1

-Përqendrimi i joneve hidrogjen –pH e ujërave.-Metodat e përcaktimi dhe aparatura:Përcaktimi bëhet me aparaturë që quhet pH-metër.Ekzistojnë modele të aparaturave që punojnë me rryme dhe me bateri,kjo e fundit përdoret për përcaktimin e pH-së në teren.Tretësira:Uji i destiluar i pastër me përcjellshmëri elektrike e ka më të ultë se 0,2mS x m-1,ne 25 ºC ndërsa vlera e pH=5,6-6,duhet me pas edhe serin prej tre puferve (puferët acidik pH=4,puferët bazik pH=9,40 dhe puferët neutral pH=7).Që shërbejnë për kalibrimin e pH-metrit.-Mbetja pas avullimi (mbetja e thatë)Mbetja e thatë është matriali i ngurtë i cili është i suspenduar ose i tretur në ujë.-Mënyra e përcaktimit dhe paisjet:-Enët për avullim: Filxhani i porcelanit me vëllim prej 100 cm³ apo filxhan të platinës (që janë shumë të përshtatshëm),-Banjo ujore,-Termostat (Tharëse) që ka precizitet për mbajtjen e temperatures (+20 ºC),-Eksikator,-Peshore analitike. -Ecuria e punës:Mostra e përzier mirë avullohet në enë dhe thahet deri në peshe konstante në temperaturë 105 ºC.Dallimi në mes të peshës të enës të zbrastë,dhe enës me mbetje pas avullimit na jep mbetjen e përgjithshme pas avullimit(mbetjen e thatë).Më parë bëhet tharja e filxhanit të pastër për avullim në 105 ºC gjatë një orë në termostat dhe pasë ftofjes në eksikatorë matet.Kjo procedur përsëritet deri sa të arrijë filxhani peshën konstante.Mostrën e matur e bartim ne filxhan që ka arritur pesha konstante dhe e avullojm deri sa të thahet në banjo uji.Pastaj mbetjen e thatë e avullojm në tharëse së paku një ore në temperature 105 ºC.E ftohim filxhanin `në eksikator dhe e bëjmë matjen.Ky cikel i tharejës në 105 ºC duhet të vazhdoj deri në peshë konstante.Llogaritja:mg/ L të mbetjës pas avullimit =( A-B) x 100 cm³ mostër ku: A-masa e filxhanit të porcelanit së bashku me mostrën pasë avullimit në mg B-masa e filxhanit të zbrazët në mg.

-PËRCAKTIMI I HUMBJËS GJATË KALCINIMIT DHE PËRCAKTIMI I MBETJËS PAS KALCINIMIT-

Ky përcaktim bëhet me kalcinimin e mbetjes së thatë (të fituar me avullim të ujit të filtruar ose të pa filtruar)në kroxhol porcelain të cilën me parë e kemi kalcinuar deri në peshë konstante për 1 orë në furrë në temperaturë 550 ºC.këtu vjen deri te djegija e materieve organike ku karbonatet humbin dioksidin e karbonit,ndërsa disa nga hidroksidet lirojnë (humbin) ujin.Pas ftohjes në eksikator,mbetja laget me disa pika të tretësirës së ngopur të nitratit të amonit,përseri kalcinohen për një kohë të shkurtër (30 min)ftofen dhe maten.Rezultati i mbetjes pas kalcinimit shprehet në mg/dm³ dhe paraqet ndryshimin e masës së mbetjës së thatë dhe mbetjës pas kalcinimit.

-SHPENZIMI I PERMANGANATIT TË KALIUMIT-

Me shpenzim të permanganatit të kaliumit nënkuptojme sasinë e permanganatit që harxhohet për oksidimin e materieve organike që gjenden në ujë. -Mënyra e përcaktimit dhe reagjentët:-Acidi sulfurik i holluar 1:3-Tretësira e permanganatit të kaliumit (KMnO4) 0,02 mol/dm³.Tretën 3,16 g KMnO4 ne 200 cm³ ujë të destiluar të freskët,në ene normale hollohet me ujë të destiluar deri në 1 litër.Tretësira ruhet në shishe të pastër dhe të tharë me ngjyrë të mbyllët.Çdo herë kur duhet të përgatitet tretësira 0,02 mol/dm³ KMnO4 përqendrimi i saktë caktohet ndaj tretësires 0,05 mol/dm³ acid oksalik.Tretësira e KMnO4 0,002mol/dm³ përgatitet me hollimin e tretësires te KMnO4 0,02 mol/dm³.

2

Tretësira e acidit oksalik 0,05 mol/dm³,tretën 6,3033 g C2H2O4 x 2H2OUjë të destiluar të fersket dhe shtohen 50 cm³ H2SO4 1:3 qe shërben për të bërë konservimin e tretësires dhe pastaj hollohet me ujë deri në një litër.Tretësirën e acidit oksalik 0,005 mol/dm³ përgatitet gjithëmon e fresket me hollimin e tretësirës 0,05 mol/dm³ të acidit oksalik.-Ecuria e punës:Merrët një erlejmajer prej 300 cm³ ku vendosen 100 cm³ ujë për analizë,5 cm³ acid sulfurc të holluar 1:3 .Në erlenmajer vendoset hinka e qelqit për filtrim dhe erlenmajeri vendoset mbi rrjete të azbestit ose nxemse tjetër dhe nxehët deri në vlim.Në tretësirën e nxehtë nga bireta shtohen 15 cm³ tretësirë 0,02mol/dm³ KMnO4 dhe vazhdon nxemja edhe për dhejtë minuta.Nëse pas kësaj kohe ende mbetet ngjyra trëndeafile erlenmajeri largohet nga flaka.Menjëherë në tretësiren e nxeht i shtohet 15 cm³ acid oksalik (H2C2O4)0,05 mol/dm³ nga bireta dhe e tërë kjo vlonë deri në paraqitjen e ngjyres trëndafili të dobët që do të qëndrojë për 30 sekonda.Pas kryerjes së titrimit (ose me shumë titrimeve ) duhet të verifikohen molariteti i saktë i tretësirës së KMnO4.Për këtë qëllim në një mostër të titruar që ka ngjyrë vjollce e qelet,shtohen përnjeherë me pipetë 15 cm³ tretësirë 0,05 mol/dm3 acid oksalik mostëra e humb ngjurën ,pastaj mostra titrohet me tretësirë 0.02 mol/dm³ KMnO4 që e kemi përdorë gjatë titrimit deri te paraqitja e sërishme e ngjyrës roze.Verifikimi i molaritetit të KMnO4 llogaritet si në shembullin e paraqitur më poshtë:V1 (H2C2O4)=15 cmM1(H2C2O4)=0.05 mol/dm³V2( i shpenzuar i KMnO4 )x(0.02mol/dm³)për titrim =15,05 cm³M2(i saktë i KMnO4)=?V1 x M1=V2 x M2

15 x 0,05=15,05 x M2

M2( i saktë i KMnO4=0.04983 mol/dm³ KMnO4

Në fund bëjm llogaritjen e shpenzimit të KMnO4 sipas formulës:

Mg KMnO4= (15 + V KMnO 4 ) x C KMnO 4 – 2 x 15 x 0,05/5)x 158,04 x 1000 V mostrës158,04=masa molare e KMnO4

C KMnO4=përqendrimi molar i KMnO4 ( i saktë i gjetur në titrim)V KMnO4-Vëllimi i tretësirës 0,02 mol/dm³ KMnO4 i harxhuar për rititrim dhe shprehet në cm³.

