HISTORIA W KULTURZE WSPÓŁCZESNEJ

RedakcjaPiotr Witek

Mariusz MazurEwa Solska

Lublin 2011

Niekonwencjonalne podejścia do przeszłości

Słowa kluczowe / Keywordshistoria niekonwencjonalna, historia wizualna, historie alternatywne, historiografia,

memory studies, oral history, film historyczny, historyczne gry komputerowe, historyczne gry planszowe, historyczny teatr telewizji, muzeum,

doświadczenie muzealne, reportaż historyczny, powieść historyczna, rekonstrukcja historyczna, edukacja historyczna

Recenzenci naukowiDr hab. Ewa Domańska, Prof. UAM

Prof. dr hab. Rafał Stobiecki

Wydawca

Tczew 2011

Opracowanie redakcyjne, skład i łamanieEdytor.org

Lidia Ciecierskawww.edytor.org

KorektaZofia Ciecierska

© Copyright by Piotr Witek, Mariusz Mazur, Ewa Solska, Lublin 2011 All rights reserved

Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

w Lublinie

ISBN 978 – 83 – 932285 – 0 – 8

Druk i oprawa:Sowa – Druk na Życzenie

www.sowadruk.pl, tel. 22 431 81 40

Spis treści

Piotr Witek, Mariusz Mazur, Ewa Solska, Wprowadzenie ..................................... 9

CzEść ITEorETyCznE ProblEMy hISTorII alTErnaTyWnyCh

andrzej radomski: Historia w kulturze remiksu ........................................................... 17Marcin Wilkowski: Historia o otwartym kodzie źródłowym ................................. 28Marek Woźniak: Niezrealizowane drogi historii, czyli o tym,

czy historia ma sens ............................................................................................................... 37Piotr Sitarski: Obroty kół historii. O historiozofii w grach

komputerowych ........................................................................................................................ 53Kornelia Kończal: Pamięć w historiografii. Kilka uwag o tym,

dlaczego historycy uprawiają „memory studies” i co z tego wynika .......... 61Jan Pomorski: „Wybieram czerwoną pigułkę”, czyli Historia i Matrix ............. 72

Część IIhISTorIE WIzualnE

Dorota Skotarczak: Historia wizualna. Założenia teoretyczne i zakres badawczy ................................................................................................................... 87

Piotr Witek: Historia między teatrem a telewizją. Teatr Telewizji jako forma oswajania przeszłości ................................................................................. 95

Piotr zwierzchowski: Pisanie historii, konstruowanie pamięci. Obraz II wojny światowej w kinie polskim ............................................................. 147

6

Konrad Klejsa: Co wydarzyło się „czterdziestego” lipca? Pierwsze filmowe opowieści o Clausie von Stauffenbergu oraz ich konteksty ............................. 167

anna Miller: „Przypadkowa śmierć anarchisty”. Tzw. sprawa Pinellego i jej fabularyzacja we włoskich tekstach kultury ............................................... 201

Łukasz Krzyżanowski: Pierwsza fala komiksowych narracji o PRL-u po roku 1989. I co dalej? ............................................................................................... 215

Część IIIhISTorIE PErforMaTyWnE I KoMEMoraTyWnE

Ewa Solska: Komemoracja w społeczeństwie sieciowym. Dyskursywne konsekwencje projektu „Henio on Facebook” ...................................................... 227

anna ziębińska-Witek: Historia w obiektach, czyli czym jest doświadczenie muzealne .................................................................................................. 243

Jacek leociak: Wizualizacje Zagłady w Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie: szanse wyzwania – dylematy. (Refleksje współautora) ..................................................................................................... 255

Marcin Tuzinek: Rekonstrukcja historyczna jako środek przekazu przeszłości. Geneza i podstawowa terminologia ............................................... 268

Część IVhISTorIografIa a PublICySTyKa hISToryCzna

Mariusz Mazur: Teatr Telewizji: „Scena faktu” – specyficzna wizja historii. O takiej polityce historycznej – polemicznie .......................................... 276

Marcin Kula: Reportaż historyczny jako rodzaj współczesnej historiografii ............................................................................................................................. 297

Piotr osęka: Tajne spec. znaczenia. Modele debaty o PRL w przestrzeni publicznej .................................................................................................... 312

