pedagoški fakultet u somboru faculty of education insombor · u saradnji sa visokoškolskim...
TRANSCRIPT
Prof. dr Nedeljko RodićPedagoški fakultet u SomboruFaculty of Education in Sombor
1
PREDAVANJE 14LECTURE 14
2
Tematske celine:
} Sportske aktivnosti dece ometene u razvoju?} Sportske aktivnosti u specijalnim školama?} Sportska takmičenja dece ometene u razvoju?} Sport osoba sa invaliditetom?} Sportska takmičenja osoba sa invaliditetom?} Sport slepih i gluvih osoba?} Paraolimpijske igre i sportovi?
3
} Uglavnom se razlikuje pet pojavnih oblikasporta (područja), koji zbog svojih razlikazahtevaju posebna sredstva i metode izvo-đenja, i to:
1. edukativni sport (sport u školi, školski sport ),2. selektivni sport (takmičarski sport), 3. rekreativni sport (sportska rekreacija), 4. terapijski i rehabilitacijski sport i5. invalidski sport.
4
} Sportske aktivnosti dece ometene u razvoju nisu zastupljenau organizovanom radu, iako postoje povremeni susreti i dru-ženja uz neke vidove rekreativnog takmičenja.
} Sportski programi dece ometene u razvoju veoma su važni zanjihovu potpunu rehabilitaciju, samostalnost ili mobilnost.
} Primerena sportska aktivnost pozitivno utiče na resocijaliza-ciju i rehabilitaciju dece i mladih ometenih u razvoju, a sport-ski dometi daju tim osobama podsticaj i veru u vlastite spo-sobnosti, a time i u bogatiji, potpuniji, kvalitetniji život.
} Vrsta smetnji u razvoju određuje u koji sport se dete ometenou razvoju može se prvenstveno uključiti; na primer: decu bla-go ometenu u razvoju u edukativni sport, decu sa telesniminvaliditetom u invalidski sport, decu teže ometenu u razvojuu terapijski i rehabilitacijski sport i slično.
5
} razvijanje i očuvanje sposobnosti sticanjem veština i znanja,usklađivanje pokreta ekstremiteta i tela;
} potpomaganje pravilnog rasta i razvoja, čuvanje i unapređe-nje zdravlja;
} poboljšanje psihomotornih sposobnosti, a pre svega, koordi-nacije, ravnoteže, sposobnost za strukturiranje kretanja.
} razvijanje motoričkog znanja u prirodnim oblicima kretanja,} učešće u sportskim aktivnostima na terenu uključivanje u sve
oblike sportskih manifestacija,} razvijanje sportskog duha takmičenja usmerenog na provera-
vanje telesne sposobnosti, izdržljivosti, koordinacije pokreta;stepenu usvojenih znanja i veština kroz vežbe i igre na terenute organizaciji značaju takmičenja.
6
} Sportske i takmičarske igre (stoni tenis, pikado, fudbal, košarka i odbojka).
} Sportsko-rekreativno kupanje i rad u bazenu.
} Aktivnosti u prirodi - šetnja, trčanje, penjanje i zabavne igre.
} Folklorna sekcija – učenje narodnih kola i plesnih igara.
7
} Sportske aktivnosti dece sa smetnjama u razvojukoja su integrisana u redovne škole trebale bi seodvijati u okviru školskog fizičkog vaspitanja isporta i sportskih sekcija prilagođene vrsti i stepe-nu oštećenja ili smetnji integrisane dece.
} Sportsko aktivnosti dece ometene u razvoju uklju-čene u inkluzivno obrazovanje redovnih škola, jemodel koji obuhvata skup pedagoških mera čiji jecilj da se svako dete razvija prema svojim sposob-nostima i tempu (i u sportu) koji mu odgovara, jedrugačija vizija redovnog obrazovanja: vizija bazi-rana na heterogenosti umesto homogenosti.
8
} S obzirom na gotovo neorganizovani sportski rad sa decomometenom u razvoju u specijalizovanim ustanovama, teknam pojedina sportska takmičenja i prvenstva kod nas i usvetu mogu dati pravu sliku mogućnosti sportskog angažo-vanja dece ometene u razvoju.
} Reedukacijom i nekim elementima sportskih igara, ne utičese samo na fizičke i motorne sposobnosti već i na podizanjeopštih sposobnosti mentalno ometene dece.