-PËRCAKTIMI I OKSIGJENIT TË TRETUR ME METODËN WINKLERIT-

Analiza e oksigjenit të treturë është testë kyqë në aktivitetin e kontrollit të ndotëjes si dhe në kontrollin e aktivitetit të proqeseve të trajtimit të ujërave hedhurinë.-Mënyra e përcaktimit dhe reagjentët-Oksigjeni i tretur në vëllim të caktuar të ujit lidhet (fiksohet) në formë të oksi-hidrateve të larta të manganit.Pastaj në mes acidik me anë të oksi-hidrateve të fituara të manganit oksidohet sasia ekuivalente e jonit jodur në jod elementar i cili përcaktohet duke e titulluar me tretësirë të tiosulfatit të natriumit.-Tretësira e jodurit alkalin:Tretën 500 g NaOH ose 700 g KOH dhe 135 g NaI ose KI në ujë dhe tretësira hollohet deri në një litër.Tretësira ruhet në shishe të errët me mbyllese të gomës.Kjo tretësirë mund të përdoret nëse uji që duhet analizuar nuk përmbanë nitrite ndërsa duhet të shfrytezohet në ato raste kur duhet të bëhet modifikimi në lidhje me pengesat që vijnë nga joni i hekurit (II) nëse ky jon është i pranishëm në ujërat që analizojmë.-Joduri alkalin-tretësira e azidit të natriumit (NaN 3 ),tretësira e (I): Kjo tretësirë përdoret në të gjitha variantët,ndërsa nuk përdoret në ato raste kur duhet të kryhen modifikimet për shkak të përmbajtejes të joint hekur (II).-Përgatitët në këtë mënyrë:Tretën 500 g NaOH me 135 g NaI gjegjësishtë 700 g KOH dhe 150 g të KI në ujë,kjo tretët në 950 cm³ ujë.Tretësira pas ftofjes i shtohet 10 g azid natriumi të tretur në 40 mililitra ujë.Tretësira e azidit të natriumit duhet shtuar ngadal dhe me kujdes,duke përzier vazhdimisht.Kjo tretësirë po ashtu ruhet në enë të errët të mbyllur me tap gome në vend të errët (pa dritë).-Joduri alkal-tretësira e azidit te natriumit tretësira (II).

3

Kjo tretësirë shfrytezohet në ato raste kur në ujin e hulumtuar ka përqendrime të medha të substancave organike,ose kur përqendrimi i oksigjenit të tretur është i latë se 15 mg/dm³.Tretësira përgatitet duke tretur 400 g NaOH ne 500 cm³ ujë të freskët të vluar dhe të ftohur të (destiluar).Në ujin e ftofur të destiluar duhet tretur edhe 900 g NaI.Pastaj në 40 cm³ ujë tretën 10 g azid natriumi dhe kjo tretësirë shtohet në tertësirën e jodurit alkal,ngadalë e duke përzier vazhdimisht,dhe në fund tretësira hollohet deri në një litër me ujë të destiluar.-Tretësira e sulfatit të manganit (II)(364g/dm³).Tretën 364 g MnSO4 x H2O në ujë,filtrohen dhe pas filtrimit hollohen deri në një litër ujë të destiluar.-Tretësira e bijodatit të kaliumit (0,002mol/dm³).Tretën 0,7798 g bijodat kaliumi KH(JO3)2 në ujë dhe hollohet deri në një litër.-Tretësira bazë standarde e tiosulfatit të natriumit(0,05mol.dm³):Tretën 12,41 g Na2S2O3 x 5H2O në ujë të destiluar të vluar e të ftohur dhe hollohet deri në një litër.Tretësira konzervohet duke i shtuar 5 cm³ kloroform dhe pastaj përzihet mirë.Tretësira ruhet në enë me tap gome.-Tretësira e amidonit:Me ujë të ftoftë duhet përgatitur përzirja 6 g amidon dhe kjo bartet në një litër ujë të destiluar që është duke vluar.Pastaj i shtohet 20 g hidroksid kaliumi përzihet mirë dhe lehet të qendroj për dy orë.Shtohen 6 cm³ acid acetic glacial(99,5%),përzihen mirë dhe pastaj i shtohet acidi acetic deri sa vlera pH e tretësirës të arrij vlerën 4,0.Tretësira duhet të ruhet në enë të mbyllur dhe e përgatitur në këtë mënyrë është stabile e mund të përdoret gjatë një viti.-Tretësira e acidit sulfurik-Tretësira e përqendruar e acidit sulfurik (densiteti 1,84).-Tretësira e florurit të kaliumit (400 g/dm³).Tretën 40 g KF x 2H2O në ujë dhe hollohet deri në 100 cm³.Kjo tretësirë shërben për eleminimin e pengesave që mund të vijnë nga prezenca e joneve të hekurit(II).Tretësira ruhet në enë plastike.-Tretësira e oksalatit të kaliumit (20 g/dm³).Tretën 2 g K2C2O4 x H2O ne 100 cm³ ujë.Kjo tretësirë shfrytezohet për eleminimin e pengesave që vijnë nga prezenca e joint hekurit(II)-Tretësira e permanganatit të kaliumit(6.3g/dm³):Tretën 6,3 g KMnO4 në ujë dhe hollohet deri në një litër.Edhe kjo tretësirë shërben për eleminimin e pengesave nga prezenca e joint të hekurit (II).Aparatura përbëhet nga enët (shishet)për marrjen e mostarve me vëllim 250 ose 300 cm³ me mbyllse të qelqit.Rekomandohen shishet sipas Winklerit.Pipeta me vëllim 10 cm3 dhe ndarje çdo 0,1 cm³:Pipetat duhen të kenë majen e zgjatur për rreth 10 milimetra për arsyje se shtuarja e të gjithë reagjentëve përveqë acidit sulfurik duhet të bëhet nën nivelin e sipërfaqës së ujit në enë.Marrja e mostrës:Bëhet në erlejmajer në vëllim 300 cm³ me gryke të zgjeruar dhe mbyllese prej qelqi në ato raste kur përqendrimi i oksigjenit të tretur është i madh.Mbyllesi i erlejmajerit duhet mbyllur mbernda në ujë,që të pengohet hyrja e tretja e oksigjenit atmosferik dhe uji mbrenda në erlejmajer nuk duhet të përmabajë asnje fluskë.Për këtë qëllim shumë me praktike janë enët sipas Ëinklerit.Për marrjen e mostërave në thellësi të ndryshme sherbejen po ashtu aparatura kimike speciale me mbylles i cili në menyrë hermetike.edhe për këtë qëllim mund të shërbejnë enët sipas Winklerit.-Ruajtja e mostrës:Përcaktimi i oksigjenit të tretur sipas mundësisë duhet të bëhet menjëherë.Nëse kjo mundësi nuk ekziston mund të bëhet konzervimi i mostrës për 4-8 orë,në këtë mënyrë:shtohen 0,7 cm acid sulfurik te përqendruar dhe 1 cm³ tretësirë të azidit të natriumit.(20 g/dm³),në enë në të cilen mblidhen mostëra për përcaktimin e oksigjenit të tretur.Për ndryshe nëse mostrat janë marrë dhe fikesuar në ene sipas Ëinklerit,mund të ruhen në vend të errët dhe në temperaturë 40 ºC për një kohë të gjatë.-Ecuria e punës:Eleminimi i pengesave nga prezenca e joneve të hekurit (II) (nëse është i pranishëm në mostër).Mostërn fillestare të marur i shtohet 0,70 cm³ acid sulfurik dhe 1 cm³ tretësirë e permanganate të kaliumit.Nëse sasia e hekurit është e lartë shtohet edhe 1 cm³ tretësirë e florurit të kaliumit (KF).Mbyllet ena dhe perzihet duke rrotulluar.Tretësira merr ngjyre vjollce e cila është e qëndrueshme se paku pesë minuta.Nëse ngjyra humbet para pese minutave duhet shtuar përseri tretësirë të permanaganatit të kaliumit.Pas pesë minutave duhet bëhet ç’ngjyrosja e ngjyrës të permanganatit të kaliumit duke i shtuar 0,5 – 1 cm³ tretësirë të oksalatit të kaliumit.Përzihet

