

Problem stary jak świat

Problem wad postawy u dzieci, wynikających z nieprawidłowe-go siedzenia, nie jest nowy. Już

prowadzone pod koniec lat 80. XX w. badania wykazały zaburze-nia statyki postawy ciała u 80–90% dzieci. Analiza z 2007 r. ujawniła, że u dzieci w wieku od 7 do 12 lat występuje zde-cydowanie największy odsetek postaw o zaburzonej symetrii przestrzennej, a 8. rok życia jest etapem, w którym występuje szczególne zagrożenie prawidło-wej postawy ciała. W tym okresie uczniowie spędzają najwięcej czasu w pozycji siedzącej zarów-no w domu, jak i w szkole.

Rola dyrektora szkoły

W związku z tym, że szkoła w dużym stopniu przyczy-nia się do powstawania wad postaw u dzieci, musi ona podejmować szereg działań profi laktycznych. Największą rolę spełniają w tym zakresie dyrektorzy szkół. To oni są odpowiedzialni za zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki. Rozporzą-dzenie głównego inspektora sanitarnego głosi, że każdy uczeń powinien mieć dwa razy w roku zmierzoną wysokość podkolanową – odległość od podłogi do zgięcia podkolano-wego (pomiar wykonywany jest w pozycji siedzącej). Na tej podstawie określa się rozmiar mebli. Wszystkie meble w kla-sie powinny być właściwie zna-kowane, tak aby każdy uczeń wiedział, w którym miejscu

Zadbajo kręgosłup ucznia

Regularne stosowanie prostych ćwiczeń oraz właściwie dopasowa-ne krzesło i ławka szkolna to przy-kłady skutecznej profi laktyki w za-kresie wad postawy u dzieci. Dzięki takim działaniom rozwój postawy dziecka przebiega poprawnie, co znacznie zmniejsza ryzyko chorób kręgosłupa w wieku dojrzałym.

Nauczyciele powinni zwracać uwagę na poprawną pozycję małych dzieci przy pracy, a tym samym kształtować nawyk jej przyjmowania i kontrolowania. Podczas lekcji (…)konieczne jest okresowe przerywanie zajęć wymagających skupienia w celu przeprowadzenia gimnastyki śródlekcyjnej, pozwalającej pobudzić krążenie, rozluźnić mięśnie obręczy barkowej, mięśnie dłoni i nadgarstka.

powinien usiąść. Oznaczenia powinny być zapisane w dzien-niku przy nazwiskach uczniów.

Rola nauczyciela wychowania przedszkolnego

Szczególną rolę w profi laktyce wad postawy u dzieci odgry-wają nauczyciele wychowania przedszkolnego. To w tym okre-sie kształtują się nawyki, które mają niebagatelny wpływ na dalsze funkcjonowanie dziecka. Nauczyciele powinni zwracać uwagę na poprawną pozycję małych dzieci przy pracy, a tym samym kształtować nawyk jej przyjmowania i kontrolowania. Podczas lekcji, nie tylko z naj-młodszymi uczniami, konieczne jest okresowe przerywanie zajęć wymagających skupienia w celu przeprowadzenia gimna-styki śródlekcyjnej, pozwalają-cej pobudzić krążenie, rozluźnić mięśnie obręczy barkowej (ramiona, barki, szyja), mięśnie dłoni i nadgarstka.

Rola nauczyciela wychowania fi zycznego

Do zadań nauczycieli wy-chowania fi zycznego należy zwracanie szczególnej uwagi na postawy uczniów i, przy

zauważonych nieprawidłowo-ściach, zadbanie o to, by nie wykonywali oni nieodpowied-nich dla siebie ćwiczeń. Nie mniej istotne jest motywowa-nie do uczestnictwa w zaję-ciach WF-u oraz pozalekcyj-nych formach aktywności. Sporym problemem są bowiem coraz powszechniejsze zwol-nienia z zajęć wychowania fi zycznego bez wyraźnych

przyczyn. Trzeba pamiętać o tym, że przed nauczycielami WF-u stoi zadanie promowa-nia aktywnego, zdrowego stylu życia.

Ergonomiczne krzesło

Istotną rolę w przeciwdzia-łaniu występowaniu wad postawy u dzieci pełnią także szkolne meble: ławki i krze-sła. W 2011 roku producent Dobrych Krzeseł wprowa-dził do wybranych polskich szkół swoje meble. To linia produktów profi laktycznych, które sprzyjają kształtowaniu prawidłowej pozycji siedzącej, a w konsekwencji wspomagają prawidłowy rozwój kręgosłu-pa. Firma, po roku użytkowania krzeseł przez dzieci, przepro-wadziła badania w celu spraw-dzenia, jak Dobre Krzesło wpływa na zaburzenia statyki ciała uczniów w wieku od 7 do 9 lat. Pomiar obejmował 29 wybranych parametrów, m.in. w obrębie miednicy i fi zjolo-gicznych krzywizn kręgosłupa.

Złożony sukces

Do badań wykorzystano ze-staw do komputerowej oceny postawy ciała. Dla określenia

10 Zrozumieć dziecko

Nauczyciele powinni zwracać uwagę na poprawną pozycję małych dzieci przy pracy, a tym samym kształtować nawyk jej przyjmowania i kontrolowania. Podczas lekcji (…)konieczne jest okresowe przerywanie zajęć wymagających skupienia w celu przeprowadzenia gimnastyki śródlekcyjnej, pozwalającej pobudzić krążenie, rozluźnić mięśnie obręczy barkowej, mięśnie dłoni i nadgarstka.

powinien usiąść. Oznaczenia powinny być zapisane w dzien-niku przy nazwiskach uczniów.

Rola nauczyciela wychowania przedszkolnego

Szczególną rolę w profi laktyce wad postawy u dzieci odgry-wają nauczyciele wychowania przedszkolnego. To w tym okre-sie kształtują się nawyki, które mają niebagatelny wpływ na dalsze funkcjonowanie dziecka. Nauczyciele powinni zwracać uwagę na poprawną pozycję małych dzieci przy pracy, a tym samym kształtować nawyk jej przyjmowania i kontrolowania. Podczas lekcji, nie tylko z naj-młodszymi uczniami, konieczne jest okresowe przerywanie zajęć wymagających skupienia w celu przeprowadzenia gimna-styki śródlekcyjnej, pozwalają-cej pobudzić krążenie, rozluźnić mięśnie obręczy barkowej (ramiona, barki, szyja), mięśnie dłoni i nadgarstka.

Rola nauczyciela wychowania fi zycznego

Do zadań nauczycieli wy-chowania fi zycznego należy zwracanie szczególnej uwagi na postawy uczniów i, przy

zauważonych nieprawidłowo-ściach, zadbanie o to, by nie wykonywali oni nieodpowied-nich dla siebie ćwiczeń. Nie mniej istotne jest motywowa-nie do uczestnictwa w zaję-ciach WF-u oraz pozalekcyj-nych formach aktywności. Sporym problemem są bowiem coraz powszechniejsze zwol-nienia z zajęć wychowania fi zycznego bez wyraźnych

przyczyn. Trzeba pamiętać o tym, że przed nauczycielami WF-u stoi zadanie promowa-nia aktywnego, zdrowego stylu życia.

Ergonomiczne krzesło

Istotną rolę w przeciwdzia-łaniu występowaniu wad postawy u dzieci pełnią także szkolne meble: ławki i krze-sła. W 2011 roku producent Dobrych Krzeseł wprowa-dził do wybranych polskich szkół swoje meble. To linia produktów profi laktycznych, które sprzyjają kształtowaniu prawidłowej pozycji siedzącej, a w konsekwencji wspomagają prawidłowy rozwój kręgosłu-pa. Firma, po roku użytkowania krzeseł przez dzieci, przepro-wadziła badania w celu spraw-dzenia, jak Dobre Krzesło wpływa na zaburzenia statyki ciała uczniów w wieku od 7 do 9 lat. Pomiar obejmował 29 wybranych parametrów, m.in. w obrębie miednicy i fi zjolo-gicznych krzywizn kręgosłupa.

Złożony sukces

Do badań wykorzystano ze-staw do komputerowej oceny postawy ciała. Dla określenia

11Z KLASĄ

wpływu innych czynników na postawę badanych została opracowana ankieta, którą wypełniali rodzice dzieci.

Okazało się, że u dzieci sie-dzących na Dobrym Krześle wystąpił mniejszy odsetek niektórych wad postawy. Badania wykazały, że najko-rzystniejsze zmiany wystę-pują u dzieci wykonujących ćwiczenia korekcyjne i sie-dzących na Dobrym Krześle w szkole i domu. Najbardziej niekorzystne – u dzieci nie-ćwiczących i niesiedzących na Dobrym Krześle. Ponadto z badań wynika, że im dłużej dziecko siedzi na Dobrym Krześle, tym skuteczniejsze są efekty wykonanej pracy fi zycznej korygującej błędy.

Kręgosłup poza szkołą

Aby odnieść sukces w zakre-sie profi laktyki wad postawy, konieczne jest podejmowanie różnych działań przez różne osoby z otoczenia dziecka, przede wszystkim przez rodziców. Bardzo ważne jest uświadamianie im, by w domu uczniowie również mieli zapewnione ergonomiczne

miejsca do odrabiania lekcji. W profi laktyce dużą rolę odgrywają także odpowiednie obuwie oraz właściwa dieta i utrzymanie właściwej wagi ciała. Tylko wspólne wysiłki rodziców, szkoły i dzieci przy-niosą oczekiwany rezultat i uchronią przed konieczno-ścią długotrwałego leczenia w wieku dorosłym.

Jak szkoła i nauczyciele mogą pomóc w dbaniu o prawidłową postawę uczniów?

Zapewnienie mebli zgodnych z za-sadami ergonomii, dopasowanych do wzrostu ucznia, posiadających certyfi katy zgodności z Polską Normą.

Zapewnienie odpowiedniej długości przerw międzylekcyjnych (10-minu-towych i co najmniej dwóch 20-mi-nutowych) i wykorzystanie ich na proste ćwiczenia rozciągające.

Organizowanie, w miarę możliwo-ści, zajęć wychowania fi zycznego na świeżym powietrzu.

Prowadzenie zajęć uświadamiają-cych zalety zdrowego stylu życia. Pilnowanie poprawnej pozycji uczniów.

Dobre Krzesło i inne produkty znajdziesz w nowej ofercie MAC Dydaktyka.