} Sportska takmičenja i prvenstva organizuju se u okviru po-jedinih sportskih grana i disciplina u odnosu na vrstu ošte-ćenja ili smetnji u razvoju i u odnosu na stepen oštećenja ilismetnji u razvoju dece i mladih sa posebnim potrebama.
9
5. Da bi osobama sa invaliditetom omogućile učešće u rekreativnim, sportskimi aktivnostima u slobodno vreme na osnovama jednakosti sa drugima, državepotpisnice preduzeće odgovarajuće mjere kako bi:
A. Podstakle i promovisale učešće osoba sa invaliditetom u opštim sportskimaktivnostima na svim nivoima u najvećoj mogućoj mjeri;
B. Osigurale da osobe sa invaliditetom imaju mogućnost da organizuju, razvija-ju i učestvuju u sportskim aktivnostima specifičnim za osobe sa invaliditetomi u tom cilju podsticale dobijanje odgovarajućih uputstava, treninga i sredsta-va na osnovu jednakosti sa drugima;
C. Osigurale da osobe sa invaliditetom imaju pristup sportskim i objektima zarekreaciju i turizam;
D. Osigurale da djeca sa invaliditetom imaju jednak pristup učešću u igri, rek-reativnim, sportskim i aktivnostima u slobodno vrijeme, uključujući aktivnostikoje se odvijaju u sklopu obrazovnog sistema;
E. Osigurale da osobe sa invaliditetom imaju pristup uslugama onih koji se baveorganizacijom sportskih, rekreativnih, turističkih i aktivnosti u slobodno vre-me.
(član 30. Učešće u kulturnom, sportskom životu, rekreaciji i slobodnim aktivnostima)
10
} Procenjuje se da postoji oko 3 % ukupnog stanovništva osobaometenih u mentalnom razvoju, dok 7 % čine osobe sa telesniminvaliditetom.
} Osobe sa invaliditetom su veoma brojne, a definišu se kao poje-dinci sa psihofizičkim nedostacima (sa kojima se rađaju ili ih stičutokom života). Ovi nedostaci utiču na narušavanje njihovog integ-riteta kao ljudskih bića i onemogućavaju im da se formiraju, ispo-lje i ostvare kao potpuno prihvaćeni članovi društva.
} Oni nisu bolesne osobe koje bi trebalo lečiti, a nisu ni zdrave, jerje njihovo zdravlje dezintegrisano njihovim psihofizičkim nedo-statkom. To dovodi do fizičke i mentalne neuravnoteženosti i one-mogućava prilagođavanje društvenoj sredini, te vladanje vlastitimbiološkim i socijalnim mogućnostima.
} Sport i fizičke vežbe odavno se koriste kao sredstvo lečenja.
11
} Paraolimpijski komitet Srbije (POKS),} Sportski savez invalida Srbije (SSIS),} Sportski savez invalida Vojvodine (SSIV),} Opštinske organizacije registrovane za
sport i rekreaciju invalida, } Sportska društva, klubovi, družine i sekcije, } Osobe sa invaliditetom koje se samostalno
bave sportsko-rekreativnim aktivnostima.
12
} Sportski savez invalida Vojvodina (SSIV) organizuje sportska takmi-čenja na nivou Pokrajine u sportskim disciplinama: plivanje, kugla-nje, atletika, sportski ribolov, stoni tenis, pikado, streljaštvo vazduš-nim i MK (malokalibarskim) oružjem, golbal, šah i viseća kugla.
} Sportski savez invalida Srbije (SSIS) organizuje državna prvenstva zasve kategorije invalidnosti u sledećim disciplinama: plivanje, kugla-nje, atletika, sportski ribolov, stoni tenis, streljaštvo vazdušnim i MKoružjem, šah i golbal.
} Paraolimpijski komitet Srbije (POKS), kao krovna organizacija, delujeu sastavu nacionalnog olimpijskog komiteta i prvenstveno vodi raču-na o vrhunskim takmičarima koji nastupaju na najvećim međunarod-nim takmičenja. Još od olimpijskih igara u Barseloni, održanih 1992.godine, neposredno pre ili nakon održavanja „pravih“ olimpijskihigara, organizuju se Paraolimpijske igre na kojima učestvuju samoosobe sa invaliditetom, podeljene u nekoliko kategorija.
13
} Učesnici sportsko-rekreativnih aktivnosti su uglavnom invalidirada, opšti invalidi, paraplegičari, slepi i slabovidi, gluvi i na-gluvi i invalidi rata.
