PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWAW KALISZU.

INSTYTUT POŁOŻNICTWA I PIELĘGNIARSTWAKIERUNEK: PIELĘGNIARSTWO.

Andrzej Frątczak

NAGŁE ZATRZYMANIE KRĄŻENIA U OSÓB DOROSŁYCH-WYTYCZNE POSTĘPOWANIA DLA PERSONELU PIELĘGNIARSKIEGO

Praca dyplomowa

Napisana pod kierunkiemDr n. med. Moniki Zysnarskiej

Kalisz 2006

Spis treści

Wstęp. ...................................................................................................................................... 4

Rozdział I Anatomia i fizjologia układu krążenia................................................................ 61.1. Położenie, kształt i umocowanie serca........................................................................... 61.2. Anatomia serca............................................................................................................. 71.3. Fizjologia pracy serca................................................................................................... 8

Rozdział II Nagłe zatrzymanie krążenia u ludzi dorosłych............................................. 112.1. Definicja nagłego zatrzymania krążenia.......................................................................... 112.1.2. Etiopatogeneza nagłego zatrzymania krążenia. ........................................................... 112.1.3. Postacie nagłego zatrzymania krążenia....................................................................... 142.1.4. Objawy nagłego zatrzymania krążenia i oddechu........................................................ 17

2.2. Resuscytacja krążeniowo- oddechowa a reanimacja..................................................... 182.2.1. Definicja resuscytacji krążeniowo- oddechowej i reanimacji....................................... 182.2.2. Podstawowa resuscytacja krążeniowo - oddechowa.................................................. 18

2.2.3. Bezprzyrządowe metody udrażniania dróg oddechowych........................................... 212.2.3.1.Technika bezprzyrządowej wentylacji płuc............................................................... 222.2.3.2. Zasady rozpoznawania nagłego zatrzymania krążenia. ............................................. 232.2.3.3. Technika zewnętrznego masażu serca..................................................................... 242.2.4. Specyfika wzywania pomocy. ................................................................................... 252.2.5. Transport pacjenta po resuscytacji krążeniowo-oddechowej. .................................... 262.2.6. Wyposażenie karetek reanimacyjnych........................................................................ 262.2.7. Rozszerzona resuscytacja krążeniowo –oddechowa................................................... 292.2.7.1. Przyrządowe metody udrażniania dróg oddechowych.............................................. 292.2.7.2. Przyrządowa metoda wentylacji płuc...................................................................... 312.2.7.3. Defibrylacja. ......................................................................................................... 312.2.7.4 Farmakoterapia w resuscytacji krążeniowo-oddechowej.......................................... 322.2.8. Powikłania i błędy popełniane w resuscytacji krążeniowo-oddechowej...................... 33

Rozdział III Resuscytacja krążeniowo-oddechowa pacjenta w hipotermii.................... 343.1. Termoregulacja ustroju................................................................................................. 343.2. Hipotermia- podstawowe wyznaczniki.......................................................................... 353.2.1. Definicja hipotermii..................................................................................................... 353.2.2. Przyczyny, objawy, rodzaje hipotermii....................................................................... 363.2.3. Postępowanie z pacjentem w hipotermii..................................................................... 383.2.4. Masaż serca.............................................................................................................. 383.2.5. Sztuczne oddychanie................................................................................................. 393.2.6. Leki stosowane w resuscytacji. ................................................................................. 393.2.7. Niepodejmowanie akcji reanimacyjnej. ..................................................................... 403.2.8. Kiedy przerwać akcję resuscytacyjną........................................................................ 40Rozdział IV Resuscytacja krążeniowo-oddechowa kobiety ciężarnej............................ 414.1. Przyczyny nagłego zatrzymania krążenia i oddechu u kobiety ciężarnej........................... 41

2

4.2. Technika resuscytacji krążeniowo –oddechowej kobiety ciężarnej................................. 42

Rozdział V. Pielęgnowanie po resuscytacji..................................................................... 44

Rozdział VI . Etyka resuscytacji krążeniowo-oddechowej............................................. 506.1. Procedura stwierdzania śmierci pnia mózgu................................................................... 526.2. Pobieranie narządów do transplantacji. ........................................................................ 53

Wnioski. ........................................................................................................................... 56

Streszczenie. .................................................................................................................... 57

Summary. ......................................................................................................................... 58

Piśmiennictwo.................................................................................................................... 59

Spis tabel........................................................................................................................... 61

Spis rycin. ........................................................................................................................ 62

Wstęp.

3

Szansa przeżycia pacjenta, u którego doszło do nagłego zatrzymania krążenia

zależy od tego, czy w ciągu niewielu minut od tego zdarzenia należycie

zorganizowany zespół lekarzy i pielęgniarek potrafi praktycznie wykorzystać wiedzę

teoretyczną. Tylko opanowanie podstaw teoretycznych popartych praktyką, może

dać lekarzowi i pielęgniarce poczucie, że w obliczu zagrożenia życia pacjenta,

dysponując odpowiednimi środkami - są w stanie przeprowadzić akcję reanimacyjną.

Już w czasach starożytnych opisywano reanimację. Mitologia egipska

przytacza opis akcji reanimacyjnej przeprowadzonej przez boginię Izydę, która

wdmuchując powietrze do ust swojego męża przywraca go do życia. Również Biblia

ukazuje opis zdarzenia, gdy prorok Eliasz ożywia martwe dziecko.

W 1628 r Harvey udowodnił, że ucisk serca może przywrócić samoistne

krążenie. W 1743 roku Lorens Heister w podręczniku do chirurgii polecał w

przypadku zatrzymania oddechu zabieg rozcięcia tchawicy i wdmuchiwanie

powietrza ustami lub za pomocą tuby. Historia nowoczesnej reanimacji rozpoczyna

się w 1901 roku, kiedy to Igelsrud opisał sposób pośredniego masażu serca. W1948

r. Beck wykazał użyteczność pośredniego masażu serca i defibrylacji. Wreszcie w

1957 r. Konvenhoven udowodnił, że pośredni masaż serca w połączeniu z

defibrylacją są w stanie przywrócić krążenie krwi. Stało się to podstawą opracowania

systemu:

A - airway – drożność,

B - breathing – wentylacja,

C – circulation – krążenie.

System reanimacji opracowany w 1957 r. obowiązuje do dnia dzisiejszego.

Głównym celem pracy jest dokonanie charakterystyki

nagłego zatrzymania krążenia oraz przedstawienie analizy

4

działań resuscytacyjnych i reanimacyjnych podejmowanych

przez personel medyczny i zwykłych ludzi w przypadku

nagłego zatrzymania krążenia i oddechu.

Cele pośrednie pracy ukierunkowane zostały na;

-ukazanie sposobu prowadzenia czynności resuscytacyjnych,

-wyznaczenie sposobów wzywania pomocy aspekt

organizacyjny,

-zdefiniowanie sytuacji, w których podjęcie działań

resuscytacyjnych jest nie wskazane lub należy je przerwać,

-przedstawienie postępowania pielęgnacyjnego po resuscytacji.

Rozdział I

Anatomia i fizjologia serca

5

Rola układu naczyniowego polega na dostarczeniu tkankom substancji

odżywczych oraz odprowadzeniu produktów przemiany materii w nich

zachodzących. Wśród związków doprowadzanych do tkanek wyróżnia się tlen, a

wydalanych dwutlenek węgla. Czynność wszystkich narządów ciała jest ściśle

zależna od stopnia ich ukrwienia.

Układ krążenia można podzielić na krążenie wielkie i krążenie małe. Lewa

połowa serca za pośrednictwem tętnic prowadzi krew na cały ustrój. Prawa część

serca prowadzi krew do płuc.

1.1. Położenie, kształt i umocowanie serca

Serce położone jest w części środkowej jamy klatki piersiowej, dookoła objęte

workiem surowiczym zwanym osierdziem. Znajduje się w śródpiersiu przednim

między obu workami opłucnej, powyżej przepony, która oddziela je od trzewi jamy

brzusznej; do przodu od kręgosłupa na wysokości wyrostków kolczastych, piątego

do dziewiątego kręgu piersiowego, od którego oddziela je przełyk i aorta; ku tyłowi

od mostka i chrząstek żebrowych stanowiących jego ochronną tarczę.

Serce osoby dorosłej ma mniej więcej formę stożka niezupełnie równomiernie

ukształtowanego, spłaszczonego nieco od przodu ku tyłowi. U noworodka kształt

serca zbliżony jest bardziej do tworu kulistego, również nieco spłaszczonego. W

sercu można wyróżnić podstawę (basis), wierzchołek zwany koniuszkiem (apex) i

trzy powierzchnie: jedną przednią mostkowo-żebrową (facies sternocostatis), drugą

tylno-dolną przeponową (facies diafhragmatica) oraz trzecią powierzchnię płucną

(facies pulmonalis), która łączy powierzchnię przeponową i płucną po stronie lewej.

Asymetria serca.

Kierunek stożka sercowego jest następujący:

podstawa skierowana jest ku górze, ku tyłowi i w stronę prawą;

koniuszek ku dołowi, do przodu i w stronę lewą;

6

długa oś serca ma, więc potrójnie skośnie położenie - jest ona skierowana

równocześnie z góry na dół, od tyłu do przodu i ze strony prawej w stronę

lewą

w obrębie komór, serce uległo skrętowi w stosunku do swej długiej osi w ten

sposób, że prawy brzeg zwrócony jest bardziej do przodu niż lewy, a komora

prawa leży bardziej powierzchownie niż lewa.

Większa część serca leży po stronie lewej, a tylko 1/3 serca leży po stronie

prawej od linii ośrodkowej.

Umocowanie serca.

Serce objęte workiem osierdziowym spoczywa na przeponie. Po otwarciu

worka osierdziowego jest ono do tego stopnia ruchome, że koniuszek poruszać się

może we wszystkich kierunkach. Całe serce może się obracać zarówno dookoła osi

długiej i poprzecznej. W warunkach normalnych serce zamknięte w worku

osierdziowym może się w nim biernie przesuwać, o tyle tylko, o ile pozwala mu na

to napięcie osierdzia.

1.2. Anatomia serca

Serce dorosłego człowieka ma wielkość pięści i waży około 300 gram.

Powierzchnia serca jest gładka, wilgotna, pokrywa je błona surowicza zwana

nasierdziem. Wewnętrzny podział serca jest odzwierciedleniem zewnętrznego. Serce

składa się czterech przedziałów: dwóch przedsionków lewego i prawego oraz dwóch

komór lewej i prawej. Granice między przedsionkami stanowi przegroda

międzyprzedsionkowa, a komory rozdzielone są przegrodą międzykomorową.

Zewnętrzną granicę między przedsionkami komorami stanowi bruzda wieńcowa,

w której biegną naczynia wieńcowe. Bruzda wieńcowa leży prostopadle do długiej

osi serca, oraz bliżej podstawy niż koniuszka. Podstawa serca jest bardzo złożona.

Tutaj znajdują się wszystkie naczynia wychodzące z serca. Naczynia te tworzą

koronę serca (corona cordis). Oprócz obu wielkich tętnic; aorty i pnia płucnego,

które wychodzą z komór, do podstawy serca wstępują: po stronie prawej do

7

przedsionka prawego obie żyły główne górna i dolna (vv.cavae superior et inferior).

Po stronie lewej do lewego przedsionka wstępują cztery żyły płucne, dwie prawe i

dwie lewe (vv.pulmonales dextrae et sinistrae)

1.3. Fizjologia serca

U dorosłego człowieka serce bije około 72 razy na minutę. Praca ta składa się

z rytmicznie powtarzających się czynności, zwanych rozwinięciem serca. U

noworodka okresy te trwają krócej niż u dorosłego i serce noworodka bije z

częstotliwością ok.130 uderzeń na minutę. W rozwinięciu serca, czyli cyklu, dają się

rozróżnić trzy fazy następujące jedna po drugiej:

1) Pierwsza faza; krótki szybki skurcz obu przedsionków.

Po małej przerwie następuje druga faza

2) Druga faza; nieco dłuższy skurcz obu komór.

3) Trzecia faza; okres spoczynku, czyli przerwy, w czasie, której całe serce jest

w stanie rozkurczu (diastole).

Skurcz (systole) przedsionków odbywa się równocześnie z rozkurczem komór,

zastawki przedsionkowo-komorowe są otwarte i krew z przedsionków napływa do

komór. W okresie drugim następuje skurcz komór i rozkurcz przedsionków, zastawki

przedsionkowo - komorowe zamykają się zapobiegając powrotowi krwi z komór do

przedsionków; w tym samym czasie mięśnie brodawkowate kurczą się i skracają,

a pociągając struny ścięgniste zapobiegają odchyleniu się płatków zastawek

przedsionkowo - komorowych do światła przedsionków. Z chwilą, gdy ciśnienie

w komorach przewyższa ciśnienie w wielkich tętnicach, zastawki tych naczyń

otwierają się i krew z prawej komory zostaje wtłoczona do pnia płucnego, z lewej

komory do aorty. W chwili ukończenia skurczu komór, ciśnienie krwi w pniu

8

płucnym i aorcie zamyka ich zastawki zapobiegając cofaniu się krwi do komór.

Pozostają one zamknięte aż do następnego skurczu komór

W okresie spoczynku mięsień komór i przedsionków jest rozluźniony. Średni

czas trwania rozwinięcia serca wynosi około 0,8s i składa się z:

• Skurczu przedsionków 0,1s.

• Skurczu komór 0,3s.

• Skurcz razem0,4s.

• Rozkurczu przedsionków0,7s.

• Rozkurczu komór 0,5s.

• Rozkurcz razem 0,4s.

