PB 1

2 32 3

2 32 3

ပအ၀းလငယအစညးအရး (Pa-O Youth Organization)၁၉၉၈ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ (၄) ရကေန႕တြင စတငဖြ႕စညးချပး သးျခားလြတလပ၍ အမအခကငးေသာ၊ ကယကးမေမာေသာ အဖြ႕အစညးတစခ ျဖစသည။

အႏမပနးတင

လြတလပျခငး၊ တနးတညမျခငး၊ တရားမတျခငးျဖင ျငမးခမးေရးအျပညအ၀ရေသာ လ႔ေဘာငသစ တစရပႏငအတ စြမးရညျပည၀ေသာ အနာဂတေခါငးေဆာငေကာငးမား ေပၚထြနးရမည။

ရညရြယခက(က) လငယထမား၏ ကယပငအရညအေသြးႏင ဖနတးႏငမႈစြမးအားပမျမငမားရန။(ခ) ျငမးခမးေရး၊ ဒမကေရစေရး၊ လ႕အခြငအေရးႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာ အေရးတ႔က ပအ၀းျပညသႏင လငယမား ပမပးေပါငးေဆာငရြကရန။(ဂ) ျမနမာႏငင၌ တနးတျပး ကယပငျပဌာနးခြငအျပညအ၀ရေသာ ဖကဒရယ ျပညေထာငစစနစ

တညေဆာကရာတြင ရညရြယခကတ တငးရငးသား လငယအဖြ႔မားႏင ပမပးေပါငးပါ၀င ေဆာငရြကရန။

(ဃ) အမးသားေရးႏင ႏငငေရးဆငရာ ဆးျဖတခကမားခမတရာတြင လငယမားပမပါ၀ငရနႏင (င) ပအ၀းလမးတ႔၏ စာေပယဥေကးမႈႏင ဓေလထးတမးမားက ေဖာထတ ျမငတငထနးသမးရန

တ႔ျဖစသည။

ရနပေငြပပးကညမႈ - People In Need (PIN) (“INSPIRED” Project)စာအပအျပငအဆင - ခြနရေသြး(PYO)အပေရ - ၁၀၀၀အၾကမ - ပထမအႀကမစာအပထတေဝသညႏစ - ၾသဂတလ၊ ၂၀၁၈ ခႏစ

အေသးစတသရလပါကအးေမးလ - pyorg.net@gmail.comဝကဆဒ - www.paoyouth.orgရး - ေတာငႀကးၿမ႕၊ ရမးျပညနယေတာငပငး။ေဖဘြတ - Pa-O Youth Organization

ဤ ကၽြႏပတ႔၏ ေျမယာ အစရငခစာစာအပက မမတ႔ ျပနလည၍ တဆငေဖာျပလလင အဖြ႔အစညး အးေမးလ လပစာသ႔ ေမးျမနးဆကသြယႏငပါသည။

4 54 5

မာတကာ

(က) အစရငခစာျပစထားသည တညေနရာျပေျမပ --------------------------------- ၃(ခ) သေတသန ရညရြယခက ------------------------------------------------------ ၄(ဂ) သေတသန ျပလပသည နညးလမးမား -------------------------------------- ၄(ဃ) နဒါနး -------------------------------------------------------------------------- ၅(င) အစရငခစာအကဥးခပ ------------------------------------------------------- ၆ အခနး(၁)(၁) ရမးျပညနယ၏ ေနာကခသမငးအကဥး -------------------------------------- ၈(၂) ပအ၀းကယပငအပခပခြငရေဒသ သမငးေၾကာငး --------------------------- ၉(၃) ရမးျပညနယတြငးရ ေျမယာျပနာအေျခအေန ---------------------------- ၁၀(၄) ေျမယာသမးဆညးသည ျမနမာတပမေတာစစတပႏင ကမၸဏမ သမးဆညးေျမဧကေပါငး ေတြ႔ရခက -------------------------------- ၁၁ အခနး(၂)(၅) ဟပးၿမ႕နယမ ေတြ႔ရခကမားႏင ေဒသ၏ ေျမယာျပနာရငဆငေနရသညအေျခအေနမား ----------------- ၁၄(၆) ဆဆငၿမ႕နယမ ေတြ႔ရခကမားႏင ေဒသ၏ ေျမယာျပနာရငဆငေနရသညအေျခအေနမား ------------------ ၂၆(၆) ပငေလာငးၿမ႕နယမ ေတြ႔ရခကမားႏင ေဒသ၏ ေျမယာျပနာရငဆငေနရသညအေျခအေနမား ------------------ ၃၄(၆) ေျမသမးခရျခငးေၾကာင ရငဆငေနရသည ေနာကဆကတြ ျပနာမား ------------------------------------------------ ၄၀ အခနး(၃) (၈) ေဒသခမား၏ တ႔ျပနခကမား ------------------------------------------------ ၄၄(၉) ပအ၀းကယပငအပခပခြငရေဒသ အတြငးရ ဓေလထးတမး ဆငရာ ေျမယာ အသးျပမႈ အေျခအေန ----------------------- ၄၅(၁၀) ျမနမာႏငငရ ေျမယာဥပေဒမားက ေလလာသးသပျခငးအကဥး ------------- ၄၉

နဂး ---------------------------------------------------------------------------------- ၅၅အၾကျပခကမား ---------------------------------------------------------------------- ၅၆ေတာငးဆခက ------------------------------------------------------------------------ ၅၇

4 54 5

themimu.info ဝကဆဒမ ကးယထားသည။ ပအဝးကယပငအပခပခြငရေျမပက ထပမျဖညစြက ထားသည။

ေျမယာသမးဆညးမႈ မတတမးေကာကယသညတညေနရာ (အဝါေရာငျပထားသညေနရာ)

6 76 7

သေတသနျပလပသည နညးလမးမား

အစရငခစာထတေ၀ႏငရနအတြက သငတနးသ၊ သငတနးသားမားႏင ပအ၀းလငယအစညးအရး(PYO)၏ ၀နထမးမားက သေတသနျပလပျခငးႏင မတတမးေကာကယျခငးဆငရာ သငတနးက တစလခန႔ပ႔ခခပါသည။ သငတနးျပးဆးသည သငတနးသားမားႏင ၀နထမးမားက သကဆငရာျမ႕နယ၊ ေဒသအသးသးသ႕ ကြငးဆငးေလလာေစခပါသည။ တစဥးခငးစ ႏင အပစငယအလက ေတြ႔ဆေမးျမနးျခငးက အဓက နညးလမးအျဖစ အသးျပ၍ သေတသနလပေဆာငချခငးျဖစသည။ရမးျပညနယေတာငပငး၊ ပအ၀းကယပငအပခပခြငရေဒသ (၃) ျမ႕နယျဖစသည ဆဆငျမ႕နယ၊ ဟပးျမ႕နယ၊ ပငေလာငးျမ႕နယအတြငးရ ေကးရြာေပါငး (၁၇)ရြာမ ေဒသခေပါငး (၇၃) ဥးက ေတြ႕ဆေမးျမနးချပး အခကအလကမား ရယခသည။ တျခားေသာ စာအပ စာေစာင ဂာနယမား၊ အငတာနက ၀ကဆဒမား၊ အစးရသတငးစာမား မလညး သတငးအခကအလကမားကလညး ရာေဖြရယခသည။ျမ႕နယ (၃) ျမ႕နယအတြငး ေဒသအသးသးရ ေဒသခမားထမ ရရလာသည အခကအလကမားက စစညးရယ၍ ဆနးစစသးသပျခငးက ျပလပခပါသည။ ယခ တငျပထားသည အခကအလကမားမာ အမားအားျဖင ေဒသခလထမားမ ၎တ႔၏နစနာမႈမား၏ ေျပာၾကားခကမားကသာ ဥးစားေပး ထညသြငး အသးျပထားၿပး ေသခာတကသည ေျမဧကက ေဖာျပရန ခကခေသာလညး ခန႔မနးေျခမသာေဖာျပထား ေပသည။

သေတသန ျပလပရျခငး၏ ရညရြယခက

ေျမယာသမးဆညးမႈေၾကာင ေဒသချပညသလထမားအေပၚ အကးသကေရာကမႈမားက • ေဖာထတႏငေစရန။ပအ၀းကယပငအပခပခြငရေဒသအတြငးရ ေဒသခတငးရငးသားမား၏ ဓေလထးတမးဆငရာ • ေျမယာကငသးမႈက ေဖာထတမတတမးတငႏငေစရန။ဤအစရငခစာေစာငျဖင ေဒသချပညသမား၏ ေျမယာႏင ပတသကသည အေျခအေနမားက • ပါ၀ငပတသကသမား သရနားလညျပး တာ၀နယ တာ၀နခမႈ ျဖင ျပနလညတန႕ျပန ေဆာငရြကလာႏငေစရန။ေဒသခမား၏ ေျမယာမားအား ေဒသခမားကယတင လကေတြ႕အသးခ စမခန႕ခြပငခြငရေသာ • မ၀ါဒမား ထြကရလာေစရန။ေျမယာမ၀ါဒေရးရာႏင ပတသကျပး ေဒသခလထ၊ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစ• ညးမား၊ ေဒသခအစးရ၊ လမႈအဖြ႕အစညးမားႏင မဒယာမားအၾကား ညႏႈငးတငပငမႈႏင ပးေပါငးစညးရးမႈျဖင ေဆြးေႏြးအေျဖရာႏငရန။

6 76 7

နဒါနး

ျမနမာႏငငသည စစအစးရလကထက လြနခေသာႏစေပါငး ၃၀ ခန႔က အေၾကာငးအမးမးေၾကာင ေျမယာသမးဆညးမႈ ျပနာမားေၾကာင ေဒသခလထမားမ ရငဆငေနခရသညမာ ယေန႔ထတင ျဖစသည။ ၁၉၈၈ ခႏစ ေကာငးသားသပတ လႈပရားမႈၿပးေနာက နယေျမလၿခေရးအတြက ႏင ႏငငေတာ ၿငမဝပပျပားေရးေကာငစမ နယေျမမားတးခ႕ျခငး စစစခနးမား တးခ႕ဖြငလစျခငးေၾကာငလညး အေၾကာငးတစရပျဖစသည။

၁၉၉၀ ခႏစတြင နအဖမ ဗလခပ ဥးခငညႊန႔လကထကတြင တငးရငးသား လမးမားက ၿငမးခမးေရး ကမးလမးမႈမား ျပလပခၿပးေနာက တငးရငးသားေဒသတြင နယေျမ လၿခေရး ကအေၾကာငးျပကာ ေကးရြာ လထပငေျမယာမားေပၚတြင ယာယတပစခနးမား ဖြငလစျခငးက လပေဆာငခသည။ ၎ယာယတပစခနးမသည ယေန႔ထကထတင ေဒသခလထမားမ ယငးတ႔၏ ေျမယာျပနာမားအတြက ကယနညးကယဟနျဖင ရငဆငေျဖရငးေနၾကရသည။

၂၀၁၀ ခႏစ ေနာကပငး စစအစးရမ ဒမကေရစအစးရသ ႔ ေျပာငးလသြားေသာအေျခအေနတြင အစးရပငဆငမႈမားမေန၍ ပဂၢလကပငဆငမႈသ႔ လႊေျပာငးသြားျခငးသညလညး ပြငလငးျမငသာမႈ အားနညးၿပး ယခငသမးဆညးခသည ေျမယာမားအား တပမေတာမ ျပနလညစြန ႔လႊတရာတြင ေအာကေျခ လထ မားသ႔ အသေပးျခငး လပထးလပနညးမားအားချပျခငးအားနညးေနသညကလညး ေတြ႔ရသည။ ထ႔အျပင တပမေတာစြန႔လႊတေျမမ ႏငငေတာပငေျမျဖစျခငး မျဖစျခငး တျခား လအပေသာ အစးရစမကနး အတြက ထပမၿပး သမးဆညးထားျခငးရမရ စသျဖင လထမားက အသေပး ရငးလငးမႈ အားနညးသညကလညး ေတြ႔ရသည။

ေကးရြာလထမားမ မမပငဆငခသည ေျမမားအား အမားအားျဖငျပနလညလခငၾကျခငးအျပင ျပနလည လပကငလ ၾကသည အတြကေၾကာငလညး ယခသမးဆညးခသည သမားႏင ျပနာ အမးမးရင ဆငေနၾကရသည။ ဥပေဒဆငရာ အသပညာေပးမႈမား ေျမယာဆငရာ အခြငအေရးမား ႏငင၏ လအပလက ရသည လ႔အရငးအျမစမားအတြက ႏငငသား တစဥးဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြက အေျခခလအပခကမားက ျဖညဆညးေပးရမညမာ လထေရြးေကာကတငေျမႇာကထားသည အစးရတငးတြင တာဝနရေနသညက ျငငးထတလ႔မရႏငေပ။ ျမနမာႏငင၏ ၇၀ % ေကာသည ေကးလကေဒသတြင ေနထငၾကၿပး ႏငငတစခ ဖြ႔ၿဖ းတးတကရနအတြက လအပေသာ အစားအစာမား ထတလပေပးေနသည ေတာငသလယသမား မားလညးျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ျမနမာႏငင၏ ေရရညတညတခငၿမေရးႏင ေျမယာအျငငးပြားမႈမားအား ေျဖရငးေဆာငရြကႏငရနအတြက လထဗဟျပသည အဆျပခကမား ေဆြးေႏြးတငျပခကမား အႀကျပခကမားအား လကေတြ႔ေဖာေဆာငေပးရန အထးလအပပါသည။

၂၀၁၃ ၂၀၁၄ ခႏစတြင ၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငေနသည ဥးသနးစန အစးရလကထကတြင ေျမယာ အျငငးပြားမႈ သမးဆညးမႈမားျဖစပြားလကရၿပး ယခလကရတြင အမးသားေျမအသးခမႈ မဝါဒမာလညး ဓေလထးတမး ေျမအသးျပမႈဆငရာမားက လစလ ရႈထားခသည။ ၂၀၁၈ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ၏ အခနး ၃၇ အပဒ (က) (ခ) မာ ဗဟမ အဓကဆးျဖတစမေသာေၾကာင ျပျပငေျပာငးလရနလအပသည။

8 98 9

အစရငခစာအကဥးခပ

ဤအစရငခစာသည အဓကအားျဖင ရမးျပညနယေတာငပငး ပအဝးကယပငအပခပခြငရေဒသရ ေျမယာျပနာမား ရငဆငေနရသည ေဒသေနလထမားမ မမတ႔၏ အသမားႏင ခစားခကမား တစတတပငးက မမတ႔မ ရရလာသည သတငးအခကအလကမားအေပၚတြင အေျခခ၍ စစညး ေဖာျပထားျခငးျဖစသည။

ဤအစရငခစာသည ေျမသမးဆညးခခရသည ေဒသေနလထအေျခအေနမားက ထငဟပေပၚလြငေစၿပး ၎တ႔၏ အသမားက သကဆငရာအဆငဆင ဌာနဆငရာမား တျခားေသာ လမႈအသငးအဝငးမား ဥပေဒပညာရငမားမ ေလလာႏငရနႏင လအပပါက ကညေျဖရငးေပးႏငရန ျဖစသည။

ဤစာအပတြင အပငး ၃ ပငးခြျခားထားၿပး ပထမအပငးတြင ရမးျပညနယ သမငးေၾကာငးဆငရာ အကဥး ပအဝးကယပငအပခပခြငရေဒသအကဥးႏင ရမးျပညနယေတာငပငး ေျမယာ သမးဆညးခသည အေျခအေနမားႏင တျခားေသာ သတငးဌာနမား စာအပစာတမးမားမ ကးကား ျဖညစြကထားသည။ ဒတအပငးတြင အဓက ေျမယာျပနာမားအေျခအေနက ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည ေဒသခလထမား၏ ေျပာၾကားခကမားျဖစၿပး ေျမယာမားေၾကာင ရငဆငေနရသညျပနာအခကအခ မားက ထညသြငး ေဖာျပထားသည။ တတယအပငးတြင ပအဝးရးရာေျမဓေလထးတမးမားႏင ျမနမာႏငင ေျမယာဥပေဒ ဆငရာ အကဥးအျပင အျခားေသာ အႀကျပခက ေတာငးဆခကမားကလညး ထညသြငးေဖာျပထားသည။

ေျမယာသည ကနခမးႏငေသာ သယဇာတျဖစသညႏင အည ေျမယာအေပၚမခ၍ ကၽြႏပတ႔ လသားမား အားလးႏင သကရ သကမမားအားလးသည အသကရငရပတညႏငၾကသည။ လကရျမနမာႏငငတြင လဥးေရ ၇၀ % ေကာသည ေကးလကေဒသတြင ေနထငၾကၿပး စကပ းေရးလပငနးမားျဖင အသကေမြး ဝမးေၾကာငး ျပၾကသည။ ထသ ႔ ရာသအလက သးႏစကပးေရးမ ရရလာေသာ လယယာထြက ကန ၾကမးမားအား ထတလပေပးရာ ေနရာလညးျဖစသည။ ျမနမာႏငငသည အမညအားျဖင ေတာငသဥးႀကးမားအား အေလးထား အသအမတျပၾကၿပး ေတာငသဥးႀကးမား၏ အခကအချပနာ မားအား အာဏာရသည သမားမ လစလရႈထားၾကသညကလညး ေတြ႔ရသည။

ယခင စစအစးရေခတမ တပမေတာမား ကမၸဏမား တစသးပဂၢလမားသည ေျမယာသမးဆညးမႈမား ရခၿပး ၎သမးယမႈတြင ပြငလငးျမငသာမႈ မရျခငး လထမားအား အသေပး အေၾကာငးၾကားမႈ အားနညးျခငး အမန႔အဏာက ကငသး၍ ၿခမးေျခာကျခငး မားျပလပခသညအတြက အခ ႕ေသာ ျပညသမားမ မမတ႔၏ ေျမယာမားအေပၚ ပငဆငမႈအရ ယေန႔ထတင အျငငးပြားမႈမား ျပနာမားျဖင ရငဆငေနၾကရသည။ ထအျငငးပြားမႈမားအားေျဖရငးေဆာငရြကႏငမည ယႏရားမား လပထးလပနညးမားအား အားလးပါဝင သည ေဆြးေႏြးမႈမားျဖင အေျဖရာျခငး တရားနညးလမးတက ကယခငးစာတရားအျပညအဝျဖင ေျဖရငး ေဆာငရြကေပးျခငးအျပင ကၽြႏပတ႔ေတာငသမားအတြက အသကတမတနဖးရလသည ေျမယာမားက အဖကဖကမ တရားမတစြာ ကညေဆာငရြကေစလပါသည။

8 98 9

အခနး(၁)

ရမးျပညနယေတာငပငးရ ေဒသအေျခအေနႏင ေျမယာျပနာမားက ေလလာျခငး

10 1110 11

ရမးျပညနယေနာကခသမငးအကဥး

ရမးျပညနယသည ၆၀၁၅၅ စတရနးမင ကယဝနးၿပး ျမနမာႏငငတြင အႀကးဆး ျပညနယတစချဖစသည။ ရမးျပညနယသည ခရငေပါငး (၁၃) ခရၿပး ၿမ႕နယေပါငး (၅၄) ၿမ႕နယရသည။ ရမးျပညနယက ရမးေတာင၊ ရမးေရ႕ႏင ရမးေျမာကဟ၍ ၃ ပငးခြ ျခားထားသည။ ၂၀၁၄ သနး ေခါငစာရငးအရ လဥးေရအားျဖင ရန ကန ဧရာဝတ မႏေလးတငးၿပးလင စတတ လဥးေရအမားဆးျဖစၿပး လဥးေရ ၅၈၂၄၄၃၂ ဥးရၿပး ၿမ ႕ျပေနထငသဥးေရ ၁၃၉၅၈၄၇ ဥး ေကးလက ေနထင သဥးေရ ၄၄၂၈၅၈၅ ဥး ရသည က သရ သည။ ရမးျပညနယတြင ရမး၊ ပအဝး၊ ဓႏ၊ အငးသား၊ တအငး(ပေလာင)၊ ေတာငရး၊ ကယနး၊ ေျမာငဇး၊ ယငးၾကား၊ ယငးနက၊ ဝ၊ ကးကန႔၊ လားဟ၊ လဆ၊ အာခါ၊ ကခင၊ ဗမာ စသညတငးရငးသား မားစလငစြာ စေပါငးေနထငၾကသည။

ရမးျပညနယသည အဓက စကပ းေရး လပငနးမားလပကင စားေသာကၾကၿပး စကပ းႏငသည ေျမဧက ၅.၇ သနးခန႔ရသည။ သ႔ေသာ စကပးေျမ ဧက ၂ သနးခန႔သာ စကပး လပကငႏငၿပး ကနရသည ဧက ၃ သနးေကာခန႔မာ စကပးမႈ မျပလပဘ ေကာေန လကရ သညဟသရသည။ ရမးျပညနယအတြငး သစေတာခရငမားက မးမတသစေတာခရင၊ ရမးျပညေျမာကပငး သစေတာခရင၊ ရမးျပညေတာငပင သစေတာခရငဟ၍ သးပငးခြျခားထားသည။ ႀကးဝငးသစေတာမား၏ အကယ အဝနးသည စစေပါငး ၇၁၃၇ စတရနးမငရၿပး ႀကးဝငးျပငပ၌ စစေပါငး ၁၅၉၆၈ စတရနးမငႏင သစေတာဌာန အပခပျခငးမ လြတကငးေသာ သစေတာမားသည စစေပါငး ၄၁၆၇၉ စတရနးမင အထ ကယဝနးေလသညဟသရသည။ 1

ရမး ျပညနယေတာငပငးတြင ၂၀၁၁ ခႏ စ ေနာကပငး သမၼတဥးသနးစန အစးရလကထက ၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငမႈမ တစႏငငလး ပစခတ တကခကမႈ ရပစေရးစာခပ(NCA) စာခပထးထားသည တငးရငးသား လကနကကင တပဖြ႔ ၂ ဖြ႔ရၿပး ၎တ႔မာ ပအဝးအမးသားလြတေျမာကေရးအဖြ႔ခပႏင ရမးျပည ျပနလည ထေထာငေရး ေကာငစ တ႔ျဖစသည။

1 https://my.wikipedia.org/wiki/ရမးပြညနယ

10 1110 11

ပအဝးကယပငအပခပခြငရေဒသ ေျမယာ ေနာကခ သမငးအကဥး

ပအဝးကယပငအပခပခြငရေဒသက ဟပး၊ ဆဆင၊ ပငေလာငး ၃ ၿမ႕နယ ဆကစပ၍ ၂၀၀၈ ဖြ႔စညးပ အေျခခ ဥပေဒအရ စဖြ႔ထားျခငးျဖစသည။ ၎သးၿမ ႕နယတြငေနထငၾကေသာ တငးရငးသား လမးမားမာ အဓကအားျဖင ပအဝး၊ ရမး၊ ဗမာ၊ ေတာငရး၊ လဆ စသည လမ းမား ေနထငၾကၿပး အမား အားျဖင ၿခလပငနးမား လပကင ေဆာငရြက ၾကသည။ အဓက စကပ း ေသာသးႏမားမာ စပါး၊ ၾကကသြနျဖ ၊ လကဖက၊ ပစငးင၊ ေျပာငး၊ အာလး၊ ေကာဖ၊ ပနးႏမး၊ ေထာပတ၊ လေမၼာႏင အျခား ဟငးသးဟငးရြကမား စကပး ၾကသည။ စကပးႏငေသာ လယေျမ ဧကေပါငး ၅၄၀၀၀ ေကာ၊ ယာေျမ ဧကေပါငး ၁၄၀၀၀၀ ေကာႏင ဥယာဥၿခေျမဧကေပါငး ၃၇၀၀၀ ေကာရသညဟသရသည။

