tomo xxxv blg. 8 | hulyo 24-28, 2017

HAGIT NGA KALAMBOAN

PAHINA 2

KAPIT LANGUNIVERSITY DIARIES

PAHINA 3 PAHINA 4

ANO ANG IYONG...UNIVERSITY POL

Kasabay sa implementasyon ng free tuition sa negros oriental state University (noRsU) Dumaguete campuses, naitala ng student scholarships office ang 19.71% na pagbaba sa bilang ng mga iskolar para sa unang semestre ng academic year 2017-2018.

batay sa impormasyon na inilabas ni acting student scholarships director Reymil Cadapan, bumaba ang bilang ng iskolar sa 2,285 mula sa 2,846 noong nakaraang taon.

Kasama sa lima na may

paRa pUmili ng 30 norsunians na kwalipikado bilang kinatawan ng unibersadad sa temasek Foundation specialists’ Community action and leadership exchange (tF sCale), muling bumisita ang ilang propesor ng ngee ann polytechnic-singapore noong agosto 12.

matapos ang huling pagbisita ni mun Kwok on sa noRsU noong taong 2015, siya ay muling bumalik para ipagpatuloy ang nasimulang ugnayan ng mga singaporean at ng mga norsunians.

ang tF sCale ay isang Leadership Training Exchange Program na may layuning mapatibay ang koneksyon ng singaporeans at pilipino kung saan ang 30 norsunians na papasa sa kwalipikasyon at panayam ay ipapadala sa singapore na magiging kinatawan ng negros oriental state University (noRsU).

inaasahan na ang matutunan ng mga norsunians na ipapadala sa singapore ay ang talakayan patungkol sa pamamalakad ng

30 Norsunians lalahok sa Singapore-TF SCALEIrIsh mae s. Cuaresma

gobyerno nila, sitwasyon ng mga komunidad, ekonomiya, edukasyon at relihiyon.

naniniwala naman si propesor mun Kwon on na ang mga estudyante ay makakaambag ng karagdagang kaalaman sa lipunan sa hinaharap.

ayon sa ngee ann polytechnic-singapore sila ang sasagot sa pamasahe ng 30

estudyante papuntang singapore, at pauwi dito sa pilipinas, kasama na rin sa libre ang pagkain at bahay na tutuluyan ng mga kinatawan.

inaasahan na ang mga mapipili na estudyante ay lilipad patungong singapore ngayong ika- 15 ng oktobre at babalik sa nobyembre 2.

iginiit ni leigh an marie

elmark Jade C. IgnaCIo pinakamadaming iskolar ay ang Third District tulong Dunong na may 373 iskolar; second District tulong Dunong na may 259 iskolar; Commission on

Higher education student grant-in-aid program for poverty alleviation (CHeD-

sgp-pa) na may 202 iskolar; governor Roel Degamo na may142 iskolar,

at abang lingkod na may 114 iskolar.

ayon kay Cadapan, “The decreasing trend in the number of scholars may be attributed to the

implementation of the Free

Tuition. There is likewise a decreasing trend in private and government scholarships since students only pay Php 770 during enrollment.”

“They no longer need to ask or apply for scholarships this semester and I think this trend will continue with the Free Tuition Act already in place effective next school year,”dagdag niya.

sa palagay niya magpapatuloy pa ang pagbaba ng bilang ng mga iskolar lalong-lalo na dahil sa naisabatas na ang Free tuiton act, “everyone now has an equal opportunity towards tertiary education.”

sa kabuoan, may naitalang 59 scholarship grants na nakarehistro ngayong semestre.

NAGSUSULAT PARA SA INYO.NAKIKIBAKA PARA SA INYO.

PATULOY ANG TIYAGA. Ang manggagawang ito ay maiging nagpapala sa harap ng gusaling pangasiwaan, na kasalukuyang binabago sa gitna ng paghahanda ng unibersidad para sa akreditasyon. (Kuha ni John Michael Ausejo)

Kuha

ni K

enne

th C

arlo

rio

S. S

urill

a

KinUwesyon ng ilan sa mga norsunians kung kailan tuluyang matatapos at mapapakinabangan ang mga nakalinyang proyekto na imprastraktura sa negros oriental state University (noRsU) Dumaguete campus i ngayong taon.

ayon kay Casilda taño, estudyante ng bs education kahit nasimulan na ang pagsasaayos sa gusaling pangasiwaan wala naman siyang senyales na nakikita kung kailan ito matatapos.

bagamat masaya si taño dahil ginagawang pagsasaayos sa gusali ng College of education (Ced), nangangamba parin siya sa ibang proyekto ng administrasyon

Imprastraktura ng admin, kinuwesyon

elmark Jade C. IgnaCIo kabilang ang ampiteatro. “murag dugay naman nang

[admin building] nasugdan niya murag wala paman nahuman,” pahayag ni gracefel Cadilig, estudyante ng bs mathematics.