W skurczu komór największą rolę odgrywa środkowa, okrężna warstwa

mięśnia sercowego, ponieważ wykonuje ona pracę tłoczącą, koncentrycznie

zmniejszając światło komór. W chwili skurczu komór, mięśnie brodawkowate i

beleczki mięśniowe wypełniają światło komór, chociaż niecałkowicie. Przestrzeń

poniżej zamkniętych zastawek przedsionkowo-komorowych nie mogą być

całkowicie opróżnione z krwi. Chociaż chwili skurczu komór największa część krwi

zawarta w komorach zostaje wypchnięta na obwód. Pojemność wyrzutowa jest

zawsze mniejsza od pojemności całej komory.

Układ przewodzący serca.

W mięśniu sercowym oprócz mięśniówki właściwej wykonującej całą pracę,

występuje drugi swoisty układ mięśniowy tzw. układ przewodzący (systema

conducenscordis). Reguluje on rytmiczne ruchy serca, prawidłową kolejność

skurczów przedsionków i komór. Jeżeli układ zostanie zniszczony przez proces

chorobotwórczy, dochodzi do rozregulowania pracy serca, komory nie biją w tym

samym tempie, co przedsionki, lecz znacznie wolniej. Z punktu anatomicznego,

układ przewodzący składa się z dwóch różnych części. Pierwsza część to część

zatokowo - przedsionkowa, położona na granicy zatoki żył głównych właściwego

przedsionka prawego.

9

Węzeł przedsionkowo - komorowy (nodus atrioventricularis) , leży na dnie

przedsionka prawego między nim a komorą prawą. Węzeł przedsionkowo -

komorowy zwalnia przewodnictwo i jest punktem wyjścia pęczka przedsionkowo -

komorowego. Bodźce wywołują przeciętnie 60-80 uderzeń na minutę.

Czynność układu przewodzącego.

Pod względem czynnościowym poszczególne części układu przewodzącego nie

są równorzędne, lecz nadrzędne w określonej kolejności. Węzeł zatokowo

przedsionkowy jest ośrodkiem I rzędu, węzeł przedsionkowo komorowy II rzędu,

pień ośrodkiem III rzędu.

Poszczególne części serca: zatoka żył głównych, przedsionki, komory mają

swój automatyczny rytm i stosunek ich liczby uderzeń na minutę wynosi mniej

więcej 70:50:30.

Jeżeli dojdzie do uszkodzenia ośrodka I rzędu, przedsionki i komory biją nadal,

ale już nie 70 razy na minutę tylko 50 i nie jedne po drugich tylko razem.

Jeżeli zostanie uszkodzony ośrodek II rzędu lub któreś z jego odgałęzień jest

uszkodzony, przedsionki i komory biją nadal, lecz przedsionki 50 razy na minutę,

komory 30 uderzeń na minutę W tej sytuacji występuje blok serca.

Uszkodzenie ośrodka III rzędu powoduje, iż komory biją nadal, ale cała ich

mięśniówka kurczy się równolegle, natomiast w warunkach fizjologicznych skurcz

rozpoczyna się w obrębie mięśni brodawkowatych stąd postępuje w kierunku

koniuszka serca i pozostałych części.

10

Rozdział IINagłe zatrzymanie krążenia u ludzi dorosłych.

2.1. Definicja nagłego zatrzymania krążenia.

Nagłym zatrzymaniem krążenia nazywamy stan, w którym, niezależnie od

przyczyny, dochodzi do nagłego ustania efektywnej pracy serca, powodującego

ustanie krążenia krwi z następowym ostrym niedokrwieniem i niedotlenieniem

wszystkich narządów i tkanek. [ 15]. Zatrzymanie krążenia prowadzi do śmierci

klinicznej. Jest to faza ustania czynności układu krążenia i oddechu i czynności

mózgu, której podjęcie postępowania resuscytacyjnego może przywrócić pierwotną

czynność mózgu sprzed zatrzymania akcji serca. Czas trwania śmierci klinicznej

zależy od tempa przemian metabolicznych zachodzących w ustroju człowieka i

obejmuje początkowych okresów pierwszych 4-6 minut od zatrzymania krążenia,

kiedy nie doszło do nieodwracalnych zmian w ośrodkowym układzie nerwowym.

Czas trwania śmierci klinicznej ulega wydłużeniu (powyżej 6 minut) w warunkach

zwolnienia metabolizmu, np. w hipotermii (topielcy) i zatruciach (barbiturany).

Ulega skróceniu poniżej 4 minut w warunkach wzmożonego metabolizmu ( wysoka

temperatura)

2.1.2. Etiopatogeneza nagłego zatrzymania krążenia i oddechu

Do czynników wywołujących nagłe zatrzymanie krążenia należą:

▪ Choroba wieńcowa ( świeży zawał, niestabilna choroba wieńcowa),

▪ Wady zastawkowe serca,

▪ Zaburzenia rytmu serca wskutek przedawkowania leków oraz

poarytmiczne działanie leków,

▪ Zaburzenia wodno-elektrolitowe i równowagi kwasowo- zasadowej,

▪ Hyperpotasemia powoduje zatrzymanie akcji serca w skurczu,

▪ Hipopotasemia powoduje zatrzymanie akcji serca w rozkurczu,

▪ Hypercalcemia powoduje także zatrzymanie krążenia ,

▪ Urazy szczególnie urazy klatki piersiowej i urazy czaszkowo- mózgowe,

▪ Zatrucia zewnątrzpochodne, do tych zatruć zalicza się: środki nasenne,

morfina i jej pochodne, tlenek węgla;

11

▪ Zatrucia wewnątrzpochodne: śpiączkę hipoglikemiczną, wstrząs

anafilaktyczny, stadium terminalne choroby nowotworowej.

Etiopatogeneza zatrzymania oddechu.

Głównymi przyczynami zatrzymania oddechu są ostra niewydolność oddechowa i

bezdech. Stany te doprowadzają do wystąpienia w ustroju zaburzeń w postaci

hipoksji i hipercapnii. Najważniejszymi przyczynami bezdechu lub ciężkiej ostrej

niewydolności oddechowej są;

▪ Niedrożność dróg oddechowych ( obturacja dróg oddechowych),

▪ Ośrodkowa depresja oddechowa,

▪ Obwodowa depresja oddechowa,

Niedrożność dróg oddechowych.

Najczęstszymi przyczynami niedrożności dróg oddechowych są;

- zapadnięcie języka do dolnej części gardła u pacjentów nieprzytomnych,

-ciała obce, protezy zębowe,

- kurcz krtani i oskrzeli,

- wymiociny, skrzepy, krwi, śluz,

- przepuklina balonika uszczelniającego rurki intubacyjnej,

-obrzęk i zapalenie głośni,

-anafilaktyczny obrzęk języka spowodowany reakcją anafilaktyczną.

Niedrożność dróg oddechowych może być częściowa lub całkowita.

Całkowita niedrożność dróg oddechowych.

Charakteryzuje się brakiem szmerów oddechowych prowadzi do bezdechu, a

nieleczona w ciągu 5-10 minut prowadzi do zatrzymania akcji serca. Jeżeli wcześniej

prowadzony był oddech 100% tlenem i podtlenkiem azotu, zatrzymanie krążenia

może nastąpić po upływie 15-20 minut. Jeżeli przy całkowitej niedrożności dróg

oddechowych zachowane są jeszcze ruchy oddechowe, to można stwierdzić

obecność następujących objawów niedrożności;

12

- widoczne zapadanie dołków nadobojczykowych zaciąganie przestrzeni

międzyżebrowych

-brak słyszalnego i wyczuwalnego przepływu powietrza okolicy ust i nosa.

Częściowa niedrożność dróg oddechowych.

W częściowej niedrożności obecne są szmery oddechowe. Niedrożność

znacznego stopnia prowadzi do uszkodzenia mózgu wywołanego niedotlenieniem,

wtórnego bezdechu i zatrzymania akcji serca. Chrapanie oznacza niedrożność dolnej

części gardła spowodowanej zapadnięciem się języka, skrzeczący głos lub stridor

świadczy o kurczu krtani, obrzęku głośni, zapaleniem nagłośni, bulgotanie; ciało

obce, szmer oskrzelowy niedrożność oskrzela. Do nietypowych objawów

niedrożności dróg oddechowych należą senność, tachykardia, niepokój, sinica.

Ośrodkowa depresja oddechowa lub bezdech.

Ośrodkowa depresja oddechowa lub bezdech spowodowane są przez;

-depresyjne działanie anestetyków, opioidów, leków nasennych, uspokajających na

ośrodek oddechu w rdzeniu przedłużonym,

-uszkodzenie ośrodka oddechu w rdzeniu przedłużonym w skutek urazów

czaszkowo-mózgowych, operacji neurochirurgicznych.

Obwodowa niewydolność oddechowa, lub porażenie oddechu.

Może być powodowana działaniem leków zwiotczających mięśnie, ciężkimi urazami

klatki piersiowej i schorzeniami neurologicznymi.

Bezdech.

Można rozpoznać na podstawie oglądania, osłuchiwania i wyczuwania.

Najważniejszymi objawami bezdechu są;

- brak widocznych ruchów oddechowych,

-brak wyczuwalnego przepływu powietrza w okolicy ust i nosa,

-utrata przytomności i zatrzymanie akcji serca.

13

Przy jednoczesnej całkowitej niedrożności dróg oddechowych, bezdechu

nie można wentylować pacjenta.!!!

2.1.3. Postacie nagłego zatrzymania krążenia.

Nagłe zatrzymanie krążenia występuje w trzech postaciach

• Migotanie komór,

• Asystolia,

• Rozkojarzenie elektromechaniczne.

Migotanie komór.

Stanowi najczęstszy mechanizm zatrzymania krążenia. Polega on na nagłej

zupełnej dezorganizacji czynności bioelektrycznej serca. Powoduje to, że mięsień

komór przestaje się kurczyć, tylko pojedyncze włókna bezwiednie drżą. Akcja serca

wzrasta do 360 uderzeń na minutę. W obrazie EKG migotanie komór charakteryzuje

się brakiem załamków P i zespołów QRS. Na kardiomonitorze migotanie komór

przedstawia linia elektryczna w postaci tzw. zębów piły. [4]

Rycina nr 1. Zapis migotania komór w obrazie elektrokardiograficznym.

Źródło. Strona internetowa www.ratownictwo.prv.pl

Świeżo powstałe migotanie komór cechują regularne fale o napięciu 1-2,

nawet 3mV i jest to tzw. wysokonapięciowe migotanie komór, które łatwo poddaje

się defibrylacji elektrycznej, lub farmakologicznej. Migotanie komór o wysokiej

częstotliwości, nieregularnych falach, napięciu poniżej 0,5mV zwane jest

migotaniem komór niskonapięciowym. Zwykle jest ono zejściem migotania wysoko

napięciowego ma niekorzystne znaczenie rokownicze. Migotanie komór powstaje w

obecności substratu arytmii czynnika wyzwalającego arytmię. Substratem

wyzwalającym arytmię może być obszar niedokrwionego mięśnia sercowego lub

14

strefa niedokrwienia granicząca z obszarem mięśnia sercowego objętego zawałem, w

których pod wpływem działania różnych czynników wzrasta pobudliwość lub obniża

się próg migotania komór. Do czynników wyzwalających migotanie komór należą

krążące we krwi aminy katecholowe, zaburzenia metaboliczne, hipotermia,

hipertermia, leki o działaniu arytmogennym lub zaburzenia układu autonomicznego.

Czynnikami predysponującymi do wystąpienia migotania komór są także;

- ostry zawał mięśnia sercowego,

-przejściowe niedokrwienie mięśnia sercowego,

-zmiany strukturalne w mięśniu sercowym spowodowane zawałem,

-hipocaliemia, hipomagnesemia,

-porażenie prądem.

Migotanie komór dzieli się na migotanie komór pierwotne i wtórne.

Pierwotne migotanie komór.

Występuje bez objawów wstrząsu lub niewydolności serca. W ciągu 5-10

minut od ustania krążenia wieńcowego dochodzi do migotania komór. Głównym

czynnikiem wyzwalającym migotanie komór jest przedwczesne dodatkowe

pobudzenie komorowe R na T. Początkowo migotanie komór przebiega z wysoką

amplitudą zespołów QRS, a w końcu częstość i amplituda zmniejszają się coraz

bardziej aż do pojawienia się lini izoelektrycznej. Przyczyną 90% przypadków nagłej

śmierci sercowej jest pierwotne migotanie komór. Rokowanie jest dobre, jeżeli

natychmiast wykona się defibrylację elektryczną.

Wtórne migotanie komór.

Przyczyną tego zaburzenia jest wstrząs lub niewydolność serca, często

terminalny stan choroby nowotworowej, którym zła prognoza, co do powodzenia

reanimacji uwarunkowana jest stopniem uszkodzenia mięśnia sercowego

Asystolia (bezruch serca).

Jest to brak czynności elektrycznej serca stwierdzanej w obrazie EKG ( linia

izoelektryczna), któremu towarzyszy brak czynności mechanicznej.

15

Rycina nr 2. Zapis asystolii w obrazie elektrokardiograficznym.