Zarejestruj się na stronie www.mac.pl i zamów bezpłatny katalog lub zaproś na wizytę konsultanta oświatowego.

Więcej na: www.mac.plInfolinia: 41 366 55 55

ZAMÓW KATALOG!

12 Zrozumieć dziecko

W dniach 7–8 kwietnia 2016 r. uczniowie klas trzecich szkół podstawowych przystąpią w swoich salach do Sprawdzia-nu kompetencji trzecioklasisty OMNIBUS, organizowanego przez partnera MEN w projek-cie e-podręczniki dla klas 1–3.

Trzecioklasiści podsumują 3 lata nauki

Trwają zapisy szkół podstawowych do ogólnopolskiego Sprawdzianu kompetencji trzecioklasisty OMNIBUS.

Tekst: Piotr Kołaczek

Udział w OMNIBUSIE pozwo-li przygotować się uczniom między innymi do majowego sprawdzianu Instytutu Badań Edukacyjnych K3.Sprawdziany odbędą się z ję-zyka polskiego i matematyki, a ich wyniki pozwolą poznać

kompetencje uczniów po trzech latach edukacji wcze-snoszkolnej. To doskonały czas na podsumowanie wiedzy i fundament pod przygotowa-nie kolejnego etapu nauki. Chodzi o to, żeby poka-zać nauczycielom edukacji

wpływu innych czynników na postawę badanych została opracowana ankieta, którą wypełniali rodzice dzieci.

Okazało się, że u dzieci sie-dzących na Dobrym Krześle wystąpił mniejszy odsetek niektórych wad postawy. Badania wykazały, że najko-rzystniejsze zmiany wystę-pują u dzieci wykonujących ćwiczenia korekcyjne i sie-dzących na Dobrym Krześle w szkole i domu. Najbardziej niekorzystne – u dzieci nie-ćwiczących i niesiedzących na Dobrym Krześle. Ponadto z badań wynika, że im dłużej dziecko siedzi na Dobrym Krześle, tym skuteczniejsze są efekty wykonanej pracy fi zycznej korygującej błędy.

Kręgosłup poza szkołą

Aby odnieść sukces w zakre-sie profi laktyki wad postawy, konieczne jest podejmowanie różnych działań przez różne osoby z otoczenia dziecka, przede wszystkim przez rodziców. Bardzo ważne jest uświadamianie im, by w domu uczniowie również mieli zapewnione ergonomiczne

miejsca do odrabiania lekcji. W profi laktyce dużą rolę odgrywają także odpowiednie obuwie oraz właściwa dieta i utrzymanie właściwej wagi ciała. Tylko wspólne wysiłki rodziców, szkoły i dzieci przy-niosą oczekiwany rezultat i uchronią przed konieczno-ścią długotrwałego leczenia w wieku dorosłym.

Jak szkoła i nauczyciele mogą pomóc w dbaniu o prawidłową postawę uczniów?

Zapewnienie mebli zgodnych z za-sadami ergonomii, dopasowanych do wzrostu ucznia, posiadających certyfi katy zgodności z Polską Normą.

Zapewnienie odpowiedniej długości przerw międzylekcyjnych (10-minu-towych i co najmniej dwóch 20-mi-nutowych) i wykorzystanie ich na proste ćwiczenia rozciągające.

Organizowanie, w miarę możliwo-ści, zajęć wychowania fi zycznego na świeżym powietrzu.

Prowadzenie zajęć uświadamiają-cych zalety zdrowego stylu życia. Pilnowanie poprawnej pozycji uczniów.

Dobre Krzesło i inne produkty znajdziesz w nowej ofercie MAC Dydaktyka.

Zarejestruj się na stronie www.mac.pl i zamów bezpłatny katalog lub zaproś na wizytę konsultanta oświatowego.

Więcej na: www.mac.plInfolinia: 41 366 55 55

ZAMÓW KATALOG!

13Z KLASĄ

wczesnoszkolnej, w jaki sposób myślą ich uczniowie i jak rozwiązują problemy, a nie o to, żeby sprawdzać zgodność poziomu wiedzy i umiejętności z wymaganiami podstawy programowej, bo to nauczyciele sprawdzają na co dzień, oceniając uczniów. Wyniki badania mają ułatwić nauczycielom lepsze plano-wanie pracy uczniów w IV klasie. – Należy pamiętać, że uczeń kończący klasę III powinien posiadać określone kompetencje, wymagane na kolejnym etapie edukacji. Od tego zależą jego dalsze losy szkolne. Dlatego warto diagno-zować ucznia pod kątem osią-gnięcia kluczowych umiejętno-ści i zaplanować intensywne wspomaganie rozwoju, jeśli jest to konieczne – mówi dr Beata Szurowska, pedagog, adiunkt w Instytucie Wspomagania Rozwoju Człowieka i Edukacji

Akademii Pedagogiki Specjal-nej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie.

Warto zarejestrować szkołę

Proces rejestracji placówki jest szybki: dyrektor zgła-sza swoją szkołę na stronie www.mac.pl/omnibus i przy-dziela nauczycielom klas trze-cich bezpłatne konta. Ci z kolei wpisują liczbę dzieci i zama-wiają sprawdziany, które są wysyłane w wersji drukowanej lub elektronicznej.

Doświadczeni autorzy i organizator

Szkoły przystępujące do OMNIBUSA skorzystają ze sprawdzianów opracowa-nych przez doświadczonych autorów, współtworzących badania i sprawdziany kompe-tencji uczniów. Organizatorem sprawdzianu OMNIBUS jest MAC Edukacja, wydawnictwo od ponad 25 lat wspierające uczniów, nauczycieli i rodzi-ców, jeden z największych wydawców podręczników i ćwiczeń; partner Minister-stwa Edukacji Narodowej i Ośrodka Rozwoju Edukacji w projekcie „e-podręczniki do kształcenia ogólnego”.

Kiedyś OBUT, dzisiaj K3

Dodatkowym atutem spraw-dzianu OMNIBUS jest przy-gotowanie się do majowego badania K3. Jest ono kontynu-acją Ogólnopolskiego Badania Umiejętności Trzecioklasisty (OBUT), prowadzonego w la-tach 2011–2013 w ramach projektu systemowego

„Badania uwarunkowań zróżni-cowania wyników egzaminów zewnętrznych”. W 2014 roku zmieniono nazwę na OBUTm, a od roku 2015 badanie nosi nazwę „Kompetencje trzecio-klasistów (K3)”.

Wyniki z roku 2015

Na podstawie wyników ba-dania K3, przeprowadzonego w 2015 roku, można stwierdzić, że poziom uczniów w polskich szkołach jest dość wyraźnie spolaryzowany. Najliczniej reprezentowane były gru-

py uczniów bardzo dobrych (53,8%) i bardzo słabych (30,4%). Przeciętne wyniki osią-gnęło zaledwie 7,9% badanych. Wynika stąd, że duża grupa uczniów wymaga szczególnie przemyślanego traktowania. Nauczyciele powinni dołożyć wszelkich starań, żeby ułatwić najsłabszym uczniom wyrów-nanie braków. W przeciwnym wypadku problem będzie nara-stał w klasie IV i późniejszych.

Interpretacja wyników

W rezultacie sprawdzianu szkoła otrzymuje zestawie-

Jak organizować sprawdziany w klasie 3Obejrzyj wideo e-konferen-cję o tym, jak przeprowadzić sprawdziany umiejętności trzecioklasistów na www.mac.pl/omnibusSprawdzian

OMNIBUS – dlaczego warto?

Sprawdzian humanistyczny i matematyczny: dostępne 2 grupy i wersje rozszerzone.

Pełna statystyka rapor-tów: wyniki procentowe i punktowe uczniów, klas, szkół (także na tle powiatu, województwa i kraju).

Dodatkową zaletą OMNI-BUSA jest nie tylko pełna analityka, ale także szyb-kość – dyrektorzy i nauczy-ciele otrzymają pierwsze wyniki już 48 godzin po wprowadzeniu danych do formularza on-line.

14 Zoom na szkołę

nie wyników swoich uczniów w porównaniu z całą populacją polskich trzecioklasistów.Wyniki konkretnej szko-ły otrzymuje wyłącznie jej dyrektor i to on decyduje, w jaki sposób je wykorzysta. Organizator OMNIBUSA publikuje wyłącznie zbiorcze opracowania wyników, opar-

te na analizie statystycznej, z zachowaniem ochrony da-nych osobowych. Natomiast nauczyciel i rodzice otrzymują wyniki przypisane do konkret-nego ucznia.

Pamiętajmy o uczniach

Uczniowie klas trzecich mają 8–10 lat. W tym wieku nie wszyscy potrafią radzić sobie ze stresem wywołanym przez sprawdzian, nie wszyscy są w stanie wystarczająco długo utrzymać koncentrację. Dzieci rozwiązujące zadania w warun-kach deficytu czasu, ze świa-

domością, że wynik ich pracy będzie oceniany i przesyłany „na zewnątrz”, mogą wypaść w badaniu gorzej, niż powinny. Z założenia badanie kompe-tencji ma sprawdzać wiedzę i umiejętności, a nie odporność na stres. Dlatego nauczyciele i dyrektorzy powinni dołożyć wszelkich starań, żeby zmini-

malizować dyskomfort, to-warzyszący uczniom podczas rozwiązywania zadań. Nie na-leży podkreślać wyjątkowości zadań, które dostaną ucznio-wie. Dzieci powinny pracować w swoich zwyczajnych klasach. Dla nich ma to być dzień jak co dzień, bez dodatkowych wymagań, rygoru, ubierania się na galowo.Od wyników sprawdzianu nie powinna zależeć ocena, którą otrzyma uczeń na zakończenie roku szkolnego. Badanie nie powinno wpływać na pozycję dziecka w grupie rówieśniczej, należy więc unikać wartościo-

wania, publicznego komento-wania wyników, a tym bardziej piętnowania uczniów, którym się nie powiodło.

Generator Zestawów Zadań

Konsekwentne sprawdzanie kompetencji w każdej kolejnej klasie dostarcza cennych in-formacji o uczniach, pozwala ocenić skuteczność stosowa-nych metod nauczania oraz oswaja uczniów ze sprawdzia-nami. Wydawnictwo MAC Edukacja opracowało pomoce dla nauczycieli, ułatwiające przygotowanie i przeprowa-dzenie sprawdzianu kom-petencji trzecioklasisty. Na szczególną uwagę zasługuje generator zestawów zadań dla klas 1–3, który ułatwia i przyspiesza przygotowywa-nie sprawdzianów dla uczniów (www.mac.pl/generator-testow). Generator on-line pozwa-la w szybki i prosty sposób skomponować indywidualny zestaw testów – nauczyciel sam wybiera żądane zadania, dopasowując je do każde-go sprawdzianu. Co ważne, sprawdziany zostały przygo-towane w taki sposób, aby po ich wydruku na szkolnej drukarce zachowały swój cel i nic nie straciły na wartości merytorycznej.