ပအဝးကယပငအပခပခြငရေဒသအစးရအဖြ႔က ၁၀ ဥးျဖငဖြ႔စညးၿပး ၄ ပ ၁ ပ အားတပမေတာ ကာကြယ ေရးဥးစးခပမ တငသြငးလာေသာ အမညစာရငးျဖင ထညသြငးရမည။ ပအဝးကယပင အပခပခြင ရေဒသတြင ျမနမာတပမေတာတပရငးေပါငး ၁၂ ရငးရၿပး ၿမ ႕နယ ရစခနး ၆ ခရသညဟသရသည။ သ႔ေသာ အျခားေသာ ျပညသ႔စစတပဖြ႔မားျဖစေသာ PNA, လခတ၊ မဟာၾကာ(MTA)၊ စသည တပဖြ ႔မား လညးရေနသည။(မတခက။ ။အျခားေသာ ျပညသ႔စစအဖြ႔မားလညး ရႏငသည။)

လကရ ၂၀၁၇ ခႏစ ေအာကတဘာလတြင ထတျပနထားသည အေထြေထြအပခပေရးမးမား၏ ၿမ ႕နယအလက ေဒသဆငရာအခကအလကအရ ေျမအေနအထားမား အကယအဝနးမားက ေအာကပါ အတငး သရရသည။

စဥ ၿမ႕နယ စတရနးမငအကယအဝနး

လဥးေရ ေကးရြာအပစေပါငး

ေကးရြာေပါငး

စကပးႏငသညေျမဧက

လပထားသညေျမဧက

၁ ဟပး ၁၂၂၀.၅၆ ၁၀၃၃၆၀ ၂၂ ၂၉၂ ၆၆၁၀၅ ၁၁၆၅

၂ ဆဆင ၇၉၁ ၁၃၈၉၂၅ ၁၃ ၃၃၂ ၇၉၃၃၁ ၄၇၃၈

၃ ပငေလာငး ၁၂၉၃.၄၂၅ ၁၈၁၅၁၃ ၂၅ ၄၃၀ ၉၈၉၆၉ ၁၃၂၆၄

စစေပါငး ၃၃၀၄.၉၈၅ ၄၂၃၇၉၈ ၆၀ ၁၀၅၄ ၂၄၄၄၀၅ ၂၀၃၃၂

12 1312 13

ရမးျပညနယတြငးရေျမယာျပနာမား အေျခအေန

ရမးျပညနယသည ေျမဧကစစေပါငး ၃၈,၄၉၉,၃၄၅.၂၈ ဧက ရေသာလညး သမးဆညးခရသည လယယာ ေျမ ဧက စစေပါငး ႏစသနးခြေကာ ရသညအနက တပသမးေျမ၊ စမကနး သမးေျမ၊ အစးရဌာနဆငရာ လပငနးသမးေျမ၊ တငရငးသား လကနကကငအဖြ႔ သမးေျမမား ျဖစသည ဟသရသည။ ၂၀၁၆ ခႏစတြင စစမး စစေဆး ခသည ေျမယာအမႈေပါငး ၂၃၃၃ မႈရၿပး စစစေျဖရငး ေဆာငရြက ခသည အမႈတြေပါငး ၂၁၉၉ မႈႏင ထပမေျဖရငး ရနကနရသည အမႈတြေပါငး ၁၃၄ မႈရသညဟ ရမးျပညနယ ေျမအသးခမႈ စမခန ႔ခြေရး ေကာမတမ သရရသည။ ၎အျပင ေျမယာျပနာ အမႈတြမား တငၾကားခသညအမႈ ၁၂၃ မႈတြင စြန႔လႊတၿပးေျမ ၁၈၆၅၃ ဒသမ ၄ ဧကရၿပး တငၾကားစာမပါဘ သးျခားျပန လညစြန႔လႊတမညေျမအမႈ ၁၂၁ မႈတြင စြန႔လႊတေျမယာ ၄၅၁၃၄ ဒသမ ၉၅ ဧကရကာ စစေပါငး ေျခာကေသာငးေလးေထာငတစရာေကာ ျပနလညစြန႔လႊတခသညဟ သရရသည။ 2

ပအဝးကယပငအပခပခြငရေဒသတြငးရ ရငးႏးျမႇပႏလကရသည ကမၸဏမားမာ တကစေဒသတြင ျပညတြငးကမၸဏမားျဖစေသာ - ဧဒငအပစႀကးမားေသာစြမးအငကမၸဏ(သတ)၊ ေငြကမာၻေကာ ကမၸဏ(သတ)၊ ပတျမားနဂါးကမၸဏ၊ ကေမာၻဇကမၸဏ၊ ႏငငျခားနညးပညာေငြေၾကး ရငးႏးျမႇပႏမႈအျဖစ ဝရဟြာဂြမး (တရတကမၸဏ) တ႔ျဖစၾကသည။ ၎တရတကမၸဏမ ၂၂ ႏစ ၾကာ ရငးႏးျမႇပႏမႈ ေငြပမာဏမာ အေမရကနး ေဒၚလာ ၄၇ သနး ရသညဟ သရရၿပး ႏငငေတာသ ႔ ေကာကမးေသြးသးလပစစ ဓာတအားေပးစကရ ငားရမးခက အေမရကနေဒၚလာ ၁.၁၈ သနးခန႔ ေပးသြငးထားၿပး ၎မ ရရလာသည တစႏစတာ အသားတင အျမတေငြ က Coporates Social Responsibilities(CSR) အတြက ၂ % ခန႔ရသညဟ သရသည။3

ပအဝးကယပငအပခပခြငရေဒသတြင ျမနမာတပမေတာတပရငး ၁၂ ရငးရၿပး တပမေတာ မသားစ အေဆာကအဥးေျမေနရာ အပါအဝင ေလကငေရးကြငးမား သငတနးေကာငးမားႏင စကပးေရး လပငနးမားအတြက ေဒသခတငးရငးသားမား၏ လယယာေျမေနရာမားအား သမးယခသည။ အျခား သမးဆညးထားသည ေျမမားမ လပငနးအေကာငအထည ေဖာႏငျခငးမရသည ေျမေနရာမားတြင မလ ေတာငသ လယသမား မားက ျပနလည၍ သးစားခ လပကငေစခသညဟ ၾကားသရသည။

2 http://www.7daydaily.com/story/607323 တကစေကာကမးေသြးသးဓာတအားေပးစကရ EIA လပငနးမားအား ကမၸဏမ အစးရႏင လထသ႔ ချပရငးလငးပြ(၂၄.၄.၂၀၁၆၊ တကစဘနးေတာႀကးေကာငး)

12 1312 13

လြငလငဘကမ ဟပးၿမ႕အဝငတြင ေတြ႔ရသညတပမေတာကြနပတာႏင နညးပညာသပၸ(တကန)

၁၉၉၂ ခႏစတြင ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးရနအတြက ပအဝးအမ းသားအဖြ႔ခပမ ႏငငေတာၿငမးဝပပျပားေရး (နအဖ) တပမေတာအစးရႏင ေတြ႔ဆ ေဆြးေႏြးၿပး ၿငမးခမးေရးရယခသည။ သ႔ေသာ ၎ၿငမးခမးေရး ယသည ၁၉၉၂ ခႏစ ေနာကပငး အခနမစ၍ နယေျမလၿခေရး အေၾကာငးျပကာ ပအဝးေဒသမားသ႔ တပမေတာ တပရငးမားမ ေဒသခလထမားဘးဘြားစဥဆက ပငဆငခသည လယယာ ေတာငယာ ၿခေျမမားတြင ယာယတပစခနးမား ျပလပၾကျခငး တပအခငအမာ တညေဆာကျခငးႏင ၎လအပသညဧရယာထက ပမကယျပန႔စြာ ရယထားျခငးတ႔ေၾကာင ၎ေျမယာျပနာမားအတြက အခကအခအကပအတညးမားက ယေန႔ထတင ေဒသခလထမားမ ရငဆငႀကေတြ႔ ေနရ ဆျဖစသည။

ေျမယာသမးဆညးသညျမနမာတပမေတာစစတပႏင ကမၸဏမ သမးဆညးေျမဧကေပါငး ေတြ႔ရခက

မမတ႔ ကြငးဆငး ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည ေတာငသေပါငး ၇၂ ဥးထမ ေျပာၾကားခကအရ သရရသည ေျမသမးယထားသည ဧကေပါငး ခန ႔မနးေျခႏင သမးယထားသည စစတပႏင ကမၸဏမားက ေအာကပါဇယား အတငး ေလလာၾကညႏငသည။

သမးဆညးခရသည ေတာငသမား၏ ေျမအမးအစားမာ အမားအားျဖင ေတာငယာေျမအမးအစားမား ျဖစၿပး တစခ႕တြင လယယာေျမ၊ ဥယာဥၿခေျမႏင အျခားေျမအမးအစားမားလညးပါဝငပါသည။ တပမေတာမ သမးဆညးခေျမမားတြင တပအခငအမာတညေဆာကထားၿပးျဖစသည ေနရာမားလညးပါဝငၿပး စကပစကြငးေျမေနရာ၊ တပပငစကပ းေရးေနရာမားအျပင တပမ မရငးေတာငသမားအား သးစားျပနလညခ ထားသည ေနရာမားပါဝငပါသည။ ကမၸဏမ သမးဆညးသညေျမမားတြင သတတးေဖာျခငး လပငနးမား အေကာငအထညေဖာေဆာငေနလက ရၿပး တခ႕တြင စကပးေရးလပငနးမား လပကငထားသညက ေတြ႔ရသည။

14 1514 15

စစတပႏင ကမၸဏမ သမးဆညးေျမယာဧကဇယား

စဥ သမးဆညးသ ၿမ႕နယ ဧကေပါငး ေမးျမနးခသည ေတာငသဥးေရ ေျမအမး အစား

၁ ခမရ ၄၂၅-၄၂၆ ဟပး (ဘနးယဥ) ၇၁ ၃ ဥး ေတာငယာေျမ

၂တပမေတာကြနပတာႏင နညးပညာတကသလ(တကန)

ဟပး ၄၂၄၂.၅ ၂၂ ဥးေတာငယာေျမ၊ ဥယာဥၿခေျမ

၃ ခမရ ၄၂၃-၄၂၄ ဆဆင ၁၉၀၀ ၁၆ ဥး ေတာငယာေျမ

၄ ပတျမားနဂါး ကမၸဏ (ဥးေနဝငးထြနး) ဆဆင (လြယဆဆစ) ၂၀၀ ၁ ဥး ေတာငယာေျမ

၅ ခမရ ၅၁၁-၅၁၂ ပငေလာငး (တကစ) ၂၀၀ ၁ ဥး ေတာငယာေျမ

၆ ဧဒငကမၸဏအပစ ပငေလာငး (တကစ) ၈၁၄ ၂၄ ဥးေတာငယာေျမလယယာေျမ

၇ PNA ျပညသ႔စစ၊ ရပမရပဖ ဆကေခါင-

၆ ဥးေတာငယာေျမအမၿခေျမ

14 1514 15

အခနး(၂)

ရမးျပညနယေတာငပငးရ ေျမသမးခရသည ေတာငသလယသမားမား၏ ရငဆငေနရသည ျပနာ အေျခအေနမား

16 1716 17

ဟပးၿမ႕နယမ ေတြ႔ရခကမားႏင ေဒသ၏ ေျမယာျပနာရငဆငေနရသည အေျခအေနမား

ယခလကရသမးထားေသာေျမေပၚတြင ေျပာငးလနးစကရေဆာကလပမညျဖစၿပး ေျမယာကသမးဆညးစဥ အခနတြင ေကးရြာသ/သားမားအား လပစစမးရရရန ကတေပးေျပာဆခေသာလညး ယေန႔ခနထတင ေအာင ေပးခသည ကတအတငး လပေဆာငေပးျခငးမရသညအျပင စမကနးေဆာကလပမည ေနရာအား ၎တ႔ကယတင ပစဥးင၊ ၾကကဆ စသညအပငမားက စကပ းခၾကသည။ ေကးရြာအပခပေရးမးမား ကယတငေျမယာသမးယမႈတြင ပါဝငပတသကေနၿပး ေဒသခလထမားအား ၿခမးေျခာကျခငးအျပင ရပရြာလထမား၏ လအပခကမားက လစလရႈေနခသညလညး ရသည။

ရြာတညၿပး ၅ ႏစအၾကာမာ တပတညေဆာကရနအတြက တငးဗဟ (၃) အေနျဖင စတငဝငေရာကလာၿပး ေကးရြာလထပငဆငသည ေတာငယာေျမ၊ သ နေျမႏင သာသနာေျမမားအား တပေနရာစမကနးအတြက ေျမသမးခခရသည။ ၁၉၉၂ ခႏစမာ တငးဗဟ (၃) စစတပႏင BE တပမ(တပမေတာကြနပတာႏင နညးပညာေကာလပ)အတြက ေျမဧက (၄၀၀၀) ေကာခန႔ ေဒသခလထမားထမ သမးယခသည။ ထ႔အျပင လကရတြင ေဂါကကြငးတညေဆာကထားၿပးေနာက အျခားေနရာမားတြင တစစတရာအေကာငအထညေဖာ လပေဆာငမႈမား မေတြ႔ရရေပ။ ၎ေျမယာသမးဆညးခရမႈႏငပတသက၍ ေဒသခလထမားမ ေလာေၾကး နစနာေၾကး အစားထးေျမယာမား မရရခၾကေပ။

ေျမသမးခရမႈျပနာ ျဖစလာသညေနာကပငးတြင လကရေကးရြာမ လေနအမမားေလာနညး လာခၿပး တျခားေရၾကညရာျမကႏရာသ႔ မမအစအစဥျဖင ေျပာငးေရႊ႕ခၾကသညအတြက ယခလကရတြင အမေျခ (၂၀) ဝနးကငခန႔သာ ရေတာသည။ သမးဆညးထားသညေျမေပၚတြင လပကငစားေသာကခြငသာ ရရၿပး သးစားခြနေပးေဆာငေနရသည။ ႏစရညပငမားစကပ းျခငး မျပလပရနလညး တားျမစထားသည။ မမေျမယာမားက ျပနလည၍ စကပ းအသးျပမညဆလင ၎စစတပသ႔သြားၿပး ခြငေတာငးရျခငးအျပင လပကငခြင လကမတသြားေရာကယေဆာငခၿပးမသာ လပကငရသည။

ဘရားျဖေကးရြာ ေဒသခမား၏ ေျမသမးဆညးမႈျဖစစဥႏင ၎တ႔နစနာခကမား

ဟပးၿမ႕နယ လခတေကးရြာအပစ ဘရားျဖေကးရြာသည ယခလကရတြင အမေျခ ၅၂ အမ ခန႔ရၿပး လဥးေရ (၃၀၀) ဥး ေကာခန႔ရသည။ ဘရားျဖေကးရြာတြငးရ ေတာငသလယသမား (၇၁) ဥး၏ ေတာငယာေျမမားမာ သမးဆညးျခငး ခခရၿပး ၁၉၉၂ ခႏစတြင တငးဗဟ (၃) တပအမညျဖငလညးေကာငး ထပမ၍ BE တပမ လညးေကာငး ႏင ယခလကရတြင တပမေတာကြနပ တာႏင နညးပညာသပၸ(တကန) သငတနးေကာငးမ လညးေကာငး ေျမသမးဆညးခသည။ ၎တပမ သမးဆညးခသည ေျမပမာဏ ဧကစစေပါငး (၁၈၃၆၀.၄၈) ခန႔ သမးယခၿပး သမၼဥးသနးစနအစးရ လကထကတြင ေျမအသးခမႈ စမခန႔ခြေရးဗဟေကာမတမ လမးညႊနခကအရ ေျမဧကေပါငး ၁၄၁၁၇.၉၈ ဧကက စြန႔လႊတခသည။ လကရတြင သမးယခသည(တကန) စစတပမ မစြန႔လႊတဘ ကနရသည ေျမဧကေပါငး ၄၂၄၂.၅ ဧက ရသည။ ၎သမးဆညးမႈတြင ေဒသခေတာငသမားမ ထခကနစနာေနမႈမား ရခၿပး ဟပးၿမ ႕ အေရ႕ဘက လြငလငသ႔ သြားသည လမးေျမာကဘကျခမး ပအဝးကယပငအပခပခြငရေဒသရး အေရ႕ဖက ေနာငေတာငးပရဟတ တပဥးေကာငး အေရ႕ဖက ဘရားျဖေကးရြာေတာငဘက ေျမာကဘကရ

16 1716 17

ဘရားျဖေကးရြာသ/သားမားပင ဆငသည ေတာငယာေျမမားမာ ဆကလကသမးဆညးခသည အထတြင ပါရေနသညအတြက ဆးရႈးမႈမားစြာ ရငဆငေနၾကရမညက စးရမလကရ ၾကသည။ သ ႔ေသာေျမသမးခေတာငသအမားစမာ မမတ ႔ လယယာေျမမားစတင သမးဆညးစဥ အခနက သမးဆညး ခရမႈအေပၚ ႀကတငမသရရျခငးႏင သမးဆညးသြားသညသ၏ တပမမား အမညမား ကပင ေသခာေအာင မေျပာဆႏငၾကပါ။

ဘရားျဖေကးရြာရ ေတာငသမားမာ မမတ႔ေျမယာမားကမခ၍ အသကေမြးဝမးေၾကာငး ျပၾကရၿပး ဥယာဥၿခမားအပါအဝင ရာသ သးႏမားျဖစသည ေျပာငး ၊ ပစငးင ၊ စပါး ၊ ႏမး၊ ေထာပတ၊ သနပဖက၊ ငကေပာ မား စကပးလပကငေနၾကသည မလဓားမဥးခ ေျမပငရငျဖစသည။

လကရတြင သမးဆညးျခငးခရသည ေနရာတြငသာ စကပးေရးအတြက လပကငစားေသာကရန အဆငေျပၿပး ေကးရြာေတာငဘက အေရ႕ဘကတြငရေသာ စကပးေျမမားမာ ေကာကေတာငမား သမားျဖစေနသညအတြက လပကင စားေသာကရန အဆငမေျပၾကပါ။ စစတပမ ၁၉၉၂ ခႏစတြင သမးဆညးခၿပးေနာက ၾကကဆပငမား စကပးထားၿပး ေတာငသလယသမားမားအား သးစားခ ျပနလညလပကငေစခသည။ ထ႔ေၾကာင လကရသမးယထားသည ေျမဧက ၄၂၄၂ ဧက ေကာေနရာတြင ျပနလည၍ လပကငႏငရန ခကခမည အေျခအေနျဖင ရငဆငေနၾကရသည။ ေျမသမးဆညးခရၿပးေနာက ေကးရြာတြငးရ လငယ လလတပငးအမား စမာ ထငးႏငငသ႔ သြားေရာကအလပလပကငရျခငး လကရ ၿခပငေျမပငဘဝမ ေျမမယာမ ဘဝမားသ႔ ေျပာငးလသြားျခငးသည မမတ႔ ဘဝဖြ႔ၿဖးတးတကေစရန အခကအခမးစျဖငသာ ဆကလကရငဆင ေနၾကရမညျဖစသည။

သမးဆညးခရသည အစားထးေျမေနရာမားလညး ျပနလညခထားေပးျခငး မရသညအတြက စကပ းေရးကသာ အဓကထား လပကငစားေသာကေနၾကရသည ေတာငသလယသမားမား မာ ဆကလက၍ တရားရးသ႔ တကေရာကၾကရျခငး သကဆငရာ ေျမယာဌာနဆငရာမား အစးရလႀကးမားသ႔ အသနားခစာမား တငျပျခငးမား လပေဆာငေနေသာလညး မညသ႔မ ထးျခားလာမႈမရေပ။ အာဏာရသည သမားသည အာဏာရသညအေလာက ဥပေဒေၾကာငးအရ သရသညသမားလညး ဥပေဒလပထးလပနညး အေလာက လပေဆာငေနၾကၿပး မညသည ဥပေဒဆငရာအေၾကာငးမား လပထးလပနညးမားမ နားလညမႈမရေသာ မမတ႔ ရပရြာေဒသခမားမာ ဆကလက၍ပင အမႈရငဆငရျခငး တရားစြဆခရျခငး ရးထဂတထသ႔ ေရာကရေနၾကရသည။ ထအမႈရငဆငရာတြငလညး ေငြေၾကးမတတႏငသညအတြက တရားရးမ ဆငေခၚမႈမားအားလး မတကေရာကႏငျခငး တရားဥပေဒလမးေၾကာငးအရ သရနားလညမႈ မရျခငး ကညေပမည ေရ႕ေနတရားသႀကးမား မရျခငးေၾကာငလညး အမႈရငဆငရာတြင အရႈးျဖငသာ ၿပးဆးၾကရသည။

စကပးေရးအတြက သးစားခထားရာတြငလညး ႏစစဥသးစားလပခြငက ေလာကရျခငးအျပင သးစားေၾကးအေနျဖငလညး ၅၀၀၀ မ ၁၀၀၀၀ ကပအထေပးေဆာငေနၾကရသည။ တဖန သးစား ခထားသညေနရာတြင စကပးထားသည သးႏမားကလညး တကန စစတပမ ျပနလည ဖကဆးျခငးခရသမားလညး ရၾကသည။ ၎သးႏစကပးရန အတြက ပြစားမားထမ အေၾကြးႀကတငယထားသညသမားမာ ဆကလက၍ အေၾကြးႏြထတြင ႏြနစေနလက ရသည။

18 1918 19

မမတ႔ ဓားမဥးခလပကငလာသည မလေတာငသမားမာ လကရဘဝမ လကမဘဝသ႔ ေရာကရၾကရၿပး ေျမရငဘဝမ ေျမမယာမဘဝသ႔ ေျပာငးသြားၿပး မမတ႔ေနာငလာမည သားသမးမားအား အေမြဆက လကေပးေဆာငရနအတြကလညး ရေတာမညမဟတေပ။ ထသ႔ ေျမယာမေနသညဘဝျဖစေနၾကေသာ မမတ႔ ေတာငသလယသမားမား၏ သားသမးပညာေရးမားမာလညး မတတႏငေတာဘ ေကာငးမထြကခြာၿပး တျခား လကလပလကစားအေနျဖင လပကငၾကရသည။