4

mirë dhe pastaj lihet të qendrojë në vend të errët.Përndryshe humbja e ngjyrës të permanganatit të kaliumit duhet të kryhet në një kohë prej 2-10 minutave.Nëse mostra nuk përmbanë hekur atëherë në mostër shtohen 2 cm³ tretësirë sulfat mangani,pastaj 2 cm³ tretësire alkaline të jodurit të natrium-azidit.Kjo bëhet bëhet nën siperfaqe të ujit dhe në temperaturë të ulët se 30 ºC.Pastaj ena mbyllet me kujdes ashtu që mbrenda ashtu që mbrenda të mos mbetet asnjë fluskë e ajrit dhe përzihet disa herë duke rrotulluar enën.Lehet precipitatë të precipitojë dhe përseri përzihet.Kur të precipiton shumica e precipitatit në fund të enës dhe të mbetet së paku 100 cm³ tretësirë e kthjellët përmbi,nxirret mbyllësi me kujdes dhe shtohet 2 cm³ acid sulfurik ,ena mbyllet përseri dhe përzihet deri sa të bëhetë homogjenizimi i përzierjes.Tretësira në mënyrë kuantitative bartet në erlejmajer prej 300 cm³ dhe titrohet menjeherë me tretësirë 0,05 mol/dm³ të tiosulfatit të natriumit,përderisa ngjyra të zbehet deri në ngjyrë të verdhë të zbehetë.Pastaj shtohen 1-2 cm³ indikatorë amidon dhe tretësira merr ngjyrë të kaltërt.Titrimi vazhdon deri sa të humbet ngjyra e kaltërt e amidonit (mbetet e pangjyrë).-LLogaritja:A).Nëse mostra nuk përmbanë hekur atëherëmg/dm³ O2=8000 x a x M V- 4B).Pas modefikimit për shkak të pengesave nga joni i hekurt (II)llogaritja bëhet në këtë mënyrë: mg/dm³ O2=8000 x a x M V-6,7 Ku: a- cm³ të tretësirës së Na2SO3 të shpenzuar për titullim M-Përqendrimi molar i Na2SO3

V-Vëllimi i enës në të cilën është marrë mostra,cm³.

-SHPENZIMI KIMIK I OKSIGJENIT (SHKO)-

-Shepenzimi kimik i oksigjenit (SHKO) është përcaktimi i sasise ekuivalente të oksigjenit për oksidimin e materjës organike në mostër,që mund të oksidohet me mjetet e forta oksiduese.Si mjete oksiduese për përcaktimin e SHKO rekaomandohen dy substanca:-Permanganati i kaliumit i cili ofron një përparesi në përcaktimin e pikes ekuivalente (pikës së fundit të titullimit)por është jo stabil gjatë vlimit në tretësirë ujore të acidifikuar dhe dikromati i kaliumit(K2Cr2O7),reagjent zyrtarisht i preferuar që është stabil gjatë vlimit.Duhet patur kujdes kohën e nxemjes dhe vlimin ,e cila në mënyrë rigoroze duhet të respektohet meqë disa materje oksidohen ngadalë,por shpenzojnë më shumë mjete oksiduese nëse vlohet për një kohë të gjatë.

-Metodat e përcaktimit me dikromat të kaliumit dhe paisjet.Kjo metodë bazohet në përcaktimin e sasisë së oksigjenit të cilën do ta harxhonin papastërtit që ndodhen në ujë,duke bërë reduktimin e tretësirës të dikromatit të kaliumit në kushte specifike.Tretësira standarde e dikromatit të kaliumit në tretësirën 50% te acidit sulfurik mund të bëjë oksidimin e numrit me të madh të substancave organike dhe ineorganike që i nënshtrohen oksidimit.Teprica e dikromatit titullohet me tretësirë standarde të amonium-fero-sulfatit duke përdorur si indikator intern ortofenantrolin-fero-kompleksin.Reaksionin kimik në të cilën bazohet oksidimi i matrialeve me dikromat mund të shpjegohet më rastin e reaksionit të dikroamtit me ftalat kaliumi acidik (KC8H5O4).41H2SO4 + 10 K2Cr2O7 +2KC8H5O4=10Cr(SO4)3 +11K2SO4 + 16 CO2+46 H2OMeqënse 10 mol K2Cr2O7 kanë aftësi oksiduese sikur 15 mol O2,reaksioni ekuivalent është :2KC8H5O4 +15O2+H2SO4=16CO2 + 6 H2O+K2SO4.Dy mole të ftalatit të kaliumit acidik harxhojnë 15 mole oksigjen.Vlera teorike e SHKO për KC8H5O4 është 1,175 g O2 /g KC8H5O4.