“paminaw nako dili na siya mahuman karon kay wala paman gani nasugdan ng sa pikas ana [kaliwang bahagi ng admin building] kay unsa naman rong bulana, ma busy napod na sila pagka-December, na dili na gyud na mahuman,” sabi ng isang bs Hospitality management na estudyante na tumangging magpakilala.

samantala, tinukoy naman ni Rachille alaban, mag-aaral ng bs education ang panibagong gusali ng College of industrial

NORSU iskolar bumaba sa 19.71%

NORSUNIANS/ sa pahina 4

MeMOrAbILYA. Sa unang pagkakataon, binabasa ni Mun Kwok On (kanan), Propesor ng Ngee An Polytechnic, ang balitang TFSCALE na inilathala noong 2015 ng The NORSUnian.

30 NORSUNIANS/ sa pahina 4

NO NOON BREAK

isip pagpanganDam sa umalabot nga lso Fun Day, gipahibalo ni Clint John gramatica, presidente sa league of student organizations (lso) nga hangtod unang semana nalang sa setyembre ang katapusan sa pagparehistro sa mga kahugpongan.

“og unsang mga org ang marehistro, sila ra pod ang mag–exhibit sa lso Day,” si gramatica miingon.

siya misugyot nga unta padalion nila ang pagparehistro tungod sa kadugay sa proseso sa pagpapirma ilabi na ngadto sa opisina ni presidente Joel limson.

“ang tanang constitution and by-laws moagi jud ni Dr. limson

Kalihokan sa LSO gipangandamankenneth CarlorIo s. og naa siya’y ipausab, inyo jud

nang usbon,” matud ni gramatica. atol sa miting sa lso

kaniadtong agosto 18 sa student affairs services office, ilang gihisgotan ang mga bag-o nga gikinahanglan haron pormal nga marehistro sama sa pag-apil og Community Service ug mga aktibidades sa lso.

ang lso Day gikatakda sa ika–15 sa setyembre, apan temporaryo pa kini tungod sa mga kasikas sa College of business administration (Cba) ug College of industrial technology (Cit) nga isaulog sa parehang adlaw, ug ang College of arts and sciences (Cas) Day sa ulahing semana sa bulan.

KALIHOKAN/ sa pahina 4

EDITORYALOPINYON2 TOMO XXXV BILANG 8 | HULYO 24-28, 2017 TOMO XXXV BILANG 8 | HULYO 24-28, 2017

karapatan, hindi karahasan

lisod nang mabalik ang baha nga gikan sa bukid, sama sa lisod maangkon ang kalamboan sa usa ka tunghaan kon personal nga interes ang mopatigbabaw.

tingali, usa sa kinadak-ang timaan nga ang usa ka tunghaan nagserbisyo sa kalidad nga edukasyon ngadto sa mga tinun-an mao ang kaadunahan niini sa mga ekipo ug klasrom nga magamit haron magsilbing pagbansa’y kanamo sa pagpangandam sa umalabot na propesyon.

Dili nato ikalimod nga tungod sa kinatibuk-an nga 25, 633 ka mga tinun-an sa noRsU, mulutaw gayud ang mga panginahanglanon sa nagkaniiyang kurso. apan, tataw kaayo nga bisan

Hagit nga kalamboanpaman sa kawad-on nato sa mga ekipo diin ang mga pribadong tunghaan adunahan, nipatigbabaw gihapon ang mga talento ug pagkamaayo sa mga norsunian.

Kon atong mahinumduman kaniadtong tuig 2015, nahitala ang College of engineering and architecture (Cea) nga ika-tulo sa 10 isip kinamaayohang nga tunghaan sa mga enhinyero sa tibuok nasud.

sa laing bahin, ang College of education (CeD) giila nga sentro sa kalamboan kaniadtong tuig 2016 tungod sa ilang kalidad nga pagtudlo ingon man pagbaid sa abilidad sa mga estudyante. sa sama nga tuig, usa ka

grupo sa mga negosyante gikan sa Vietnam ang nangita’g magtutudlo sa ingles diin walo sa mga nigradwar nga estudyante ang diritsong nasulod sa trabaho gawas sa nasud.