ဘရားျဖေကးရြာ ေဒသခလထ ၁၀ ဥးထမ တစခ႕ ေမးျမနးခကအရ ေဒသခလထမား၏ အသမား

“သတ႔လာဖကဆးတႏစ အဘကယတငလညးအရမးခစားရတယ အဘစကထားတ ပစငးင ၊ႏမးတ႔ ပါသြားတယ။ ယလ႔ရေတာမယအခန လာျပးဖကဆးသြားၾကတယ။ ရြာသ/သား ေတြကမလပပါန႔ အဘတ႔ထမငးငတ ကနလမမယ နားမလညေပးၾကပါဘး၊ မနးမ ေယာကားအားလး ဘကဟးကား ေအာကေနေတာ ေန႔ဘကမလပ ေတာဘ ညဘကကေတာဆက လပေနတာေတြ ရတယ။ ေသနတ ပစကြငးလပမယလ႔ ေတာၾကားတယ ဒါေပမယ ေသခာမသဘး။ ကၽြနေတာတ႔ ၿခသမားမားက အသကေမြးဝမးေကာငး အလပလပေနရသ ချပနာလမး ၾကေတြ႔လကေတာ ဘာလပလ႔ ဘာကငရမနး မသျဖစသြားတယ။”“ေျမ မသမးဖ႔ ေတာငးပနၾကပါေသးတယ။ သတ႔လာေမာငးထတတ လလညးရတယ တျခားသေတြရ႕ တကျဖတယ ေထာပတေတာငသးေနျပး ေလာေၾကးမေပးဘး လတငး စတဒကၡေရာကေနရတယ။ လာဖကဆးတအခနမာ အဘျခကတလနစလအတြငး သြားေစာငေနရတယ အဘေျမက (၈)ဧက ပါသြားတယ။ လာဖကဆးတာေတာ ေလးႏစၾကာျပ ဘးဘြားအေမြဆေတာ သကေသ အေထာကအထား တ႔မရဘး။ ပစ (၇) တ႔ေတာငးခၾကဖးတယ။ အရငတပတတနးက ေဒသဥးစး ဥက႒ ဆကသြားေသးတယ အခကအခမရေအာငတငပငေဆြးေႏြးတာေတာ ရတယ။ အရငတနးက သမးတယလ႔ေတာမေျပာဘး သတ႔န႔အတ လပတယ ရြာကလလပတယေပါ နစႏစေလာကၾကာေတာ ရြာကေျမေတြလပေတာ တပက ေကာကတအခြနေပးရတယ ၁ ဧက (၁၀၀၀၀) ေပးရတယ ပစငးင ေျမပ စကရင အဒသးႏေတြကလညးယတယ။ အဒါကထညေပးရတယ ဘးဘြားေပးခတအေမြ အဆကဆက လပလာခတ ေျမပါ။” 4

“အသက(၆၅)ႏစ မသားစ (၈) ေယာကရသည သတစဥးမ ေျပာျပခကအရ စကပးသည သးႏမားမာ ေျပာငး နမး ပစငးင စပါး ျဖစၿပး အဘးအဖြားတ႔က ေျမနေမာလ႔ သြားၾကညေသးတယ သတ႔က ျခသြားတလမးမာေစာငေနျပး ဖမးမယခပ မယ လ႔ေျပာတယ အဖြားရ႕ အသကန႔လမယလ႔ ေျပာျပး ျခသြားတာပါဘ မေပးဝငဘး။ ငါတ႔ ဟာဘ ဝငမာဘလ႔ အဖြားကအလျပနေျပာလကတယ။ မနကတငးျခသြားတလမးမာ ေစာငေနျပးသြားလ႔မရဘး။ ျခဝငရငဖမးမယတ အဖြားလညးျပနေျပာတာေပါ ဖမးရငလညးဖမး ေတာငထထညရငလညး ထညေပါ ငါတ႔မေၾကာကဘး ျပနေျပာလကတယ။ ငါတ ႔ရ ြာသားအေပၚ အရမးရကစကတယ ပစငးင စပါး ယလ ႔မရေသးဘး သတ ႔အကနလး ဖကဆး သြားတယေလ အဖြားတ႔ကေတာ ေျမၾသဇာခ ကားခ တ႔ အမားၾကးကနထားတယ။ ခေတာအမားၾကးဆးရးသြားၿပ။ သတ ႔က ကားန ႔ဖကဆးတယေလ အဖြားတ႔ ကားေအာကမာ သြားေနပစလကတယ။ အေသခ ပစလကမယဆၿပးေတာ။”

4 #Interview19

18 1918 19

“ေတာငယာေျမျဖစတယ စပါး ျပးရင ႏမးစက ေျပာငးစက အဒလစကပ းေနၾက သမးတ လလညးအဖြားမသ ေျမသမးမယဆတာကလညးအေၾကာငးမၾကား သလကတအခန ဖကဆးတ အခနျဖစတယ။ ေန႔ဘကဆရငေတာ မဖကဆးဘး ညဘကကလာျပးဖကဆးတယ။ ၈ ဧက ေလာက ပါသြားတယ ၂၀၁၂ ခႏစက ထပၿပး သမးဆညးသြားတယ။ အခဆ အဖြားတ႔ျခထ သေတြ ေကာကေတြန႔ျပညေနျပး ေလာေၾကးမေပးဘး။ အရမးေတာဒကၡေရာကရတယ။ ေျမ ဂရနအေထာကအထား မရဘး။ နယနမတေျမေတာ ကနသငးရးအေနန႔ သကမတထားတယ။ ဘးဘြားေပးခတ အေမြမာဘ ကယေျမကလပစားေနၾကတယ။ စးပြားေရးလညးအမားၾကး ထခက တာေပါ။”“အဒန စ (၂၀၁၂) ခႏစက ဆ ပစငးင ပ (၂၀၀) ေရာငးရတယေလ အတနးကဆရင မနကတငးထယထတ အခနမာ သြားျပးငေနမတယ။ သား/သမး ပညာေရးကေတာ အလပမရေတာ ဘယလ ေထာကပေပးႏငမာလ ပညာသငေပးဖ႔ မေထာကပႏငေတာဘး သား/သမး ပညာေတာင မသငရဘး။ အဓကေတာ အလပေလ။အဖြား ေျမက အရငတငးျပနလခငတယ ခအေနရာကသေကာကေတြဘရေတာတယ ေလာေၾကး မေပးနင ဘးဆရငေတာင ေျမကအရငလျဖစေအာငျပနလပေပးေစခငတယ။”5

“တစခ ႕ ကေလးမားသာ ေကာငးထားႏင ၿပး အမားအားျဖငေတာ မထားေပးနငေတာဘး။ သးႏ အထြကႏႈနးကေတာ အခန႔အရငအရမးကြာတယ အခနညးနညးဘရေတာတယ တပက မသမးခငကာလတနးက အပး ၄၀ ပး ေလာကရၿပး သမးျပးေနာက အပး ၁၅ ပး ေလာကဘ ရေတာတယ။ ဒလပကငတ ဘကလညး ေျမသပမေကာငးဘးေလ တပကသမးသြားတ ေနရာကပျပး သးႏအထြကေကာငးတယ။”6

ျပညေထာငစသမၼတျမနမာနငငေတာျမနမာနငင အမးသားလ႔အခြငအေရး ေကာမရင ထတျပနေၾကျငာခကအရ

ေဆာငရြကခကအမတစဥ (၉/၂၀၁၆/ကာကြယ) (စအရ (၉၀၃) ေျမသမးကစၥ) ၁ ၂ ဩဂတ ၂ ၀ ၁ ၆

၁။ ရမးျပညနယ (ေတာငပငး)၊ ေတာငႀကးခရင၊ ဟပးၿမ႕နယ၊ လခတေကးရြာအပစ၊ ဘရားျဖေကးရြာေန ေဒၚနနးေလး အပါအဝင ေကးရြာလထ ၆၃ ဦးႏင ဦးခြနေမာငဟန အပါအဝင ေကးရြာလထ ၇၁ ဦးတ႔က ၎တ႔၏လယယာေျမဧက ၈၀၀ အား အမတ (၉၀၃) စစေျမျပငအငဂငနယာ တပရငးႏင တပမေတာကြနပ တာႏင နညးပညာသပၸေကာငးတ႔မ သမးယထားသျဖင ျပနလည လပကငခြငျပပါရန ၁၀-၃-၂၀၁၄ ရကေန႔တြင ေကာမရင အေဟာငးသ႔လညးေကာငး၊ ၁၆-၁၂-၂၀၁၄ ရကေန႔တြင လကရ ေကာမရငသ႔လညးေကာငး တငၾကားခပါသည။

၂။ ေကာမရငအေဟာငးသည ၆-၆-၂၀၁၄ ရက ေန႔တြင တငစာအား ၾကားနာၿပး လအပေသာ အေထာကအထား၊ စာရြက စာတမးမား ေပးပ ႔ရန ၃၁-၇-၂၀၁၄ ရက ေန႔တြင ေတာငးခ ခပါသည။

5 #interview206 #interview22

20 2120 21

၃။ လအပေသာအေထာကအထား စာရြကစာတမးမား ျပညစသျဖင ေကာမရငသည ၉-၂-၂၀၁၅ ရက ေန႔တြင အစညးအေဝး ထငၿပး ကာကြယေရးဝနႀကးဌာနသ႔ ၁၃-၂-၂၀၁၅ ရက ေန႔တြင အေၾကာငးၾကားခပါသည။

၄။ ကာကြယေရးဝနႀကးဌာနက ၎ေျမမားသည တပမေတာကြနပတာႏင နညးပညာ သပၸ၏ ဌာနခပဧရယာအတြငး ပါဝငျခငး မရဘ၊ ျပညထေရးအမန႔ ရရၿပးျဖစေသာ ေလကငေရးေၿမ ၁၈၃၆၀.၄၈ ဧက အတြငး ပါဝငေနေၾကာငး၊ မျဖစမေနအသးျပရမည အနညးဆးလအပေၿမ ၄၂၄၂.၅ ဧကအား ခနလပ၍ ကနေၿမ ၁၄၁၁၇.၉၈ ဧကအား ျပနလညစြန႔လႊတေပး မညျဖစေၾကာငး ၁၂-၃-၂၀၁၅ ရကေန႔တြင ျပနၾကားခပါသည။

၅။ ကာကြယေရးဝနႀကးဌာန၏ ေဆာငရြကမႈက ေကာမရငမ တငတနးသမားထသ႔ ၆-၄-၂၀၁၅ ရကေန႔တြင အသေပး အေၾကာငးၾကား ခၿပးျဖစပါသည။

ရကစြ။ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ဩဂတလ ၁၂ ရက7

ေနာငေတာငးေပါကေကးရြာသားတစဥး၏ ရငဖြငသ

ေနာငေတာငးေပါကေကးရြာ၊ ေကးရြာအပစ၊ ဟပးျမ႕နယရ အသက ၂၆ ႏစရ ေဒသခတစဥးမ ေျပာျပခကအရ မမမာ မဘမားဆးပါးသြားခၿပး လကရတြင အမေထာငသက ၃ ႏစရၿပးျဖစသည။ ၎တ႔လပကင စားေသာကသည ေျမမာ ေတာငယာေျမျဖစၿပး စကပ းသည သးနမားမာ ေျပာငး ႏင ပစငင စကပ းချခငး ျဖစသည။ ၎စကပ းေျမက လြနခေသာ ၁၉၉၂ ခနစတြင စစတပေျမလ႔ေျပာျပး ၊ အသမးခခရပါသည။ အသမးခ ခရသညေျမအေပၚတြင ယခလကရ အေျခအေနအရ စကပ းမႈ လပကင ေနလက ရသည။အသမးခေနရျခငးအေပၚမာ စညပင အမႈကကားမားမ အမႈကမားက လာေရာက စြန႔ပစ ေန၍ ေနာကထပ လာေရာက မစြန႔ပစရနအတြက ေျပာဆခေသာလညး စညပင ကားေမာငး သညသမ ၎မာ ရပကြက ဥကဌ နင ရာအမမးတ႔ေျပာျပးမ အမႈကက လာသြနရျခငး ျဖစေၾကာငး ျပနေျပာဆခပါသည။စကပး ေတာငယာေျမ ပငရငကယတငက ရပကြက ဥကဌ နင ရာအမမးဆက သြားေရာက တငးၾကား ခေသာလညး ၎တ႔မ ျပနလည၍ တ႔ျပနလကသညမာ

7 http://mnhrc.org.mm/2016/08/ဆောငရကချကအမတစဉ-၉/

ဟပးၿမ႕အနး တကန မ သမးယထားသညေျမ ေနရာတြင စကထထားသည ေကာကတင

20 2120 21

ဟပးအေရ႕ဘကရ ျပညေထာငစလမးမၾကး၏ ၀ဘကတြငရေသာ စစတပမ သမးဆညးထားသည ေဒသခလထမား၏ ေျမေနရာတြင ေလကငမႈျပလပရနတညေဆာကထားသည စကပစကြငးေနရာ

ဟပးအေရ႕ဘကရ ျပညေထာငစလမးမၾကး၏ ၀ဘကတြငရေသာ စစတပမ သမးဆညးထားသည ေဒသခလထမား၏ ေျမေနရာတြင ေလကငမႈျပလပရနတညေဆာကထားသည စကပစကြငးေနရာ

22 2322 23

လကလ တငးၾကားရနမျဖစႏငသည အေၾကာငး အဘယေၾကာငဆေသာ ျခတညေနရာမာစမကနး လပငနး၏ အလညတညတည ကေရာကေန၍ မညသ႔ပင လကလတငၾကားေနေစကာမ လြယကမည မဟတေၾကာငးေျပာၾကားခသည။ ထကသ႔ စညပငမ လာေရာက၍ အမႈကစြန႔ပစ ျခငးမာ ၎ထသ႔ ႀကတငအေၾကာငးျခငးမရ ေမးျမနးျခငးမရ အမႈကစြန႔ပစ ေနစဥ သြားေရာက ေျပာၾကားေသာလညးအၿခမးေျခာကသာခေနရသည။ေျမပငရငမ ေတာငယာေျမ ဧက ဘယေလာကရလညး အတအကမသရဘ ခန႔မနးေျခ ၁.၇၆ ဧက ရေၾကာငး မမ ေျမယာမာ ျခစညးရးခပထားျခငးလညးမရ ၊ေျမယာပစ (၇) သြားလပလညး ျပလပေဆာငရြက ေပးျခငးမရဘ ဌာနဆငရာမ အသအမတျပသည အေထာကအထားမျဖစခရသည။ သ႔ေသာ လညး မဘဖးဖြား ပငဆငသညေျမယာက အေမြေျပာငးလ ဆကချပး ၊ ေကးရြာ ဥကဌ ထမ ေထာကခသည စာခပစာတမးပစရသည။ေျမသမးခရမႈ ႏငပတသကျပး ၊ ေလာေၾကး နစနာေၾကး ျပနလညေပးေဆာငျခငးလညးမရ ၊ ေျမယာ ပငဆငေၾကာငး သကေသအေထာကအထား စာခပစာတမးပစ လညး ေျမပငရငဘကကတရားဝင စာရြကစာတမး ရရရန လပေဆာငေသာလညး သကဆငရာ အာဏာပငဘကမ မျပလပေပးဟ ေျမပငရငထမ သရသည။ ေျမယာကျပနလညရရရန အတြက မမမာ ပညာလညးမတတ ၊ လယယာေျမ ဥပေဒ က နားမလည၊ လာေရာကကညေပးတ အဖြ ႔လညးမရဘး ေတာေတာေလးခကခေၾကာငး ေျပာၾကား ခပါသည။၎ ေျမကြကအေပၚပငးတြင ယခငက ေရထြကရသညဟသရၿပး ထအခနတြင ေရထြက ရသညအတြက သတ ႔က (စစတပ/အထကလၾကးမား) ကနေတြ ေဆာကခ ၾကၿပး ယခလကရတြင ေရထြကမ ေရဆကလကမထြကေတာဘ ၎၏ၿခမာ ေရေျမာငးတမလ ျဖစေန သညဟေျမပငရငမေျပာၾကားခသည။ဒနစမာလညး စကပ းဖ႔ အားခေနၿပး အမႈကေတြ လာပေနေတာစကလ႔မရ ဒဟာက စကပ းလ႔ မရေတာ ကၽြနေတာလညးပနးရ လကသမားအလပလပ စားေနရတာ ဟ ေျမပငရငမ ေျပာခသည။8

ေနာငယာဆငးေကးရြာေျမယာသမးဆညးမႈ အေျခအေန

ေနာငယာဆငးေကးရြာ၊ လေဟးေကးရြာအပစ၊ ဟပးၿမ႕နယ အသက ၆၅ ႏစ ရ ျဖားေလာမ ေတာငယာလပက င စားေသာကေနသည ေနာငယာဆငးေကးရ ြာ အေနာကဘကရ မမလယယာေျမ သမးဆညးခရမႈအား ေျပာျပ ရာတြင ေဒသခပအဝးေတာငသလယသမား၏ ဓားမဥးခ စကပး လပကငခသည ေျမယာ မားကလြနခေသာ ၁၉၉၁ ခႏစတြင ခမရ ၄၂၅-၄၂၆ ဘနးယဥ တပရငးမ ႀကတင အေၾကာငးၾကား အသေပးမႈ မရဘ ႏမးေျပာငး စကပးရန ၃ ႏစ စမကနးျဖင သမးယခသည။ ေနာငယာဆငး ေကးရြာအေနာကဘကရ ေတာငသ ၂၁ ဥးထမ လယေျမ ေတာငယာေျမအပါအဝင စစေပါငး ၇၅

8 #interview4

ဟပးဆည ေရထြကဥးအနးရ ကလားကနးအေနာက ဘကတြင တကနမ သမးဆညးခသည လယယာေျမ

22 2322 23

ဧကခန႔သမးယျခငးခခရသည။ ယခငကအဆပါေကးရြာသည သကဆငရာအာဏာပင ၏ အားနညးခကေၾကာင ေျမယာပငဆငမႈ ဆငရာအေထာကအထား မားက ျပလပရနမသ၊ လာေရာက လပေပးမႈ လမရခပါ။ ၎ စစတပမ ၃ ႏစ ၾကာသမးယၿပး ေနာငယာဆငး ေဒသခေတာငသမား အား ျပနလညစြန႔လႊတလကၿပဟ ၁၉၉၄-၉၅ ခႏစတြင ေဒသခမားမ ၾကားသရ ေသာလညး ၂၀၁၅ ခႏစတြင ေဒသဥးစးအမည ေပါကျဖငသာ ရေန ေၾကာငး သာသရသည။ ေတာငသ လယသမားမားက ျပနလညအပႏခနတြင ပြငလငးျမင သာမႈမရသညအတြက ေဒသ အတြငးရ ေအာကေျခအဆင အပခပေရးမးမားမ ျပနလညေပးအပ ရာတြင စကပ းေျမယာကမလပငရင သ႔ အသမေပးဘမမကယက းအတြက အသးခၿပး အခ႕ေသာ ျပနလညအပႏ သည စကပ းေျမယာမားက မလပငရငမဟတေသာ ေကးရြာအတြငး ေတာငသလယသမားႏင အပခပေရး ဆငရာႏင နးစပေသာ လပဂၢလမားကတဆငခသးစားခ၍ လပကငေစခၾကသည။ တခ႕ေျမယာမားက ေကးရြာအပခပေရးမ းမား ကယတင တျခားေသာ လယသမားမားက တဆငျပနလည ေရာငးချခငးႏင ပစ(၇) ျပလပခေပးျခငး လညးရသည။

လကရအေျခအေနအထ ေနာငယာဆငး ေကးရြာ ေတာငသလယသမားမ ၎တ႔ ရငဆငေနရသည ေျမယာျပနာမားအားတရားရးသ႔ အႀကမႀကမဆငေခၚခရျခငးႏင ၎တ႔အတြက တစစတရာ ေျပာငးလလာမႈ မရေသးပါ။ တရားရးသ႔ အႀကမႀကမ တကေရာကခၿပးတရားရးတြင မမတ႔ ဘာသာစကား အားနညးမႈေၾကာင ထထေရာကေရာက တငျပႏငမႈမရခေပ။ ဓားမဥးခ မလေတာငသမားက ေဒသဥးစးမ ေတာငသတစဥးစကေျမယာ ၁ ဧကစ ျပနလညခြေဝေပးမညဟ ေျပာၾကားခ ေသာလညး မလေတာငသ မားမ မမတ ႔ ေျမယာမားအားလးကမမတ ႔မလပငဆငထားသည ဧကအတငးသာ ျပနလည လခငခၾကသည။ ေတာငသမားမာ ၂၀၁၃ ခႏစမ ၂၀၁၅ ခႏစအထလပကငခြငရရခၿပး ႏစစဥ လပကငခြင ရရရနအတြက လကမတေရးထးခၾကရသည။ ထသ႔ ၂၀၁၆ ခႏစတြင ေတာငသအမားစ စကပးထားသည သးႏမားအား အသေပး အေၾကာငးၾကား ျခငးမရဘဖကဆးျခငးခခၾကရသည။ ေတာငသလယသမားမားမ ေျမယာသမးဆညးခရခနတြင သမးဆညးခရေသာ ေတာငသမားသည စကပးလပကငရန ေျမယာမားမရေတာဘ ၾကရာ ကပနးအလပမားက လပကငစားေသာကခရျပး ေျမပင ဘ၀မ စကပးေျမယာမ ဘ၀က ေရာကခၾကရသည။

မလပငရငမားဓါးမဥးခ ပငဆငလာခေသာ စကပးေျမယာမားကတပမေတာမ ျပနလည အပႏေသာ စကပးေျမယာမားအား ၂၀၁၅ ခႏစ ေနာကပငးတြင သကဆငရာ အာဏာပင လတစဥး၏ အမညျဖင သကဆငရာ အစးရေအာကေျခ၀နထမးမား ႏင ပးေပါငးကာ ၂၀၁၂ လယယာေျမႏငအ ျခားေျမယာဆငရာ ဥပေဒလပထးလပနညးအညမဟတဘပငဆငမႈ အမညေပါက လပခသည။ အခေသာေျမယာမားကေအာကေျခဆင အပခပေရးမးမားမ မသကးႏြျပကာ သမးယထားချခငးျဖစၿပး ၎တ႔ကယတင ေျမမား ျပနလညေရာငးခမႈ မ းလညးရေနခသည။ တဆငခသးစားခ လပကငရာတြငလညးပငရငက ျပနလညမငားပပငရင မဟတေသာ အျခားသ တစဥးက ငားရမးေစခသည။ မႈလပငရင မား၏ ဘးဘြား ဓါးမဥးခ လပကငခေသာ စကပး ေျမယာမားသည ေတာငသလယသမားမား ျပနလညအပႏသညဟ သထားေသာလညး ျပနလည မရျခငး၊ သးစားခထားရတြင သးစားလပခြင မရျခငးစသည အတြက မႈလေတာငသ လယသမား မားသည နစနာမႈမားစြာရပါသည။9

9 #interview1,2

24 2524 25

တကန(သမးေျမ)၄၂၄၂.၅ ဧက

ဘရားျဖေနာငေတာငး

ေဒသဥးစးရး

ဟပးၿမ႕

နမေဗာဟြနး

စအရ(၉၀၃)

တကန

ကနးတလငး

လြငလငသ႔

လြယေပၚ

မ

ဘရားျဖေဒသခ ေတာငသတစဥး၏ ၿခခတ စကပးထားသည ေထာပတပငမားအားေတြ႔ရစဥ ဤၿခကဖကဆးရနတြက တကန(ေလကငေရးတပ)မ အမန႔စာထတထားၿပးဟသရသည။

ဟပးၿမ႕အေရ႕ဖကရ တပမေတာကြနပတာႏငနညးပညာသပၸမ တပေျမႏင ၎သမးယထားသည ေျမပ (ဂးဂလေျမပမ)