5

-Aparatura për refluktim,përbehet nga një erlejmajer me vëllim 500 cm³,ose balon me fund të rrumbullakët,me vëllim prej 300 cm³ qe lidhet për kondenzatori.-Nxemesja,Aparati për përzierje dhe homogjenizim të mostrës.-Tretësira standarde e fero-amonium-sulfatit (FeSO 4 (NH 4 ) 2 SO 4 x 6H 2 O),0,25 mol/dm ³.Tretën 98 g FeSO4(NH4)2SO4 x 6 H2O në ujë,shtohen 20 cm³ H2SO4 të përqendruar (me dendësi 1,84)ftohet dhe hollohet deri në një litër.Kjo tretësirë duhet të standardizohet para çdo pordorimi në këtë mënyrë:Mirrën 25 cm³ tretësirë 0,0417mol/dm³ K2Cr2O7 dhe hollohen me ujë deri në 250 cm³.Shtohen 20 cm³ H2SO4 dhe lehet tretësira të ftohet.Pastaj shtohen 8-10 pika tretësirë fenantrolin-fero-sulaft si indikatorë dhe bëhet titrimi i tepricës të dikromatit me tretësirë 0,25 mol/dm³ të fero-amonium-sulfatin deri te ndryshimi i ngjyrës së kaltër në të gjelbërt,në ngjyrë të kuqe. Molariteti llogaritet kështu: M = 6xAxB CKu: M-molariteti i fero-amonium-sulfat A-vëllimi i tretësirës të dikroamtit të kaliumit,në cm³ B-Molariteti i tretësirës të dikromatit të kaliumit, C-Vëllimi i tretësirës të fero-amonium-sulfatit,cm³. -Përgatitja e tretësirs standarde të fero-amonium-sulfat (0,025 mol/dm³).Bëhet si vijon:Hollohet 100 cm³ tretësir 0,25 mol/dm³ e fero-amonium-sulfat të standardizuar deri në 1000 cm³. -Sulfati i merkurit,HgSO4,i imtësuar.-Indikatori:Tretësira e fenantrolin-fero-sulfatit,përgatitet duke tretur 1,48 g të 1,10-fenantrolin-monohidrat së bashku me 0,70 g FeSO4 x 7H2O në 100 cm³ ujë.-Tretësira standarde e ftalatit të kaliumit acidik (1cm³=1mg SHKO);Përgatiten duke tretur 0,851 g KC8H5O4 në ujë dhe pastaj hollohen deri në një litrë. -Tretësira standarde e dikromatit të kaliumit(0,04167 mol/dm³),përgatitet duke tretur në ujë 12,2575 g K2Cr2O7 të pastër i cili më parë për dy orë është tharë në 100 ºC dhe pastaj hollohet me ujë të destiluar në enë normale deri në një litër.-Tretësira standarde e dikromatit të kaliumit(0,004167mol/dm ³ ), përgatitet me hollim duke marr 100 cm³tëretsirë 0,004167mol/dm³ të dikramatit të kaliumit dhe pastaj hollohet me ujë të destiluar deri në një litër.-Sulfati i argjendit Ag2SO4 pluhurAcidi sulfurik,H2SO4 i përqndruar 98% (densiteti 1,84)-Tretësira e sulfatit te argjendit me acid sulfurik,përgatitet me tretjen e 15 g të Ag2SO4 pluhur në 300 cm³ acid sulfurik të përqendruar(98%,me dendësi 1,84)dhe hollohet deri në një litër me të njejtin acid.-Ecuria e puns;Nëse ka nevoj së pari bëhet homogjenizimi i mostërs në përzierje (për ujrat shumë të ndotur ku kemi precipitat).Pastaj merren 50 cm³ ujë i vendosim në balon për refluktim.vehët ena në përzierje ujë me akull dhe në balon shtohen 1 g HgSO4,5 cm³ acid sulfuric të përqndruar dhe disa sfera qelqi e pastaj përzihen deri sa të bëhet tretja e plotë e përzierjes.Në balon shtohet ngadal dhe duke e përzier 25 cm³tretësir 0,04167 Me dikromatit të kaliumit.Balonin e vendosim në kondenzator dhe e lëm të refluktoj për dy orë.Paralelisht me mostërn përgatitet edhe prova e verbët(kontrolluese).Në balon merren 50 cm³ ujë e vendosim në balon për refluktim.Baloni vendoset në enë me përzierje ujë dhe akull dhe në balon shtohen 1 g HgSO4,5 cm³ acid sulfuric të përqendruar dhe disa sfera të qelqit e pastaj përzihen deri sa të bëhet tretja e plotë e przierjes.Në balon shtohet ngadal dhe duke përzier 25 cm³ tretësirë 0,04167 mol/dm³ për dy orë.Pas dy orve balonat lihen të ftohen dhe në kondenzator shpërlahen me nga 25 cm³ ujë i cili bie në balon.Tretësira bartet në erlejmajer prej 500 cm³ dhe baloni shpërlahet tri deri katër herë me ujë të destiluar.Tretësira hollohet deri 300 cm³ dhe lehet të ftohet në tempearturë të dhoms.Pastaj në tretësirat në erlenmajera shtohen nga 8-10 pika tretësirë të indikatorit fenantrolin-ferosulfat dhe tretësira e merr ngjyrën nga ngjyra e kaltërt në të gjelbërt,në ngjyrë të kuqe.Llogaritja SHKO në mostër(mg/dm³)bëhet si vijon:

6

SHKO mg/dm3=(a-b)x M x 8000 v ku:a-vëllimi i tretësiërs të fero-amonium-sulfatit që harxhohet për titullimin e provës të verbët,në cm³,b-vëllimi i tretësiërs të fero-amonium-sulfatit që harxhohet për titullimin e mostrs,cm³b.M-molariteti i tretësiërs të fero-amonium-sulfatit dhe,v- vëllimi i mostërs që është marr për provë,cm³.

- SHPENZIMI BIOKIMIK I OKSIGJENIT (SHBO5)-

Me harxhim biokimik të oksigjenit nënkuptohet sasia e oksigjenit në milligram e cila nevojitet mikroorganizmave për të bërë oksidimin e substancave organike në një litër ujë të ndotur në kushte aerobe.Harxhimi i O2 në ujë tregon sasin e oksigjenit që është harxhuar për oksidimin të substancave organike që ndodhen në ujë të ndotur.Për të penguar nitrifikimin shtohet etilen tiokarbamid ose alil-tiokarbamidi.-Metodat e përcaktimit,aparatura dhe reagjentët-Termostati rregullohet në 200 ºC me saktësi prej 10 ºC.Ena për përcaktimin e oksigjenit me vëllim 150-300 cm³,me mbyllse ,të qelqi i cili mbyllet mirë.Rekomandohet të shfrytëzohet ena speciale,enët e Winklerit.Paisjet laboratorike të zakonshme.Uji i destiluar që nuk duhet të përmbaj substance që ndikojn në përcaktimin e SHBO,si për shembull,bakër më pak se 0,01 mg/dm³,zink më pak se 1mg/dm³,klor,kloramin dhe substancë organike.-Puferi fosfat ,pH=7,20(tretësira për përgatitjen e ujit për hollim).Tretën 8,5 g KH2PO4, 21,75 g K2HPO4, 33,4 g Na2HPO4 x 7H2O dhe 1,7 g NH4Cl në ujë të destiluar dhe hollohet deri në një litër.-Tretësira e sulfatit të magnezit. ( tretësira për përgatitjen e ujit për hollim), Tretën 22,5 g MgSO4 x 7H2O dhe hollohen me ujë deri në një litër.-Tretësira e klorurit të kalciumit(tretësira për përgatitjen e ujit për hollim).Tretën 27,5 g klorur kalciumi pa ujë(anhidër),ose 36,5 g CaCl2 x 2H2O në ujë të destiluar dhe hollohet deri në një litër.-Tretësira e klorurit të hekurit (III),tretësira për përgatitjen e ujit për hollim).Tretën 0,25 g FeCl3 x 6H2O në ujë të destiluar dhe hollohet deri në një litër.-Uji Për hollim;në një litër ujë të destiluar të ngopur me oksigjen nga ajri në 200 ºC shtohen nga një cm³.Pufer fosfatTretësir e sulfatit të magnezit,Tretësir e klorurit të hekurit (III) dhe Tretësir 0,05% e etilen-tiokarbamidit.Etilen tiokarbamidi,tretësir 0,05%(500 mg/dm³).-Tretësira e Sulfatit të manganit (II);Tretën 480 g MnSO4 x 4H2O në ujë të destiluar dhe hollohen deri në një litër.Në vend të sulfatit të manganit mund të mrrën 400 g klorur mangani me katër molekula ujë.-Tretësira alkanline e Jodurit të kaliumit:Në një gotë me pak ujë të destiluar treten 500 g NaOH,150 g KJ dhe 10 g azid natriumi (NaN3),pastaj përzihen mir dhe hollohet në një litër me ujë të destiluar.-KUJDES:Për shkak të reaksionit ekzoterm gjatë tretjes së NaOH në ujë rekomandohet që rreth 700 cm³ ujë të destiluar të tretën NaOH dhe KJ së bashku,ndërsa azidi i natriumit të tretet ndamas në rreth 50 cm³ ujë.Pastaj pas tretjes së gjithë reagjentëve,përzihen këto dy tretësira dhe hollohen me ujë të destiluar deri në 1 litër.Në vend të azidit të natriumit mund të përdoret edhe acidi sulfanik ose karbamidi (urea).-Përgatitja e tretësirs së amidonit 0,5%:Në havan porcelain përzihen 5 g amidon me rreth 50 cm³ ujë të destiluar.Pastaj duke përzier këtë e bartim në rreth 950 cm³ ujë destiluar të vluar (ende i nxehët).Pasi tretësira të ftofët,mund të konzervohet me shtim të një sasie të vogl të alkollit amilik,kloroform ose acidit salicilik.

