TRNG I HC KINH T

KHOA QUN TR KINH DOANH

TS. Nguyn Quc Tun ThS. Nguyn Th Loan

PHT TRIN K NNG QUN TR

1

CHNG 1

T NHN THC

I. TM QUAN TRNG CA S T NHN THC

Hn 300 nm nay, nhng hiu bit v chnh bn thn chng ta c xem nh l mt iu rt thm kn v nhng ca hnh vi con ngi chng ta. Trong s cc chuyn gia, ng Alfred Lord Tennyson ni: Lng t trng/lng t ty, s t hiu bit v mnh, hay t iu khin mnh, l ba cha kha chnh, nu t c s mang li cho bn mt sc mnh ti cao. Qua ta c th thy c tm quan trng ca vic t nhn thc

Messinger nhn nh vi chng ta rng: Ti s qun l nhng ngi khc nhng iu u tin m ti thc hin l qun l chnh ti . Vic t nhn thc phi lun nm trong tri tim ca kh nng qun tr chnh mnh, nhng nh vy l cha u nh. Trong khi kh nng t qun tr chnh mnh ph thuc u tin v ln nht vo kh nng t nhn thc, nh c trnh by Hnh 1, th cc k nng t qun tr khc l c mi quan h gn b cht ch v lin kt li vi nhau th mi c th hnh thnh nn kh nng t nhn thc chnh mnh. Chng hn pht trin vic t kim sot mnh (Self-control), tc chn lc ra nhng mc tiu v nhng iu u tin gip cc c nhn to ra nh hng cho cuc sng ca chnh bn thn mnh. Qun tr thi gian v nhng s cng thng (Stress) mt cch hiu qu s to mt kh nng cho cc c nhn c c mt s ph hp v thch nghi vi mi trng xung quanh.

T nhn thc

Xc nh mc tiu v cc u tin

Qun l thi gian

Qun l stress

Vn

Triu chng

Hnh 1: Phn cp k nng t qun tr

2

II. IU THM KN CA T NHN THC

1. iu thm kn ca t nhn thc

Brouwer (1964) cng nhn nh rng: Vic t xem xt li chnh mnh (Self-Examination) l mt bc chun b c bn cho ci bn trong, mt iu kin c th gieo ht ging ca vic t hiu bit chnh mnh (Self-understanding) v bng hoa v vic hnh vi c thay i s dn c n ra.

Chng ta khng th ci thin chnh mnh hoc pht trin nhng kh nng mi tr khi v cho n khi chng ta bit mc v nhng kh nng hin thi m mnh ang nm gi. Nhng bng chng da vo kinh nghim chng t cho ta thy c rng: nhng c nhn ngi m cng nhn thc r v chnh bn thn mnh bao nhiu th h cng cm thy kho hn, thc hin cng vic tt hn trong vai tr qun tr v lnh o v hiu nng hn trong cng vic

Tuy nhin, t bit v mnh (Self-Knowledge) c th s ngn chn nhng s ci thin ca cc c nhn thay v to ra nhng s ci thin nh ta ngh. L do ca iu ny l do nhng c nhn thng trnh nhn nhn nhng s pht trin ca c nhn v nhng s hiu bit mi v chnh bn thn mnh. H khng c li vic t c nhiu thng tin hn nhm bo v lng t trng v nhng s mc cm ca chnh bn thn mnh. Nu h c c nhng thng tin mi v chnh bn thn mnh th h s tr nn xu i, nhng thng tin s chng li h, to ra cho h mt cm gic thp km, v l nhng thng tin v nhng iu xu, nhng im yu, nhng iu kinh khng v xu xa. V vy h trnh i din vi chnh mnh. Nh Maslow pht biu rng: Chng ta c khuynh hng e ngi mt s thng tin v chnh chng ta v n s l nguyn nhn khin chng ta tr nn xem thng chnh chng ta hoc lm chng ta cm thy thua km, yu i, ngi ngng hn, gh tm chnh mnh. Chng ta bo v chnh chng ta v nhng hnh nh chn tht ca chnh chng ta bng cch th hin nhng s ngn chn cng vi nhng biu hin khc, cch m chng ta s dng trn trnh nhng ci c nguy c lm hi ta v gy nguy him cho chnh chng ta.

