Ցու պի կը հան գիստ չի թողնում գոր ծադ րին

Վար չա պե տի վե րահս կո­ղա կան ծա ռա յու թյու նը Սնն դի անվ տան գու թյան վար չու թյան հետ 2010թ. վեր ջին­2011թ. գար նա­նը պան րի լա բո րա տոր ու սում նա սի րու թյուն նե­րի արդ յուն քում հայտ նա­բե րել էր մար դու կյան քի և ա ռող ջու թյան հա մար վտան գա վոր ա ղի քա յին ցու պի կի խմբի և այլ ման­րէ ներ: Ու սում ա սի րու­թյուն նե րից հե տո մոտ 615 կգ ման րէա շատ պա նիր ոչն չաց վել էր, տնտեսա­վա րող նե րը տու գան վել էին, հանձ նա րար վել էր վե րաց նել խնդիր նե րը։ 1,5 տա րի անց գոր ծա դի­րը կրկին քննար կում է պան րում ա ղի քա յին ցու­պի կի խմբի ման րէ նե րի առ կա յու թյու նը։

Ե րեկ՝ մինչև կա ռա վա րու­թյան նիս տը սկսե լը, վար­չա պետ Տիգ րան Սարգս­յա նի հանձ նա րա րու թյամբ Սնն դամ թեր քի անվ տան­գու թյան պե տա կան ծա­ռա յու թյան պետ Աբ րա համ Բախ չա գուլ ա նը ներ կա­յաց րել է պան րի ո լոր տում ու սում նա սի րու թյուն նե րի արդ յունք նե րը։ Իմի ջիայ լոց, արդ յունք նե րը ներ կա յաց­նե լուց հե տո Բախ չա գուլ­յա նը շա րու նա կել է զբա­ղեց նել պաշ տո նը, չնա­յած Հա յաս տա նում սննդի անվ տան գու թյան հա մար պա տաս խա նա տու է հենց նրա կող մից ղե կա վար վող կա ռույ ցը։

Այս պես, ըստ Բախ չա գուլ­յա նի, վար չա պե տի հանձ­նա րա րու թյամբ այս տար վա

ՀՅԴ-ն սահ մա նադ րա կան փո փո խու թյուն ներ է ա ռա ջար կում

մինչև 2015թ.ՀՅԴ Հա յաս տա նի Գե րա գույն մար մի նը նա խա գա հա­կան ընտ րու թյուն նե րին ըն դա ռաջ հայ տա րա րու թյուն է տա րա ծել, ո րում ներ կա յաց նում է ա ռա ջի կա նա խա­գա հա կան ընտ րու թյուն նե րին մաս նակ ցու թյան պայ­ման ներն ու ա ռաջ նա հեր թու թյուն նե րը։ Հայ տա րա րու­թյու նը ներ կա յաց ված է ստորև:

2013թ. փետր վա րին կա­յա նա լիք ՀՀ նա խա գա­հի ընտ րու թյու նը մեր ան­կախ պե տա կա նու թյան ան­ցած ճա նա պար հը վե րաի­մաս տա վո րե լու, երկ րի ու հա սա րա կու թյան խնդիր­

նե րը ճիշտ ձևա կեր պե­լու, ժո ղովր դի բա րե կե ցու­թյունն ա պա հո վող գոր ծո­ղու թյուն ներ նա խան շե լու, ար տա քին մար տահ րա­վեր նե րը ար ժա նա պատ վո­րեն դի մա կա յե լու բա ցա ռիկ

հնա րա վո րու թյուն է։ Ակն­հայտ է, որ միայն մրցակ­ցա յին, բո վան դա կու թյամբ ա զատ, ար դար, նոր ո րա կի ընտ րու թյուն նե րի դեպ քում կվե րա կանգն վի հա սա րա­կու թյան վստա հու թյու նը, կբա րե լավ վի բա րո յա հո գե­բա նա կան մթնո լոր տը, եր­կի րը բնա կա նոն, անվ տանգ և թ ռիչ քաձև զար գաց ման հե ռան կար կու նե նա։

Առ այդ՝ Հայ Յե ղա փո­խա կան Դաշ նակ ցու թյու­

նը այս հայ տա րա րու թյամբ քա ղա քա կան օ րա կարգ է բե րում այն հիմ ախն դիր­նե րը, ո րոնց ա ռա ջադր­մամբ և լուծ մամբ կա րող ենք դուրս գալ տևա կան տե ղապ տույ տից.1. Ս տեղ ծել ժո ղովր դի

ա զատ կա մար տա հայ­տու թյամբ իշ խա նու թյան ձևա վո րում ու փո փո­խու թյու նը ե րաշ խա վո­

ՀՀԿ-ն՝ լու սանց քումխմբագրական

էջ 2 ›››

Երբ Ս պի տակ տան դու ռը կբաց վի ՀՀ նա-խա գա հի առջևԹաթուլ Հակոբյան, տե սա կետ

էջ 2 ›››

Կա ռա վար ման խորհր դա րա նա-կան հա մա կար-գի գա ղա փա րը միա վոր ման կետ կա րող է լի նելՀարցազրույց Ստյոպա Սաֆարյանի հետ

էջ 3 ›››

Կա ռա վա րու-թյու նը մեկ խնդիր ու նի՝ ինչ պես պա հել իշ խա նու թյու նըՀարցազրույց Վա հագն Խա չատր յա նի հետ

էջ 4 ›››

Պարտ քը խնա յո ղու թյուն է ու զումԱր տա քին պարտ քի սպա սարկ ման խնդի րը կա ռա վա րու թյա նը ստի պել է գաղտ նի «սեկ-վեստր» ի րա կա նաց նել

էջ 5 ›››

Վար կա վոր ման նոր հար թակ բոր սա յում

էջ 5 ›››

Գինը՝ 100 դրամ

ԿիզաԿետում

Ֆոտոլուր

| № 143 (212), ուրբաթ, նոյեմբերի 9, 2012 թ., www.civilnet.am

Հինգ տա րի ձգձգված քննար կում ե րից հե տո ե րեկ տե ղի ու նե ցավ Մեղ­րիի հէկի հիմ ար կե քի հան­դի սա վոր ա րա րո ղու թյու­նը։ Նա խորդ տա րի նե րին հնչող հայ տա րա րու թյուն­նե րի հա մա ձայն՝ Մեղ րիի հէ կը պետք է ար դեն շա­հա գործ ման հանձն ված լի­ներ: Սա կայն ինչ պես այս, այն պես էլ հայ­ի րա նա կան մի շարք այլ ծրագ րեր, այդ թվում՝ Թավ րիզ­Ե րասխ նավ թամ թեր քի խո ղո վա­կա շա րը, Հա յաս տան­Ի րան եր կաթ գի ծը շա րու նա կում

են մալ թղթի վրա: Թղ թի վրա է մում նաև Հա յաս­տան­Ի րան 400 կՎ եր րորդ է լեկտ րա հա ղորդ ման գծի ծրա գի րը, ո րի հիմ ար կե­քը, ի դեպ, տե ղի ու նե ցավ 2010թ. հոկ տեմ բե րի 14­ին, և շի նա րա րու թյու նը պետք է ի րա կա նաց վեր 18 ամս վա ըն թաց քում:

Հա յաս տա նի և Ի րա նի միջև պայ մա նա վոր վա ծու­թյան հա մա ձայն՝ Մեղ րիի հէ կի կա ռուց ման ֆի նան­սա կան ծախ սե րը պետք է կա տա րի ի րա նա կան կող­մը, ո րի դի մաց հայ կա­

կան կող մը պետք է վճա րի հե տա գա յում ստաց վե լիք է լեկտ րաէ ներ գիա յի տես­քով: Ի րա նի նկատ մամբ մի ջազ գա յին, հատ կա պես տնտե սա կան ճնշում ե րը, ի րա նա կան ար ժույ թի ար­ժեզր կու մը և տն տե սու­թյան ընդ հա նուր ա նո րո­շու թյուն նե րը հաշ վի առ նե­լով՝ ի րա տե սա կան չէ, որ ա ռա ջի կա յում Ա րաք սի վրա որևէ լուրջ աշ խա տանք ներ սկսվեն:

Մեղ րիի հէ կի ե րեկ վա հիմ ար կե քը ա վե լի շուտ Սերժ Սարգս յա նի նա­

խընտ րա կան շոո ւի մասն էր, երբ ամ բողջ ա րա րո ղու­թյու նը կազ մա կերպ ված էր ըն դա մե նը նա խընտ րա կան նպա տակ նե րով՝ լրատ­վա մի ջոց նե րով գո վազ դե­լու հա մար: Նա խընտ րա­կան շոու լի նե լու մա սին խո սում է նաև այն փաս տը, որ Ի րա նից ե կած ա մե նա­բարձ րաս տի ճան պաշ տոն­յան այդ երկ րի է ներ գե տի­կա յի նա խա րարն էր, այն դեպ քում, երբ հայ կա կան կող մից Մեղ րի էր գնա­ցել ան ձամբ հան րա պե տու­թյան նա խա գա հը: n

Մեղ րի շոուՀէ կի հիմ ար կեքն ար վեց, մաց կա ռու ցե լը

էջ 3 ›››

ISSN

1829-331X

9771829

331002

12212>

տ ն տ ե ս ա կ ա ն օ ր ա թ ե ր թ

էջ 4 ›››

T I M I N G F O R C H A M P I O N S

The new Royal Lady Chronograph brings a breath of fresh air and clear blue water. The Royal Lady Chronograph is a timepiece dedicated to all ladies, elegant or sporty, �ghters or businesswomen, and to all of those who simply enjoy

�ne objec t s . The new Royal L ady Chronograph invites you on a new, adventure-packed journey. Edox is the o�cial timekeeping partner of Class-1 and the FIA World Rally Championship.

E d ox – T i m i n g f o r C h a m p i o n s .

Info

rmat

ion

& S

hops

› w

ww

.edo

x.ch

| № 143 (212), ուրբաթ, նոյեմբերի 9, 2012 թ.

2 | Տեսանկյուն

Երբ Ս պի տակ տան դու ռը կբաց վի ՀՀ նա խա գա հի առջև

Հայ-ա մե րիկ ան հա րա բե րու թյուն նե րի պատ մու թյու նից

Հա յաս տա նի նա խա գա հը շնոր­հա վո րել է Բա րաք Օ բա մա յին՝ հույս հայտ նե լով, որ նրա վե­

րընտր վե լը թույլ կտա շա րու նա կել և ակ տի վո րեն զար գաց նել ու խո­րաց նել հայ­ա մե րիկ ան հա րա բե րու­թյուն նե րը, ո րոնք, Սերժ Սարգս յա նի խոս քով, Երևան­ Վա շինգ տոն երկ­կողմ հա րա բե րու թյուն նե րի պատ­մու թյան ողջ ըն թաց քում «այս պա­հին գտնվում են ա մե նա բարձր մա­կար դա կի վրա»:

Սերժ Սարգս յա նի վի ճե լի ընտ րու­թյու նից, մար տի 1­ի ող բեր գա կան դեպ քե րից և դ րան հա ջոր դած հար­յու րա վոր մարդ կանց ձեր բա կա լու­թյու նից հե տո հենց այդ պատ ճառ նե­րով ԱՄՆ­ի կա ռա վա րու թյու նը սա­ռեց րեց «Հա զա րամ յա կի մար տահ­րա վեր ներ» ծրագ րով Հա յաս տա նի հա մար հաս տատ ված գու մա րի մի մա սը՝ շուրջ 160 մի լիոն դո լար նվի­րատ վու թյու նը, ո րը պետք է ուղղ վեր Հա յաս տա նի գյու ղա կան հա մայնք­նե րի զար գաց մա նը: Նա խա գա հու­թյան հինգ տա րի նե րի ըն թաց քում Սերժ Սարգս յա նին այդ պես էլ չհա­ջող վեց ըն դու նե լու թյան ար ժա նա­նալ Ս պի տակ տա նը՝ ի տար բե րու­թյուն ա ռա ջին և երկ րորդ նա խա­գահ ներ Լևոն Տեր­ Պետ րոս յա նի և Ռո բերտ Քո չար յա նի:

Սարգս յա նը նա խա գա հի պաշ տո նը զբա ղեց նե լուց հե տո տար բեր մի ջազ­գա յին մի ջո ցա ռում ե րի մաս նակ ցե­լու նպա տա կով մի քա նի ան գամ այ­ցե լել է ԱՄՆ, բայց ոչ Ս պի տակ տուն: Ե թե 2013թ. նա խա գա հա կան ընտ­րու թյուն նե րը ևս ու ղեկց վեն այն պի­սի հա մա տա րած կեղ ծիք նե րով ու բռնու թյուն նե րով, ինչ պես 2008թ., ա պա Հա յաս տա նի նա խա գա հը, ան­կախ նրա նից, թե ինչ ազ գա նուն կու­նե նա, զրկված կլի նի Ս պի տակ տուն այ ցե լե լու հնա րա վո րու թյու նից:

Հայ­ա մե րիկ ան հա րա բե րու­թյուն նե րում կարևոր տեղ է գրա­վում Հա յաս տա նի ժո ղովր դա վա րա­կան զար գաց ման աս տի ճա նը, խոս­քի ա զա տու թյան պաշտ պա նու թյու­նը, օ րեն քի իշ խա նու թյան հար գու մը, քա ղա քա կան հան դուր ժո ղա կա նու­թյու նը: Եվ քա նի որ Հա յաս տա նում քվեար կու թյուն նե րը պար բե րա բար կեղծ վում են, հատ կա պես նա խա­գա հա կան ընտ րու թյուն նե րի ժա մա­նակ, Երևան­ Վա շինգ տոն հա րա բե­րու թյուն նե րը պար բե րա բար լար վա­ծու թյուն են ապ րում: Ն ման լար վա­ծու թյուն ստեղծ վեց 1996թ., 2003թ.