Marek Sioma: „Wiadomości” londyńskie jako źródło poznania historii II Rzeczypospolitej (zamachu stanu Józefa Piłsudskiego 1926 roku) w warunkach emigracyjnych .................................................................... 326

Część VSzTuKa I DzIEnnIKarSTWo WobEC PrzESzŁośCI

Marcin Superczyński: Prawosławne radio internetowe. W poszukiwaniu utraconego, religijnego dziedzictwa Lubelszczyzny .............................................. 343

Marek Miller: Polifoniczna powieść reportażowa ......................................................... 347Magdalena Januszewska: O Projekcie „Europa wg Auschwitz.

Litzmannstadt Ghetto 1940 – 1944” .......................................................................... 363

Spis treści

7

Michał bukojemski: Trzeci i czwarty wymiar kina ..................................................... 368natasza ziółkowska-Kurczuk: Warsztat scenarzysty i reżysera

dokumentalnego filmu historycznego ....................................................................... 372Mirosław „Miras” urbaniak: Komiks – historyjki obrazkowe

czy historia w obrazkach? Czy niepoważne medium umie mówić o poważnych sprawach? .................................................................................................... 383

Sylwia Chutnik: Historia kobiet na przykładzie Warszawy i Krakowa .............. 389

Część VIhISTorIE alTErnaTyWnE a EDuKaCJa hISToryCzna

andrzej radomski: Edukacja w informacjonalizmie. Przypadek historii ....... 396Kamila Sachnowska: Alternatywa dla podręcznika. Słowo, obraz,

przestrzeń miejska w nauczaniu historii najnowszej. Doświadczenia Biura Edukacji Publicznej IPN ...................................................... 413

Michał Kurkiewicz: Projekt IPN „NOTACJE – relacje świadków historii” ............. 421Karol Madaj: Gry planszowe w edukacji historycznej ................................................ 429Sławomir Poleszak: Wprowadzanie ustaleń naukowych do szerokiego

kręgu odbiorcy poprzez dokumentalny film historyczny. Korzyści i niebezpieczeństwa. Perspektywa historyka ................................... 437

Dariusz Słapek, Magdalena nowożeńska: Wyobraźnia w karbach zmysłów… Czyli ruch rekonstrukcyjny w edukacji historycznej.Rekonesans ................................................................................................................................. 444

Selektywna bibliografia ................................................................................................................. 453noty o autorach ................................................................................................................................... 465Indeks nazwisk ..................................................................................................................................... 471

Spis treści

Oddana do rąk Czytelników książka pt. Historia w kulturze współcze-snej. Niekonwencjonalne podejścia do przeszłości jest efektem realizowanego w 2010 roku w Instytucie Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie projektu badawczego noszącego nazwę historie alternatywne. Pro-jekt wpisuje się we współczesny, coraz bardziej popularny na świecie, trend badań w obrębie tzw. nowej humanistyki, który koncentruje się na refleksji nad historiami niekonwencjonalnymi jako alternatywami dla dominującej historii akademickiej, manifestującej się w postaci pisanej narracji historycznej, pod-danej metodologicznym rygorom tradycyjnie rozumianego warsztatu nauko-wego, zdefiniowanego przez klasyczną epistemologię historii1.

W Polsce jest to jedno z pierwszych tego typu przedsięwzięć badawczych. Inspirację do jego podjęcia stanowiły prace zagranicznych i polskich bada-czy powstałe w różnych obszarach humanistyki: od metodologii historii, teorii literatury, językoznawstwa, teorii komunikacji, przez narratywistyczną filozofię historii, teorię i antropologię mediów, antropologię i socjologię wizualną, aż po historię wizualną i multimedialną. Wydaje się, że aplika-cja płynących z nich doświadczeń na grunt historiografii może stymulować nowe pola zainteresowań i poszerzyć ofertę namysłu nad przeszłością oraz historią jako praktyką badawczą.

1 Natematpojęciahistoriitradycyjnejinowoczesnejzob.J.Topolski,Teoria wiedzy historycznej,WydawnictwoPoznańskie,Poznań1983, s. 22 – 26.Na temathisto-rii niekonwencjonalnych zob. E.Domańska,Historie niekonwencjonalne. Refleksja o przeszłości w nowej humanistyce,Poznań2006.