Nh vy, chng ta trnh s pht trin c nhn, v chng ta lo s nhng iu c lm sng t ra t chnh chng ta, c ngha chng ta che du nhng c im ca mnh. Nu y l mt cch tt hn, hiu bit v bn thn mnh s lm cho trng hp hin ti ca chng ta b mt cn bng v b h thp xung. Rt kh chp nhn nhng iu . Tuy nhin hy ngh li rng vic khng c v khng chp nhn hiu bit v mnh n s lm cho tnh trng chng ta xu thm. Freud

3

cng khng nh rng chng ta nn chn tht vi chnh chng ta l cch tt nht chp nhn nhng iu ca chnh chng ta, bi v ch c lng chn tht ca chnh chng ta mi c th t c v tm c nhiu hn nhng thng tin v mnh v mi c th ci thin c chnh mnh.

V vy, tm kim nhng kin thc v chnh mnh c xem l mt iu thm kn. l iu kin tin quyt pht trin v ci thin, nhng iu ny cng c th ngn chn nhng s pht trin v nhng ci thin ca chnh chng ta. N s gy nn mt tnh trng tr tr i v chng ta khng mun bit nhiu hn.

2. im nhy cm

Mt cu ni thng lin quan n nhng khi nim c tnh d b tc ng, c xem l nhng im nhy cm (sensitive line), cng c th c xem l nhng mc cm ca bn thn. Khi nim ny c hm cp n mt im, m nhng c nhn thng s a ra mt s phng th hoc mt s cnh gic i vi nhng thng tin m ta chm n nhng im , thng l nhng thng tin v chnh bn thn h, nhng khi nim m mu thun vi chnh nhng quan nim ca chnh bn thn h (Self-concept), hoc cng c th l nhng iu m ta yu cu h thay i nhng hnh vi ca h.

Mt khc, nu cng a ra nhng thng tin c tnh tri ngc, hoc a ra nhng iu c hm c tnh nghim trng hn i vi nhng quan nim ca chnh bn (Self-concept), th n s cng d thm d nhng im nhy cm ca bn thn bn, v bn s cm thy s rt l cn thit nhn ra rng cn phi da vo chnh bn thn ca mnh, ch khng da vo bt c ngun no ht. V d, c mt ng nghip ni bn rng bn chng c mt t cch, trnh g ca mt nh qun tr c, iu ny c th ng n im nhy ca bn nu bn ngh l bn c th lm tt cng vic ca mt nh qun tr. iu ny s c xem l mt s tht nu nh ngi ng nghip ny l mt ngi c nh hng mnh i vi bn. Nhng cu tr li ca bn s c th ph thuc vo chnh bn thn bn, tc bn s phn x li bng nhng thng tin c tnh bo v bn, bo v hnh nh ca chnh bn.

Nhng c nhn cng s tr nn c thc tm l hn v phn ng cng rn hn khi ng phi nhng thng tin c tnh e do n nhng quan nim ca chnh h. H c khuynh hng lm tng cng thm nhng s c gng ca h bo v ci m h xem l thoi mi v thn thit vi mnh. Khi nhng s khc nhau trong nhng s t nhn thc (Self-image) b ng chm, tnh cht hp l ca thng tin

4

hoc nhng ngun ca n l b ph nhn th nhng loi k xo phng th s c s dng m bo cho nhng khi nim ca chnh h vn c vng chc. Nh vy, khi ng n nhng im nhy ny s to ra mt s khng linh hot v bn nng t bo v s tri dy trong mi ngi.

i vi nhng tnh cch phng th ny, chng ta c th a ra mt cu hi: Phi lm th no c th gia tng hiu qu ca vic t hiu mnh (self-knowledge) v nhng s thay i nhn thc c nhn no cn phi tin hnh t c iu . y c t nht hai cu tr li.

Mt l nhng thng tin t tm hiu mnh (self-knowledge) phi l nhng thng tin c th xc minh c, c th on trc c v c th kim sot c v do n rt t ng chm n nhng im nhy hn so vi nhng thng tin m khng c nhng c im trn. Nu mt c nhn c th kim sot tnh hiu lc ca nhng thng tin tri ngc nhau, nhng thng tin l khng nh mong i hoc ngoi vng kim sot ca bn thn mnh th bn s nhn c nhng thng tin phn hi m nghe m chp nhn.