ရြာ

အစးရရး

စစတပ

24 2524 25

ကးေကာသညဟ စြပစြခရသည ေဒသခတစခ႕ထ ပ႔လာသည အမန႔စာတစေစာင

၂၀၁၆-၂၀၁၇ ခႏစ စကပ း ရာသတြင စကပ း လသည ေတာငသမား အား မတပတင စာရငး သြငးရန ခြငျပေပးမည တကန(ေလကင ေရးတပမ) ထတျပန ထားသညစာ

26 2726 27

မမတ႔ ေျမသမးခရသည ျပနာမား ေျဖရငးေဆာငရြကေပးႏငေရး သကဆငရာ ႏငငေတာအစးရႏင NLD ပါတ(ေတာငႀကး) တ႔ထ အသနားခလႊာစာ တငျပထားသညပ

26 2726 27

ဟပးၿမ႕နယရ တပမေတာနညးပညာတပကသလ မ သမးယထားသညေျမႏင မတတငမား

28 2928 29

ဆဆငၿမ႕နယမ ေတြ႔ရခကမားႏင ေဒသ၏ ေျမယာျပနာရငဆငေနရသည အေျခအေနမား

ဆဆငၿမ ႕ေျမာကဘကရ ျမနမာတပမေတာ တပရငး ေျချမနတပရငး(ခမရ) (၄၂၄-၄၂၃) တပမားသည လြနခေသာ ၁၉၉၁ ခႏစ မ စ၍ ကားလမးအေရ႕ဘကျခမးတြင ယာယတပစခနးတညေဆာကရနအတြက ေကးရြာ လထပငဆငသည ေျမယာမားေပၚတြင တပတညေဆာကမႈျပလပခသည။ ၎ေနာကပငးတြင ကားလမးအေနာကဘကျခမးရ ေျမေနရာတြင တပရငးအတညတကတညေဆာကခၿပး ထပမ၍ ေျမယာသမးဆညးမႈမားရခသည။ တပတညေဆာကၿပး ေနာကပငးတြငလညး ေကးရြာလထမားမ ၎တ႔လအပသည ေသာကသးေရမားအား အလညက သယပ႔ေပးျခငးမား လပေဆာငေပးရသည လညးရ သည။ ကားလမးအေရ႕ဘကျခမးတြင ဧက ၅၀၀ သမးဆညးခၿပးေနာက ဧက ၂၀၀ ခန႔မာ ေကးရြာ လထမားထသ႔ ျပနလညစြန႔လႊတခသည။ သ ႔ေသာ ၎စြန႔လႊတသည ေနရာမားတြင အမားအားျဖင လပကငစားေသာကရန ခကခသညေနရာမားသာျဖစၿပး ကနရသည ဧက ၃၀၀ ခန႔သည ကားလမးနေဘးဝနးကငျဖစျခငးႏင ေစးႏႈနးေကာငးမြနသညေနရာ သးႏစကပးရနေကာငးမြနသည ေနရာျဖစသည။ ယခအခနတြင ၎ ေနရာအား ေျမာငးတးေဖာထားသညက ေတြ႔ရရသည။ ကားလမး အေနာကဘကျခမးတြင ယခင သမးဆညးထားသည ဧက ၂၀၀၀ ေကာမ ယခတြင ဧက ၁၈၀၀ ခန႔ ရယၿပး ၎ထကပသည ေျမဧကအား ေကးရြာလထမားအား ျပနလည၍ လပကငေစခသည။

ဆကေခါငေကးရြာ အေနာကဘကရ ဖြ႔ၿဖ းေရးျပလပရနအတြက ယခငသမးယထားသည ပအဝးျပညသ စစမားမ ဖြ႔ၿဖ းေရးအတြက လပေဆာငမႈမားအနညးငယသာရၿပး ျပနလညေရာငးခမႈမားရေနခသည။ သ႔ေသာ ၎ေျမေနရာမားတြင မဘဘးဘြားလကထကကတညးက ေနထငလာသည လထမားအား အတငးအဓမၼ ေမာငးထတၿပး ေနအမမားႏင ၿခစညးရးမားအား သဆးႀကးျဖင ခတ၍ ခတပတထား ခသည။ ၎အတြက အမႈရငဆငေနရသည ေကးရြာလထမားမလညး အႀကမႀကမအမႈမား လကခေသာလညး ဘာသာစကား အခကအခႏင ဥပေဒမသနားမလညျခငးေၾကာင အမႈရႈးနမၾကရသည။

ဆဆငၿမ႕နယ လြယဆဆစေကးရြာရ ေျမသမးခလယသမားမား၏ ေျပာဆခကအရ

ကၽြနေတာ ေျမယာပငဆငေျကာငးက မရးဖလားအရ သတမတထားတာ ရပါတယ။ ဥပမာ - ဒအပင ထကေမာငမ ၊ ဒတငအထက ေမာငျဖပငတာ ဆၿပး သတမတခကေတြရပါတယ။ ဒေျမယာက သမးသြား ေတာရြာသ ၊ ရြာသားေတြက လပကငဖ႔ေျမယာေတြမရေတာဘး။ ေနာငတကလာမည လငယေတြ အတြကလညး အလပအကင ခကခ လာမယ။ ရြာကလညး တျဖညးျဖညးန ႀကးလာတ အတြက လပကငဖ ေျမယာေတြ မရေတာ စးပြားေရး ၊ ကနးမာေရး ႏင လမႈေရးတ႔ဟာ အရငကထက အမားႀကး ခကခ ေနာကကလာခတယ။ အရငက မသားစ တစစက ေျမယာ ၂ ဧက ၊ ၃ ဧက ေလာက လပကင ခြင ရေသးတယ။ အခေတာ လပကငခြင မရေတာတအတြကေၾကာင အစစအရာရာ ျပနာေတြ အရမး အခကအခ ေတြ ေနရပါတယ။ ဒေျမယာက လပကငလာခတာ ႏစေပါငး ၈၀ ေကာပါျပ။ မသမးခငက စကထားတအဓက သးႏ မာ နာနတသး ျဖစျပး စပါးကလညး စကပ းပါတယ။ ဒေျမယာဟာ ကၽြနေတာတ႔ မသားစအတြကသာမကဘး ရြာသ ၊ ရြာသားတ႔၏ အသကေသြးေၾကာလ႔လညး ေျပာလ ရပါတယ။ ဘာေၾကာငလ ဆေတာ ဒေျမယာရမသာ ကြနေတာတ႔ လပကငစားေသာကနငမာ ျဖစေသာေၾကာင ကြနေတာတ႔ စးပြားေရး ၊ လမႈေရးႏင ကနးမားေရးတ႔ အဆငေျပနငမယ ျဖစတယ။ ကြနေတာတ႔

28 2928 29

အသကရငေနထငဖ႔ အတြက ဒေျမယာ အရမးလအပပါတယ။ ေျမယာေတြ မရေတာတအတြကေၾကာင ကြနေတာတ ႔ ရြာသ ၊ ရြာသား အားလး စားဝတေနေရး ဟာ တျဖညးျဖညးန ႔ ဆတယတလာခ ပါတယ။ လာသမးေတာႀကတင အသေပးျခငး မရ၊ ရးမာလညးကန႔ကြကစာ လညး မထတဘး ၊ အရငက လကနကကငေခတ ၊ အာဏာရင ေခတမ အာဏာက သး ျပး လာသမးသြားတယ။ ရြာသားကန ကြကမႈ က လညး အသအမတမျပဘး။ ေျမယာကစၥန႔ပတသကရင မေျပာေပးဘးလ႔ ေျပာပါတယ။ ဥပေဒဘက သြားရငလညး အာဏာရငေခတမ႔ သတ႔က လကနကရတာေၾကာင ဘယသမ မေျပာေပးရပါဘး။ ကြနေတာတ႔ေျမယာက ျပနရခငတယ။ နစနာေၾကးေတြ မရခငဘး။ ဘာေၾကာငလဆ ေတာေျမယာရမ ကြနေတာတ႔ေတာငသေတြ အတြက အဆငေျပနငမယ။ ေလာေၾကးရျပး ျပနဝယဖ႔ ေျမယာေတြ မရေတာဘး ၊ ရြာသ ၊ ရြာသားေတြ အမားစက ေျမယာေတြမရေတာေန စားလကသြားရတယ။ ေနာကထပေျမယာေတြ ထပျပးေတာ အသမးမခရေလေအာင ကြနေတာတ႔ဟာ NGO အဖြ ႏင PNO အဖြ႔တ႔ ႏင ပးေပါငးျပး သငတနးေဟာေျပာပြ ေတြ လကလပေပးေနပါတယ။ ေျမယာေတြ သမးဆညးသြားတအတြက ပမန ဝငေငြမရၾကေတာဘး။ ေဒသခရြာသ/သားမားမာလညး စညးလးမႈေလာနညးလာၾကၿပး ေနာကပငး ေကးရြာတြငးသ႔ မးယစေဆးဝါးမားမာလညး နညးလမးအမ းမ းန႔ အမားႀကး ဝငလာခတယ။ ဆကလကၿပး ေကးရြာစညးလးမႈ ျပနလညရလာရနအတြက ရြာသ ၊ ရြာသားမား ဥပေဒက နားလညေအာင လ ကြနေတာတ႔က သငတနးေတြေပးျပး ျပငဆငပါတယ။ သမးထားတသေတြက ေျမေရာငးေတာမယဆတာန႔ ေျမေရာငးခရနအတြက ေထာကခခကလကမတမား စာရြကစာတမးမားလတာေၾကာင သကဆငရာလႀကးအဖြ႔ လာဘယၿပး ေထာကခေပးတသ အေနျဖငလပေပး တာရပါတယ။ သမးသြားတေျမဧကေပါငး (၂၀၀) ေကာ ကေတာပငရင (၄၅) ဥး ရပါတယ။ ဒလ ျဖစရတာဟာ ကြနေတာတ႔ေတာငသေတြက ဥပေဒအေျကာငးက မသ၊ နားမလညတာလညး ပါတယ။ ဥပေဒရေနေသာလညး ထထေရာကေရာက မလပေဆာငနငတာလညးပါတယ။ ကြနေတာတ႔ ပအဝးေတာငသေတြက တျခားဘာသာ စကားက နားလညတတကၽြမးမႈရဘး။ လကနကကငတပဖြ႔မား ဌာနဆငရာမားက ေၾကာကေနရျခငးအျပင ဥပေဒ ကနားမလညေသာေၾကာင ကယကယပင ပစၥညးအျဖစမ တျခားသတစဥးထက အလလေရာကသြားၾကသည။ ဘာမျပနမေျပာရခ ၾကပါဘး။ ဒါေၾကာင ေတာငသေတြ အရႈးေတြပ ရငဆငေနရပါတယ။10

ဆဆငၿမ႕နယ၊ ပငစေကးရြာအပစ ထမနးေကးရြာေန ေဒသခေျပာၾကားခကအရ

“ဒေျမေတြက မစကပးရေတာ စား၀တေနေရးအခကအခ ေတြ႔တယ။ အေမတ႔၀ယထားတျခက သတ႔သမး သြားတထ ပါသြားတယ။ အဒျခေတြထက အဓကစကတာက ေျပာငးဖး၊ ငကေပာ၊ေျမပ တ႔ျဖစတယ။ သတ႔သမးသြားခနက ျခထမာအသးအပြငေတြ ရေနတနးဘ ဖကေတာ မဖကဆးဘး။ ဒေျမေတြ အသးျပမႈ ကေတာ အႏစ၂၀ ေလာကရျပ ။သတ႔ေျမကစသမးသြားတအခနက အသမေပးဘးသတ႔ကယတငသြားတငးျပး ရြာထကလေတြကေခၚျပး သကၾကးရြာအတစေယာကႏစေယာက လညးေခၚသြားတယ။ အဒါကေန႔တငးေန႔တငးသြားတငးတယ တစျခ၀ငတစျခထြကတငးတယ။ သမးလ႔ရရငအကနသမး မသမးတေျမအခ႕ကေတာ အခြနေကာကတယ ဟအရငႏစေတြေတာ ေတာငၾကးထတကျပး စာသြားတငတယ စာသြားတငျပးကတညးက ခခနထေတာအခြန ေတြမေကာကေတာဘး။ အခေတာေျမေတာျပနမရဘး ျပနစကခြငေတာရတယ။

10 #interview45

30 3130 31

ေျမယာန႔ ပတသကျပး ျပနရခငတယ အဒါမ သား/သမးေတြ စား၀တေနေရးအဆငေျပမာ အေမက ေသသြားရင သားသမးေတြကသမာ မဟတဘး။ ဒေျမေတြက အေမြဆကခခငတယ။ေျမကေတာ မေရာငးဖးဘး တခ႕လကေရာငးတယ။ အေမေတာ မေရာငးဘး ေရာငးတသေတြလညး ႏစဥးႏစဖကသေဘာတရငရျပ တခ ႕ကေတာရြာသၾကးသကေသအေနန႕ေခၚတယ။ ေျမယာကမလဖ႕ အတြကေပါ။”11

ေျမယာျပနာျဖစပြားေနသည ဆဆငၿမ႕နယ၊ ဆကေခါငေကးရြာရ မြးစည အပါအဝင စစေပါငး ေဒသခလထ ၈ ဥး ကေမးျမနးခသညအေျခအေန

ေျမသမးခခရတယ။ သမးသြားတခႏစကေတာ (၁၉၉၅/၉၆) ခႏစေလာကမာျဖစတယ။ ႏစေပါငး၂၀ ေကာျပ သမးျပးေတာလညး ေလာေၾကး၊ နစနာေၾကးလညးေပးတာမရဘး။ အရငကေတာ စကပ းေရး၊ ေစးေရာငးတာတ႔လပပါတယ။ အခေတာ ဆငေတြကလညးပတသြားတယ (၁၇၊၁၊၂၀၁၈) မာ ရ၊ မးသတ၊ စစသားတ႔ စေပါငးျပးေတာ လာျပး ဆငက ပတသမးလကတယ လေတြကလညးမားတယဆေတာ စစသားဖမးတပ ြန ႔ေတာငတတယ။ ဖမးဝရမးလာကပတအခနမ ာ အေမတ ႔ကေပးမကပေတာ တရားစြဆ မႈခရတယ ဝတရားေႏာငယကမႈျဖင စြဆတယ။ သမးသြားတေျမကေတာ ေတာငယာျခပါ အစေတာအဒျခမာဆ စပါးတ႔ ပစငးငတ႔စကတယ အလညကစကတယ ဘးဘြားကေနေပးလာတ အေမြျဖစတယ။

စားဖ႔ေသာကဖ႔ လပေနရတၾကား ရးခနးေတြလညး မၾကာခဏသြားေနရတယ အလသြားေနရတာ ၈ ႏစျပညေတာမယ တရားရးတစခါသြားလညး အေမတ႔ဘရႈး ႏစခါသြားလညးရႈး ျဖစေနတယ။ ေတာငၾကးတကလက၊ ဆဆငဆငးလက အေမတ႔ဘရႈးေနရတယ။

အျခကအေမတ႔ျခဆတာ လေတြနတေတြသျပးသား သတ႔ေတြက ေနာကမလာျပးေတာ လာႏပစကၾကတယ အေမတ႔က ဒမာဘေနလာတယ။ ဒါအေမတ႔ဇာတဘ သတ႔ေတြက ရြာခ႕ထြငမယအေၾကာငးျပခက ေပးတယ။ သ႔ထးစက ရြာခ႕ရင တစကြကဘယေလာကႏႈနးဆၿပး ေပးဝယရမာျဖစၿပး။ သးသနးတနရင ႏစသနးေပး ကနတစသနးကလမယ အလဆအဆငေျပတယေလ ခဟာက ဒတငးေလးသမးျပး တပစခနးေဆာကမယေျပာတယ အစေတာ ရြာခ႕ထြငမယလလ၊ တပစခနးခမယလလေျပာတယ။

အေမတ႔ေတာ အသမးခရတၿခထ ဘယလလပဝငရမာလ သတ႔ကအာဏာလညးရတယ လကနကေတြ လညးရတယေလ။ အေမတ႔ဝငမရေတာ သတ႔ေတြ ေျမကြကေတြကေဖာ ျပးေရာငးစား လကတာဘ။ အစပငးကေတာ PNO အဖြ ႔အစညးအေနန ႔သမးတယ ေနာကပငးကေတာ ရပမရပဖအေနန ႔ လႊေျပာငးသြားတယ။ ေဒသဖြ႔ျဖးေရး လ႔အမညတပျပး စာေတြထတျပနတယ အဒစာေတြက ခခနထ အေမတ႔လကထမာရေနေသးတယ။ သမးတအခနမာေတာ PNO အေနန႔သမးၿပး အေမတ႔စာေတြ တငတ အခနမာေတာ ရပမရပဖကလႊလကတာဘ။ အသမးခ ရတသေတြကေတာ ၁၃ ေယာကရတယ။

11 #interview44

30 3130 31

ျပနေတာငးတအခနမာေတာ ၆ ေယာကဘ ေတာငးတယ။ အခ ႕လေတြက အေမတ ႔ေတာငး ေနတာကေစာငေနၾကတယ။ တစခ ႕အသမးခရတလေတြက လၾကး ေတြျဖစတယ ဥးစးမ းေတြျဖစတယ။ အဒါေၾကာငသတ႔ေတြျပနမေတာငးတာလညးျဖစႏငတယ။ သမးသြား တာေတာ ဧက ၅၀ ေကာတယ။ ခက ဧက ၅၀ ေပၚမာ အကြကေဖာျပးေရာငးစားေနၾကတယ။ သတ႔သမးသြား တာေတာ ေျမကြကေပါငး၂၆၀ ရတယ ဇယားန႔ျပထားတယ အဒအကြကေတြက လ ၇ ဥး ရ႕ ေျမကြကေတြတငမကဘး။

အကြကေဖာၿပး မေရာငးေသးခနထေတာ အေမတ႔အေျမေပၚမာ စကပးေသးတယ။ အျခားသေတြက ေရာငးစားလကျပးတအခါ ဝယတသေတြန အေမတ႔ ၾကားျပနာရေစတယ။ ဝယတသေတြကလညး တရားဝင ဝယယတယေျပာတယ အေမတ႔က တရားဝင ေရာငးခထားတာမဟတဘးေလ အေမတ႔ ျခေတြက ပစေတြ ဘာေတြမရဘး ေျပစာေတာငမရဘး။

ေျမဝယယသြားတေဒၚစနးစနးေအးက ပစ(၁၀၅)လပတယ မြ းႏြတက သ႔ထက တစႏစေစာျပးလပတယ ဒါေပမ အသမးခရတမြ းႏြတရ႕ ပစ(၁၀၅) ကအတျဖစတယလ႔ေျပာတယ အေမတ႔က ၂၀၁၂ ကတညး ဌာနဆငရာေတြက စာတငတယ ရပေကးအပခပေရးမးကအစတငတယ ဒအခနထဘ စာေတြတငတယ ေျမနပတသကျပး အမႈရငဆငရတေဒသခေတြကေတာ မြးႏြတ၊ မြးစည၊ ျဖားေခတ တ႔ျဖစတယ။

၈ ႏစ အတြငးမာ အမႈမၾကာခဏရငဆငေနရတယ။ အႀကမေရဘယႏစၾကမမနးေတာငမသေတာဘး။ တရားရးမာ အေမတ႔က ဘာသာ စကားမကြမးကငေတာ သားသမးေတြက ဘာသာျပနခငး လညးခြငမျပဘး။ စကားျပနေခၚခြငလညးမရဘး သတ႔ရးကလေတြကဘျပနေခၚျပးစကားျပနအေနန႔ လပခငးတယ။ ဆဆငျမ႕နယတရားရးက ဘမၾကာ ခဏသြားေနရတယ။

အလသမးသြားတအတြကေၾကာင အေမတ႔မာ သားသမးပညာေရး ေတြက ေကာငးေကာငး မေထာကပ ေပးႏငခဘး။ တရားရးလညးသြားေနရေတာ ပကဆလညးကန ဖားနာလာရငလညးကသ မႈမခယ ႏငဘး။ လမႈေရးကလညးထခကတယ ရြာက ခြနေမာငဆနး တစေယာကဆရငလညး ကနးမာေရး မေကာငးလ႔(ဗကနာ) ရးခနးက တကေရာကဖ႔ အဆငမေျပေၾကာငးေျပာျပတာေတာင တရားရးကလကမခဘ သြားတကေနရတယ။ သ႔ညအစကေမာင ႏမေတြက တြျပးေခၚသြားရတယ တရားရငဆငေနခနမာဘ လကသြားၿပး။ ေဆးရကသြားပ႔ေတာ အခနမမဘ ေဆးရမာဘဆးသြားတယ။

အေျမေတြက အေမတ႔ မဘေတြဆကေန အေမြရလာတယ။ တစခ ႕ကေတာ ဝယယတယ တစခ ႕ေတာ အမးေတြ ဆကေနရတယ အေျမေပၚမာေတာ စပါး၊ ေျပာငး၊ ေျမပတ႔က စကပးလာတာေပါ။ အေမျခက ေရာငးသြားတအခနမာ အေမစကထားတ စပါးၿခေတြအထက သေတြလာခလကတယ။ စပါးပငေတြက ဖကဆးခတယ။ အဒါန႔ ဆဆငျမ႕က စာသြားတငခေပမယ အမႈက လကမခခဘး ။ သတ႔ဘက အမႈဖြငကေတာ လကခတယ။ ရပရြာကလၾကးေတြကေတာ အေမတ႔ကေျပာတယ ေပးလကနငတ႔ေျမက သမားသမးသြားျပဘ မေပးရင နငတ႔ပကဆပကနမယ ဆျပးတကတြနးၾကေသးတယ။ အေမတ႔လညး ဘယေပးခငမာလ အေျမနဘအသကေမြးဝမးေကာငးအားကလပေနတာရတာဆေတာ။

32 3332 33

အပခ ပေရးမးတ ႔ ရပရ ြာကလၾကးေတြကလညးအေမတ ႔ဘကက အေလးထားမႈေတြမရဘး။ ဘာမလညးလာလပေပးတာမရဘး။ အမနတရားဘကကလညးမေနေပးဘး။ သတ႔ေတြက မးသတဖြ႔ ေတြေကာ ရေတြေကာ စစတပေတြေကာ လအေယာက ၅၀ ေကာေလာကေခၚလာျပး လအငအားန သးျပးလာျခမးေျခာကၾကတယ။ အေမက ဘယလဘဆြထတဆြထတ အေမေတာ အေမဆငကေနမထြကဘး။ အေသဘခမယ သတ႔က အေမလကေမာငးႏစဖကကဆြျပး ဆငျပငကဆြထတလာတယ။ အေမသမးက ဆငထမာဘ ရေနေသးတယ။ သတ႔ေတြက ျခက သဆးၾကးန႔ခတတယ။ ဒျခက အေမ ႏစေပါငး ၄၀ ခန႔ စကပးလာျပးျပ။

အဖး ကၾကညပါအး ေစာငေတြကသယထတရျပး လမးေပၚမာေနေနရတယ အဖးက သစပငေအာကမာဘ အပရတယ အေမကေတာသမးတ႔က အမကအတငးေခၚျပနလကတယ လာသမးတအခနဆလညး ဘာမအေၾကာငးၾကားတာမရဘး။ အစားထးျပနေပးမယေတာေျပာတယ တကယလညးဘာ အစား ထးမမရဘး။