Wprowadzenie

10

Punktem wyjścia dla refleksji nad historiami alternatywnymi są przemiany, jakich doświadczamy w obrębie współczesnej kultury i nauki, których skutkiem jest swoista demokratyzacja dyskursów o przeszłości. Składają się na nie zjawi-ska takie, jak zwrot lingwistyczny i narratywistyczny w naukach społecznych i humanistycznych oraz rozwój dawniejszych i nowych technologii komunika-cyjnych i informacyjnych: pisma, druku, radia, kina, telewizji, Internetu.

Dzięki Linguistic turn i takim badaczom jak: Thomas Khun, Paul K. Fay-erabend, Nelson Goodman, Richard Rorty, Hilary Putnam, Jean. F. Lyotard, Jacques Derrida, Roland Barthes, Michel Foucault, Michel de Corteau, Jean Baudrillard, Gianni Vattimo, Wolfgang Welsch, Stanley Fish, Hayden White, Franklin Ankersmit czy Robert A. Rosenstone, nastąpiło odczarowanie uprzy-wilejowanego statusu neopozytywistycznej koncepcji nauki, jakim szczyciła się ona od XIX wieku. Wraz z odczarowaniem klio okazało się, że zarówno nauka, jak i język pojęciowy, będący jej narzędziem poznania, są nie tyle neutralnymi instrumentami odkrywania obiektywnie istniejącego świata, co raczej uwa-runkowanymi kulturowo technikami konstruowania i modelowania społecz-nej rzeczywistości. Badacze zdali sobie sprawę, że powstałe przy użyciu języka pojęciowego wytwory nauki są projekcjami, swoistymi konstruktami i jako takie związane są z praktyką, teorią i ideologią, szerzej z kulturą, która je postu-luje, kształtuje i wytwarza. Zatem wiedza naukowa nie jest niczym więcej, jak tylko efektem uwarunkowanych kulturowo relacji międzyludzkich i interakcji społecznych. Ma charakter ideologiczny. Zaspokaja jedne społeczne potrzeby kosztem innych. W konsekwencji powyższego, również historia jako dyscy-plina akademicka utraciła status nauki dostarczającej nieproblematycznej wie-dzy o przeszłości. Stała się jednym z wielu sposobów oswajania historycznego doświadczenia oraz modelowania społecznych wyobrażeń minionego świata, konkurującym z mitem, literaturą, publicystyką, filmem czy teatrem.

W konsekwencji przemian technologicznych w obrębie współczesności mamy do czynienia ze zmianą definicji kultury, która z werbalnej, konstytu-owanej przez pisane i drukowane narracje, przeistacza się w kulturę audiowizu-alną, której granice i przestrzeń doświadczenia społecznego wyznaczają media ekranowe. Zmiana definicji kultury pociąga za sobą określone konsekwencje dla historii, historiografii i myślenia oraz doświadczenia historycznego.

Po pierwsze, wraz z nowymi technologiami mamy do czynienia ze złama-niem monopolu historii akademickiej na wytwarzanie wiedzy o przeszłości i zarządzanie ową wiedzą. Jak pisze w jednym ze swoich tekstów Pierre Nora: „Dziś historyk nie jest bynajmniej jedynym producentem przeszłości. Dzieli tę rolę z sędzią, świadkiem, mediami i prawodawcą”2. Tym samym w świecie

2 P. Nora, Czas pamięci, „Res Publica Nowa” 2001, nr 7, s. 43.

Wprowadzenie

11

nowych mediów każdy może być historykiem, wytwarzać źródła historyczne oraz wiedzę o przeszłości i publikować wyniki swoich badań czy przemyśleń na jej temat w Internecie w postaci historycznych portali internetowych, fil-mów wideo, esejów fotograficznych czy np. blogów historycznych. Rewolu-cja technologiczna skutkuje swoistą demokratyzacją dyskursu historycznego, który z mono-historycznego przeistacza się w poli-historyczny.