} Mnogo je veći broj osoba sa invaliditetom, kao i organizacijakoje nemaju registrovano sportsko društvo invalida (na pri-mer: paraplegičari i kvadriplegičari, cerebralci, MNRO, multi-pleskleroza, dijalizirani i mnogi drugi), zbog čega nisu direk-tno uključeni u program sportsko-rekreativnih aktivnosti.
} Osobe sa invaliditetom mogu da se bave streljaštvom, stonimtenisom, plivanjem, košarkom u kolicima, pikadom, šahom,visećom kuglom, kuglanjem, atletikom, bacanjem pločica igolbalom.
14
} U našoj zemlji ne postoji specijalizovani sistem kategorizacijeusmeren ka sportskim zahtevima osoba sa invaliditetom, takoda svaki takmičar sâm pribavlja rešenje o invalidnosti.
} Na osnovu ovog rešenja, sportisti sa invaliditetom se razvrs-tavaju u sledeće kategorije: paraplegija, kvadriplegija, ampu-tacija donjih ekstremiteta, amputacija gornjih ekstremiteta,opšta kategorija (ne postoji minimum ili vidljivo telesno ošte-ćenje).
} U specifičnim sportskim disciplinama, kao što su košarka ukolicima (paraplegija, paraliza, parapareza i amputacija donjihekstremiteta) i golbalu (slepi i slabovidi) kategorizacija je dru-gačija.
15
} U saradnji sa visokoškolskim institucijama (Fakultetom sporta i fi-zičkog vaspitanja i Fakultetom za sport i turizam) pokrenuti specija-lizovane katedre za školovanje i osoposobljavanje specijalista za radsa invalidnim osobama.
} Osim standardnih studenata, trebalo bi podstaći osobe sa invalidite-tom (pogotovu aktuelne i bivše takmičare) da se školuju za ovu vrstu posla.
} Budući da se ne radi o atraktivnim, tržišno primamljivim zanimanji-ma, ovu akciji bi morali da finansijski podrže nadležni za sport iomladinu, socijalnu zaštitu, kao i za prosvetu.
} S ciljem pružanja što kvalitetnijih informacija budućim stručnjacima,neophodno je predvideti i angažovanje proverenih eksperata iz ze-malja sa visoko razvijenim sistemom sporta osoba sa invaliditetom.
16
} Deca sa oštećenjem sluha se prema sopstvenim afinitetima aktivnouključuju u rad različitih sekcija, što omogućava razvijanje individu-alnih talenata dece i utiče na celokupan razvoj njihove ličnosti.
} Sportska sekcija - osim mentalne relaksacije učenika i razvijanje in-dividualnih potencijala dece, organizovanim radom učenici se upoz-naju sa pravilima različitih sportova, ovladavaju sportskim tehnika-ma, podstiče se pravilan rast i razvoj, razvoj takmičarskog duha...
} Ritmička sekcija - omogućava pravilno i svrsishodno korišćenje slo-bodnog vremena, predstavljanje koreografija na različitim manifesta-cijama, razvoj motorike, socialni i intelektualni trening, kao usmera-vanje na rad u kolektivu.
} Sport slepih i slabovidih osoba sprovodi se realizacijim sportskih išahovskih takmičenja koje u Srbiji organizuje Savez slepih i slabovi-dih lica. Isti Savez organizuje rad na edukaciji mladih (škola šaha,škola atletike i slično).
17
} Integralna komponenta rehabilitacije svih invalida, pa i gluvih, jesport, koji ima i takmičarski, ali još više rekreativni značaj. To jenužna potreba, jer putem sporta lica oštećenog sluha prevazilazesvoj heldikep i lako se uključuju u društveni život. Sportom se gluva inagluva lica u mnogo čemu izjednačavaju sa čujućim licima, jer zasport nije potrebna verbalna komponenta.
} Pojedini sportovi imaju posebnu draž za gluva lica, kao na primerkolektivni sportovi (fudbal, rukomet i košarka), dok drugi, individual-ni imaju znatno manju privlačnost (plivanje, boks, biciklizam, tenis).Međutim, karakteristično je da su i kod muškaraca i kod žena stre-ljaštvo i stoni tenis posebno omiljeni sportovi, a kod starih kuglanje,pikado, sportski ribolov i slični.
} Za svaku godinu utvrđuje se kalendar takmičenja, uglavnom u sedamdisciplina: fudbal, mali fudbal, stoni tenis, rukomet, ko šarka,streljaštvo, kuglanje i šah.