ဆဆငၿမ႕နယ ဆကေခါငစျပေကးရြာ အေနာကဘကရ PNA ပအဝးျပညသ႔စစမ ေဒသခေတာငသမား၏ ေနအမမား

ဖယရားေပးရန အငအားအလးအရငးျဖင ဝငေရာက ဖမးဆးစဥ

ဆဆငၿမ႕နယ ဆကေခါငစျပေကးရြာ အေနာကဘကရ မြးစညက ကးေကာမႈျဖင အငအားအလးအရငးျဖင ဝငေရာက

ဖမးဆးေခၚေဆာငသြားသညပ

32 3332 33

ဆဆငၿမ႕ေျမာကဘကတြင ခမရ ၄၂၃၊ ၄၂၄ မ ေတာငသလယသမားမား၏ ေျမယာမားအား သမးယထားသည ခန႔မနးေျခ ေျမပ

ကားလမးအေနာကဖကျခမး သမးဆညးထားသညေျမ ၁၈၀၀ ေကာ ယခင ၂၀၀၀ ေကာ ခန႔မနးေျမဧရယာ ေျမပ

ထမနးရြာေကာငမးဗြာရြာ

ေကာငတရးရြာ

ဆဆငၿမ႕

ကားလမးအေရ႕ဖကျခမး သမးဆညးထားသညေျမ ၃၀၀ ခန

စစတပမ ျပနလည စြန႔လႊတထားသည ေျမဧက ၂၀၀ ခန႔

မ

ရ

တ

န

ယခငမးေသြးကနးရြာယခ ျမကနသာရပကြက(၅)

ဆဆင (ခမရ - ၄၂၃) မ၂၀၁၃ ခႏစ စကပး ရာသတြင စကပးလသည ေတာငသမားအား ငားရမး စာခပလာေရာကခပဆရန အေၾကာငး ၾကားစာ

သမးဆညးခလယယာေျမႏင အျခားေျမမားအား ျပနလညေပးအပရန ေဒသခလထမားမ ရမးျပညနယ အစးသ႔ တငျပ သညစာ

34 3534 35

ဆဆငၿမ႕ေျမာကဘကတြင ကားလမးအေရ႕လကရ ခမရ ၄၂၃၊ ၄၂၄ မ ေတာငသလယသမားမား၏ ေျမယာမားအား သမးယၿပး မတတငမား စကထထားသညပ

34 3534 35

ဆဆငၿမ႕နယ ဆကေခါငေကးရြာ အေနာကဘကရ ေျမသမးဆညးခရျခငးႏင အမခတပတခရျခငးရငဆငေနရသည အေျခအေန

36 3736 37

ပငေလာငးၿမ႕နယမ ေတြ႔ရခကမားႏင ေဒသ၏ ေျမယာျပနာရငဆငေနရသည အေျခအေနမား

ပငေလာငးၿမ ႕နယ ေနာငတရားၿမ ႕နယခြတကစ ေဒသရ ေျမယာမားက စစအစးရလကထကမ ၁၉၉၉ ခႏစ တြင ေဒသခလထမားအားႀကတင အေၾကာငးၾကားျခငး မရဘ ေကာကမးေသြးသး လ ပစစ ဓာတအားေပးစကရႏ ငေကာကမး ေသြး သတတြငးတးေဖာရနအတြက ေျမယာ မားက သမးဆညးခသည။ ထ႔ေနာက ၂၀၀၀ ခႏစ တြင လပငနးမားစတငအေကာငအထည ေဖာခၿပး ၂၀၀၄၊ ၂၀၀၅ ခႏစတြင လပငနးမား သမးယခ သညေျမမားမာ ေကာကမးေသြး သတမငးတြငးအတြကအေကာင အထညေဖာရန စစေပါငး ေျမ ၅၄၄ ဧက သမးယခၿပး ယခလကရ ၂၀၁၈ ခႏစတြင ဧကေပါငး ၈၂၄ ေကာရသညဟ မငးတြငး ဝနထမး တစဥးေျပာၾကားခကအရ သရရသည။

၎ ေကာကမးေသြး သတတြငး တေဖာရန အတြက ေျမယာသမးဆညးမႈတြင ပါဝငပတသက ေသာကမၸဏမာ ရမးရးမနဂါးကမၸဏျဖစၿပး ရမးရးမ နဂါးကမၸဏတြင အေရ႕ပငးတငးစစဌာနခပ၊ PNO ပအဝးအမးသားအဖြ႔ခပ၊ ဧဒငကမၸဏ၊ ကေမၻာဇကမၸဏႏင ဧဒငသဘာဝစြမးအငႏင သယဇာတဖြ႔ၿဖ းေရးကမၸဏ လမတကတ႔ျဖင စဖြ႔ထားပါသည။ ယခလကရတြင ဧဒငသဘာဝစြမးအငႏင သယဇာတဖြ႔ၿဖးေရးကမၸဏလမတကသ႔ လႊအပၿပး လပငနးက ဆကလကလပကငလကရသည။12

လကရသမးဆညးေျမယာမားက ေကာကမးေသြးသးလပစစဓာတအားေပး စကရ ၊ ေကာကမးေသြး သတမငးတြငး တပေျမ စသညအေကာငအထည ေဖာလကရသည။ ၎ေျမယာ သမးဆညးခနတြင တစခ႕ေသာ သမားက ေလာေၾကးနစနာေၾကး ေတြက လကချပး တစခ႕သမားက ေလာေၾကး နစနာေၾကး နညးပါးျခငးေၾကာင လကမခသမားလညး ရခသည။ ေလာေၾကးနစနာေၾကး လးဝမရသည သမားလညး ရခသည။ ေလာေၾကးနစနာေၾကးမာေတာငယာ(၁)ဧက ၅၀၀၀ ကပ ၊ ၃၀၀၀ ကပ၊ ၁၀၀၀၀ ကပ ရရသ အသးသး ရရခသည။

၎ေကာကမးေသြးစမကနးေၾကာင ေတာငပ႔လႏင လယၾကားေကးရြာ ၂ ရြာမ လဥးေရ ၄၀၀ ေကာေျပာငး ေရႊ႕ျခငးခရၿပး ေကးရြာေျပာငးေရႊ႕စဥတြင မးရာသျဖစျခငးႏင လေလာကေသာေလာေၾကးမရရသညအတြက မမအစအစဥျဖင အဆငေျပသလသာ အမမားက ေဆာကလပခၾကရသည။ 12 ၿငမးခမးေရးႏင ဒမကေရစအသြငကးေျပာငးေရးအတြက(ရမးျပညနယလထအသ) ျဖစစဥ(၁၀) စာမကႏာ ၁၂၈ - ၂၀၁၆ ခႏစထတ

ပငေလာငးၿမ႕နယ တကစေကးရြာေျမာကဘက တပမေတာတပရင ခမရ(၅၁၁-၅၁၂) တပေနာက ဖကရ တပေျမအတြက စကထထားသည ေကာကတင

36 3736 37

ပငေလာငးၿမ႕နယ တကစေကးရြာေျမာကဘက တပမေတာတပရင ခမရ(၅၁၁-၅၁၂) တပေနာကဖကရ ေဒသခေတာငသမား၏ ၿခက သမးယခၿပး သးစားျပနလည

ခထားသည ေျမေနရာမား

38 3938 39

ထသ႔ ေကာကမးေသြးစကရႏင သတတြငးအတြက လၿခေရးအေၾကာငးျပကာ တပမေတာတပရငး ခမရ ၅၁၁ ႏင ၅၁၂ မ တကစေျမာကဘက ဆညေခါငးရြာေျမာကဘက ကားလမးအေရ႕ဘကတြင တပတညေဆာကရန ေဒသခေတာငသမား ပငဆငသည ေျမေနရာမားအား ထပမသမးဆညးျခငးခခရသည။ တပရငး ၂ ရငးတည ေဆာကရနအတြက ေျမအျပင တပပငစကပးေျမအတြက ေဒသခမား၏ လယယာေျမ ေတာငယာေျမမားအား ထပမတးခ႕သမးဆညးမႈမားလညး ရခသည။ ယခအခနတြင ေဒသခေတာငသမားမာ စစတပမ သးစား ျပနလညခထားမႈျဖငသာ လပကငစားေသာကၾကရသည။

ပငေလာငးၿမ႕နယေျမသမးဆညးခခရသည ေတာငသမား၏ ဖြငဟ ေျပာဆခကမ

“ပငေလာငးၿမ႕နယ၊ ေနာငတရားၿမ႕နယခြ၊ တကစေကးရြာအပစ၊ ျမစမးေတာငေကးရြာ (ယခင ေတာငပ႔လရြာ)မ အသက ၅၃ ႏစ မသားစဝင ၄ ေယာကရ ျဖားကးမ မမတ႔စကပးသည သးႏမားမာ ဂငး၊ ၾကကသြန၊ ပ စကပးျခငးျဖစၿပး။ မမေျမယာမားကေတာ ကမၸဏမ လယယာေျမက သမးခသည။ ရြာေျပာငးေရႊ႕ရသည။ နစနာေၾကး - ၁၀၀၀၀၀ ကပတစသနး။ လယ (၃) ေနရာ ၊ တစဧက (၁၁၀၀၀) ကပေတာရတယ။ ေျမဂရနေတာ မရခဘး၊ အခရြာကမးေတာ ကမၸဏေပးတာရတယ အကနေတာမဟတဘး ရြာကလညး ေငြေၾကး ျပနထညေပး ရတာရတယ။ မးၾကးတအခနက ေျပာငးေရႊ႕ရၿပး မက ၇ ရက ၇ ည ဆကတက မးၾကးခတယ။ ဘးဘြားမားပငဆငခသညေနရာမာ ေနခရတယ။ ကၽြနေတာ အသျဖစတ အဖြားတစဥး ကေတာ ေျမအမားၾကး ပါသြားတယ။ သက နစနာေၾကးေတာ မယဘး။”13

“ပငေလာငးၿမ႕နယ၊ ေနာငတရားၿမ႕နယခြ၊ ယခင လယၾကားေကးရြာမ ယခတြင တကစ ျမကနသာ ရပကြကသ ႔ ေျပာငးေရႊ႕ခရသည အသက ၄၃ ႏစရ ေဒသချဖစသည ဥးထြနးမ ရြာေျပာငးေရႊ႕ တာေတာၾကာျပ၊ တစရြာလးေျပာငးရတယ။ ေတာငပ႔လ ရြာလေျပာငးရတယ။ အဓကလပကငတာေတာ စကပးေရးျဖစၿပး စကတသးႏကေတာ ခရမးခဥ၊ ၾကကသြနျဖစတယ။ ရြာေျပာငးခနကအသက ၂၀ ေကာ။ ရြာေျပာငးတအခနတနးက ျခမးေျခာကမႈရတယ။ အဒအခနက စစအစးရေခတဆေတာ ေျမသမးတယ၊ ရြာကေနေမာငးထတတယ။ အမကြကေလာေၾကးေတာေပးတယ လေလာကမႈေတာ မရဘးေပါ။ လယတစဧကက ၁၅၀၀၀ ကပ၊ ယာေျမတစဧကက ၁၀၀၀၀ ကပ အလေပးတယ။ ယာေျမကေတာ ႏစေနရာ ၃ ဧက ေလာက ပါသြားတယ၊ သးႏစကပ းတအခနဆေတာ စကပ းခနကေတာ အနားေပးထားရတယ။ စကထားတ သးႏေတြကေတာသမးျပးမ ယာေတြကဖကဆးတယ။ ယာေျမေတြက အေမြရခတယဟာေတြျဖစတယ။ ဆန႔ကင ကန႔ကြကတသေတာ မရခဘး။ သမးတအခနတနးက ၾကတင အေၾကာငးၾကားမႈေတာရတယ။”“ေျမယာမရေတာ အျခားအလပရာလပရတယ။ လကရကေန လကမ စာရငးငါးဘဝက ေရာကသြား တယ။”14

“ပငေလာငးၿမ႕နယ၊ ေနာငတရားၿမ႕နယခြ၊ တကစေကးရြာ ျမကနသာရပကြကမ အသက ၄၈ ႏစ သားသမး ၄ ေယာကရ ကနးမာေရးဆရာတစေယာကျဖစသည ဥးေမာငႏမ လယယာေျမ ၄ ဧက သမးဆညးခရတယ။ စစအစးရေခတခနကသမးဆညးခတာျဖစတယ။ နစနာေၾကး ၁ ဧက ၂၀၀၀၀ ေပးတယ။ ျပနလညအစားထး ေပးမႈမရခဘး။ စတငေျပာငးေရႊ႕ေတာ လပကငဖ႔ေတာခကခတယ။ 13 #interview7114 #interview63

38 3938 39

ဒမာေတာ လမး ေလးမးရၿပး ေတာငရး၊ ရမး၊ ပအ၀း၊ ဗမာ စတ လမးေတြ ေနထငၾကတယ။ ၁၄ ႏစေျပာငးေရႊ႕ခၿပး ေရေတာ ကယရပရြာကလေတြပ ယသးလ႔ရတယ၊ အျခားရြာေတာ မယရဘး၊ ေရထြကေပါကက ဘနးၾကးက ပငတယ။”15

“ပငေလာငးၿမ႕နယ၊ ေနာငတရားၿမ႕နယခြ၊ တကစေကးရြာ ျမကနသာရပကြကရ အသက ၄၅ ႏစ မသားစ ၅ ေယာကရ မြးပဥးမ စကပးသည သးႏမားမာ ၾကကသြန၊ ခရမးခဥျဖစၿပး ေတာငယာေျမျဖစတယ။ လယယာက ကမၸဏက သမးတာျဖစတယ၊ ေမာငးထတခရတယ၊ ၁၃ ႏစေလာက။ ေကာကမးေသြး လပဖ႕ သမးသြားတာ။ ေျမဧက (၆) ပ၊ ေတာငယာ (၃) ကြက။ ေလာေၾကး လယယာေျမ ၁ ဧက ၇၀၀၀ ကပ ပရတယ။ ဘဘြားအစဥအဆက အေမြေပးတာန႕ လပကငစားေသာက လာခ တာျဖစတယ။ သမးတအခနမာ ဘာမေတာ မစကပါဘး။ လယၾကားရြာ ေျမယာ အကနအသမးခရတယ။ အရငတနးက မသမးခင ၁ ႏစစကရင သးႏစ စားလ ႔မကန။ အခေတာ တစႏစလပ တစႏစအတြငး ရရတ သးႏေတြကေတာ မလေလာကေတာ အဆငမေျပေတာ။”16

“ပငေလာငးၿမ႕နယ၊ ေနာငတရားၿမ႕နယခြ၊ တကစေကးရြာေျမာကပငးေန မမႏ အသက ၃၉ ႏစ မသားစ ၄ ေယာကရၿပး အဓက ၾကကသြနျဖစကပးျခငးျဖစတယ။ ေတာငယာကေတာ ၉ ေနရာရၿပး သမးယသညထ အကနပါသြားသည။ စပါးမားစကပးထားျခငးျဖစၿပး စပါး ၁၀ ပးသာ ရတရၿပး တခ႕ တဝကကနရေနေပမယ သမးဆညးျခငးခရတာ ျဖစတယ။ မမတ႔ေကးရြာရ သနေျမအားလး သမးဆညးခရၿပး ေနရာေျပာငးေရႊ႕ခရသည။ အသတစဥးကေတာ လယယာေျမေနရာမာ ေကာကမးေသြးမ ထြကရသည စြန႔ပစေျမမားဖးအပထားသညအတြက နစနာေၾကးေပးေပမယ လကခရယျခငးမရဘ မမလယယာေျမသာ ျပနလခငပါတယလ႔ သရတယ။ ေကးရြာရ အသးျပရနအတြက ေရႏင မးမားမာေတာ ကယထကယထႏင ျပနလပ ျခငးျဖစၿပး လကရတြင ေရေတာ အခကအခရေပမယ ေႏြရာသ ေရာကလာရင ေရကရားပါးလာတာက ႀကေတြ႔ရတယ။”17

15 #interview6216 #interview6117 #interview70

ပငေလာငးၿမ႕နယ တကစေကးရြာေျမာကဘက ေကာကမးေသြးစကရ အနးဝနးကငရ ျမငေတြ႔ရသည ၾကကသြနျဖစကခငးႏင ၿခစကေတာငသ

40 4140 41

ပငေလာငးၿမ႕နယ ေနာငတရားၿမ႕နယခြရ တပမ ခမရ ၅၁၂ ၅၂၂ မ သမးယထားသညေျမႏင ကမၸဏမ ေကာကမးေသြး စကရႏင သတတြငး ေျမစာပေနရာ

ခန႔မနး ဂးဂလေျမပ

တကစေကးရြာအနးရ ေတြ႔ျမငရသည ေကာကမးေသြးသတတြငးႏင စကခငး

ေကာကမးေသြးေျမစာပ

ေကာကမးေသြးသတတြငး

ေကာကမးေသြးသး လပစစစကရ

စစတပ ခမရ ၅၁၁-၅၁၂သးစားျပနလညခထားသည ေနရာ

တကစ

သာယာကနးရြာ

ဘရားငါးဆရြာ

ဆညေခါငးရြာ

40 4140 41

ေကာကမးေသြးသတတြငးမ ထြကရလာသည စြန႔ပစေျမစာမားအား စပထားသည ေနရာတြင ေဒသခလထမား၏ လယယာေျမထတြင တျဖညးျဖညးတးခ႕လာမညက စးရမလကရၾကသည။

ပငေလာငးၿမ႕နယ၊ တကစေကးရြာအနးရ ေကာကမးေသြးလပစစဓာတအားေပးစကရ အနးတဝကတြင ေတြ႔ရရသည လယကြငးၿခေျမမား

ေကာကမးေသ ြးစကရ မ ထ ြကရ လာသည ျပာမားအား ေကးရြာတြငးသြားသည လမးတြင ခငးကငးထားသညအတြက ေန႔စဥသြားလာေနသည သမားအား အႏရာယျဖစေစႏငသည။

ေျမစာပေပၚတြင ေျမစာမားက ထရပကားႀကး ျဖင စြန႔ပစေနစဥ

42 4342 43

ေျမသမးခရျခငးေၾကာင ရငဆငေနရသည ေနာကဆကတြ ျပနာမား

ေဒသခေတာငသမားမာ ေျမယာကသာ အားထားၿပး အသကေမြးဝမးေၾကာငး ျဖစသည စကပး ေရးလပငနးက အေျခခလပကငစားေသာကရသညအတြက မမတ႔မာ ေနာကဆကတြျပနာ မားျဖစသည အလပအကင စားေသာကေရး၊ ေနေရးထငေရး၊ လမႈေရး၊ သားသမးမားအတြက ေျမယာအေမြခ ြေဝေပးေရး၊ ေကာငးပညာေရးႏ င ေင ြေၾကးလေလာကမ ႈမရ ျခငး စသည ျပနာမားစြာက ရငဆငႀကေတြ႔ခၾကရသည။ လယယာေျမလပကငၾကသည ေတာငသအမားစမာ အလပအကငအဆငမေျပၾကသညအတြက မသားစႏင ေဝးရာ တျခားႏငငသ႔ သြားေရာကလပကငရျခငးအျပင စားေသာကေရးတြငလညး အခကအခမား ရငဆငေနၾကရသည။ သားသမးမားအား ေကာငးမထားေပးႏငသညအတြကလညး လာမည ႏငငဖြ႔ၿဖးေရးက႑တြင ပညာတတ အရငးအျမစမား ဆးရႈးလာမညျဖစသည။

မသားတစစမ ေျပာၾကားခကအရ “အလပငးမာ လညးသပမလပနငၾကေတာဘး ပညာေရးပငးမာလညး မေထာကပႏင ေတာဘး ရြာမာဆ တဝကတပကန ႔ ေကာငးထြကလကရတ ကေလးေတြအမားၾကး တခ႕ဆရင ပညာဆကသငခငလညး မဆကတက ႏငၾကဘး။ ဘာလ႔လဆေတာ ေကာငး တကေနလညး အမကစၥ ျခကစၥ ေငြေရးေၾကးေရး ကလညး စတပ ေနရေတာ ေကာငးထြက ၾကတယ။ အသကငယငယရြယရြယန႔ ေကာငးထြကၾကရၿပး အလပမရေတာ ထငးသြား ေန႔စားအလပလပရတယ။အရငက အဒေျမမာ ေျမဆလႊာ အရမးေကာငးတ ေျမျဖစတယ။ ခေနာကပငးစစပစကြငးေဆာက လကေတာ သေျမ ေကာကတးေတြအမားၾကးရတေျမျဖစသြားတယေလ ဘာမစကလ႔မရေတာဘး။ ဘာမလပကင လ႔မရေတာဘး အရငန႔အခေနာကပငးကအရမးကြာသြားတယ။ ေျမေတြ အမားၾကးသမးသြားၾကေတာ ေျမလညးအလအေလာကမရၾကေတာဘး။ ဘာဘလပလပ ဘာပစကစက အရငးအႏးအမားၾကးကန ေျမၾသဇာတ႔ ေဆးတ႔ အမားၾကးဝယရတယဆေတာ ပကဆက သးခငတငး သးလ႔မရေတာဘး တကယလအပ မဝယျဖစေတာတယ။”

ေတာငသအမားစမာ မမစကပ းရမည ရာသအခနတြင မမေျမယာမားေပၚတြင ျပနလည၍ ထြနယက စကပ းမႈျပ လပရာတြငလညး ပငဆငမႈတစစတစရာမရၾကသည ေဒသလထမားမာ အမားအားျဖင မညသ ႔မတ ႔ ျပနႏငစြမးမရ ၾကဘ ေျမယာသမးဆညးသညသမားမ ၎တ ႔ ျပလပထားသည အေထာကအထားမား ျဖငျပနလညတ႔ျပနၿမႀကေတြ႔ေနၾကရသည။

ေဒသခတစဥးမေျပာၾကားခကအရ -“၂၀၁၃-၂၀၁၄ ခႏ စမ ာ စပါးကဖကဆးလကေတာ။ အေမ ငတယ တအားငတယ အေမဆအဒါဘရတယ ဒႏစေတာင ေျမတးတကားေခၚတယ တစနာရစာထးျပးျပ အဒါန႔ လာၿပးေမာငထတတယ။ လပလ႔မရဘးတ စဥးေတာင မစဥးစား တတေတာဘး။ စစတပက စစပစကြငးေဆာကလပတေနရာမာ အေမရ႕ေျမ တဝကပါသြားျပေလ။ သားသမးမားက ေျမမရသညအတြက ထငးမာ အလပသြားလပၾကရတယ။ အဒသမးသြားတႏစက စပါး အရမးေကာငးတယ။ စပါးက ရတသမးလ ႔ ရေတာမယ အခနမာ ဖကဆးသြားတယ

42 4342 43

အေမအတြက စားစရာဆ လ႔ အဒါဘရတယ။”

