ons volhoubaarheid met n oogopslag - · pdf filesenwes maak deurlopend n bydrae tot...

58

VOLHOUBAARHEIDSBESTUUR

Ons volhoubaarheid met ’n oogopslag

SOSIALE OMGEWING

Die Senwes groep het ’n onafhanklike bemagtigingstrust gestig,

naamlik Thobo Trust.

Die vestiging van nuwe rekenaarlaboratoriums in Ottosdal en Brand-

fort.

Die viering van tien jaar se sukses met die Senwes Spinners projek.

WERKSOMGEWING Totale belegging in vaardigheidsontwikkeling het met 5% verhoog.

Afdeling 24-ongeskiktheidsbeserings het met 80% verlaag.

Frekwensie van ongeskiktheidsbeserings (DIFR) het met 37% ver-

laag.

Totale aantal werknemerbeurse het met 58% verhoog, terwyl die

waarde daarvan met 54% verhoog het.

NATUURLIKE OMGEWING Son-fotovoltaiëse stelsel vir Senwes hoofkantoor.

LED-beligtingstelsels met bewegings- en dagligsensors.

Hoofkantoor kWh elektrisiteitsverbruik het met 11% verlaag.

MARKOMGEWING Die stigting van ’n droogterampfonds.

Die vestiging van ’n geïntegreerde klantediensinisiatief.

Die suksesvolle voedselveiligheidsertifisering van ons silo’s.

VOLHOUBAARHEID

senwes geintegreerde verslag 2016

59senwes geintegreerde verslag 2016

DIE VOORDELE VAN VOLHOUBAARHEIDSBESTUUR Fokus op die skep van langtermynwaarde.

Verseker integrasie van strategie en volhoubaarheid.

Verseker deurlopende voorsiening van insette, grond-

stowwe, natuurlike hulpbronne en produkte.

Beskerm en verhoog inkomstestrome.

Verkryging, aanstelling, ontwikkeling en retensie van die

regte talent.

Verbeter hulpbron- en bedryfseffektiwiteit en verlaag

koste.

Verseker effektiewe nakoming, bestuur en risikobestuur

regdeur die groep.

Verhoog reputasie- en handelsmerkwaarde.

Verseker effektiewe kostebestuur en algehele finansiële

prestasie.

VOLHOUBAARHEIDSDOELWITTEOns volhoubaarheidsdoelwitte is gebaseer op ons strate-

giese verbintenis en doelwitte, ons waardes en etiese kode.

Dit bepaal ons strewe om 'n positiewe impak op al ons be-

langhebbendes te maak deur die wyse waarop ons die be-

sigheid bestuur.

Ons het die volgende strategiese volhoubaarheidsfokus-

areas geïdentifiseer wat 'n direkte impak op ons vermoë

het om ons besigheidstrategie en groeidoelwitte na te kom.

Elke fokusarea bestaan uit volhoubaarheidsaspekte met die

potensiaal om die evaluering en besluitneming van ons be-

langhebbendes te beïnvloed:

Raamwerk vir volhoubaarheidsbestuur

VOLHOUBARE BESTUUR IS integraal tot ons strat-

egie en aktiwiteite omdat dit die volhoubaarheid

van Senwes as lopende saak ondersteun. Ons is

verbind daartoe om die volhoubaarheid van ons besigheid

te verseker en terselfdertyd ’n bydrae te lewer tot die voort-

bestaan van ’n regverdige, billike en stabiele gemeenskap,

sowel as die bewaring van die ekostelsel. Ons doen dit deur

bewus te wees van ons aksies en die impak van ons aksies

op die gemeenskap en die natuurlike omgewing en deur

die ontwikkeling van strategieë wat die negatiewe impak sal

minimaliseer en die positiewe impak sal optimaliseer.

As organisasie definieer ons volhoubaarheid as die ver-

antwoordelike, effektiewe en etiese wyse waarop huidige

generasies alle hulpbronne gebruik ten einde aan hul eie

behoeftes te voldoen en hul eie doelwitte te behaal en daar-

deur die sosio-ekonomiese en ekologiese omgewing te im-

pakteer op ’n wyse wat toekomstige generasies se vermoë

om aan hul eie behoeftes te voldoen en hul doelwitte en

potensiaal te bereik nie sal kompromitteer nie, maar sal ver-

beter. (Aangepas uit die Kommissie se definisie soos opge-

stel in 1987).

ONS VOLHOUBAARHEIDSPOGINGS IS OP DIE VOLGENDE BREË DOELWITTE GEFOKUS Trek voordeel uit geleenthede;

Beskerming van huidige besigheid;

Ontsluiting van nuwe besigheid en inkomstestrome;

Risikomitigering;

Verbetering van bedryfseffektiwiteit;

Realisering van koste-effektiwiteit.

WERKSOMGEWINGHoe Senwes sy impak oorweeg op die werksplek en die implikasies daarvan in terme van gesondheid en veiligheid van

werknemers en die publiek, ontwikkeling van personeel, behandeling van

werknemers, transformasie en diversifikasie van die werks-

mag, vergoedings- praktyke, ens.

SOSIALE OMGEWING

Hoe die gemeenskap geaffekteer word deur

die aktiwiteite, praktyke en bydraes van die

maatskappy. Dit sluit in die impak van sy produkte en dienste sowel as sy rol in die sosio-

ekonomiese ontwikkeling van die gemeenskap.

NATUURLIKE OMGEWING

Hoe Senwes se aktiwiteite en praktyke die natuurlike omgewing impakteer en hoe die maatskappy optree

om die negatiewe impak te mitigeer en om ’n bydrae te maak tot

omgewingsbewaring.

MARKOMGEWINGHoe Senwes innoverend

besigheid bedryf en geïnte - greerde oplossings soek vir sy belanghebbendes en verseker

dat hy nie regverdige mededinging ondermyn of plaaslike ekonomie

en klante benadeel nie.

STRATEGIESE VOLHOUBAARHEIDS-

FOKUSAREA

ben

ader

ing

oo

rsig

vers

lae

die

bes

igh

eid

korp

ora

tiew

e b

ehee

rvo

lho

ub

aarh

eid

finan

siël

e st

ate

60 senwes geintegreerde verslag 2016

VOLHOUBAARHEIDSASPEKTESenwes het vir die jaar onder oorsig die top tien breë

strate giese aspekte vir die groep geïdentifiseer, soos uit-

eengesit in die grafiek hieronder en waaruit verskeie we-

senlike aspekte voortvloei. Dit verander van tyd tot tyd

STRATEGIESE VOLHOUBAARHEIDSELEMENTE

BESIGHEIDSGROEI

FINANSIËLE PRESTASIE

RISIKODIVERSIFIKASIE

KLANTEFOKUS

EFFEKTIEWEBESTUUR

SOSIALETRANSFORMASIE

BEMAGTIGENDE, VEILIGE EN GESONDE

OMGEWING

TEGNOLOGIE EN BESIGHEIDSINTELLIGENSIE

TALENTBESTUUR,ETIEK EN KULTUUR

NATUURLIKEOMGEWING

ten einde te belyn met veranderinge in die besigheid,

mark, werks plek, sosiale en natuurlike omgewing en

regulatoriese veranderinge, sowel as die verwagtinge

en behoeftes van ons belanghebbendes.


WESENLIKE ASPEKTEBy Senwes definieer ons wesenlike aspekte as faktore

wat beduidende ekonomiese, omgewings- en sosiale

impakte reflekteer. Dit is aspekte wat reeds ons sukses

geaffekteer het of wat die grootste potensiaal het om

dit te affekteer.

In die bepaling van ons wesenlike volhoubaarheidsas-

pekte konsulteer ons met alle belanghebbendegroepe

en oorweeg sake wat verband hou met risiko, strategie

en besigheidsaktiwiteite. Ons wesenlike aspekte sluit

ook faktore in wat belanghebbendes as krities beskou

vir hul sake en belange en, selfs meer belangrik, faktore

wat belangrik is vir die volhoubaarheid van Senwes.

.OPSOMMING VAN WESENLIKE VOLHOUBAARHEIDSASPEKTE EN -INISIATIEWE

MARKOMGEWING Besigheidsgroei - Verwys na die verslag van die groep

hoof uitvoerende beampte (bladsy 18)

Finansiële prestasie - Verwys na die finansiële state

(bladsy 79)

Risikodiversifikasie – Verwys na die risikoverslag

(bladsy 30)

Klantefokus: Innoverende en geïntegreerde klanteoplossings

Effektiewe beheer

Tegnologie en besigheidsintelligensie

Digitale tegnologiese toerusting

Inisiatiewe Geïntegreerde klanteoplossingsprojek

Droogterampfonds

Nasie in Gesprek

SOSIALE OMGEWING Sosiale transformasie

Ekonomiese ontwikkeling

Inisiatiewe Thobo Trust projekte

Jaarlikse Kerspartytjieprojek

Watertekortprojek

Nelson Mandeladag-projek

Korporatiewe sosiale belegging

Landboukonferensieborgskap

Eksterne beursskemas

Leerlingskappe

Program vir opkomende boere

NATUURLIKE OMGEWING Skaarsheid en kwaliteit van natuurlike hulpbronne

en betroubaarheid van verskaffing.