և 2008թ. խիստ վի ճե լի և ա նար դար ընտ րու թյուն նե րից հե տո:

Նա խա գա հու թյան հինգ տա րի նե­րի ըն թաց քում Սարգս յա նը ա մե րի­կա ցի նե րի ու շադ րու թյան կենտ րո­նում է ե ղել և միան շա նակ ա ջակ­ցու թյան է ար ժա նա ցել հայ­թուր­քա կան գոր ծըն թա ցի պատ ճա ռով: Հա յաս տան­ Թուր քիա հա րա բե րու­թյուն նե րի բա րե լավ ման ա մե նա ջեր­մե ռանդ պաշտ պա նը Միաց յալ Նա­հանգ ներն էր: Հենց պետ քար տու­ղար Հի լա րի Ք լին թո նի ան մի ջա կան ջան քե րի շնոր հիվ էր, որ Ց յու րի խում ստո րագր վե ցին հայ­թուր քա կա ն եր­կու ար ձա նագ րու թյուն նե րը: Հա յաս­տա նում շա տե րը, իսկ Սփ յուռ քի մեծ մա սը ա նըն դու նե լի ո րա կե ցին այդ ար ձա նագ րու թյուն նե րի բո վան դա­կու թյու նը՝ նշե լով, որ դրան ցով Հա­յաս տա նը կա տա րեց Թուր քիա յի ե րեք նա խա պայ ման նե րից առն վազն եր կու սը:

Հա յաս տա նում Միաց յալ Նա հանգ­նե րի դես պան Ջոն Հե ֆեր նը հայ տա­րա րել է, որ հայ­թուր քա կան ար ձա­նագ րու թյուն նե րի վա վե րա ցու մը Վա­շինգ տո նի գե րա կա խնդիր նե րից է ե ղել

դրանց ստո րագ րու մից ի վեր: Միաց յալ Նա հանգ նե րը ող ջու նում է, որ նա խա­գահ Սարգս յա նը շա րու նա կում է ար­ձա նագ րու թյուն նե րը պա հել օ րա կար­գում, ընդգ ծել է դես պան Հե ֆեր նը:

Հա յաս տա նի, Ար ցա խի և Սփ յուռ քի հա մար մեկ այլ ա ռանց քա յին՝ Լեռ­նա յին Ղա րա բա ղի հա կա մար տու­թյան կար գա վոր ման հար ցում Վա­շինգ տո նի դիր քո րո շու մը 1988­ից ի վեր կրել է փո փո խու թյուն ներ: Քա­նի դեռ Հա յաս տա նը Խորհր դա յին Միու թյան կազ մում էր, Միաց յալ Նա­հանգ նե րը հա մակ րում և ա ջակ ցում էր Ար ցա խում հայ ժո ղովր դի պա­հանջ նե րին: Սա կայն երբ Հա յաս տա­նը ան կա խու թյուն ձեռք բե րեց, ա մե­րիկ ան քա ղա քա կա նու թյու նը ղա­րա բաղ ան հար ցում կրեց փո փո­խու թյուն: Ան շուշտ, չի կա րե լի ա սել, որ Ար ցա խի հար ցում Վա շինգ տո նի կեց ված քը ադր բե ջա նա մետ է: Ա վե­լին, Հա յաս տա նից բա ցի, միակ եր­կի րը, որ Լեռ նա յին Ղա րա բա ղին ֆի­նան սա կան օ ժան դա կու թյուն է տրա­մադ րում, հենց Միաց յալ Նա հանգ­

ներն է: Այդ օգ նու թյու նը տրվում է 1998­ից ի վեր: Ճիշտ է, Միաց յալ Նա­հանգ նե րը ճա նա չում է Ադր բե ջա նի տա րած քա յին ամ բող ջա կա նու թյու­նը, սա կայն մյուս կող մից՝ չի կան խո­րո շում ղա րա բաղ ան կար գա վոր ման բա նակ ցու թյուն նե րի արդ յունք նե րը:

Միաց յալ Նա հանգ նե րը Հա յաս­տա նի հա մար կարևոր գոր ծըն կեր է մի քա նի ա ռում ե րով: Ա ռա ջինէ Միաց յալ Նա հանգ նե րը այ սօր աշ­խար հի հզո րա գույն պե տու թյունն է և միակ գեր տե րու թյու նը: Երկ րորդ՝ այդ երկ րում հաս տատ վել են ա վե­լի քան մեկ մի լիոն հա յեր: Եր րորդ՝ Միա ցալ Նա հանգ նե րը Ղա րա բաղ­յան խնդրի կար գա վոր ման Մինս կի խմբի ե ռա նա խա գահ պե տու թյուն­նե րից է Ռու սաս տա նի և Ֆ րան սիա­յի հետ միա սին: Չոր րորդ՝ Միաց յալ Նա հանգ նե րը Հա յաս տա նին մար­դա սի րա կան և տեխ նի կա կան օգ­նու թյուն տրա մադ րող խո շո րա գույն դո նորն է: Հա յաս տա նը և Միաց յալ Նա հանգ նե րը հա մա գոր ծակ ցում են նաև մի ջազ գա յին տար բեր ծրագ րե­րի, այդ թվում՝ խա ղա ղա րար ա ռա­քե լու թյան շրջա նակ նե րում:

Ան կաս կած, կա րե լի է թվար կու մը շա րու նա կել, բայց աս վածն էլ բա վա­րար է, որ պարզ լի նի Միաց յալ Նա­հանգ նե րի կարևո րու թյու նը Հա յաս­տա նի և հայ ժո ղովր դի հա մար:

Հ.Գ. Հա յաս տա նի արտ գործ նա­խա րա րու թյան կայ քէ ջում՝ «Երկ­կողմ հա րա բե րու թյուն ներ. ԱՄՆ. Ընդ հա նուր տե ղե կու թյուն ներ» (http://www.mfa.am/hy/country­by­country/us/) բաժ նում, որ պես հայ ա ռա ջին բարձ րաս տի ճան պաշ­տոն յա յի այց ԱՄՆ նշվում է նախ­կին արտ գործ նա խա րար Վա հան Փա փազ ա նի՝ 1993թ. հու լիս յան այ­ցը: Ան կաս կած ոչ կան խամ տած ված կեր պով բաց է թողն վել Հա յաս տա­նի ա ռա ջին նա խա գա հի ա ռա ջին այ ցը Միաց յալ Նա հանգ ներ և Կա­նա դա, ո րը տե ղի է ու նե ցել 1991թ. աշ նա նը՝ Լևոն Տեր­ Պետ րոս յա նի նա խա գահ ընտր վե լուց ան մի ջա­պես հե տո: Միաց յալ Նա հանգ նե րը դար ձավ նա խա գա հի պաշ տո նում Տեր­ Պետ րոս յա նի ընտր վե լուց հե տո ա ռա ջին ար տա սահ ման յան այ ցը: n

ՀՅԴ Հա յաս տա նի Գե րա գույն մար մի նը հայ տա րա­րու թյուն է տա րա ծել, ո րում ներ կա յաց նում է ա ռա­ջի կա նա խա գա հա կան ընտ րու թյուն նե րին մաս նակ­ցու թյան պայ ման ներն ու ա ռաջ նա հեր թու թյուն նե­րը։ Հայ տա րա րու թյան մեջ կարևոր վում է ան ցու մը 100­տո կո սա նոց հա մա մաս նա կան ընտ րա կար գին և մինչև 2015թ. ա վար տը սահ մա նադ րա կան փո փո խու­թյուն նե րի ի րա կա նա ցու մը կա ռա վար ման խորհր դա­րա նա կան հա մա կար գի անց նե լու նպա տա կով:

Ա վան դա կան կու սակ ցու թյան այս հայ տա րա­րու թյու նը հա ջոր դեց ըն դա մե նը մի քա նի օր ա ռաջ «Բար գա վաճ Հա յաս տան» կու սակ ցու թյան մեկ այլ հայ տա րա րու թյան, որ տեղ խոս վում էր նույն բա նե­րի մա սին: Խորհր դա րա նա կան հան րա պե տու թյուն ու նե նա լու հե ռան կա րը այս պա հին լռել այն կոն սեն­սուս է ձևա վո րել ՀՅԴ­ի և ԲՀԿ­ի, ինչ պես նաև իշ­խա նա կան դաշ տից դուրս գտնվող քա ղա քա կան այլ ու ժե րի միջև: ՀՅԴ­ի և ԲՀԿ­ի միջև ծրագր ված խորհր դակ ցու թյուն նե րը վա ղա ժամ կա րե լի է արդ­յու նա վետ հա մա րել, քա նի որ դա տե լով այս ու ժե­րի հայ տա րա րու թյուն նե րից՝ լիար ժեք հա մա ձայ­նու թյան հաս նե լու հա մար նրանք ըն դա մե նը պետք է հա մա ձայ նեն դե տալ նե րի և ժամ ետ նե րի շուրջ: Ե թե այս թե մա նե րը նա խա գա հա կան ընտ րու թյուն­նե րի ժա մա նակ օ րա կար գի ա ռաջ նա յին հարց դառ­նան, ա պա ՀՅԴ­ն և ԲՀԿ­ն կա րող են հան գիստ պայ մա նա վոր վել նաև միաս նա կան թեկ նա ծուի հար ցի շուրջ:

Կա ռա վար ման խորհր դա րա նա կան հա մա կար գի անց նե լը կարևոր վում է նաև «Ժա ռան գու թյան» կող­մից, ին չի մա սին այդ կու սակ ցու թյու նը վա ղուց էր խո սում: Հետևա բար՝ «Ժա ռան գու թյան» հետ խորհր­դակ ցու թյուն նե րը և այս գա ղա փա րի շուրջ հա մա­ձայ նու թյան հաս նե լը տե սա կա նո րեն որևէ բար դու­թյուն չպետք է ներ կա յաց նի:

Խորհր դա րա նա կան ու ժե րից Հայ ազ գա յին կոնգ­րե սի ներ սում թեև վե րա պա հում եր կան խորհր դա­րա նա կան հան րա պե տու թյուն ու նե նա լու շուրջ, սա­կայն այս թե մա յով քննար կում եր սկսե լու ԲՀԿ­ի ա ռա ջար կին դրա կան ազ դակ ներ են հնչել: Ե թե ա ռա ջադր ված քա ղա քա կան օ րա կար գը ի րա կան հե­ռան կար է բա ցում հա մա կար գա յին փո փո խու թյուն­նե րի հա մար, ա պա Կոնգ րե սը շատ մեծ հա վա նա­կա նու թյամբ հնա րա վոր է՝ դա շին քի մաս կազ մի:

Որ քան էլ տա րօ րի նակ է, 100­տո կո սա նոց հա մա­մաս նա կան ընտ րա կար գի գա ղա փա րի մա սին դրա­կան է ար տա հայտ վել նաև ՀՀԿ­ի կրտսեր կոա լի­ցիոն գոր ծըն կեր ՕԵԿ­ը:

Չ նա յած քա ղա քա կան ու ժե րի միջև կոն սուլ տա­ցիա նե րը դեռ առջևում են, բայց կա րե լի է ա սել, որ գործ նա կա նում լուրջ հիմք է ստեղծ վել ընդ հա նուր հա մա ձայ նու թյան գա լու հա մար: Ակն հայ տո րեն իշ­

խա նու թյան հաշ վարկ նե րում այս սցե նա րը լրիվ ա նակն կալ էր, և այն հի մա լու սանց քում է հայտն վել։ n

Խմ բագ րա կա նը չի պայ մա նա վո րում թեր թի այլ հատ ված նե րում նո րու թյուն նե րի ընտ րու թյունն ու լու սա բա նու մը:

Այս է ջում հրա պա րակ վող մյուս կար ծիք նե րը կա րող են չհա մընկ նել խմբագ րու թյան դիր քո րոշ մա նը:

Լույս է տեսնում 2011թ. սեպտեմբերի 21­ից:

Հիմադիր և հրատարակիչ՝«Սիվիլիթաս» հիմադրամ, վկայական` 03Ա080303, տրվ. 20.05.08թ.

Հասցե՝ ք. Երևան, Հյուսիսային պողոտայի 1

Հեռ.՝ +37410 500 119, էլ. փոստ՝ info@civilnet.am

Գլխավոր խմբագիր՝ Կարեն Հարությունյան

Թողարկման պատասխանատու՝ Մարատ Յավրումյան

Վաճառք և բաժանորդագրություն՝ +374 10 500119, +374 55 026249

Գովազդ և մարքեթինգ՝ +374 55 441351

Մեջբերումեր անելիս հղումը «Օրակարգ»­ին պարտադիր է:

Թերթի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական

հեռուս տա ռադիո ընթերցում առանց «Օրակարգ»­ին հղման արգելվում է:

Նյութերը չեն գրախոսվում և հեղինակներին չեն վերադարձվում:

Գովազդների և R տառով հրապարակվող

նյութերի բովանդա կության համար խմբագրությունը

պատասխանատվություն չի կրում:

Տառատեսակը՝ Էդիկ Ղաբուզանի

Հրատարակության 2­րդ տարի

Ստորագրված է տպագրության՝ 08.11.2012թ.

Տպաքանակը՝ 2000

Օրաթերթը տպագրվում է «Տիգրան Մեծ» հրատա րակ չու թյան

տպարանում, ք.Երևան, Արշակունյաց 2:

տ ն տ ե ս ա կ ա ն օ ր ա թ ե ր թ

Reuters

ՀՀԿ-ն՝ լու սանց քումԽմբագրական

Սերժ Սարգս յա նի վի ճե լի ընտ րու թյու նից հե տո ամՆ-ի կա ռա վա րու թյու նը սա ռեց րեց «Հա զա-

րամ յա կի մար տահ րա վեր ներ» ծրագ րով Հա յաս տա նի հա մար հաս տատ ված գու մա րի մի մա սը՝

շուրջ 160 մի լիոն դո լար նվի րատ վութ յու նը:

Թա թուլ Հա կոբ յան

№ 143 (212), ուրբաթ, նոյեմբերի 9, 2012 թ. |

3|Օրակարգ

ՀՅԴ-ն սահ մա նադ րա կան փո փո խու թյուն ներ է ա ռա ջար կում մինչև 2015թ.

րող ընտ րա կան հա մա կարգ. բա ցա ռել ընտ րա կա շառ քը, պե տա կան­վար չա կան ռե­սուր սի օգ տա գոր ծու մը, ան­ցում կա տա րել խորհր դա րա նի ընտ րու թյան 100 տո կոս հա մա­մաս նա կան սկզբուն քի։

2. Մինչև 2015թ. ա վար տը նա­խա ձեռ նել սահ մա նադ րա­կան փո փո խու թյուն ներ՝ կա­ռա վար ման խորհր դա րա նա­կան հա մա կար գի անց նե լու նպա տա կով:

3. Իշ խա նու թյուն նե րին վե րահս­կե լու և հա կակշ ռե լու նպա­տա կով՝ օ րեն քով ե րաշ խա­վոր ված գոր ծուն լծակ ներ տրա մադ րել ընդ դի մու թյա նը։ Մաս նա վո րա պես՝ Քա ղա քա­ցիա կան ծա ռա յու թյան խորհր­

դի, Տն տե սա կան մրցակ ցու­թյան պաշտ պա նու թյան և Հան րա յին ծա ռա յու թյու նը կար գա վո րող հանձ նա ժո ղով­նե րի, ինչ պես նաև ստեղծ վե­լիք հա կա կո ռուպ ցիոն գոր­ծա կա լու թյան ղե կա վա րու մը վե րա պա հել ընդ դի մու թյա նը: Վե րահս կիչ պա լա տի խորհր­դում ընդ դի մու թյա նը քվո տա ամ րագ րել:

4. Հս տակ տա րան ջա տել բիզ նեսն ու քա ղա քա կա նու թյու նը, ա պա­հո վել դա տա կան իշ խա նու­թյան լիար ժեք ան կա խու թյու նը։ Ար մա տա կան փո փո խու թյան են թար կել տնտե սա կան քա­ղա քա կա նու թյու նը՝ նպա տակ դարձ նե լով նոր աշ խա տա տե­ղե րի ստեղ ծու մը, ար ժա նա պա­տիվ վար ձատ րու թյու նը և աղ­քա տու թյան վե րա ցու մը:

5.Ամ րագ րել պե տու թյան կազ­մա կեր պիչ­կար գա վո րիչ դե­րա կա տա րու թյու նը հա վա սար հնա րա վո րու թյուն նե րով հա­սա րա կու թյան կա յաց ման, բա­րիք նե րի ստեղծ ման ա զա տու­թյու նը և դ րանց բաշխ ման ար դա րու թյու նը ա պա հո վե լու գոր ծում: Սո ցիա լա կան քա ղա­քա կա նու թյան հիմ քում դնել կեն սա պա հով ման նվա զա­գույն բյու ջեի մե ծու թյու նը:

6. Ար տա քին քա ղա քա կա նու­թյան մեջ որ դեգ րել ազ գա­յին­պե տա կան այն պի սի ու­ղե գիծ, ո րի գերխն դիրն է հայ կա կան պե տա կա նու թյան ան կա խու թյան, անվ տան գու­թյան և ինք նու րույ նու թյան ա պա հո վու մը:

7. ՀՀ­ի և ԼՂՀ­ի միջև կնքել ռազ մա քա ղա քա կան դա շինք:

Ամ րագ րել, որ հիմ ախնդ­րի լուծ ման հիմ քը Ար ցա խի բնակ չու թյան հա մա ժո ղովր­դա կան հան րաք վե նե րով ար­դեն իսկ ար տա հայտ ված կամքն է: Բա նակ ցու թյուն նե­րում ա պա հո վել ԼՂՀ կար գա­վի ճա կի և անվ տան գու թյան ա ռաջ նայ նու թյու նը:Հետ կան չել ՀՀ ստո րագ րու­

թյու նը հայ­թուր քա կան ար ձա­նագ րու թյուն նե րից: Թուր քիա­յի հետ հա րա բե րու թյուն նե րը կար գա վո րել՝ մեկ նե լով ազ գա­յին անվ տան գու թյան ռազ մա­վա րու թյու նից, չվտան գե լով հայ ժո ղովր դի նպա տակ նե րի ի րա­կա նաց ման, պատ մա կան ար­դա րու թյան վե րա կանգն ման հե ռան կա րը:

Հ.Յ. Դաշ նակ ցու թյու նը հա մոզ­ված է, որ այս խնդիր նե րի լու­

ծում է մեր ա ռաջ նա հեր թու թյու­նը։ Նա խա գա հա կան ընտ րու­թյուն նե րից հե տո՝ հա ջորդ հինգ տա րի նե րին, պե տա կան կա ռա­վար ման արդ յու նա վե տու թյու­նը պայ մա նա վոր ված է լի նե­լու ընտր վե լիք նա խա գա հի՝ այս մար տահ րա վեր նե րը գի տակ­ցե լու, ստանձ նե լու և լու ծե լու հանձ նա ռու թյամբ։

Մեկ նե լով այս հաս տա տում­նե րից՝ ՀՅԴ Հա յաս տա նի Գե րա­գույն մար մի նը նա խա ձեռ նում է քա ղա քա կան քննար կում եր կու սակ ցու թյուն նե րի, հա սա րա­կու թյան լայն շեր տե րի և մաս նա­գի տա կան խմբե րի հետ։

Այդ քննար կում ե րի արդ յուն­քում Դաշ նակ ցու թյու նը կհստա­կեց նի իր մաս նակ ցու թյան ձևն ու տա րո ղու թյու նը նա խա գա հա­կան ընտ րու թյուն նե րին: n

‹‹‹ էջ 1

Կա ռա վար ման խորհր դա րա նա կան հա մա կար գի գա ղա փա րը միա վոր ման կետ կա րող է լի նել

Երևա նի Ա վան և Նոր Նորք հա մայնք ներն ընդգր կող ընտ րա տա­րած քում պատ գա մա վո րա կան մե ծա մաս նա կան թա փուր տե ղի հա մար պայ քա րում է Ստ յո պա Սա ֆար յա նը «Ժա ռան գու թյուն» կու սակ ցու թյու նից: Մա յի սին կա յա ցած ընտ րու թյուն նե րում այս­տեղ հաղ թել էր հան րա պե տա կան Ռու բեն Հայ րա պետ յա նը, ո րը «Հարս նա քա րի» հայտ նի մի ջա դե պից հե տո վայր դրեց պատ գա­մա վո րա կան ման դա տը: Սի վիլ Նե թը Սա ֆար յա նի հետ զրու ցել է նրա ծրագ րե րի և քա ղա քա կան ներ կա ի րա վի ճա կի մա սին:

— Պա րոն Սա ֆար յան, ի՞նչ խնդիր եք փոր ձե լու լու ծել թիվ 1 ընտ րա տա րած քում:

— Թեկ նա ծու ա ռա ջադր վե լու ա ռու մով ա ռա ջին խնդի րը ԱԺ­ում այդ տա րած քի ներ կա յաց վա­ծու թյան հար ցի լու ծում է: Կար­ծում եմ՝ Ա վան և Նոր Նորք վար­չա կան շրջան նե րը կու նե նան ա մե նօր յա ի րենց տե սա կետ նե րը հայտ նող, բուռն պատ գա մա վո­րա կան գոր ծու նեու թյուն ծա վա­լող, օ րենսդ րա կան աշ խա տան­քով ի րենց խնդիր նե րը լու ծող պատ գա մա վոր:

— Հա յաս տան յան ընտ­րու թյուն նե րի ա ռանձ­նա հատ կու թյուն նե րից է, երբ թեկ նա ծուն, բա ցի իր նա խընտ րա կան ծրա­գի րը ներ կա յաց նե լուց, խնդիր նե րի մա սին խո­սե լուց, մտա ծում է՝ ինչ­պես դի մագ րա վել ընտ­րա կեղ ծիք նե րին: Ինչ պե՞ս եք պատ րաստ վում դի­մագ րա վել հնա րա վոր ըն տրա կեղ ծիք նե րին:

— Շատ կարևոր դի տար կում եք ա նում, ո րով հետև, ցա վոք, ստիպ­ված ես նյու թա կան ռե սուրս նե րի, մի ջոց նե րի զգա լի մա սը դնել այն բա նի մեջ, որ ընտ րող նե րի քվեն պա հես և ընտ րու թյուն նե րի օ րի­նա կա նու թյու նն ա պա հո վես: Ցա­վոք, դա թեկ նա ծո ւի կամ կու­սակ ցու թյան ա ռա քե լու թյու նը չէ, դա պետք է ա ներ պե տու թյու նը: Բայց քա նի որ մեր պե տու թյու նը ներգ րավ ված է ընտ րու թյու ննե­րի կեղծ ման և խե ղա թյուր ման մեջ, ստիպ ված ես այդ պար տա­կա նու թյու նը ևս քեզ վրա վերց­նել: Ար դեն ներ կա յաց րել ենք

հանձ նա ժո ղով ե րում մեր ներ­կայ ցու ցիչ նե րին, և ի տար բե րու­թյուն մա յի սի 6­ի՝ այս ան գամ մար տի են նետ վում կա տա րե լա­պես պրո ֆե սիո նալ նե րը, ո րոնք ի րենց կեն սագ րու թյան մեջ ու նեն տասն յակ ընտ րու թյուն նե րի մաս­նակ ցե լու փորձ, ու շա դիր են, գի­տեն՝ որ տեղ են հիմ ա կան ռիս­կե րը: Այս ան գամ ու նե նա լու եմ նաև վստահ ված ան ձեր, և փոր­ձե լու ենք ընտ րա կան գոր ծըն թա­ցը վե րահս կել ոչ միայն ըն տրա­տե ղա մա սի ներ սում, որ տեղ բա­րե բախ տա բար վեր ջին տա րի­նե րին ա վե լի քիչ բան է տե ղի ու նե նում, այլև դրսում: Այժմ մեր ռե սուրս նե րը դա թույլ կտան, քա նի որ նա խորդ ան գամ կու­սակ ցու թյու նը հար կադր ված էր իր ամ բողջ ռե սուր սը ներդ նել հան րա պե տու թյան տա րած քով մեկ: Այս ան գամ լա վա գույն ակ­տի վի մո բի լի զա ցիան կլի նի թիվ 1 ընտ րա տա րած քում:

—  Ընտ րու թյուն նե րի օ րի­նա կա նու թյու նը խե­ղող փաս տեր ար դեն ար­ձանագր վո՞ւմ են:

— Քա րո զար շա վը սկսվել է ա վե լի շուտ: Ես ու նեի ստույգ տե ղե կու թյուն ներ այն մա սին, որ մինչև այն պա հը, երբ ՀՀԿ­ն իր քաղ խորհր դի նիս տով կա ռա­ջադ րեր իր թեկ նա ծո ւին, նրանք ար դեն դռնե դուռ ակ ցիա ներ էին կազ մա կեր պել՝ այ ցե լե լով իմ հա մա կիր նե րի և ընտ րող նե րի տներ և հոր դո րե լով ընտ րել Տա­րոն Մար գար յա նի ա նե րոր դուն:

—  Կ ցան կա նա յի՝ անդ րա­դառ նանք քա ղա քա կան օ րա կա ր գի այն խնդրին, որ

վեր ջերս շրջա ռա նու թյան մեջ դրվեց: Խոս քը խորհր­դա րա նա կան տի պի հան­րա պե տու թյուն ու նե նա­լու մա սին է: ՀՅԴ­ն ար դեն հայ տա րա րու թյամբ հան­դես է ե կել դրա օգ տին: «Ժա ռան գու թյու նը» ևս քա­նիցս խո սել է այդ թե մա յի մա սին: Սա կա րո՞ղ է լի նել այն օ րա կար գը, ո րը նա­խա գա հա կան ընտ րու թյուն­նե րից ա ռաջ կա րող է բե­րել կոն սո լի դա ցիա յի:

— Դա կա րող է օ րա կար գի խնդիր նե րից մե կը լի նել: Ինք­ներդ եք հաս կա նում, որ նա­խա գա հա կան ընտ րու թյուն նե­րի նա խա շե մին նա խա գա հա կան ընտ րու թյուն նե րի ցան կա ցած թեկ նա ծու, այդ թվում՝ Րաֆ ֆի Հով հան նիս յա նը, և «Ժա ռան գու­թյու նը», ըստ էու թյան, նաև նա­խա պատ րաս տա կան փու լում է գտնվում հենց իր թեկ նա ծու թյան ա ռու մով, հան րու թյա նը ներ­կա յա նա լու է չա փա զանց լայն խնդիր նե րի սպեկտ րով: Կարևոր է, ար ժե քա վոր է մեր գոր ծըն­կեր նե րի՝ «Բար գա վաճ Հա յաս­տա նի» ա ռա ջար կը լսե լը: Րաֆ­ֆի Հով հան նիս յա նը հոկ տեմ բե րի 1­ին իր ա սու լի սում չա փա զանց կարևո րեց խորհր դա րա նա կան կա ռա վար ման հա մա կար գին անց նե լու հար ցը՝ որ պես հա­մա կար գա փո խու թյան, Հա յաս­

տա նում ժո ղովր դա վա րու թյունն ա ռաջ տա նե լու հար թակ: Եվ հի­մա լավ է, որ խնդի րը, որ մշտա­պես ե ղել է «Ժա ռան գու թյան» նա խընտ րա կան, հե տընտ րա կան բո լոր ծրագ րե րում, դրան այ սօր անդ րա դառ նում է նաև ԲՀԿ­ն:

— Առն վազն ե րեք խորհր­դա րա նա կան կու սակ ցու­թյուն դրա կան է գնա հա­տում ԲՀԿ­ի նա խա գի ծը:

— Բ նա կա նա բար, այս կտրված­քով ես կար ծում եմ, որ դա կա րող է շատ լուրջ միա վոր ման կետ լի­նել: Ինչ արդ յունք ներ կտան կոն­սուլ տա ցիա նե րը, դա ար դեն ժա­մա նա կը ցույց կտա: Ես չեմ կա րող կան խա տե սում եր ա նել: Բայց նման ա ռանց քա յին հար ցե րում դիր քո րո շում ե րի նույ նու թյուն ու­նե նալն ար դեն իսկ լուրջ է։

— Փաս տո րեն, միա վո­րու մը կա րող է տե ղի ու­նե նալ ոչ թե թեկ նա ծո ւի կամ ան ձի շուրջ, այլ գա­ղա փա րի՝ հա մա կար գա յին փո փո խու թյան:

— Դա ճիշտ է: Մի բան պետք է հստակ նշվի, ե թե դա կապ ու­նի ա ռա ջի կա նա խա գա հա կան ընտ րու թյուն նե րի հետ, ե թե մենք այդ պի սի սպա սում եր ու նենք, ա սենք և՛ ա ռա ջար կո ղը, և՛ ունկն­դիր նե րը, զրու ցա կից նե րը, ով­քեր կլի նեն երկ կողմ կոն սուլ­

տա ցի անե րի մաս նա կից ներ, պի­տի հաս կա նանք, որ մեկ խնդրի շուրջ նա խա գա հա կան ընտ րու­թյուն նե րին ըն դա ռաջ հա մա ձայ­նու թյուն նե րը քիչ են, ո րով հետև կան ար տա քին ու ներ քին քա ղա­քա կա նու թյան հար ցեր նույն պես, ո րոն ցով նա խա գա հի թեկ նա­ծուն ներ կա յա նում է հան րու թյա­նը, և պետք է առն վազն կոն սեն­սուս ներ, կոմպ րո միս ներ և ա մեն ինչ լի նի ամ բողջ սպեկտ րի հետ կապ ված: Չի կա րող նա խա գա հի թեկ նա ծուն սա տար վել այն պի­սի կու սակ ցու թյուն նե րի կող մից, ո րոնք ըն դա մե նը մեկ խնդրով ու­նեն մո տե ցում ե րի նույ նու թյուն, բայց մա ցած հար ցե րով տար­բեր են։ Իսկ ե թե մենք դա ըն դա­մե նը դի տար կում ենք որ պես մեկ խնդիր, ո րը կա րող են լու ծել քա­ղա քա կան ու ժե րը՝ ան կախ նա­խա գա հա կան ընտ րու թյուն նե­րից, ա պա ինձ հա մար դա էլ ըն­դու նե լի է, բայց պի տի հաս կա­նանք, որ այդ խնդի րը լուծ վե լու է նա խա գա հա կան ընտ րու թյուն­նե րից հե տո, ո րով հետև հան րաք­վեի, ո րի մի ջո ցով կա տար վում են սահ մա նադ րա կան փո փո խու­թյուն ներ, այս պես ա սենք, տե սա­նե լի հե ռան կար չկա: Ես հի շում եմ՝ 2011­ից Րաֆ ֆի Հով հան նիս­յա նը ե րեք կարևո րա գույն ա ռա­ջարկ ներ կա յաց րեց բո լո րին: Ցա­վոք, այն լռու թյան հան դի պեց, բայց խոս քը վե րա բե րում էր սահ­մա նադ րա կան փո փո խու թյուն­ներ նա խա ձեռ նե լու գա ղա փա­րին, սահ մա նա դիր ժո ղո վի մի ջո­ցով կա ռա վար ման խորհր դա րա­նա կան հա մա կար գի անց նե լուն։ Մենք խորհր դա րա նա կան կա ռա­վար ման անց նե լու ինչ պի սի մե­խա նիզմ էլ որ որ դեգ րենք, միև­նույն է, այս ո րո շու մը կան քի կո­չե լու տե սանկ ու նից հար կա վոր է ժա մա նակ, դրա հա մար հար կա­վոր է պրո ցես…. n

Զրուցեց Դերենիկ Մալխասյանը

Հար ցազ րույցն ամ բող ջու թյամբ դի տե՛ք Civilnet.am կայ քում:

«Ն ման ա ռանց քա յին հար ցե րում դիր քո րո շում ե րի նույ նու թյուն ու նե նալն ար դեն իսկ

լուրջ է»,– կա ռա վար ման խորհր դա րա նա կան հա մա կար գի մա սին ա սում է Սա ֆար յա նը:

PanA

RMEN

IAN

| № 143 (212), ուրբաթ, նոյեմբերի 9, 2012 թ.