Pamiętajmy, że wyniki badania OMNIBUS mają być narzę-dziem dla nauczycieli i dyrek-torów. Dobrze wykorzystane, pozwolą pomóc uczniom zdobywać wiedzę w kolejnym etapie nauki.

Zgłoszenia szkół na: www.mac.pl/omnibus

Rejestracja Logowanie

15Z KLASĄ

Każdy nauczyciel pragnie zapewnić swoim uczniom poczucie bezpieczeństwa i sprawić, by w szkole czuli się dobrze. Nie jest to zadanie łatwe, choć-by z tego powodu, że w grupie zawsze znajdują się dzieci o różnych oso-bowościach, na różnym etapie rozwoju. Obok uczniów łatwo nawiązują-cych kontakty napotyka-my też takich, dla których funkcjonowanie w grupie jest dużym problemem. Jak pomóc dzieciom nie-śmiałym?

Praca z dzieckiem

Dzieci nieśmiałe i wycofane można znaleźć niemal w każdej klasie. Zadaniem nauczycieli jest dotarcie do takich uczniów i udzielenie im potrzebnej pomocy. Powstaje zatem pytanie: w jaki sposób pracować z uczniami nieśmiałymi?

Tekst: Ewelina Kusiak

nieśmiałym

Sposoby pomagania dziecku nieśmiałemu:

odkryjmy jego mocne strony, nie akcentujmy tego, że nieśmiałość to trudność, nie etykietujmy, mobilizujmy dzieci do aktywności, wspólnie z dzieckiem przemyślmy, co trzeba poprawić, wszystkie uwagi przekazujmy na osobności.

Jak zachowuje się dziecko nieśmiałe?

Żywiołowość i przebojowość często są gwaran-cją prawidłowego rozwoju psychoruchowego dzieci, wzrostu ich zainteresowań, zdolności i predyspozycji. Natomiast nieśmiałość bywa lekceważona przez dorosłych przede wszystkim ze względu na brak niedogodności dla oto-czenia. Dziecko nieśmiałe jest „wygodniejsze” w wychowywaniu – jest spokojne, często ule-głe, izoluje się, nie przejmuje inicjatywy podczas

16 Zoom na szkołę

Praca z dzieckiem działań w grupie. Gdy czegoś nie rozumie, najczęściej nie prosi o wyjaśnienie. Uczniowie nieśmiali są małomówni, mają trudności w publicznym zabiera-niu głosu.

Nieśmiałość to przeszkoda

Nieśmiałość powoduje wiele skutków – zakłóca kontakty z in-nymi, przyczynia się do wyobco-wania i bezczynności, przeszka-dza w koncentracji i myśleniu, budzi poczucie lęku i zagrożenia, a przede wszystkim deformuje obraz świata i samego siebie.Dorośli często nie zdają sobie sprawy z tego, jak trudną walkę nieśmiałe dziecko toczy na każ-

dym kroku, starając się przezwy-ciężyć przeszkody, których my, dorośli, nawet nie zauważamy. Nieśmiałość zazwyczaj jest również przyczyną zaniżonej sa-mooceny oraz niskiego poziomu samoakceptacji.

Jak pomóc nieśmiałym dzieciom?

Zostawienie dziecka nieśmiałe-go bez pomocy czy też nieod-powiednie działania ze strony otoczenia mogą być przyczyną przerodzenia się lekkiego onie-śmielenia w silną nerwicę. Z tego powodu kluczowe jest uświa-domienie rodziców i nauczycieli oraz ich zrozumienie i skuteczne

działania naprawcze. Nie może-my „uszczęśliwiać” dziecka na siłę – czyli wyciągać do rozmo-wy, do odpowiedzi na środku klasy, do publicznego deklamo-wania wierszy czy śpiewania. Musimy uszanować tę postawę i działać bardzo delikatnie. Zamiast zmuszać dziecko do głośnego odczytania zadania domowego, możemy powie-dzieć na przykład: „Kasiu, bardzo ładnie napisałaś to wypraco-wanie. Jeżeli pozwolisz, to ja je teraz głośno przeczytam, bo mi się bardzo podoba. Czy mogę?”. Nieśmiałe dzieci szybciej się uczą, gdy są chwalone za to, co robią dobrze, niż gdy są ganione za to, co robią źle. Pamiętajmy również o tym, że trzeba z dziec-kiem rozmawiać. Początkowo może to być nasz monolog, który z czasem przerodzi się w otwarty

dialog. Nie możemy zapominać, że rozmowa to forma terapii. Dopingujmy dziecko do wyraża-nia własnego zdania i nigdy nie porównujmy go z innymi dzieć-mi. Wystrzegajmy się przykleja-nia etykietek typu: „ono zawsze zachowuje się w taki sposób, jeśli kogoś nie zna”. Nie tylko rozmowy, ale również wspólne czytanie – szczególnie historii o bohaterach przezwyciężają-cych własne bariery – jest waż-nym elementem procesu wycho-dzenia z nieśmiałości. W pracy z nieśmiałymi dziećmi pomagają „magiczne” zwroty: „bardzo dobrze poradziłeś sobie z tym zadaniem”, „świetnie to zrobiłeś!”, „zastanówmy się razem, może da się to rozwiązać w taki sposób...”. W ten sposób wzmacniamy samoocenę dziecka i podnosimy jego motywację. Powinniśmy doceniać nawet najmniejsze osiągnięcia i zawsze podkreślać wagę wszystkich postępów i sukcesów w taki sposób, żeby mały człowiek miał powód do dumy. Kluczowe w tym długim i trudnym procesie jest pozwo-lenie, by dziecko samo, w swoim tempie, wychodziło ze swojego pancerza. Pamiętajmy, że dziecko nieśmiałe i wycofane potrzebuje i oczekuje naszego wsparcia.

Pomocna w pracy z dziećmi nie-śmiałymi będzie „Bajka o szarym słowiku” autorstwa Pawła Księ-żyka – opowiadanie terapeutycz-ne, napisane specjalnie z myślą o pomocy nieśmiałym dzieciom, którym brakuje wiary w siebie.

Zapraszamy do obejrzenia wideo e-konferencji z dr Aleksandrą Piotrowską, ambasadorką marki MAC, „Praca z dziec-kiem nieśmiałym i wycofanym w edukacji wczesnoszkolnej”, podczas której poznamy sposo-by efektywnej pracy z dziećmi nieśmiałymi:www.mac.pl/e-konferencje

KSIEGARNIA-EDUKACYJNA.PL POLECA:

17Z KLASĄ

Specyficzne trudności w pisaniu i czytaniu

Czytanie i pisanie to podstawowe umiejętności, które uczeń nabywa w pierwszych klasach szkoły podstawowej. Większość uczniów nie wykazuje większych problemów w nauce czytania i pisania, jednak niemal w każdej klasie znajdują się dzieci, które mają trudności z płynnym czytaniem i bezbłędnym pisaniem. Problem ten określany jest mianem specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu lub też krócej – dysleksji rozwojowej.

Tekst: Ewelina Kusiak

Praca z uczniem z dysleksją

18 Zoom na szkołę

Po zakończeniu edukacji wczesnoszkolnej uczeń powinien posiadać umiejętność czytania i pisania w stopniu umożliwiającym naukę na kolejnych szczeblach edukacji oraz odnoszenie sukcesów szkolnych. Pozytyw-ne doświadczenia szkolne mo-bilizują dziecko, natomiast trudności, przekraczające jego możliwości, mogą je zniechęcić i obniżyć moty-wację do nauki. Ważnym czynnikiem, a często pod-stawą sukce-sów dziecka, jest prawi-dłowy rozwój psychoruchowy. Kło-poty w uczeniu się mają naj-częściej dzieci o zakłóconym rozwoju umysłowym oraz te, u których występują problemy rozwojowe. Komplikacje te zazwyczaj dotyczą tylko nie-których dzieci, mają charakter selektywny i objawiają się trudnościami w nauce pisania, czytania i matematyki. Mówi-my wówczas o specyficznych trudnościach w uczeniu się.

Specyficzny znaczy gorszy?

Trudności w czytaniu i pisaniu określane są mianem dys-leksji rozwojowej i dotyczą dzieci o prawidłowym rozwo-ju umysłowym. Określenie „rozwojowa” w przypadku dysleksji oznacza, że trudno-ści te występują od początku nauki i nasilają się w czasie jej trwania. Dzieli się je na 3 grupy: dysleksję (specy-ficzne trudności w czytaniu),

dysortografię (specyficzne trudności w opanowaniu po-prawnej pisowni) i dysgrafię (trudności w opanowaniu na-uki pisania). Mogą one wystę-pować pojedynczo, po dwie albo wszystkie jednocześnie. Oczywiście, najwięcej pro-blemów w szkole wykazują

dzieci, u których współwystę-pują wszystkie wymienione trudności w nauce czytania i pisania. Badania diagnozujące dyslek-sję rozwojową przeprowadza się w poradniach psycho-logiczno-pedagogicznych. Dziecko na badania może zgłosić sam rodzic, gdyż nie jest wymagane specjalne skierowanie od nauczyciela. Po przeprowadzonym badaniu

rodzic otrzymuje opi-nię psycho-logiczno-pe-dagogiczną, zawierającą zalecenia dotyczące

sposobu pracy z dzieckiem. Opinia ta załą-czana jest do szkolnej doku-mentacji ucznia.

Jak pomóc dziecku?

Z pomocą dzieciom z dyslek-sją przychodzą: logopedzi, nauczyciele i wychowawcy, szkolny pedagog i psycholog, a także poradnie specjali-styczne. Uczniowie wykazu-jący specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu niejed-nokrotnie czują się gorsi od swoich rówieśników, dlatego podczas pracy z nimi należy pamiętać o tym, że:

dziecko dyslektyczne wy-kazuje znacznie mniejsze predyspozycje w zakresie czytania i pisania niż uczeń przeciętnie zdolny,

pomimo obniżonej zdol-ności do czytania i pisania, dziecko uzyskuje jednak normę intelektualną, czyli nie kwalifikuje się do szko-ły specjalnej.

Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu:

dysleksja – specyficzne trudności w czytaniu,

dysortografia – specyficzne trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (w tym w szczególności błędy ortograficzne),

dysgrafia – trudności w opa-nowaniu nauki pisania.

19Z KLASĄ

Zasady pracy z dzieckiem wykazującym trudności w pisaniu i czytaniu:

Dziecko nie powinno być karane ani lekceważone. Nie traktujmy dziecka, jakby było chore, niezdolne czy leniwe. Pamiętajmy, że bardzo ważna jest systematyczna praca

z dzieckiem dyslektycznym. Uważnie obserwujmy dziecko, aby odkryć to, co najskuteczniej

wspomaga jego rozwój. Bądźmy cierpliwi i nagradzajmy dziecko za każdy wysiłek

i za pracę, a nie za efekty.

Rolą nauczyciela jest obni-żenie wymagań uczniowi z dysleksją w zakresie czy-tania i pisania, przy jedno-czesnym zachęcaniu go do poprawiania innych umiejęt-ności. Dziecka dyslektyczne-go nie należy zatem zmuszać do czytania tekstu na głos

w klasie, warto też zadbać o to, aby miało możliwość pi-sania na lekcji w odpowiednio większej liniaturze.Uczeń z trudnościami w czyta-niu i pisaniu powinien siedzieć blisko nauczyciela. Dzięki temu prowadzący lekcję może na bieżąco obserwować jego pra-cę, a w razie potrzeby wspo-móc go w wykonywaniu zadań. Ważne jest także bardzo wyraźne pisanie na tablicy. Planując przeprowadzenie dyk-tanda, należy pamiętać o tym, że nie powinno ono zawierać

zbyt dużo zdań złożonych, ponieważ dziecko będzie miało trudności z ich zapamięta-niem. W efekcie tego uczeń będzie pisał zbyt wolno i, chcąc nadążyć za resztą klasy, bę-dzie opuszczał fragmenty zdań i pomijał litery. Warto pamiętać o tym, że dzieci dyslektyczne,

pisząc dyktando, popełnia-ją błędy w wyrazach, które w domu potrafią napisać prawidłowo.

Bardzo dużą rolę w procesie nauczania dziecka z dysleksją odgrywają jego rodzice. Równie ważna jest zarów-no systematyczna praca wykonywa-

na w domu z pomocą rodzi-ca, jak i ścisła współpraca opiekunów z nauczycielami. Pamiętajmy, że nigdy nie jest za późno, aby rozpoznać u ucznia dysleksję i rozpocząć terapię, która ułatwi mu co-dzienną naukę w szkole i na-uczy sprawnie posługiwać się językiem w mowie i piśmie.

Bardzo dużą rolę w procesie nauczania dziecka z dysleksją odgrywają jego rodzice. Równie ważna jest zarówno systematyczna praca wykonywana w domu, z pomocą rodzica, jak i ścisła współpraca opiekunów z nauczycielami.

Oprac.: Justyna Sobolak

Aktualności edukacyjne

Koniec z godzinami karcianymi

Ministerstwo Edukacji Narodo-wej przygotowało projekt nowe-

lizacji Karty Nauczyciela. W styczniu 2016 roku trafi ł on do konsultacji społecznych. Projekt przewiduje m.in. zmiany dotyczące tygodniowe-go czasu pracy nauczycieli. Celem zmiany jest racjonalizacja czasu pracy nauczycieli i dostoso-wanie go do realnych potrzeb uczniów konkret-nej szkoły, jak również odbiurokratyzowanie pracy nauczycieli. Projekt przewiduje także zmiany w zakresie postępowania dyscyplinarne-go. Od przyszłego roku nauczyciel, starając się o pracę, będzie musiał udowodnić, że nie był ka-rany dyscyplinarnie. Powstanie specjalny rejestr, gromadzący informacje na ten temat.

Uznana psycholog ambasadorem marki MAC

Dr Aleksandra Piotrowska, psycholog dziecięcy o specjali-zacji szkolnej, wykładowczyni Uniwersytetu Warszawskiego i Wyższej Szkoły Pedago-gicznej Związku Nauczycielstwa Polskiego, nawiązała współpracę z fi rmą MAC, wła-ścicielem takich marek, jak: MAC Edukacja, MAC Technologie i MAC Dydaktyka. W ramach współpracy uznana psycholog, autorytet w swojej dziedzinie, będzie opinio-wała m.in. publikacje wydawnictwa. Nawią-zanie strategicznej współpracy z psycholog to kontynuacja wielu dotychczasowych wspólnych projektów. Dr Aleksandra Pio-trowska była wielokrotnie ekspertem video e-konferencji organizowanych dla nauczycieli przez wydawnictwo MAC Edukacja.

Rezygnacja ze sprawdzianu szóstoklasistów od 2017 roku i zmiana podstawy programowej wychowania przedszkolnego

Resort edukacji szykuje noweli-zację Ustawy o systemie oświaty. Najważniejszą zmianą jest rezygnacja ze sprawdzianu szósto-klasistów od 2017 roku. Jeszcze w roku 2016 nastąpi natomiast zmiana podstawy progra-mowej wychowania przedszkolnego dla dzieci 6-letnich, a w lutym rozpocznie się szeroka ana-liza podstaw programowych kształcenia ogólne-go. W dyskusji na ten temat weźmie udział m.in. szerokie grono ekspertów. Debata zakończy się w czerwcu 2016 roku. Jej zasadniczymi elemen-tami będą dyskusje na temat: ustroju szkolnego, fi nansowania oświaty, roli nauczyciela oraz jednostek samorządu terytorialnego w systemie oświaty.

Wydawnictwo MAC Edukacja przekazało podręczniki dla dzieci z Ukrainy

Wydawnictwo MAC Edukacja pozytywnie odpowiedziało na apel władz mia-sta Kielc o wsparcie małych Polaków z Ukrainy, uczących się w przedszkolu przy Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Winnicy. W grudniu 2015 roku przekazało na Ukrainę 100 zesta-wów podręczników do nauki w przedszkolu. Wśród przekazanych książek znalazły się również opracowania metodyczne dla nauczy-cieli uczących języka polskiego na Wschodzie. To nie pierwszy taki gest wydawnictwa. W la-tach 2011–2014 MAC Edukacja wsparło ro-daków z Ukrainy 150 zestawami podręczników do klas początkowych szkoły podstawowej.

20 Zoom na szkołę

21Flesz

Oprac.: Justyna Sobolak

Aktualności edukacyjne

Koniec z godzinami karcianymi

Ministerstwo Edukacji Narodo-wej przygotowało projekt nowe-

lizacji Karty Nauczyciela. W styczniu 2016 roku trafi ł on do konsultacji społecznych. Projekt przewiduje m.in. zmiany dotyczące tygodniowe-go czasu pracy nauczycieli. Celem zmiany jest racjonalizacja czasu pracy nauczycieli i dostoso-wanie go do realnych potrzeb uczniów konkret-nej szkoły, jak również odbiurokratyzowanie pracy nauczycieli. Projekt przewiduje także zmiany w zakresie postępowania dyscyplinarne-go. Od przyszłego roku nauczyciel, starając się o pracę, będzie musiał udowodnić, że nie był ka-rany dyscyplinarnie. Powstanie specjalny rejestr, gromadzący informacje na ten temat.

Uznana psycholog ambasadorem marki MAC

Dr Aleksandra Piotrowska, psycholog dziecięcy o specjali-zacji szkolnej, wykładowczyni Uniwersytetu Warszawskiego i Wyższej Szkoły Pedago-gicznej Związku Nauczycielstwa Polskiego, nawiązała współpracę z fi rmą MAC, wła-ścicielem takich marek, jak: MAC Edukacja, MAC Technologie i MAC Dydaktyka. W ramach współpracy uznana psycholog, autorytet w swojej dziedzinie, będzie opinio-wała m.in. publikacje wydawnictwa. Nawią-zanie strategicznej współpracy z psycholog to kontynuacja wielu dotychczasowych wspólnych projektów. Dr Aleksandra Pio-trowska była wielokrotnie ekspertem video e-konferencji organizowanych dla nauczycieli przez wydawnictwo MAC Edukacja.

Rezygnacja ze sprawdzianu szóstoklasistów od 2017 roku i zmiana podstawy programowej wychowania przedszkolnego

Resort edukacji szykuje noweli-zację Ustawy o systemie oświaty. Najważniejszą zmianą jest rezygnacja ze sprawdzianu szósto-klasistów od 2017 roku. Jeszcze w roku 2016 nastąpi natomiast zmiana podstawy progra-mowej wychowania przedszkolnego dla dzieci 6-letnich, a w lutym rozpocznie się szeroka ana-liza podstaw programowych kształcenia ogólne-go. W dyskusji na ten temat weźmie udział m.in. szerokie grono ekspertów. Debata zakończy się w czerwcu 2016 roku. Jej zasadniczymi elemen-tami będą dyskusje na temat: ustroju szkolnego, fi nansowania oświaty, roli nauczyciela oraz jednostek samorządu terytorialnego w systemie oświaty.

Wydawnictwo MAC Edukacja przekazało podręczniki dla dzieci z Ukrainy

Wydawnictwo MAC Edukacja pozytywnie odpowiedziało na apel władz mia-sta Kielc o wsparcie małych Polaków z Ukrainy, uczących się w przedszkolu przy Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Winnicy. W grudniu 2015 roku przekazało na Ukrainę 100 zesta-wów podręczników do nauki w przedszkolu. Wśród przekazanych książek znalazły się również opracowania metodyczne dla nauczy-cieli uczących języka polskiego na Wschodzie. To nie pierwszy taki gest wydawnictwa. W la-tach 2011–2014 MAC Edukacja wsparło ro-daków z Ukrainy 150 zestawami podręczników do klas początkowych szkoły podstawowej.

Tempo życia i zdobycze cywilizacyjne wymuszają rywalizację, walkę o swoje. Rywalizacja ma też jednak dobre strony i warto nauczyć się umiejętnie z niej korzystać. Zdrowa rywalizacja napędza ambicję, ambicja motywuje, a motywacja powoduje, że dzieci wykonują zadania chętniej i efektywniej.

Tekst: Justyna Sobolak

Zdrowa rywalizacja uczy pracowitości, współpracy, przyjmowania porażek oraz wyciągania z nich wniosków. Motywuje i napędza do roz-woju. Jej nauka jest jednak niezwykle trudna. Przekrocze-nie cienkiej granicy sprawia, że dzieci stają się typami zwy-cięzców i czują silną potrzebę wygranej.