ေျမယာမားသမးဆညးခရၿပးေနာက စမကနးလပငနး ႀကးမားေၾကာင ေဒသခမားထပမ ရငဆငေနၾကရသညမာ လမးပနးဆကသြယေရး၊ ကနးမာေရးျပနာမားႏင ေရအရငးျမစရားပါးျခငးျပနာမားသာ ဆကလက ႀကေတြ႔ေနရသည။

မသားတစစမ ေျပာၾကားခကအရ

“စးပြားေရး၊ ပညာေ၇း၊ ကနးမာေရးမား ထခကခသည။ လမးပနးဆကသြယေရးခကချပး ေကာငးသြားလာရခကခသည။ ေရထြကဥးလညး ေျခာကေသြ႕ ဘရားေကာငးလ ျပလၾကရသည။ မးေရ အဆငဆင ကယတင ျပန၀ယရသည။”

ေတာငသအမားစမာ မမပငဆငခသညေျမယာမားက စစတပမ သမးယၿပးေနာက ၎၏ ခြငျပခက ျဖငသာျပနလည၍ လပကငစားေသာကရသညအတြက မညသ႔မအဆငမေျပႏငပါ။ မဘဘးဘြားမ ေပးေဝခသညအေမြမားျဖစသညအတြကလညး မမေျမယာမားက ျပနလည၍ လပကငလၾကသည။ သ႔ေသာ မမစကထားသည ေျမယာ သးႏမားေပၚတြင အခြနထပမေပးေဆာငရသညအတြက လညး ေငြေၾကး အခကအခမားသာ ရငဆငေနၾကရၿပး ကယပငမဟတသညအတြက ေနာကဆကတြ မသားစမားအတြက ဆကလကလပေဆာငႏငရန ပမခကခေပလမမည။

ေဒသခတစဥးမေျပာၾကားခကအရ -

“ပကဆ တတနငတသကေတာ ေျမယာထပဝယႏငေပမယ။ မတတနငတလကေတာ သတ႔က(စစတပ) အခြနေပးျပး ျပနလပရပါတယ။ ေျမယာေတြက ဘးဘြား ကေပးတအေမြ အႏစေတြ ခပမားမားျဖစတယ။ မသမးခငတနးက ေျမပ န႔ စပါးေတြက စကပးပါတယ။ မသမးေသးတ အခနႏင ယခခနဟာ မသားစ ေရးႏင စးပြားေရး က ကြာဟပါတယ။ အရင တနး ကၽြနေတာတ႔ ေျမ ၊ ကၽြနေတာတ႔ျခ ျဖစေသာေၾကာင ဘာစကစက ဘယသ႔ကမ အခြန မေဆာငေပးရတအတြက စကထားသမကယ အတြကပ ဆေတာ ခဒခနထကစာရငေတာ အရငက ပအဆငေျပပါတယ။”

“အကနထခကကနတယ ပညာေရး စားဝတေနေရး အလဒါနဘကဆအကနထခကၿပး အလပကဘမခေနၾကတာဆေတာ အနာဂါတအတြကေပါၾကြယ ခမးေျမတ သာယာတဘဝ ကလခငတယ။ အဒနစ ပစငးင ပခန (၂၀၀၀) ေလာက ေရာငးရတယ ႏမး ပခန (၁၅၀၀) ေရာငးရတယ ဒႏစေတာ ပစငးင ပ ၄၅၀ ဘရတယ။ အခေလာေလာဆယေတာ အဒေျမေၾကာင စတေသာကေတြ ေရာကအလပခနလညးျဖစေနေတာ စကပ းဖ႔ လေနျပး လပဖ႔လေနျပ လပလ႔မရဘးျဖစေနတယ ဒေန႔ဒအခနမာ သကေသအေထာကအထား မရဘးလ႔ဘ ေျပာေျပာေန ၾကတယ လပေပးပါ ေတာငးဆေျပာျပလညး မလပေပးဘးအဒါန႔ဘ အခကေတြ႔ေနၾကတယ။” ဟဆသည။

44 4544 45

ေကာကမးေသြးသတတြငးမ ထြကရလာသည စြန႔ပစေရမားျဖင အသးျပရေသာ စကပးေရးေၾကာင စားပငမား လယသမားမားမ အႏရာယအတြက စးရမလကရၾကသည။

တကစဝနးကငရ ေကးရြာေဒသခမားမာ မမတ႔ေန႔တဓဝအသးျပမည ေရထြကေနရာမား ခနးေျခာကလာမညက စးရမလကရၾကသည။

တစခ႕ေကးရြာေဒသခမားမာ မမတ႔ ဝမးေရးအတြက တႏငတပင တငးဝါးဖတၿပး ေစးထသ႔ ျပနလညေရာငးခၾကရသည။

44 4544 45

အခနး(၃)

ေဒသခမား၏ တ႔ျပနခကမား၊ ရးရာဓေလေျမအသးခမႈမား

ေျမယာဥပေဒသးသပခကမား၊ အႀကျပခကမားႏင ေတာငးဆခကမား

အငးေလးကနအေနာကဖကတြင ေတြ႔ရရသည လယသမားတစဥးပငဆငသည ဓားမဥးခ ၿခေျမေနရအား ဆငးဘတတပ ေဖာျပထားသည။

46 4746 47

ေဒသခမား၏ တ႔ျပနခကမား

ေျမယာျပနာႏငပတသကျပး ျမ ႕နယလြတေတာကယစားလယတစခ႕ႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးခ ေသာလညး ထးျခားမႈတစစတစရာမရခပါ။ ေဒသခမားသည ႏငငေရး ပြငလငးျမငသာမႈ ရလာ ေသာေၾကာင ေျမျပနလညရရရန ကန႔ကြကစာမားက ျမ႕နယေျမအသးခမႈေကာမတ (သ႔) ျပညနယ ဝနၾကးခပထသ႔ အႀကမႀကမ တငျပခေသာလညး ျပနလညအေၾကာငးၾကားမႈမား စစစေပးမႈမား လပေဆာငေပးသညမား မရခ႔ပါ။

သကဆငရာ ဌာနဆငရာမားထသ႔ တငၾကားစာေပးပ႔ျခငး၊ ပအ၀းကယပငအပခပခြငရေဒသ ေဒသဥးစးထသ႔ သြားေရာကေတြ႕ဆျပး ေျမယာမားျပနလညရရေအာင ေဆာငရြကခၾကေသာလညး ေဒသလထမား ဖကရပတည ေပးမႈမား မရခပါ။

ေျမယာမားျပနလညရရရန ေဒသလထမား နညးလမးမ းစျဖင ၾကးစားၾကပါေသာလညးပါ၀ငပတ သကသမားထမ မညသညတန႔ျပနမႈမ မရရခပါ။ “အထကကတငစာေရးျပးပ႔တယ ဘာအၾကာငးမ လညးျပနမၾကားရဘး ဟေဒသခ မားကေျပာၾကား ခသည။ လာေရာကကညဖးတ အဖြ႔အေနျဖင တငၾကားစာေရးပေရးနညးမားက ကညၾကၿပး ကယတငမေရးတတဘး ျပးေတာ ေျမယာ န႔ပတသကတဥပေဒလညးနားမလညဘး” ဟေဒသခ တစဥးမ ေျပာၾကားခသည။

တစခ ႕ေဒသခမားမာ သမးဆညးခခရသည မမ၏ ေျမယာမားအေပၚ ျပနလညတ ႔ ျပနမႈ ျပလပခငေသာလညး အာဏာရငဆနဆန လႊမးမးမႈမားေၾကာင ထေရာကမႈမရမည စးသျဖင လႈပရားမႈ မျပလပခၾကေပ။

ဆကေခါငစျပေကးရြာရ ေဒသခတစဥးမ ၎ေျမယာျပနာႏင ပတသကျပး (၈) ႏစၾကာ အမႈလကချပး အမႈတငး ေဒသလထဘကကသာလင ရႈးနမခသည။ ဘာသာစကား အခကအခေၾကာင လညးေကာငး၊ ကနးမာေရး ေၾကာငလညးေကာငး အမႈရငဆငခနတြင အားနညးခကမားစြာ ရေနခသည။ ေျမယာျပနလည ရရရနအတြက ျမ႕နယေျမအသးခမႈ ေကာမတ၊ ျပညနယ၀နၾကးခပထသ႔ တငစာမား၊ ကန႔ကြကစာမားက သကဆငရာသ႔ တငၾကားပါေသာလညး ျပနလည စစစေပးမႈမား၊ အေၾကာငးၾကားမႈမား မရခပါ။

ေျမယာမားမာ မမတ႔ေဒသလထမားအတြက ဘဝတးတကဖြ႔ၿဖးေရး၊ လေနမႈအဆငအတနးျမႇငမားေရးႏင ဆငးရႏြထမ ရးထြကႏငေရး ေနာငလာမည သားသမးမားအေမြဆကလက လကဆငကမးႏငေရးတြင မားစြာအေရးပါသညအတြက အတတႏငဆး ႏငငေတာအစးရ ဌာနဆငရာမား လမႈအဖြ႔အစညးမားမ ကည ေဆာငရြကေပးရန လအပပါသည။

မမတ႔၏ အသကေမြးဝမးေၾကာငးမားအေနျဖင လပကငစားေသာကမႈတြင ေျမယာမားေပၚတြင မခအားထားေနရသညအတြက ေျမယာသည မမတ႔၏ဘဝ အသကေသြးေၾကာျဖစသညႏငအည သမးယထားသည ေျမယာမားအား မမတ႔ထသ႔ ျပနလည၍ ေပးေဆာငေစလပါသည။

46 4746 47

ပအ၀းကယပငအပခပခြငရေဒသ အတြငးရ ဓေလထးတမး ဆငရာ ေျမယာ အသးျပမႈ အေျခအေန

ျမနမာႏငငတြငးရ ပအဝးတငးရငးသားလမ းမားသည ရမးျပညနယေတာငပငး၊ ကရငန(ကယား)ျပညနယ၊ ကရငျပညနယ၊ မြနျပညနယ၊ ပခးတငးေဒသႀကးႏင ေနျပညေတာေကာငစနယေျမ စသညေနရာမားတြင ပ႕ႏ႔စြာေနထငၾကၿပး ခန႔မနးေျခ လဥးေရ ၁ သနးေကာ ရသည။

စကပးေရးလပငနးပအဝးလမးမားသည စကပးေရး လပငနးမားက အဓက လပကငၾကၿပး ေတာငတနးမားေပၚတြင ႏစရညသးႏမားျဖစေသာ ေထာပတ၊ လကဖက၊ လေမၼာ၊ သစေတာ၊ ေကာဖ စကပးၾကၿပး ေျမျပန႔ သညေနရာမားတြင စပါး၊ ေျပာငး၊ ေျမပ၊ ပစငးင၊ ဂ၊ ႏမး၊ ပနးႏမး၊ ၾကကသြနျဖ၊ အာလး၊ ငရပ၊ ဗာဂးနးယားေဆးႏင ဟငးသး ဟငးရြကမား စကပးၾကသည။ ေျမျပန ႔ေဒသတြငေနထငေသာ ပအဝးမားမာ အဓကအားျဖင ဆနစပါးက စကပးလပကငၾကၿပး တျခားေသာ ႀက၊ ပအမးမး၊ ႏမး၊ ေျပာငး၊ ေနၾကာပနးႏင ဥယာဥၿခလပငနးမားလညး လပကငၾကသည။

ေျမယာအသးျပမႈပစ

ပအဝးလမးမားေနထငေသာ ေကးရြာမားတြင ယေန႔အခနထ ေတာတြငးမ ထြကရသည ဟငးသး ဟငးရြကမားက ရာေဖြ၍ ဟငးစားအျဖစ အသးျပၾကျခငး၊ တခ႕တြငေတာေကာငမားရာ ေဖြျခငး ႏင ေဆးျမစ ေဆးဥ မားကလညး ရးရာတငးရငးေဆးအျဖစ အသးျပၾကျခငး လညးေတြ႔ရရသည။ ေတာေတာငမားက ထနးသမးၾကျခငးအျပင သစပငခတထြငမႈမားမာလညး လသေလာကသာ ခတယျခငးႏင အပငငယမားအား ခနလပထားျခငးမ းလညး ရၾကသည။ ထ႔ေၾကာင ေတာေတာငတြငးရ သစပငႀကးမားက တငတည၍ ပေဇာပသျခငး ဓေလမ းလညး ရၾကသည။ ယေန႔ေခတတြင ျမနမာႏငငရ ဥပေဒမားအား ေဒသလထမားမ လကလမးမမႏငၾကျခငး အစးရမ သတမတထားသည ႀကးဝငး ႀကးျပငေတာ စသျဖင အသပညာေပးမႈ အားနညးေသာေၾကာင လဥးေရတးပြားလာသညႏငအမ ေကးရြာမားတးခ႕လာရျခငး ဝမးစာအတြက လအပေသာ ေျမယာမား လအပခကမားအေပၚမတည၍ ေျမယာမားတးခ႕လာၾကသည။ပအဝးေဒသရ ဓေလထးတမးစဥလာအရ ေျမအသးျပမႈမားတြင ေနရာေဒသအေပၚမတည၍ ကြျပားျခားနား ၾကသည။ အနားေပးေတာငယာစနစမားအသးျပ၍ စကပ းျခငး ေရႊ႕ေျပာငးေတာငယာအျဖစ စကပ းျခငး၊ အငားေပးစနစျဖင စကပးျခငးအျပင အၿမတမးေတာငယာအျဖစစကပးျခငးမား စသျဖငအမးမး ရၾကသည။

ပအဝးတငးရငးသားတ႔သည စကပးေရးအတြက အေရးပါေသာ ေျမယာမားက ဘးစဥေဘာငဆက ဆငကဆငက ဓားမဥးခ ေဖၚထတလပကငလာၾကသျဖင လယယာပငဆငသမား အမားစ ျဖစၾကသည။ ဘးဘြားပင ေျမယာမားျဖစသျဖင မသားစလက ပငဆငၾကေလသည။ ရြာႏင အလမးေဝးေသာ ေတာပငးက ေျမလြတေျမရငးမားမ ေျမကြကတ႔ကမ မညသမဆသြားေရာကစကပးႏငေလသည။ ေဖာထတၿပး မသားစပင ေျမကြကတြင အမေထာငမခြရေသးေသာ သားသမးတ႔က စေပါငးလပကငၾကၿပး အမေထာငခြၿပး သားသမးတ႔မားက မဘသတမတခြေပးသည လယယာၿခတြင စကပးလပကငၾကသည။

48 4948 49

လသားတငး အသကရငရပတညႏငေရးအတြက အစာအဟာရေပၚတြင မခ၍ စကပးေရးက လပကင ၾကရၿပး စကပ းေရးသညလညး ကမာၻဥးေခတလသားမ ေခတအဆကဆက ဆငးသကလပကငစကပး လာေသာ အျပစကငးၿပး မြနျမတေသာ အသကေမြးဝမးေၾကာငးပညာရပ တစမ းပငျဖစသည။ လယယာၿခ လပငနးသာလင ျပညစေသာ လမႈဘဝ၊ ခမးသာၾကြယဝေသာ ႏငငျဖစျခငး၏ အေျခခလပငနး ပင ျဖစသည။18

ေရးယခငတညးက ယေန႔တငထ ေျမယာေရာငးဝယမႈမားသည ေကးရြာသႀကး၏ ခြငျပခက၊ လကမတျဖင ေရာငးသႏင ဝယသၾကားက တရားမတေသာ အသသကေသမားျဖင လပေဆာငလကရေနဆ ျဖစပါသည။

တရားစရငေရး

ပအဝးတငးရငးသားတ႔သည ယေန႔ထတငေအာင ရးယာဓေလထးတမးအလက တရားစရငေနၾကသညက ေတြ႔ျမငၾကရသည။ ပအဝးမား လကခကငသးေနသည တရားစရငေရး ကငထးမာ ေရးအယအဆႏင လမႈေရးက အေျခခတညေဆာကထားျခငး ျဖစသည။ ၎တ႔၏ စရငခကအေပၚတြငလညး အေလးအနက ယၾကညမႈ ရၾကသည။ ထေရာကမႈလညး ရၾကသည ပအဝးေကးရြာမားတြင မႈခငတစစတစရာျဖစေပၚ လာပါက တစဥးတစေယာကတညး သေဘာျဖင ဆးျဖတျခငးမရေပ။ ျဖားဒေခၚ ရြာသႀကးက ဥးးေဆာငၿပး ေကးရြာအတြငးရ အမားယၾကည ေလးစားေသာ ေျဖာငမတတညၾကညသည ေရ႕မေနာကမ အေတြ႔အႀကျပညဝသ သကႀကးရြယအတ႔က သမာဓလႀကးမားအျဖစ ပငဖတကာ စရငဆးျဖတၾက ေလသည။ အမႈစရငဆးျဖတမည ေနရာက အတညတက သတမတထားျခငးမရ၊ အမားအားျဖင ရြာသႀကး၏ အမတြင ေခၚယစညးေဝးၿပး ဆးျဖတေလရၾကသည။ လယယာေျမ လပကငခြငမားႏင ပတသက၍ ေျမအလအလယ လပျခငး အေရာငးအဝယ လပျခငး ကစၥမားတြင ေနာငအရႈပအရငးမျဖစေစရန ရြာသႀကးႏင လႀကးမား ေရ႕ေမာက၌ အသသကေသအျဖစ ေဆာငရြကရသည။19

ပအဝးလမးမားသည ေျမယာက ေျမပ (သ႔) ျခစညးရးမား ျဖငသတမတၾကျပး ရြာသားအခငးခငး နားလညမႈျဖင သ႔ေျမကယေျမမား သတမတၾကသည။ အေမြခြေဝရာတြင ဘးဘြားမဘမား၏ သေဘာဆႏၵအရ စကားႏငသာ သားသမးမားက ခြေဝေပးခသည။ ေျမယာေရာငးဝယရာတြင စာခပ စာတမးထားရမႈမရဘ ေရာငးသႏငဝယသၾကား သေဘာတညမႈရယျပး တစခ ႕ေဒသတြင ျဖားဒ (ေခၚ) ရြာသၾကး (သ႔) သကေသမား ေခၚယျပးေရာငးဝယၾကသည။

အေမြခြေဝပ

မဘျဖစသသည သားသမးက အမေထာငခေပးၿပး အမခြေနသညႏင သားသမးတ႔၏ ဘဝထေထာငေရး အတြက တတႏငသ၍ ဥစၥာပစၥညးေငြေၾကး ေျမယာတ႔က အသးသးခြေဝေပးၾကသည။ ေကးရြာ အတြငးရ ေျမယာေမြေပးျခငး ကစၥမားမာ မဘမားအားထထဝငဝင ပမျပစလပေကြးေနရေသာ သားသမးမား သာလင အေမြပရျခငး၊ အေမြပေပးျခငးမားရသည။ သ႔ေသာ ေသဆးသြားသညသမာ ေကးရြာတြင ေဆြးမ းမားမရပါက ၎ဖားနာစဥ လာေရာကျပစသႏင ရပရြာအတြကတဝကစ ခြေဝၾကသည။ ၿခေျမမားက ေမြခြေဝရာတြင ကယပငယာေျမမရသနညးပါးသမားက ဥးစားေပးေရြးခယကာ တနဖးအညအမ

18 ပအဝးသမငးစာအပ - အခနး(၄) အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား - စာ ၁၀၉ မ ေဖာျပထားခက19 ပအဝးသမငး စာအပ၊ အခနး(၇) လမႈေရး၊ ၇း၁၁။ ထးတမးဥပေဒအရ တရားစရငေရး (စာ- ၂၁၂-၂၁၃)

48 4948 49

ခြေဝေပးၾကသည။ ထရပရြာလႀကးႏင ရြာသႀကးမား၏ ေျဖရငးေပးခကက ႏစဥးႏစဖကစလးမ ေကနပစြာ လကခ၍ ေၾကေအးေလရၾကသည။20

ေဒသခတစဥး၏ ေျပာျပခကအရ

“ဓေလထးစေျမလညးရတယ ေကးရြာတြငးေနထငၾကသည မမတ႔အခငးခငးႏင ပအဝးလမ းသာ အေရာငး၀ယလပခြငရတယ တစျခား လမးေတာမရဘး။ အေမြကစၥေတာ ပစေတာမရ ရြာသၾကးလပတအေပၚမတညတယ ၿခေျမ မားကေတာလကဆငကမးလာတယ အဆငဆငေပါ။ ေျမယာန႕ပတသကျပး အေမြေပးတာေတာ ဒါကသား/သမးအတြက ဒါကေျမးအတြက အလဘခြေ၀ေပးတယ။ အေမြေပးခနေတာရႈပေနမယဆရင လၾကးေခၚတာေတာရတယ။ စာခပန႔ေပါ မရႈပဘးဆရငမေခၚဘး။ ေျမအေရာငးအ၀ယေတာ ရြာသၾကးန႕ ဆယအမေခါငးတ႔ပါရတယ တငပငရတယ။ တရားဝငစာရြကစာတမးေတာဘာတစခမ မရဘး။ ဒနားကေရကေတာ ေတာငေပၚကလေတြေရမရေတာ သတ ႔လာယသးတာေတာရတယ။ ခြေဝသးၾကတာေပါ အဒါေတာသေဘာတထားၾကတယ။”

ဟပး ၿမ ႕တြငကငးပေသာ ပအဝးလမးအလကအမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြက ၂၀၁၇ ေဖေဖၚဝါရလ ၁၆ မ ၂၀ ရကထ ၅ ရကတာ ကငးပျပလပခသည။ ၎ေဆြးေႏြးခကမ ေျမယာႏင သသာဝပတဝနးကငဆငရာ က႑ေဆြးေႏြးခကတြင ပါဝငေသာ

နပါတစဥ (၃) မ ေျမယာႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ မဝါဒ ကစၥရပမားဆငရာ အေျခခမမား အခက (၉) ခကထမ အခက (၃) ႏငငတကာစခနစညႊနးမား၊ တငးရငးသားတ႔၏ ဓေလထးတမးစဥလာမားႏင ကကညေသာ ေျမယာႏင သဘာဝပတဝနးကင က႑ဆငရာ အေျခခမေရးဆြျပ႒ာနးရမည။ အခက (၅) တငးရငးသားလမးမား၏ ဓေလထးတမးစဥလာမားႏင အည ေျမယာမားက ပငဆငခြငႏင စမခန႔ခြ ပငခြငရရမည။နပါတစဥ (၄) ေျမယာႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ မဝါဒကစၥရပမား ဆငရာ အေျခခမမားအတြက လထ ကယစားလယမား၏ စာတမးမားႏင ေဆြးေႏြးမႈရလဒမားမ သေဘာထားစစညးခကမားမ အခက ၁ (ခ) တငးရငးသားလမ းမား၏ ဓေလထးတမးစဥလာ ေျမယာအသးခမႈမားက ေလးစား လကနာ အသအမတျပ ကာကြယျမႇငတငေပးရမည။