4 |

Կա ռա վա րու թյու նը մեկ խնդիր ու նի՝ ինչ պես պա հել իշ խա նու թյու նը

Կա ռա վա րու թյու նը չի ու զում կամ խնդիր չի էլ դրել զբաղ վել Հա­յաս տա նի Հան րա պե տու թյան մի ջին քա ղա քա ցուն հու զող հար­ցե րով, «Օ րա կար գի» հետ զրույ ցում ա սում է տնտե սա գետ Վա­հագն Խա չատր յա նը։ Ըստ նրա՝ 2013թ. բյու ջեն վեր ջին տա րի նե րի ա մե նաան հա ջող բյու ջեն է, այն ա պա գա յին միտ ված որևէ քայլ չի պա րու նա կում։

— Իշ խա նու թյուն նե րը պնդում են, որ այս բյու­ջեն մեկ քայլ ա ռաջ է, և հա ջորդ տա րի մենք ա վե լի լավ ենք ապ րե լու։ 2013թ. ի՞նչ փո փո խու թյուն կա րե լի է ակն կա լել մի ջին վի ճա­կագ րա կան հայ քա ղա քա­ցու հա մար։

— Այ սօր ա մե նա կարևոր հար­ցե րից մե կը հենց բյու ջեն է։ Այն ոչ միայն տնտե սա կան, այլև քա­ղա քա կան փաս տա թուղթ է։ Ձեզ հե տաքրք րող հար ցը պետք է ուղ ղել կա ռա վա րու թյա նը, չնա­յած նա չի ու զում կամ խնդիր չի էլ դրել զբաղ վել Հա յաս տա նի Հան րա պե տու թյան մի ջին քա ղա­քա ցուն հու զող հար ցե րով։ Ն ման ծրա գիր իր ա ռաջ դրված չէ։

Ե թե հարցն ինձ եք ուղ ղում՝ ա պա ո չինչ էլ չի փոխ վի, ո րով­հետև նո րից եմ կրկնում՝ կա ռա­վա րու թյու նը նման խնդիր չու­նի իր առջև: Այն ու նի մեկ այլ կարևոր խնդիր՝ ինչ պես պա­հել իշ խա նու թյու նը, ինչ պես օգ­նել, ա ջակ ցել այն մարդ կանց, ո րոնք ի րեն բե րել են իշ խա նու­թյան, այ սինքն՝ օ լի գար խիա­յի ներ կա յա ցու ցիչ նե րին, բիզ նե­սի ներ կա յա ցու ցիչ նե րին, նրանց, ո վքեր այ սօր իշ խա նու թյան մեջ են, պատ գա մա վոր ներ են կամ կա ռա վա րու թյան ան դամ եր:

— Այ նո ւա մե նայ նիվ, կա­ռա վա րու թյու նը հրա պա­րա կավ հայ տա րա րում է,

թե նվա զա զա գույն աշ խա­տա վար ձը, ա սենք, բարձ­րաց նում է 2500 դրա մով։

— Ա վե լի լավ է չա նեին: Ե թե դա ա ներ աֆ րիկ ան կամ աշ­խար հի այն պի սի մի երկ րի կա­ռա վա րու թյուն, որ տեղ նվազա­գույն աշ խա տա վար ձը օ րա կան 50 ցենտ է և դառ նում է մեկ դո­լար, ո րը նրանց հա մար էա կան նշա նա կու թյուն ու նի, այլ բան։ Աշ խար հում մի տա րի ա ռաջ աղ­քատ նե րի թի վը եր կու հար յուր մի լիո նով պա կա սեց, երբ Չի նաս­տա նը այդ պի սի քայլ ա րեց: Բայց երբ Հա յաս տա նում նվա զա գույն աշ խա տա վար ձը 32 հազ. դրամ է, և ա վե լաց նում են 2500 դրա­մով, ու մյուս կող մից էլ նշում են, թե նվա զա գույն սպա ռո ղա­կան զամբ յու ղը պաշ տո նա պես 50 հազ. դրամ է, իսկ ոչ պաշ տո­նա պես՝ ի րա կան գնե րով՝ մոտ 110 հազ., կան քի էա կան փո փո­խու թյուն տե ղի չի ու նե նա այն մարդ կանց հա մար, ո րոնք դրա կա րի քը ու նեն:

Այ սօր վա իշ խա նու թյուն նե­րը նրա հա մար չեն, որ նվա զա­գույն աշ խա տա վարձ բարձ րաց­նեն։ Բ յու ջեն հենց դա էլ ա սում է. բյու ջեում ո չինչ չկա, աշ խա տա­վար ձի բարձ րա ցում չկա, այն­տեղ ընդ հա կա ռա կը՝ սո ցիա լա­կան ծրագ րե րի հետ կապ ված կրճա տում եր կան, կեն սա թո­շակ նե րի բարձ րա ցում չկա: Նույ­նիսկ աշ խա տա վար ձի բա զա­յին թի վը մե ծաց նե լու խոս տու­

մը, ո րը տրված էր բյու ջե տա­յին աշ խա տիկց նե րին, դա էլ չի ար վում: Սա վեր ջին տա րի նե րի ա մե նաան հա ջող բյու ջեն է, ո րը ա պա գա յին միտ ված որևէ քայլ չի պա րու նա կում։

— Ի՞նչ ա սել է ա պա գա յին միտ ված քայլ։

— Վերց նենք արդ յու նա բե րու­թյան զար գաց ման քա ղա քա­կա նու թյու նը, ո րի մա սին եր կու տա րի թմբկա հա րում են: Ի դեպ՝ մենք վերց րել ենք հինգ կամ վեց ճյուղ, դրա մեջ մտնում է ճշգրիտ սար քա շի նու թյուն, դե ղա գոր ծու­թյուն, տե ղա կան ար տադ րու­թյուն, ես նկա տի ու նեմ կոն յա­կի բա զա յի վրա կոն յա կա գոր­ծու թյան զար գա ցում: Այն տեղ է լի եր կու ճյուղ կա, մոտ հինգ ճյուղ:

Հի մա երբ ես փոր ձում եմ այս բյու ջեն նա յե լուց հաս կա նալ, թե որ քա ղա քա կա նու թյան արդ յուն­քում պետք է այդ ճյու ղե րը զար­գա նան, չկա: Ոչ մի ներդ րում կամ պե տա կան ա ջակ ցու թյուն չկա, և, ընդ հան րա պես, թե ինչ քա նով է սա ազ դե լու մեր տնտե սա կան զար գաց ման վրա, բյու ջեում որևէ ձևով ար տա հայտ ված չէ:

— Պա րոն Խա չատր­յան, շատ է խոս վում նաև տնտե սա կան ա պա կենտ­րո նաց ման մա սին։ Բ յու ջեն ինչ­որ քայլ նա խա տե սո՞ւմ է այդ ուղ ղու թյամբ։

— Հա յաս տա նի ա պա գա յի մա­սին մտա ծող ցան կա ցած կա ռա­վա րու թյուն կամ իշ խա նու թյուն ա ռաջ նա հերթ խնդիր պետք է հա մա րի Երևա նից դուրս զար­գաց ման խնդիր լու ծե լը։

Երբ նա յում ենք բնակ չու թյան թվա քա նա կի տե ղա բաշխ մա նը,

արդ յու նա բե րա կան թվա քա նա­կի տե ղա բաշխ մա նը, նա յում եք գյու ղատն տե սա կան բնա գա վա­ռի տե ղա բաշխ մա նը կամ հզո­րու թյուն նե րին, պարզ վում է, որ այդ ա մե նը կենտ րո նաց ված է Երևա նում կամ Երևա նի շուրջ։

Մի փոքր արդ յու նա բե րա­կան պո տեն ցիալ կա հա րա­վում՝ Զան գե զու րում՝ կապ ված պղնձա մո լիբ դե նա յին հա մա լի րի կամ ընդ հան րա պես լեռ նա հան­քա յին հա մա լի րի հետ: Մ նա ցած տե ղե րում գյու ղե րը, շրջկենտ­րոն նե րը և ի վեր ջո մար զե րը աս­տի ճա նա բար մա րում են:

— Հա մաշ խար հա յին հե ղի­նա կա վոր կազ մա կեր պու­թյուն նե րի ցու ցա նիշ նե րով Հա յաս տա նը տնտե սա կան ա ռու մով մեծ թռիչք է ար ձա­նագ րում: Ի՞նչ է, մի ջազ գա յին այդ կա ռույց ներն էլ են կո­ռու պաց վա՞ծ, սխալ գնա հա­տա կան ներ են տա լիս։

— Ես ինքս այդ պի սի մի ցան­ցի ներ կա յա ցու ցիչ եմ, խնդի­րը բազ միցս բարձ րաց վել է. չի կա րող պա տա հել, որ Հա յաս­տա նի տնտե սա կան ա զա տու­թյան գոր ծա կիցն ա վե լի լա­վը լի նի, քան Գեր մա նիա յի նը: Այս հա մա տեքս տում մեկ փաստ նշեմ՝ հետևու թյու նը թող նե լով Ձեզ: Doing bussines­ով ա մե նա­մեծ ա ռա ջըն թա ցը Հա յաս տա­նում ապ րել է, ե թե չեմ սխալ­վում, ներդ րու մա յին գրավ չու­թյան դաշ տը: Բայց վեց ամս վա կտրված քով միայն ԱՄՆ­ի ուղ­ղա կի ներդ րում ե րը Հա յաս տա­նում կրճատ վել են 80%­ով, իսկ ընդ հա նուր առ մամբ՝ 60%­ով: Ցու ցա նիշ նե րով գրա վիչ ենք, սա կայն փաս տա ցի ներդ րում ե­րը կրճատ վում են: n

Զ րու ցեց Դե րե նիկ Մալ խաս յա նը

Հար ցազ րույցն ամ բող ջու թյամբ դի տեք civilnet.am կայ քում։

սեպ տեմ բեր­հոկ տեմ բե րին պան­րի ար տադ րու թյամբ զբաղ վող 59 տնտեսա վա րող սուբ յեկ տի մոտ տես չա կան ստու գում եր են ի րա­կա նաց վել: «Պան րի ստու գա թեր­թը հի մա փոր ձարկ ման փու լում է: Ս տու գա թեր թում նե րառ ված են 84 պա հան ջի նկատ մամբ հար­ցեր, և 59 տնտեսա վա րող սուբ­յեկ տի մոտ հայտ նա բեր վել են խախ տում եր, ո րոնք վե րա բե­րում էին թե՛ սա նի տա րա հի գիե­նիկ, թե՛ մակնշ ման, թե՛ պահ ման պայ ման նե րի չկա տար ման հետ կապ ված խնդիր նե րին: Ս տու­գում ե րի արդ յուն քում թվով 18 տնտես ավա րող սուբ յեկ տի գոր­ծու նեու թյունն ար գել վել է՝ ա ռան­ձին ար տադ րու թյան կամ ամ­բողջ ար տադ րու թյան կտրված­քով»,– ա սել է Բախ չա գուլ ա նը։

Բախ չա գուլ ա նը թվար կել է նաև ըն կե րու թյուն նե րի ա նուն նե­րը, ո րոնց մոտ տես չա կան ստու­գում ե րի արդ յուն քում կա տար­ված նմու շա ռում ե րի ու լա բո րա­տոր փոր ձաքն նու թյան արդ յուն­

քում հայտ նա բեր վել են ա ղի քա յին ցու պի կի ման րէ ներ՝ մե ծ մա սամբ չա նախ պան րի ար տադ րա տե սա­կում: 5,5 տոն նա պա նիր ոչն չաց­վել է, ըն կե րու թյուն նե րը սկսել են սա նի տա րա հի գիե նիկ պայ ման նե­րի բա րե լավ ման աշ խա տանք ներ՝ ծա ռա յու թյան հա մա պա տաս խան տե սուչ նե րի վե րահս կո ղու թյան ներ քո: Թ վով 59 տնտեսա վա­րող սուբ յեկտ են թարկ վել է վար­չա կան պա տաս խա նատ վու թյան, կի րառ վել է տու գանք, ընդ հա նուր գու մա րը կազ մել է 10,45 մլն։

Ու շագ րավ է, որ Բախ չա գուլ­յա նը չի նշել, թե ա ղի քա յին ցու­պի կով պա նիր նե րը որ քան ժա­մա նակ են ի րաց վել շու կա յում։ «Տեխ նի կա կան կա նո նա կար գով առ կա է ա ղի քա յին ցու պի կի սահ­ման ված թույ լատ րե լի չափ: Ա ղի­քա յին ցու պի կի ման րէ նե րի թույ­լատ րե լի քա նա կի գե րա զան ցու­մը բնակ չու թյան մոտ մար սո ղա­կան հա մա կար գի խնդիր ներ է ա ռա ջաց նում»,– ա սել է նա՝ ըստ էու թյան հաս տա տե լով, որ բնակ­չու թյան ա ռող ջու թյա նը վաս է հասց վել։

Բախ չա գուլ ա նի այս հայ տա­րա րու թյուն նե րից հե տո, որ քան էլ զար մա նա լի է, վար չա պե տը ոչ թե աշ խա տան քից ա զա տել է Սնն դամ թեր քի անվ տան գու թյան պե տա կան ծա ռա յու թյան պե տին, այլև հայ տա րա րել, թե ա ռա ջին հեր թին պետք է հրա պա րա կա յին դարձ նել այն ար տադ րող նե րի, ձեռ նար կու թյուն նե րի, պան րի տե­սա կի ա նուն նե րը, «որ պես զի քա­ղա քա ցի նե րը չօգտ վեն դրան ցից. ե թե վա ճառ քում հան դի պեն նման ապ րան քա տե սակ ներ, ա պա հրա­ժար վեն դրան ցից»։ Վար չա պե տը սննդի անվ տան գու թյան ա պա­հով ման պե տա կան գե րա տես­չու թյան պար տա կա նու թյուն նե­րը, ըստ էու թյան, տե ղա փո խել է հան րա յին գի տակ ցու թյան դաշտ։

Ու շագ րավ է Բախ չա գուլ ա նի հայ տա րա րու թյու նը, թե խո շոր ար տադ րող նե րի մոտ սա նի տա­րա հի գիե նիկ նոր մե րի պա հանջ­նե րի կա տար ման խնդիր ներ չեն հայտ նա բեր վել։ «Մեր խնդի րը փոքր ար տադ րու թյուն ներն են, ո րոնք չեն կա րո ղա նում ներդ­նել սա նի տա րա հի գիե նիկ անվ­

տան գու թյան ա պա հով ման հա­մա կար գեր: Սա կայն մենք պար­բե րա բար հսկո ղու թյան տակ ենք առ նում այդ ար տադ րու թյուն նե­րը», – ա սել է Բախ չա գուլ ա նը։

Չի բա ցառ վում, որ այս հայ տա­րա րու թյուն նե րից հե տո պան րի շու կա յից դուրս մղվի փոքր և մի­ջին բիզ նե սը և այն ամ բող ջա պես կենտ րո նա նա մի քա նի ըն կե րու­թյուն նե րի ձեռ քում։ Այն, որ փոքր և մի ջին բիզ նե սի ար տադ րու թյան պան րում առ կա է ա ղի քա յին ցու­պիկ, և բ նակ չու թյու նը տևա կան ժա մա նակ սպա ռել է այդ ար տադ­րան քը, պա տաս խա նատ վու թյան

իր բա ժինն ու նի նաև Սնն դամ­թեր քի անվ տան գու թյան պե տա­կան ծա ռա յու թյու նը։ Ծա ռա յու­թյան նպա տակ ներն ու խնդիր նե րը սննդամ թեր քի անվ տան գու թյան, ա նաս նա բու ժու թյան բնա գա վառ­նե րի պե տա կան կար գա վո րում է, սննդի շղթա յում (ար տադ րու թյու­նից մինչև սպա ռում) դի տար կում­ներ և վե րահս կո ղու թյուն ի րա կա­նաց նե լը։ Այ նինչ դեռևս 1,5 տա րի ա ռաջ ար ված բա ցա հայ տում ե րից հե տո պան րի շու կա յում վի ճա կը ոչ միայն չի բա րե լավ վել, այլև խնդիր­ները է՛լ ա վե լի խո րա ցել են։ n

Ա.Չ.