Dako usab kaayong dungog sa noRsU si Dianne lea Damian diin iyang nasakmit ang unang ranggo sa geodetic engineer licensure examination (gele) kaniadtong oktubre 2016. naangkon usab sa air Force Reserve officers training Curriculum (aFRotC) sa noRsU ang unang ranggo isip labing maayong ROTC Affiliated School ug nagantihan sa titulong AFP ROTC of the Year 2016.

padayon nga gi-abiba ang noRsU pinaagi sa nagkahiusang talento sa mga tinun-an ug kusog sa mga magtutudlo sa Regional philippine association of state Universities and Colleges (pasUC) ug Regional state Colleges and Universities athletic association (sCUaa)sa miaging tuig diin gideklara kita sa kinatibuk-an nga kampyon.

ang pamantalaang The noRsUnian (tn) sa Dumaguete campuses (nga hangtod karon nagbangutan sa tumang kalisod ug kawad-on) padayong nagahatag og dungog sa noRsU ─ usa sa pamatuod niini ang ika-unom nga National Campus Press Awards kaniadtong abril 7-9, 2017, diin nakuha sa tn ang

first place Best Newspaper Lay-out, first

bigyan naman natin ng isang masigabong palakpakan itong ating mga kababayang sinasabing sila’y ‘Filipino’ raw.

Una sa lahat, ito’y hindi pangungutya kundi isang obserbasyon lamang. marahil ay ating napapansin na sa pagsulong ng panahon ay ang siyang pag-unlad din ng ating bansa. makabagong teknolohiya na talaga namang isang indikasyon na ang talino ng tao’y sobrang namamayagpag na.

siyempre naman, kung nais nating palaging ‘in’ sa komunidad na ating ginagalawan, aba’y dapat sosyal din ang ating pananalita. saan

Filipino raw?ba tayo napapabilib, hindi ba’t kapag ang isang tao’y napakabihasang magsalita ng ingles? na kahit kausap lang ang ating kaibigan ay kailangan talagang, ‘Well yeah, I know a friend and she’s like, OMG! I don’t like her na’ oh di’ba?

Kahit pa nga ang mga batang nasa murang-edad pa lamang ay nahigitan pa yata ang mas nakakatanda kapag ingles na ang labanan. minsan pa nga ay napapaisip ako. Hindi naman ako sinanay ng aking mga magulang sa pagsasalita ng wikang ito, kaya bakit ko ito natutunan?

minsan pa nga ay nakikipag-usap ako sa mga estudyanteng mas

bata pa sa akin at natitigagal na lamang ako sapagkat hindi man lang sila marunong magsalita ng Filipino o di kaya’y Cebuano. noong tanungin ko sila kung bakit hindi sila marunong, ang kanilang isinagot sa akin ay dahil mas sinanay daw sila sa ingles.

talaga? ano pa pala ang silbi ng batas na ipinatupad ni Quezon noong panahon niya? eh iyong Komisyon ng wikang Filipino, tutunganga nalang ba sila? edi dapat pala’y hindi na lamang Filipino ang pambansang wika ng pilipinas para naman lahat tayo’y maging ‘sosyal’.

pero eto, seryoso na. Hindi naman sa tutol ako sa paraan ng pagpapalaki ng aking mga kapwa pinoy, pero ganoon ba talaga dapat? Dapat ba talagang hindi bigyang─pansin ang ating wika na binuo pa upang isakatuparan ang layunin nito na gawin tayong isa at para mapatunayan sa mga karatig─bansa na tayo’y may sariling atin din?

iyong iba nga ay natuturuan pa nila ang kanilang mga anak kahit nasa isang bansa na, tayo pa kaya na nandirito lang kung saan mas madali ang pagtuturo nito? isinaad pa nga sa konstitusyon na ‘the Government shall take steps to initiate and sustain the use

EDITORYAL/ sa pahina 4

FILIPINO/ sa pahina 4

HAGIT/ sa pahina 4

Habang nililinis ng administrasyon ang kampanya kontra druga, kasabay nito ay ang direktang pagpatay o di kaya’y ang pagkadamay o pagiging “collateral damage” ng mga kabataan. ang iba’t ibang grupo ng mga karapatang pantao at mga tagapagtaguyod ng mga karapatan ng kabataan ay nagtaya na sa bawat lugar ng operasyon ng mga pulisya, isang minimum na 30 ulo ng quota ang kinakailangan upang mapabilis ang kanilang operasyon kontra droga - walang kinalaman, kung kabilang ang kabataan na madadamay - direkta o hindi direktang mga pang-aabuso. ang pamamaraan ng pamahalaan ay nagpapalala sa sitwasyon ng mga kabataan na may mga magulang na napatay sa kampanya kontra druga na nag-iiwan sa kanila sa dulo ng kaunlaran.

ang pagpatay ay hindi ang solusyon dahil ito ay isang suliraning panlipunan. Kahit na patayin nila ang lahat ng mga gumagamit mula sa ibaba, walang makakapigil sa pagkalat ng droga hanggang hindi maaresto ang malaking isda na kumikita mula rito. silipin natin ang giyerang ito na sinasabing ugat ng lahat ng kasamaan ayon kay pangulong Rodrigo Duterte.