7

-Hollimi i ujit në të cilin duhet të përcaktohet SHBO (Uji për analizë):Mostëra hollohet para se të bëhet përcaktimi i SHBO me ujë të destiluar i cili përgatitet më parë për këtë qëllim,duke e ngopur ujin e destiluar me oksigjenin e ajrit.Prandaj,uji i destiluar i freskt duhet të ajroset për një kohë të gjatë dha pastaj me kujdes duhet të ruhet ky ujë nga ndotja eventuale.Entë për përgatitjen e këtij uji nuk duhen të përdoren për qellime tjera.Duke pasur parasysh kushtet se kushtet e kryrjes së analizës,rekomandohen që uji i destiluar për hollim të ketë temperaturë 20 ºC.Para hollimit të mostërave në mnyrë orientuese,bëjm llogaritjen se sa herë duhet mostra në këtë mnyrë:Vlera e SHKO e cila shprehet në mg O2/dm³ e pjestojmë me 4 ose me 5 (vlera e fituar pas pjestimit është mirë ti përgjigjet gjysma e sasisë së oksigjenit në ujin e pastrë për hollim).rezultati i fituar na tregon se sa herë duhet holluar mostra për analizë.Gjatë analizimit të mostërave me SHBO të panjohur rekomandohet të përegatiten në këtë mnyrë. Në enë normale me vëllim 100,500 dhe 1000 cm³ me anë të sifonit ( që në enë të mos të deportojn fluskat e ajrit.) bartet uji për hollim të mostërave deri në gjysmn e vllimit të enës,shtohet me pipet vllimi i saktësisht i njohur i ujit (mostërs) për analizë (p.sh. 10 cm³)dhe hollohet me ujë për hollim deri në shenjë të caktuar.Ena mbyllet me mbyllse dhe përzihet me kujdes disa herë.Gjatë hollimit të mostërave me ujë të ndotur,duke i shtuar ujin e destiluar të përgatitur për hollim duhet pas kujdes,që uji për hollim dhe përzierja e mostërs pas hollimit të ketë vlern pH=7-8,3 dhe temperaturn 18-20 ºC.Përcaktimi bëhet ashtuqë uji i ndotur e i holluar sipas procedurs të përshkruar më lartë me anë të sifonit bartet në katër enë të Winklerit për përcaktimin e oksigjenit me vëllim 150-350 cm³.Entë duhen të mbushen deri në fund me kujdes,mbyllen me mbyllse që të mos të mbetet në asnjë flusk ajri.Në të njejtën mnyrë bëhet mbushja edhe e katërt enve tjera me ujë për hollim(prova kontrolluese).Pra gjithsej duhet të kemi tetë enë.Në dy enët në të cilat ndodhen uji për analizë dhe në të dy enë në të cilat ndodhet uji për hollim bëhet menjherë përcaktimi i oksigjenit të treturë .Dy entë e mbetura me ujë për analizën e SHBO dhe dy enët e mbetura me ujë për hollim vendosen termostat në temperaturë 18-20 ºC për një kohë të caktuar (kohë standare është pesë ditë SHBO5).Pas kalimit të kohës të caktuar të inkubacionit merren enët nga termostati dhe caktohet sasia e oksigjenit të tretur sipas metodës që është përshkruar te oksigjeni i tretur.Llogaritja:SHBO 5 e ujit të ndotur llogaritet sipas kësaj formule

SHBO5 =( a 1 – b 1 )-( a 2 - b 2 ) x 1000 mg/dm³ O2

v

a1-Përqendrimi i oksigjenit në ujë të përgtitur para futjes në termostat (dita 0),mg.dm³

a2-Përqendrimi i oksigjenit në ujë për hollim para futjes në termostat (dita 0),mg/dm³

b1-Përqendrimi i O2 në mostër pas kohës së inkubimit,mg/dm³

b2-Përqendrimi i O2 në ujë për hollim pas kohës të inkubimit,mg/dm³

V -vëllimi i ujit të ndotur që ndodhet në një litrë të mostërs pas hollimit përfundimtar,cm³. -PËRCAKTIMI I ALKALITETIT-

-Alkaliteti i ujit për përcaktime sasiore paraqetë aftësin e ujit që të reagoj me acidet e forta deri në një vlerë të caktuar të pH-së.Vlera e alkalitetit të ujit kanë rëndsi të prdorimit dhe trajtim si i ujrave natyror ashtu edhe atyre të ndotura.Meqënse alkaliteti i ujërave sipërfaqsor në rend të parë varet nga prania në ujë e karbonateve,bikarbonateve dhe sasi së hidroksideve,është aprovuar si indicator që tregon pranin e këtyre përbrsve.Alkalitetin mund të shkatojn edhe prania e borateve,fosfateve,silikateve dhe bazave të tjera.-Metodat e përcaktimit dhe të reagjentët.Alkaliteti caktohet me titrim të ujit në tretsirë standarde të acidit klorhidrik ose sulfuric të holluar duke përdor indikatorët fenolftalein (pH=8,2-10) dhe metiloranxh (pH=3,0-4,4).Nëse kemi të bëjm me mostra të ngjyrosura të ujit ,ose që kanë trubullirë,më mir është të prdoret metodat me titrim potenciometrik.Alkaliteti ndaj fenolftaleins rrjedh nga prania e hidroksideve,karbonateve ose hidroksideve dhe karbonateve.Alkaliteti ndaj metiloranxhit mund të shkaktohet për shkak të pranisë në ujë të