Mt cu tr li th hai i vi vn ny l vic vt qua nhng s tr ngi t xem xt li nhng thng tin khng tht trong vai tr ca nhng ngi khc. V hu nh, chng ta cng khng th pht trin nhng k nng ny trong vic t nhn thc tr khi chng ta mnh dn i mt vi n v vch trn nhng iu ca chnh chng ta trc nhng ngi khc. Tr khi chng ta sn sng tha nhn nhng iu trc nhng ngi khc, t c th thoi mi hn trong vic tho lun vi nhng chuyn gia hoc nhng ngi bn cnh v nhng iu m bn thn mnh cn m h hoc khng bit, c nh vy th chng ta mi c th pht trin bn thn c. Vic t vch trn (Self-disclosure) bn thn mnh c xem l cha kho ci thin vic t nhn thc (Self-awareness).

iu cn thit u tin l bn cn ci m i vi nhng ngi khc khi bn gp phi nhng khi nim c tnh m h. Bn hy ngh rng nu bn ng trc gng v thy r mnh hn trong nhng bn s chng nhn thy c g c, nhng nu bn by t vi nhng ngi khc th bn s nhn c nhiu iu b ch hn th. l bi v c bn chng ta l mt con ngi trong x hi, mt thnh vin trong t chc, ch khng phi l loi, c c mt mnh

Nhiu cuc nghin cu chng minh c iu . Sinh vin l nhng ngi thng bc bch nhng tm s, nhng iu m h cn nghi vn vi nhau, trao di vi nhau. Nhng c nhn c c tnh t bc bch (self-disclosure) l

5

nhng ngi c khuynh hng n nhng iu tt nht v s nhn c nhng s chp nhn t nhng ngi khc.

Tuy nhin cng ng bao gi s dng nhng thng tin m bn chia s hay nhn c phn quyt hay lm tn thng, xc phm n nhng ngi khc. Chnh s tht lng ca chnh bn s lm cho bn c c mi quan h gn b, thn thit vi nhau nhng ngi m bn c th chia s vi h, c nh vy vic th l vi nhau s d dng, y l iu kin tin quyt c th t tm hiu.

III. HIU R V CHP NHN S KHC BIT GIA CC C NHN

Vic t hiu bit v mnh s gip bn c c hi xem xt li nhng gi nh m bn cho l ng, nhng im mc cm, nhng im nhy, nhng im mnh cng nh nhng im yu ca bn, Nhng thng tin nh vy n s rt hu dng cho tt c chng ta, khng phi bi v chng ta c th hoc nn thay i nhng thc o, nhng cch xc nh c bn m c hnh thnh theo cch nhn nhn ca chnh chng ta, m bi v n gip chng ta c th a ra nhng cch tc ng n nhng ngi khc mt cch c hiu qu v su sc hn. N cng gip chng ta c th hon thin kh nng nhn nhn din vn ca chng ta, t ng gp vo vic xy dng nhng gi tr ca vai tr ngh nghip tng lai ca chng ta v nhng im mnh c bit ca chng ta so vi nhng ngi khc. V lch s cng chng minh c rng nhng anh hng, nhng danh nhn l nhng ngi c nhng s khc bit v h bit cch s dng nhng im mnh c th lm nn nhng iu phi thng, h thnh cng v c cho l uy tn, thng minh v c tnh. Vic t hiu bit v mnh s cho php chng ta nhn ra nhng im c bit v nhng im mnh trong chng ta, t ta c th li dng n cng vi nhng nng lc vn c ca chng ta.

Phn on c nhng im khc nhau c bn nhng khc nhau c xem l mt phn quan trng cu thnh nn mt nh qun tr hiu qu. S nhn thc, khuynh hng ng cm, nhng vin cnh khc nhau, nhu cu v nhng lch ca nhng ngi khc nhau l khc nhau, y c xem l mt phn quan trng c th nm bt c nhng cm xc v tnh chn tht gia cc c nhn vi nhau. Tuy nhin, hu ht mi ngi u c khuynh hng tc ng ln nhau, t nhn ra nhng ngui c nhng s ging v mt tm l vi mnh, ri chn nhng ngi cng lm vic nhm vi mnh, cn nhng ngi dng nh c nhng s khc nhau v mt vi im no th ta loi tr h ra.

6

Mc du chng ta khuyn khch nhng s ging nhau, nhng s hp nhau chng ta c th tc ng, giao tip vi h mt cch d dng hn, c bit l lm vic nhm, tuy nhin c th to ra nhng s sng to, gii quyt c nhng vn phc tp th buc chng ta phi chp nhn s khc nhau , chp nhn s thay i nhng ng x ca chnh chng ta i n nhng s thng nht.