– Uczenie dzieci zdrowej rywa-lizacji ma szczególne znaczenie dla ich rozwoju emocjonalnego i społecznego. Jedną z warto-

ści uczęszczania do szkoły jest socjalizacja z innymi ludźmi, powiązana również z rywaliza-cją. Uczenie zasad, w jaki sposób zachować się podczas wygranej i przegranej, oraz nauka pracy nad własną psychiką w czasie rywalizacji są nieocenionymi ele-mentami wychowania. Nauczy-ciel powinien ćwiczyć z dziećmi w trakcie zabaw i gier, pokazując im, jak powinny się zachować podczas współzawodnictwa – mówi Monika Perkowska, psycholog dziecięcy.

Cienka granica

Nauka zdrowej rywalizacji w młodości przynosi korzy-

ści w życiu dorosłym. Uczy pracowitości, współpracy, przyjmowania porażek oraz wyciągania z nich wniosków. Jest ważną kompetencją za-wodową, potrzebną w pracy.

Pamiętajmy jednak, że łatwo może zostać przez

uczniów źle zinterpretowana i prowadzić do postaw nega-tywnych. Ucząc dzieci rywa-lizacji, trzeba uważać, by nie przekroczyć cienkiej granicy. Jeśli rywalizacja wymyka się spod kontroli, dziecko staje się typem zwycięzcy, czuje silną potrzebę wygranej, a gdy tego nie osiąga, wścieka się, frustruje, wycofuje i przestaje szanować swoich rówieśników, traktując ich jak przeciwników. Liczy się dla niego tylko jedno – osiągnięcie celu.

Bez faworyzowania

Nauczyciele, wdrażając naukę zdrowej

rywalizacji, muszą być więc bardzo ostrożni. Ważne jest zarówno dobranie odpo-wiednich metod edukacyjnych, jak i zwraca-nie uwagi na

Zdrowa rywalizacja 22 Raport

swoją własną postawę. Pierw-szym krokiem do wytworzenia w klasie niezdrowej rywalizacji jest faworyzowanie wybranych uczniów. Powoduje to walkę o uwagę nauczyciela i tworzy złą atmosferę w klasie. Ostroż-ność muszą zachować szcze-gólnie nauczyciele w przed-szkolach. Najbardziej o uwagę dorosłych rywalizują bowiem dzieci najmłodsze. Płaczą, krzyczą i za wszelką cenę starają się zwrócić na siebie uwagę pedagoga. Z kolei starsi uczniowie częściej zaczynają konkurować pomiędzy sobą o uznanie innych osób, mniej nauczyciela.

Nauka przez zabawę

W okresie przedszkolnym zdrowej rywalizacji najlepiej uczyć przez organizowanie wspólnych zabaw. Można w tym celu wykorzystać np. gry planszowe i tak organizo-wać czas lekcyjny, aby ucznio-wie jak najwięcej pracowali w grupach, ucząc się współ-działania. – Nie należy zmuszać

dzieci do nadmiernej rywalizacji, gdyż odbija się to negatyw-nie na ich psychice. Zaczynamy od gier i zabaw, które przede wszystkim łączą się z przyjem-nością (np. zabawa w berka) lub uczą współpracy. Rywalizacja w czasie konkursów sprawdza-jących wiedzę nie powinna być napędzana przez nauczycieli czy rodziców. Dziecko samo zdaje sobie sprawę ze współzawod-nictwa i nie potrzebuje dodat-kowego bodźca emocjonalnego ze strony dorosłych – mówi Mo-nika Perkowska.

Zawody sportowe

Podczas organizacji zabaw czy gier należy pamiętać o na-gradzaniu wszystkich dzieci, nie tylko tych, które radzą sobie najlepiej. Dzięki temu nie skrzywdzimy uczniów słabszych, a osoby zdolne

nauczymy kontroli poczucia sukcesu. Najważniejsze jest wzbudzenie w dziecku szczerego zainteresowania zabawą, hobby czy nauką. Nagroda nie może być i nigdy nie jest skutecz-

ną motywacją. Powinna być wyrazem uznania dla

pracy dziecka, a nie końcowe-go efektu. Podobnie należy traktować zawody sportowe. Ich organizowanie także jest okazją do nauki współdziałania i współzawodnictwa. Zawo-dy dla najmłodszych, uczące rywalizacji, powinny skupiać się na dyscyplinach drużyno-

wych. Pamiętajmy jednak, że rywali-

zowanie ma być dla dzieci przede wszystkim

dobrą zabawą. Dziecko, biorące udział w jakiejś grze z rówieśnikami, ma głównie czerpać

przyjemność z kontaktu z drugim człowiekiem.

Praca w grupie

Praca w grupach jest jednym z najlepszych sposobów na uczenie dzieci współpracy także na kolejnych szczeblach edukacji. Uczy kooperacji, respektowania przyjętych zasad i dyscypliny, umożliwia doświadczenie współzależno-ści i współodpowiedzialności, socjalizuje i integruje. Pozwala na doskonalenie kompetencji komunikacyjnych, działa in-spirująco. Aby jednak odniosła skutek, musi być dobrze zapla-nowana, a grupy odpowiednio podzielone, gdyż w znacznym stopniu przekłada się to na skuteczność wspólnej nauki.

organizowanie zabaw ruchowych,

wprowadzanie gier plan-szowych,

organizowanie zawodów sportowych,

scalanie klasy poprzez wspólne inicjatywy, np. obchodzenie świąt, uczest-nictwo w akademiach.

Sposoby na naukę współpracy w grupie:

Nagroda nie może być i nigdy nie jest skuteczną motywacją.

23Z KLASĄ

Najlepiej pracuje się w grupach 4–6-osobowych, koedukacyj-nych. W mniejszych zespołach trud-niej przydzielić role, natomiast w liczniejszych komunika-cja jest utrudniona i wielu uczniów wykorzystuje ten fakt, aby nie angażować się w pracę zespołu. Najlepszym rozwiąza-niem jest odgórne podzielenie uczniów na grupy przez na-uczyciela. Jeśli pozostawi się to uczniom, może się okazać, że za każdym razem będą się oni dobierać w ten sam sposób i w pracę będą zaangażowane zawsze te same osoby.

Integracja klasy

Nauczyciel musi mieć gotową instrukcję pracy w grupach, tak by scenariusz takich zajęć nie wymknął się spod kontro-li. Jeżeli praca jest chaotyczna,

uczniowie nie będą się zajmo-wać wyznaczonym zadaniem. Praca grupowa może mieć charakter jednolity lub zróżni-cowany. Jednolita polega na wykonywaniu jednakowych zadań przez wszystkie grupy, a następnie na wspólnym ana-lizowaniu wyników, natomiast zróżnicowana na wykonywaniu przez grupy różnych zadań, stanowiących jednak pewną całość. Wyniki poszczególnych grup są wówczas prezentowa-ne na forum klasy. Ta ostatnia metoda jest dobrą okazją do nauki współpracy i wzmacnia-nia więzi między uczniami.

W grupie siła

Nauce współpracy służy też or-ganizowanie wspólnych przed-sięwzięć. Może to być udział w akademii, organizowanie wspólnych wycieczek, deko-rowanie klasy na różne okazje, wspólne obchodzenie świąt, prowadzenie klasowej kroniki. Podejmując wspólne działania, uczniowie zrozumieją, że jako grupa mogą zdziałać więcej. W starszych klasach dosko-nałą okazją do scalania klasy, uczenia współpracy i zdrowej rywalizacji są lekcje wycho-wawcze. Można je wykorzystać na wzajemne poznawanie się przez uczniów, wprowadzając jak najwięcej urozmaiceń (np. zamiast siedzenia w ławkach, prowadzić dyskusje w kole). Dzięki takim działaniom ucznio-wie nauczą się wzajemnej komunikacji, osiągania kom-promisów, współdziałania oraz zdrowej rywalizacji.

rozwijanie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności, umożliwienie uczenia się od siebie nawzajem, umacnianie wiary we własne możliwości, nauka tolerancji, podnoszenie kultury interakcji społecznych, stworzenie szans na pokonywanie własnej nieśmiałości, integrowanie zespołu klasowego.

Praca w grupach – korzyści dla uczniów:

Zachęcamy do obejrzenia specjal-nej wideo e-konferencji na temat zdrowej rywalizacji w szkole: www.mac.pl/e-konferencje

Przegląd wydarzeńPo trudach pracy w szkole warto znaleźć chwilę na odpoczynek, aby nabrać sił i energii do nowych wyzwań. Dobrym sposobem na oderwanie się od pracy są wydarzenia kulturalne, w które będą obfi tować najbliższe miesiące. Zapraszamy na krótki przegląd kulturalny.

20. WIELKANOCNY FESTIWAL LUDWIGA VAN BEETHOVENA12-25.03.2016, Warszawa

Wielkanocny Festi wal Ludwiga van Beethovena to stały i ważny ele-ment życia kulturalnego Europy. Każda z edycji festi walu ujmuje dzieła Beethovena z różnych muzycznych perspek-tyw i pozwala dostrzec, skąd czerpał on inspira-cję do swej twórczości. Przewodnia myśl 20. edycji tego wydarzenia brzmi „Beethoven i nowe drogi”, a jej bohaterami będą najjaśniejsze gwiaz-dy światowej klasyki, znakomite europejskie orkiestry oraz najwyżej cenione na światowej mapie kultury kwartety smyczkowe. Dyrektorem generalnym festi walu jest Elżbieta Penderecka.

SIESTA FESTIVAL22–24.04.2016, Gdańsk

Szóstą już edycję festi walu otworzy największa świato-wa gwiazda fl amenco – Tomati to – pięciokrotny zdo-bywca Grammy, który pracował z takimi muzykami, jak Paco de Lucia czy Elton John. Jak co roku, na imprezie będziemy mogli posłuchać artystów znakomicie znanych z audycji Marcina Kydryńskiego (dyrek-tora festi walu), prezentowanych w radiowej „Trójce”. Sjesta, zarówno w wydaniu radiowym, jak i telewizyjnym, poświęcona jest muzyce z pogranicza stylów: world music, smooth jazz, swing, soul oraz pop.