sa isang mataong komunidad sa metro manila, si elena, isang 15-taong gulang na batang babae, ay napagkamalang drug pusher habang nagbabantay ng sanggol ng kanyang kapitbahay. siya ay inaresto ng mga awtoridad at inakusahang siya ay kasangkot sa kalakalan sa droga at ikinulong.

noong ika-31 ng marso, si Justin, isang 16 na taong gulang sa lungsod nga navotas ang inaresto bilang kapalit ng kanyang kapatid na si anthony. ang mga awtoridad ay nakipag-usap sa mga magulang na pakakawalan lamang nila si Justin kung kapag nakita nila si anthony. makalipas ang ilang araw, walang anthony na nagpakita para pakawalan si Justin; patay na natagpuan ang katawan ni Justin at naliligo sa sarili niyang dugo.

namatay naman si althea, apat na taong gulang, noong setyembre 1, 2016, dahil sa tama ng baril sa isang buy-bust operation laban sa kanyang ama, aldrick barbon, sa lungsod ng guhuilngan, negros oriental. Katulad niya, napatay din si Hideyoshi Kawata sa isang buy-bust operation sa lungsod ng Caloocan noong enero dahil sa diumano’y pagtulong sa isang suspek. sinabi ng pulisya na ang 17-anyos ay armado ng isang Uzi submachine gun na itinanggi ng pamilya.

si Danica, limang taong gulang ay naghahanda na pumasok sa paaralan sa Dagupan, pangasinan noong agosto 23, 2016, nang ang isang ligaw na bala ang kumuha ng kanyang buhay. Dalawang suspek

LATHALAIN 3TOMO XXXV BILANG 8 | HULYO 24-28, 2017

Guh

it ni

na J

onel

A. b

alig

asa

at J

amee

l e. D

aksl

a

Guh

it ni

Jes

sa A

rane

ta

Kapit LangKwento ni Arrie

Ang bawat bansa ay may kani-kanilang sariling wikang namumukod-tangi sa buong mundo. Ito rin ang nagsisilbing tulay tungo sa pagkakaintindihan at pagkakaisa. Ngunit sa paglipas ng panahon tungo sa napipintong bukas, ito ba’y napapahalagahan pa?

Ang ating bansa ay mayroong sariling wika— ang Filipino. Ito ang sumasagisag sa ating pagkakakilanlan, sa kabila ng iba’t-ibang paniniwala at tradisyon ng ating mga mamamayang naninirahan sa iba’t ibang dako ng bansa. Mahalagang maintindihan natin ang kasaysayan ng ating wikang pambansa at kung paano ito nagsimula bilang Tagalog, hanggang sa naging Pilipino, at ngayon ay Filipino na.

Isinaad ni Manuel L. Quezon, ama ng wikang pambansa, na ang wika a y

WIKANG FILIPINO: NOON, NGAYON, AT BUKASnarlyn r. masCardo

salamin ng bayan at siyang bumibigkis tungo sa pagkakaisa ng mga mamamayan. Naisasabuhay nga ba natin ang tunay na hangarin nito?Kasaysayan ng Wikang Pambansa

Ang bansang Pilipinas ay isang arkipelago na mayroong maraming katutubong wika. Dahil dito, nilikha ang surian ng wikang pambansa (Batas Komonwelt Blg.184) upang magsagawa ng pananaliksik at gabay sa pagpili ng wikang pambansa.

Ipinalabas ni Quezon ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 noong 1937 na nag-aatas na ang batayan ng wikang gagamitin sa pagbubuo ng wikang pambansa ay Tagalog. Ilan sa dahilan kung bakit Tagalog ang napiling batayang wika sapagkat ang Tagalog ang gamit ng nakararaming

Pilipino lalo na sa Maynila na siyang sentro ng kalakalan sa Pilipinas.

Noong 1959, nagpalabas si Jose E. Romero, kalihim ng Kagawaran ng Edukasyon, ng Kautusang Pangkagawaran Blg.7 na nagsasad na tutukuying wikang pambansa ay ang Pilipino.

Mayroon ding Memorandum Sirkular Blg. 488 noong Hulyo

29, 1972 na humihiling sa lahat ng tanggapan ng pamahalaan na magdaos ng Linggo ng Wika, na hanggang ngayon ay patuloy pa ring idinaraos.