Inisiatiewe

Nuwe sonkragprojek vir Senwes hoofkantoor

Nuwe LED-beligtingstelsel met bewegings- en dagligsensors

WERKSOMGEWING Talentbestuur, etiek en kultuur

Skaarsheid van talent en die vermoë om talent

te werf en te behou

Inisiatiewe Talentontwikkeling

Program vir gegradueerdes

Leierskapontwikkelingsprogram

Opvolgbestuur

Leerlingskappe

Beursskemas vir werknemers

Gesondheid en veiligheid

Bemagtigende, veilige en gesonde omgewing

Inisiatiewe

SHEQ-opleiding

Vat 5

Opdatering van veiligheidsprosedures in die werksplek

ben

ader

ing

oo

rsig

vers

lae

die

bes

igh

eid

korp

ora

tiew

e b

ehee

rvo

lho

ub

aarh

eid

finan

siël

e st

ate


SOSIALE OMGEWINGOns sosiale omgewingOns is verbind tot die nasionale transformasie- en ontwikke-

lingsdoelwitte van die land en belyn ons inisiatiewe met die

ontwikkelingsprioriteite van die regering. Ons is passievol

daaroor om ’n bydrae te lewer tot die volhoubare ontwikke-

ling van die landelike omgewings, veral in die gebiede waar

die Senwes groep besigheid bedryf.

Korporatiewe sosiale belegging (KSB) raak toenemend meer

stra te gies gefokus en dit maak dus sin vir besighede om hul

korporatiewe sosiale beleggings te belyn met hul kernbe-

sigheidsdoelwitte en doelstellings.

Gedurende die jaar onder oorsig is daar tot ’n groter mate

daarop op gefokus om te verseker dat ons korporatiewe so-

siale belegging (KSB)-inisiatiewe relevant is tot die behoeftes

van ons belanghebbendes.

Toevoeging van waarde deur ons strategiese korporatiewe sosiale beleggingOns KSB-strategie beklemtoon die toekomsgerigte, geïnte-

greerde en strategiese intervensies, gebaseer op ’n deeglik

nagevorste begrip van huidige en verwagte toekomstige

probleme en op die beraming van langtermynoplossings.

Ons gemeenskapsontwikkelingsbeleggings is gerig op on-

derwys, voedselsekuriteit, sport, entrepreneurskap en die

behoeftes van minderbevoorregte kinders. Alle programme

en inisiatiewe word benader deur vennootskappe met rele-

vante rolspelers vanoor die hele spektrum, die regering,

gemeen skapsorganisasies, tersiêre instansies en besigheid.

Ons benadering tot ontwikkeling is gebaseer op die volgen-

de beginsels:

Bevordering van sosiale samehorigheid;

’n Programmatiese benadering tot ontwikkeling - lang-

termynprogramme teenoor korttermynprojekte;

Speel ’n katalitiese en fasiliterende rol;

Maak gebruik van vennootskappe en hulpbronne;

Volg ’n gefokusde benadering - ons poog nie om alles vir

almal te wees nie.

ONS KSB-DOELWITTE

Die inisiëring en ondersteuning van innoverende pro-

gramme en praktiese oplossings vir gemeenskapspro ble-

me en -behoeftes.

Om met gemeenskappe op grondvlak te werk.

Die ondersteuning van lewensvatbare gemeenskapsin-

tervensies wat ’n wyer, breër, volhoubare impak oor die

lang termyn het.

Om die hulpbronne, potensiaal en geleenthede binne

gemeenskappe sodanig aan te wend dat gemeenskappe

eienaarskap en verantwoordelikheid aanvaar vir hul eie

ontwikkeling.

Om geleenthede en ondersteuning aan ons werknemers

te bied wat hulle in staat sal stel om ’n bydrae te lewer

tot die welvaart en ontwikkeling van die gemeenskappe

waarin hulle leef en waar ons besigheid bedryf.

Om deur vennootskappe en op ’n raadplegende wyse

met die gemeenskap, regering, nie-regeringsorganisa sies

en ander besighede saam te werk.

FOKUSAREAS

In samewerking met strategiese vennote fokus ons op

beleggings in die gemeenskap op die volgende gebiede:

Onderwys

Ekonomieseen

ondernemingsontwikkeling

SportVoedsel-veiligheid

Welsyn


VoedselveiligheidSenwes maak deurlopend ’n bydrae tot voedselveilig-

heid in Suid-Afrika deur die verkryging, hantering en

opber ging van meer as 4,6 miljoen ton graan per jaar in

normale jare. Alle graan wat in ons silo's ontvang word,

word onderwerp aan streng kwaliteittoetse ten einde to-

tale voedselveiligheid te verseker.

Al 68 Senwes silo’s betrokke in die hantering, opberging

en verspreiding van graan en oliesade is geregistreer by

die Departement van Landbou as voedselbesigheidsope-

FOKUSAREA INISIATIEWE PRESTASIES BEHAAL

Voedselveiligheid Voedselveiligheidsprogram Al die geouditeerde silo’s het voedsel-

veiligheidsertifisering ontvang.

Ekonomiese en

ondernemingsontwikkeling

Opleiding van opkomende boere Ses opkomende boere het opleiding

ontvang.

Finansiële en tegniese bystand Bystand het R5,0 miljoen beloop.

Landboukonferensieborgskappe Agt nasionale konferensies, tien provin-

siale kongresse en 170 distriks- en

plaaslike verenigings.

Onderwys Eksterne beurse Eksterne beurse is aan ses individue

toegeken.

Leerlingskappe 18 leerders (nie werknemers nie) het

voordeel getrek uit Senwes leerling-

skappe in kleinhandel, graanbestuur en

meganisasie.

Vuselela FET College praktiese

blootstelling

Kollegestudente het praktiese blootstel-

ling ontvang by Senwes hoofkantoor.

Ottosdal rekenaarsentrum Rekenaarsentrum is gevestig by

Ottosdal waaruit vier laerskole en 6 000

leerders voordeel trek.

Welsyn Jaarlikse Kerspartytjieprojek 600 behoeftige kinders van ses verskil-

lende instansies het voordeel getrek.

Watertekortprojek 8 000 liter water is geskenk en versprei.

Nelson Mandeladag-projek 20 voorskoolse kinders het voordeel

getrek uit die program wat hulle

voorsien het van noodsaaklikhede soos

borde, bekers, toiletware, reinigings-

middels en -materiale.

Sport Senwes Spinners Tiende jaar van volhoubare krieket-

ontwikkeling met ’n totaal van 1 274

leerders wat aan krieket blootgestel en

ontwikkel is. 47 onderwysers is opgelei

in krieketadministrasie.

Senwes Skole Sokkertoenooi Die projek het uitgebrei van een distrik

in 2009 tot 'n inter-provinsiale sokker-

toernooi, waaraan agt skole deelneem.

Plattelandse Skole: Atletiekprogram 1 200 kinders het aan die 2015/16

atletiekprogram deelgeneem.

rateurs. Die silo’s voldoen aan die Standaarde met betrekking

tot Voedselveiligheid, Voedselhigiëne en ander toepaslike

Wet gewing.

Volgens dié standaarde moet ’n voedselveiligheidsprogram

ontwikkel word ooreenkomstig die regulasies wat betrekking

het op die Hazard Analysis and Critical Control Point (HACCP)-

stelsel. Alle Grainlink silo’s is geouditeer en gesertifiseer deur

die Perishable Products Export Control Board (PPECB) in terme

van ’n 3-jaar siklus.

ben

ader

ing

oo

rsig

vers

lae

die

bes

igh

eid

korp

ora

tiew

e b

ehee

rvo

lho

ub

aarh

eid

finan

siël

e st

ate


Ekonomiese en ondernemingsontwikkelingOndernemingsontwikkelingsinisiatiewe is gemik op ontwikkelende boerdery-

ondernemings. Ooreenkomstig ons verbintenis tot volhoubare ontwikkeling

en voedselsekuriteit, en ter ondersteuning van grondhervormingsdoelwitte,

belê Senwes in die ontwikkeling van ontluikende produsente met die oog op

die uitbreiding van hul deelname aan hoofstroom voedselproduksie en om te

verseker dat bewerkbare grond produktief bly.

ONS MODEL IN DIE VERBAND BEHELS DIE VOORSIENING VAN DIE VOLGENDE: Landboutegniese ondersteuning (ekonomies en agronomies);

Plaasbestuursopleiding;

Voedselveiligheid;

Verlening van produksiekrediet;

Opberging en hantering; en

Marktoegang.

Ons belê ook daarin om boere op datum te hou met wêreldtendense in voed-

selproduksiepraktyke en die nuutste tegnologie.

’n Bedrag van R5,0 miljoen is gespandeer op kredietverlening en tegniese

ondersteuning aan ontwikkelende landbou, gemik op nuwe toetreders en

ontwikkelende boere.

PLAAS EN LANDELIKE VEILIGHEID Senwes, in vennootskap met OFM, Afgri en NWK, het ’n bedrag van R437 190

ingesamel ter ondersteuning van Agri Securitas se pogings om die nodige sekuri-

teit te verskaf in Suid-Afrikaanse plattelandse gemeenskappe.

JONGBOER TOEKOMSFOKUSDAGDie Senwes Jongboer Toekomsfokusdag is ’n konferensie vir jong boere in

sentraal Suid-Afrika en word in samewerking met die Vrystaat en Noordwes

Jongboerkomitees georganiseer. Dit stel jong boere - die toekoms van Suid-

Afri kaanse landbou - bloot aan kundiges uit verskeie landbouverwante omge-

wings.

Die doel daarvan is om jong mense aan te moedig om landbou as ’n loopbaan

te oorweeg en om hulle te bemagtig om die uitdagings van kommersiële boer-

dery te hanteer en om by nuwe boerderytendense aan te pas. Die formaat van

hierdie jaar se konferensie was soortgelyk aan dié van die Nasie in Gesprek

besprekings, met die fokus op boerderyverwante onderwerpe.