Źródło. Strona internetowa www.ratownictwo.prv.pl

W nagłym zatrzymaniu krążenia o mechanizmie bezruchu serca komory

przestają bić wskutek zahamowania wszystkich naturalnych bądź sztucznych jego

rozruszników. Rozruszników zwykłych warunkach rytm idiowentrykularny

zapewnia utrzymanie rzutu serca, gdy zawiodą rozruszniki nadkomorowe lub dojdzie

do przerwania przewodnictwa przedsionkowo- komorowego. Choroby mięśnia

sercowego, zaburzenia elektrolitowe, niedotlenienie, środki farmakologiczne mogą

doprowadzić do nagłego zatrzymania krążenia o charakterze asystolii. Do bezruchu

serca dochodzi także, gdy nie uda się defibrylacja migotania komór, amplituda fal

migotania stopniowo się obniża, aż w końcu dochodzi do bezruchu wskutek

wyczerpania się zapasów energii i tlenu w mięśniu sercowym. W takiej sytuacji nie

można oczekiwać, że pacjent przeżyje.

Rozkojarzenie elektromechaniczne.

O takim rodzaju zatrzymania krążenia mówi się, kiedy na monitorze widoczny jest

zapis EKG, a nie stwierdza się czynności mechanicznej serca ( brak tętna). Do takiej

sytuacji doprowadzają przeszkody uniemożliwiające napływ krwi do jam serca, lub

jej odpływ oraz ostre zaburzenia gospodarki wodno elektrolitowej.[ 4 ].

Przyczyny rozkojarzenia elektromechanicznego.

-hipowolemia,

-odma prężna,

-tamponada osierdzia,

-zator tętnicy płucnej,

-przedawkowanie leków,

-zaburzenia elektrolitowe,

- hipotermia.

16

Rozkojarzenie elektromechaniczne należy leczyć nie wstrzymując

czynności resuscytacyjnych.

2.1.4.Objawy nagłego zatrzymania krążenia i oddechu.

Ustanie pracy mechanicznej serca powoduje zanik tętna na dużych tętnicach

(udowe, szyjne), a słuchowo brak tonów serca. Kolejność występowania dalszych

objawów nagłego zatrzymania krążenia jest uwarunkowana różną wrażliwością

tkanek na ostry niedobór tlenu, który powoduje gwałtownie rozwijającą się kwasicę.

Tabela nr 1.

Kolejność i czas występowania objawów nagłego zatrzymania krążenia i

oddechu.

Czas od wystąpienia nagłego

zatrzymania krążenia i oddechu

Główne objawy nagłego zatrzymania

krążenia i oddechu.

0 sek. Brak tętna na dużych tętnicach brak

tonów serca5 sek.-15 sek. Utrata świadomości, zaburzenia

oddychania.15 sek.- 30sek. Rozszerzenie źrenic, sinica, dystalnych

części ciała, drgawki toniczne, a

następnie toniczno kloniczne, oddech

szczątkowy ( rybi).30sek.-60sek. Rozluźnienie mięśni, ustanie drgawek,

bezwiedne oddanie moczu i stolca,

źrenice szerokie, uogólniona sinica.1 min.-5 min. Ciężka sinica, źrenice szerokie

niereagujące na światło.5min.-20min. Bladość powłok, pojawienie się plam

17

opadowych.Źródło. Internistyczna intensywna terapia i opieka pielęgniarska- podstawy

teoretyczne i praktyka pod redakcją doc. Dr hab. med. Teresy Widomskiej-

Czekajskiej. Wyd. PZWL Warszawa 1984 r. Str.29

2.2. Resuscytacja krążeniowo oddechowa a reanimacja.

Społeczeństwo i środowiska medyczne używa słowa reanimacja tam gdzie

ma miejsce resuscytacja krążeniowo-oddechowa. Personel oddziału podejmując

resuscytacje twierdzi, że pacjent został reanimowany. To jest błędne określenie,

ponieważ reanimacja i resuscytacja krążeniowo –oddechowa są pojęciami

odrębnymi.

2.2.1. Definicja resuscytacji krążeniowo-oddechowej i reanimacji.

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa to zespół zabiegów lekarskich,

których zadaniem lub skutkiem jest przywrócenie podstawowych objawów życia tj.,

co najmniej krążenia krwi lub krążenia krwi i oddychania.[ 7].

Reanimacja to czynności, które doprowadzają do przywrócenia krążenia

krwi i oddychania oraz do powrotu czynności ośrodkowego układu nerwowego,

łącznie z powrotem świadomości.[7].

2.2.2. Podstawowa resuscytacja krążeniowo-oddechowa.

Podstawową akcję resuscytacyjną mogą rozpocząć przypadkowi świadkowie

i pielęgniarki. Pomoc poszkodowanemu jest obowiązkiem moralnym i prawnym

każdego obywatela. Art.164 kodeksu karnego, &1 „kto człowiekowi znajdującemu

się w położeniu grożącym niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia

ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia nie udziela pomocy mogąc jej udzielić bez

narażania siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia lub poważnego

18

uszczerbku na zdrowiu podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”. Na

pielęgniarki obowiązek udzielania pomocy w stanie zagrożenia życia nakłada

dodatkowo ustawa o zawodzie pielęgniarek położnych z dn. 5 VII 1996r. Art.19.

ustawy mówi „ Pielęgniarka, położna ma obowiązek udzielić pomocy w każdym

przypadku niebezpieczeństwa utraty życia, poważnego uszczerbku na zdrowiu

pacjenta, zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami zawodowymi.

PAMIĘTAJ!!!

Pierwszą zasadą udzielania pomocy jest zapewnienie bezpieczeństwa sobie i

ratowanemu. Osoba nieprzytomna:

• Może dotykać kabla wysokiego napięcia,

• Może być w pobliżu transformatora wysokiego napięcia,

• Może zatruła się tlenkiem węgla- zatrucie tlenkiem węgla należy

podejrzewać w przypadkach znalezienia poszkodowanego w garażu w

pobliżu pieców gazowych i węglowych.

• Może leży w nocy na drodze- uważaj na nadjeżdżające pojazdy.

• Może raził go piorun- piorun uderza dwa razy w to samo miejsce.

• Może pogryzło go jakieś zwierze.

MUSISZ UWAŻAĆ, ABY NIE STAĆ SIĘ KOLEJNĄ OFIARĄ!!!Jeśli nie widać zagrożeń w otoczeniu poszkodowanego należy podejść do

niego i

ocenić, czy poszkodowany jest przytomny. W tym celu chwytamy poszkodowanego

za oba barki i delikatnie potrząsając zadajemy proste pytanie, co się stało?. Jeżeli nie

ma reakcji tzn., że poszkodowany jest nieprzytomny. Natomiast, jeśli reakcja jest,

oceniamy czy i w jakim stopniu zachowany jest kontakt z otoczeniem –stopień

świadomości, lecz w sytuacji ratowania życia najważniejsze jest ocenienie:

• Czy poszkodowany reaguje na głos, odpowiada na zadawane pytania i czy

odpowiedzi są logiczne (czy zna dzień tygodnia, miesiąc, swoje nazwisko?,

• Czy reaguje na delikatne bodźce dotykowe, np. delikatne uderzanie w ramie i

jaka jest reakcja (słowna, grymas twarzy?),

• Czy poszkodowany zachowuje się spokojnie, czy jest agresywny?

• Czy nie choruje na cukrzycę, hemofilię, czy nie ma wszczepionego

stymulatora serca?.

19

ZAWSZE NALEŻY SPRAWDZIĆ CZY POSZKODOWANY NIE MA

PRZY SOBIE DOKUMENTÓW STWIERDZAJĄCYCH KTÓRĄŚ Z

TYCH CHORÓB !!!.

Chorzy na cukrzycę posiadają zwykle książeczki cukrzycowe wydane przez

ośrodki diabetologiczne.

Chorzy ze stymulatorami serca mają książeczki. Jeśli poszkodowany ma

taką książeczkę należy zgłosić ten fakt dyspozytorowi pogotowia

ratunkowego!!!.Gdy zachowana jest pełna przytomność poszkodowany wymaga jedynie

obserwacji do momentu przybycia karetki pogotowia. Gdy poszkodowany jest

nieprzytomny, a zachowana jest funkcja krążenia i oddychania należy go ułożyć w

pozycji bocznej ustalonej.

Rycina nr 3. Pozycja bezpieczna.

Źródło. strona internetowa www.poradnia.pl/podstrony/porady.html

Choremu nieprzytomnemu nie podajemy nic doustnie grozi to aspiracją płynu

do dróg oddechowych.

W przypadku stwierdzenia zatrzymania akcji serca lub oddechu należy przystąpić

do czynności resuscytacyjnych. Resuscytację prowadzi się wg schematu:

1. A (AIRWAY- drogi oddechowe),

2. B (BREATHING- oddychanie),

3. C (CIRCULATION- krążenie),

20

Gdy poszkodowany jest osobą dorosłą i stwierdzimy, że jest nieprzytomny i

nie wyczuwamy tętna na obwodzie natychmiast wzywamy pogotowie ratunkowe,

ponieważ u dorosłych pierwotną i najczęstszą przyczyną zatrzymania krążenia jest

migotanie komór. Ponieważ tym przypadku ważniejsza jest defibrylacja niż krążenie

zastępcze, stąd wynika potrzeba wezwania pomocy dysponującej odpowiednim

sprzętem. Wyjątek stanowią podtopieni, osoby z urazem, zatruci lekami i dzieci. W

ich przypadku ratownik woła o pomoc, jeśli w pobliżu znajduje się inna osoba,

wysyła ją, aby wezwała pomoc. Sam nie może oddalić się od poszkodowanego.

Pogotowie wzywamy w tych przypadkach po stwierdzeniu obecności tętna i

oddechu lub po upływie 1 minuty od rozpoczęcia akcji resuscytacyjnej.

Po wezwaniu pomocy, jeśli poszkodowany leży na brzuchu lub na boku, należy

poszkodowanego ułożyć na plecach na twardym podłożu. Wcześniej należy

wykluczyć uraz głowy i kręgosłupa, gdyż poruszenie pacjenta grozi

paraliżem a nawet śmiercią. Uraz głowy lub kręgosłupa należy podejrzewać u

nieprzytomnych po upadku z wysokości, wypadku komunikacyjnym, skoku na

główkę, motocyklistów. Przy podejrzeniu urazu należy z pomocą innych osób

obrócić poszkodowanego na plecy, stosując „wyciąg za głowę”.

2.2.3 Bezprzyrządowe metody udrażniania dróg oddechowych.Metoda bezprzyrządowa polega na skręceniu głowy w bok i oczyszczeniu palcem

jamy ustnej z ciał obcych.

Rycina nr 4. Oczyszczanie jamy ustnej z ciał obcych.

Źródło. Strona internetowa www.poradnia.pl/podstrony/porady.html

Po oczyszczeniu jamy ustnej udrażniamy drogi oddechowe stosując tzw.

potrójny manewr Esmarcha.

Jeśli istnieje podejrzenie urazu głowy lub kręgosłupa nie

wolno odginać głowy do tyłu. W takich sytuacjach stosuje się tylko wysunięcie

21

żuchwy z równoczesnym jej uniesieniem. Po udrożnieniu dróg oddechowych

sprawdzamy, czy poszkodowany ma zachowany oddech. W tym celu należy

rozluźnić ubranie, pochylić głowę nad twarzą poszkodowanego kierując wzrok na

klatkę piersiową, wysłuchując szmeru oddechowego, próbujemy wyczuć lub

usłyszeć strumień wydychanego powietrza i zaobserwować ruchy klatki piersiowej.

Rytmiczne unoszenie klatki piersiowej jest najpewniejszym objawem

zachowanej funkcji oddychania. Przy braku ruchów klatki piersiowej należy

rozpocząć sztuczne oddychanie.

2.2.3.1.Technika bezprzyrządowej wentylacji płuc.

Jeśli poszkodowany nie oddycha wykonujemy dwa wstępne wdechy.

Jedyną uznaną metodą prowadzenia oddechu zastępczego jest metoda usta-usta, lub

usta-nos. U dorosłych najczęściej wykonujemy sztuczne oddychanie metodą usta-

usta. Metodę usta-nos stosuje się w przypadku, gdy poszkodowany doznał

rozległego urazu twarzoczaszki. Przy wentylacji pacjenta metodą usta-usta

zatykamy nos pacjenta, odwrotnie w metodzie usta-nos. Powietrze wdmuchujemy

powoli a ratownik przed każdym następnym wdmuchnięciem powinien wykonać

głęboki wdech, aby zwiększyć podaż tlenu w wydychanym powietrzu. Kolejny

wdech ratowniczy wykonujemy po nastąpieniu samoczynnego wydechu. Nie

wolno wentylować metodą usta-usta pacjentów u których doszło do

zatrzymania oddechu na skutek zatrucia oparami benzyny, trujących

gazów – ryzyko zatrucia oparami ratownika.

22

Rycina nr 5. Wentylacja pacjenta metodą usta- usta.

Źródło. Strona internetowa www.poradnia.pl/podstrony/porady.html

Należy pamiętać, że powietrza nie wtłaczamy zbyt gwałtownie, aby nie

spowodować wtłoczenia powietrza do żołądka. Wdmuchiwanie powietrza do żołądka

świadczy o złej technice wentylacji i może spowodować groźne powikłanie w

postaci tzw. Zespołu Mendelsona. Polega on na aspiracji treści pokarmowej do płuc.

Wskazane jest, aby w czasie prowadzenia oddechu zastępczego obserwować ruchy

klatki piersiowej, która powinna opadać w trakcie samoistnego wydechu.

Sygnalizuje nam to właściwie prowadzoną resuscytację oddechową.

2.2.3.2. Zasady rozpoznawania nagłego zatrzymania krążenia.Pewnym objawem zatrzymania krążenia jest brak tętna. Po wykonaniu dwóch

wdechów musimy sprawdzić tętno. Tętno badamy zawsze na tętnicach szyjnych.

Rycina nr 6. Technika badania tętna.