KRAKOWSKI FESTIWAL FILMOWY 29.05–05.06.2016, Kraków

Krakowski Festi wal Filmowy to jedna z najstarszych imprez w Europie, poświęconych fi lmom dokumentalnym, animowa-nym oraz krótkim fabułom. W tym roku odbędzie się już 56. jego edycja. Podczas intensywnych 8 dni widzowie obejrzą około 250 fi lmów z całego świata, w tym z Polski. Pokazy specjalne podzielone są na: retrospektywy twórców, pokazy tematyczne, projekcje archiwalne. Widzowie mogą także brać udział w pokazach konkursowych. Festi walowi towarzyszą wystawy, koncer-ty, pokazy plenerowe oraz spotkania z twórcami. Krakowski Festi wal Filmowy co roku odwiedza ok. 600 gości z Polski i zagranicy: reżyserów, producentów, programatorów festi wali oraz liczna publiczność.

16. FESTIWAL NAUKI, TECHNIKI I SZTUKI18–2 5.04 2016, Łódź

Popularyzacja i atrakcyjna prezentacja osiągnięć naukowych, pobudzenie młodzieży do pogłębiania wiedzy, promocja nauki, techniki i sztuki – to szczytne cele łódzkiego festi walu, którego mott o brzmi „Wiedza bez granic”. Impreza umożliwia wszystkim zain-teresowanym dostęp do ponad 500 wykładów, pokazów, warsztatów, lekcji, występów artystycznych, dyskusji i wycieczek.

24 Raport

Najlepiej pracuje się w grupach 4–6-osobowych, koedukacyj-nych. W mniejszych zespołach trud-niej przydzielić role, natomiast w liczniejszych komunika-cja jest utrudniona i wielu uczniów wykorzystuje ten fakt, aby nie angażować się w pracę zespołu. Najlepszym rozwiąza-niem jest odgórne podzielenie uczniów na grupy przez na-uczyciela. Jeśli pozostawi się to uczniom, może się okazać, że za każdym razem będą się oni dobierać w ten sam sposób i w pracę będą zaangażowane zawsze te same osoby.

Integracja klasy

Nauczyciel musi mieć gotową instrukcję pracy w grupach, tak by scenariusz takich zajęć nie wymknął się spod kontro-li. Jeżeli praca jest chaotyczna,

uczniowie nie będą się zajmo-wać wyznaczonym zadaniem. Praca grupowa może mieć charakter jednolity lub zróżni-cowany. Jednolita polega na wykonywaniu jednakowych zadań przez wszystkie grupy, a następnie na wspólnym ana-lizowaniu wyników, natomiast zróżnicowana na wykonywaniu przez grupy różnych zadań, stanowiących jednak pewną całość. Wyniki poszczególnych grup są wówczas prezentowa-ne na forum klasy. Ta ostatnia metoda jest dobrą okazją do nauki współpracy i wzmacnia-nia więzi między uczniami.

W grupie siła

Nauce współpracy służy też or-ganizowanie wspólnych przed-sięwzięć. Może to być udział w akademii, organizowanie wspólnych wycieczek, deko-rowanie klasy na różne okazje, wspólne obchodzenie świąt, prowadzenie klasowej kroniki. Podejmując wspólne działania, uczniowie zrozumieją, że jako grupa mogą zdziałać więcej. W starszych klasach dosko-nałą okazją do scalania klasy, uczenia współpracy i zdrowej rywalizacji są lekcje wycho-wawcze. Można je wykorzystać na wzajemne poznawanie się przez uczniów, wprowadzając jak najwięcej urozmaiceń (np. zamiast siedzenia w ławkach, prowadzić dyskusje w kole). Dzięki takim działaniom ucznio-wie nauczą się wzajemnej komunikacji, osiągania kom-promisów, współdziałania oraz zdrowej rywalizacji.

rozwijanie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności, umożliwienie uczenia się od siebie nawzajem, umacnianie wiary we własne możliwości, nauka tolerancji, podnoszenie kultury interakcji społecznych, stworzenie szans na pokonywanie własnej nieśmiałości, integrowanie zespołu klasowego.

Praca w grupach – korzyści dla uczniów:

Zachęcamy do obejrzenia specjal-nej wideo e-konferencji na temat zdrowej rywalizacji w szkole: www.mac.pl/e-konferencje

Przegląd wydarzeńPo trudach pracy w szkole warto znaleźć chwilę na odpoczynek, aby nabrać sił i energii do nowych wyzwań. Dobrym sposobem na oderwanie się od pracy są wydarzenia kulturalne, w które będą obfi tować najbliższe miesiące. Zapraszamy na krótki przegląd kulturalny.

20. WIELKANOCNY FESTIWAL LUDWIGA VAN BEETHOVENA12-25.03.2016, Warszawa

Wielkanocny Festi wal Ludwiga van Beethovena to stały i ważny ele-ment życia kulturalnego Europy. Każda z edycji festi walu ujmuje dzieła Beethovena z różnych muzycznych perspek-tyw i pozwala dostrzec, skąd czerpał on inspira-cję do swej twórczości. Przewodnia myśl 20. edycji tego wydarzenia brzmi „Beethoven i nowe drogi”, a jej bohaterami będą najjaśniejsze gwiaz-dy światowej klasyki, znakomite europejskie orkiestry oraz najwyżej cenione na światowej mapie kultury kwartety smyczkowe. Dyrektorem generalnym festi walu jest Elżbieta Penderecka.

SIESTA FESTIVAL22–24.04.2016, Gdańsk

Szóstą już edycję festi walu otworzy największa świato-wa gwiazda fl amenco – Tomati to – pięciokrotny zdo-bywca Grammy, który pracował z takimi muzykami, jak Paco de Lucia czy Elton John. Jak co roku, na imprezie będziemy mogli posłuchać artystów znakomicie znanych z audycji Marcina Kydryńskiego (dyrek-tora festi walu), prezentowanych w radiowej „Trójce”. Sjesta, zarówno w wydaniu radiowym, jak i telewizyjnym, poświęcona jest muzyce z pogranicza stylów: world music, smooth jazz, swing, soul oraz pop.

KRAKOWSKI FESTIWAL FILMOWY 29.05–05.06.2016, Kraków

Krakowski Festi wal Filmowy to jedna z najstarszych imprez w Europie, poświęconych fi lmom dokumentalnym, animowa-nym oraz krótkim fabułom. W tym roku odbędzie się już 56. jego edycja. Podczas intensywnych 8 dni widzowie obejrzą około 250 fi lmów z całego świata, w tym z Polski. Pokazy specjalne podzielone są na: retrospektywy twórców, pokazy tematyczne, projekcje archiwalne. Widzowie mogą także brać udział w pokazach konkursowych. Festi walowi towarzyszą wystawy, koncer-ty, pokazy plenerowe oraz spotkania z twórcami. Krakowski Festi wal Filmowy co roku odwiedza ok. 600 gości z Polski i zagranicy: reżyserów, producentów, programatorów festi wali oraz liczna publiczność.

16. FESTIWAL NAUKI, TECHNIKI I SZTUKI18–2 5.04 2016, Łódź

Popularyzacja i atrakcyjna prezentacja osiągnięć naukowych, pobudzenie młodzieży do pogłębiania wiedzy, promocja nauki, techniki i sztuki – to szczytne cele łódzkiego festi walu, którego mott o brzmi „Wiedza bez granic”. Impreza umożliwia wszystkim zain-teresowanym dostęp do ponad 500 wykładów, pokazów, warsztatów, lekcji, występów artystycznych, dyskusji i wycieczek.

25Czas na kulturę

Podróżowniki„Podróżowniki” to niezwykła seria książek dla dzieci, będą-cych doskonałym połączeniem przewodnika i kreatywnego pamiętnika. Dzięki zamiesz-czeniu w nich zadań dzieci lepiej poznają odwiedzane miejsca i nauczą się wiele o otaczającym je świecie.

Autorami „Podróżowników” jest para znanych podróżni-ków: Anna i Krzysztof Kobu-sowie, którzy od lat pokazują, że podróżowanie z dziećmi to

zupełnie nowy wymiar przy-gody. Tym razem stworzyli oni publikację, dzięki której żadna droga nie będzie się dłużyć, a dzieci − zapełniając „Po-dróżownik” swoimi pracami − zyskają wspaniałą pamiątkę z wyjazdu.

Każda książka zawiera: naklej-ki, grę planszową, karty memo, tangramy, opowieści o zwie-rzętach i roślinach, ciekawost-ki kulturowe i geografi czne, opisy najważniejszych atrakcji, zagadki i zadania oraz miejsce na własną twórczość.

W związku z wieloma bardzo pozytywnymi opiniami recen-zentów na temat książek oraz ich dobrym przyjęciem przez użytkowników w 2016 roku seria „Podróżowniki” będzie rozszerzona o 4 nowe tytuły:

Podróżownik (uniwersalny), Karkonosze i Kotlina Kłodzka, Włochy, Grecja.

Nowe tytuły będą kontynuacją serii, zachowując dotych-czasową formułę i strukturę poszczególnych książek.

Bawiąc, uczyćWażną rolę w procesie edukacji odgrywają profesjonalne materiały dydaktyczne. Prezentujemy kilka z nich, wybranych spośród nowości wydawnictwa MAC Edukacja, dzięki którym nauka będzie nie smutnym obowiązkiem, lecz wspaniałą przygodą i dobrą zabawą.

WWW.PODROZOWNIKI.PL WIĘCEJ O ZGRZYCIAKACH Z E-PODRĘCZNIKA NA:

WWW.MAC.PL/E-PODRECZNIK

ZOBACZ WIĘCEJ NA: WWW.MAC.PL/FISTASZKI

FistaszkiFistaszki to seria 6 książeczek dla dzieci, opracowana w oparciu o najnowszy fi lm animowany o tym samym tytule. Charlie Brown, pies Snoopy i ich przy-jaciele w nowym, trójwymiaro-wym wydaniu to bohaterowie legendarnych, cieszących się niesłabnącą popularnością od ponad pół wieku opowieści rysunkowych Charlesa M. Schul-za. Teraz ich przygody zostały przeniesione do animowanego świata.

Zgrzyciaki i DzieciakiZgrzyciaki i Dzieciaki to seria wyjątkowych miesięczników dla uczniów edukacji wcze-snoszkolnej. MAC Edukacja, jako pierwsze wydawnictwo, przygotowało dla nauczycieli publikację, która jest atrakcyjna dla dzieci i wprowadza je w barwny świat Zgrzyciaków – bohaterów interaktywnego e-podręcznika.