BREËBASIS SWART EKONOMIESE BEMAGTIGINGOns glo dat BBSEB ’n belangrike faktor is in die ekonomiese en sosiale trans-

formasie van Suid-Afrika en derhalwe ook ’n belangrike komponent van ons

besigheid is. Senwes is verbind tot die visie en doelwitte van Breëbasis Swart

Ekonomiese Bemagtigingswetgewing.

BBSEBSTRATEGIE Die formulering van ’n volhoubare BBSEB-struktuur vir Senwes.

Die skep van buigsame bemagtigingstrukture vir verskeie entiteite.

Die versekering van breëbasis-diversiteit.

Die verbetering van interne diversiteit van alle entiteite en die groep as ge-

heel.

Die optimalisering van sosio-ekonomiese en ondernemingsontwikkelings-

belegging.

THOBO TRUSTThobo Trust is gevestig as ’n BBSEB en sosio-

ekonomiese ontwikkelingsvennoot van Senwes,

met die primêre doel om die korporatiewe sosiale

beleggings van die Senwes groep, sy filiale en ge-

samentlike ondernemings te fasiliteer, ten einde

die effektiewe en volhoubare ontwikkeling van

landelike gemeenskappe in die Senwes bedie-

ningsgebied te verseker.

Thobo Trust is ’n onafhanklike trust, gestig in

2014. Die trust dryf die oorkoepelende KSB- en

sosio-ekonomiese ontwikkelingsinisiatiewe van

Senwes, terwyl spesifieke inisiatiewe of projekte

in vennootskap met Senwes se filiale en gesa-

mentlike ondernemings geloods word.

Die kernfokusareas van die trust is onderwys, on-

dernemingsontwikkeling en die welsyn van per-

soneel. Die meerderheid van die trust se begun-

stigdes is voorheen benadeelde Suid-Afrikaners.

Begunstigdes van die trust

Omliggende landbou- en myngemeenskappe

Werknemers en gesinne

Opkomende boerderygemeenskappe

Plaaswerkergemeenskappe

LOODSING VAN THOBO TRUSTDie Thobo Trust is amptelik op Woensdag, 16

September 2015, by Letsopa Primêre Skool ge-

loods. Die Thobo Trust Letsopa Rekenaarsentrum

by die skool, geleë in Ottosdal, is terselfdertyd

geopen. Dit was ’n feestelike geleentheid met

200 leer ders en verteenwoordigers van die vier

primêre skole in die gebied, naamlik Letsopa,

Naledi, Lebogang en Tumisang Primêre Skole in

Ottosdal. Skoolhoofde, die beheerliggaam, ouers

en amptenare van die Onderwysdepartement

was deel van die geleentheid.

Die Trust het twee rekenaarlaboratoriums in Ot-

tosdal en Brandfort, waaruit agt skole en 6 000

leerders voordeel sal trek.

Die Trust het ook begin met die opleiding van

onderwysers in die ontwikkeling van baie jong

kinders in Ventersdorp en Wesselsbron. ’n Totaal

van 37 onderwysers is tans ingeskryf vir vlak 1 en

vlak 4 studies.


Die belyning van Senwes se belang met dié van belang-

hebbendes in die landbougemeenskap.

Die maksimalisering van Senwes se BBSEB-telkaart tot

voordeel van die groep en sy begunstigdes.

Senwes het hul SEB-status gedurende die jaar onder oor-

sig verbeter vanaf ‘n vlak 8 bydraer tot ‘n vlak 6 bydraer.

Die SEB-sertifikaat is beskikbaar op die Senwes webtuiste.

Senwes se BBSEB-pogings oor die afgelope finansiële

jaar was strategies gefokus op vaardigheids ontwikkeling,

voorkeurverkryging, ondernemingsont wikkeling en so-

sio-ekonomiese ontwikkeling, terwyl ons steeds voort-

gaan met ondersoeke en belegging in langtermyn volhou-

bare oplossings vir eienaarskap, bestuursbeheer en gelyke

indiensneming. Hierdie is die laaste telkaart gebaseer op

die ou regulasies. Die volgende telkaart sal gebaseer wees

op die nuwe regu lasies en pogings sal aangewend word

om minstens aan die minimum drempelvereistes van die

belangrikste elemente te voldoen en terselfdertyd die

strategie vir langtermyn volhoubare transformasie na te

streef.

OnderwysEKSTERNE BEURSEOns glo daarin om in die jeug en in onderwys te belê.

Senwes ken dus beurse toe aan verdienstelike studente,

hoofsaaklik in ons bedieningsgebied - die Vrystaat en

Noordwes provinsies. Ons identifiseer studente deur met

universiteite in ons gebied te konsulteer. Vier voorheen

benadeelde studente studeer tans met beurse wat deur

Senwes toegeken is.

Welsyn JAARLIKSE KERSPARTYTJIEPROJEK

Hoe ons ’n verskil in die lewens van ander maak

As groep aanvaar ons ons verantwoordelikheid teenoor

die gemeenskap en maak finansiële en ander toepaslike

bydraes tot organisasies en instansies.

Senwes, as deel van sy korporatiewe sosiale belegging,

het ’n Kerspartytjie gehou vir 600 minder bevoorregte

kinders van kinderhuise en/of spesiale skole in en om die

Matlosana gebied. Senwes werknemers het kersgeskenke

vir hierdie kinders gekoop terwyl Senwes en ander ven-

note die partytjie geborg het. Alhoewel dit ’n Senwes

inisiatief is, het dit gegroei tot 43 belanghebbende partye

wat goedgunstiglik finansiële en ander wyses van onders-

teuning aan die inisiatief verleen.

Die hoofdoel is om met liefde en sorg uit te reik na ges-

tremde of hulpbehoewende kinders en die volgende te-

huise is genooi:

Khaya Tshepo;

Rethabile Kinderhuis;

Manu Dei;

Huis Adonai;

Voetlig;

Janie Schneider Skool;

Daphne Lee.

WATERTEKORTPROJEK

Ons hand te midde van die droogte

Senwes personeel het met Laerskool La Hoff saamgespan

om soveel as moontlik drinkwater binne twee weke in

te samel. Die projek is geloods ter ondersteuning van

die #WaterShortageSA-projek. Senwes het opgetree as

verspreider van die water na dorpe en gebiede in nood.

Meer as 8 000 liter water is na gebiede in nood versprei.

NELSON MANDELADAGPROJEK

“Daar is geen beter bewys van ’n gemeenskap se siel nie as die wyse waarop hy sy kinders behandel.”Nelson Mandela

Op 18 Julie 2015, Nelson Mandeladag, het Senwes en

Hinterland personeel na die Kanana woongebied ver-

trek om ’n klein verskil in die lewens van 20 voorskoolse

kinders by die Lebohang Kleuterskool te maak.

Senwes werknemers het meer as R25 000 in persoonlike

donasies en borgskappe ingesamel om die kinders van

noodsaaklikhede soos borde, bekers, toiletware, skoon-

maakmiddels en -toerusting te voorsien. Die hoof doel van

die dag was egter om herstel- en verfwerk by die skool

te doen. Die verf- en herstelwerk het van die personeel

besig gehou, terwyl ander die kinders vermaak het met

speletjies.

ben

ader

ing

oo

rsig

vers

lae

die

bes

igh

eid

korp

ora

tiew

e b

ehee

rvo

lho

ub

aarh

eid

finan

siël

e st

ate

66

Sport en ontspanningSENWES SPINNERS

Lewensvaardigheidsontwikkeling deur sport en ontspanning

Senwes Spinners, ’n plattelandse krieketontwikkelingsprogram in ven-

nootskap met Noordwes Krieket, het onlangs sy tiende volhoubare

bestaansjaar gevier. Hierdie program, wat in 2006 met agt plaasskole

begin is, vier in die Noordwes en vier in die Vrystaat, het uitgebrei na

tien skole wat aan ’n jaarlikse kriekettoernooi wat oor vyf dae strek,

deelneem. Die program het 130 leerders per jaar uit 19 skole aan

krieket bekendgestel en hulle voorsien van kwaliteit opleiding, afrigting

en toerusting.

Die program sluit nou 47 onderwysers in wat opgelei is as afrigters en

skeidsregters, en wat bemagtig is met die nodige vaardighede om ’n

volhoubare program en vaardigheidsoordrag te verseker. Een van die

onderwysers het ’n vlak 1 Krieket Suid-Afrika afrigtingskursus voltooi.

Uitstaande presteerders is geïdentifiseer en die geleentheid gebied

om ’n uitstekende akademiese en krieketskool by te woon ten einde

hulle in staat te stel om krieket op ’n hoër vlak na te streef. Een so ’n

leerder, Modise Matlaku van Rabana Plaasskool naby Ventersdorp, wat

die Potchefstroom Tegniese Hoërskool bywoon, het Noordwes in die

onder-15 en onder-17 spanne verteenwoordig.

SENWES SKOLE SOKKERTOERNOOIDie Senwes skole sokkerontwikkelingsprogram het in 2009 met agt

primêre skole in Bothaville begin en het sedertdien ontwikkel tot ’n

inter-provinisiale toernooi. Die toernooi het gegroei vanaf die primêre

skoolligas wat in die verskeie munisipale distrikte binne die Noordwes

en Vrystaat provinsies gespeel is, wat Matlosana, Tlokwe, Nala en Mo-

qaka insluit. Die wenners van die ligas, beide seuns en dogters, het hul

distrikte in the Senwes inter-provinsiale toernooi verteenwoordig. Die

spelers van elk van die agt skole is met ’n volledige sokkerstel toegerus.