Po drugie, kolejną konsekwencją rozwoju medialnych technologii infor-macyjnych jest tzw. efekt przyspieszenia historycznego, polegający na zła-maniu charakterystycznej i fundamentalnej dla historii akademickiej zasady, jaką jest jedność i linearność czasu historycznego, w prosty sposób łączącej przeszłość i teraźniejszość z przyszłością. W konsekwencji powyższego, mamy do czynienia z próbami odchodzenia od definiowania kultury współczesnej w kategoriach historyczności na rzecz konceptualizowania jej w katego-riach post-historyczności, co oznacza możliwość regulowania naszych relacji z przeszłością poza porządkiem wyznaczonym przez myślenie historyczne, np. w obrębie dyskursu pamięci czy tzw. historii performatywnych, których inicjatorami są bardzo popularne ostatnio grupy rekonstrukcyjne3.

Zagadnienie historii alternatywnych w naszym rozumieniu dotyczy nastę-pującego obszaru problemowego i przedmiotowego: 1) historie audiowizu-alne / wizualne: fotografia; film – historia w dokumencie i fabule; telewizja – widowiska historyczne (teatr telewizji), publicystyka historyczna w TV, histo-ryczne kanały tematyczne (TVP Historia, Discovery Historia, ViaSat History); 2) historie multimedialne, wirtualne i interaktywne: Internet – internetowe portale historyczne, archiwa cyfrowe, historyczne bazy danych, blogi histo-ryczne, internetowe muzea historyczne, itp.; historyczne gry komputerowe; 3) historie mówione: oral history; radio jako medium historii mówionej, radiowa publicystyka historyczna, radiowe narracje historyczne, itp.; 4) histo-rie komemoratywne: upamiętnianie miejsc przeszłości – muzea (np. instytucje

3 Na temat post-historyczności zob. m.in. Z. Bauman, Śmierć i nieśmiertelność. O wielości strategii życia, Warszawa 1998, s. 197; E. E. Deeds, Sequel to History. Postmodernism and the Crisis of Representational Time, Princeton Univeristy Press, Princeton, New Jersey, 1992; J. Baudrillard, The Iluusion of the End, Stan-ford University Press, 1994; F. Jameson, Postmodernizm i społeczeństwo kon-sumpcyjne, [w:] Postmodernizm. Antologia Przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1997, s. 201 – 205, 212 – 213; K. Jenkins, Życie w czasie, lecz poza historią; życie w moralności, lecz poza etyką, [w:] Pamięć, etyka i historia, red. E. Domańska, Poznań 2002; P. Witek, Między historią a posthistorią – czyli „historyczność schizofreniczna”, [w:] Oblicza przeszłości, red. W. Wrzosek, Bydgoszcz 2011, s. 127 – 155.

Wprowadzenie

12

polskie upamiętniające historię Polski poza granicami kraju; projekt Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, projekt Muzeum Żydów w Warszawie), świą-tynie jako miejsca pamięci; miejsca pamięci – pamięć miejsc – pola bitew, miejsca zagłady, archiwa historyczne – Karta, itp.; 5) historie performatywne: grupy rekonstrukcyjne, teatr sceniczny, instalacje historyczne; 6) literatura historyczna (pisarstwo historyczne): publicystyka historyczna, eseistyka histo-ryczna, powieść historyczna, nieklasyczna historiografia.