Isinasaad sa Saligang Batas ng 1973, Artikulo XV, Seksyon 2 at 3 na ang Batasang Pambansa ay magsasagawa

ng mga hakbang tungo sa

“Hahamakin ko ang lahat upang makamtan ang aking nais.”ang paniniwalang ito ang nagbigay sa akin ng lakas upang

ipagpatuloy ang aking mga pangarap sa kabila ng mga pagsubok sa buhay. Hindi naging madali para sa akin ang maging pangalawang anak sa sampu naming magkakapatid. Kailangan kong magsumikap sa aking pag-aaral sapagkat ‘yon lamang ang tanging paraan upang makatulong ako sa aking pamilya na magkaroon ng magandang buhay.

nakatatak pa rin sa aking isipan ang mga panahong hindi sapat ang ibinibigay na baon ng aming ina kung kaya’t ibinabahagi ko na lamang ang aking baon sa bunso kong kapatid. Hindi ko matiis na makita siyang nakatingin sa kanyang mga kaklaseng kumakain ng masasarap na pagkain.

Kayod-kalabaw ang aking mga magulang ngunit hindi pa rin iyon sapat upang matustusan ang aming pangangailangan sa pangaraw-araw. nakita ko kung gaano sila nahirapan kaya’t napilitan akong umalis sa aming tahanan at tumuloy sa aking tiyahin sa Dumaguete upang makapag-aral sa hayskul.

ang aking tiyahin ang tumustos sa aking pag-aral hanggang ikatlong taonw sa hayskul. Hindi na niya nakayanan pang tustusan ito sapagkat hindi naman sila gaanong may-kaya sa buhay.

Humanap ako ng paraaan at napagpasyahan kong maging isang kasambahay. Hindi naging madali sa akin na pagsabayin ang pag-aaral at pagtatrabaho sapagkat napakahigpit ng aking amo.

Kahit mabigat na trabaho, pinapagawa nila sa akin— ang pag-aayos ng bakuran, pagputol ng mga sanga ng puno, paglilinis ng bubong at iba pa. tiniis ko ang lahat at wala akong nagawa kundi sundin ang mga utos nila.

pagkatapos kong mag-hayskul, ginusto kong umalis sa bahay na ‘yon sapagkat nahihirapan na talaga ako ngunit sadyang mapaglaro ang tadhana. wala akong ibang nakitang malilipatan.

wala akong ibang nagawa kung kaya’t nanatili na lamang ako sa bahay na iyon. magkahalong pawis at luha ang aking naranasan sa pagtatrabaho. may mga panahon pang ibinibintang sa akin ang mga kasalanang hindi ko naman ginawa.

sa awa ng Diyos, nakayanan ko ang lahat at umabot ako hanggang anim na taong paninilbihan sa kanila. ngayon, ako ay nasa ika-apat na taon na sa kolehiyo. wala akong ibang hiningi sa poong maykapal kundi ang makatapos ng pag-aaral at maka-alis sa kanilang bahay, iyon lang ay sapat na.

Kahit hindi maganda ang kanilang pagtrato sa akin, tatanawin ko pa rin bilang isang napakalaking utang na loob ang kanilang pagtulong sa aking pag-aaral. sa kabila ng lahat, nananatili akong positibo sa buhay at naniniwala ako na ang pawis at luha ay mapapalitan din ng ngiti at matiwasay na pamumuhay.

Si Arrie ay may mataas na pasensya at mahilig magbasa ng aklat lalo na iyong mga akda ni James Patterson na patungkol sa pag-aalinlangan.

Kuh

a ni

Joh

n M

icha

el A

usej

o

IMAHE NG KAMPUS

WIKANG/ sa pahina 4

tumatagaktak na pawis at nanunuyong lalamunan, kinakapos na ng hininga ngunit patuloy lamang siya sa kanyang pagpapalakas. Humahangos siyang napatayo matapos ang 50 elevated push-ups, 50 handstand push-ups, 50 dips, 50 pull ups, at 5 rounds sa oval, at kontentong naisip kung paano siya hinulma ng kanyang disiplina.

araw-araw binibisita ng mga Dumagueteño ang perdices Coliseum hindi lamang para sa mga atletikong kompetisyon kundi para rin mapanatili ang tibay, lakas, at kondisyon ng katawan. ang karaniwang tinatawag na “oval” ay isa ring madalas na tambayan ng mga kriminolohiyang estudyante mula sa negros oriental state University (noRsU).

ang physical fitness ay ang wastong kalusugan at kalakasan sa pamamagitan ng ehersisyo. kenneth CarlorIo s. surIlla

ngayon, kilalanin natin si Japhet abad, nasa kanyang ikatlong taon sa kursong bachelor of science in Criminology, na isinasabuhay ang depinisyon ng pagiging matikas at malakas.

ipinanganak noong ika-22 ng enero, 1997, sa Junob, Dumaguete, si Japhet ay nagtapos sa west City elementary school at taclobo national High school na may karangalan.