Źródło. Strona internetowa www.poradnia.pl/podstrony/porady.html

Tętno badamy tylko na jednej stronie szyi nie wolno badać tętna na obu

stronach szyi jednocześnie!!!. W przypadku, gdy chory w naszej obecności stracił

przytomność i stwierdzimy brak fali tętna wykonujemy uderzenie przedsercowe

z wysokości ok. 30cm. Uderzenie wykonuje się jednorazowo. Gdy uderzenie nie

przyniesie skutku i nadal nie wyczuwa się tętna przystępujemy do masażu serca.

2.2.3.3. Technika zewnętrznego masażu serca.

Istotnym etapem masażu serca jest ułożenie pacjenta. Poszkodowanego

należy ułożyć na twardym podłożu, najlepiej na ziemi, ponieważ tylko takie ułożenie

gwarantuje efektywność masażu serca. Zewnętrzny masaż serca nazywany potocznie

23

pośrednim wykonywany jest przez klatkę piersiową prowadzimy uciskając dolną

jedną trzecią mostka. Dokładne miejsce masażu znajdujemy przesuwając dwa palce

wskazujący i środkowy po łuku żebrowym, aż do kąta żebrowego.

Rycina nr 7. Technika wyznaczania pośredniego masażu serca.

Źródło. Strona internetowa www.poradnia.pl/podstrony/porady.html

Następnie przykładamy wewnętrzną, dłoniową część nadgarstka drugiej ręki

tuż powyżej wyrostka mieczykowatego. W trakcie masażu obie dłonie powinny

znajdować się jedna na drugiej. Aby masaż serca był prawidłowy należy uciskać

tylko dolną część mostka, chory powinien leżeć na twardym, nie uginającym się

podłożu a ratownik powinien być w odpowiedniej pozycji. W tym celu osoba

wykonująca pośredni masaż serca klęka z boku poszkodowanego i w czasie

wykonywania uciśnięć ma ręce wyprostowane w stawach łokciowych. Dla uzyskania

większej skuteczności uciśnięcia wspomaga własnym ciężarem, pochylając się nad

poszkodowanym tak, aby jego ręce tworzyły kąt prosty z klatką piersiową osoby

resuscytowanej. Przy prawidłowym masażu serca, głębokość uciśnięć mostka

powinna wynosić 4.5-5 cm.

24

Rycina nr 8. Technika prawidłowego masażu serca.

Źródło. Strona internetowa www.poradnia.pl/podstrony/porady.html

Niezależnie od liczby ratowników według wytycznych z 13 XII 2005r.

Polskiej Rady Resuscytacji masaż serca prowadzi się stosunku 2:30 (dwa

wdechy, trzydzieści uciśnięć).

2.2.4. Specyfika wzywania pomocy.

Gdy wzywasz karetkę udziel dyspozytorowi następujących informacji;

-gdzie doszło do zdarzenia- dokładny adres, skraca czas dojazdu,

co się dzieje, ułatwia to dyspozytorowi podjęcie decyzji jaką karetkę wysłać

czy wypadkową, reanimacyjną, noworodkową

-kto potrzebuje pomocy –dorosły czy dziecko,

kto wzywa pomoc- podaj swoje dane, numer telefonu z którego dzwonisz .

Nie odkładaj szybko telefonu, rozłącz się dopiero na polecenie dyspozytora

pogotowia ratunkowego!!!.

Wzywając pogotowie zachowaj spokój. Ludzie w panice nie potrafią

dokładnie określić miejsca zdarzenia, załoga karetki błądzi i pyta o drogę, opóźnia to

udzielenie specjalistycznej pomocy pacjentowi.

Jeżeli osoba nieprzytomna, nie oddycha, a znajduje się w domu, osoby nie

udzielające pomocy powinny postarać się zrobić dużo miejsca wokół ratowanego

(wynieść krzesła, przesunąć stoły.) Ułatwi to pracę zespołowi karetki reanimacyjnej.

25

PAMIĘTAJ!!!!

NUMER ALARMOWY POGOTOWIA RATUNKOWEGO NA TERENIE

CAŁEGO KRAJU

999 LUB 112

2.2.5. Transport pacjenta po resuscytacji krążeniowo- oddechowej.

Pacjentów po resuscytacji należy transportować jak pacjentów w stanie

krytycznym. Pacjenta po resuscytacji transportuje się karetką reanimacyjną

w pełnym monitorowaniu czynności życiowych. W skład wyposażenia karetki

reanimacyjnej wchodzi;

-sprawne światła błyskowe i donośna syrena ostrzegawcza,

-aparatura monitorująca,

Kluczem do uniknięcia groźnych powikłań podczas transportu jest jak

najlepsza stabilizacja stanu pacjenta przed transportem. Przed podjęciem transportu

należy zabezpieczyć: oddychanie oraz krążenie, a także ustalić - jaką liczbę punktów

otrzymał pacjent w skali Glasgow, i czy nie doszło do urazów kręgosłupa lub klatki

piersiowej

-czy pacjentowi zaopatrzono ewentualne złamania kręgosłupa w odcinku szyjnym,

-czy nie występuje odma opłucnowa lub inne urazy klatki piersiowej,

2.2.6.Wyposażenie karetek reanimacyjnych.

Karetka reanimacyjna to pojazd przystosowany do prowadzenia czynności

resuscytacyjnych na miejscu wypadku oraz transportu pacjentów stanie

bezpośredniego zagrożenia życia. Załoga karetki reanimacyjnej składa się z

Lekarza anestezjologa,

Pielęgniarki / Pielęgniarza,

Ratownika,

Kierowcy.

26

Aby załoga karetki mogła podjąć skuteczną akcję resuscytacyjną na miejscu

zdarzenia i podjąć transport pacjenta w stanie zagrożenia życia musi mieć do

dyspozycji sprawnie działający sprzęt i odpowiednie leki.

Tabela nr 2 Leki stosowane w karetkach reanimacyjnych

Nazwa leku Dawka /postaćAdrenalina 1 mg/amp.Aminofilina 0,25mg/ amp.Amiodaron 0,15mg / amp.Atropina 1,0 mg/ amp.Buskolizyna 20mg/amp.Calcium Polfa 10 mlChlorsukcynylocholina 0,2mg/ fiol.Klemastyna 2 mg/ amp.Cymetydyna 0,2mg/ampDeksametazon 4mg/amp.Diazepam 10mg/ ampMetylodigoksyna 0,2mg/ amp.Dobutamina 0,2mg/ amp.Midazolam 5mg/ amp.Droperydol 25mg/amp.Etomidat 20mg/ amp.Fenaktyl 50mg/amp.Fenobarbital 0,2mg/amp.Fentanyl 0,1mg/amp.Flumazenil 0,5mg/amp.Furosemid 20mg/amp.Glukagon AmpułkostrzykawkaGlukoza 20% amp, 5% 500ml.Heparyna 7500jm/fiolHydrocortison 500mg/amp.Ketamina 0,5mg/ampClonazepam 1mg/amp.Aspiryna 50mg tabletkiLidnocaina 2%fiol, 2% żelSiarczan magnezu 20% amp.Metoprol 5mg / ampMetylopredisolon 80mg/ ampMorfina 10mg/amp.NACL 0,9% 10ml, 100ml, 500ml, 1000ml.Nalokson0,4mg/amp. 0,4mg/amp.Nifedypina 5mg/tabl.Nitrogliceryna 10mg/amp, areozol.Noradrenalina Amp.Propacetamid 1,0 g/ampPetydyna 0.1mg/amp

27

Płyn 2:1 250mlPłyn koloidowy 500mlPapaweryna 40mg/ampPropranolol 1mg/ampPolstygmina 0.5mg/ampSalbutamol 0.5mg/ampPWE 500mlTiopental 0.5mg/fiol.Wekuronium 4mg/ampWearapamil 5mg/amp

Źródło Okulicz-Kozaryn J, Cenajek- Musiał D; Stany zagrożenia życia postępowanie I leczenie-leki stosowane w ratownictwie medycznym. Wyd. akademia Medyczna w Poznaniu rok wyd. 2004.

Do wyposażenia karetek reanimacyjnych należą;

Nosze - muszą być wielozadaniowe, mocowane na lawecie z możliwością

zmiany pozycji, z twardym podłożem przystosowane do prowadzenia

resuscytacji, pasy unieruchamiające, stojak do transfuzji płynów.

Nosze krzesełkowe - przystosowane do transportu pacjentów obrzękiem płuc.

Defibrylator – posiadający możliwość zasilania z sieci i akumulatora,

stymulacji zewnętrznej, rejestracją EKG, monitorowaniem akcji serca.

Deska ortopedyczna z zestawem unieruchamiającym odcinek szyjny

kręgosłupa

Kołnierz Schanza unieruchamiający odcinek szyjny kręgosłupa.

Butle z tlenem przenośne i na stałe zamontowane w karetce.

Aparat Ambu z maską dla dorosłych, dzieci

Zestaw do intubacji; laryngoskopy, rurki intubacyjne o różnych rozmiarach,

rurki ustno gardłowe, prowadnica do rurek używana przy trudnych

intubacjach.

Zestaw do konikotomi, zestaw do trachotomii

Mankiet do szybkiego przetaczania płynów,

Zestaw do drenażu opłucnej,

Zestaw do cewnikowania pęcherza moczowego

Zestaw do doraźnego zaopatrzenia oparzeń,

28

Staza,

Cewniki do odsysania,

Minimalny zestaw porodowy w skład, którego wchodzą

- zaciski pępowinowe,

-materiały opatrunkowe,

- gruszka do odsysania,

Aparat do mierzenia ciśnienia tętniczego.

Igły, strzykawki, wenflony, aparaty do przetaczania płynów.

Poza sprzętem i lekami karetki reanimacyjne wyposażone są także w; chusty

trójkątne, gazę, kompresy jałowe, bandaże elastyczne, opaski podtrzymujące,

spirytus , wodę utlenioną, folię termiczną , czarną folię to przykrycia zwłok,

pojemniki do utylizacji igieł i strzykawek, nożyczki.

2.2.7. Rozszerzona resuscytacja krążeniowo-oddechowa.

Zaawansowane czynności resuscytacyjne są wykonywane w celu jak

najszybszego przywrócenia dostatecznego samoistnego krążenia, ponieważ

prowadząc resuscytację podstawową, można zapewnić tylko niewielki ułamek

przepływu mózgowego i dlatego przy dłuższym prowadzeniu resuscytacji

podstawowej może dojść do nieodwracalnych zmian w korze mózgowej. Do

najważniejszych czynności rozszerzonego postępowania resuscytacyjnego należą;

-przyrządowe udrożnienie dróg oddechowych,

-monitorowanie akcji serca i defibrylacja,

-zapewnienie dostępu do żyły,

-podaż leków.

2.2.7.1. Przyrządowe metody udrażniania dróg oddechowych.Najbardziej szybką, pewną przyrządową metodą udrożnienia dróg oddechowych jest

intubacja dotchawicza.

Wskazania do intubacji dotchawiczej;

29

Intubacja zapewnia drożność dróg oddechowych, chroni przed zachłyśnięciem i

ułatwia odsysanie wydzieliny z dróg oddechowych i umożliwia wentylację pacjenta

aparatem Ambu i podłączenie pacjenta do respiratora. W związku z tym

najistotniejszymi wskazówkami do intubacji są;

stany wymagające sztucznej wentylacji,

stany wymagające zwiotczenia mięśni,

wystąpienie ostrej niewydolności oddechowej,

ryzyko wystąpienia zespołu Mendelsona,

resuscytacja krążeniowo-oddechowa,

Wyposażenie niezbędne do intubacji

Sprzęt reanimacyjny musi zawierać sprzęt do intubacji. Najważniejszym sprzętem

służącym do intubacji, są rurki intubacyjne i laryngoskopy.

Metody intubacji.

Zaintubować pacjenta można dwoma sposobami.

▪ intubacja przez nos - to metoda bardzo trudna, ponieważ wymaga ona

wprowadzenia rurki intubacyjnej przez otwór nosowy, jamę nosową, a

następnie jak przy intubacji przez usta do tchawicy;

▪ intubacja przez usta - jest standardowym postępowaniem w resuscytacji

krążeniowo- oddechowej i rozwiniętej ciężkiej niewydolności

oddechowej.

Przy podejrzeniu u poszkodowanego urazu odcinka szyjnego kręgosłupa nie wolno

odginać głowy do tyłu!!!.

Po każdej intubacji ustno- tchawicznej należy pamiętać o dokładnym skontrolowaniu

położeniu rurki intubacyjnej przez osłuchanie klatki piersiowej po obu stronach i

osłuchaniu jamy brzusznej. Od tego zależy bezpieczeństwo pacjenta związane z

drogami oddechowymi.

Na koniec należy zabezpieczyć rurkę przed wypadnięciem mocując ją bandażem lub

plastrem samoprzylepnym.

30

Powikłania intubacji.

-intubacja przełyku,

- zachłyśniecie treścią pokarmową,

- uraz warg, zębów , języka gardła, zwichnięcie żuchwy, wymioty.

2.2.7.2. Przyrządowa metoda wentylacji płuc.

Najbardziej rozpowszechnioną metodą wentylacji jest wentylowanie pacjenta

Aparatem Ambu. Wentylacja pacjenta prowadzona jest przez maskę oddechową albo

bezpośrednio przez rurkę intubacyjną. Aparat Ambu może być podłączony do źródła

tlenu.

Rycina nr 9. Wentylacja pacjenta metodą usta- worek Ambu.

Źródło. Larsen Anestezjologia wyd. Urban& Partner Wrocław 2003r.str.907

2.2.7.3. Defibrylacja.

Defibrylacja depolaryzuje komórki mięśnia sercowego, pozwalając sercu na

przejęcie rytmu i powrót zsynchronizowanego skurczu włókien mięśnia sercowego.