18
} Sport malih ljudi (osoba obolelih od aronhoplazije) u našojzemlji nije organizovan.
} Tek uspeh jednog našeg državljanina (Somborca Grahovca naSvetskim sportskim igrama malih ljudi) pokrenuo je pitanjesporta malih ljudi sa mrtve tačke.
} Radi potpune ne brige države za pitanje i sporta malih ljudipobednik je na lokalnom nivou osnovao Pokret malih ljudiSrbije.
} Jedna od mogućnosti za dalju afirmaciju i sportski status ma-lih ljudi je njihovo uključivanje u Paraolimpijske igre, kao ka-tegorija ljudi sa smanjenim ekstremitetima (jer na istim uče-stvuju osobe sa oduzetim ekstremitetima).
19
} Paraolimpijske igre su Olimpijske igre paraplegičara, osoba sa odu-zetim ekstremitetima. One su proistekle iz igara paraplegičara (StokeMandeville Games), čiji je osnivač Ludvig Gutman, šef bolnice u Ejl-sberiju u Engleskoj, jedan od najeminentnijih svetskih stručnjaka zaoštećenje kičme.
} Takmičenja paraplegičara su planirana i adaptirana na osnovu pravi-la određene sportske grane. To su ekipne sportske igre ili pojedinač-na takmičenja u disciplinama nekih sportskih disciplina kao: streli-čarstvo, mačevanje, bacanje koplja, bacanje diska, kuglanje, košarka,odbojka, stoni tenis, plivanje i dr. Broj disciplina se stalno dopunjava.
} Prvi put je ekipa od 21 paraplegičara Jugoslavije učestvovala načetvrtim Paraolimpijskim igrama 1976. u Hajdelbergu. Osvojili sučetiri medalje i to: Petar Sitar 60 m sprint u kolicima zlatnu medalju,Milka Milinković 60 m sprint u kolicima srebrnu medalju i u bacanjukoplja bronzanu medalju i Joža Okoren u bacanju diska bronzanumedalju.
20
LETNJI SPORTOVI (1) GOLBAL
} Streličarstvo} Paraolimpijska atletika} Boćanje} Biciklizam} Jahanje} Fudbal sa 5 ili 7 igrača sa
svake strane} Golbal} Džudo} Dizanje tereta} Veslanje
21
LETNJI SPORTOVI (2) TENIS U KOLICIMA
} Jedrenje} Streljaštvo} Plivanje} Stoni tenis} Odbojka} Košarka u kolicima} Mačevanje u kolicima} Ragbi u kolicima} Tenis u kolicima} (sportovi se dopunjuju od
jednih do drugih P. igara)
22
ZIMSKI SPORTOVI HOKEJ NA SANKAMA
} Alpsko skijanje
} Hokej na sankama
} Nordijsko skijanje◦ Biatlon
◦ Skijaški kros kontri
} Karling u kolicima
23
Tematske celine:
} Sportske aktivnosti dece ometene u razvoju?} Sportske aktivnosti u specijalnim školama?} Sportska takmičenja dece ometene u razvoju?} Sport osoba sa invaliditetom?} Sportska takmičenja osoba sa invaliditetom?} Sport slepih i gluvih osoba?} Paraolimpijske igre i sportovi?
24
Kontrolna pitanja (1):
} Podela sportova?} Sportske aktivnosti dece ometene u razvoju?} Cilj sportskih aktivnosti dece ometene u razvoju?} Sportske aktivnosti u specijalnim školama?} Sportska takmičenja dece ometene u razvoju?} Konvencija o pravima osoba sa invaliditetom u sportu?} Sport osoba sa invaliditetom?} Sportske organizacije za osobe sa invaliditetom?} Sportska takmičenja osoba sa invaliditetom?
25
Kontrolna pitanja (2):
} Sportsko-rekreativne aktivnosti invalidnih osoba?} Sportska kategorizacija osoba sa invaliditetom?} Stručna rešenja sporta za osobe sa invaliditetom?} Sport slepih i slabovidih osoba?} Sport gluvih i nagluvih osoba?} Sport malih ljudi?} Paraolimpijske igre?} Letnji paraolimpijski sportovi?} Zimski paraolimpijski sportovi?
26
27
28
PREDAVANJE 14LECTURE 14
29
Prof. dr Nedeljko RodićPedagoški fakultet u SomboruFaculty of Education in Sombor
30