Օրակարգ

‹‹‹ էջ 1

Ցու պի կը հան գիստ չի թողնում գոր ծադ րինԿա ռա վա րու թյու նում կրկին հի շել են պան րի ո րա կի մա սին

Սնն դամ թեր քի

անվ տան գու թյան

պե տա կան ծա ռա-

յու թյան պետ աբ-

րա համ Բախ չա-

գուլ ա նը ե րեկ

ներ կա յաց րել է

պան րի ո լոր տում

ու սում ա սի րու-

թյուն նե րի արդ-

յունք նե րը։

«այ սօր վա իշ խա նու թյուն նե րը նրա հա մար չեն, որ նվա զա գույն աշ խա տա վարձ բարձ-

րաց նեն». Վա հագն Խա չատր յան։

№ 143 (212), ուրբաթ, նոյեմբերի 9, 2012 թ. |

5|

Պարտ քը խնա յո ղու թյուն է ու զումԱր տա քին պարտ քի սպա սարկ ման խնդի րը կա ռա վա րու թյա նը ստի պել է

գաղտ նի «սեկ վեստր» ի րա կա նաց նելՏա րին մո տե նում է ա վար տին, իսկ գոր ծա դի րը դեռ $200 մլն նոր վար կա յին մի ջոց ներ ներգ րա վե լու խնդիր ու նի՝ ար տա քին պարտ քը սպա սար կել և բ յու ջեի դե ֆի ցի տը ֆի նան սա վո րել կա­րո ղա նա լու հա մար։ Ն ման ի րա վի ճա կը կա ռա վա րու թյա նը ստի­պել է ինն ա միս նե րին բյու ջեով նա խա տես ված ծախ սե րը թե րա­կա տա րել 57,4 մլրդ ­ով կամ մոտ $140 մլն ­ով։

Ըն թա ցիկ տար վա տա սը ա միս­նե րին Հա յաս տա նի պե տա­կան պարտ քը դրա մա յին ար­տա հայ տու թյամբ ա վե լա ցել է 10,4%­ով՝ հոկ տեմ բե րի վեր ջին կազ մե լով 1,758 տրլն. ար տա­քին պարտքն ա ճել է 10,4%­ով՝ կազ մե լով 1,592 տրլն, ներ քին պարտքն ա վե լա ցել 11,24%­ով՝ մինչև 240,5 մլրդ։

Այս ըն թաց քում դո լա րա­յին ար տա հայ տու թյամբ Հա­յաս տա նի պե տա կան պարտ քի աճն ա վե լի հա մեստ է ե ղել՝ 5% (հոկ տեմ բե րի վեր ջին կազ մել է $4,335 մլրդ), ար տա քին պարտ քի ծա վալն ա ճել է 4,9%­ով (կազ մել է $3,742 մլրդ)։

Դ րա մա յին ար տա հայ տու­թյամբ պե տա կան պարտ քի ա ճի ա վե լի ա րագ տեմ պը պայ մա­նա վոր ված է ազ գա յին ար ժույ­թի ար ժեզրկ մամբ։ Ե թե ան ցած տա րի պե տա կան պարտ քը հաշ­վարկ վել է 385,77/$1 մի ջին փո­խար ժե քով, ա պա այս տար­վա տա սը ա միս նե րի հա մար մի­ջին փո խար ժեք է ըն դուն վել 405,57/$1­ը։

Չ նա յած դրա մի ար ժեզր կու մը հան գեց րել է պե տա կան պարտ­քի բե ռի ծան րաց մա նը, թույլ դրամ ի րա կա նում աշ խա տել է հօ գուտ կա ռա վա րու թյան։ Խն­դիրն այն է, որ այս տար վա հուն­վար­հոկ տեմ բե րին Հա յաս տա­նը ներգ րա վել է $297,4 մլն ­ի մի­ջոց ներ, ո րից $249,4 մլն ­ը ե ղել է կա ռա վա րու թյան պարտ քը, $48 մլն ­ը՝ Կենտ րո նա կան բան­կի նը։ Մ յուս կող մից՝ ար տա քին պարտ քի սպա սարկ մանն ուղղ­վել է $158,2 մլն, ո րից 120,6 մլն

­ը՝ մայր գու մա րի մար մա նը ($43,2 մլն ­ը՝ կա ռա վա րու թյան, $77,4 մլն ­ը՝ ԿԲ պար տա վո րու­թյուն նե րի մա սով)։

Այս տար վա տա սը ա միս նե րին ար տա քին պարտ քը սպա սարկ­վել է նոր պար տա վո րու թյուն նե­րի մի մա սի հաշ վին. մյուս մասն ուղղ վել է դե ֆի ցի տի ֆի նան սա­վոր մա նը։ Թույլ դրա մը նպաս­տել է, որ ար տա քին փո խա ռու­թյուն նե րի հաշ վին դե ֆի ցի տի ֆի նան սա վոր մանն ա վե լի շատ գու մար ուղղ վի։ Հուն վար­հոկ­տեմ բե րին դե ֆի ցի տի ֆի նան սա­վոր մանն ուղղ վել է 99,23 մլրդ, ո րից 80,86 մլրդ ­ը՝ ար տա քին աղբ յուր նե րի հաշ վին։ Դ րա մի 20 կե տով ար ժեզրկ ման արդ յուն­քում կա ռա վա րու թյու նը կա րո­ղա ցել է ար տա քին աղբ յուր նե­րից ստա ցած վար կա յին մի ջոց­նե րից դե ֆի ցի տի ֆի նան սա վոր­մա նը հա վել ալ 4 մլրդ ուղ ղել։

Ըն թա ցիկ տար վա հա մար պետբ յու ջեի դե ֆի ցի տը ծրագր­ված է 132,5 մլրդ ­ի մա կար դա­կում, ին չը նշա նա կում է, որ կա­ռա վա րու թյու նը տա սը ա միս նե­րի կտրված քով ֆի նան սա վո րել է դե ֆի ցի տի ըն դա մե նը 75%­ը։ Մ նա ցած մա սը պետք է ֆի նան­սա վոր վի ներ քին և ար տա քին պարտ քի հաշ վին, ընդ ո րում՝ 20 մլրդ ­ը բա ժին է ընկ նե լու ար տա քին պարտ քին։ Դե ֆի ցի տի ֆի նան սա վոր ման հա մար մոտ $50 մլն նոր վար կա յին մի ջոց ներ ներգ րա վե լուց բա ցի՝ տա րե վեր­ջի եր կու ա միս նե րին կա ռա վա­րու թյանն անհ րա ժեշտ է լի նե­լու ևս $107 մլն ուղ ղել ար տա քին պարտ քի սպա սարկ մա նը։

Այս տար վա ըն թաց քում ծրագր ված է ար տա քին աղբ­յուր նե րից ներգ րա վել $509 մլն­ի վար կա յին մի ջոց ներ, իսկ ար­տա քին պե տա կան պարտ­քի գծի սպա սարկ մա նն ուղ ղել $265,3 մլն ($193,7 մլն՝ մայր գու­մա րի մար մա նը, մոտ $71,6 մլն՝ տո կո սավ ճար նե րին)։

Ըստ էու թյան անհ րա ժեշտ ա վե լի քան $150 մլն ­ից ա ռայժմ հայտ նի են մոտ $70 մլն վար­կա յին մի ջոց նե րի ներգ րավ ման աղբ յուր նե րը. մաս նա վո րա պես՝ $52 մլն­ը դեկ տեմ բե րին ակն կալ­վում է ստա նալ Ար ժույ թի մի ջազ­գա յին հիմ ադ րա մից։ Մ նա ցած $80 մլն ­ի խնդի րը մում է բաց։

Չի բա ցառ վում, որ պարտ քի սպա սարկ ման շուրջ ստեղծ ված ի րա վի ճա կում գոր ծա դի րը հար­կադր ված լի նի դի մել դե ֆի ցի­տի կրճատ ման, բայց ոչ թե սեկ­վեստ րի ճա նա պար հով, այլ պար­զա պես գե րա տես չու թյուն նե­րին «ներ քին կար գով» ծախ սե րի կրճա տում հրա հան գե լով։ Ն ման մի տում կար ծես ար դեն առ կա է։

Այս պես՝ ըն թա ցիկ տար վա հուն վար­սեպ տեմ բե րին պետբ­

յու ջեի ե կա մուտ նե րը կազ­մել են 666,4 մլրդ, ծախ սե­րը՝ 660,2 մլրդ, ո րոնք հա մա­պա տաս խա նա բար 101%­ով և 92%­ով ա պա հո վել են կա ռա­վա րու թյան ին նամս յա ծրագ­րի կա տա րու մը: Պարզ ա սած՝ գոր ծա դի րը ծրագ րել էր, որ հուն­վար­սեպ տեմ բե րին պետբ յու­ջեի հաշ վին պետք է կա տար վեր 717,6 մլրդ­ի ծախս, այ նինչ գե­րա տես չու թյուն նե րը 57,4 մլրդ ­ով քիչ ծախս են կա տա րել։

Ֆի նանս նե րի նա խա րա րու­թյու նը, ի հար կե, կա րող է վստա­հեց նել, որ կա տա րել է պե տա­կան բյու ջեի ծախ սա յին ծրագ­րե րի շրջա նակ նե րում պե տա­կան մար մին նե րին՝ սահ ման ված կար գով ստանձ նած պար տա­վո րու թյուն նե րի ամ բող ջա կան կա տա րու մը: Սա կայն ան հաս­կա նա լի է, թե ին չու պե տա կան կա ռույց նե րը, ստա նա լով անհ­րա ժեշտ ֆի նան սա վո րու մը, չեն շտա պել կա տա րել նա խա տես­ված աշ խա տանք նե րը՝ դրա նով իսկ ա պա հո վե լով բյու ջեի մի ջոց­նե րի տնտե սում։ n

Ար մե նակ Չա տին յան

Փողեր

WTI BrenT նավթ

385

395

405

415

425

08.05 08.08 08.11

7000

7800

8600

08.05 08.08 08.11

490

510

530

08.05 08.08 08.11

11,80

12,50

13,20

08.05 08.08 08.11

210

250

290

330

370

08.05 08.08 08.11

1,20

1,27

1,34

08.05 08.08 08.11

70

95

120

08.05 08.08 08.11

1500

1600

1700

1800

08.05 08.08 08.11

Տվյալները վերցված են 08.11, Երևան, ժ. 16:00

աղբյուրը՝ ՀՀ ԿԲ, Bloomberg և Forex

US$/bbl.

US$/t oz.

US$/tonne

US$/tonne

եվրո/դոլար

պղինձ (LME)

ցորեն (cBT)

ռուբլի/դրամ

եվրո/դրամ

դոլար/դրամ

ՀՀ Կբ comex ոսԿի 100

7615 3.3p 0.04%

329.31 0.83p 0.25%

408.56 0.63p 0.15%

520.22 3.52q 0.67%

12.95 0.08q 0.61%

1.273 0.00q 0.26%

85.47 1.03p 1.22%107.67 0.85p 0.80%

1715.3 24.3p 1.43%1718.6 4.6p 0.27%

Վար կա վոր ման նոր հար թակ բոր սա յում«ՆԱՍԴԱՔ ՕԷՄԷՔՍ Ար մե նիա» բոր սա յում ներդր վում է առևտ րա­յին նոր հար թակ, ո րը բան կե րին հնա րա վո րու թյուն կտա վար կա­վո րել միմ յանց՝ չօգտ վե լով Կենտ րո նա կան բան կի ծա ռա յու թյուն­նե րից։ Բոր սա յում բան կե րը կկա րո ղա նան ոչ միայն օ վեր նայթ, այլև յո թօր յա ժամ ե տայ նու թյամբ վար կեր ստա նալ։

Ե րեկ «ՆԱՍԴԱՔ ՕԷՄԷՔՍ Ար­մե նիա» բոր սա յում հայ տա­րար վեց ժամ ե տա յին վար­կա յին ռե սուրս նե րի հար թա կի գոր ծարկ ման մա սին։ Հար թա­կի գոր ծարկ ման մի ջո ցառ մա­նը բոր սա յի գլխա վոր տնօ րեն Կոնս տան տին Սա րո յանն ա սաց, որ նոր հար թա կում կկազ մա կեր­պի յոթ օր ժամ ե տայ նու թյամբ միջ բան կա յին վար կա յին գոր­ծարք նե րի կնքման գոր ծըն թաց։

2013թ. այս հար թա կի գոր ծի­քա կազ մը նա խա տես վում է հա­մալ րել նոր՝ եր կա րա ժամ ետ և կար ճա ժամ ետ վար կա յին ռե­սուրս նե րով։ Շու կա յի մաս նա­կից նե րին կա ռա ջարկ վի դրա­մա կան շու կա յի գոր ծիք նե րի լայն շրջա նակ, ո րը ներ կա յում նե րա ռում է նաև 2010թ. ապ­րի լից սպա սարկ վող օ վեր­

նայթ վար կա յին ռե սուրս նե րի հար թա կը:

«Սա ևս մեկ կարևոր քայլ է բոր սա յա կան ծա ռա յու թյուն նե­րի ընդ լայն ման և նոր ֆի նան­սա կան գոր ծիք ներ շու կա յին ա ռա ջար կե լու գոր ծում։ Ներ կա­յում մենք ար դեն ա պա հո վում ենք բաժ նե տոմ սե րի, կոր պո րա­տիվ և պե տա կան պար տա տոմ­սե րի, ար տար ժույ թի, ռե պո պայ­մա նագ րե րի, օ վեր նայթ վար կե­րի և ժամ ե տա յին վար կա յին ռե սուրս նե րի առև տու րը և ք լի­րին գը»,– ա սաց Կոնս տան տին Սա րո յա նը:

«ՆԱՍԴԱՔ ՕԷՄԷՔՍ Ար մե­նիա յի» գլխա վոր տնօ րե նի տե ղա կալ Կա րեն Զա քար յա­նի խոս քով՝ ակն կալ վում է, որ ժամ ե տա յին վար կա յին ռե­սուրս նե րի հար թա կը կդառ նա

բոր սա յի կող մից կազ մա կերպ­վող ա մե նա մեծ շու կա նե րից մե կը։ Օ վեր նայթ վար կա յին ռե­սուրս նե րի հար թա կի հետ մեկ­տեղ այն կստեղ ծի ակ տիվ ե րի ա ռա վել արդ յու նա վետ և ճ կուն կա ռա վար ման հնա րա վո րու­թյուն ներ, ինչ պես նաև կնպաս­տի կար ճա ժամ ետ վար կա յին տո կո սադ րույք նե րի ար դար և թա փան ցիկ գնա գո յաց մա նը:

«Ժամ ե տա յին վար կա յին ռե­սուրս նե րի հար թակն իր էու­թյամբ բա ցա ռիկ է ֆի նան սա­կան շու կա նե րի հա մար, քա­նի որ հա մա տե ղում է ա նա նուն երկ կող մա նի ա ճուր դը և գ րա­վի կենտ րո նաց ված կա ռա վա­րու մը, ո րի ամ բողջ գոր ծըն­թա ցը ղե կա վար վում է բարդ ծրագ րա յին հա մա կար գե րի մի­ջո ցով։ Մեր թի մի կա տա րած աշ խա տան քի շնոր հիվ այ սօր մենք շու կա յին ա ռա ջար կում ենք նո րա րա րա կան լու ծում­նե րով սկզբուն քո րեն նոր ֆի­նան սա կան գոր ծիք»,– ա սաց Զա քար յա նը։

Ըստ նրա՝ վար կե րի գրա­վի ա ռար կա կլի նեն պե տա կան պար տա տոմ սե րը, իսկ վար­կա վոր ման տո կո սադ րույք նե­րը կտա տան վեն Կենտ րո նա կան բան կի կող մից բան կե րից ներգ­րավ վող մի ջոց նե րի տո կո սադ­րույ քի (ներ կա յումս 6,5%) և լոմ­բար դա յին ռե պո յի տո կո սադ­րույ քի (9,5%) մի ջա կայ քում։

Ժամ ե տա յին վար կա յին ռե­սուրս նե րի հար թա կում առևտ­րին մաս նակ ցե լու են առևտ­րա յին բան կե րը: Առևտ րա յին նստաշր ջան ներն անց կաց վե լու են ա մեն աշ խա տան քա յին օր՝ 11:00­ից մինչև 13:00­ը: Առևտ րա­յին նստաշր ջա նի փակ մա նը հա­ջոր դող տա սը րո պե նե րի ըն թաց­քում կանց կաց վի հե տառևտ րա­յին նստաշր ջան, ո րի ըն թաց քում շու կա յի մաս նա կից նե րը հնա րա­վո րու թյուն կու նե նան վար կա­յին ռե սուրս ներ տրա մադ րել և ս տա նալ տվյալ առևտ րա յին օր­վա ըն թաց քում ձևա վոր ված մի­ջին կշռված տո կո սադ րույ քով: n

Ա.Չ.

Տա րին մո տե նում է ա վար տին, իսկ գոր ծա դի րը դեռ $200 մլն նոր վար կա յին մի ջոց ներ

ներգ րա վե լու խնդիր ու նի։

| № 143 (212), ուրբաթ, նոյեմբերի 9, 2012 թ.

6 |

Ա ռաջ դե պի վատ թա րա ցում

Եվ րա հանձ նա ժո ղո վը վե րա նա յել է տա րա ծաշր ջա նի ՀՆԱ-ի ա ճի

կան խա տե սում ե րը2013թ. Հու նաս տա նի տնտե­սու թյու նը կկրճատ վի 4,2%­ով, 2014թ. այն 0,6% աճ կար ձա­նագ րի: Մինչ այս 2013թ. հա­մար Հու նաս տա նում զրո յա կան աճ էր ակն կալ վում։ Այս պի սի տվյալ ներ է պա րու նա կում Եվ­րա հանձ նա ժո ղո վի հրա պա րա­կած նոր կան խա տե սու մը:

Եվ րո պա կան իշ խա նու թյուն­նե րը 2013թ. ռե ցե սիա են ակն կա­լում Իս պա նիա յում, Ի տա լիա յում, Պոր տու գա լիա յում, Ս լո վե նիա­յում և Կիպ րո սում: Մ յուս երկր­նե րը, ըստ Եվ րա հանձ նա ժո ղո­վի, թեև կկա րո ղա նան խու սա­փել ռե ցե սիա յից, սա կայն ՀՆԱ­ի ա ճի տեմ պի էա կան դան դա ղում կար ձա նագ րեն։ Այս պես՝ 2013թ. Գեր մա նիա յում տնտե սու թյու նը կա ճի 0,8%­ով (նա խորդ՝ գար­նա նա յին կան խա տե սու մը՝ 1,7%), Ֆ րան սիա յում՝ 0,4%­ով (նա խոր­դը՝ 1,3%), Մեծ Բ րի տա նիա յում՝ 0,9%­ով (նա խոր դը՝ 1,7%):

Եվ րա հանձ նա ժո ղո վը դե պի նվա զում է վե րա նա յել նաև Եվ­րա միու թյան ՀՆԱ­ի ա ճի կան խա­տե սու մը։ 2012թ. ԵՄ­ում կար ձա­նագր վի 0,3% ան կում, եվ րո գո­տում՝ 0,4%: Գար նա նը այս տա­րի ԵՄ­ում ակն կալ վում էր ՀՆԱ­ի զրո յա կան աճ, եվ րո գո տում՝ 0,3% ան կում։

Հա մա ձայն նոր կան խա տես ման՝ 2013թ. եվ րո գո տում ՀՆԱ­ն կա ճի

0,1%­ով։ ԵՄ տնտե սու թյու նը կար­ձա նագ րի միայն 0,4% աճ՝ գար նա­նը ակ նկալ վող 1,3%­ի դի մաց։

Կան խա տե սում ե րի դե պի նվա զում վե րա նա յու մը Եվ րա­հանձ նա ժո ղո վում պայ մա նա վո­րել են ԵՄ երկր նե րում տնտե­սա կան ակ տի վու թյան նվազ­մամբ, ինչ պես նաև պա հան ջար կի կրճատ մամբ: Այ դու հան դերձ, ԵՄ պե տու թյուն նե րում աս տի ճա նա­բար վե րա կանգն վում է տնտե սա­կան ակ տի վու թյու նը, թեև ա ռա­վել խո ցե լի երկր նե րի ֆի նան­սա կան դրու թյու նը շա րու նա կում է բա ցա սա բար անդ րա դառ նալ մյուս նե րի վրա:

Ըստ Եվ րա հանձ նա ժո ղո վի՝ եվ­րո գո տու տնտե սա կան հե ռան կար­նե րի վատ թա րաց ման պատ ճա ռով բյու ջե տա յին պա կա սուր դի կրճատ­ման խնդիր ու նե ցող երկր նե րը, ա մե նայն հա վա նա կա նու թյամբ, կձա խո ղեն այդ գոր ծըն թա ցը։ n

Ս պաս վա ծից ա վե լի եր կարԳ լո բալ տնտե սու թյունը կշա րու նա կի դան դա ղել

Գ լո բալ տնտե սու թյան վե րա կանգ նու մը դան դաղ կլի նի, աս վում է մի ջազ գա յին աու դի տո րա կան PricewaterhouseCoopers (PwC) ըն կե րու թյան՝ հա մաշ խար հա յին տնտե սու թյան հե ռան կար նե րի 2012թ. հոկ տեմ բե րի կան խա տես ման մեջ։

Հոկ տեմ բե րի սկզբին աշ խար հի ա ռա ջա տար երկր նե րի ֆի նանս­նե րի նա խա րար նե րի հան դի պու­մը ցույց է տվել, որ դեռ գե րիշ­խում են հու սա հատ տրա մադ րու­թյուն նե րը, ինչն ար տա ցոլ վել է նաև Ար ժույ թի մի ջազ գա յին հիմ­նադ րա մի՝ գլո բալ տնտե սու թյան ա ճի կան խա տե սում երն ի ջեց­նե լու ո րոշ ման մեջ։ Վե րա կանգ­նու մը դան դաղ կլի նի և մինչ այս հնչած կան խա տե սում ե րի հա­մե մատ շատ ա վե լի եր կար կտևի։

PwC­ի մաս նա գետ նե րը մտա­հո գիչ են հա մա րել հատ կա պես

ԱՄՆ­ի և եվ րո գո տու տնտե սա­կան ցու ցա նիշ նե րը:

ԱՄՆ­ում տա րեսկզ բին ար­ձա նագր ված խոս տում ա լից ա ճը ներ կա յում դան դա ղել է, ին չը պայ մա նա վոր ված է գլո­բալ տնտե սա կան ի րադ րու թյան վատ թա րաց մամբ և ա նո րո շու­թյուն նե րի ա ճով, ո րի պատ ճա ռը ԱՄՆ­ի այս պես կոչ ված «հար­կաբ յու ջե տա յին ճեղք վածքն է»: ԱՄՆ­ի տնտե սու թյան հա մար լուրջ ռիս կեր են պա րու նա կում գոր ծազր կու թյունն ու ան կա­ռա վա րե լի «հար կաբ յու ջե տա յին

ճեղք ված քը», ին չի հետևան քով գոր ծազր կու թյան մա կար դա­կը երկ րում կա րող է բարձ րա­նալ մինչև 9,1%, իսկ տնտե սա­կան ա ճը կարող է բա ցա սա կան լի նի մինչ 2013թ։

Ըն կե րու թյուն նե րը պետք է պատ րաստ լի նեն հա ջոր դող մի քա նի շա բաթ նե րին դի մա կա յել եվ րո գո տու տնտե սա կան բա­ցա սա կան ցու ցա նիշ նե րի ազ դե­ցու թյա նը։ Պն դում ե րը, թե ար­ժու թա յին գո տին ռե ցե սիա յում է, ա մե նայն հա վա նա կա նու­թյամբ կհաս տատ վեն նո յեմ բե րի կե սին, երբ հրա պա րակ վեն ըն­թա ցիկ տար վա 3­րդ ե ռամս յա­կի ցու ցա նիշ նե րը: n

մեծ փողեր

Էջը պատրաստեց Լիլիթ Միքայելանը

sportm

e.gr

busine

ssweek.com

Հին նա խա գահ, հին խնդիր ներՕ բա ման հստա կեց րել է տնտե սա կան մար տահ րա վեր նե րը

Ա մե րիկյ ան բոր սա յա կան ին դեքս նե րը Բա րաք Օ բա մա յի վե րընտր­մանն ար ձա գան քել են շուրջ 2% ան կու մով։ Նո յեմ բե րի 7­ին արդ­յու նա բե րա կան Dow Jones­ը նվա զել է 2,36%­ով, բարձր տեխ նո լո­գիա կան Nasdaq­ը՝ 2,48%­ով, S&P 500­ը՝ կորց րել 2,36%։ Փոր ձա­գետ նե րը բոր սա նե րի նման պահ վածք կան խա տե սել էին նախ­քան ընտ րու թյուն նե րի արդ յունք նե րի հրա պա րա կու մը: Օ բա մա յի մրցա կի ցը՝ հան րա պե տա կան Միթ Ռոմ ին, ֆի նան սա կան շրջա­նակ նե րում ա վե լի լայն ա ջակ ցու թյուն է վա յե լում, նա ըն կալ վում է որ պես բիզ նե սի շա հե րի պաշտ պան, հար կադ րույք նե րի և սո­ցիա լա կան ծախ սե րի կրճատ ման կողմ ա կից:

Հաղ թա նա կից հե տո իր ա ռա ջին ե լույ թում Օ բա ման հայ տա րա րել է, թե մտա դիր է ԱՄՆ­ը ա զա տել օ տա րերկր յա նավ թի մա տա կա­րա րում ե րից ու նե ցած կախ վա­ծու թյու նից: Սա կայն նրա մակ­րոտն տե սա կան հիմ ա կան օ րա­կար գը բյու ջե տա յին ծախ սե­րի պահ պա նու մը կլի նի, ո րոնք պետք է խթա նեն տնտե սա կան ա ճը։ Ի տար բե րու թյուն Ռոմ­նիի՝ Օ բա ման դեմ է բյու ջե տա­յին ծախ սե րի կրճատ մա նը, քա­նի դեռ տնտե սու թյու նը լիո վին չի վե րա կանգն վել, և չի նվա­զել գոր ծազր կու թյան բա վա կան բարձր մա կար դա կը:

Գոր ծազր կու թյու նը վե րընտր­ված նա խա գա հի թերևս հիմ­նա կան տնտե սա կան մար տահ­րա վերն է։ Օ մա բան մտա դիր է

խնդի րը լու ծել՝ խթա նե լով ա ճը ար տադ րու թյան տար բեր ճյու­ղե րում։ Նա ա ռա ջի կա չորս տա­րում ար տադ րու թյան ո լոր տում աճ և լ րա ցու ցիչ 1 մլն աշ խա տա­տեղ է խոս տա ցել:

Ար տադ րու թյու նը խթա նե­լու հա մար երկ րում կրճատ վե­լու է կոր պո րա տիվ հար կադ րույ­քը, ո րը ներ կա յում 35% է. տե ղա­ցի ար տադ րող նե րի հա մար այն կնվա զի մեկ քա ռոր դով՝ մինչև 26,25%: Բա ցի այդ՝ հար կա յին ար տո նու թյուն ներ կսահ ման վեն այն ձեռ նար կու թյուն նե րի հա­մար, ո րոնք վար ձում են նոր աշ­խա տա կից ներ կամ բարձ րաց­նում նրանց աշ խա տա վար ձը:

Օ բա ման խոս տա ցել է շա րու­նա կել $250 հազ­ից մինչև $1 մլն ե կա մուտ ներ ու նե ցող տնա յին

տնտե սու թյուն նե րի հա մար հար­կադ րույք նե րի կրճատ ման գոր­ծըն թա ցը, ո րը սկսվել է դեռևս Բուշ Կրտ սե րի պաշ տո նա վար­ման ժա մա նակ: $1 մլն ­ը գե րա­զան ցող ե կա մուտ ներ ու նե ցող­նե րի հա մար հար կադ րույ քը կկազ մի 30%:

Խոս տում ե րից ա մե նա կարևո­րը թերևս Ի րա քից և Աֆ ղանս տա­նից ա մե րիկ ան զոր քե րի դուրս­բեր ման արդ յուն քում խնայ վող

գու մար նե րը ճա նա պարհ նե րի, կա մուրջ նե րի, օ դա նա վա կա յան­նե րի և այլ են թա կա ռուց վածք նե րի շի նա րա րու թյանն ուղ ղելն է։ Մի­ջոց նե րը կա րող են ուղղ վել նաև բյու ջեի դե ֆի ցի տի կրճատ մա նը։

Խնդ րա հա րույց է նաև ան շարժ գույ քի ո լոր տը, ո րի վե րա կանգ­նու մը, չնա յած գոր ծադր վող ջան­քե րին, բա վա կան ցածր տեմ պով է ըն թա նում: Օ բա ման մտա դիր է ա ջակ ցել ա ռա վել թույլ վար­

կա ռու նե րին՝ նրանց ցածր տո­կո սադ րույք նե րով վե րա ֆի նան­սա վոր ման հնա րա վո րու թյուն ա ռա ջար կե լով։

Ար տա քին տնտե սա կան քա ղա­քա կա նու թյան հար ցե րում Օ բա­ման խոս տա ցել է նոր սկզբունք­ներ կի րա ռել, ո րոնք կդա դա­րեց նեն «առևտ րա յին պա տե­րազմ ե րը» Չի նաս տա նի հետ։ Ծ րագ րի մշա կու մը կա վարտ վի մինչ 2016թ.։ n