Mając na uwadze zmianę sytuacji kulturowej, w jakiej obecnie znalazła się historia, koniecznym wydaje się zdefiniować na nowo jej status i funkcję, jaką może ona pełnić w nowym układzie odniesienia. Dlatego głównym założe-niem projektu historie alternatywne, w związku z zasygnalizowanymi wyżej przemianami zachodzącymi w obrębie współczesnej kultury i ich konsekwen-cjami dla statusu i kulturowej roli historii, jest: 1) refleksja nad medialnymi strategiami wytwarzania wiedzy o przeszłości wobec tradycyjnych sposobów jej konstruowania. Historia między nauką a pamięcią i mitem, historia między naukową rekonstrukcją a spektaklem, historia między poznaniem a rozrywką, historia między konceptualizacją a wizualizacją. Intermedialność, intertekstu-alność, interdyskursywność i interaktywność historii alternatywnych; 2) reflek-sja nad funkcją i użytecznością historii i wiedzy historycznej oraz myślenia historycznego w obrębie kultury współczesnej; 3) namysł nad historiami alter-natywnymi jako wyzwaniem dla historii historiografii i metodologii historii; 4) refleksja nad historycznością kultury współczesnej: co oznacza popularna dziś teza o końcu historii, czasoprzestrzeń historyczna w świecie mediów, czy historie alternatywne są historyczne, jakie rozumienie historyczności i historii proponują nam historie alternatywne?; 5) refleksja nad stosunkiem akademic-kiej historii i profesjonalnych historyków do historii alternatywnych, historie alternatywne jako wyzwanie dla historii akademickiej; 6) dyskusja nad przyszło-ścią tradycyjnej historii, w tym akademickiej, w świetle przemian kulturowych i konsekwencji, jakie niosą one ze sobą dla historii jako nauki i historii jako spo-sobu bycia w świecie oraz oswajania tegoż świata; 7) refleksja nad tym, w jaki sposób można wykorzystać historie alternatywne w refleksji akademickiej, film historyczny / zaprojektowanie historycznej gry komputerowej, itp. jako praca dyplomowa alternatywna dla tradycyjnej pracy magisterskiej kończącej studia historyczne; 8) historie alternatywne w edukacji historycznej i kształtowaniu świadomości historycznej: jak może wyglądać dydaktyka historii w świetle współczesnych przemian kulturowych, historie alternatywne jako wyzwanie dla tradycyjnej dydaktyki historii, jak i jakiej historii uczyć w kulturze mediów?

Poruszona w książce problematyka jest niezwykle szeroka i wymaga wieloletnich badań. Znalazły się w niej tylko niektóre z sygnalizowanych

Wprowadzenie

13

we wprowadzeniu wątków i zagadnień, co oznacza, że nie wyczerpuje ona tematu. Dlatego w najbliższej przyszłości planujemy kontynuowanie rozpo-czętej w niniejszym tomie refleksji.

* * *

Pierwsza część książki zatytułowana Teoretyczne problemy historii alter-natywnych koncentruje się na rozważaniach nad tym, w jaki sposób niekon-wencjonalne strategie myślenia o minionym świecie i jego poznania wpływają na postrzeganie i rozumienie przeszłości i historii we współczesnej kulturze. Zawarte w niej przemyślenia historyków, metodologów historii i kulturoznaw-ców podejmują zagadnienia związane ze znaczeniem historii i sensem namysłu nad przeszłością w dobie współczesnych przemian kulturowych. Dotyczą kwe-stii takich jak: refleksja historyczna w definiowanej przez nowe media kulturze remiksu; rola nowych medialnych technologii informacyjnych w tworzeniu i dystrybucji wiedzy historycznej; namysł nad znaczeniem i społeczną funkcją historii kontrfaktycznej; badania nad pamięcią historyczną; refleksja nad sta-tusem historii w grach komputerowych; refleksja metodologiczna nad istnie-niem i funkcjonowaniem historyków i historii w cyfrowym matriksie.

W drugiej części książki pt. Historie wizualne autorzy poddają badaniu zagadnienia związane z mediatyzacją i wizulizacją przeszłości oraz ich wpły-wem na współczesną refleksję historyczną. Przemyślenia zawarte w tym seg-mencie dotyczą problemów takich jak: konceptualizacja historii wizualnej i jej obszar badawczy, wykorzystanie filmu w charakterze źródła historycznego i namysł nad sposobami jego badania jako źródła; interpretacja filmowych i telewizyjnych widowisk o przeszłości jako audiowizualnych narracji histo-rycznych oraz ich rola w kształtowaniu społecznych wyobrażeń minionego świata; przedstawianie II wojny światowej w kinie polskim; narratywizacja i fabularyzacja przeszłości w filmie i innych tekstach kultury; wizualizacja przeszłości w komiksie.

W części trzeciej noszącej tytuł Historie performatywne i komemoratywne znajdują się artykuły poświęcone problemom upamiętniania i „rekonstru-owania” przeszłości w muzeach, w Internecie oraz w działaniach historycz-nych grup rekonstrukcyjnych. Badacze w swoich tekstach próbują zastanowić się nad tym, w jaki sposób poszczególne formy i technologie upamiętniania i „rekonstruowania” przeszłości wpływają na warsztat zawodowego historyka, kształtują społeczne wyobrażenia minionego świata oraz modelują sposoby naszego obcowania z przeszłością i historią w obrębie kultury współczesnej.