Zgrzyciaki i Dzieciaki: są spójne z podręcznikiem rządowym i „Moimi ćwiczeniami”,

to edukacja przyjazna dziecku – zawierają niesztampowe zadania i ciekawostki pobu-dzające kreatywność dziecka, a także mate-riały o zróżnicowanym stopniu trudności,

zawierają treści zgodne z wymogami pod-stawy programowej, ćwiczenia aktywizu-jące ucznia (liczne zagadki, zabawy, naklejki, komiksy),

zawierają propozycje ciekawych prac domo-wych dla ucznia.

Książeczki dostępne są w dobrych sieciach handlowych, takich jak: EMPiK, Tesco, Intermarche oraz Matras.

Nowości wydawnicze26

Podróżowniki„Podróżowniki” to niezwykła seria książek dla dzieci, będą-cych doskonałym połączeniem przewodnika i kreatywnego pamiętnika. Dzięki zamiesz-czeniu w nich zadań dzieci lepiej poznają odwiedzane miejsca i nauczą się wiele o otaczającym je świecie.

Autorami „Podróżowników” jest para znanych podróżni-ków: Anna i Krzysztof Kobu-sowie, którzy od lat pokazują, że podróżowanie z dziećmi to

zupełnie nowy wymiar przy-gody. Tym razem stworzyli oni publikację, dzięki której żadna droga nie będzie się dłużyć, a dzieci − zapełniając „Po-dróżownik” swoimi pracami − zyskają wspaniałą pamiątkę z wyjazdu.

Każda książka zawiera: naklej-ki, grę planszową, karty memo, tangramy, opowieści o zwie-rzętach i roślinach, ciekawost-ki kulturowe i geografi czne, opisy najważniejszych atrakcji, zagadki i zadania oraz miejsce na własną twórczość.

W związku z wieloma bardzo pozytywnymi opiniami recen-zentów na temat książek oraz ich dobrym przyjęciem przez użytkowników w 2016 roku seria „Podróżowniki” będzie rozszerzona o 4 nowe tytuły:

Podróżownik (uniwersalny), Karkonosze i Kotlina Kłodzka, Włochy, Grecja.

Nowe tytuły będą kontynuacją serii, zachowując dotych-czasową formułę i strukturę poszczególnych książek.

Bawiąc, uczyćWażną rolę w procesie edukacji odgrywają profesjonalne materiały dydaktyczne. Prezentujemy kilka z nich, wybranych spośród nowości wydawnictwa MAC Edukacja, dzięki którym nauka będzie nie smutnym obowiązkiem, lecz wspaniałą przygodą i dobrą zabawą.

WWW.PODROZOWNIKI.PL WIĘCEJ O ZGRZYCIAKACH Z E-PODRĘCZNIKA NA:

WWW.MAC.PL/E-PODRECZNIK

ZOBACZ WIĘCEJ NA: WWW.MAC.PL/FISTASZKI

FistaszkiFistaszki to seria 6 książeczek dla dzieci, opracowana w oparciu o najnowszy fi lm animowany o tym samym tytule. Charlie Brown, pies Snoopy i ich przy-jaciele w nowym, trójwymiaro-wym wydaniu to bohaterowie legendarnych, cieszących się niesłabnącą popularnością od ponad pół wieku opowieści rysunkowych Charlesa M. Schul-za. Teraz ich przygody zostały przeniesione do animowanego świata.

Zgrzyciaki i DzieciakiZgrzyciaki i Dzieciaki to seria wyjątkowych miesięczników dla uczniów edukacji wcze-snoszkolnej. MAC Edukacja, jako pierwsze wydawnictwo, przygotowało dla nauczycieli publikację, która jest atrakcyjna dla dzieci i wprowadza je w barwny świat Zgrzyciaków – bohaterów interaktywnego e-podręcznika.

Zgrzyciaki i Dzieciaki: są spójne z podręcznikiem rządowym i „Moimi ćwiczeniami”,

to edukacja przyjazna dziecku – zawierają niesztampowe zadania i ciekawostki pobu-dzające kreatywność dziecka, a także mate-riały o zróżnicowanym stopniu trudności,

zawierają treści zgodne z wymogami pod-stawy programowej, ćwiczenia aktywizu-jące ucznia (liczne zagadki, zabawy, naklejki, komiksy),

zawierają propozycje ciekawych prac domo-wych dla ucznia.

Książeczki dostępne są w dobrych sieciach handlowych, takich jak: EMPiK, Tesco, Intermarche oraz Matras.

27Z KLASĄ

28 Rozmowa z… Arturem Andrusem

Przypadek w życiu

Jak wspomina Pan czasy swojego dzieciństwa? Wychowywał się Pan w Solinie, miejscu z pięknymi widokami, które w tamtych czasach były obce dzieciom z blokowisk.

Tak, ale kiedy ma się takie wi-doki za oknem, wtedy marzy się o blokowisku. Wydaje mi się to naturalne, bo człowieka za-zwyczaj najmniej interesuje to, co ma blisko siebie. Zwłaszcza kiedy jest się w takim wieku. To, w jakim miejscu żyłem i dorasta-łem, tak naprawdę doceniłem dopiero wtedy, gdy stamtąd wyjechałem. Kiedy myślę o tam-tych czasach z perspektywy lat, o tym, w jakim miejscu była moja szkoła, która była jedno-cześnie mieszkaniem naszej na-uczycielki, jaka była moja klasa, wszystko układa się w bajkową, wręcz nieprawdopodobną opowieść. Miałem sielskie dzie-ciństwo. Czasem, kiedy zagalo-puję się w opowieściach o tym, że były to czasy komunizmu czy socjalizmu, uświadamiam sobie, że tak naprawdę tego nie doświadczyłem. Owszem, w sklepach nie było bananów,

ma znaczenieO dzieciństwie, szkole i pasji, która stała się pracą, rozmawiamy z artystą multi medialnym – dziennikarzem, kabareciarzem, wokalistą i pisarzem – Arturem Andrusem.

Rozmawiał: Paweł Kawałek

Fot.:

Jola

Lip

ka

a cytrusy pojawiały się w sklepie raz w roku, natomiast jako dzieci zupełnie nie zwracaliśmy na to uwagi. Ważni byli koledzy, kole-żanki, zabawa, przestrzeń wokół siebie, a tej było pod dostat-kiem. To działało na wyobraźnię.

Dziś jest internet, smartf ony i gry komputerowe. Czy, słysząc Pana wspomnienia z młodości, współczesne dzieci uwierzą, że nie jest to era dinozaurów?

Ale to jest era dinozaurów! Dziś czas przyspiesza tak bardzo, że przysłowiowym dinozaurem zostaje się znacznie szybciej niż kilkadziesiąt lat temu. Dlatego nie dziwi mnie to, że dziecia-ki patrzą jak na dinozaura na kogoś, kto mówi, że nie miał komputera ani internetu. Myślę też, że nie ma sensu im tego tłumaczyć. One żyją w innym świecie, w innej rzeczywistości. Najważniejsze, by potrafi ły przy pomocy rodziców i nauczycieli poukładać sobie tę rzeczywi-stość tak, by pozostawiała im jakieś miłe wspomnienia.

Dla dziecka, które na co dzień miało takie piękne widoki, wyjazd w góry nie był chyba dużą frajdą?

Na pierwszy obóz rzeczywi-ście pojechałem w Bieszczady. Trochę ze strachu. Do dziś nie wiem, czy bardziej mojego, czy rodziców. Uznali, że warto mieć mnie pod ręką i dzięki temu, mieszkając po jednej stronie Jeziora Solińskiego, pojechałem na obóz harcerski na… jego drugą stronę. Kiedy zabrudziłem rzeczy, niosłem je mamie do wyprania. To był pierwszy, testowy wyjazd,

a właściwie można powie-dzieć, że wyjście na obóz. Ro-dzice chcieli się upewnić, czy będę się dobrze czuł w grupie. Okazało się, że tak i wtedy zaczęły się dalsze wyjazdy.

Kolejnym etapem było liceum w Sanoku. Ale czemu profi l matematyczno-fi zyczny?

Wielu artystów kabaretowych jest po uczelniach technicz-nych. Kończyłem podstawów-kę z umysłem ścisłym i wybór takiego profi lu w liceum był dla mnie naturalny. To taki czas w życiu człowieka, gdy wiele rzeczy dopiero się w nim kształtuje, wiele się zmienia. Tak było i ze mną. Nigdy nie narzekałem na matematykę ani fi zykę, bo miałem fan-tastyczne nauczycielki. Po prostu organizm nagle zasuge-rował: „Teraz zajmij się czymś innym. Kombinuj!”. Poniosło mnie w pisanie tekstów na akademie szkolne, pierwsze próby występowania. Wte-dy zauważyłem, że bardziej mnie pociąga humanistyczna strona życia. Rozpatrywałem takie kierunki, jak prawo, hi-storia. Zastanawiałem się nad polonistyką, a wyszło dzien-nikarstwo.

Pana dziennikarska działalność została poniekąd zaaranżowana przez… Wojciecha Młynarskiego.

Uważam, że w życiu każdego z nas przypadek ma ogromne znaczenie. W zawodach, któ-re ocierają się o artystyczne działania – a takim jest moje dziennikarstwo – jest on,

według mnie, rzeczą pod-stawową. Nie ma przesady w twierdzeniu, że to właśnie przypadek stanowi 90% sukcesu, a 10% to talent i pracowitość. Ze mną było tak, że na zaliczenie seme-stru z przedmiotu pracownia radiowa na studiach miałem przynieść nagrany materiał. Wymyśliłem sobie, że to do-bra okazja, by poznać Woj-ciecha Młynarskiego.

Zadzwoniłem do Teatru Ate-neum, zapytałem, czy ze-chciałby się spotkać i krótko porozmawiać ze studentem dziennikarstwa. Zgodził się. Wymyśliłem wtedy, że zadam mu pytanie wierszem, pod rytm jego felietonów „Miłe Panie i Panowie”. Okazało się, że on ma gotową, rymowaną odpo-wiedź na moje pytanie i uło-żyła nam się taka rymowana rozmowa. Na podstawie tego materiału dostałem propozycję pracy w radiu. Później wielo-krotnie współpracowaliśmy zawodowo, z czasem znajo-mość przeszła nawet na stopę bardziej towarzyską. Było to niewątpliwie ważne wydarzenie w moim życiu. Warto zatem wierzyć w przypadki.

Uważam, że w życiu każdego z nas przypadek ma ogromne znaczenie. W zawodach, które ocierają się o artystyczne działania – a takim jest moje dziennikarstwo – jest on, według mnie, rzeczą podstawową.