8

hidroksideve,karbonateve dhe bikarbonateve,përzierjes së hidroksideve dhe karbonateve ose përzierja e karbonateve dhe bikarbonateve.Prania në të njejtn kohë e hidroksideve dhe bikarbonateve në mostër(ujë)është e

pamundur,sepse ata reagojn në mes veti sipas ekuacionit:HCO3ֿ +H +↔CO3 ²ֿ +H2OEkuacionet e paraqitura më poshtë tregojnë reaksion të të cilit duhet të përdoret acidi për titrim në prani të indikatorit përkatës.Hidroksidi OHֿ + H +↔H2OKarbonati CO3 ²ֿ + H+↔HCO3ֿBikarbonati HCO3ֿ + H+↔H2CO3

Reagjentet:HCl 0,1 mol/dm3 ose H2SO4 ,0.05 mol/dm³Fenolftalien,tëretsirë 0.5%Metiloraxh,tëretsirë , 0,5 % Përcaktimi i alkalitetit me fenolftalein.Mirren 100 cm³b ujë për analizë bartet në erlejmajer prej 500 cm³ dhe i shtohen 2-3 pika fenolftalein.Nëse uji merr ngjyrë roze ose të kuqe,atëherë tregon se në ujë ka hidrokside ose carbonate.Në atë rastë mostëra titrohet me tretësirë standarde 0,1 mol/dm³ HCl ose 0,05 mol/dm³ H2SO4 deri te humbja e ngjyrës (mostëra ç’ngjyroset).Vëllimi i shpenzuar i tretësirs standarde të acidit (cm³) shënohet me “p”.Alkaliteti ndaj fenolftaliens –p-alkaliteti (pA) shpërehet në vëllimin e harxhuar (cm³) të tretësirs standarde 0.1mol/dm³ HCl ose 0,05 mol/dm³ H2SO4 q do të shpenzohej për neutralizimin e sasisë 1 dm³ të ujit: pA=10 x p

Përcaktimi i alkalitetit me metiloraxh:Vëllimi 100 cm3 i mostërs së ujit me pipet barten në erlejmajer me vëllim 500 cm³dhe i shtohen 2-3 pika metiloranxh.Nëse mostra ngjyroset me ngjyrë të verdhë,në mostër janë prezente hidroksidet,karbonatet dhe bikarbonatet.Në këtë rast titrimi bëhet me tretësirë standarde 0.1mol/dm³ HCl ose 0,05 mol/dm³ H2SO4 deri te ndryshimi i ngjyrës në ngjyrë të portokallt.Vëllimi ndaj metiloranxhit (mA). Shprehet me vëllimin e shpenzuar (cm³) të tretësirs 0,1 mol/dm³ HCl ose 0.05 mol/dm³ H2SO4 për neutralizimin e 1 dm³ujë. mA=10 x mNë rastë se p=0 dhe m=0 uji ka fare alkalitet.

-PËRCAKTIMI I ACIDITETIT-

Aciditeti te ujërat natyror vjen për shkak të prezencës së acidit karbonik,ndërsa ndonjherë edhe për shkak të prezencës së acideve humike në ujërat natyror.Aciditeti në ujërat e ndotur vjen si rezultat i sharkimit të acideve minerale në ato ujëra ose për shak të hidrolizs së kripërave.Shumica e ujërave natyrore konsiderohen alkaline,por mund të përmbaj edhe acidin e lirë karbonik,H2CO3.Prandaj,shumë ujëra natyror mund të posedoj edhe aciditet edhe alkalitet,me këtë rast aciditetit mund të vjen vetëm për shkak të pranisë së acidit karbonik.acidi karbonik përcaktohet me titrim me tretësirë të hidroksidit të natriumit në prani të fenolftalins si indicator,sipas reaksionit: H2CO3 + NaOH ↔NaHCO3 + H2OMe shtimin e piks së parë në tepricë të tretësirsë për titrim,uji ngjyroset me ngjyrë të kuqe.Aciditeti caktohet edhe me përdorimin e metiloranxhit si indicator dhe në atë rastë përcaktojm sasin e acideve minerale.Në rastë kur uji tregon se a ka aciditet ndaj metiloraxhit të përdorur si indicator,aciditeti i prcaktuar ndaj fenolftaleinës na jep aciditetin e përgjithëshm (total).Përcaktimi i aciditetit ka rendësi për shkak të vetive agresive të ujërave acidike.-Metodat e përcaktimit dhe reagjentët:NaOH 0,1 MFenolftalein,tretësirë 0,5%Metiloranxh,tretësirë 0,5%-Përcaktimi i aciditetit me fenolftalein:Mirren 100 cm³ ujë për analizë bartet në erlejmajer prej 500 cm³ dhe i shtohen 2-3 pika fenolftalein.Moastra titrohet me tretësirë standarde 0,1 mol/dm³ NaOH deri te paraqitja e ngjyrs roze.Rezultati shprehet në cm3 të tretësirës 0,1 mol/dm³ NaOH në 1 dm³ ujë.

9

-Përcaktimi i aciditetit me metiloranxh:Mirren 100 cm3 ujë për analizë,bartet në erlejmajer prej 500 cm³dhe i shtohen 2-3 pika metiloranxh.Mostra titrohet me tretësirë standarde 0,1 mol/dm³ NaOH deri te paraqitja e ngjyrs së verdhë.Nëse uji i cili hulumtohet ka ngjyrë e cila pengon titrimin,atëherë para titrimit uji filtrohet nëprë një shtresë me karbon aktivqë ti largohet ngjyra.Rezultati shprehet në cm³ të tretësirës 0,1 mol/dm³ NaOH në një litër ujë.Aciditeti shpesh shprehet në mg CaCO3 dm³.Në atë rastë llogaritja bëhet sipas ekuacionit:mg/CaCO3 /dm³ =1/2 x VNaOH x C NaOH x 100x 1000 cm³ mostërs 100=Mm e CaCO3