Wprowadzenie

14

Czwarta część została zatytułowana Historiografia a publicystyka histo-ryczna. Jest to zbiór esejów, w których poszczególni badacze prowadzą namysł nad prasą i jej rolą jako źródła do badania przeszłości; zajmują się krytyczną analizą polityki historycznej w spektaklach teatru telewizji realizowanych w ramach cyklu „Scena Faktu”; podejmują refleksję nad warsztatem dzienni-karskim i funkcjonującymi na jego gruncie formami pisarstwa jako alterna-tywnymi wobec akademickiej historiografii strategiami refleksji o przeszłości.

Piąta część książki nosząca tytuł Sztuka i dziennikarstwo wobec przeszłości jest w pewnym sensie eksperymentem. Jest tak dlatego, że do współpracy w pro-jekcie, obok pracujących na co dzień na uniwersytetach i w samodzielnych instytutach badawczych naukowców, zaprosiliśmy również artystów, dzienni-karzy i publicystów. Niektórzy z nich, obok pracy w charakterze filmowców czy scenarzystów i reportażystów są jednocześnie wykładowcami uniwersytec-kimi. Zapraszając do współpracy w projekcie naukowym ludzi spoza profesji badaczy akademickich albo funkcjonujących równolegle w nauce i sztuce oraz dziennikarstwie, pragnęliśmy zapoznać się ze sposobami myślenia o historii i oswajania przeszłości w ich codziennej praktyce oraz zestawić je z doświad-czeniami akademików. Efektami ich codziennej artystycznej i publicystycznej działalności są wielowymiarowe – pisane, rysowane i filmowe – narracje histo-ryczne, które stanowią realną kontrpropozycję dla historiografii akademickiej. W przedstawionych przez nich artykułach znajdują się zarówno analityczne i z gruntu akademickie jak i eseistyczne omówienia ich dziennikarskiej i arty-stycznej praktyki. Koncentrują się one na pokazaniu wielorakich strategii modelowania historycznych światów przedstawionych w polifonicznej powie-ści reportażowej, w dwu- i trzywymiarowym kinie, w filmach dokumental-nych oraz w internetowej rozgłośni radiowej i komiksie. Tym samym, teksty artystów i dziennikarzy, w których dzielą się oni własnymi przemyśleniami i doświadczeniami z poszczególnych obszarów uprawianych przez siebie pro-fesji, stają się interesującym punktem odniesienia dla refleksji akademickiej.

Ostatnia, szósta część książki pt. Historie alternatywne a edukacja histo-ryczna poświęcona jest zagadnieniom nauczania historii w układzie odnie-sienia, jakim jest modelowana na różne sposoby kultura współczesna. Obok artykułu dotyczącego zagadnień teoretycznych z zakresu nieklasycznej dydak-tyki historii, znajdują się tu teksty podejmujące problematykę niekonwencjo-nalnych środków uczenia o przeszłości wykorzystywanych we współczesnej edukacji historycznej. Nauczanie o przeszłości w kontekście zmian, jakie niesie ze sobą stale modernizująca się kultura, wymaga nowej, pogłębionej refleksji o warsztacie dydaktycznym nauczyciela historii oraz odwołania się do niestan-dardowych technologii informacyjnych oraz nieklasycznych pomocy dydak-

Wprowadzenie

15

tycznych. Dlatego poszczególni badacze zajęli się prezentacją oraz krytycznym namysłem nad rolą i wykorzystaniem przestrzeni miejskiej, wideo-notacji, historycznych gier planszowych, dokumentalnych filmów historycznych oraz działań historycznych grup rekonstrukcyjnych w nauczaniu historii jako swo-istych alternatyw dla podręcznika szkolnego.