Do defibrylacji służy defibrylator, który korzysta ze źródła prądu, którym mogą być

31

baterie lub prąd z sieci. W celu zmniejszenia oporu między powierzchnią łyżek a

ścianą klatki piersiowej stosuje się żel i mocno dociska się do klatki piersiowej.

Łyżki umieszcza się po prawej stronie mostka, tuż poniżej obojczyka i nad

koniuszkiem, poniżej i bocznie od brodawki sutkowej.

Rycina nr 10. Technika defibrylacji.

Źródło. Larsen : Anestezjologia, wyd. II polskie pod red. Andrzeja Kublera. Wyd.

Urban & partner Wrocław 2003r. Str.920.

ZA BEZPIECZEŃSTWO OSÓB PROWADZĄCYCH

RESUSCYTACJĘ KRĄŻENIOWO-ODDECHOWĄ ODPOWIADA

OSOBA WYKONUJĄCA DEFIBRYLACJĘ.Zgodnie z nowymi wytycznymi Polskiej Rady do spraw Resuscytacji z dn.13 XII

2005r

defibrylację przeprowadza się jednorazowo energią 360 J , jeżeli to nie przywróci

akcji serca podejmuje się masaż serca .Kolejną defibrylację przeprowadza się po 2

minutach prowadzenia masażu serca.

2.2.7.4. Farmakoterapia w resuscytacji krążeniowo-oddechowej.Przy wyborze drogi podawania leków podczas resuscytacji należy uwzględnić aspekt

praktyczny, jak i efektywność działania leku.

W resuscytacji krążeniowo-oddechowej nie wolno podawać leków drogą

domięśniową ani podskórnie!!!

W przypadku, kiedy nie ma zapewnionego dostępu do żyły możne leki podać do

rurki intubacyjnej.

32

Leki resuscytacyjne dzieli się na leki pierwszego i drugiego rzutu. Celem

farmakoterapii w resuscytacji jest poprawa perfuzji narządowej podczas resuscytacji,

ułatwienie defibrylacji, normalizacje zaburzeń metabolicznych prowadzących do

zatrzymania krążenia lub powstałych w jego następstwie, w tym efektów ubocznych

podawania leków oraz ochronie mózgu przed efektami długotrwałej i nasilonej

hipoksji.

2.2.8. Powikłania i błędy popełniane w resuscytacji krążeniowo-

oddechowej.

Podczas prowadzenia akcji resuscytacyjnej popełniane są błędy, które pogarszają

rokowanie. Do błędów popełnianych podczas resuscytacji należą:

▪ zbyt długa przerwa w czynnościach resuscytacyjnych, prowadzi do

większego niedotlenienia mózgu i pogłębiania się kwasicy metabolicznej,

▪ uciskanie przez ratownika górnej a nie dolnej części mostka, powoduje to

nieefektywny masaż serca,

▪ umieszczanie dłoni w okolicy serca po lewej stronie mostka, jest to częstą

przyczyną złamań żeber, które mogą doprowadzić do uszkodzenia serca i

tamponady osierdzia, uszkodzone żebro może przebić płuco i

doprowadzić do odmy prężnej,

▪ odrywanie rąk od klatki piersiowej po ucisku i gwałtowne umieszczanie

na powierzchni klatki piersiowej , może to powodować uszkodzenia

powłok skórnych.

33

Rozdział IIIResuscytacja krążeniowo – oddechowa pacjenta w hipotermii

3.1. Termoregulacja ustroju.

Organizm człowieka jest organizmem stałocieplnym, czyli utrzymuje

temperaturę ciała ok. 37 stopni Celsjusza, bez względu na temperaturę otoczenia.

Tolerancja organizmu na wahania temperatury wynosi 32-42 stopni Celsjusza.

Powyżej 42 stopni dochodzi na skutek uszkodzenia aktywnych struktur białkowych

do śmierci organizmu. Skrajnie niskie temperatury opóźniają reakcje chemiczne,

obniżają metabolizm do wartości zerowej. Za utrzymanie stałej temperatury

odpowiada autonomiczny układ nerwowy. Ośrodek termoregulacji znajduje się w

podwzgórzu, a termoreceptory na skórze i w układzie naczyniowym. Wymianę

ciepła zapewnia sprawny układ krążenia. Ilość wyprodukowanego ciepła zależy od

aktywności chemicznej. Organizm człowieka traci ciepło przez:

▪ promieniowanie - jako fale podczerwone, utrata wynosi 55% - 60%

▪ przewodzenie - polega na oddawaniu ciepła w momencie kontaktu z

zimną powierzchnią - ustrój traci 3% ciepła

▪ przenoszenie, konwencja – utrata ciepła odbywa się wskutek ruchu

powietrza, utrata wynosi ok.25%

▪ oddychanie – wraz z wydychanym powietrzem, ok.2-9%.

Wielkość strat zależy od wielu czynników środowiskowych:

-temperatury,

-wilgotności powietrza,

-siły wiatru.

Wraz ze spadkiem temperatury otoczenia wzrasta utrata ciepła przez

promieniowanie i przewodzenie. Gdy temperatura na powierzchni skóry spada,

receptory zimna odpowiednio reagują. Adrenalina i noradrenalina mają bezpośredni

wpływ na procesy metaboliczne zachodzące w tkankach organizmu. Skurcz naczyń

krwionośnych powłok skórnych powoduje ograniczenie utraty ciepła, na skutek

34

zmniejszenia się przepływu przez tkankę podskórną. W wyniku reakcji na zimno

dochodzi do zamknięcia połączeń tętniczo – żylnych, naczyń włosowatych i

przemieszczania się krwi do głębiej położonych warstw, w pobliże tętnic, gdzie

oziębiona na powierzchni krew ogrzewa się zanim dotrze do naczyń krwionośnych.

Naczynia krwionośne mięśni maksymalnie się rozszerzają, aby zapewnić optymalną

wymianę ciepła w kierunku wnętrza organizmu. W miarę spadku temperatury

otoczenia, organizm ogranicza ukrwienie części dystalnych, dzięki czemu ważne dla

życia narządy mogą dość długo prawidłowo funkcjonować. Ustrój uruchamia

mechanizmy obronne w postaci dreszczy. Wyjątek stanowią noworodki i

niemowlęta, które nie mają zdolności do wytwarzania ciepła przez termogenezę

dreszczową. U noworodków i niemowląt występuje termogeneza bezdreszczowa.

Aby podnieść temperaturę ciała należy dostarczyć organizmowi energii i

pożywienia, lub wzmóc wysiłek fizyczny. Odrębną sytuację stanowi zanurzenie

w zimnej wodzie, gdzie wysiłek fizyczny mięśni wzmaga utratę ciepła.

3.2. Hipotermia – podstawowe wyznaczniki.

3.2.1. Definicja hipotermii

Jest to obniżenie temperatury głębokiej organizmu poniżej poziomu

fizjologicznego, tj. poniżej 35 stopni Celsjusza, co prowadzi do obniżenia przemian

metabolicznych i prędkości zużywania tlenu. W następstwie dochodzi do zaburzeń

czynności narządów, tym poważniejszych, im bardziej wychłodzony jest organizm.

[14]

35

3.2.2. Przyczyny, objawy i rodzaje hipotermii.

Wyróżniamy hipotermię pierwotną i wtórną. Hipotermia pierwotna polega na

przypadkowym wychłodzeniu, gdy organizm jest źle chroniony. Występuje u ludzi

zdrowych. Hipotermia wtórna dotyczy pacjentów obciążonych ogólnoustrojowymi

chorobami, które powodują upośledzone działanie mechanizmów

termoregulacyjnych przez zaburzone wydzielanie gruczołów dokrewnych.

Czynnikami powodującymi powstanie hipotermii są:

• niska temperatura otoczenia - przyczyną są długotrwałe przebywanie w

zimnej wodzie, silny wiatr, duża wilgotność powietrza, wypadki w górach,

• złe warunki środowiskowe: brawura, złe dostosowanie odzieży, pożywienia,

• utrudnione poruszanie się pacjenta spowodowanym udarem mózgu,

upadkiem, urazem, utrata przytomności, upojenie alkoholowe, zatrucia.

Bardzo wrażliwe na wychłodzenie organizmu są noworodki, niemowlęta, małe

dzieci i ludzie starsi. Sytuacje predysponujące do narażenia dzieci na wychłodzenie

organizmu to: nagłe porody i zabiegi resuscytacyjne. U ludzi starszych przyczynami

są natomiast zaburzenia wewnątrzwydzielnicze oraz choroby psychiczne.

Do ogólnych objawów hipotermii należą:

• spadek przemiany materii,

• wzrost produkcji ciepła,

• wzrost zapotrzebowania na tlen,

• przyspieszenie oddechu,

• skurcz naczyń powierzchniowych,

• przyspieszenie tętna,

• zwiększenie pojemności wyrzutowej serca,

• blada skóra,

• wzrost ph,

• kwasica metaboliczna na skutek spadku produkcji, CO2, powoduje to brak

napędu oddechowego,

36

• spadek RR,

• zaburzenia rytmu serca.

Hipotermię klinicznie można podzielić na:

Hipotermię łagodną

Charakteryzuje się ona spadkiem temperatury poniżej 36,6 stopni Celsjusza, objawy

nie są typowe. Pojawiają się drżenia mięśniowe, poczucie zimna, w wyniku spadku

temperatury powierzchni skóry występuje gęsia skórka, wentylacja pacjenta jest

pogłębiona, wzrasta tętno, dochodzi do zaburzeń świadomości.

Hipotermię średnio-ciężką

Temperatura spada do 35-32 stopni Celsjusza, występuje depresja ośrodkowego

układu nerwowego, zaburzenia świadomości, bradykardia, pogłębienie i

przyspieszenie oddechu – staje się on nieregularny, spłycony a skóra zimna, blada

lub sina.

Hipotermię ciężką

Spadek temperatury do 32-27 stopni Celsjusza. Pacjent jest wycieńczony,

dochodzi do zaburzeń świadomości, tętno jest słabo wyczuwalne, źrenice szerokie,

nie reagujące na światło, oddech bardzo wolny, dreszcze, sztywność mięśniowa,

dochodzi do zatrzymania krążenia w mechanizmie migotania komór.

Hipotermia głęboka

Spadek temperatury poniżej 27 stopni Celsjusza. Pacjent jest w głębokiej śpiączce,

źrenice sztywne, brak odruchów z pnia mózgu, porażenie ośrodka oddechowego i

zatrzymanie krążenia w mechanizmie migotania komór i asystolii.

37

3.2.3. Postępowanie z pacjentem w hipotermii.

Gwałtowne oziębienie organizmu pacjenta w przypadku długotrwałego

niedotlenienia chroni mózg przed uszkodzeniem. U pacjentów z podejrzeniem

hipotermii należy zawsze mierzyć temperaturę. Najdokładniejszy pomiar jest w

uchu, ponieważ odzwierciedla temperaturę w rejonie podwzgórza. W warunkach

szpitalnych temperaturę mierzy się w tchawicy, przełyku, sercu, dużych naczyniach.

W HIPOTERMII TEMPERATURĘ MIERZY SIĘ WEWNĄTRZ CIAŁA

NIGDY NIE NA POWIERZCHNI SKÓRY.

U pacjentów w hipotermii występuje głęboka depresja układu nerwowego, serca.

Prowadzi to do stanu śmierci klinicznej. Jest to stan potencjalnie odwracalny, trzeba

dążyć do agresywnej, długotrwałej resuscytacji z jednoczesnym ogrzewaniem

pacjenta. U chorych wychłodzonych należy przeciwdziałać dalszemu wyziębianiu

pacjenta przez:

• umieszczenie pacjenta w ciepłym pomieszczeniu,

• odizolowanie pacjenta od źródła zimna,

• okrycie folią poliestrową.

Jeżeli poszkodowany jest przytomny należy podać do picia ciepłe płyny,

zastosować ciepłą kąpiel, wzmóc aktywność fizyczną. w przypadku stwierdzenia

zatrzymania akcji serca należy przystąpić do czynności resuscytacyjnych.

3.2.4. Masaż serca.

Podejmuje się go po długotrwałym badaniu tętna oraz, gdy istnieje

możliwość ogrzewania pacjenta podczas transportu. Inaczej grozi pacjentowi

38

niebezpieczeństwo, że zachowane jeszcze minimalne krążenie zostanie wskutek

masażu serca zatrzymane przez nasilenie migotania komór. Jeżeli dojdzie do

migotania komór należy u pacjenta zastosować defibrylację. Przy temperaturze

poniżej 30 stopni Celsjusza defibrylacja bywa nieskuteczna, a poniżej 28 stopni

Celsjusza defibrylacji nie wykonujemy.

3.2.5. Sztuczne oddychanie.

Pacjenci w ciężkiej hipotermii są trudni do zaintubowania ze względu na

sztywność mięśni. Wszelkie próby intubacji „na siłę”, grożą powikłaniami w postaci

zaburzeń rytmu serca. Pacjenta w hipotermii należy wentylować 100% tlenem z

częstością 8 oddechów na minutę. Człowiek z hipotermią po ogrzaniu jest zagrożony

obrzękiem płuc na skutek zalegania wydzieliny w drzewie oskrzelowym.