DIE PLATTELANDSE SKOLE ATLETIEKPROGRAMDie plattelandse skole atletiekprogram behels twaalf plattelandse skole

in die Vrystaat wat in ’n jaarlikse kompetisie meeding. 1 200 leerders is

by die program betrokke.

SENWES PARKDie borgskap vir die naamregte van die Noordwes Krieketstadium in

Potchefstroom is nou in sy agtste jaar. T20 Ram Slams, provinsiale

wedstryde, universiteitsbekers, skoolfunksies en Kersliedere by kerslig

word by die stadium aangebied. Hierdie fasiliteit, wat aan internasio-

nale standaarde voldoen, lok verskeie nasionale en internasionale

spanne as voorkeur afrigtingsfasiliteit.

LANDBOUKONFERENSIEBORGSKAPPE Senwes het agt nasionale konferensies, tien provinsiale kongresse en

170 distriks- en plaaslike boereverenigingskonferensies geborg, wat by-

gewoon is deur verskeie organisasies in die landboubedryf.



Nasionaal Provinsiaal Landboubesighede

Agri SA

Graan SA

Nasionale Meulenaarskamer

Graanhanteringsorganisasie

AMT Landbouvooruitskouingskonferensie

Agri Securitas

African Farmers’ Association of South Africa

Landbouekonomiese Vereniging van Suid-Afrika

Vrystaat Landbou

Agri Noordwes

Agri Noord-Kaap

Vrystaat Landbou-unie Jongboere

Agri Noordwes Jongboere

Rooivleis Produsenteorganisasie (Noordwes en Vrystaat)

Heilbron Koringdag

Betrokkenheid van belanghebbendesDie bou van ’n etiese werksomgewingOns etiese kode hanteer aspekte soos korrupsie, omkope-

ry, konflik van belange en menseregte en rig ons benade-

ring tot die bevordering van ’n etiese kultuur en regverdige

besigheidspraktyke. Ons is verbind tot die bedryf van be-

sigheid op ’n etiese wyse en strewe na die bevordering van

etiese gedrag in ons handelswyses.

Hierdie dokument dui die waardes, riglyne en standaarde

aan wat almal moet toepas in hul hantering van beide in-

terne en eksterne belanghebbendes. Menslike hulpbron-

beleidsdokumente en ’n misdaadvoorkomingsbeleid on der-

steun die etiese kode.

Die Senwes etiese kode is ’n hoëvlak dokument wat ons

toewyding tot die bedryf van besigheid op ’n wettige en

eties aanvaarbare wyse uitspel en is van toepassing op alle

werknemers en direkteure in die groep. Die dokument dek

wisselwerking met al ons werknemers, kontrakteurs, ver-

skaffers en diensverskaffers, sowel as ons filiale en gesa-

mentlike ondernemings. Daar word van alle werknemers en

direkteure verwag om hulle te verbind tot die maatskappy

se waardes en etiese kode.

Opleiding en bewusmakingsinisiatiewe word by Senwes

onderneem. Bewusmaking word op verskillende maniere

bevorder binne ons besigheid en al ons werknemers deur-

loop opleiding met betrekking tot etiek. ’n Etiekkomitee is

in plek, wat bestaan uit etiekbeamptes uit alle afdelings.

Alle gerapporteerde insidente word ondersoek en indien

voldoende inligting verskaf kan word, word toepaslike reg-

stellende aksie geneem.

Die volgende organisasies het borgskappe ontvang:

Die volgende etiese kode rig ons interaksie met al ons belanghebbendes

Ons is ’n verantwoordelike en aanspreeklike korporatiewe burger,

ver bind tot die bestuur van ’n volhoubare besigheid met inagneming

van ons belanghebbendes, die omgewing en die gemeenskap.

Ons behandel al ons belanghebbendes met respek, sensitiwiteit

en waardigheid, onder alle omstandighede.

Ons strewe daarna om te voldoen aan alle toepaslike wetge-

wende en regulatoriese vereistes as ’n minimum standaard.

Ons tree op met integriteit en professionaliteit in al ons besigheids-

aktiwiteite, verwerp alle vorms van oneerlikheid en verdra geen

be drieglike optrede soos diefstal, omkopery, korrupsie, bedrog,

verval sing of wanvoorstelling nie.

Ons ondersteun effektiewe korporatiewe beheerbeginsels, wat

belyn is met nasionale en internasionale riglyne.

Ons vermy en verklaar konflikte van belange.

Ons verseker dat inligting aan al ons belanghebbendes tydig, ak-

kuraat en gebalanseerd is en nie misleidend is nie.

Ons kompeteer op ’n regverdige en eerlike wyse en respekteer die

regte van ons mededingers tot regverdige kompetisie.

Ons eerbiedig wettige ooreenkomste aangegaan deur Senwes.

Ons respekteer menseregte en waardigheid en diskrimineer nie

op die basis van ras, geslag, geloof of seksuele oriëntasie nie.

Ons bedryf ons persoonlike sake op ’n fatsoenlike en verantwoor-

delike wyse, met inagneming van die beskerming van Senwes se

reputasie te alle tye.

Ons sal alle gerapporteerde gevalle van wangedrag ondersoek en

toepaslike aksie neem, ongeag die betrokke persoon.

Interaksie met ons belanghebbendes

ben

ader

ing

oo

rsig

vers

lae

die

bes

igh

eid

korp

ora

tiew

e b

ehee

rvo

lho

ub

aarh

eid

finan

siël

e st

ate


WERKVERSKAFFING BINNE DIE GROEPOns werknemers is sleutelbelanghebbendes van Senwes. Gerig deur ons

etiese kode streef ons daarna om te verseker dat hul menseregte te alle

tye gerespekteer en beskerm word. Dit is ons verantwoordelikheid om te

voldoen aan alle toepaslike werksverwante wetgewing en arbeidswette.

Ons dra by tot die ontwikkeling van ons werknemers deur toepaslike

beleggings te maak wat hul kwalifikasies, vaardighede en bevoegdhede

sal verbeter.

Senwes se strategiese fokus met betrekking tot werknemers is om te verse-

ker dat die maatskappy die beste talent werf, ontwikkel, motiveer en be-

hou.

Ons toegewyde werksmag was en is steeds ons primêre mededingingsvoor-

deel in die lang en suksesvolle 107-jaar geskiedenis van die maatskappy.

Ons het ’n hardwerkende span wat nog altyd ons langtermynvolhoubaar-

heid verseker het en sal voortgaan om ons sukses te verseker.

STRATEGIESE TALENTBESTUURSDRYWER: WERKNEMERWAARDEPROPOSISIEDie oogmerk van ons werknemerwaardeproposisie is om die organisasie in

staat te stel om voornemende talent te werf, aan te stel, huidige werkne-

mers te behou en eienskappe te bevorder wat Senwes die voorkeurwerk-

gewer in die arbeidsmark sal maak en in staat sal stel om sy strategiese

doelwitte te bereik.

Ons waardeproposisie rus op vier belangrike pilare en som die waardebe-

lofte aan werknemers op. Skakeling met ons werknemers draai om hierdie

vier hoekstene.

Uitstekende maatskappy om voor te werk;

Uitdagende werk met groeigeleenthede;

Bemagtigende, veilige en gesonde werksomgewing;

Werknemererkenning en markverwante vergoeding.

1 338 1 306

104 79 18 951

2 997

92

Senwes CertisureHinterland Prodist JDI GrainovationTradevantageGrasland Totaal

TOTALE WERKSMAG SOOS OP 30 APRIL 2016

Senwes 1 338Hinterland 1 306Prodist 104Certisure 92JDI 79Grasland 51Grainovation 18Tradevantage 9Totaal 2 997


TALENTPROFIEL EN DIVERSITEIT

Ons verskaf ’n uitstekende maatskappy om voor te werk

Senwes se doelwit met betrekking tot talentdiversifikasie word gedryf

deur strategiese besigheidsdoelwitte sowel as nasionale transforma-

sievereistes. Die doelwit is om te verseker dat ons ’n kultuur van diver-

siteit en insluiting het, waarin elke individu die krag van ons diversiteit

en doelgerigtheid sal aanvaar en gebruik.

Die strategiese doelwitte is: bevordering van innovasie deur diversiteit

van denke, die vergroting van die talentpoel, die ontwikkeling van ’n

mededingende talentvoordeel, nakoming van wetlike en regulatoriese

vereistes en die ondersteuning van nasionale transformasie- en volhou-

baarheidsvereistes.

Die Senwes talentdiversifikasiestrategie fokus op vier hoofelemente,

naamlik die werwing van diverse talent, die aanstelling en ontwikke-

ling daarvan, die skep van ’n inklusiewe kultuur en die behoud van

diverse talent.