bilang isang alagad ng batas sa hinaharap, alam ni Japhet na dapat na sa wastong porma ang kanyang pangangatawan kaya nag-umpisa siyang mag-jogging sa oval noong 2015 kasama ang ilan sa kanyang barkada. ito ay humantong sa puntong sinubukan nila ang bodyweight training o “calisthenics,” ang pag-eehersisyo na walang kaakibat na mga espesyal na ekwipment.

sa katunayan, lumaki ang

grupo ni Japhet sa calisthenics. sa pamumuno niya at ng isa pa niyang kaibigan, nakabuo sila ng grupong binansagang, “bar brothers.” marami na ring mga estudyante ang na-eenganyo at napasasama sa bodyweight training nila. ika pa niya, isa na rin iyong paraan upang mailayo sa mga masamang impluwensya ang mga kapwa niya estudyante.

“enjoy kay daghan kang ma-meet nga mga friends. physically fit and healthy jud ka. Dili prone og sickness,” malugod na sabi ni Japhet tungkol sa kaniyang nakuha sa kaniyang pag-eehersisyo.

ipinagpatuloy nila Japhet ang bodyweight training araw-araw. nag-eehersisyo siya tuwing 6-8 sa umaga at babalik ulit pagkahapon, kung walang klase, mula 5 hanggang sa magsarado ang perdices Coliseum.

IMAHE/ sa pahina 4

pagpapaunlad at pormal na paggamit ng pambansang wikang Pilipino. Hangga’t hindi pa nababago ang konstitusyon,

mananatiling Ingles at Pilipino lamang ang opisyal na wika ng Pilipinas.

N g u n i t , nabagong muli ang konstitusyon

nang nahirang si Corazon Aquino bilang Pangulo ng

Pilipinas. Isinasaad sa Saligang Batas ng 1987, Artikulo XIV, Sek.6. na ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Sa Seksyon 7 naman, isinaad nito na ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino at Ingles ukol sa komunikasyon at pagtuturo hangga’t walang ibang itinatadhana ang batas.Wikang Filipino sa Kasalukuyan

Malaki ang pagbabago sa paggamit ng ating wika. Ang ating katutubong salita ay napalitan na ng modernong pagpapahayag. Malaki rin ang impluwensiya sa pag-usbong ng makabagong teknolohiyang pang-komunikasyon tulad ng text, messenger, video call at iba pang social media. May mga sinaunang salita rin na hindi na maintindihan, hindi na alam ang kahulugan, o di kaya’y nabaon na sa limot.

Sa kasalukuyang henerasyon, mayroong mga naimbentong mga salita na hindi naintindihan ng lahat kagaya ng ‘jejemon’, ‘gay language’, at iba pa. Kahit ano pa man ang pagbabago sa ating wika ngayon, ang mahalaga ay hindi nagbabago ang layunin nito na pagbuklurin ang mga mamamayang

magiging isang panghabang-buhay na serye ng patayan sa kalye kabilang ang kabataan. mahalaga rin na ang mga pangkat at organisasyong sibil ng lipunan ay manatiling mapagbantay sa pagmamanman sa mga bagay na hindi dapat pagkatiwalaan ng estado, at pag-uri-uriin kung paano ipinanukala ang mga patakarang pang-estado sa diskwento ng buhay ng tao at anumang potensyal na mga kagamitan na maaring makasira sa pagtulong sa pagbabantay ng estado.

sumuko na rito, ito ang marahang iminungkahi niya, “patience, sa sinungdanan, mag struggle jud ka. push-up, pull-up, lisod baya na. Dayun, dapat nimo pugson imo lawas. last, natural, disiplina.”

sa pangkalahatan, hindi sapat ang kumain lamang ng masustansiyang pagkain. ang pag-eehersisyo ay nagbabahagi ng malaking tulong sa pagpapanatili ng tibay, lakas, hugis, at kondisyon ng katawan. at bukod pa diyan, ang ating determinasyon upang makamit ang ating mga body goals o kahit mabawasan o madagdagan ang timbang, ay kailangan.

ULTIMO TOMO XXXV BILANG 8 | HULYO 24-28, 20174

sUbay sa ipaHigayon na usab nga leadership training exchange program sa temasek Foundation specialists Community action and leadership exchange (tF sCale), duha ka mga norsunian ang nipaambit sa ilang kasinatian didto sa singapore niadtong agosto 2016.

si Don Victoriano de guzman, estudyante sa bs geology, usa sa mga maswerte nga nakatambong sa tulo ka semana nga leadership training sa singapore namahayag, “Through the program, we learned about their culture [and] their education. We also learned about their government system.”