Ծախ սե րը կհո գան մե նե ջեր նե րըBoeing-ը կրճա տում է աշ խա տա կից նե րի թի վը

Ա մե րիկյ ան ա վիա շի նա կան Boeing ա վիա կոն ցեռ նը կվե րա­կա ռու ցի իր ռազ մա կան և տիե­զե րա կան ստո րա բա ժա նում ե­րը և 30%­ով կկրճա տի մե նե­ջեր նե րի կազ մը։ Վե րա կազ մա­վո րում ե րի նպա տա կը մինչ 2015թ. ծախ քե րի $1,6 մլրդ­ով կրճա տում է:

Ըն կե րու թյու նում հայ տա րա րել են, որ փո փո խու թյուն ներն ուղ ղա­կի պա տաս խան են ԱՄՆ­ի բյու­ջեի ծախ սե րի լրա ցու ցիչ կրճատ­ման ծրագ րին, ո րը կսկսի գոր­

ծել 2013թ. հուն վա րի 2­ից: Ըստ Boeing­ի՝ ո րո շում ե րը նաև եր­կա րա ժամ ետ նպա տակ ներ են հե տապն դում։

Կոր պո րա ցիան մտա դիր է մե նե­ջեր նե րի և մ յուս աշ խա տա կից նե­րի թվի 1:9,7 հա րա բե րակ ցու թյու­նը հասց նել մինչև 1:12,5­ի: Boeing­ում աշ խա տա տե ղե րի կրճատ ման ծրա գի րը մեկ նար կել է 2010­ից։ Ըն կե րու թյու նում չեն նշում, թե քա նի աշ խա տա կից է մինչ այժմ ա զատ վել աշ խա տան քից։

Վեր ջին շրջա նում ծախ քե­րի կրճատ ման մի ջո ցա ռում­

ներ են ի րա կա նաց նում ԱՄՆ­ի ռազ մա­արդ յու նա բե րա կան հա­մա լի րի գրե թե բո լոր խո շոր կոր պո րա ցիա նե րը՝ Lockheed Martin­ը, Northrop Grumman­ը և Raytheon­ը: Lockheed­ը, օ րի նակ, մե նե ջեր նե րի թի վը կրճա տել է 25%­ով:

Boeing­ի հա սույ թում ռազ մա­կան պատ վեր նե րի մաս նա բա ժի­նը 40% է: Այս ո լոր տում ե կա մուտ­նե րի վե րահս կու մը ըն կե րու թյան ընդ հա նուր շա հու թա բե րու թյան ա պա հով ման հար ցում հան գու­ցա յին նշա նա կու թյուն ու նի: n

Օ բա ման տնտե-

սա կան հին

խնդիր նե րին

ստիպ ված է լի նե-

լու նոր լու ծում եր

ա ռա ջար կել։

Եվ րա հանձ նա ժո ղո վը տա րա ծաշր ջա նի

տնտե սա կան ա պա գան մռայլ գույ նե րով

է տե սել։

№ 143 (212), ուրբաթ, նոյեմբերի 9, 2012 թ. |

7|

Մեր կե լը ման րա մաս նել է Լոն դո նի շա հե րը

Միաս նա կան բյու ջեի շուրջ տա րա ձայ նու թյուն նե րը սպառ նում են պա ռակ տել Եվ րա միու թյու նը

Մեծ Բ րի տա նիա յի վար չա պետ Դեյ վիդ Քե մե րոնն ու Գեր մա­նիա յի դաշ նա յին կանց լեր Ան­գե լա Մեր կե լը Լոն դո նում քննար կել են Եվ րա միու թյան բյու ջեի ո րոշ ման րա մաս ներ, ո րոնք սպառ նում են պա ռակ­տում ա ռա ջաց նել Բ րի տա նիա­յի և մայր ցա մա քա յին Եվ րո­պա յի միջև։

«Մենք եր կուսս էլ են թադ րում ենք, որ եվ րո պա կան երկր նե­րը, ինչ պես նաև Եվ րա միու թյու­նը, պետք է ապ րեն ըստ մի ջոց­նե րի»,– հայ տա րա րել է Քե մե րո­նը։ Ան գե լա Մեր կե լը խո սել է ԵՄ բյու ջե տա յին մի ջոց ներն արդ յու­նա վետ օգ տա գոր ծե լու անհ րա­ժեշ տու թյան մա սին ու Մեծ Բ րի­տա նիա յին նա խազ գու շաց րել՝ Եվ րա միու թյու նից դուրս գա լը չի հա մա պա տաս խա նում Լոն դո­նի շա հե րին։ «Կար ծում եմ՝ դուք կղզում կա րող եք լավ ապ րել,– ա սել է բրի տա նա ցի նե րին Մեր­կե լը,– սա կայն միայ նու թյու նը ձեզ ա վե լի եր ջա նիկ չի դարձ նի»։

ԵՄ բյու ջեի ընդ լայն ման շուրջ խո ր տա րա ձայ նու թյուն նե րը տա­րա ծաշր ջա նում երկր նե րը բա ժա­

նել են մի քա նի խմբե րի։ Արևել­յան և Հա րա վա յին Եվ րո պա յի 15 երկր ներն ա ջակ ցում են Եվ րա­հանձ նա ժո ղո վի ա ռա ջար կին՝ յոթ տար վա հա մար միաս նա կան բյու ջեն սահ մա նել ԵՄ ընդ հա նուր ՀՆԱ­ի 1,08%­ի չա փով (€1 տրլն)։ Գեր մա նիան, որն ընդ հա նուր առ­մամբ ա ջակ ցում է Ֆ րան սիա յին ու Ի տա լիա յին, ա ռա ջար կում է ծա վա լը սահ մա նա փա կել ՀՆԱ­ի 1%­ով (մոտ €960 մլրդ)։ Մեծ Բ րի­տա նիա յում հա մա րում են, որ Եվ­րա միու թյան յոթ տար վա բյու ջեն չպետք է գե րա զան ցի €900 մլրդ ­ը։ Նի դեռ լանդ նե րը, Շ վե դիան, Ֆին լան դիան, Չե խիան ևս ն ման ծա վա լի կողմ ա կից են։

Միաս նա կան բյու ջեն քննարկ­վե լու է նո յեմ բե րի 22­23­ը Բր­յու սե լում կա յա նա լիք ԵՄ գա գա­թա ժո ղո վում։ Քե մե րո նը սպառ­նա ցել է վե տո կի րա ռել գա գա­թա ժո ղո վի ցան կա ցած ո րոշ ման նկատ մամբ, ո րը կնա խա տե սի բյու ջեի՝ Լոն դո նի հա մար թույ­լատ րե լի սահ մա նը գե րա զան­ցող մե ծա ցում։ Մեր կելն իր հեր­թին հայ տա րա րել էր, որ պատ­րաստ է հե տաձ գել հան դի պու մը, ե թե Մեծ Բ րի տա նիան հա մա ռի և փոխ զիջ ման չգնա։

Հան դի պու մից հե տո Լոն դո­նում հայ տա րա րել են «միաս նա­կան բյու ջեի խնդրի քննարկ ման ժա մա նակ ճկու նու թյուն դրսևո­րե լու պատ րաս տա կա մու թյան մա սին»։ n

աշխարհ

Էջը պատրաստեց Սյուզաննա Հովհաննիսյանը

ivn.us

Ան մե ղու թյունն էլ կան խա վար կարծ չէ

Ձեր բա կալ վել է մու սուլ ման նե րի մա սին սկան դա լա յին ֆիլ մի հե ղի նա կը

«Մու սուլ ման նե րի ան մե ղու թյու նը» սկան դա լա յին ֆիլ մի հե ղի­նակ Նա կու լա Բա սե լի Նա կու լան դա տա պարտ վել է մեկ տար­վա ա զա տազրկ ման՝ պայ մա նա կան վա ղա ժամ ետ ա զատ ար­ձակ ման պայ ման նե րը խախ տե լու հա մար։

Նա կու լան ի րեն մե ղա վոր է ճա­նա չել վա ղա ժամ ետ ա զատ ար­ձակ ման պայ ման նե րը խախ տե լու չորս դեպ քում։ Մե ղադ րանք նե րից ոչ մե կը «Մու սուլ ման նե րի ան մե­ղու թյու նը» ֆիլ մի հետ կապ չու նի։

Շր ջա նա յին դա տա վոր Ք րիս­տի նա Ս նայ դե րը հայ տա րա րել է, որ 55­ամ յա Նա կու լան 12 ա միս կանց կաց նի բան տում, ո րից հե­տո չորս տա րի կլի նի ոս տի­կա նու թյան վե րահս կո ղու թյան տակ, ա զա տու թյան մեջ։ Մե ղադ­րող կող մը եր կու տար վա ա զա­տազր կում է պա հան ջել։

Նա կու լան ֆի նան սա կան խար դա խու թյուն նե րի մե ղադ­րան քով 2010թ. դա տա պարտ­վել է 21 ամս վա ա զա տազրկ ման։ 2011թ. վա ղա ժամ ետ ա զատ ար­ձակ վե լուց հե տո նրան ար գել­վել է հինգ տար վա ըն թաց քում, ա ռանց ոս տի կա նու թյան հա­մա ձայ նու թյան, օգտ վել հա մա­կարգ չից կամ ին տեր նե տից։

Նա կու լան, ո րը հայտ նի է նաև Սեմ Բա սիլ, Նա կո լա Բա սի լի և

Մարկ Բաս լեյ Յու սուֆ ա նուն նե­րով, ձեր բա կալ վել է այս տար վա սեպ տեմ բե րի 27­ին։ Են թադր­վում է, որ նա ծա գու մով ղպտի է։ ԱՄՆ­ի իշ խա նու թյուն նե րը կար­ծում են, որ հենց Նա կու լան է «Մու սուլ ման նե րի ան մե ղու թյան» հե ղի նա կը, սա կայն չեն հստա­կեց նում, թե ով է ֆիլ մը տե ղադ­րել ին տեր նե տում։

«Մու սուլ ման նե րի ան մե ղու­թյու նը» սկան դա լա յին ֆիլ մը այս տար վա սեպ տեմ բե րին Մեր ձա­վոր Արևել քի, Հ յու սի սա յին Աֆ­րի կա յի և Ա սիա յի մի շարք երկր­նե րում բո ղո քի զանգ վա ծա յին ցույ ցե րի, ինչ պես նաև իս լա մի վրդով ված հետևորդ նե րի ու ոս­տի կա նու թյան միջև ար յու նա լի բա խում ե րի տե ղիք տվեց։ Լի­բիա կան Բեն ղա զիում ԱՄՆ­ի հյու պա տո սու թյան վրա ար մա­տա կան իս լա մա կան նե րի հար­ձակ ման հետևան քով զոհ վեց Լի բիա յում Միաց յալ Նա հանգ­նե րի դես պան Ք րիս տո ֆեր Ս թի­վեն սը։ n

Գեր մա նիա յի

դաշ նա յին կանց-

լեր ան գե լա մեր-

կելն ու մեծ Բ րի-

տա նիա յի վար չա-

պետ դեյ վիդ Քե-

մե րո նը Լոն դո-

նում, 7 նո յեմ բերի։

«մու սուլ ման նե րի

ան մե ղու թյու նը»

սկան դա լա յին

ֆիլ մի հե ղի նակ

Նա կու լա Բա սե լի

Նա կու լան դա-

տա պարտ վել է

մեկ տար վա

ա զա տազրկ ման։

Ա սա դը հրա ժար վել է խա մա ճիկ լի նելուց

Սի րիա յի նա խա գա հը խոս տա ցել է ապ րել ու մեռ նել Սի րիա յում

Սի րիա յի նա խա գահ Բա շար ալ Ա սա դը հար ցազ րույց է տվել ռու­սա կան Russia Today հե ռուս տաա լի քին, ո րում հայ տա րա րել է, թե չի պատ րաստ վում լքել եր կի րը։

«Ես խա մա ճիկ չեմ։ Ես Արևմուտ­քի «ար տադ րան քը» չեմ, որ գնամ Արև մուտք կամ որևէ այլ եր կիր,– ա սել Ա սա դը։­ Ես սի­րիա ցի եմ, ես ծնվել եմ Սի րիա­յում, ես պետք է ապ րեմ Սի րիա­յում և մեռ նեմ Սի րիա յում»։

Ա սա դը նշել է, որ չի կար ծում, թե Արև մուտ քի երկր նե րը ռազ­մա կան ուժ կկի րա ռեն սի րիա­կան ճգնա ժա մում, սա կայն հա­վե լել է, որ Սի րիա յում ցան կա­ցած ին տեր վեն ցիա չա փա զանց թանկ կնստի նրա մաս նա կից­նե րի վրա, իսկ հետևանք նե­րը կզգաց վեն «Ատ լանտ յա նից մինչև Խա ղաղ օվ կիա նոս»։

«Չեմ կար ծում, թե Արև մուտ­քը պատ րաստ վում է ին տեր­վեն ցիա յի, սա կայն ե թե նրանք

նման քայ լի դի մեն, ոչ ոք չի կա­րո ղա նա ա սել, թե ինչ կհետևի դրան,– նշել է Սի րիա յի նա խա­գա հը։­ Կար ծում եմ՝ այդ [ար­տա քին­խմբ.] ներ խուժ ման գի­նը, ե թե այն տե ղի ու նե նա, կլի­նի ա վե լին, քան ամ բողջ աշ­խար հը կա րող է պատ կե րաց նել։ Մենք աշ խար հի կու թյան և կա յու­նու թյան ու հա մա գո յակ ցու թյան վեր ջին հե նա կետն ենք տա րա­ծաշր ջա նում. այս պես ա սենք՝ այն [հետևանք նե րը­խմբ.] կու նե նա դո մի նո յի է ֆեկտ և կազ դի ամ­բողջ աշ խար հի վրա՝ Ատ լանտ­յան օվ կիա նո սից մինչև Խա ղաղ օվ կիա նոս»։

Բա շար ալ Ա սա դի հետ հար­ցազ րույցն ամ բող ջու թյամբ Russia Today­ը ցու ցադ րե լու է այ սօր։ n

Ընտ րու թյուն նե րը փո խել են Սաա կաշ վի լիի կյան քը

Նա խա գա հի կու սակ ցու թյու նը ո րո շել է բոյ կո տել խորհր դա րա նը

Վ րաս տա նի նա խա գահ Մի­խեիլ Սաա կաշ վի լիի «Միաց յալ ազ գա յին շար ժում» կու սակ­ցու թյան պատ գա մա վոր նե րը հայ տա րա րել են, որ ժա մա­նա կա վո րա պես դա դա րեց նում են աշ խա տան քը խորհր դա րա­նում։ Ըն դուն ված ո րո շում ար­ձա գանք է Վ րաս տա նի զին ված ու ժե րի միաց յալ շտա բի պետ Գեոր գի Կա լան դա ձեի ձեր­բա կա լու թյանն ու Վ րաս տա­նի հան րա յին հե ռուս տա տե­սու թյու նում սկսված հար կա յին ստու գում ե րին։

Ներ կա յում ար դեն ընդ դի մա դիր «Միաց յալ ազ գա յին շար ժում» կու սակ ցու թյան պատ գա մա վոր­նե րի հա մար բոյ կո տի ո րոշ ման պատ ճառ է դար ձել միան գա­մից մի քա նի ի րա դար ձու թյուն, ո րոնք Մի խեիլ Սաա կաշ վի լիի կողմ ա կից նե րը պայ մա նա վո­րել են մի միայն քա ղա քա կան դրդա պատ ճառ նե րով։