Werf Ontwikkel Behou diversiteits-vriendelike kultuur

Stel aan

INKLUSIEWE OMGEWING

WERKSMAGDIVERSITEIT: GELYKE INDIENSNEMING

WERKSVLAKKE PER RAS

OUDERDOMSVERSPREIDING OOR VERSKEIE VLAKKE VAN DIE ORGANISASIE

Uitvoerende bestuur

33%

67%

Swart Wit

0%

100%

7%

93%

12%

88%

51% 49%

98%

2%

Senior bestuur

Middelbestuur Juniorbestuur

Geskooldewerknemers

Ongeskoolde werknemers

67%

33%

57%

43%

41%

56%

3%

28%

61%

11%

22%

47%

31%

21%

63%

16%

Onder 30 jaar 30 – 49 jaar 50 jaar en ouer

ben

ader

ing

oo

rsig

vers

lae

die

bes

igh

eid

korp

ora

tiew

e b

ehee

rvo

lho

ub

aarh

eid

finan

siël

e st

ate

Uitvoerende bestuur

Senior bestuur

Middelbestuur Juniorbestuur

Geskooldewerknemers

Ongeskoolde werknemers


TALENTONTWIKKELING

Ons bied uitdagende betrekkings met groeigeleenthede

Alhoewel ons suksesvol was met die aanstelling en ontwikkeling van

talent, is die retensie van talent ’n uitdaging. In dié verband is ’n aan-

tal inisiatiewe geloods om deurlopende betrokkenheid van werkne-

mers te verbeter. Dit sluit onder andere in die gereelde evaluering van

personeelbetrokkenheid en voorneme om in diens te bly, persoonlike

ontwikkelingsplanne, die verskaffing van geleenthede vir vertikale,

late rale en diagonale skuiwe in die organisasie, deurlopende vergely-

kings met betrekking tot vergoe ding, werknemererkenning regdeur

die jaar sowel as mentorskappe en opleiding.

SENWES PROGRAM VIR GEGRADUEERDES

Die program vir gegradueerdes is in 2010 bekendgestel en is een van

die mees betroubare en effektiewe werwingstrategieë in Senwes. Ge-

gradueerdes wat hul tersiêre studies voltooi het word gewerf, opgelei

en aangestel op ’n jaarlikse basis. Die graduandi volg ’n gestruktu-

reerde ontwikkelingsprogram wat formele leierskapopleiding en prak-

tiese ondervinding insluit ten einde hulle vir die besigheidswêreld voor

te berei.

Oor die afgelope ses jaar het 74 gegradueerdes (65% BBSEB) aan hier-

die ontwikkelingsprogram deelgeneem. 94% van die gegradueerdes

het die program suksesvol voltooi en slegs 7% is nie in die maatskappy

opgeneem na voltooiing van die program nie. Die retensieprobleem

ontstaan eers wanneer die gegradueerdes (nou jong werknemers) per-

manent in die maatskappy aangestel word.

Program vir gegradueerdes 2010 - 2016 Totaal %

Aantal gegradueerdes 74 100%

Aantal swart 48 65%

Aantal wit 26 35%

SENWES AKADEMIE

Die doelwit van die program vir gegradueerdes is om ’n leierskapspoel

te vestig vir die toekomstige talentbehoeftes van die maatskappy. Ten

minste 90% van die gegradueerdes wat die program voltooi het, is in

die organisasie opgeneem. Die grootste uitdaging in die program is die

retensie van hierdie jong, uiters mobiele gegradueerdes.

TOTALE AANTAL GEGRADUEERDES AANGESTEL VANAF 2010 – 2016

65%

SWART

WIT

35%

Versnelde leierskap

(gegradueerdes)

15 16

1014

Programmebygewoon

(besigheidskole)

18

26 24

2

35

44

1619

Leerlingskappe

5 37

Vakleerlingskappe

9

Leierskap- ontwikkelings-

programme

9

Uitvoerendebestuurs-

ontwikkeling

2012 2013 2014 2015

As ’n geakkrediteerde opleidingsverskaffer, bied Senwes werksplek-

kwa lifikasies in samewerking met eksterne opleidingsverskaffers. Ty-

dens die afgelope gradeplegtigheid het leerders erkenning ontvang

van die Senwes Akademie vir die suksesvolle voltooiing van verskeie

opleidingsintervensies in die volgende kategorieë:

Leerlingskappe en vakleerlingskappe

Versnelde ontwikkelingsprogram (gegradueerdes)

Bestuursontwikkelingsprogramme (besigheidskole)

Leierskapontwikkelingsprogramme (in-huis)

Oorsig oor talentontwikkelingstatistiek – Senwes

Talentontwikkelings-indikator 2015/16 2014/15 Beweging

Aantal opleidingsman-dae 6 959 8 637 (19,4%)

Totale opleidingskoste (R’m) 7,4 7,1 4,2%

% van opleiding belê in swart individue 39,9 39,3 0,6%

Gemiddelde aantal opleidingsdae per werknemer 5,5 6,6 (16,7%)

Opleidingskoste as % van salariskoste 2,2 2,4 (0,2%)

Nota: Alhoewel die totale vaardigheidsontwikkelingsbelegging met 5% verhoog het vir die jaar onder oorsig, het totale opleidingsman-dae per werknemer ver-laag teenoor die vorige jaar weens wysigings in die vaardigheidskategorieë en die tydsduur van kursusse oor die afgelope jaar.

Die verskaffing van groei en ontwikkelingsgeleenthedeDie groep bly verbind daartoe om hulpbronne aan te wend vir die

opleiding en vaardigheidsontwikkeling van werknemers, met spesifieke

fokus op versnelde ontwikkeling van kandidate uit histories benadeel-

de groepe.

DIE SENWES AKADEMIE

Die Senwes Akademie is in 2008 gestig en het oorsig oor die be-

planning en verskaffing van opleiding en ontwikkeling regdeur die

groep, die handhawing van ondersteuningstelsels en die bestuur van

alle opleidingsprojekte. ’n Verskeidenheid opleidingsintervensies word

gebied wat die volle spektrum vanaf kort kursusse, vaardigheidspro-

gramme en leerlingskappe tot werksplekkwalifikasies en kwalifikasies

wat deur tersiêre instansies gebied word, dek.

Die volgende grafiek reflekteer die aantal leerders wat in die onder-

skeie kategorieë kwalifikasies ontvang het in die laaste vier jaar:


VERSPREIDING VAN OPLEIDINGSKOSTE PER BAND

OPLEIDINGSBYWONING PER OUDERDOMSKATEGORIE

LEERLINGSKAP- EN VAKLEERLINGSKAPPROGRAMME

Leerlingskappe bly ’n hoëvlak vaardigheidsontwikkelingsprioriteit

in Senwes. Leerlingskappe vir leerders wat werk sowel as leerders

wat werkloos is, is suksesvol in Senwes geïmplementeer oor die

afgelope agt jaar. Die huidige fokus op leerlingskappe vir werklose

(Afd 18.2) leerders is om werksplekkwalifikasies te bied aan leer-

ders uit plattelandse gebiede, met die moontlikheid van perma-

nente aanstellings na voltooiing van die opleiding.

’n Totaal van 20 leerders het leerlingskapprogramme in die graan-

hanteringsbedryf oor die afgelope finansiële jaar voltooi en ’n Na-

sionale Sertifikaat in Graanhanteringsprosesse (NQF 2) ontvang.

Gedurende hierdie periode het minstens 12 vakleerlinge vaktoetse

voltooi en as landboutoerustingstegnici gekwalifiseer.

BEURSSKEMA VIR WERKNEMERS

Senwes se studiebeursskema stel voornemende leerders in staat

om in te skryf vir akademiese studie op die basis van ’n studiebeurs,

op voorwaarde dat dit belyn is met die besigheid van Senwes en

dat dit gebied word deur ’n geakkrediteerde instansie met ’n goeie

reputasie. Gedurende die afgelope finansiële jaar is ’n bedrag van

R831 900 goedgekeur vir die studies van 60 werknemers.

VERSPREIDING VAN VAARDIGHEIDS-ONTWIKKELING OOR VLAKKE EN GROEPEDie volgende twee diagramme reflekteer die verspreiding van

vaardigheidsontwikkelingshulpbronne oor verskeie vlakke en ou-

derdomsgroepe in die organisasie vir die jaar onder oorsig:

OPVOLGBESTUUR

Die doelwit van opvolgbestuur in Senwes is om te verseker dat

daar voldoende talent is om dekking te bied vir kritiese betrek-

kings, om kontinuïteit te verseker deur in staat te wees om mense

in kritiese betrekkings te vervang en om leiers vir toekomstige

betrekkings te ontwikkel ooreenkomstig ons leierskapontwikke-

lingsmodel.

Talentforums is per afdeling gevestig en die risiko van persone in

kritiese betrekkings wat die maatskappy kan verlaat is geïdentifi-

seer. Persoonlike ontwikkelingsplanne is gestruktureer vir werkne-

mers wat as opvolgers geïdentifiseer is ten einde die ontwikkeling

van vaardighede, kennis en vermoëns te verseker en om hulle voor

te berei vir bevordering na meer uitdagende betrekkings in die

maatskappy. Dit help om werknemers gemotiveerd en betrokke te

hou wanneer hulle hul loopbaanplan kan sien en persoonlike groei

en ontwikkeling in die maatskappy kan ervaar.

LEIERSKAPONTWIKKELING

Ons leerlingskapmodel ondersteun ’n multi-dissiplinêre benade-

ring tot leierskapontwikkeling oor verskeie vlakke, wat wissel van

versnelde leierskapontwikkeling op die vlak van toesighouers en

gegradueerdes tot uitvoerende bestuursontwikkeling. Ons spreek

leierskap- en bestuurs ontwikkelingsbehoeftes in samewerking met

vooraanstaan de besigheidskole en privaat opleidingsverskaffers

aan, wat wissel van toesighouersvlak tot taktiese en strategiese vlak.

7%

ABAND

BBAND

CBAND

DBAND

EBAND

41% 36% 13% 3%

48% 44% 8%

< 35 JAAR 35 55 JAAR

> 55 JAAR

ben

ader

ing

oo

rsig

vers

lae

die

bes

igh

eid

korp

ora

tiew

e b

ehee

rvo

lho

ub

aarh

eid

finan

siël

e st

ate


LEIERSKAPONTWIKKELINGSBEVOEGDHEIDSMODEL

Aanpassing by verandering Ontwerp die toekoms

Hanteer verandering op 'n geloofwaardige, posi-

tiewe en kragtige wyse, wees ondersteunend

ten opsigte van verskillende situasies en respek-

teer diverse groepe mense.