-FORTËSIA E UJIT-

- Uji i cili përmban sasi më të madhe të kriprave të tretura të metaleve alkalino-toksore quhet uji i fortë,për dallim prej ujit të butë te i cili sasia e kriprave është e vogël.Fortësia e ujit shprehet në mg CaCO3 n ë1 litër ujë,ose me shkall:gjermane,franceze,angleze etj.-Përcaktimi i fortësis karbonate( kalimatare) të ujit:Fortësia karbonate (kalimatare )e ujit përcaktohet njejtë si alkaliteti ndaj metiloranxhit.vllimi 100 cm³ i mostërs së ujit me pipet bartet në erlejmajer me vëllim 500 cm³ dhe i shtohet 2-3 pika metiloranxh.Titrimi bëhet me tretësirë standarde 0,1 mol/dm³ HCl deri te ndryshimi i ngjyrës në ngjyrë të portokallit.Rezultati i analizsë llogaritet në shkall gjermane dH të fortësis së ujit sipas ekuacionit:FK=2,8 x V HCl x C bFK-fortësia kalimatare carbonateV HCl-vëllimi i shpenzuar i HCl 0,1 mol/dm³ (cm³ )C HCl-përqendrimi i 0.1mol/dm3Nëse uji përbanë bikarbonate të natriumit ose të kaliumit në sasira të mëdha,më këtë përcaktim do të fitohet fortësia më e madhe karbonate (kalimtare)se sa fortësia e përgjithëshme (totale) ajo vlerë njëkohsishtë paraqet edhe fortësin karbonate.-Përcaktimi i fortësis së përgjithshme (totale):Metoda sot më e mirë dhe më e preferuar për përcaktimin e fortësis së përgjithëshme (totale)të ujit është titrimi me EDTA.Kjo substancë që shërben për përcaktimin e fortësis së përgjithëshme(totale)të ujit është e njohur dhe në treg me disa emrtime si:kripa dinatrium-etilen-diamin-tetraacidi acetik,EDTA,kompleksioni III etj.dhe ka formuln ;Na2H2C10H12O8N2 x 2H2O ose shkurt Na2H2Y x 2H2OKjo kripë me jone kalcium dhe magnez në tretësirë,në mes bazik formon,komplekse helate stabile:Na2H2Y + Ca²+ =Na2CaY + H+Na2H2Y + Mg²+=Na2MgY + 2H+Nëse në tretësir ujore që përbanë jone të kalciumit dhe të magnezit i shtohet një sasi e vogl e indikatorit eriokrom të zi T,në vlerë pH rreth 10,tretësira do të merr ngjyr të kuqe,për shkak të formimit të kompleksit të metalit i cili është i ngjyrosur.Pas shtimit të vëllimit të duhur të tretësirs EDTA,jonet e kalciumit dhe të magnezit do të lidhën në kompleksin e ri,dhe ngjyra do të ndryshon nga e kuqja në blu(e kaltërt).Atëherë konkludojm se është arrit pika ekuivalente.Titrimi duhet të kryhet në afatë prej 5 minutave që ti shmangemi precipitimit të CaCO3.-Metodat e përcaktimit dhe reagjentët:-Kompleksioni i zi (përzihet 1:100 me NaCl të ngurtë)-Tretësir puferike (54 g NH4Cl treten në 200 cm³ ujë dhe shtohen në 350 cm³ tretsir NH4OH 25% dhe plotsohet me ujë të destiluar deri në 1 dm³).-NH4OH 25 %.Mënyra e prcaktimit bëhet ashtu që mirren 100 cm³ ujë për anlizë në erlejmajer.Nëse si indicator përdoret eriokromi i zi,atëherë më parë i shtohet 5 cm³ tretësirë puferike që pH të jetë e barabartë me 10 dhe pastaj në majë të lugës i shtohet indikator.Nëse uji është i butë tretësira merr ngjyrë të kaltërtë intensive,në ç’rast uji ka fortësi të barabart m 0.Por,nëse uji është i fortë,atëherë pas shtuarjes të indikatorit tretësira merr ngjyrë të kuqe ose vjollce.Në këtë

10

rastë tretësirs pika pika i shtohet EDTA (kompleksion )0,1 ose 0,01 mol/dm³ deri sa tretësira të merr ngjyrën e kaltërt intensive.Titrimi kryhet në disa mënyra :Na2H2Y +Ca²+=Na2CaY + 2H+Nga reaksioni shihet se 1 mol EDTA reagon me 1 mol CaO(56 g CaO),kështu që llogaritja bëhet në banzë të formuls.mgCaO/dm3 =V EDTA x C EDTA x 56 x 1000 cm³ mostrsku; 56=MmCaO;C EDTA=0,1 ose 0,01 mol/dm³ varsishtë cilin e kemi përdor për titrim.Rezultatin të cilin e kemi llogaritur si mg CaO pastaj e shndrrojm në shkall gjermane duke pjestuar me 10.Llogaritja bëhet në bazë të sasisë së shpenzuar të EDTA për titrim nëse EDTA ka qenë 0,1 mol/dm³ edhe në këtë mënyrë;Fp(Fortsia e përgjithshme)=V cm3 të EDTA x 5,6Në këtë rast llogaritja e rezultateve bëhet në mënyrë të drejtëprdrejtë në shkall gjermane (dH).

-PËRCAKTIMI I KALCIUMIT-

Kalciumi mund të përcaktohet ose me titrim me tretësirë standarde të EDTA në prani të mureksidit,acidit kalkokarbonik si indicator ose me titrim me tretësir standarde të permanganatit të kaliumit,nëse më parë kalciumi e precepitojm në form të oksalatit të kalciumit.-Metodat e përcaktimit kompleksiometrik dhe reagjentët:-EDTA 0,01 mol/dm³-Mureksid (purpurat amonit) i przier me NaCl të ngurtë në raport 1:100-Pufer:80 g NaOH tretën 800 cm³ ujë të destiluar dhe pas tretjes së NaOH hollohet me ujë deri në 1 dm³.-Titrimin e kalciumit në prani të mureksidit nuk e pengojn prania e magnezit dhe e bariumit,ndërsa stronciumitTitrohet si kalciumi.Hekuri dhe mangani( deri 5 mg )dhe titani maskohen me shtimin e trietanolamins,ndërsa Cd,Co,Ni,Pt,Hg dhe Zn maskohen me shtimin e cianurit të natriumit.Përcaktimi bëhet ashtu që merren 100 cm³ ujë në erlenmajer,shtohen 1 cm³ tretësir pufer(në këtë rast NaOH) dhe pak indicator,mureksid.Titrohen deri te ndryshimi nga e kuqja në ngjyrë vjollce.Titrimi duhet të kryhet për një kohe prej 5 minutave nga koha e shtimit të NaOH.Llogaritja e rezultateve :Meqënse sasia e Ca shprehet si CaO përdorim formuln e njejtë si të përcaktimit të fortësisë së përgjithshme të ujit.Pramg CaO/dm3=V EDTA x C EDTA x 56 x 1000 cm³ mostërs 56= M CaO; C EDTA 0,01 mol/dm³

-PËRCAKTIMI I MAGNEZIT-

Magnezi përcaktohet zakonisht me llogaritje,nëse nga fortësia e përgjithshme që është shprehur në shkallë gjermane zbritet sasia e kalciumit e shprehur në shkallë gjermane dhe diferenca shumzohet me 10 MgO/CaO=7,19.P.sh. Nëse fortësia e përgjithshme kaë qenë 13,6 dH,ndërsa sasia e CaO 96 mg/dm³,sasia e magnezit e shprehur si MgO do të jetë.mg MgO/dm³=(13,6-96/10)x 7,19=4,0 x 7,19=28,76

-PËRCAKTIMI I KLORUREVE-

-Kloruret janë anione ineorganike që më së shpeshti gjenden në ujërat natyror dhe ato të ndotura dhe që kryesisht vijn nga mineralet natyrore,uji i deti dhe ndotjes industriale.Në ujërat e pishm,shija e njelmt që rrjedh nga prezenca e klorureve,mund të ndryshoj dhe varet nga përbërja e përgjithshme kimike e ujit.Ujër atë që përmabjnë 250 mg/dm³ kloruret mund të tregon shije të njelmt të ndieshme,nëse kloruret janë të pranishme në formë të klorurit të natriumit,kurse përqendrimi i klorureve mbi 1000 mg/dm³ nuk do të thotë të shkaktoj shije të njelmët tipike,por mund të ketë edhe shije tjetër nëse kripa është në formë të klorurit të magnezit dhe klorurit të kalciumit.