3.2.6. Leki stosowane w resuscytacji.

Leki stosuje się takie same jak w każdej akcji reanimacyjnej, w zależności od

objawów. Trzeba pamiętać, ze pacjenci z hipotermią mają zaburzony metabolizm i

nie wolno zwiększać dawek. U pacjentów z temperaturą poniżej 30 stopni leki

okazują się nie skuteczne, a po ogrzaniu dochodzi do objawów przedawkowania

Poszkodowanym z temperaturą poniżej 30 stopni nie wolno również

zakładać wkłucia centralnego ze względu na ryzyko wystąpienia migotania

komór.

Pacjenci w hipotermii są odwodnieni, a toczone płyny muszą być ogrzane.

Przetaczanie ogrzanych płynów można rozpocząć w już w karetce reanimacyjnej.

Ogrzewanie pacjenta może być bierne lub czynne. Ogrzewanie bierne polega na

umieszczenia chorego w nagrzanym pomieszczeniu o temperaturze 20-30 stopni i

okryciu kocami. Ogrzewanie bierne jest skuteczne w hipotermii łagodnej i średniej, u

zdrowych ludzi, wydolnych oddechowo i hemodynamicznie z zachowanym

kontaktem. Ogrzewanie pacjenta najlepiej jest prowadzić na tułowiu. Ogrzewanie

silnie wychłodzonych kończyn może prowadzić do gwałtownego rozszerzenia

naczyń i spowodować zapaść krążeniowo oddechową oraz pogłębienie się

39

hipotermii. Nie wolno pacjenta w hipotermii ogrzewać za pomocą zewnętrznych

źródeł ciepła takich jak termofory, butelki z gorącą wodą. Gwałtowne przenoszenie

pacjenta, transport, a także zabiegi inwazyjne: zakładanie wkłucia centralnego,

intubacja mogą być przyczyną komorowych zaburzeń rytmu serca i doprowadzić do

śmierci w czasie ratowania, gdy zgon następuje wtedy, gdy wychłodzonego pacjenta

przenosi się do bardzo nagrzanego pomieszczenia i tam się intensywnie ogrzewa,

próbując zmienić jego pozycję.

Ofiara wychłodzenia nie powinna się ruszać i nie wolno u niej wykonywać

ruchów biernych, ponieważ grozi to spadkiem temperatury o 3 stopnie oraz utratą

przytomności. Do szybkiego ogrzania pacjenta w głębokiej hipotermii służy okład

Hiblera. Pacjenta kładzie się na kilkakrotnie złożone prześcieradło, obficie od środka

zwilżone gorącą wodą. Drugą warstwę stanowi folia aluminiowa. Kończyny

pozostają poza okładem. Następnie zawija się ciasno całe ciało wraz z kończynami

kilkoma kocami. Zabieg należy powtórzyć po godzinie. Pacjenta wychłodzonego

należy hospitalizować na oddziale intensywnej terapii, gdzie poza czynnym,

bezpośrednim przetaczaniem ogrzewanych płynów stosuje się płukanie żołądka i

pęcherza moczowego.

3.2.7. Niepodejmowanie akcji reanimacyjnej.

Akcji resuscytacyjnej nie podejmuje się w przypadku;

• kiedy poszkodowanego wydobyto z wody po godzinie,

• temperatura wewnętrzna spadła poniżej 15 stopni,

• w drogach oddechowych tworzą się kryształki lodu,

• przy współistnieniu śmiertelnych obrażeń ciała.

3.2.8. Kiedy przerwać akcję resuscytacyjną?

Resuscytacja ma na celu ochronę mózgu, nerek, serca przed niedotlenieniem.

Musimy pamiętać, że zimno ma zbawienny wpływ na narządy. Zwolnienie

czynności elektrycznej mózgu stwierdza się przy temperaturze ciała poniżej 33,5

stopnia, a przy spadku temperatury poniżej 20 stopni całkowite zatrzymanie krążenia

nie powoduje ubytków neurologicznych u poszkodowanego. O zaprzestaniu

40

kontynuowania akcji reanimacyjnej nie wolno nigdy decydować w środowisku

zimnym, ponieważ plamy opadowe i stężenie pośmiertne nie są pewnymi

znamionami śmierci w hipotermii.

Rozdział IV

Resuscytacja krążeniowo- oddechowa kobiety ciężarnej.

4.1. Przyczyny nagłego zatrzymania krążenia i oddechu u kobiety

ciężarnej.

Czynnikami powodującymi u kobiet ciężarnych zatrzymanie krążenia są;

krwotok maciczno-łożyskowy,

pęknięcie tętniaka,

udar krwotoczny w związku ze stanem przedrzucawkowym i rzucawką,

zator tętnicy płucnej wodami płodowymi,

niedokrwienie, wady wrodzone serca,

wstrząs anafilaktyczny,

hipoksja,

ostra niewydolność oddechowa,

padaczka.

Do typowych dla ciąży zmian anatomicznych kobiety, które pogarszają rokowanie,

zalicza się zmiany utrudniające utrzymanie drożność górnych dróg oddechowych

oraz wykonanie intubacji i sztuczną wentylację. Zmiany anatomiczne to:

• pełne uzębienie,

• duże piersi,

• obrzęk szyi,

• obrzęk nadgłośniowy,

• ciążowe ustawienie żeber,

• wysokie ustawienie przepony,

W zaawansowanej ciąży do czynników utrudniających resuscytację

krążeniowo oddechową dołączają się zmiany fizjologiczne. Ze strony układu

oddechowego to:

41

1. wzmożona wentylacja,

2. zwiększone zapotrzebowanie na tlen,

Ze strony układu krążenia to zwiększona objętość wyrzutowa serca, a w zakresie

układu pokarmowego zwiększone ryzyko regurgitacji treści pokarmowej.

4.2. Technika resuscytacji krążeniowo -oddechowej kobiety

ciężarnej.

Tak jak w każdym przypadku nagłego zatrzymania krążenia o powodzeniu

akcji resuscytacyjnej ma znaczenie szybkość reakcji na zagrożenie. Natychmiast po

rozpoznaniu nagłego zatrzymania krążenia należy ułożyć pacjentkę w odpowiedniej

pozycji i przystąpić do podstawowych czynności resuscytacyjnych. Należy zapewnić

i utrzymać drożność górnych dróg oddechowych przez oczyszczenie jamy ustnej z

ciał obcych, usuniętych protez zębowych i zastosowanie potrójnego manewru

Esmarcha, czyli odgięcia głowy do tyłu, wysunięcia żuchwy i uniesienie podbródka.

Jeżeli resuscytacja jest prowadzona w szpitalu trzeba odessać jamę ustną z

wydzieliny.

Wszystkie czynności wykonujemy po przechyleniu pacjentki na bok, lub na wznak

po przemieszczeniu macicy.

Technika przemieszczania macicy.

Pacjentkę układa się na wznak na twardym podłożu tak, aby można było

prowadzić pośredni masaż serca. Drugi ratownik musi ręcznie odsunąć macicę od

żyły głównej dolnej, przesuwając ją oburącz w lewo i w kierunku głowy pacjentki.

Jeżeli pacjentka jest niewydolna oddechowo należy pacjentkę wentylować

przerywanym ciśnieniem dodatnim. Jeżeli nie mamy do dyspozycji worka Ambu i

maski, wentylujemy metodą usta- usta lub usta- nos. Następnie należy wentylować

pacjentkę 100% tlenem aparatem Ambu. Wobec dużego ryzyka aspiracji treści

pokarmowej do płuc należy zastosować manewr uciskania chrząstki pierścieniowatej

do momentu intubacji. Nagłe zatrzymanie krążenia rozpoznaje się na podstawie

braku tętna. Należy natychmiast rozpocząć pośredni masaż serca z częstością 2

wdechy na 30 uciśnięć mostka. U kobiety ciężarnej masaż serca jest utrudniony na

skutek ciążowego ustawienia żeber i wysokiego ustawienia przepony oraz otyłości.

42

Dodatkowym utrudnieniem jest uciskanie przez ciężarną macicę żyły głównej dolnej

- upośledza to powrót żylny i zmniejsza pojemność wyrzutową serca. Jeżeli nie

zapobiegnie się temu uciskowi, czynności resuscytacyjne nie przyniosą efektu.

Zniesienie ucisku osiąga się przez przesunięcie macicy w lewo.

Zaawansowane czynności resuscytacyjne.

Jak najszybciej należy pacjentkę zaintubować - zabieg ten u ciężarnych jest

trudniejszy do wykonania ze względu na krótką szyję. Jeżeli intubacja się nie

powiodła to należy założyć maskę krtaniową, nie zabezpiecza ona jednak przed

aspiracją wymiocin do płuc. W przypadku zatrzymania krążenia należy wykonać

defibrylację. Leki stosuje się takie same jak w każdej akcji resuscytacyjnej.

43

Rozdział V.

Pielęgnowanie po resuscytacji.

Natychmiastowa akcja resuscytacyjna powoduje szybki powrót czynności

ośrodkowego układu nerwowego. Jednak powrót przytomności następuje w okresie

kilku, kilkunastu godzin. Pacjent znajduje się w śpiączce hipoksemicznej. Wymaga

bardzo troskliwej opieki pielęgniarskiej. Wszyscy pacjenci po nagłym zatrzymaniu

krążenia muszą być leczeni w oddziale anestezjologii i intensywnej terapii.Chorego

należy ułożyć na miękkim materacu, jednak na dostatecznie twardym podłożu, aby w

razie kolejnego zatrzymania krążenia można było prowadzić pośredni masaż serca.

Pielęgnowanie pacjentów zresuscytowanych składa się z 5 elementów:

Leczenie obrzęku mózgu,

Intensywnego nadzoru nad układem krążenia,

Intensywnego nadzoru nad układem oddechowym,

Odżywianie,

Pielęgnacji skóry i błon śluzowych.

Leczenie obrzęku mózgu.

Obrzęk mózgu u pacjentów po resuscytacji jest istotnym elementem śpiączki

hipoksemicznej. Aby zapobiegać i zmniejszać istniejący obrzęk mózgu należy

pacjenta ułożyć z głową 30 stopni wyżej w stosunku do ciała i stosować środki

moczopędne i leki o działaniu osmotycznym, które zmniejszają obrzęk np. mannitol

20%

Intensywny nadzór nad układem krążenia.

Monitorowanie układu krążenia u pacjentów po nagłym zatrzymaniu krążenia jest

standardem na oddziałach intensywnej terapii i polega na stałej obserwacji czynności

elektrycznej serca, ciśnienia tętniczego krwi, tętna, saturacji.

Pomiar czynności elektrycznej serca.

44

Na oddziałach intensywnej opieki medycznej prowadzi się pomiar za pomocą

monitorów. Zapisują one czynność elektryczną serca, a także alarmują o momencie

pogorszenia się stanu chorego. Pacjenta do monitora podłącza się za pomocą

elektrod, które umieszcza się na klatce piersiowej w następującej kolejności:

- elektroda żółta- na koniuszku serca,

-elektroda czerwona- prawa okolica podobojczkowa,

- elektroda zielona – lewa okolica podobojczkowa.

W przypadku występowania ran, drenów zmieniamy miejsce przyklejania elektrod..

Po zmianie elektrod, nowych elektrod nie wolno przyklejać w tym samym miejscu,

ponieważ żel na elektrodach ma działanie drażniące i może być przyczyną nadżerek

i odparzeń.

Monitorowanie ciśnienia tętniczego.

U pacjentów po resuscytacji należ bardzo skrupulatnie obserwować ciśnienie

tętnicze, ponieważ wysokie ciśnienie u pacjentów z obrzękiem mózgu świadczy o

wklinowywaniu się pnia mózgu do otworu wielkiego. Na oddziałach intensywnej

opieki medycznej stosuje się dwie metody pomiaru ciśnienia.

Nieinwazyjna ( bezkrwawa metoda pomiaru ciśnienia).

Do badania ciśnienia tą metodą służy sfignomanometr rtęciowy. Badając ciśnienie tą

metodą należy sprawdzić szczelność mankietu, rękę pacjenta ułożyć na wysokości

serca, założyć mankiet na wysokości 2-3 cm od zgięcia łokciowego, drenami

gumowymi na zewnątrz, napompować mankiet, przyłożyć membranę, opuszczać

słupek rtęci i wysłuchiwać pierwszego tonu – oznacza on ciśnienie skurczowe,

ostatni ton, oznacza ciśnienie rozkurczowe. Badanie tą metodą u osób

nieprzytomnych zastępuje metoda Dopplerowska i wynik jest wyświetlany na

ekranie monitora

Inwazyjna metoda badania ciśnienia tętniczego.

Pomiar tą metodą jest bardziej dokładny.Wskazaniami do pomiaru ciśnienia tą

metodą są pacjenci po;

rozległych urazach czaszkowo-mózgowych,

pacjenci po nagłym zatrzymaniu krążenia,

45

pacjenci ze skłonnościami do wahań ciśnienia .

Metoda ta polega na wprowadzeniu do naczynia tętniczego wenflonu połączonego z

zestawem pomiarowym – przetwornikiem ciśnienia za pomocą układu przewodów.

Pomiar rozpoczyna się od połączenia wtyku przewodu przetwornika do gniazda

aparatu monitorującego. Przetwornik musi być umieszczony pionowo, umocować go

na stojaku na wysokości prawego przedsionka pacjenta. Przygotować heparynowany

roztwór z NACL 0,9%. Butelkę z roztworem umieścić 60cm nad pacjentem.

Rozpakować zachowując zasady jałowości kopułkę przetwornika ciśnienia i

podłączyć do kopułki kraniki trójdzielne. Połączyć boczny kranik z zaworem

zestawu płuczącego i zawór ciągłego podawania płynów, wypełnić płynem kopułkę i

pozostałe elementy płynem i dokładnie odpowietrzyć układ.

Badanie tętna.