Fokus op die ontwikkeling van idees en ondersoek verskeie

moontlikhede. Analiseer en los probleme op op maniere wat

’n langtermynimpak het.

Aanvaar verandering

Spanwerk

Toon begrip vir mense

Hanteer individue na waarde

Wees kalm

Rig ’n uitnodiging vir terugvoering

Ontwikkel strategieë

Verskaf insigte

Genereer idees

Ondersoek moontlikhede

Interpreteer data

Verkry resultate Beïnvloed ander

Ontsluit waarde en verkry uitstaande resultate

deur energieke aksie, dissipline, integriteit en

goed beplande, tydige uitvoering.

Neem mense op ’n reis deur kommunikasie en vennoot-

skappe met ander, die bou van verhoudings, toon leierskap

en ontwikkel mense.

Neem aksie

Gryp geleenthede aan

Handhaaf standaarde

Jaag doelwitte na

Bestuur take

Behaal tydsgrense

Bemagtig individue

Neem besluite

Daag idees

Interaksie met mense

Lei mense

PRESTASIEBESTUUR

Die prestasieontwikkelingstelsel bly steeds instrumen-

teel in die skep en bevordering van ’n sterk prestasiekul-

tuur. Dit is ook behulpsaam met die identifisering van

goeie presteerders en die implementering van ontwik-

kelingsinisiatiewe waar nodig. Ons hersien die stelsel

op ’n deurlopende basis om te verseker dat dit effek-

tiewe prestasiedoelwitstelling, monitering en evaluering

fasiliteer en dat individuele en organisasieprestasie met

groep strategiese doelwitte belyn.

Bemagtigende, veilige en gesonde werksomgewingMENSEREGTE EN ARBEIDSTANDAARDE

Ons benadering tot die bestuur van arbeidsbetrekkingeSenwes is verbind tot goeie werknemerverhoudings

en skep ’n omgewing wat bevorderlik is vir vryheid van

assosiasie in die werksplek en wat verseker dat geen

onregverdige diskriminasie plaasvind nie. Die primêre

doelwit van arbeidsbetrekkinge is om ’n proaktiewe be-

nadering te hê tot sake en die tydige identifisering van

potensiële risiko’s. Senwes het redelike goeie arbeids-

betrekkinge ondervind in ’n moeilike arbeidsomgewing

weens hierdie benadering. Senwes is ’n lid van die Be-

dingingsraad vir die Graanbedryf en speel ’n invloedryke

rol op dié raad.

’n Duidelik gedefinieerde indiensnemingsbeleid en dis-

siplinêre kode is elektronies beskikbaar vir alle werkne-

mers ten einde te verseker dat werknemers bewus is van

die reëls van die maatskappy.

VERBOD OP GEDWONGE ARBEID

Die maatskappy is nie betrokke in enige vorm van ge-

dwonge arbeid of kinderarbeid nie. Senwes maak nie

gebruik van arbeidsmakelaars vir die verskaffing van ar-

beid nie. Alle persone wat binne die maatskappy werk

is werknemers van die maatskappy.

ORGANISASIEKONVENSIES (ILO-KONVENSIES)

Senwes ondersteun en voldoen aan die beginsels van

die ILO-konvensies met betrekking tot regte by die

werksplek en menswaardige werk. Ons strewe daarna

om die fundamentele menseregte van ons werknemers

in die werksplek te beskerm.

TRADISIONELE REGTE

Senwes het ’n konsekwente en eenvorminge diens-

beleid wat van toepassing is op alle werknemers. Die

beleid beskerm die regte van personeel en voldoen as


’n minimum aan arbeidswetgewing. In sommige gevalle

oorskry ons die vereistes van die wetgewing wat die regte

van werknemers beheer. Enige spesiale afwykings van

hierdie beleid word op ’n gesentraliseerde basis op be-

dingingsraadvlak onderhandel. Spesiale behoeftes van

werknemers word binne hierdie raamwerk oorweeg in-

dien daar so ’n behoefte sou wees.

VRYHEID VAN ASSOSIASIE

Senwes erken die werknemer se reg tot vryheid van as-

sosiasie en kollektiewe bedinging. Senwes is ’n lid van

die Bedingingsraad vir die Graanbedryf en erken twee

vakbonde, naamlik Solidariteit en FAWU. ’n Totaal van

25% van werknemers behoort aan vakbonde.

ONS STRATEGIESE BENADERING TOT GESONDHEID EN VEILIGHEID

Ons strewe daarna om ’n veilige en gesonde omgewing

vir ons werknemers daar te stel. Ons doelwit is om alle

wetgewing, regulasies en reëls wat beroepsgesondheid

en -veiligheid reël, na te kom. Ons is bewus van die

feit dat, ten einde produktief te wees, werknemers in

’n omgewing moet werk wat veilig, gesond en onder-

steunend is. Werknemers lewer beter diens en is meer

produktief wanneer hulle vry is om hulself te wees,

wanneer hulle deel kan wees van ’n span en wanneer

hulle gewaardeer en gerespekteer word.

Senwes strewe daarna om so ’n werksplek en kultuur te

skep wat hierdie eienskappe bevorder.

Indikatore 2015/2016 2014/2015 Afwyking

Afdeling 24- ongeskiktheidsbeserings

3 15 (80,0%)

Ongeskiktheidsbeserings 31 34 (8,8%)

Verlore man-dae weens beserings

211 851 (75,2%)

Ongeskiktheidsbeserings-frekwensie

1,8 2,9 (37,2%)

*Aksies is geloods om die aantal ongeskiktheidsbeserings in die maatskappy te verlaag.

Bemagtigende beleids-omgewing

Effektiewe strukture

Onderwys en opleiding

Bemagtiging van werk ne mers om eie oordeel te fel

Toepassing van reëls en regulasies

Die gesondheid- en veiligheidstrate-

gie rus op vyf pilare, naamlik:

ben

ader

ing

oo

rsig

vers

lae

die

bes

igh

eid

korp

ora

tiew

e b

ehee

rvo

lho

ub

aarh

eid

finan

siël

e st

ate

74

IMPAK OP DIE NATUUR EN SY OMGEWINGSKAARSHEID, KWALITEIT EN BETROUBARE VERSKAFFING VAN NATUURLIKE HULPBRONNE

Die toenemende skaarsheid en kwaliteit van natuurlike

hulpbronne bly ’n uitdaging in Suid-Afrika en regoor die

wêreld; dit reflekteer ’n verlaging in die ekonomiese wel-

stand van mense weens die verlaagde kwaliteit, beskikbaar-

heid en produktiwiteit van natuurlike hulpbronne.

Die bestuur van grond en natuurlike hulpbronne sal een van

die mees kritiese uitdagings vir volhoubare voedselproduk-

sie bly. Aan die een kant is daar skaarsheid wat deur ’n vraag

na hulpbronne gedryf word, in terme waarvan die vraag na

spesifieke hulpbronne nie deur die bestaande aanbod ge-

dek kan word nie. Aan die ander kant is daar skaarsheid wat

deur aanbod gedryf word, as gevolg van natuurlike variasie

en klimaatsverandering of onvermoë van die infrastruktuur

of diensleweringsmeganismes om aan die vraag te voldoen.

OMGEWINGSTRATEGIE

Die Senwes omgewingsbestuurstrategie is gebaseer op die

volgende fokusareas:

UITDAGINGS VAN ENERGIEVERSKAFFING

Suid-Afrika ervaar ernstige energieprobleme wat ekono-

miese groei belemmer. Die onvermoë van Eskom om in die

vraag na elektrisiteit te voldoen weens swak infrastruktuur,

swak onderhoud en vertragings in die voltooiing en inbe-

dryfstelling van nuwe kragaanlegte, het ’n nadelige effek op

besigheidsaktiwiteite en beleggervertroue.

Ons het inisiatiewe geloods om die effektiwiteit van kragver-

bruik te verbeter en om die effek van kragonderbrekings op

ons besigheid en produktiwiteit te verminder.

STRATEGIESE INISIATIEWE

Senwes het die belangrikheid van hernubare energiebronne

en die verbetering van energiedoeltreffendheid besef. Die

doelwit is dus om ondersteuning te verleen vir die ontwik-

keling van stelsels en prosesse om energiedoeltreffendheid

te verbeter.

Die volgende aksies is tot dusver geïmplementeer om ener-

gie- en waterverbruik by Senwes hoofkantoor te verbeter

en te verlaag:

Verbeterde boubestuurstelsel;

Die vervanging van ou lugverkoelingstelsels;

Verhoogde bewusmaking van energie-aspekte onder

personeel en meer effektiewe energieverbruik;

Veilige wegdoening van buisligte;

Nuwe elektroniese meter by hoofkantoor om munisipale

lesings te neem;

Energie- effektiwiteit

Water- effektiwiteit

Afval- vermindering

Hulpbron- alternatiewe

Nuwe noodwatervoorsiening vanuit twee bestaan de

boorgate wat aan die daaglikse waterbehoeftes by die

hoofkantoorgebou vol doen;

Vier nuwe hysbakke om energiekoste te verminder.

Senwes het ook die volgende energiebesparende

en alternatiewe energieprojekte goedgekeur en

is in die proses om dit te implementeer.

ENERGIEDOELTREFFENDHEIDProgramme is in plek gestel om die verbruik van

elektrisiteit in ons besigheidsaktiwitei te te vermin-

der en om ’n kultuur van doeltreffendheid te be-

vorder. Die inisiatiewe wat reeds geïmplementeer is

by hoofkantoor het tot die verlaging in die verbruik

van elektrisiteit gelei soos aangedui in die volgende

grafiek.