29Z KLASĄ

Przypadek w życiu

Jak wspomina Pan czasy swojego dzieciństwa? Wychowywał się Pan w Solinie, miejscu z pięknymi widokami, które w tamtych czasach były obce dzieciom z blokowisk.

Tak, ale kiedy ma się takie wi-doki za oknem, wtedy marzy się o blokowisku. Wydaje mi się to naturalne, bo człowieka za-zwyczaj najmniej interesuje to, co ma blisko siebie. Zwłaszcza kiedy jest się w takim wieku. To, w jakim miejscu żyłem i dorasta-łem, tak naprawdę doceniłem dopiero wtedy, gdy stamtąd wyjechałem. Kiedy myślę o tam-tych czasach z perspektywy lat, o tym, w jakim miejscu była moja szkoła, która była jedno-cześnie mieszkaniem naszej na-uczycielki, jaka była moja klasa, wszystko układa się w bajkową, wręcz nieprawdopodobną opowieść. Miałem sielskie dzie-ciństwo. Czasem, kiedy zagalo-puję się w opowieściach o tym, że były to czasy komunizmu czy socjalizmu, uświadamiam sobie, że tak naprawdę tego nie doświadczyłem. Owszem, w sklepach nie było bananów,

ma znaczenieO dzieciństwie, szkole i pasji, która stała się pracą, rozmawiamy z artystą multi medialnym – dziennikarzem, kabareciarzem, wokalistą i pisarzem – Arturem Andrusem.

Rozmawiał: Paweł Kawałek

Fot.:

Jola

Lip

ka

a cytrusy pojawiały się w sklepie raz w roku, natomiast jako dzieci zupełnie nie zwracaliśmy na to uwagi. Ważni byli koledzy, kole-żanki, zabawa, przestrzeń wokół siebie, a tej było pod dostat-kiem. To działało na wyobraźnię.

Dziś jest internet, smartf ony i gry komputerowe. Czy, słysząc Pana wspomnienia z młodości, współczesne dzieci uwierzą, że nie jest to era dinozaurów?

Ale to jest era dinozaurów! Dziś czas przyspiesza tak bardzo, że przysłowiowym dinozaurem zostaje się znacznie szybciej niż kilkadziesiąt lat temu. Dlatego nie dziwi mnie to, że dziecia-ki patrzą jak na dinozaura na kogoś, kto mówi, że nie miał komputera ani internetu. Myślę też, że nie ma sensu im tego tłumaczyć. One żyją w innym świecie, w innej rzeczywistości. Najważniejsze, by potrafi ły przy pomocy rodziców i nauczycieli poukładać sobie tę rzeczywi-stość tak, by pozostawiała im jakieś miłe wspomnienia.

Dla dziecka, które na co dzień miało takie piękne widoki, wyjazd w góry nie był chyba dużą frajdą?

Na pierwszy obóz rzeczywi-ście pojechałem w Bieszczady. Trochę ze strachu. Do dziś nie wiem, czy bardziej mojego, czy rodziców. Uznali, że warto mieć mnie pod ręką i dzięki temu, mieszkając po jednej stronie Jeziora Solińskiego, pojechałem na obóz harcerski na… jego drugą stronę. Kiedy zabrudziłem rzeczy, niosłem je mamie do wyprania. To był pierwszy, testowy wyjazd,

a właściwie można powie-dzieć, że wyjście na obóz. Ro-dzice chcieli się upewnić, czy będę się dobrze czuł w grupie. Okazało się, że tak i wtedy zaczęły się dalsze wyjazdy.

Kolejnym etapem było liceum w Sanoku. Ale czemu profi l matematyczno-fi zyczny?

Wielu artystów kabaretowych jest po uczelniach technicz-nych. Kończyłem podstawów-kę z umysłem ścisłym i wybór takiego profi lu w liceum był dla mnie naturalny. To taki czas w życiu człowieka, gdy wiele rzeczy dopiero się w nim kształtuje, wiele się zmienia. Tak było i ze mną. Nigdy nie narzekałem na matematykę ani fi zykę, bo miałem fan-tastyczne nauczycielki. Po prostu organizm nagle zasuge-rował: „Teraz zajmij się czymś innym. Kombinuj!”. Poniosło mnie w pisanie tekstów na akademie szkolne, pierwsze próby występowania. Wte-dy zauważyłem, że bardziej mnie pociąga humanistyczna strona życia. Rozpatrywałem takie kierunki, jak prawo, hi-storia. Zastanawiałem się nad polonistyką, a wyszło dzien-nikarstwo.

Pana dziennikarska działalność została poniekąd zaaranżowana przez… Wojciecha Młynarskiego.

Uważam, że w życiu każdego z nas przypadek ma ogromne znaczenie. W zawodach, któ-re ocierają się o artystyczne działania – a takim jest moje dziennikarstwo – jest on,

według mnie, rzeczą pod-stawową. Nie ma przesady w twierdzeniu, że to właśnie przypadek stanowi 90% sukcesu, a 10% to talent i pracowitość. Ze mną było tak, że na zaliczenie seme-stru z przedmiotu pracownia radiowa na studiach miałem przynieść nagrany materiał. Wymyśliłem sobie, że to do-bra okazja, by poznać Woj-ciecha Młynarskiego.

Zadzwoniłem do Teatru Ate-neum, zapytałem, czy ze-chciałby się spotkać i krótko porozmawiać ze studentem dziennikarstwa. Zgodził się. Wymyśliłem wtedy, że zadam mu pytanie wierszem, pod rytm jego felietonów „Miłe Panie i Panowie”. Okazało się, że on ma gotową, rymowaną odpo-wiedź na moje pytanie i uło-żyła nam się taka rymowana rozmowa. Na podstawie tego materiału dostałem propozycję pracy w radiu. Później wielo-krotnie współpracowaliśmy zawodowo, z czasem znajo-mość przeszła nawet na stopę bardziej towarzyską. Było to niewątpliwie ważne wydarzenie w moim życiu. Warto zatem wierzyć w przypadki.

Uważam, że w życiu każdego z nas przypadek ma ogromne znaczenie. W zawodach, które ocierają się o artystyczne działania – a takim jest moje dziennikarstwo – jest on, według mnie, rzeczą podstawową.

30 Długa przerwa

Zagadka logiczna Sudoku

Szkoła na wesoło

KA

MIZ

ELK

A

SACH

EM

ZEM

STA

KRZ

YŻAC

Y

DZI

AD

Y

JED

YNK

A

DW

ÓJK

A

TRÓ

JKA

CZW

ÓRK

A

PIĄT

KA

Paweł

Adam

Norbert

Heniek

Franek

JEDYNKA

DWÓJKA

TRÓJKA

CZWÓRKA

PIĄTKA

Dzisiaj w szkole pani od polskiego odpytywała uczniów ze znajomości lektur. Na pierwszy ogień poszli: Paweł, Adam, Norbert, Heniek i Franek. Każdy z nich wykazał się pewną znajomością lektury i za swoją odpowiedź otrzymał stopień – od jedynki do piątki. Na podstawie wskazówek ustal, jakie oceny otrzymali poszczególni uczniowie i z której lektury każdy z nich był odpytywany.

Uczeń odpowiadający z „Zemsty” dostał ocenę o jeden stopień gorszą od Heńka i o dwa stopnie gorszą od Norberta.

Adam dostał lepszą ocenę od Franka.

Uczeń odpowiadający z „Kamizelki” nie dostał trójki ani piątki.

Paweł dostał ocenę o jeden stopień lepszą od ucznia odpowiadającego z „Sachem” i o jeden stopień gorszą od ucznia odpowiadającego z „Krzyżaków”.

Heniek odpowiadał albo z „Zemsty”, albo z „Kamizelki”.

Na lekcji języka polskiego nauczycielka pyta:– Czym będzie wyraz „chętnie”

w zdaniu: „Uczniowie chętnie wracają do szkoły po wakacjach”?

Zgłasza się Jasio:– Kłamstwem, proszę pani...

na płycie środowisko Scratch

oraz wszystkie niezbędne dodatki

programowaniedla najmłodszych

KsiążKa w sprzedaży w dobrych salonach prasowych i jaKo e-wydanie na www.KsplUs.pl

w książce praktyczne porady krok po kroku

Zagadka logiczna Sudoku

Szkoła na wesoło

KA

MIZ

ELK

A

SACH

EM

ZEM

STA

KRZ

YŻAC

Y

DZI

AD

Y

JED

YNK

A

DW

ÓJK

A

TRÓ

JKA

CZW

ÓRK

A

PIĄT

KA

Paweł

Adam

Norbert

Heniek

Franek

JEDYNKA

DWÓJKA

TRÓJKA

CZWÓRKA

PIĄTKA

Dzisiaj w szkole pani od polskiego odpytywała uczniów ze znajomości lektur. Na pierwszy ogień poszli: Paweł, Adam, Norbert, Heniek i Franek. Każdy z nich wykazał się pewną znajomością lektury i za swoją odpowiedź otrzymał stopień – od jedynki do piątki. Na podstawie wskazówek ustal, jakie oceny otrzymali poszczególni uczniowie i z której lektury każdy z nich był odpytywany.

Uczeń odpowiadający z „Zemsty” dostał ocenę o jeden stopień gorszą od Heńka i o dwa stopnie gorszą od Norberta.

Adam dostał lepszą ocenę od Franka.

Uczeń odpowiadający z „Kamizelki” nie dostał trójki ani piątki.

Paweł dostał ocenę o jeden stopień lepszą od ucznia odpowiadającego z „Sachem” i o jeden stopień gorszą od ucznia odpowiadającego z „Krzyżaków”.

Heniek odpowiadał albo z „Zemsty”, albo z „Kamizelki”.

Na lekcji języka polskiego nauczycielka pyta:– Czym będzie wyraz „chętnie”

w zdaniu: „Uczniowie chętnie wracają do szkoły po wakacjach”?

Zgłasza się Jasio:– Kłamstwem, proszę pani...

7 kwietnia 2016 r. – język polski8 kwietnia 2016 r. – matematyka

Terminysprawdzianów:

Test drukowany1 zł/szt.

Test w wersji PDF0 zł/szt.

Przygotowany przez renomowanychautorów badania OBUT.

Pełna statystyka raportów z porównaniemna tle klasy, szkoły, województwa i kraju!

Pierwsze wyniki już po 48 godzinach.

Zapisz się na:www.mac.pl/omnibus