Ngoi ra, y cng l cha kho gip chng ta c th thu thp c nhng kin v nhng tng khc nhau t nhng ngi khc nhau nh vic chia s cho nhau nhng li cam kt, nhng kin khc nhau (Differences), ch khng phi l mt s phn bit (Distinction). Chng ta quan st nhng s khc nhau, chng ta to ra nhng s phn bit. Nhng s khc nhau s gip chng ta hiu r c nhng ngun nguy c ca nhng s hiu lm gia mi ngi v n s cung cp cho chng ta nhng u mi, nhng cch chng ta c th lm vic vi nhau mt cch hiu qu hn. S phn bit (Distinction) to ra mt ro cn trong x hi gia mi ngi vi nhau, bn cnh n cng to ra nhng thun li v nhng kh khn cho chng ta. Khi mt vi ngi khng n nhng kin ca nhng ng nghip trong ni b vi l do l ngi l mt khng thuc th h ca chng ta hoc ch l ngi lm Maketing m thi hoc ch l mt ngi n b hoc Khng c trnh i hc,Nh vy l chng ta to ra mt s phn bit, tim nng gy ra nhng tn thng cho ngi khc v y cng chnh l nhng iu gy nn nhng bt li cho t chc

Vic to ra mt s phn bit s ph hng nim tin gia mi ngi vi nhau, thm ch s phn bit s lm cho chng ta tr nn xa h hn. Nu bn l ngi a ra mt s phn bit v xem thng nhng ngi khc trong nhm, ng ngha vi vic chng ta gieo mt ht khng c nim tinvo trong suy ngh ca mi ngi v h s ngh rng s phn bit ca bn l nhm h thp h. Nhn thy c nhng s khc nhau, s a dng n s mang li cho chng ta mt gi tr khng ging nh a ra mt s phn bit.

S t nhn thc v c th hiu r nhng s khc nhau khng th xut hin nu nh ta khng c kh nng t i hi mt s nhn nhn v cao nhng s khc nhau , khng nn to ra nhng s phn bit gia mi ngi vi nhau, n s ch c hi m thi.

S t nhn thc v c th hiu r nhng s khc nhau khng th xut hin nu nh ta khng c kh nng t bc l mnh, khng c mt s chia s, v mt nim tin trong nhng cuc trao i. S t hiu mnh i hi mt s nhn nhn v

7

cao nhng s khc nhau , khng nn to ra nhng s phn bit gia mi ngi vi nhau, n s ch c hi m thi.

IV. CC YU T CT LI CA T NHN THC

1. Gi tr

Nhng gi tr c nhn, c cp n u tin bi v y l mt trong nhng kha cnh nhn thc c xem l ct yu nht trong vic a ra nhng kh nng ng x nng ng v hnh vi, v n cng l mt phn quan trng nht trong vic hnh thnh nhn cch ca mi chng ta.

Gi tr l mt c im vng chc v lu di nht ca mi c nhn. N c xem nh l nn tng chnh hnh thnh nn nhng quan im v nhng s thch ring ca mi c nhn. Gi tr l nn tng ca nhng quyt nh ct yu, nhng nh hng sng v s cm nhn ca mi c nhn. Nh n m trong bn thn mi chng ta c th xc nh, iu no l ng, nhng iu m i vi chng ta l nhng o l v nhng quan nim ca bn thn chng ta c hnh thnh i vi th gii xung quanh. Phn ln nhng quan nim trong bn thn chng ta c hnh thnh trong sut qu trnh sng ca mi chng ta, l nhng sn phm ca nhng gi tr c bn (basic value) trong chnh chng ta.

Tuy nhin, iu ng lo v gi tr l chng c xem nh l mt s hin nhin con ngi thng khng thc v chng. Tr khi nhng gi tr ca c nhn c thay i, th nhng gi tr thng c c nh v duy tr trong mt thi gian di n ni n rt kh pht hin s hin din ca n. Mi ngi khng nhn thc c rng h ang nm gi mt s gi tr c xem l quan trng hn ca nhng ngi khc. S v thc ny s a chng ta n nhng hnh ng hoc hnh vi m i khi n li tri ngc i vi bn cht v nhng gi tr, thm ch n cn i lp, ph nhn nhng gi tr . Cho n khi mi ngi i mt vi s mu thun hoc thm ch l mt s e do i vi nhng gi tr c bn ca h, th h him khi a ra nhng biu hin n khp vi nhng gi tr ca h hoc a ra mt s sn lc chng.