ထသ႔လကရ ႏငငေတာအတငပငခပဂၢလဥးေဆာငေသာ NLD အစးရလကထကတြငကငးပေသာ ၂၁ ရာစ ပငလညလာခေဆြးေႏြးပြတြင သယဇာတႏငပတဝနးကငဆငရာမဝါဒကစၥရပမားဆငရာအတြက တငသြငးလာ သညစာတမးမားအရေသာလညးေကာငး၊ အရပဖကအဖြ႔အစညးမားမ ေဆြးေႏြးတငျပခကမားအရ လညးေကာငး အေလးထားေဆြးေႏြးရမညအျပင ေျမယာျပနာရငဆင ေနရသည ေဒသခေတာငသမား ဓေလထးတမးေျမယာကငသးေနသည ေျမပငရငမား ၎ေျမယာကစၥရပက ဥးေဆာငလႈ႔ရားေနသည ပညာရငမား အဖြ႔အစညးမား၏ တကတြနးႏးေဆာ အႀကျပခကမားက အေလးထားေဆြးေႏြး ေဆာငရြက ရန လပါသည။

20 ျပညေထာငစတငးရငးသား လမးမားဆငရာ အခကအလကမား ျပစရန သေတသန ကြငးဆငးေမးခြနး၏ ပအဝးလမးဆငရာ ေျဖဆခကမား (နပါတ ၂၃။ စာ-၄၃-၄၄)

50 5150 51

ဓေလထးတမးေျမယာဆငရာ ႏစဥးသေဘာတညမႈ ေျမေရာငးဝယစာခပမားပစကေတြ႔ရစဥ

50 5150 51

ျမနမာႏငငရ ေျမယာဥပေဒမားက ေလလာသးသပျခငး အကဥး

လကရျမနမာႏငငတြင ျပဌာနးထားသည ေျမယာဥပေဒမားသည အမားအားျဖင ဗဟခပကငမႈ ပစမား သာေတြ႔ရရၿပး အမနတကယ ေအာကေျခလထမား၏အသက ထငဟပေစသည ဥပေဒမဝါဒ မားအားနညး ေနသည ကေတြ႔ရသည။ ထကသ႔ ဥပေဒမဝါဒမား အားနညးေနသညက ေဝဖနေထာကရႈၾကသည ပညာရငမား လထအသငးအဝငးမား လမႈအဖြ႔အစညးမား အားလး၏ အသမားက လထကယစားလယ ဟခယထားသည ေရြးေကာကခ လႊတေတာကယစားလယမားမလညး ဥပေဒမဝါဒေကာငးမားေပၚထြနးရန အတြက လထမားႏင ေဆြးေႏြးအေျဖရာ၍ လပေဆာငသငေပသည။

၂၀၁၂ ခႏစ လယယာေျမဥပေဒ၏အားနညးခကမား

၂၀၁၂ ခႏစ ၊လယယာေျမဥပေဒႏင ဥပေဒ၊ နညးဥပေဒ ညႊနၾကားခကမားႏင လပငနးအေကာင အထညေဖာေဆာငေနမႈတြင လယယာေျမလပကငခြင မတပတငခြင အမးအစားမား မျပညစျခငး။ ၂၀၁၂ ခႏစ လယယာေျမ ဥပေဒတြင လယယာေျမလပပငခြငျပသည အမ းအစားမားက ေဖာျပထားသညမာ ေအာကပါအတငး ၅ မး သာျဖစေၾကာငး ေတြ႕ရပါသည။(က) မလလကရလကငတလပကငေနသမားအား လယယာေျမလပပငခြငျပျခငး။ (ပဒမ-၆)(ခ) လပပငခြင ျပနလညသမးယေသာ လယယာေျမနင ႏငငေတာမအခါ အားေလာစြာေဖာထတေသာ လယယာေျမမားအား လပပငခြငျပျခငး။ (ပဒမ-၇)(ဂ) လယယာေျမလပပငခြငက ၀ယယ ၊လလယရယ(သ႔)ေပးကမးသညကလကခ ျခငး ျပသအား

လညးေကာငး ၊ အေမြဆကချခငးျဖင လပပငခြငရရသအားလညးေကာငး လပပငခြငျပျခငး။(ပဒမ-၈)

(ဃ) ေျမလြတ၊ ေျမလပႏင ေျမရငးလပပငအသးျပရရ၍ စကပ းေျမအျဖစ ေဖာထတစကပ းျပးေနာက လယယာေျမလပပငခြငအျဖစ ေျပာငးလေလာကထားျခငးက လပပငခြငျပျခငး။(ပဒမ-၈)

(င) ေျမနကြနးလပကငခြငျပျခငး။ (နညးဥပေဒအခနး၁၂)

ခနလပေနသည လပပငခြငမားျပညေထာငစအတြငး လပပငခြငအမးအစား သေဘာသဘာ၀ကြျပားတညမႈမရသျဖင သးျခားျပ ဌာနးသတမတခကျဖင ခထားရနလအပသည ေအာကပါလယယာေျမလပပငခြင အမ းအစားမားအတြက မညသ႔လပပငခြငျပမည ဆသညျပဌာနးခက လပထးလပနညးမားမာ ၂၀၁၂ ခႏစ လယယာေျမဥပေဒ နညးဥပေဒတြင မပါရခေၾကာငးေတြ႕ခရသည။ ၁။ ေတာငယာခတထြငလပပငခြင၂။ ထနးလပပငခြင။ ၃။ ႏစရညသးႏလပကငခြင ၄။ သစေတာ၊ စားကက၊ ကးေကာမား အတြကယာယလပပငခြင။ ၅။ တငးရငး သားလမးစမားအတြက ဓေလထးတမးအစဥအလာ လပပငခြငမား ။ ၆။ စစေဘးတမးေရာငေနသမား ေရႊ႕ ေျပာငးအလပသမားမား၏ လကငတေျမမား ျပနလည လပကငခြင ေပးရန နညးလမးမား ျပနလညေနရာခထားေရးနညးလမးမား ေဖာျပမထားပါ။ ဓေလထးတမး ႏင တငးရငးသား မးႏြယစမား၏ ေနရာဆကခလပ ပငခြငတ႔အတြက လပပငခြငမား၊

52 5352 53

ဥပေဒအခနး(၈) ၊လယယာလပပငခြငအျငငးပြားမႈမား အတြကဆငရာရးမား၏ ဆးျဖတခကအမန႔မားအရ အႏငရသအား မညသ႔လပပငခြင ခြငျပမည၊ (ပစ-၇) မညသ႔ဆကလကထတေပးမညဆ သညအခကမား လပထးလပနညးမား၊ ၇။ လယယာေျမလပပငခြငအား အေမြဆကခ ပငခြငတ႔အတြက တရားမမႈမား ျဖစပြားျပးေနာက သကဆငရာတရားရးမ အျပးအျပတဆးျဖတခကခမတေသာ အမန႔အရ အနငရသအား မညသ႔လပပငခြင ခြငျပမည၊ (ပစ-၇)မညသ႔ဆကလကထတေပးမညဆသည အခကမား လပထး လပနညးမား၊ အတြကေဖာျပ ျပဌာနးေပးချခငး မေတြ႔ရေသးပါ။ လယယာေျမဥပေဒပါ လယယာေျမလပပငခြင အမ းအစားအလက ျပဌာနးခကမားတြင ေတာငတနးေဒသႏင ကနးျမငေဒသမားရ တငးရငးသားလမ းစမား အတြကအသကေမြး၀မးေၾကာငး ျပေနသည ေတာငယာ လပပငခြင ၊ ရးရာဓေလအစဥအလာမားအရ ေျမယာလပပငခြင ႏစရညသးပငစကပ း ပငဆငခြင ေနရာ ေဒသရ ထနး လပပငခြငမားအတြက ယခင မ.ယ.က ေခတကာလကသ႔ အာမခရသညျပဌာနးခကမား မပါ၀ငသည အျပင လပပငခြငအျငငးပြားမႈမားႏင အေမြဆကပငခြငတ႔အတြက ေျမယာမႈခငး ဆးျဖတခက မားက ေျမယာမတပတင ပစ (၅) ၊ LUC ပစ(၇) တ႔တြငမညသ႔လကနာထတျပနရမည ဆသညအခကမား ၊ ပငဆငခြင၊ အေမြဆကခခြငတ႔အတြက တရားမမႈမား ျဖစပြားျပးေနာကသကဆငရာ တရားရးမားမ အျပး အျပတ ဆးျဖတခကခမတေသာ အမန႔အရအနငရသအား မညသ႔မတတမးတငလပပငခြင ခြငျပမညဆ သညက လညးေကာငး၊ (ပစ-၇)မညသ႔ဆကလကထတေပးမညဆသညက လညးေကာငး ျပဌာနးခကမပါ ရမႈႏင ဆကလကေဆာငရြကရမည လပထးလပနညးမား ျပဌာနးခကမပါရျခငးအတြက ႏငငအတြငးေျမ ေျမယာလပပငခြင အားလးအေပၚတြင သငေလာေသာလပပငခြငမား ခြငျပမေပးႏငသည ဥပေဒျဖစေနပါ သည။ သ႔အတြကျပညနယ ၊ျပညမေတာငတနးေဒသ တငးရငးသားအားလႏင ေတာငသလယသမား ထ တစရပလး၏ ေျမယာပငခြငမားအတြက မတညညႊတမႈရေအာင မေဖာေဆာငႏငေသးမႈေၾကာင ေျမယာျပ နာမား ထပမေပၚေပါကလာႏငမညဟ ခန႔မနးပါသည။ထ႔ျပငယခလကရ ေအာကေျခတြင ျပနာေတြ႔ၾကေနရသည႔ အစးရတပႏင ဌာနဆငရာမား ၊ အဖြ႔အစညး မားက သမးယခေသာ ေျမမားအနက စြန႔လႊတေျမမားအား ျပနလညခထားေရးအတြက လပထး လပနညးမားက ကြမးကငသမား၏ အကအညရယ၍ လယယာေျမဥပေဒတြင ထပမျဖညစြကရနလညး အေရးတၾကးလအပလာေနေၾကာငး ေတြ႔ရသည။21

လယယာေျမႏင အျခားေျမမား သမးဆညးျခငး ခရမႈမား ျပနလညစစစေရးဗဟေကာမတမ ေကာမတအေနျဖင ယခငခမတထားသည မဝါဒ၊ လပငနးစဥ၊ လမးညႊနခကမားႏင ပတသက၍ ေျမျပငတြင ပမထေရာကစြာ ေဆာငရြကႏငေရးအတြက ႏငငေတာ သမၼတႏင ႏငငေတာ အတငပငခပဂၢ လတ႔၏ လမးညႊနမႈမားခယကာ ျပညေထာငစအစးရအဖြ႔၏ သေဘာတညခကအရ ျပငဆငခမတခၿပး ျဖစသည။ ဆကလက၍ ခမတထားသည မဝါဒ လမးစဥမားအတငး သရလကနာ ေဆာငရြကႏငေရးအတြက ဗဟေကာမတဝငမား ေနျပညေတာႏင တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယေကာမတမားသ႔ ျဖန႔ေဝေပးပ႔ထားၿပး လကေအာကေကာမတ အဆငဆငသ႔ ဆကလကျဖန႔ေဝေပးပ႔ၿပး ေျမကစၥတငၾကားစာမားအေပၚ ထေရာကစြာ ေဆာငရြကေပး ေစလေၾကာငး ေျပာၾကားထားသည။22

ဤသ ႔ လမးညႊနမႈမား ခမတထားေသာလညး အေျခခလထမားအတြက သသာထငရားသည လပေဆာငေပးမႈမား အားနညးေနေသးသညကေတြ႔ရသည။ျပညေထာငစသမၼတ ျမနမာႏငငေတာ အစးရက စမခန႔ခြပငခြငရေသာ ေျမမားက ဝနႀကးဌာန

21 ဥးေဇာမငး(နတေမာက) ေရးသားသည “ဘဘပငေျမမားႏင လယယာေျမ ဥပေဒဆငရာ ျပနာမား” (စာ-၁၈၅၊ ၁၈၆၊ ၁၈၇)22 လယယာေျမႏင အျခားေျမမား သမးဆညးျခငး ခရမႈမားျပနလညစစစေရးဗဟေကာမတ ပဥၥမအႀကမ လပငနးညႇႏႈငး အစညးအေဝး (၁/၂၀၁၈) မ

52 5352 53

အသးသးစမေဆာငရြကေပးမႈ အေျခအေနမာ ျပညထေရးဝနႀကးဌာနအေနန႔ ၿမ႕ရြာ၊ ရြာေျမ၊ သာသနာေျမ၊ ဗဒၶသမေျမ၊ ျမစကမး၊ သေသာငေျမ၊ ေရကနေျမ၊ သနေျမ၊ ေကးရြာဘေျမ၊ စားကကေျမမားန႔ ႏငငသား အမညေပါကေျမမားက စမခန႔ခြရပါတယ။ လယယာစကပ းေရးန႔ ဆညေျမာငးဝနႀကး ဌာနအေနန႔ လယယာေျမ၊ ေျမလြတေျမလပေျမရငးမားက စမခန႔ခြရပါတယ။ ပတဝနးကငထနးသမးေရးႏင သစေတာေရးရာဝနႀကးဌာနက သစေတာႀကးဝငးမား၊ ႀကးျပင ကာကြယေတာမား၊ ေဘးမေတာမား၊ သဘာဝေတာရငးနယေျမမားသတမတျခငး၊ ပယဖကျခငး၊ ထနးသမးေစာငေရာကျခငးမားက ေဆာငရြကရပါတယ။ သတတြငးဝနႀကးဌာနက ဓာတသတကန႔သတနယေျမမားႏင ရတနာနယေျမမား သတမတ၍ လပငနးမားက ေဆာငရြကေပးလကရပါတယ။ ေဆာကလပေရးဝနႀကးဌာန၊ ၿမ႕ရြာႏင အးအမဖြ ႔ၿဖးေရး ဥးစးဌာနအေနန႔ ႏငငေတာအစးရရ႕ ခြငျပခကျဖင စကမႈဇနမား၊ အမရာစမကနးမား လေနေျမကြကမားက ေဖာထတတျခငးက ေဆာငရြကလကရပါတယ။ ေနျပညေတာ၊ ရနကန၊ မႏေလးၿမ႕ေတာ စညပငသာယာေရးေကာမတမားက စညပငသာယာနယနမတအတြငးရ ေျမမားက စမခန႔ခြရပါတယ။23

ကာကြယေရးဝနႀကးဌာနႏင ေဆာကလပေရးဝနႀကးဌာနမ လယသမးေျမသမးကစၥ မဝါဒ ျခားနားမႈ

သမးဆညးလယေျမမားဆငရာ႔ အေရးယ ေဆာငရြကပမားက ကာကြယေရးဝနႀကးမ ရငးလငးေျပာၾကား ရာမ ပါဝငတ အဓက အခကသးခကမာ(၁) တပဌာနခပနယေျမ အတြငးရ အေဆာကအအမားန႔ လြတကငးမႈမရတ ေျမေတြန႔ အေျမာကႀကးမား၊

လကနကႀကးမား၊ လကနကငယမား၊ စမးသပမႈမားအတြငး ထခကမႈရႏငျခငး၊ ကန႔သတထားျခငး အစရတ ေျမမားက ျပနလည စြန႔လႊတေပးရန မျဖစႏငေၾကာငး။

(၂) လကရ ေဆာကလပထားတ အေဆာကအအမား၊ အနာဂတ ထပမ ေဆာကလပမယ အေဆာကအအမားန႔ လြတကငးမႈရတ ေျမေတြက အခမ ျပနလညစကပးခြင ေပးမညျဖစေၾကာငး။

(၃) အထကပါ အခကႏစရပမာ အက းမဝငတေျမ စစေပါငး ၁၈၃၆၄ ဒသမ ၄၉ ဧကက လယသမားမားအား ျပနလညေပးအပမည ျဖစေၾကာငး။

ေဆာကလပေရးဝနႀကးဌာနက ေျမယာသမးဆညးမႈ အေျခအေနက ကငတြယ ေဆာငရြကမည လပငနး စဥ အခကသးရပမာ(၁) လ/န (၃၉) ရၿပး ေျမမာ စမကနး ေဆာငရြကၿပးေျမ၊ ေဆာငရြကဆေျမန႔ မေဆာငရြကရေသးတေျမ

ဟ၍ သးမးရတအနက “စမကနး မေဆာငရြကရေသးတေျမ” က ေတာငသလယသမားမားန႔ အဆငေျပေအာင ညႇၿပး ေဆာငရြကသြားမာ ျဖစေၾကာငး (ဘယလ ညႇမယဆတာ မေဖာျပေပမယ ေငြေၾကး အေပးအယ ညႇမာျဖစတယလ႔ပ သေဘာေပါကမပါတယ)

(၂) လ/န (၃၉) မရေသးတ ေျမေတြအနက စမကနးေဆာငရြကၿပး ေဆာငရြကဆ ေျမေတြက လ/န (၃၉) ရရေရး ေဆာငရြကသြားမာ ျဖစၿပး လယသမားေတြက သငတငတ ေလာေၾကးေပးေရး

23 ပထမအႀကမျပညေထာငစလႊတေတာ သတမပမနအစညးအေဝး ဆဌမေန႔မတတမးမ ၂၀၁၃ ဇလႈင ၁၆ ရကေန႔တြင တငသြငးေသာ ျပညထေရးဝနႀကးဌာန ဗလမးခပေကာဇျမင(ဒတယဝနႀကး၊ ျပညထေရးဝနႀကးဌာန) အစရငခစာမ

54 5554 55

ေဆာငရြကသြားမာ ျဖစေၾကာငး။(၃) လ/န (၃၉) မရေသးဘ စမကနး မေဆာငရြကရေသးတ သမးဆညးေျမက ျပနလည အပႏေရး

ေဆာငရြကသြားမာ ျဖစေၾကာငး။

ဝနႀကးဌာန ႏစခရ႕ တငျပခကေတြက ႏႈငးယဥၾကညရာမာ ကာကြယေရးဝနႀကးဌာနက လ/န (၃၉) က အေျခခအခကအျဖစ မထားရဘ ေလာေၾကးေပးမယ အပငးလညး မပါရတာက ေတြ႕ရရပါတယ။ ေဆာကလပေရး ဝနႀကးဌာနကေတာ လ/န (၃၉) က အေျခခအခက တစရပအျဖစ ထားရၿပး ေလာေၾကးေပးေရးအတြက ေဆာငရြကေပးသြားမယ အေျခအေနကပါ တငျပထားတာ ေတြ႕ရပါတယ။ ဝနႀကးဌာန ႏစခအတြက သမၼတႀကးရ႕ လမးၫႊနခကက ႏစမးကြေနတာေတာ မျဖစႏငပါဘး။24

ဤကသ႔ လယသမးေျမသမးကစၥရပမားေဆာငရြကေနသည အစးရမ လထမားအတြက လအပခကမားျဖည ဆညးရာတြင လထမား၏ အေျခခလအပခကမား စားဝတေနေရးအဆငေျပေခာေမြ႔မႈမားႏင ၎တ႔အတြက နစနာမႈမားအား အစားထးေပးမညအစအစဥမား ပပးကညမႈေပးျခငးမားက လထႏငကကညမႈရေအာင စစဥေဆာငရြကေပးသငပါသည။ မဝါဒကြ ျပားျခငးသညလညး လထမားမ မညသည မညသ ႔ လပေဆာငရမည ဆသည အေျခအေနမားက ေဝဝါးေစႏငျခငးႏင ေသခာစြာနားလညမႈမရေသာ ဥပေဒ အမးမးေၾကာငလညး ပမ၍ အခကအခမားဆကလကျဖစေပၚေစလမမည။ျပညထေရးဝနႀကးဌာနမ ပထမအႀကမ လႊတေတာသ႔ တငသြငးသည အစရငခစာအပငး(၁)မာ ပါဝငတ တပမေတာတပရငးတပဖြ႔မား တးခ႕တညေဆာကျခငးန႔ ဌာနဆငရာမားအတြက ေျမသမးျခငးမား ေဆာငရြကရာမာ ႏငငေတာ အစးရရ႕ ခြငျပခကက ရထားၿပး ေျမကအလရေသာ သကဆငရာဝနႀကးဌာနမားရ႕ သေဘာတညခကျဖင တပရငးတပဖြ႔မား၊ ဌာနဆငရာမားက သကဆငရာ ခရငအေထြေထြအပခပေရး ဥးစးဌာနသ႔ ၁၈၉၄ ခႏစ၊ ေျမသမးဥပေဒန႔အည ေျမသမးဆညးေပးရန ေလာကထားလာမႈအေပၚျပညစမနကနမႈ ရ မရ စစစ၍ အနညးဆးလအပသည ေျမကသာ သမးဆညးေပးေရးအတြက အမႈဖြငလစေဆာငရြကရျခငး ျဖစပါတယ။ အမႈတြအား သကဆငရာ တငးေဒသႀကး၊ ျပညနယ အေထြေထြအပခပေရး ဥးစးဌာနမ တစဆင ယခင တငးႏင ျပညနယေအးခမးသာယာေရးန႔ ဖြ႔ၿဖးေရးေကာငစ၊ ယခတငးေဒသႀကးန႔ ျပညနယအစးရအဖြ႔မားရ႕ သေဘာထားမတခကမားန႔အတ အေထြေထြအပခပေရး ဥးစးဌာန ရးခပသ႔ တငျပေဆာငရြကရ ျခငးျဖစပါတယ။ အေထြေထြအပခပေရးဥးစးဌာနရးခပမလညး ျပညစမႈ ရ မရ ထပမစစစ၍ ျပညထေရးဝနႀကး ဌာန ဝနႀကးရးသ႔ တငျပအတညျပခက ရယက ေျမသမးဆညးျခငးက ဥပေဒ လပထးလပနညးမားန႔ အည ေဆာငရြကေပးလကရပါတယ။25

၁၈၉၄ ေျမသမးဥပေဒမ ေျမရယလသည မညသညအဖြ႔အစညးမဆ ပထမဥးစြာ ေျမအလရေၾကာငး ေၾကျငာခက က သကဆငရာ အသးသးသ ႔ အသေပးထားရမည။ ေျမယာသမးဆညးရသည ရညရြယခကမားအား ရငးလငးတငျပရမည။ ေျမယာအတြက ေလာေၾကးကစၥရပမား စစဥေပးရမညျဖစၿပး ေျမကရယျခငး ေျမက လႊေျပာငးေပးျခငး အဆငဆငက လပေဆာငရမညျဖစသည။ ဤသ႔ ဥပေဒဆငရာ လပထးလပနညးမားရသညဟ ဆေသာလညး မမတ႔ ေဒသခမားမ ၎ျဖစစဥမားအား သရမႈ အားနညးျခငး ေၾကျငာခကမား ထတျပနခကမားအား လကလမးမမျခငးအျပင မမတ႔ ေျမယာသမးဆညးျခငး

24 http://www.yatanarpon.com.mm/news/article-83492?print=1(ျမငမးေဆြေရးသားသည ေဆာငးပါး)25 ပထမအႀကမျပညေထာငစလႊတေတာ သတမပမနအစညးအေဝး ဆဌမေန႔မတတမးမ ၂၀၁၃ ဇလႈင ၁၆ ရကေန႔တြင တငသြငးေသာ ျပညထေရးဝနႀကးဌာန ဗလမးခပေကာဇျမင(ဒတယဝနႀကး၊ ျပညထေရးဝနႀကးဌာန) အစရငခစာမ