Այս պես՝ չո րեք շաբ թի Վ րաս­տա նի ֆի նանս նե րի նա խա­րա րու թյան ե կա մուտ նե րի ծա­ռա յու թյու նը ստու գում եր է սկսել Վ րաս տա նի հան րա յին հե ռուս տա տե սու թյու նում։

«Վ րաս տա նի հան րա յին հե­ռուս տա տե սու թյու նում ստու­գում եր անց կաց նե լու ընտ րու­թյու նը կա տար վել է է լեկտ րո նա­

յին ծրագ րի մի ջո ցով, ո րը ինքն է ո րո շում պե տու թյան առջև հար­կա յին պար տա վո րու թյուն նե րը ու նե ցող կազ մա կեր պու թյու նը»,– հայ տա րա րել է երկ րի ֆի նանս­նե րի նա խա րար Նո դար Խա­դու րին։ Նա խա րա րի խոս քով՝ Վ րաս տա նի հան րա յին հե ռուս­տա տե սու թյան հար կա յին պար­տա վո րու թյուն նե րը պետբ յու ջեի առջև այս պա հին 3,8 մլն լա րի է ($2,3 մլն)։

Այ դու հան դերձ, խորհր դա րա­նա կան փոք րա մաս նու թյան ներ­կա յա ցու ցիչ նե րը վստահ են, որ հար կա յին ստու գու մը լրատ վա­

մի ջոց նե րի վրա ճնշում գոր ծադ­րե լու փորձ է։ «Միաց յալ ազ գա­յին շարժ ման» ան դամ ե րի կար­ծի քով՝ ան հանգս տա նա լու ևս մեկ ա ռիթ է Վ րաս տա նի զին ված ու ժե րի միաց յալ շտա բի պետ Գեոր գի Կա լան դա ձեի ձեր բա­կա լու թյու նը։ Նա մե ղադր վում է պաշ տո նա կան լիա զո րու թյուն­նե րը չա րա շա հե լու մեջ։

Մինչ այս ձեր բա կալ վել էր Վ րաս տա նի պաշտ պա նու թյան, ա պա ներ քին գոր ծե րի նախ կին նա խա րար, Սաա կաշ վի լիի մեր­ձա վոր զի նա կից հա մար վող Բա­չո Ա խա լա յան։ n

մի խեիլ Սաա կաշ վի լին հայտն վել է վրա ցա կան նոր իշ խա նու թյուն նե րի թի րա խում։

politicallmatters.net

sued

deutsche

.de

| № 143 (212), ուրբաթ, նոյեմբերի 9, 2012 թ.

8 | մշակույթ

Ա ռա քել Ա ռա քել ա նի աշ խա տանք նե րը կցու ցադր վեն Ն կար չի տա նը

Նո յեմ բե րի 13­ին Ն կա րիչ նե րի միու թյու նում կբաց վի Հա յաս տա նի վաս տա կա վոր նկա րիչ Ա ռա քել Ա ռա քել ա նի ան հա տա կան ցու ցա հան­դե սը։ Ցու ցադր վե լու են նրա տար բեր տա րի նե րի աշ խա տանք նե րը:

Ա ռա քել Ա ռա քել ա նը ճա նաչ ված գե ղան կա րիչ Սեդ րակ Ա ռա քել­յա նի որ դին է: Հայ րը նշա նա վոր կո լո րիստ էր, նույ նը կա րե լի է ա սել որ դու մա սին:

Ցու ցա հան դե սի հա մար նկար­չի ըն տա նի քի ան դամ ե րը մեկ­տե ղել են նրա կտավ ե րը Հա­յաս տա նի մար զա յին թան գա­րան նե րից և մաս նա վոր հա­վա քա ծու նե րից, ինչ պես նաև Ազ գա յին պատ կե րաս րա հից: Ն կա րիչ նե րի միու թյու նում կներ­կա յաց վեն Ա ռա քել ա նի Ե ղեգ­նա ձոր յան շար քը, Ե կե ղե ցի նե րի շար քը, Ձ մե ռա յին պատ կեր ներն ու Ժան րա յին ուր վա պատ կեր նե­րը՝ մոտ 60 կտավ:

Ա ռա քել ա նի սի րե լի շար քե­րից մե կը՝ Ա րա գիլ նե րը, կներ կա­յաց վի միայն մեկ կտա վով: Ինչ­

պես ա սում է նկար չի կի նը՝ Էս­մա Ա ռա քել ա նը, նա հեշ տո րեն էր բա ժան վում իր աշ խա տանք­նե րից, և այժմ գրե թե անհ նար է գտնել դրան ցից շա տե րը:

Սա Ա ռա քել Ա ռա քել ա նի ստեղ ծա գոր ծու թյան ա ռա ջին ցու ցադ րու թյունն է, ո րը, ի դեպ, նվիր ված է բնան կար չի 85­ամ­յա կին։ Ինչ պես պատ մեց տի­կին Էս ման, լի նե լով չա փա­զանց հա մեստ մարդ՝ ա մու սի նը միշտ խու սա փել է ան հա տա կան ցու ցա հան դես կազ մա կեր պել: «Միշտ ա սում էր՝ որ պես զի ան­հա տա կան ցու ցա հան դես բա­ցեմ, պի տի մի եր կու­ե րեք տա րի ա նընդ մեջ աշ խա տեմ: Չէր կար­ծում, որ մինչ այդ պա հը ստեղ­ծած նկար ներն իր գա գաթ նա­կետն են»: n

ա ռա քել ա ռա քել-

յա նի աշ խա-

տանք նե րից։

Ջազն արթ նաց րել է զգաց մունք ներ ու ա զա տու թյան զգա ցում

Այս տա րի նշվեց Հա յաս տա նի պե տա կան ջազ նվա գախմ բի 75­ամ յա կը. Հա յաս տանն ու նի ջա զա յին հա րուստ ա վան դույթ ներ և միշտ աչ քի է ըն կել իր ջազ մեն նե րով, նրան ցից մեկն էլ Վա­հագն Հայ րա պետ յանն է:

— Ճա նաչ ված ջու թա կա­հար Կա րո Հայ րա պետ յա­նի որ դին եք, ե րաժշ տու­թյու նը Ձեր մեջ, կա րե լի է ա սել, գե նե րով է, և կար­ծեք՝ բո լոր նա խա պայ­ման նե րը կա յին, որ ընտ­րեիք դա սա կան ե րաժշ­տու թյու նը։ Բայց Դուք գնա ցիք այլ ուղ ղու թյամբ, ո րը բո լո րո վին ու րիշ աշ­խար հըն կա լում է, ու րիշ զգա ցո ղու թյուն։ Ին չո՞ւ։

— Ու րիշ ուղ ղու թյամբ չեմ գնա ցել (ժպտում է – Ս.Ա.), տասն մեկ տա րի սո վո րել եմ Չայ կովս կու ան վան ե րաժշ տա­կան դպրո ցում, հե տո՝ կոն սեր­վա տո րիա յում՝ դա սա կան կոմ­պո զի ցիա, դաշ նա մուր։ Սո վո րել եմ լա վա գույն մաս նա գետ նե­րի մոտ՝ Է դո ւարդ Բաղ դա սար­յա նի, Էդ գար Հով հան նիս յա նի, Տիգ րան Ման սուր յա նի, Ա րամ Սա թյա նի։ Ն րան ցից տար բեր բա ներ եմ վերց րել, և այ սօր իմ ջա զա յին ե րաժշ տու թյան մեջ կա նաև այդ դա սա կա նը։ Դա օգ նում է ինձ ստեղ ծա գոր ծել:

Իսկ ջա զը այլ չէ, է լի ե րաժշ­տու թյուն է: Դեռ ման կուց այդ ե րաժշ տու թյու նը շատ եմ սի րել, տա նը միշտ այն հնչել է, քա­նի որ մայրս ջա զա յին հա կում ու ներ, ու մենք շատ հա րուստ ձայ նա դա րան ու նեինք:

Ե րաժշ տա կան դպրո ցում քննու թյուն նե րի ժա մա նակ բո­լո րը դա սա կան գոր ծեր պետք է նվա գեին. ես էլ էի դա սա կան նվա գում, բայց վեր ջում ան պայ­ման պետք է մեկ­եր կու ջա զա­յին գործ նվա գեի, որ ժյու րիի ան դամ ե րը մի քիչ հանգս տա­նա յին այդ դա սա կան նո տա նե­րից (ծի ծա ղում է – Ս.Ա.):

— Ջա զը հա մա րում են ապ րե լա կերպ, հո գե բա­նեու թյուն։ Ի՞նչ է փո խել այն Ձեր կյան քում։

— Չ գի տեմ՝ ինչ է փո խել, բայց շատ բան արթ նաց րել է՝ զգաց մունք ներ, ա զա տու թյան ու իմպ րո վի զա ցիոն ար վես տի, հար մո նիա յի ռիթ մի զգա ցո ղու­թյուն… Ա վե լի ա զատ աշ խար­հըն կա լում և ա վե լի ա զատ մո­տե ցում ե րաժշ տու թյա նը, որն ինձ օգ նում է ստեղ ծա գոր ծել նաև ու րիշ ժան րե րում։

— Հայ կա կան ջա զը ին­չո՞վ է տար բեր վում մյուս նե րից։

— Դե, նախ նրա նով, որ հա­յերն են նվա գում, դա ար­դեն շատ կարևոր է. հա յե րը, լավ ի մաս տով, «հա յա վա րի» են նվա գում: Յո թա նա սուն­հինգ տա րի է, ինչ Հա յաս տա­նում կա ջա զա յին ա վան դույթ՝ ստեղծ ված Ար տե մի Այ վազ յա­նի և մի շարք լե գեն դար կոմ­պո զի տոր նե րի կող մից:

Ջա զը գու ցե ստեղծ վել է ա մե րիկ յան ո րո շա կի տա րած­քում՝ սևա մոր թնե րի ռիթ մե րից և բլ յուզ նե րից, բայց այն այ­սօր աշ խար հի ե րաժշ տու թյուն է: Աշ խար հում չկա մի տեղ, որ­տեղ ջա զը իր ազ դե ցու թյու նը թո ղած չլի նի, նույ նիսկ դա սա­կան ե րաժշ տու թյան մեջ ջազն ու նի իր ազ դե ցու թյու նը՝ նեոկ­լա սի ցիզ մի, իմպ րե սիո նիզ մի մեջ: Ար դեն վա ղուց ջա զը դա­սա կան ե րաժշ տու թյան հետ հա մըն թաց քայ լում է աշ խար­հով մեկ: Դ րա հա մար զար­մա նա լի չէ, որ մենք այդ քան տար վա ջա զա յին պատ մու­թյուն ու նենք։

— Այ սօր ջազ լսող նե րը կար ծես շա տա ցել են։

— Ընդ հա կա ռա կը՝ պա կա սել են, ո րով հետև ե րա ժիշտ ներն են պա կա սել:

— Մի՞ թե։— Ե րա ժիշտ նե րից շա տե րը

լքել են Հա յաս տա նը։ Դե, որ ե րա­ժիշտ նե րը գնում են, լսող ներն էլ հետզ հե տե պա կա սում են:

Ա ռաջ ա վե լի շատ էին լի նում ջա զա յին հա մերգ ներ, ա վե լի շատ հյու րեր էինք ու նե նում: Հի­մա էլ կա, բայց երևի ժա մա նակն է այդ պի սին… Ա ռաջ, երբ մի ձայ­նաս կա վա ռակ էր հայտն վում քա ղա քում, բո լո րը դրա նով էին տար ված, ի րար ձեռ քից փախց­նում էին, կամ էլ մի քսան հո գով հա վաք վում էինք մե կի տա նը՝ լսե լու: Հի մա այդ ամ բող ջը կա, և կա նաև ին ֆոր մա ցիա, բայց այն համ ու հոտն է կո րել, դար ձել ա ռօր յա ինչ­որ բան:

Ջա զը ստեղծ ված է ժո ղովր դի հա մար, կար ծի քը, թե այն միայն «է լի տար մաս սա յի» հա մար է, հի մար մտա ծե լա կերպ է: Միաց­

յալ Նա հանգ նե րում մար դիկ գի­տեին ջա զա յին բո լոր եր գե րը: Հի մա ե րա ժիշտ նե րը սկսել են այն պի սի ջազ նվա գել, որ մար­դիկ չհաս կա նան. ամ բողջ աշ­խար հում է այս մի տու մը։

— Ո՞րն է պատ ճա ռը:— Չ գի տեմ: Հար յուր տե սա­

կի մո դեռն ուղ ղու թյուն ներ կան, նույ նը դա սա կան ե րաժշ տու թյան մեջ էլ կա: Ա մեն մե կը ու զում է յու րո վի իր խոս քը ա սել…

— Յու րո վի բար դաց­նում են, որ ան հաս կա նա­լի՞ լի նի։

— Դա էլ կա: Ջա զի ամ բողջ հմայքն այն է, որ կա րո ղա նում ես ինք նա տիպ ներ կա յաց նել հո գիդ, զգաց մունք ներդ, ար տա հայ տել է մո ցիա ներդ… Մի օր այդ պի սի տրա մադ րու թյուն ու նես, այդ պի սի գործ ես գրում, հա ջորդ օ րը՝ այլ…

— Որ պես Հա յաս տա նի քա­ղա քա ցի՝ մե կու սա ցած չե՞ք այ սօր վա մեր ի րա կա նու­թյու նից։ Ինչ պի սի՞ն է այն։

— Այ սօր վա ի րա կա նու­թյունն այն պի սին է, ինչ պի սին կա, չնա յած մենք ու զում ենք այլ կերպ ներ կա յաց նել այն և ա նընդ հատ ղե կը դե պի վատն ենք տա նում: Ի րա կա նում այն­քան էլ վատ չէ, որ քան մենք ու­զում ենք տես նել:

Հե ռուս տա տե սու թյամբ ցու­ցադ րում են հի մար և ա նի մաստ սե րիալ ներ, բայց մենք այդ պի­սին չենք. հայ կի նը եր բեք այդ­քան ան բա րո չի ե ղել, կամ հայ տղա մար դը, ինչ պես փոր ձում են ներ կա յաց նել սե րիալ նե­րում… Դա չէ մեր նկա րա գի րը: Չ գի տեմ՝ ին չու են փոր ձում մեզ այդ պի սին դարձ նել:

Չեն կա րող, ո րով հետև մեր ա կունք նե րը մեզ թույլ չեն տա, մենք ար մատ ու նե ցող ազգ ենք և ոչ հո րին ված, բա րո յա կա նու­թյուն ու նե ցող, ար ժեք գնա հա­տող…։ Մենք չենք կա րող այն­պի սին լի նել, ինչ պի սին ու զում են, որ ինք ներս մեզ տես նենք: Մեր ի րա կա նու թյու նը շատ ա վե­լի ա ռողջ է։ n

Սա թե նիկ Ա զատ յան

«Չ գի տեմ՝ ինչ է

փո խել ջա զը իմ

կյան քում, բայց

շատ բան արթ-

նաց րել է՝ զգաց-

մունք ներ, ա զա-

տու թյան ու իմպ-

րո վի զա ցիոն ար-

վես տի, հար մո-

նիա յի ռիթ մի

զգա ցո ղու թյուն…

ա վե լի ա զատ աշ-

խար հըն կա լում և

ա վե լի ա զատ մո-

տե ցում ե րաժշ-

տութ յա նը…». Վա-

հագն Հայ րա-

պետ յան։