11

-Metodat e përcaktimit me nitrat të argjendit dhe reagjentët:Në mes neutral ose në mes acidic të dobët,kloruret titrohen me tretësirë të nitratit të argjendit në prani të kromatit të kaliumit si indicator.Kloruri i argjendit,AgCl në mënyrë kuantitative precipiton para formimit të kromatit të argjendit me ngjyrë të kuqe(ngjyra e kuqe tregon fundin e titrimit).-Kromati i kaliumit:Përgatitet duke tretur 50 g kromat të kaliumit,K2CrO4 në ujë të destiluar dhe duke holluar po me të njejtin ujë deri në një litrë.-Tretësira standarde e nitratit të argjendit 0,0141 mol/dm³: Përgatitet duke tretur 2,395 g nitrat argjendi,AgNO3 në ujë të destiluar dhe hollohet deri në një litër.Ruhet në enë të errët.Mënyra e përcaktimit bëhet ashtu që merret 100 cm³ mostër,ku vlera e pH duhet të jetë 7-10.Uji me këtë vlerë të pH-së i shtohet 1 cm3 tretësir të kromatit të kaliumit dhe titullohet me tretësir standarde të nitratit të argjendit derisa të fitohet ngjyrë e kuqe në të murme.nëse vlera e pH-së nuk është në atë regjion shtohet një cm³ H2SO4 1 mol/dm³ dhe NaOH po ashtu 1 mol/dm³ deri sa të largohet ngjyra vjollce e fenolftaleinit dhe vijon procedura e lartëshnuar.Njëkohsisht bëhet titrimi edhe me provn e verbt duke i marrur 100 cm³ ujë të destiluar.Zakonisht harxhohen 0,2-0,3 cm³ nitrat të argjendit për titullim.

mg/dm3 Cl=35,452x Mx(a-b)x 100 vku:M-molariteti i tretësirs të nitratit të argjendit,a-cm³ të harxhuar të nitratit të argjendit për titullimin e mostërs.b-cm³ e harxhuart nitratit të argjendit për titullimin e provës të verbët,V-vëllimi i mostrës,cm³.

-PËRCAKTIMI I SULFATEVE-

-Sulfatet gjersisht janë të përhapura në natyrë dhe mund të jetë të pranishmen ujërat natyrore në përqndrime të ndryshme.Shumica e sulfateve janë të tretshm në ujë kurse prezenca e tyre shkaktohet me oksidimin e xeheve të gjipsit,siç janë:CaSO4 x 2H2O dhe CaSO4,oksidimin e piritit,FeS2 dhe nga ujrat e ndotura industriale.Ndotja e atmosfers n zonat industriale,mund të kontriboj në mas të konsideruar në rritjen e prqendrimit të sulfateve në ujrat siprfaqesore.Posaqrisht afr termoelektarnave ky prqendrim sht m i lart sepse pas djegjes s thngjilit lirohet SO2 i cili në atmosfer reagon me O2 dhe ujin duke formuar acidin sulfurik (H2SO4) i cili pastaj në form të reshurave atmosferike (shirat acidike) kthehen në ujëra.-Përcaktimi me metodn kompleksiometrike dhe reagjentët:-Sipas kësaj metode joni sulfat precipiton me tretësir të klorurit të bariumit.Precipitati i formuar i sulfatit të bariumit vehet në filtrim,shprlahet,tretet në tretësirn alkaline të EDTA dhe teprica e EDTA prcaktohet me titullim të klorurit të magnezit.-Tretësira puferike;Prgatitet duke tretur 20 g klorur amoni në ujë të destiluar,i shtohet 10 cm³ amoniak të prqëndruar e pastaj tretsira hollohet deri në një litër.-Tretësira e klorurit të bariumit përafërsisht 0,025 mol/dm³:Prgatitet duke tretur6,108 g BaCl x 2H2O të ujë të destiluar dhe hollohet deri në një litër.-Acidi klorhidrik 37% me densitet,1.19 g/cm³-Tretsira e amoniakut 9 mol/dm3:Prgatitet nëse merre 67,5 cm³ tretësir 25% të amoniakut dhe hollohet me ujë të destiluar deri në 100 cm³.-Eriokromi i zi T;Przihen0,2 g indicator eriokrom të zi T me 50 g klorur të natriumit të ngurtë dhe homogjenizohet mir në një havan të porcelanit.-Tretësira standarde e EDTA:Prgatitet 0.025 mol/dm³ në atë mënyrë që në ujë të destiluar treten 9.3060 g EDTA x 2H2O(dihidrat),ose 8.4053g EDTA pa ujë dhe hollohet deri në një litër.

12

-Tretësira standarde e klorurit të magnezit 0.025mol/dmb:Përgatitet nëse treten 0.6076 g të magnezit metalik ose 1.0076 g të oksidit të magnezit në vëllim minimal të acidit klorhidrik dhe e tërë kjo hollohet me ujë të destiluar deri në një litër.Hidroksidi i natriumit,tretësirëMetiloranxhit,tretësirë-Metodat e përcaktimit:Mënyra e përcaktimit bëhet ashtuqë merren 100 cm³ mostër në erlejmajer,shtohen disa pika indikatorë metiloranxh dhe bëhet neutralizimi me hidroksid natriumi.Pastaj shtohet acidi klorhidrik deri në mes acidic dhe i shtohet tri pika acid klorhidrik të përqëndruar.shtohen 25 cm³tretësirë të klorurit të bariumit,nxehet leht të vlojë ngadalë 10 minuta dhe pastaj vendosentë qendrojë në banjo të ujit për një orë.Filtrohet me dekantim në letër fuiltruese kuantitative (me shiritë të kaltërt) e cila më parë është lagur më ujë.Gjatë filtrimit,duhet pasur kujdes që sa më pak precipitate bie në letër filtruese.Precipitati i mbetur në në erlejmajer shpërlahet 5-6 herë me ujë të nxehtë në temperaturë 40-50 ºC.letrën filtruese në të cilën ndodhet një pjesë e sulfatit të bariumit e bartim në enë të cilën e kemi bërë precipitimin(ku është pjesa tjetër e precipitatit).i shtojmë 5 cm³ tretësirë të amoniakut dhe përafërsishtë rreth 30 cm³ tretësirë të 0,05 M EDTA,e nxejmë deri sat ë vlojë dhe e lënë të vlojë edhe 10 minuta.Në këtë rast e tërë sasia e precipitimit duhet të tretet.Nëse nuk tretet e përseritim ecurin.E lëmë tretësirën të ftohet,i shtojmë 50 cm³ ujë të destiluar,5 cm³ pufer amoniakal,me majë të lugës një sasi të vogël të indikatorit eriokromi i zi T me ç’rast tretësira ngjyroset me ngjyrë të kaltërt.Titullojmë sasinë e tepërt të EDTA me tretësirë standarde të MgCl2 deri te ndryshimi i ngjyrës nga e kaltërt në ngjyrë vjollce.Llogaritja:Sasinë e joneve në mg/dm³ e llogarisim sipas formulës:mgSO4 2- =(a-b)x1.402 x 1000 vku:A-Vëllimi i tretësirës 0.025 mol/dm³ e EDTA që është shtuar për tretje të sulfatit të bariumit,cm³B-Vëllimi i tretësirës 0,025 mol/dm³ të klorurit të magnezit që është harxhuar për titullimin e teprices të EDTA,cm³V-Vëllimi i mostrës,cm³.

13