NUWE SON PV-STELSEL VIR SENWES HOOFKANTOOR (753 KWP)

Son-energie word gedefinieer as energie wat deur sonlig

gegenereer word en die grootste voordeel van die gebruik

van son-energie is dat dit hernubaar is. Dit is derhalwe vol-

houbaar en raak nooit op nie. Son PV-stelselenergie benodig

minder onderhoud as tradisionele kragopwekkers. Die ener-

gie word gegenereer deur natuurlike en beskikbare hulp-

bronne, wat dus bedryfskoste verlaag. Selfs meer belangrik

is die feit dat son-energie min of geen afvalprodukte soos

koolsuurgas of ander chemiese middels genereer, wat bete-

ken dat die impak op die omgewing minimaal is.

Die implementering van ’n son PV-stelsel by hoofkantoor sal die volgende voordele hê:

Maksimaliseer effektiewe hernubare opwekking van ener gie en minimaliseer buitensporige energie op wek-king;

Finansieel lewensvatbare belegging;

Elektrisiteit gedurende toepassing van beurtkrag;

Elektrisiteit gedurende periodes waartydens geen krag beskikbaar is nie;

Befonds deur PV-besparing;

Laer energiekoste vir die toekoms;

Maksimale belastingvoordele;

Voldoen aan gesondheids- en veiligheidsvereistes ge du-rende toepassing van beurtkrag (lugreëling en vars lug).

HOOFKANTOOR ELEKTRISITEITSVERBRUIK

2013/14 2014/15 2015/16

3 563 835 kWh3 358 844 kWh

2 983 401 kWh


75

Die totale geprojekteerde son PV-generering van 1 480 000

kWp per jaar sal 43% van totale verbruik verteenwoordig.

Dit sal ’n energiekostebesparing van R2,2 miljoen per jaar

tot gevolg hê.

Die volgende projekte is deur bestuur goed-

gekeur om energie te verbeter en te bespaar.

Nuwe LED-tegnologie beligting met bestuurstel-

sel vir Senwes hoofkantoor;

Ligte is vervang deur LED-ligte en stroombuise;

Bewegingsensors en maksimale gebruik van dag-

lig;

Alle bedrading, buise en skakelaars vir alle ligte

sal vervang word;

Die nuwe installasie sal ’n lewensverwagting van

minstens 20 - 30 jaar hê;

Die nuwe stelsel se onderhoudskoste sal baie laag

wees vir baie jare lank;

Die volledige installasie sal aan SANS-vereistes

voldoen;

Die volledige installasie sal baie meer effektief

wees;

Die langtermyn finansiële voordele vir Senwes sal

beduidend wees. Die LED-beligtingstelsel sal ’n

potensiële energiebesparing van 45% per jaar tot

gevolg hê (R1,2 miljoen word geprojekteer).

KLIMAATSVERANDERING: DROOGTE

Die droogte het ’n geweldige impak op die kontantvloei-

situasie in sekere distrikte gehad. Dit sal ’n uiters negatiewe

invloed op die besteebare inkomste van huishoudings hê.

Werksverliese sal onafwendbaar wees en verskaffers in die

landbouketting sal ook negatief geaffekteer word. Van die

verskaffers kan selfs uit die geaffekteerde gebiede onttrek.

Die ontvolking van landelike gebiede is ook ’n sterk moont-

likheid. Dit sal ’n effek op die volhoubaarheid van land-

boubesighede in plattelandse gebiede hê. Die droogte kan

ook tot insolvensies en laer aanplantings in sekere distrikte

lei, wat tot gevolg sal hê dat kleiner besighede hul deure

sluit. Dit kan ook die sosiale samehorigheid en stabiliteit van

plattelandse gemeenskappe affekteer.

WATERTEKORTESuid-Afrika is ’n waterskaars land. Die vraag na water oor-

skry die natuurlike beskikbaarheid van water in die meeste

gebiede in ons land. Inaggenome hierdie situasie, bly water

steeds die belangrikste natuurlike hulpbron in die verseke-

ring van voedselsekuriteit. Lewendehawe en oeste benodig

water om te oorleef en te groei. Landbou benodig groot

hoeveelhede water vir besproeiing en verskeie produksie-

prosesse.

As landbouorganisasie het ons effektiewe waterverbruiks-

praktyke geïmplementeer wat ons in staat stel om reënwater

en ondergrondse water op te vang, op te berg, te gebruik

en te herwin vir gebruike anders as vir drinkwater, wat ons

in staat sal stel om munisipale waterverbruik te verminder.

Ons het ook meganismes in plek om die kontinuïteit van

watervoorsiening tydens korttermynonderbrekings van wa-

tervoorsiening as gevolg van swak munisipale waterinfra-

struktuur te verseker. Gedurende die jaar onder oorsig het

ons ’n watertekortprojek geloods, tot voordeel van gebiede

wat spesifiek deur die droogte geaffekteer is.

WATEREFFEKTIWITEITDie herwinning van reënwater en ondergrondse water is

gerig op besproeiingsdoeleindes by hoofkantoor.

GROEP ELEKTRISITEITSVERBRUIK

15 866 275 kWh

18 884 650 kWh 18 954 880 kWh

HOOFKANTOOR WATERVERBRUIK

2013/14 2014/15 2015/16

7 405 KL6 013 KL 5 522 KL

Senwes hoofkantoor en Grainlink silos, Hinterland uitgesluit.

2014/15 2015/162013/14


ben

ader

ing

oo

rsig

vers

lae

die

bes

igh

eid

korp

ora

tiew

e b

ehee

rvo

lho

ub

aarh

eid

finan

siël

e st

ate

76

AFVALVERMINDERING’n Afvalverminderingsprogram is in plek by Senwes hoofkan-

toor, wat hoofsaaklik gefokus is op papierverbruik en om

mense aan te moedig om tegnologie in plaas van gedrukte

dokumente te gebruik.

KOOLSTOFVOETSPOOR

Ons is bewus daarvan dat ons besigheid geaffekteer kan

word deur die effek van aardverwarming en die verkleining

van ons koolstofvoetspoor sal ’n prioriteit bly. Ons is verbind

tot die herbenutting van soveel as moontlik afvalstowwe en

om die gebruik van papier, water en elektrisiteit te verminder.

Senwes besparings ten opsigte van papierverbruik

Bladsye 842 080

Hout 7 196 kg (3,2 bome)

Tyd 105 dae

CO2 5 247 kg

Randwaarde R1 423 764

*Syfers is kumulatief berekende skattings

DIE MARKPLEKINNOVASIE EN GEÏNTEGREERDE OPLOSSINGS

Senwes is ’n klantgefokusde maatskappy en ons poog om

innoverende en geïntegreerde oplossings te vind vir ons

klante se probleme. Gedurende die jaar onder oorsig was

al die fokus op ’n klantgesentreerde strategie. Ons het vir

dié doel 'n afdeling gevestig wat gefokus is op innovasie en

geïntegreerde oplossings.

Senwes as groep het ’n klantsentriese benadering aanvaar,

met die volgende doelstellings:

Die afbreek van organisatoriese silo’s en die belyning van

struktuur en prosesse ten einde ’n klantsentriese kultuur

te bevorder;

Fokus op klantbehoeftes: “Wat wil die klant hê?”;

Lewering van ’n konsekwente hoë kwaliteit klant onder-

vinding; en

Optimalisering van oorvleuelende verkoopsgeleenthede

tussen afdelings en filiale - bv. deur klante wat slegs met

een eenheid besigheid doen, te oorreed om besigheid

met twee en meer besigheidseenhede te doen.

Die medium- tot langtermyndoelwit is om betekenisvolle

inkomste te genereer uit nuwe besighede wat deur inno-

vasie begin is en om ’n sterker kultuur van innovasie regoor

alle besigheidseenhede te vestig.

Figuur 1 – Innoveringsproses binne Senwes groep

Betrek Ontwikkel Evalueer Uitvoering

Kommunikeer/Oproep tot optrede Denkrigting

Evaluering/ aanvanklike ontwikkeling

Kommersialiseer

Fase

Aks

ies

Kommunikeer innovasie-proses

Betrek bestuur

Trek matriks op van groepwye innovasiespan

Vestig innovasiespan

Ontwikkel en kommuni-keer terugvoeringslyne

Evalueer nuwe tegnologie

Identifiseer klantebehoef-tes (sleutelrekening-bestuurders, ens)

Ontwikkel ideeplatform/ terugvoering

Interaktiewe sessies in skakelingsgebied (brug)

Evalueer konsepte

Toets konsepte met teikengroep

Bepaal markpotensiaal

Bepaal tegniese uitvoerbaarheid

Wys span aan

Ontwikkel toetsproduk/ diens

Formuleringstoetsing

Goedkeurings-/ afkeuringsevaluering

Ontwikkel besigheids-/beleggingsplan volgens Senwes se standaarde



INNOVASIE BY SENWESDie Senwes groep sal op verskeie soorte innovasie fokus,

naamlik:

Effektiwiteitsgebaseerde innovasie – hierdie tipe inno-

vasie fokus op die vereenvoudiging van prosesse en

kostevermindering.

Prestasieverbetering – hierdie tipe innovasie fokus op die

verbetering van huidige prosesse.

Markskeppingsinnovasie – hierdie tipe innovasie fokus op

nuwe besigheidsmodelle en teiken nuweklantsegmente

as voorbeeld.