Mt vi gi tr ca chng ta l b nh hng mt cch ng k bi quc gia v nn vn ho.

a. Gi tr vn ha

Theo nh nghin cu Trompenaars (1996,1998) xc nh ra 7 thc o gi tr, c hnh thnh trn c s nhng s khc nhau c ngh tn ti gia cc

8

nn vn ho ca cc quc gi. Cuc nghin cu ca ng c tin hnh da trn 30000 nh qun tr thuc khong 55 quc gia khc nhau, v ng pht hin ra rng mi nn vn ho c th s nhn mnh v tp trung vo mt s gi tr ni bt no so vi nhng nn vn ho khc, v khng c mt nn vn ho quc gia no l ch nhn mnh n mt loi thc o gi tr no v loi tr nhng thc o khc.

Nm thc o u tin ca m hnh ny bn n c nhn quan h vi ngi khc nh th no.

Th nht: S hiu bit - S tn th

mt vi quc gia (V d nh: M, NaUy, Thu in, Thu S) thng nhn mnh n mt loi gi tr l S hiu bit, v hnh vi ca nhng con ngi ni y l b chi phi bi nhng nguyn tc v tiu chun ca s hiu bit (V d nh khng ni di, khng gian ln, khng vt n ,.). Nhng nguyn tc chung ca x hi ng vai tr chi phi hnh vi ca mi ngi. Cn i vi nhng quc gia khc (nh: Hn Quc, Trung Quc, Indonesia, Singapore) s i theo mt loi gi tr ca s tn th m trong mi quan h c nhn chi phi hnh vi (V d, xem ngui khc l mt ngi bn hoc l mt thnh vin trong gia nh hoc c mt mi quan h rut r g chng vi mnh?).

Th hai: Ch ngha c nhn Ch ngha tp th

Gi tr ca Ch ngha c nhn- nhn mnh n chnh bn thn mnh, nhn mnh n s c lp v cao tnh duy nht. N i lp vi ch ngha tp th- nhn mnh n nhm, s kt hp gia cc n v v s cng tham gia ca cc c nhn khc. Ga tr ca ch ngha c nhn thng hng n vic cao s ng gp ca ring mt c nhn, nhng ngc li i vi vn ho ca ch ngha tp th th n li nghing v vic cp n s ng gp ca mt tp th.

Th ba: Biu l cm xc ni cng cng Trung lp

Thc o gi tr th ba nhm cp n s biu l cm xc ni cng cng. N xc nh mt khuynh hng biu l cm xc t nhin i lp vi khuynh hng khng r rng, trung lp. Nhng gi tr ca nn vn ho biu l cm xc r rng nhn mnh n vic th hin nhng cm xc mt cch ci m v gn nhng s biu l cm xc nh ci to, gin d, v phn ng mnh m Nhng gi tr c quy nh bi nn vn ho trung lp, th hin nhng cm xc khng r rng, H thng a ra nhng cch tip cn c l tr v c tnh chu ng trong nhng

9

nghch cnh khi tin hnh gii quyt vn . Mc tiu nh hng hnh vi ca h hn l tnh cm dn dt, nh hng mc tiu ng tr trong cc mi quan h ca h vi ngi khc.

Th t: S tch bit S ha nhp

S tch bit i lp vi s ho nhp, nhm m t s khc bit gia cc nn vn ho. Mt bn l nhm ni v s tch bit gia nhng vai tr khc nhau trong cuc sng duy tr s cch bit v s t quyt cho bn thn mnh, vi mt bn l s ho nhp v hp nht cc vai tr li vi nhau. Vn ho nhn mnh n s cch bit, tch ri nhau r rng trong mi quan h cng vic vi mi quan h gia nh, ngc li vn ho ho nhp, hp nht, ln ln nhau, c bit l s an xen ln ln gia mi quan h gia nh vi mi quan h cng vic. Ngi m c gi tr ca s tch bit s rt l kh trao i bit nhau hn bi v i vi h lun c mt ranh gii r rng gia i sng c nhn v i sng cng vic. Ngi m sng trong nn vn ho ho nhp th dng nh l qu st sng v qu hi ht, thng khng k lung trong cng vic, bi v dng nh l h chia s nhng thng tin c nhn mt cch t do v v ti v. Vn ho ho nhp n s lm cho t l li nhun trong cng vic gia cc nhn vin t c l thp hn, nhng ngc li th lng trung thnh, trung ngha, gn b di lu gia h th li c mt mc cao hn, l do c a ra y, l do tnh cm ca mi quan h c nhn v mi quan h cng vic l lun bn vo nhau.