“We need to adapt with their characteristics and behaviour because if we offend them, it is a downfall for us. What if that person will be our future partner in a business? There is a need of adaptation towards meeting new people,” matud ni Ryan Jay Cornelia, usa pud ka estudyante sa bs geology.

benepisyo sa tF sCale gipaambitsa laing bahin, si Dr. Fatima

Valencia, magtutudlo gikan sa noRsU bais campus ug usa sa mga chaperon sa mga estudyante miingon ang katuyoan sa mao nga programa mahimo nga mapalambo ang relasyon sa matag usa ka nasud dinhi sa asia sama sa singapore ug pilipinas.

Dugang pa niya, “There are so many things that we have learned in Singapore not only the experience of touring their different tourist spots but more also on the lectures given by the different professors of Polytechnic. They talked about their culture, their governance, their transportation, [and] their systems of Education.”

nasayran usab niya nga bisan adunay mga nagkalain-lain nga mga kultura sulod sa ilang nasud, aduna gyud sila’y panaghiusa.

matud pa nila, dili lamang sa akademiko nga aspeto ang ilang nakat-onan apil na usab ang mga kinaiya nga angayan makat-onan nato sa ubang nasud sama sa singapore.

angeleah graCe J. aCaso

Kuh

a ni

Joh

n M

icha

el A

usej

o

MAIKLING PASULIT. Sinusuri ng mga estudyante ang kanilang papel matapos ang pagsusulit sa asignaturang Physical Education, sa gitna ng paghahanda sa paparating na midterm exam.

IMAHE/mula sa pahina 3may pagkakataong sa Quezon

park sila nag-eehersisyo habang gamit ang mga kadena at mga bar ng palaruan. at paano naman kung matindi ang kanilang mga routine?

“Kung intense work-out mi, gabuhat kami og 50 regular push-ups, 50 wide grip pull-ups, 100 diamond push-ups, 50 wide chin-ups, 10 muscle ups, 100 dips, ug 50 close grip pull-ups. Kana tanan for three to four cycles,” saad pa niya.

nang tanungin siya kung paano niya naisasagawa ang mga pag-eehersisyong ito gayong nakakapagod ito at ang iba pa nga’y egera, isang mag-aaral na nasa ika-

apat na taon sa kursong bs business administration at isa sa mga aplikante na gusto niyang maging kinatawan ng noRsU.

30 NORSUNIANS/mula sa pahina 1

EDITORYAL/mula sa pahina 3

Pilipino hanggang sa mga susunod pang henerasyon, bilang isang bansang malaya at may sariling wika.

Mayaman ang ating wika at patuloy ang paraan ng pagpapayaman nito. Ang patuloy na pagbabago sa buhay natin ay kaakibat ng pagbabago sa wika. Nararapat lamang na

WIKANG/mula sa pahina 3

technology(Cit), “para nako dili na siya [Cit building] mahuman dayon karon ug wala pod ta kabalo og asa ang kwarta napaingon. talagsa raka makakita or gamay ra ang trabahante nga galihok,”

Dagdag pa niya, “Hopefully mahuman na para ang estudyante dili bisag’asa ra moklase.”

Hiling naman ni ariel yurfo, estudyante ng bs business administration sana ay mapadali ang pagpapasaayos ng mga gusali [Cit building at ng elevator para sa Cnpas building] upang ito ay mapakinabangan ng mga estudyante.

sa isang panayam kay project engineer Regine Fuellas, sinabi niya na lahat ng mga proyekto para sa imprastraktura ngayong taon ay maaring pansamantalang maantala ngunit hinding-hindi ito tuluyang

IMPRASTRAKTURA/mula sa pahina 1mahihinto.

“Kay na approved naman siya sa boR [board of Regents], so mupadayon na gyud na siya,” dagdag pa niya.

mayroong apat na imprastraktura ang kasalukuyang itinatayo sa noRsU Dumaguete campus i na inaasahang matatapos ngayong taon.

nangunguna sa apat ang pagkumpleto sa konstruksiyon ng industrial electronics technology Development building na nilaanan ng humigit kumulang p8m badyet at inaasahang matatapos sa loob ng 270 araw.

Kasalukuyan ding isinasaayos ang gusali ng College of education (Ced) na mayroong p1.8m badget at inaasahang matatapos sa loob ng tatlong buwan.

isa din sa apat na proyekto sa

of Filipino as a medium of official communication and as language of instruction in the educational system’. ‘Medium of Instruction’ nga ba?

siyempre naman, naiintindihan ko rin na mayroong mga pagkakataong kailangan nating magsalita ng ingles, pero bakit hindi natin alamin kung ito nga ba ang ang wikang ginagamit ng iba pang mga bansa sa mundo?

ang mga dayuhan nga, mas marunong pa sila sa sarili nilang lenggwahe kaysa sa wikang ingles,

tapos dito sa ating bansa, kapag nagkamali ng bigkas, pagtatawanan agad? nakaka-‘shunga’ na talaga itong kaisipan nating mga pinoy nang bonggang-bongga!

at heto, may mga ‘slang’ o ‘street language’, gay lingo, at iba pa! oh di ‘ba? ang saya! Dati, ang sinasabi ng aking guro ay mayroon lamang tayong 187 na diyalekto. bakit tila parang nadagdagan na? ay, oo nga. ang mundo’y nagbago na pala.