GEÏNTEGREERDE KLANTEFOKUSOPLOSSING

Een van die huidige projekte binne die innovasieportefeulje

is ’n geïntegreerde klantefokusprojek. Die doelwit is om die

totale ondervinding van en diens aan die klant te verbeter.

Die projek sal op die volgende fokus:

Klante Verskaffers en vennote Werknemers Leiers

Verbeter ondervinding van klant

Verbeter bemarkings- en verkoopseffektiwiteit

Ontwikkel multi-kanaal-strategie

Verbeter transaksiespoed

Verlaag koste

Optimaliseer digitale verskaffersketting

Verbeter bestuur van verskafferverhoudings

Optimaliseer verkope en bedryfsbeplanning

Bestuur verandering in organisasies

Ontwikkel digitale vaardigheidsvermoëns

Bestuur werwing en retensie van talent

Evalueer mark en mededinging

Ontwikkel en belyn bedryfsmodel en organisatoriese struk-tuur

TEGNOLOGIESE ONTWIKKELING

Dit is Senwes IT se visie om die huidige en toekomstige

groepstruktuur te ondersteun ten einde te verseker dat die

tegnologie wat gebruik word, belyn is met huidige en toe-

komstige strate giese vereistes.

Die fokus binne IT is dus om te verseker dat die toepaslike

prosesse en strukture in plek is om die huidige besigheids-

waarde te beskerm en om te verseker dat bedryfsaktiwiteite

nuwe besigheidswaarde sal skep. Die strategiese fokus is die

volgende:

Meting van die effektiwiteit van huidige kritiese dienste,

ten einde konsekwente dienslewering teen aanvaarbare

norme te verseker en om huidige besigheidswaarde binne

die groep, wat reeds deur middel van die gebruik van in-

ligtingstegnologie verkry is, te beskerm.

Belyning van IT-aktiwiteite met besigheidsprioriteite.

Verseker koste-effektiewe IT-aktiwiteite deur die vesti-

ging van ’n buigsame IT-platform en -dienste.

Verseker effektiewe verskaffing van besigheidsoplos-

sings van waarde.

Dryf strategie-innovasie deur tegniese innovasie.

Handhaaf IT-bestuur en verslagdoening.

Senwes IT het ’n toenemende impak op die besigheids-

prestasie, kompeterende voordeel en risikobestuur. Dit is ook

belangrik dat IT Senwes as 'n maatskappy moet bemagtig

vir samesmeltings, verkrygings en vennootskappe met ander

maatskappye. Dit is dus van die uiterste belang dat Senwes

IT koste-effektiewe en volhoubare IT-dienste kan lewer en be-

sigheidsoplossings kan verskaf.

ben

ader

ing

oo

rsig

vers

lae

die

bes

igh

eid

korp

ora

tiew

e b

ehee

rvo

lho

ub

aarh

eid

finan

siël

e st

ate


DROOGTERAMPFONDS

Die Droogterampfonds is deur Senwes en Agri SA geïnisieer en die

bestuur daarvan is later in totaliteit aan Agri SA oorhandig. Die doel

van die fonds is om produsente by te staan tydens die huidige knellen-

de droogte en moeilike tye. Ongeveer R14 miljoen is ingesamel en

groot hoeveelhede veevoer en die vervoer daarvan is deur verskeie

individue en instansies geskenk om die sukkelende produsente by te

staan. Senwes het R1 miljoen geskenk, terwyl Hinterland ’n verskil ge-

maak het deur hulp te verleen aan droogtegeteisterde produsente in

die vorm van gesubsidieerde produkte tot die waarde van R4 miljoen.

Een van die doelwitte van die fonds is om te help om die lot van boere

te verlig en die landbousektor te ondersteun in die handhawing van

voedselsekuriteit. Die impak van die fonds word in die volgende tabel

aangedui:

Droogteverligtingstatistiek

Veevoer/water/mieliemeel Waarde

Voertuie gebruik om voer, kos en water te vervoer 532Aantal voerbale 39 729Aantal voerpille 26 580Water (ℓ) 200 000Aantal mieliemeel- en voedselpakkies (ton) 236Aantal tenks geskenk 20

*www.droughtaidfund.co.za

Befondsing van R14 miljoen is ontvang en versprei na verskillende

provinsies. Ongeveer 150 dorpe regdeur Suid-Afrika het bystand ont-

vang. Plaaswerkers en lede van die gemeenskap het bystand ontvang

in die vorm van water en voedselpakkies. Die fonds het bystand verleen

aan 1 566 opkomende boere en 105 999 kommersiële boere.

Alle besorgde individue en organisasies kan donasies tot die Droogte-

rampfonds maak. Die fondse sal dan versprei word onder behoeftige

boere via die relevante Agri SA-geaffilieerde organisasies in die betrok-

ke gebiede.

NASIE IN GESPREK

Nasie in Gesprek is ’n platform wat vier jaar gelede deur Senwes

geïnisieer is vir belanghebbendes in die landboubedryf waar hulle

konstruktief gesprek kan voer oor aspekte wat 'n impak op die land-

bousektor het. Hierdie inisiatief word ondersteun deur rolspelers in die

bedryf, insluitend primêre produsente, regering, finansiële instansies,

landboubesighede, vakbonde en die media.

Die vierde jaar van Nasie in Gresprek (2016) het by Nampo Park

plaasgevind en as stem vir alle landboubelanghebbendes gedien. Die

projek was ’n reuse sukses en denkleiers vanuit verskeie affiliasies,

politieke agtergronde en die besigheidsektor het gesprek gevoer oor

landbousake van nasionale belang en na oplossings en konstruktiewe

benaderings gesoek om die toekomstige lewensvatbaarheid van die

landboubedryf in Suid-Afrika te verseker.

Besprekings het die volgende onderwerpe ingesluit:

Suksesstories - Ongeag Suid-Afrika se vele mislukkings in terme van

grondhervorming, transformasie, BBSEB, ens., is daar baie sukses-

stories wat gedeel kan word.

Die Politiek van Voedsel - Die wegbeweeg van ’n ’ons en hulle’-men-

taliteit en die besef dat voedselsekuriteit ons almal affekteer.

Die Vermenigvuldigingseffek - Die Suid-Afrikaanse landbousektor

speel steeds ’n belangrike rol in die ekonomie, ongeag sy dalende

bydrae tot die BBP.

Heilige Koeie - Die vernietiging van heilige koeie met harde feite.

Beleidsake - Goeie beleide is in plek, maar die probleem is die imple-

mentering van die beleide.

Risikomitigering - Groot uitdagings ten opsigte van die mitigering

van risiko’s regdeur die voedselwaardeketting.

Van die Veld tot die Vurk - Die waardeketting van af die plaashek tot

meuldeur.

Familiebesighede - Besighede in Suid-Afrika wat deur families besit

word en die impak daarvan.

Fokus op die SAOG (Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap)

- geleenthede vir landbou in ander Afrika-lande.

Die Veranderende Beeld van Landbou - die landbousektor as ’n han-

delsmerk.

Die platform het ook ’n groter digitale voetspoor gehad met meer geb-

ruiksvriendelike funksionaliteit. Die Nasie in Gesprek-toepassing is die

jaar bekendgestel en is by die onderskeie verskeie toepassings winkels

beskikbaar. Entoesiaste het ook die geleentheid gehad om ateljee-

gesprekke tydens Nampo te volg op YouTube, op die Nasie in Gesprek

webtuiste en/of op die toepassing. Die besprekings is verwerk na ’n

13 episodereeks wat op kykNET, Business Day Television en Soweto TV

uitgesaai is.

DEFINISIES

Afdeling 24 Ongeskiktheidsbesering (OB): Fataal, verlies van

’n ledemaat of nie in staat om diens te hervat vir minstens 14 op-

eenvolgende dae nie.

Advertensiewaarde-ekwivalensie (AWE): ’n Wyse waarop

die voordeel vir ’n klant wat voortspruit uit mediadekking van ’n

openbare betrekkinge veldtog ’gemeet’ word.

Bederfbare Produkte Uitvoerbeheerraad (Perishable Pro

ducts Export Control Board (PPECB)): Suid-Afrika se amptelike

uitvoersertifiserings agent skap vir die bederfbare produkbedryf.

Die PPECB se onpartydige en onafhanklike dienste verminder

risiko’s vir produsente en uitvoerders be duidend.

Breëbasis Swart Ekonomiese Bemagtiging (BBSEB): ’n Vorm

van eko nomiese bemagtiging geïnisieer deur die Suid-Afrikaanse

regering in reak sie op kritiek teen die kortsigtige tipe bemagtiging

in die land gedurende 2003/2004.

DIFR: Ongeskiktheidsbeseringsfrekwensiekoers.

Gevaaranalise en Kritiese Beheerpunt (Hazard Analysis and

Critical Control Point (HACCP)): ’n Sistematiese voorkomende

benadering tot voedselveiligheid teen biologiese, chemiese en

fisiese gevare in die pro duksieprosesse wat tot ’n onveilige pro-

duk aanleiding kan gee en die implementering van maatreëls om

die risiko’s tot ’n aanvaarbare vlak te verlaag.

Ongeskiktheidsbesering (OB): ’n Besering waar die beseerde

persoon nie diens kan hervat tydens die volgende skof nie.

Son-fotovoltaïes: Hernubare sonligenergie.

Vat 5: ’n Risikobepaling wat gedoen moet word deur elke per-

soon wat by Senwes werk, sowel as deur konrakteurs wat op

Senwes se persele werk.

ons volhoubaarheid met n oogopslag - · pdf filesenwes maak deurlopend n bydrae tot...

Documents