54 5554 55

ေၾကာင ရငဆငရမည အခကအခမား ျပနာမားအား ျပနလည ရငဆငတ႔ျပနရန ဥပေဒဆငရာ ေသာလညးေကာငး၊ ေျမယာသမးဆညးမႈ လပထးလပနညး မမတ႔၏ အခြငအေရး စသည အသပညာ ဗဟသတ အားနညးျခငးေၾကာင လညးေကာငး မမတ ႔လကဝယရ လယယာေျမမား ဆးရႈးမ ႈ ရငဆငရၿမျဖစသည။

ေျမသမးအကဥပေဒ အဆငဆငမား26

ပစ (၇) လယယာေျမလပပငခြငဆငရာ သမတစရာမား

လယယာေျမလပပငခြင ပစ(၇) လယယာေျမပငဆငခြင မဟတသညက ေတာငသလယသမားမား သရထားရန လအပပါသည။ ထ႔ေၾကာင လယယာေျမဥပေဒပါ ပစ(၇) ရရၿပးသညတင မမလယယာေျမမားက လပပငခြင လကမတသာ ျဖစၿပး ပငဆငခြငမရပါ။ ဤလယယာေျမ လပပငခြငရရသမားမ လယယာေျမဥပေဒ အခနး(၃) ပဒမ ၉ အရ ခစားရသည အခြငအေရးမားမာ မမလယယာေျမမားတြင သတမတထားသည သးႏကသာစကပးလပကငခြင၊ ေပါငႏ ေရာငးခ ငားရမး လႊေျပာငးခြငမား အျငငးပြားမႈမားေပၚေပါကလာပါက ဥပေဒႏင အည သကဆငရာ တရားရး၏ အဆးအျဖတ ခယခြင ရရသညဟ ပါရသည။ ယငးသ႔ေဖာျပထားေသာလညး လယယာေျမ နညးဥပေဒ အခနး(၅) ပဒမ ၄၈။ အရ လယယာေျမ လပပငခြငက ေပါငႏျခငးျပရာတြင ပဒမခြ(က) လယယာေျမလပပငခြငရရသသည ယငး၏ လယယာေျမေပၚ၌ စကပးထတလပႏငရန အရငးအႏးရရေရးအတြကသာ ေပါငႏရမည။

26 ဥးေမာငေမာငညႊန႔ (ပ/၂၉၈၅) တငျပခက ပါဝါပြငမ ေတြ႔ရရသည ေျမသမးဥပေဒအဆငဆငမား

56 5756 57

ပဒမခြ(ခ) တြင အစးရဘဏ သ႔မဟတ ဤကစၥအလ႔ငာ အစးရက သတမတေသာ ဘဏတစခခ၌သာ လယယာေျမလပပငခြငရရသက လယယာေျမလပပငခြငျပ လကမတမရငးက ေပးအပ၍ ေပါငႏရမည ဟေဖာျပထားသည။ ထ႔ေၾကာင မမ ရရထားသည ပစ(၇) လကမတျဖင မညသညတစဥး တေယာကကမ ေရာငးခေပါငႏျခငးက တားျမစထားျခငးျဖစသည။ တဖန မမလယယာေျမမားက သတမတထားသည မလသးႏအစား အျခားသးႏ ေျပာငးလစကပးမႈ လအပလာပါကလညးထပမ၍ အဆငဆင ေလာကထားရမည ျဖစသည။

လယယာေျမလပပငခြင ပစ(၇) ရရရန အတြက ေအာကပါ အဆင ၁၂ ဆငက လပေဆာငရမည။

(၁) လယယာေျမလပပငခြငေလၽာကလႊာ(ပစ-၁)က သကဆငရာ ရပကြက(သ႔မဟတ) ေကး႐ြာ အပစ အပခပေရးမး႐းတြင အခမရယ၍ ရပကြက(သ႔မဟတ) ေကး႐ြာ အပစ လယယာေျမ စမခန႔ခြေရး အဖြ႕မတစဆင ၿမ႕နယဦးစးဌာန႐းသ႔ ေလၽာကထားရပါမည။

(၂) ရပကြက(သ႔မဟတ)ေကး႐ြာအပစ လယယာေျမစမခန႔ခြမႈအဖြ႕သည ေလၽာကလႊာ လကခ ရရသည ေန႔မ ရကေပါငး (၃၀) အတြငး ၿမ႕နယဦးစးဌာန႐းသ႔ စစစေထာကခခက ေပးပ႔ ရပါမည။

(၃) ၿမ႕နယဦးစးဌာန႐းသည ေလၽာကလႊာလကခရရသညေန႔မ (၁၅)ရကအတြငး ကန႔ကြက လသရပါက ကန႔ကြကႏငေၾကာငး ထတဆငသညေၾကာျငာစာ ေၾကျငာမညျဖစသည။

(၄) ယငးေၾကာျငာစာက ၿမ႕နယဦးစးဌာန႐းႏင လယယာေျမတညရရာ ရပကြက (သ႔မဟတ) ေကး႐ြာ အပခပေရးမး႐းမားတြင ကပထားပါမည။ေၾကာျငာတြင ရကေပါငး (၃၀)အတြငး ကန႔ကြကႏငေၾကာငး ေဖာျပထားပါသည။

(၅) ကန႔ကြကခကတစစတစရာ ရရလၽင ၿမ႕နယဦးစးဌာန႐းသည လကခရရသည ေန႔မ(၇) ရကအတြငး သကဆငရာ ရပကြက(သ႔မဟတ)ေကး႐ြာအပစမားသ႔ သာမနအားျဖင စစမးစစေဆး တငျပရန အေၾကာငးၾကား ေဆာင႐ြကသြားမညျဖစပါသည။

(၆) သကဆငရာ ရပကြက (သ႔မဟတ) ေကး႐ြာအပစလယယာေျမ စမခန႔ခြေရးအဖြ႕သည စစမးစစေဆး ေတြ႕ရခကက (၇) ရကအတြငး ၿမ႕နယဦးစးဌာန႐းသ႔ တငျပရမည ျဖစပါသည။

(၇) ၿမ႕နယဦးစးဌာန႐းသည တငျပခကက လကခရရသညေန႔မ ရကေပါငး(၃၀) အတြငး ၿမ႕နယ လယယာေျမစမခန႔ခြမႈအဖြ႕သ႔ သေဘာထားမတခကႏငအတ လယယာေျမ လပပငခြင လပငနး စာတြက တငျပရမည။

(၈) ၿမ႕နယလယယာေျမစမခန႔ခြမႈအဖြ႕သည ရရသညလပငနးစာတြအား လကခရရသည ေန႔မ (၇) ရက အတြငး သေဘာထားမတခကျဖင ခ႐ငလယယာေျမစမခန႔ခြေရးအဖြ႕သ႔ တငျပ သြားရမညျဖစသည။

(၉) ခ႐ငလယယာေျမစမခန႔ခြေရးအဖြ႕သည တငျပလာသည လယယာေျမလပပငခြင လပငနး စာတြက လကခရရသညေန႔မ (၁၅) ရကအတြငး လပပငခြငေလၽာကထားခကက ခြငျပ ေၾကာငး (သ႔မဟတ) ျငငးပယေၾကာငး ဆးျဖတၿပး ၿမ႕နယဦးစးဌာန ႐းသ႔ အေၾကာငး ၾကားရမည။

(၁၀) ၿမ႕နယဦးစးဌာန႐းသည -

(က) ခြငျပေၾကာငးအေၾကာငးၾကားခကကရလၽင လပပငခြငရရသက လယယာေျမ မတပ တငရန ဦးစးဌာန ရေငြစာရငးသ႔ မတပတငေၾကးအျဖစ ဦးပငလပကြက ၁-ခလၽင ၅၀၀ ကပႏႈနးေပးသြငးေစၿပး လယယာေျမ လပပငခြငရရသမား မတပတင စာရငးတြင မတတမးတငၿပး ၿမ႕နယလယ ယာေျမစမခန႔ခြေရးအဖြ႕သ႔ တငျပရမည။

(ခ) ျငငးပယျခငးခရသက လယယာေျမ လပပငခြငျငငးပယျခငးခရသမား မတပတင စာရငးတြင မတတမးတငၿပး ၿမ႕နယလယယာေျမစမခန႔ခြမႈအဖြ႕သ႔ တငျပရမည။

(၁၁) ၿမ႕နယလယယာေျမ စမခန႔ခြေရးအဖြ႕သည ခ႐ငလယယာေျမ စမခန႔ခြေရးအဖြ႕၏ အေၾကာငးၾကားခကႏင အည လယယာေျမလပပငခြငရရသအား လယယာေျမလပပင ခြငျပ လကမတ ပစ(၇)ထတေပးၿပး ျငငးပယျခငးခရသထသ႔လညး ျငငးပယေၾကာငး အေၾကာငး ၾကားစာ ပစ(၈) က ေပးပ႔သြားမည ျဖစသည။

(၁၂) ျငငးပယေၾကာငးအေၾကာငးၾကားစာ လကခရရသသည ဆးျဖတခကအေပၚ မေကနပခက တစစ တစရာရပါက လယယာေျမဥပေဒပဒမ(၂၂)ပါျပ႒ာနး ခကအတငး သကဆငရာ ရပကြက (သ႔မဟတ) ေကး႐ြာအပစ လယယာေျမစမခန႔ခြမႈအဖြ႕ထ မလေျမယာမႈခငး ဖြငလစ ေဆာင႐ြကရနျဖစေၾကာငး အသေပးေၾကျငာအပပါသည။

56 5756 57

နဂး

လယသမားအမားစမ တရား၀ငေျမယာပငဆငမႈဆငရာ စာရြကစာတမးမားမရေပ။ ျမနမာႏငငအစးရမလညး ဓေလထးတမးအရ ေျမယာပငဆငမႈက အသအမတမျပေပးေသာ တငးရငးသားနယေျမေဒသမားတြင တရား၀ငႏင တရားမ၀ငေျမယာသမးဆညးမႈမားသည ကယကယျပန႔ျပန႔ ပ႕ႏ႕စြာ ျဖစပြားေနလကရသည။ ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒက ျမနမာႏငငအတြငးရ ေျမယာႏင သဘာ၀အရငးအျမစအားလးသည ႏငငေတာအစးရ၏ပငဆငမ ႈမား ျဖစသညဟဆသည။ ထ ႔အျပင အျငငးပ ြားဖ ြယရာမားႏ င ျပညစေနသည ၂၀၁၂ ထတ ေျမယာဥပေဒ ႏစချဖစေသာ လယယာေျမဥပေဒႏင ေျမလြတ၊ ေျမလပႏင ေျမရငးမားစမခန႔ခြေရး ဥပေဒမားသညလညး ကမၸဏမားအား ေျမယာမားက ဥပေဒေဘာငအတြငး သမးယရနပမ လြယကေစသည။ လကရအေျခအေနသည စစတပမ စြန ႔လႊတေျမမား ေဆာငရြကေသာလညး စကပ းေရး ႏင ေဒသအကးစးပြားျဖစထြနးသည ေျမမား ျပနလညစြန႔လႊတမႈ မရလပါ။ ေျမယာသမးဆညးျခငး ႏငငတစ၀မး ျဖစေပၚေနဆျဖစသည။ ေလာေၾကးေပးသည ဥပေဒ ရငးလငးစြာ မျပဌာနးထားပါ။ လကငတလပ ကငေနသည လယေျမက တငးရငးသား ေျမယာဓေလထးတမးကလ အသအမတမျပေပ။ လကရ မစကပးပါက ျပညေထာငစ အဆငအေနျဖင ေျမလြတ၊ေျမလပ၊ ေျမရငးဟ သတမတကာ ေျမယာထနးသမးေရး ဥပေဒအရ သမးယႏငသည။ ေျမယာ ႏင အသကေမြး၀မးေၾကာငး၊ စကပးေရး ႏင သဘာ၀ပတ၀နးကင ထနးသမးေရး မား အျပနအလန အမျပေနေသာေၾကာင ေျမလြတေျမလပ ဟ၍ တငးရငးသားဓေလတြင မထားရပါ။ ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ အပဒ ၃၇ (က) ႏငငေတာရ ေျမအားလး.ေျမေပၚေျမေအာက.ေရေပၚေရေအာက ေလထအတြငးရ သယဇာတပစၥညးမားအားလး၏ ပငရငးပငရငျဖစသည။ အပဒ ၃၇ (ခ) ႏငငေတာပင သယဇာပစၥညးမားအားလးအား စးပြားေရးအငအား စမားက ထတယသးစြျခငးက ကြပကၾကးၾကပႏငရန လအပသည ဥပေဒျပဌာနးရမည။ အဆပါ ဥပေဒေၾကာင ေျမယာ သမးဆညးမႈ ႏင စးပြားေရး အငအားစမားအတြက သယဇာတ အလြနအကြ ထတယသးစြမႈ ႏင ေဒသခ လထမား ပငဆငခြင၊ဆးျဖတခြင အကးခစားခြငမား ဆးရႈးေစသည။ ထအေျခအေနမ တဆင သဘာ၀ပတ၀နးကငပကစးမႈ၊ လတနးစားကြာဟမႈ ႏင ႏငငေရး ပဋပကၡက အစျပေစခသည။ လကရသဘာ၀အရငးအျမစထတယျခငးႏင အၾကးစားဖြ႕ျဖ းေရး စမကနးက႑မားအတြက ၀ငေရာက လာေသာရငးႏးျမပႏမႈမားသညလညး ေျမယာျပနာက ပမဆးရြားေစသည။ ခန႕မနးေျခအရ ဖြ႕ျဖ းေရး စမကနးႏင သဘာ၀အရငးအျမစထတယေသာ စမကနးမားေၾကာင ဧကေပါငးသနးႏငခရေသာ ေျမယာမား သမးဆညးခရျပျဖစသည။ ထကသ႔ေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈမားေၾကာင ေျမယာပငရငမားမ နစနာေၾကးမား ရရေသာ အခနတြငလညး ၎တရရေသာနစနာေၾကးပမာဏသည ေျမယာဆးရႈးျခငးႏင အသကေမြး ၀မးေၾကာငးပကစးျခငးမားေၾကာင ဒကၡႏြထေရာကရေသာ ၎တ႔၏ဘ၀က ျပနလည စတငရနအတြက မလေလာကေပ။ တခါတရ ကမၸဏမားမ ေနရာေပာကဆးသြားေသာလထအား အျခားေနရာသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ ေနရာခေပးရန ၾကးပမးအားထတၾကေသာလညး ၎တ႔ခေပးေသာ ေနရာမားသည မားေသာအားျဖင ထြနယကစကပ းရနမေကာငးေသာ ညဖငးသည ေျမမားရသညေနရာ၊ လထမား၏ အေျခခ လအပမႈအတြက ၿပးျပညစသည ေနရာမဟတပါ။ အစးရမ ျပညသအားလး ၎တ႔အသးျပေနေသာ ေျမယာမားက ၂၀၁၃ ခႏစမကနခင မတပတငရန ေၾကျငာခသည။ အစးရမ သတမတေသာ ၂၀၁၃ ခႏစမကနခင ဟေသာ အခနအတငးအတာသည တငးရငးသားေဒသ အတြငးရေကးလက နယစြနနယဖားတြငေနထငေသာ ျပညသမားစြာတ႔အတြက

58 5958 59

၎တ႔၏လယယာေျမမားက အခနမမတပတငရန လြနစြာခကခေစသည။ အထးသျဖင လယယာေျမမားက မတပတငရန ႏငငသားစစစေရးကဒလအပျပး အဆပါေကးလကျပညသမားမ အမားအားျဖင ႏငငသား စစစေရးကဒမရျခငး လေလာကသည အေထာကအထားစာရြကစာတမး ျပညစစြာ မရျခငး တ႔ေၾကာင အစးရေပး ေသာအခနအတငးအတာသည လကေတြ႕မကေသာ အခနသတမတခကတစခသာ ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာငလာမည အနာဂတဖကဒရယဒမကေရစ စနစက အေျခခသည ေျမယာမဝါဒမား လထအသငး အဝငးအားလး အကာကြယျဖစေစမည ဥပေဒမား မဝါဒမား တငးရငးသားမား၏ မရးဖလာ ဓေလထးတမးမား အခြငအေရးမားက အားလးပါဝငသည ေဆြးေႏြးမႈမားတြင ညႈႏႈငးတငပင၍ လထအတြက ေကာငးမြနသည ဥပေဒမားက ခမတအေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရန တကတြနးလပါသည။

အၾကျပခကမား

ေျမသမးမႈမားအား ေဖာထတေျဖရငးရနအတြက ဖြ႕စညးထားေသာ လႊတေတာ လယယာေျမ 1. ေကာမရင၏ တရားစရငမႈျပလပပငခြငက အစးရဌာနမား အပါအ၀င တပမေတာမား ပါ၀ငပတသကေနသည ေျမသမးမႈမားအား စစမးစစေဆး ေျဖရငးႏငသညအထ တးျမငရန။

လပကြကငယေတာငသမားႏင ေကးလကလ႔အဖြ႕အစညး တ႔၏ အခြငအေရးမားႏင ၎တ႔၏ 2. တငျပေဆြးေႏြးမႈမားက ေလးစားျပး ကးေၾကာငးဆေလာစြာ ႏစဥးသေဘာတ ျပနလည၍ ညႈႏႈငးေဆာငရြကေပးရန။

လ႔အဖြ႕အစညး အသငးအ၀ငး အလကနင တစဥးခငးစ၏ အခြငအေရးက ညမစြာ ကာကြယ 3. ေပးမည မ၀ါဒက ျပဌာနးေပးရန ႏင ေျမယာဆးရႈးသ ျပညသမားအေနႏင သငေတာသည နစနာေၾကးေလာေၾကးမား ရရေစရနအတြက ေဆာငရြကေပးရန။

ျမနမာအစးရမ အျပညျပညဆငရာ သေဘာတစာခပတြင လကမတထးထားသည ကတက၀တ 4. အတငး အျပညအ၀ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရန။

ေဒသခတငးရငသားျပညသလထမား၏ ေျမယာမားက မခ၍ အသကေမြးဝမးေၾကာငးအတြက 5. မရးဖလာအရ လပကငစားေသာကမႈမား၊ ေျမယာရးရာဓေလထးတမးမားအား အသအမတ ျပေပးရန။

ေဒသခလထမားအား ေျမယာအေရးကစၥမားႏင ပတသက၍ ႀကတငအသေပးျခငး လြတလပစြာ 6. တငျပညႈႏႈငးခြငေပးျခငး၊ လေလာကေသာ အခနေပးကာ ဆးျဖတခကမားက ရယျခငး ပါဝင ေဆာငရြကခြငေပးျခငးႏင ကယပငစမခန႔ခြပငခြင၊ ပငဆငခြင ႏင အက းအျမတခစားပငခြင ေပးျခငးက ျပလပေပးရန။

58 5958 59

ေတာငးဆခကမား

ေျမယာႏင သယဇာတ မား ထခကပကစးေစသည အၾကးစား ရငးႏး ျမပႏမ ႈမားက 1. ရပဆငးရန။ လကရ ေျမယာႏင သယဇာတမား ေပၚအေျခခေသာ ရငးႏးျမပႏမႈမားအား ေဒသခ လထမား အတြက စမခန႔ခြပငခြင၊ ပငဆငခြငႏင အက းအျမတခစားခြင ေပၚအေျခခ၍ ျပနလညသးသပရန။

ေဒသခလထမားအတြက စမခန႔ခြပငခြင၊ ပငဆငခြင ႏင အက းအျမတခစားခြင က ဥးတညေသာ 2. မ၀ါဒမား ေရးဆြရန။

သမးဆညးထားေသာ ေျမယာမားက ေဒသခမားထ ျပနလညအပႏေပးၿပး အျမတမးစက 3. ပ းႏငရနအတြက သကဆငရာ အဖြ႕အစညးမား (သ႔) လမႈေရးအဖြ႕အစညးမားမ ကညမႈမား ေပးရန။

ႏငငေတာမ စြန႔လႊတချပးေသာ ေျမယာမားက ေသခာစြာ ျပနလညစစစျပး ေဒသခမားထ 4. ျပနလည ေပးေဆာငရနႏင ျပနလညေပးေဆာငရာတြင တရားမတမႈရရန။

သမးဆညးထားေသာ ေျမယာမား ျပနလညေပးေဆာငႏငျခငးမရလင လကရေျမယာတနဖးႏင 5. အည ေလာေၾကးေပးရန။

သမးဆညးခေသာ ေျမယာမားက အစားထေျမမား၊ ေလာေၾကးမား ျပနလညမေပးေဆာငပ 6. မလေျမကသာ ျပနလညအပႏရန။

လကရဥပေဒမားက ျပနလညသးသပျပး လအပသညမားက အျခားေသာ ပညာရငမား၊ 7. လထအသငးအဝငးမား၊ လမႈေရးအဖြ႔အစညးမားႏငတငပင၍ ျပျပငျခငးျပငဆငျခငးမားက အားလးပါဝငေသာ မျဖင လပေဆာငရန

ၿငမးခမးေရးျဖစစဥမားတြင ေျမယာဆငရာ မဝါဒမားအား အားလး ေသခာစြာ ေဒသခလထမားအတြက 8. စမခန႔ခြပငခြင၊ ပငဆငခြင ႏင အကးအျမတခစားခြင ကအေျခခ ေဆြးေႏြးသးသပၿပး ရရလာေသာ သးသပခကမားအား ေဆြးေႏြးအတညျပျခငးက သကဆငရာမားအလက အဆငဆငလပေဆာငရန

ေဒသခလထမားအတြက စမခန႔ခြပငခြင၊ ပငဆငခြင ႏင အက းအျမတခစားခြင က ဥးတညေသာ 9. မ၀ါဒ ႏင ျငမးခမးေရး ျဖစစဥတြင ႏငငေရး အရ ေဆြးေႏြးျပးမ သာ လအပေသာ ဖြ႕ျဖ းေရးမားအား ဖကဒရယ စနစ ႏင အည ေဖာေဆာငရန။

60 PB

ေကးဇးတငလႊာ

ဤ “ကၽြႏပတ႔၏ ေျမယာ“ အစရငခသည မညသ တစဥးတစေယာကကမ ထခကနစေစသည သေဘာျဖင ထတေဝျခငးမဟတပါ။ မမတ႔မ သေတသနျပလပျခငးႏင မတတမးေကာကယျခငးဆငရာ သငတနးက တစလၾကာကငးပျပလပခၿပး သငတနးၿပးေနာက သကဆငရာေဒသအလကျပနလည၍ သတငးရယေမးျမနးျခငး ျပလပခသည။ ယငးသ႔ျပနလည၍ သတငးရယရာတြင အခကအခမား ေတြ႔ရၾကရသည။

ဤ အစရငခစာ စာအပျဖစေျမာကလာရနအတြက ရနပေငြ ေထာကပေပးေသာ အဖြ႔အစညး မား အႀကဥာဏျပေပးၾကေသာအဖြ႔အစညးမား လပဂၢလမား၊ တျခားေသာ အႀကဥာဏမား ရယခြငျပေသာ အရငးအျမစစာအပမားႏင စာအပျဖစေျမာကရန အဖကဖကမ ကညေပးၾကေသာ မတေဆြ အဖြ ႔အစညးမားအားလး အထးသျဖင ပအဝးလငယအစညးအရး တာဝနခမား ဝနထမးမားႏင ကညေပးၾကေသာ မတတမးအဖြ႔ဝငမားအားလး အထးေကးဇးတငရပါေၾကာငး မတတမးတငအပပါသည။