Kontrola tętna u osób po resuscytacji musi być częsta i dokładna. Tętno obecnie

mierzone jest razem z saturacją

Saturacja i oksymetria.

Saturacja pozwala określić wysycenie tkanek tlenem. Utlenowanie tkanek zależy od:

wentylacji pacjenta,

wydolności układu pacjenta,

perfuzji tkanek,

ilości hemoglobiny w surowicy krwi.

Do pomiaru saturacji służą pulsoksymetry, są to urządzenia badające w sposób

nieinwazyjny wysycenie tlenem hemoglobiny w krwi tętniczej. Pulsoksymetr

można założyć pacjentowi na palcach rąk, nóg, płatku ucha. Zaburzenia

pulsoksymetii spowodowane są;

poruszaniem się pacjenta,

lakier na paznokciach,

silne źródło światła.

46

Do zalet pulsoksymetri należą;

-nieinwazyjnośc metody,

-dane są odczytywane natychmiast,

-niewielki błąd pomiaru

Kapnometria.

Jest to badanie określające stężenie dwutlenku węgla w wydychanym powietrzu. Do

przeprowadzenia tego badania służy kapnograf, który podłącza się do filtra przy

rurce intubacyjnej. Kapnometria jest jednym z podstawowych badań u pacjentów po

nagłym zatrzymaniu krążenia, ostrzega o wczesnych zaburzeniach wentylacji,

pośrednio ocenia wydolność układu krążenia, skutecznie identyfikuje położenie

rurki.

Nadzorowanie czynności układu oddechowego.

Pacjenci po nagłym zatrzymaniu krążenia są zaintubowani i podłączeni do

respiratora. Leczenie pacjenta po resuscytacji respiratorem przynosi wiele korzyści.

Umożliwia wentylację 100% tlenem, co pozwala opanować hipoksemię

spowodowanym niedotlenieniem, oraz zmniejsza zużycie tlenu przez organizm,

wyłączając mięsnie oddechowe, a także zatrzymuje przenikanie płynu z łożyska

naczyniowego do miąższu płuc w lewo komorowej niewydolności krążenia.

Leczenie respiratorem niesie ze sobą także niebezpieczeństwa. Pielęgniarka

opiekująca się pacjentem podłączonym do respiratora musi pamiętać o trzech

typowych sytuacjach, które mogą spowodować pogorszenie się stanu pacjenta.

Pierwszą z nich jest zsunięcie się rurki intubacyjnyjnej do jednego oskrzela i

wyłączenie z wentylacji jednego płuca. Druga sytuacja to zwężenie światła rurki

przez zalegającą wydzielinę. Trzecia sytuacja to odma wentylowa, powstaje w

przypadku tłoczenia powietrza u pacjenta z pękniętym lub uszkodzonym płucem,

uszkodzenie może powstać podczas źle prowadzonego masażu serca.

PACJENTA LECZONEGO RESPIRATOREM NIE WOLNO

ZOSTAWIĆ BEZ NADZORU. JSTNIEJE RYZYKO

ODŁĄCZENIA SIĘ OD RESPIRATORA LUB AWARIA

47

SPRZĘTU I WTEDY TRZEBA WENTYLOWAĆ PACJENTA

APARATEM AMBU.Bardzo ważna jest pielęgnacja rurki intubacyjnej, zabezpieczenie jej przed

wypadnięciem i utrzymanie drożności. Rurka musi być przywiązana tasiemką wokół

obwodu głowy tak, aby pod tasiemkę mieściły się dwa palce. Odsysanie musi być

wykonane w sposób jałowy. Cewnik raz użyty nie może być użyty ponownie.

Odsysanie stanowi niebezpieczeństwo dla pacjenta po nagłym zatrzymaniu krążenia.

W trakcie odsysania przerywa się na chwilę wentylację chorego i odciąga się

nasycone powietrze, co może doprowadzić do pogłębienia się hipoksji i niedodmy

spowodowanej zapadnięciem się pęcherzyków płucnych..

Odsysanie dłużej niż 10-15 sekund może spowodować zatrzymanie krążenia

zwłaszcza u pacjenta z ostrą niewydolnością oddechową.

Przed odsysaniem należy pacjenta natlenić 100% tlenem. Cewnik należy zakładać do

tchawicy delikatnie przy zamkniętym ssaniu aż do momentu poczucia oporu, a

wyciągać na otwartym ssaniu. W przypadku gęstej wydzieliny, można do rurki podąć

1-2 ml 0,9% NACL. Po odessaniu należy rozprężyć płuca aparatem Ambu. Po

każdorazowej toalecie drzewa oskrzelowego należy sprawdzić położenie rurki. Po 7

dniach, jeżeli pacjent nadal wymaga wentylacji respiratorem wykonuje się

trachostomię. Odsysanie wydzieliny z rurki tracheostominej odbywa się na takich

samych zasadach jak z rurki intubacyjnej, z niewielkimi wyjątkami:

Przed odessaniem wydzieliny należy 1 minutę wentylować pacjenta 100%

tlenem.

Wyjąć wewnętrzną część rurki i umyć,

Po odessaniu wentylować pacjenta przez minutę 100% tlenem.

Skórę wokół przetoki zabezpiecza się jałowym opatrunkiem. Opatrunek zmienia się

zawsze po odessaniu wydzieliny, toalecie jamy ustnej. Zmieniając opatrunek trzeba

zachować zasady aseptyki, skórę przemyć środkiem odkażającym i zaopatrzyć

czystym opatrunkiem, wymienić tasiemki mocujące i sprawdzić szczelność balonika.

Odżywianie osób nieprzytomnych.

Odżywianie obejmuje zapotrzebowanie energetyczne i pokrycie zapotrzebowania na

płyny, białka, witamin, elektrolity. Białko uzupełnia się przetaczając albuminy.

Zapotrzebowanie energetyczne pokrywa się żywieniem w postaci gotowych

48

preparatów np.Nutrison. Karmiąc pacjenta z rurką trachostomijną przez sondę

należy pamiętać o sprawdzeniu szczelności mankietu uszczelniającego rurkę.

Niedobór elektrolitów uzupełnia się przetaczając dożylnie płyn wieloelektrolitowy

PWE.

Pielęgnacja skóry, błon śluzowych i narządu ruchu.

Pot, brud, mocz powoduje powstanie odleżyn. Aby temu zapobiec, skórę

myje się letnią wodą z mydłem. Na powieki stosuje się wilgotne gaziki z Aqvą pro

iniectione .

NIE WOLNO STOSOWAC ROZTWORU SOLI FIZJOLOGICZNEJ.

Toaletę jamy ustnej wykonuje się roztworem wody do iniekcji i jodyny. Aby

zapobiec przykurczom, odleżynom, powikłaniom zatorowo-zakrzepowym, zapaleniu

płuc, odparzeniom, opadaniu stóp tzw. stopie końsko szpotawej, należy pacjenta

ułożyć w pozycji fizjologicznej i zmieniać pozycje, co 2 godziny. W celu utrzymania

chorego w pozycji fizjologicznej stosuje się odpowiednio przygotowane wałki,

poduszki, kliny, materace przeciwodleżynowe, krążki, podpórki pod stopy. Pacjenta

należy układać na boku, pozycja poprawia wentylacje. Chory w tej pozycji leży w 30

stopniowym nachyleniu, plecy powinny być wyprostowane jak u człowieka w

pozycji pionowej, ręka, która leży na materacu powinna być zgięta w stawie

łokciowym i wyprostowanymi palcami, noga leżąca na materacu musi być

wyprostowana, noga położona wyżej musi być zgięta w stawie biodrowym i

kolanowym i ułożona na poduszce, pod plecy włożony wałek zapobiegający

przewróceniu się pacjenta na plecy.

49

Rozdział VI. Etyka resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Sprawa moralnego zachowania się człowieka, sprawa norm moralnych i ich

pochodzenia jest od wieków przedmiotem rozważań wielu przedstawicieli nauk

filozoficznych, którzy w wyniku swych przemyśleń tworzą podstawy teoretyczne

nauk o moralności. Nazwa etyka pochodzi od greckiego słowa „ethicos”

zwyczajowy, od słowa „ethos”- obyczaj. W języku naukowym terminem „ etyka”

nazywamy naukę, której problematyka badawcza dotyczy moralności. Moralne

postępowanie pielęgniarki i lekarza wobec pacjenta określa Kodeks Etyki

Pielęgniarki i Położnej i Kodeks Etyki Lekarskiej

Postęp, wiedza, technika XXI w zgromadzone na przestrzeni lat, doświadczenia,

rozwój nauk farmaceutycznych doprowadził do tego , że medycyna jest w stanie

świadomie przedłużać i podtrzymywać ludzi przy życiu. Zarazem z tym pojawiają

się problemy etyczne, czy warto przedłużać życie. Uporczywa resuscytacja osób

w terminalnym stanie choroby nowotworowej jest odebraniem tym ludziom godności

ludzkiej spokoju im samym i rodzinie, gdy nadejdzie chwila odejścia. Resuscytacja

pacjenta z ciężkim urazem czaszkowo-mózgowym, urazem rdzenia kręgowego

doprowadza do ostatecznej tragedii, skazując człowieka na bycie rośliną, oddech

prowadzony przez respirator, krążenie wspomagane farmakologicznie. Akcji

resuscytacyjnej nie powinno się podejmować w;

1. Terminalnym stanie choroby nowotworowej,

2. Rozległym urazie czaszkowo-mózgowym,

3. Rozległym urazie klatki piersiowej,

4. Jeżeli występują plamy opadowe,

5. Ciało jest w stanie rozkładu,

6. W przypadku posiadania przez pacjenta dokumentu nie reanimować,

Jeżeli czynności resuscytacyjne trwają ponad 30 minut, nie powodując powrotu

samoistnego krążenia należy brać pod uwagę odstąpienie od czynności

50

resuscytacyjnych. Podejmując decyzję o przerwaniu resuscytacji należy brać pod

uwagę wiele czynników:

Warunki lokalne i możliwość dotarcia karetki pogotowia ratunkowego:

Jeżeli podejmuje się akcję resuscytacyjną w miejscu odległym, trudno dostępnym np.

las, łąka ratownik nie ma możliwości wezwania pogotowia ratunkowego lub dojazd

karetki będzie opóźniony, lub nie dotrze ona wcale, nie ma szans na powodzenie

czynności resuscytacyjnych.

Czas, jaki upłyną od momentu zatrzymania krążenia a podjęciem akcji

resuscytacyjnej.

Ma to bardzo ważne znaczenie dla powrotu akcji serca bez uszkodzenia

ośrodkowego układu nerwowego. Okres, jaki mózg ma zapas tlenu wynosi 5 minut.

Resuscytacja po upływie tego czasu rokuje niepomyślnie, istnieje duże

prawdopodobieństwo wystąpienia u pacjentów ubytków neurologicznych.

Znamiona śmierci sercowej.

Migotanie komór trzeba leczyć defibrylacją, ponieważ nie leczone przechodzi w

asystolię. Mimo podawania adrenaliny w asystolii nie powraca czynność serca

resuscytacje należy przerwać po 15 minutach.

Choroba podstawowa.

Akcje reanimacyjną przerywa się szybko, jeżeli pacjent chorował na serca , lub na

przewlekłe choroby płuc.

Wiek poszkodowanego.

Jest jednym z głównych czynników rokowniczych, pacjenci w podeszłym wieku,

schorowani z współistniejącymi chorobami mają bardzo nikłe szanse na powodzenie

resuscytacji. Dzieci wykazują większą odporność na niedotlenienie, więc u dzieci

resuscytację trzeba prowadzić dłużej.

51

Temperatura ciała.

Spadek temperatury chroni układ nerwowy przed niedotlenieniem. Pacjentów

wychłodzonych trzeba dłużej resuscytować, niż poszkodowanych w normotermii.

6.1. Procedura stwierdzania śmierci pnia mózgu.W śmierci mózgu jako całości czynnikiem kwalifikującym jest śmierć pnia mózgu.

Jej stwierdzenie jest warunkiem koniecznym do uznania człowieka za zmarłego i

pobranie narządów. Rozpoznanie śmierci pnia mózgu opiera się na nieodwracalnej

utracie funkcji mózgu. Procedura orzekania śmierci pnia mózgu jest dwuetapowa. w

pierwszym etapie lekarze dokonują określonych stwierdzeń i wykluczeń.

Stwierdzenia dotyczą:

2. Czy chory jest w śpiączce?,

3. Czy jest sztucznie wentylowany?,

4. Czy rozpoznano przyczynę śpiączki?,

5. Czy wykazano strukturalne uszkodzenie mózgu?,

6. Czy uszkodzenie to jest nieodwracalne wobec wyczerpania możliwości

terapeutycznych i upływu czasu?,

Wykluczenia dotyczą chorych:

Zatrutych,

Znajdujących się w hipotermii,

Z zaburzeniami metabolicznymi,

Z drgawkami i prężniami,

Noworodków donoszonych poniżej 7 dnia.

Drugi Etap polega na dwukrotnym wykonaniu przez ordynatora oddziału

anestezjologii i intensywnej terapii w odstępach 3 godzin następujących badań

pozwalających stwierdzić brak odruchów pniowych oraz bezdech. Badanie

odruchów pniowych wykazuje brak:

Reakcji źrenic na światło,

Odruchu rogówkowego,

Spontanicznych ruchów gałek ocznych,

Jakichkolwiek reakcji ruchowych na bodziec bólowy,

Odruchów wymiotnych,

Odruchów kaszlowych,

Odruchu oczno-mózgowego,

52

Brak reakcji gałek ocznych przy wykonywaniu próby kalorycznej.