FILIPINO/mula sa pahina 1

place Best Editorial, ug second place Best Newspaper.

subay sa nipatigbabaw nga abilidad sa mga norsunian mao ang realidad sa kakulangan sa klasrom ug ekipo nga hangtod karon dakong pangandoy ug hangyo namong mga tinun-an.

Dili ba igong rason ang gipakitang abilidad sa mga norsunian haron mahimong takos sa kalamboan? o nagpabilin lamang kamong buta-bungol sa mga mulo namo? Dili ta magpakaaron-ingnon nga hapsay

ang dagan sa kalamboan kay ang kamatuoran natay-an na ang among pagla-um.

Hangyo ko lamang, kon dili man gani matuman ang saad ninyo nga kalamboan, ayaw angkona nga kamo hinungdan nga kami nagmadaugon. labaw sa tanan, tataw kanamo ang inyong posisyon, apan dili kana mahimong babag haron kami muhangyo tungod kay buot huna-hunaon kini nga unibersidad dili molungtad kung wala mi.

HAGIT/mula sa pahina 3

sumala ni gramatica kung maaprobahan gikan sa presidente sa noRsU ang lso Day karong setyembre 15, pwede ra gihapon nila mabalhin ang adlaw ug oras sa pagsaulog.

Dugang pa niya, sila mugama og activity design haron makapangayo og tabang pinansyal gikan sa unibersidad, ug kon

EDITORYAL/mula sa pahina 3wala’y makuhaan nga pondo sila mopadayon sa pagpasponsor.

sa pagkakaron, adunay mahitabong cleanup drive sa noRsU Dumaguete campus i sa ika-21 sa agosto nga pagatambongan sa nagkaniiyang kahugpungan nga sakop sa lso diin ang maong kalihokan gihimong kinahanglanon sa ilang pagparehistro.

imprastraktura nang administrasyon ay ang pagsasaayos sa gusali ng pangasiwaan na inaasahang matatapos sa loob ng 120 araw na may tinatayang p4m badget.

Kasama din sa badyet nang administrasiyon ngayong taon ang pagpapatayo nang elevator para sa gusali ng College of nursing, pharmacy, and allied Health sciences (CnpaHs) na mayroong badget na p2.4m.

ayon kay acting University architect Jason ijan, sinisimulan na ngayon ang pagpapatayo nang nasabing elevator na inasaahang matatapos sa loob ng 210 araw.

pansamantala namang maantala ang pagpapasaayos ng ampiteatro sapagkat ayon sa University engineer michael saga, uunahin muna ang pagpasasaayos ng mga gusali at mga proyektong nakalatag ngayong taon.

tayo’y laging handa at bukas ang kaisipan sa mga pangyayaring naganap at sa darating na panahon na may maaaring maganap na pagbabago.

(With reference from pilipino-express.com)

“I also have dream of becoming an exchange student,” dagdag niya.

samantala, si luzami bajar, estudyante ng bs accountancy at isa rin sa mga aplikante, sinabi

na kung saka-sakali na siya ay makuha inaasahan niyang may matutunan siya tungkol sa bansang’ singapore lalo na’t ito ay isa sa mga mayayamang bansa sa mundo.

na nakamotorsiklo ang pumasok sa kanilang bahay na naghahanap ng maximo garcia, lolo ni Danica. ang 17-anyos naman na si Kian loyd Delos santos, ay natagpuan sa kanyang barangay sa Caloocan na may tama ng baril sa kanyang ulo.

iilan lamang sila sa 29 na bilang ng mga kabataang 17 taong gulang pababa kabilang ang dalawang hindi pa naisisilang na mga sanggol, na nadadamay sa brutal na kampanya ng administrasyon laban

sa iligal na droga. Habang ang mga pinaghihinalaang mga suspek sa bawal na gamot ay namatay sa pagpapatakbo ng mga operasyon ng pulisya, nadagdagan ang bilang ng kabataan na nawalan ng mga magulang. sa tantya ng Department of social welfare and Development (DswD) halos 18,000 kabataan ang naiwang ulila

ang patuloy na pagtangka ng gobyerno sa paglutas ng isyu sa kalakalan ng bawal na gamot ay