* * *

Projekt badawczy historie alternatywne nie powstałby bez życzliwości wielu osób, którym winni jesteśmy wdzięczność. Słowa podziękowania za dofinan-sowanie kierujemy do Prorektora UMCS Profesora Ryszarda Dębickiego oraz Dyrektora Instytutu Historii UMCS Profesora Roberta Litwińskiego. Za wspar-cie projektu dziękujemy Panom Markowi Nurzyńskiemu oraz Dominikowi Polakowi. Za pomoc organizacyjną dziękujemy Doktor Agnieszce Polak oraz naszym wspaniałym studentom: Idze Bińczyk, Ewie Chudzickiej, Mateuszowi Firlejowi, Dominice Hebdzie, Izabeli Inglot, Łukaszowi Kiełczyńskiemu, Joannie Kuropatnickiej, Maciejowi Pawelcowi, Paulinie Tusińskiej i Oskarowi Walczewskiemu. Za pomoc w redakcji części tekstów dziękujemy Panu Ada-mowi Kwapińskiemu. Słowa podziękowania kierujemy również do Profesora Andrzeja Trzcińskiego za przygotowanie logo projektu historie alternatywne, prezentowane na stronie przedtytułowej.

Piotr Witek, Mariusz Mazur, Ewa Solska

Wprowadzenie

hzygoiowono przez Piotro Witko, Moriuszo Mozuro i EWę solskq pub]ikocjd -tłsiorio fi, łu]iuEe v/spótczesnel. Mełonwenc7ana]ne padejścill do przesdoscislonowi pierw§ze w Polsce tok szerokie i wielowqtkowe plzedstqwienie różnych lormbudowoniq i przekoz},Wonio łredzy o przeszlości, plzede wszystkim \ł środowiskunowYch mediów i iechnologn inlomocinych powstojqcych pozo nu omi lrodycyjnejhisloix okodemlckiej. Znojdujq się 1Ir nlej rozwoźolno dotyczqce teoń i ploktykizqrówno hisloix plzedstowionej ],Ir lilmie czy komiksie, jok i w muzeoch, no portolochinlemelowYch, w posioci glel kompuielo§Ych, o tokźe w przedstowjenioch teot.ulelewizji i w rekonsirukcjoch }nsiorycznych, To woźno ksiqzko \łskozuje no postępujqryproces w}pieronio Z przesirzeni spolecznej historii pjsonej, plzez liczne i róznorodneniesiondordowe podejścio do przesztości, Pokozuje ono, ze w epoce no\ĄYch medló\łi kultury obrozu, iwolzenie wiedzy o preszłości jest elektem współprocy iqczqcejbodonlo prcfesjonolnych historykóW z lĄ1zjomi ortystów j umiejętnościomi specjoLislóWod nowych mediów

hof, Ewo Domońsko

Coroz więcej zwolemików zdoĄvo poglqd, że joko histolycy nie możemy do]ejbezirosko ignorowoć poj@iojqcych się wokół nos innych opowieści o przeszłoścjz(rrcrt}ch w ]iieIotuIze poprnornej, komlksie, {]lmie, muzeoch, groch komputero!ĄTchczy bordzo osioinio popdolnych Iekonsirukcjoch historycznych, To one przecieżw coluz większ},rn siopniu k§Ziołtujq dominujqcq w społeczeństwre !Ą,lzję historn,decydujq o jej populomości i Z},woiności, Nlejoko noprzecjw t},m postt otom lł],chodzizbiór esejów zoi},iułowcfily Histańa w ku]turze wśpóiczes"ą, N]ełonrłenciono]nepodeiścro do prżesrości, t,,,]Ksiqżko jesi W duż},rn siopniu dziełem pionielskim, pielwsz}łn W po]skrej historioqloliiujęciem przeglqdoiĄ.rłn, siolojqc}łn się pokozoć Ienomen hjstorii oltenotrmych,Z tych wżględów śmicdo może być Wykorzysiylłono no lóżnych rcdzojoch siudróWhlunonisiycznych, ze szczególn}łn uwzg]ędnienlem iokjch kierunkóW jok:

europeisiyko, hisiodo, socjologio, eino]ogio, dziennikols|,,/o, kultu]ozncfwsiwo,histono sztuk] czy po]iio]ogl1o, |,,, ]

Podsumowujqc, mozno powiedzieć, Ze momy do cz}łuenro z boldzo poirzebnqi głęboko przemyślonq inicjot}ryq wYdMiczq, mogqcq zopełnlć lukę w noszejwiedzyo współczesn}m sionie refleksji o plzeszlości i jejmjejscu w śwjodomości obecnychi przyszłch odepiów Klio,

Pro1. Ro'o] stobiecki