Próba kaloryczna polega na płukaniu przewodów słuchowych schłodzonym

roztworem NACL 0,9%. Jeżeli wystąpi oczopląs to śmierć pnia mózgu nie nastąpiła,

jeżeli nie ma reakcji to nastąpiła śmierć pnia mózgu. Badanie bezdechu wykazuje

brak reaktywności ośrodka oddechowego w rdzeniu przedłużonym. Wszystkie

badania należy powtórzyć po 3 godzinach od zakończenia pierwszej serii badań.

Spełnienie wszystkich kryteriów oraz właściwie dwukrotnie przeprowadzenie prób,

pozwala uznać chorego za zmarłego w wyniku śmierci pnia mózgu. Komisja

orzekająca śmierć pnia mózgu składa się z trzech lekarzy, w tym co najmniej lekarza

specjalistę w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii, lekarza specjalistę w

dziedzinie neurochirurgii. Komisja kontroluje, czy wykonano wstępne wykluczenia i

stwierdzenia, czy stwierdzono nieodwracalne uszkodzenie mózgu, brak odruchów

pniowych i trwały bezdech. Jeżeli stwierdzono te objawy, to:

Chorego można uznać za zmarłego mimo utrzymującej się akcji serca,

Z chwilą uznania chorego za zmarłego respirator wentyluje zwłoki,

Obowiązek terapeutyczny ustaje z chwilą komisyjnego potwierdzenia zgonu.

6.2. Pobieranie narządów do transplantacji.Transplantacja narządów stanowi przełom w medycynie. Przeszczep jest nie tylko

przedłużeniem i poprawą komfortu życia, ale ratuje życie. Transplantologia jest

uwikłana wieloma trudnymi problemami etyczno- prawnymi. Przeszczepianie

narządów wiąże się z problemem uzyskania zgody na pobranie narządów. Brak

zgody wynika z nie zrozumienia pojęcia śmierci pnia mózgu, oraz, że pobranie

narządów to profanacja zwłok. Dla postawy społecznej ważne jest stanowisko

kościoła. Papież Jan Paweł II potwierdził pozytywne stanowisko kościoła

katolickiego mówiąc „ Człowiek wyrażając zgodę na pobranie narządów po swoim

zgonie, wykazuje świadectwo miłości chrześcijańskiej, która daje życie innym”.

Kościół uznaje koncepcję śmierci mózgowej, że człowiek umiera, kiedy umiera jego

mózg. Obowiązujące przepisy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej pozwalają

pobrać narządy ze zwłok, jeżeli potencjalny dawca nie zgłosił za życia sprzeciwu na

specjalnym wniosku w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów [ załącznik nr.3], lub nie

ma przy sobie własnoręcznie podpisanego oświadczenia. Moc prawną ma również

53

ustne oświadczenie złożone w obecności dwóch świadków w szpitalu. Zgłaszając

swój sprzeciw trzeba sobie uświadomić, że nasza decyzja oznacza potencjalną śmierć

dla sześciu osób czekających na przeszczep. Dawca musi spełniać następujące

kryteria:

Wiek < 70 lat.

Brak choroby nowotworowej,

Brak uogólnionego zakażenia,

Brak przeciwciał anty HIV, HCV.

Postępowanie na oddziale anestezjologii i intensywnej terapii.

Opiekując się dawcą należy zwrócić uwagę na podstawowe parametry życiowe.

Krążenie.

Podstawowym zadaniem jest utrzymanie prawidłowej perfuzji przez narządy dawcy

co można osiągnąć stosując odpowiednią terapię płynami. Średnie ciśnienie

skurczowe powinno utrzymywać się na granicy 100 mmHg. Wyższe ciśnienie jest

wymagane w przypadku pobierania serca, płuc. W celu utrzymania prawidłowego

ośrodkowego ciśnienia żylnego, przetacza się płyny koloidowe, które ułatwiają

utrzymanie płynów łożysku naczyniowym. W przypadku utrzymującej się mimo

intensywnej terapii płynami hipotensji należy podłączyć dopaminę.

Diureza.

Przetaczanie odpowiedniej objętości płynów pozwala na utrzymanie diurezy.

Stosowanie leków powinno być ograniczone tylko do sytuacji w których mimo

prawidłowego wypełnienia stwierdza się skąpomocz. Do uzupełniania strat stosuje

się 5% glukozę lub hipotoniczne roztwory 0,9 % NACL z 20 mmol potasu.

Monitorowanie.

Dawca narządów powinien być monitorowany jak inni pacjenci na oddziale

intensywnej terapii. U dawcy niezbędne jest monitorowanie zapisu EKG, OCŻ, RR,

saturacji, diurezy przez prowadzenie bilansu utraconych płynów. Należy zapobiegać

rozwojowi uogólnionej infekcji przez stosowanie antybiotyków o szerokim spektrum

działania.

54

Temperatura.

Temperatura poniżej 34* Celsjusza wywiera niekorzystny wpływ na układ krążenia,

powoduje zmniejszenie kurczliwości mięśnia sercowego i powstawanie zaburzeń

przewodnictwa, co sprzyja postępującej bradykardii. Z tego względu utrzymanie

temperatury na poziomie 35* jest niezbędne do utrzymania prawidłowej perfuzji

przez narządy. W tym celu dawcę okrywa się kocami, stosuje się materace grzewcze,

i przetacza się ogrzane płyny.

Postępowanie na bloku operacyjnym.

Na 30 minut przed przewiezieniem dawcy na salę operacyjną ,należy dawcy

przetoczyć mannitol 20% oraz podać nerkowe dawki dopaminy w celu wypłukania z

pobieranych narządów krwinki czerwone. Na sali operacyjnej podaje się heparynę

oraz leki rozszerzające naczynia krwionośne i antybiotyki. Następnie podłącza się

dawcę do aparatu do znieczulenia i wszystkie zabiegi wykonuje się jak w każdym

zabiegu operacyjnym. Aby znieść odruchy z rdzenia kręgowego podaje się środki

zwiotczające mięśnie i przeciwbólowe. W czasie pobierania narządów należy

postępować z szacunkiem. Po pobraniu narządów ciało zszywa się jak po każdym

zabiegu operacyjnym.

55

Wnioski. 1 Nagłe zatrzymanie krążenia jest główną przyczyną śmierci w Europie i

dotyczy ok.700000 ludzi rocznie.

Podczas wstępnej analizy rytmu serca w 40%przypadków stwierdza się migotanie

komór.

Do przyczyn nagłego zatrzymania krążenia należy asystolia i rozkojarzenie

elektromechaniczne.

Dominującą przyczyną zatrzymania krążenia u osób po urazie, zatrutych, tonących

oraz u dzieci jest asfiksja.

Warunkiem koniecznym do uznania człowieka za zmarłego i pobrana narządów jest

rozpoznanie śmierci pnia mózgu.

56

Streszczenie Szansa przeżycia pacjenta, u którego doszło do nagłego zatrzymania krążenia

zależy od tego czy w ciągu niewielu minut od wystąpienia zdarzenia należycie

zorganizowany zespół pielęgniarek i lekarzy potrafi praktycznie wykorzystać wiedzę

teoretyczną. Tylko opanowanie podstaw teoretycznych popartych praktyką, może

dać lekarzowi i pielęgniarce poczucie, że w obliczu zagrożenia życia pacjenta

dysponując odpowiednim sprzętem, są w stanie przeprowadzić akcję resuscytacyjną.

Głównym celem pracy jest dokonanie charakterystyki nagłego zatrzymania

krążenia , oraz przedstawienie analizy działań resuscytacyjnych i reanimacyjnych

podejmowanych przez personel medyczny i zwykłych ludzi w przypadku nagłego

zatrzymania krążenia i oddechu.

Praca ma charakter poglądowy i została przygotowana na podstawie analizy

piśmiennictwa.

Wnioski:

1. Nagłe zatrzymanie krążenia jest główną przyczyną śmierci w Europie i

dotyczy ok.700000 ludzi rocznie.

Podczas wstępnej analizy rytmu serca w 40%przypadków stwierdza się migotanie

komór.

Do przyczyn nagłego zatrzymania krążenia należy asystolia i rozkojarzenie

elektromechaniczne.

Dominującą przyczyną zatrzymania krążenia u osób po urazie, zatrutych, tonących

oraz u dzieci jest asfiksja.

Warunkiem koniecznym do uznania człowieka za zmarłego i pobrana narządów jest

rozpoznanie śmierci pnia mózgu.

57

Sumarry.Résumé put chance of survival of patient, at which (who) for snap detention of (halt of) cruising depend on it come if (or) organized group of nurse within from pronouncement of event minute properly < belong > niewielu and it is able to take advantage physicians theoretical knowledge practically. It put only theoretical support practice possessed < take possession >, it can give physician and sense nurse, that in face of threat of life of patient having at disposal proper equipment, they are carry share (action) in state (condition) resuscytation. Effecting of characteristic of detention of (halt of) snap cruising is main purpose of work, and presentation of analysis of operation resuscytacyjnych and by medical staff resuscitation take (undertake) and in snap case of (accidentally of) detention of (halt of) cruising ordinary people and breath. Work has visual character and it has been prepared for base of analysis of literature. Conclusions it from work subsequent < result >;

1.Snap is main reason of death in europe cruising held < detention (halt) > and it concerns ok. 700000 Thousand people a year 2. Gleam of room is ascertained during preliminary analysis of rhythm of heart 40% cases (accidentally). 3. It belongs to reasons of snap detentions of (halts of) cruising electromechanical rozkojarzenie. 4. Detentions of (halts of) cruising at persons after injury (resentment) predominating reason, poisoned, drowning (sink) and there is at children asfiksja.

5. For recognition of person for late (deceased) indispensable condition and

reconnaissance of death of trunk of brain is collecting of organ.

58

Piśmiennictwo..

Bochenek A: Anatomia Człowieka t. III. Wyd. PZWL. Warszawa 2002r.

Cenajek. – Musiał D, Okulicz- Kozaryn J, Grześkowiak M: Stany zagrożenia życia-

postępowanie leczniczei leki stosowane w ratownictwie medycznym.Wyd.

Akademia Medyczna w Poznaniu 2004r.

Colquhoun M.C, Handley A.J, Evans T.R: ABC Resuscytacji, wyd. I polskie pod

red. J. Jakubaszki. Wyd. Górnicki Wydawnictwo Medyczne Wrocław 2004r.

Guinnutt C.L: Anestezjologia kliniczna pod red. J. Jastrzębskiego. Wyd. Urban &

Partner Wrocław 1999r.

Kokot F: Ostre stany zagrożenia życia w chorobach wewnętrznych. Wyd. PZWL.

Warszawa 1998r.

Larsen: Anestezjologia, wyd. II polskie pod red.Andrzeja Kublera. Wyd. Urban &

Partner Wrocław 2003r.

Magazyn Pielęgniarki i Położnej nr.9/2003. Wyd. Okręgowa Izba Pielęgniarek i

Położnych w Kaliszu str.12, 15-16

Magazyn Pielęgniarki i Położnej nr.3/2004 Wyd. Okręgowa Izba Pielęgniarek i

Położnych w Kaliszu str.21-23

Marino P.L: Intensywna terapia, wyd. II polskie pod redakcją Andrzeja Kublera.

Wyd. Urban & Partner Wrocław2001r.

Meuret G, Loligen W: Podstawy Reanimacji. Wyd. Medycyna Praktyczna 1993r.

Pausada L, Osbarn H.H , Levy D.B: Medycyna ratunkowa, wyd.I polskie pod red. J

Jakubaszki. Wyd. Urban & Partner Wrocław 1999r.

Pędich W: Choroby wewnętrzne. Wyd. PZWL. Warszawa

Plantz S.H, Adler J.N: Medycyna ratunkowa wyd. I polskie pod red. J Jakubaszki.

Wyd. Urban & Partner Wrocław 2000r.

Singer M, Grant J: ABC Intensywnej Terapii, wyd. I polskie pod red. J. Jakubaszki.

Wyd. Górnicki Wydawnictwo Medyczne Wrocław 2004r.

Widomska- Czekajska T: Internistyczna intensywna terapia i opieka pielęgniarska-

podstawy teoretyczne i praktyka. Wyd. PZWL. Warszawa 1984r.

Wytyczne Resuscytacji krążeniowo- oddechowej. Wyd. Polska Rada Resuscytacji

Kraków 2005r.

59

17.Zahradniczek K: Wprowadzenie do Pielęgniarstwa- podręcznik dla szkół

medycznych, wyd. III unowocześnione rozszerzone. Wyd. PZWL. Warszawa1999r.

Spis tabel.

60

Tabela nr. 1. Kolejność i czas występowania objawów nagłego zatrzymania

krążenia i oddechu..................................................................................................17

Tabela nr 2.Leki stosowane w karetkach reanimacyjnych. ...................................27

Spis rycin.

61

Rycina nr 1 Zapis migotania komór w obrazie elektrokardiograficznym. ...............................14Rycina nr 2. Zapis asystolii w obrazie elektrokardiograficznym. ........................................... 16Rycina nr 3. Pozycja bezpieczna. ........................................................................................ 20Rycina nr 4. Oczyszczanie jamy ustnej z ciał obcych. ........................................................... 21Rycina nr 5. Wentylacja pacjenta metodą usta- usta. ........................................................... 23Rycina nr 6. Technika badania tętna..................................................................................... 23Rycina nr 7. Technika wyznaczania pośredniego masażu serca............................................. 24Rycina nr 8. Technika prawidłowego masażu serca.............................................................. 25Rycina nr 9. Wentylacja pacjenta metodą usta- worek Ambu............................................... 31Rycina nr 10. Technika defibrylacji...................................................................................... 32

62