Th nm: Khuynh hng vn cao khuynh hng li

Thc o ga tr th nm v s khc nhau gia cc nn vn ho, l s nhn mnh n khuynh hng vn cao t c v khuynh hng li, vin c do ngi khc. Ti nn vn ho ca mt s quc gia th mi ngi c khuynh hng mun vn ln t c nhng a v cp bc cao, da vo s vn ng ca chnh bn thn, s hon thnh nhim v ca chnh mnh, nhng ngc li mt s nn vn ho khc th ngi ta thng ch trng nhiu n thn th v a v uy th, th ngi ta c xu hng n trnh trch nhim, li cho nhng c im nh tui tc, gii tnh, dng h qu tc hoc gia nh quyn qu. Bn bit ai? (vn ho li, n trnh trch nhim, nh v) i lp vi Bn c th lm g? (Vn ho vn ln bng kh nng bn thn),

Th su: Hin ti - tng lai

Thc o gi tr th su lin quan n cch lm th no m mi ngi th hin/hiu v qun tr thi gian. N phn bit s nhn mnh n nhng hon cnh

10

trong qu kh, hin ti hoc trong tng lai cc nn vn ho khc nhau. Chng hn, mt vi nn vn ho, th ngi ta thng ch trng n gi tr qu kh v truyn thng hn l tng lai; nhng nn vn ha khc ch trng n gi tr tng lai hn l qu kh. Bn tng c nhng vn g trong qu kh, trong khi mt vi nn vn ho khc th ngi ta li thng t cu hi bn c th lm c g, i n u trong tng lai. ng thi cng tn ti mt tm nhn thc cho ngn hn v cho di hn.

Th by: Kim sot bn trong v bn ngoi

Mt s ngi th cho rng nhng c nhn trong vic kim sot s phn ca mnh th chu s kim sot ca nhng lc lng siu nhin no bn ngoi (kim sot bn ngoi). Trong khi nhiu ngi khc th nhn mnh n qun tr chnh bn thn mnh v iu khin kim sot chnh mnh (kim sot bn trong).

b. Gi tr c nhn

Rokech (1973) khng nh rng con ngi c mt s lng khng ln cc gi tr v tt c cc c nhn u c nhng gi tr nh nhau, nhng nhng mc khc nhau, chng hn mi ngi u c gi tr ha bnh nhng mt s ngi th cho n c gi tr u tin cao hn nhng ngi khc. Ni chung theo Rokech c hai loi gi tr v mi loi u c tnh c lp u tin ring ca mnh (hai tp hp gi tr ny khng lin quan nhau). Mt loi l gi tr phng tin v mt loi l gi tr mc tiu cui cng hoc l nh hng mc tiu v gi tr phng tin.

Gi tr phng tin m t nhng tiu chun mong mun v t cht o c hoc phng php t c mc ch. Hai loi ca gi tr phng tin lin quan n o c v kh nng thc hin cng vic. Nhng gi tr phi o l (chng hn hnh vi sai tri) gy ra cm gic ti li, trong khi nhng gi tr thiu kh nng thc hin cng vic (chng hn hnh vi bt ti, khng lm c) gy ra cm gic xu h.

Gi tr mc ch m t mc ch hoc mc tiu mong mun cui cng ca c nhn. Theo Rokech th gi tr mc tiu c t hn gi tr phng tin, cho nn ton b c nhn trong tt c cc x hi u c th nhn bit c. Gi tr mc ch c th l ch trng vo c nhn hoc x hi (chng hn s bnh yn ca bn thn hoc l mt th gii ha bnh). Rokech tm thy mt s gia tng v quyn u tin ca mt xu hng gi tr c nhn cao lm gia tng s u tin v gi tr c nhn v gim u tin ca gi tr x hi. Ngc li, mt s gia tng v quyn u tin ca xu hng x hi cao lm gia tng s u tin ca nhng gi tr x hi v lm gim

11

gi tr ca nhng gi tr c nhn. Nhng c nhn m gia tng s u tin ca h v mt th gii ha bnh cng s gia tng s u tin ca h v s cng bng trong khi s lm gim s u tin ca h v nim vui thch ca mnh hoc lng t trng. Con ngi c xu hng khc nhau trong nh gi, h t nhn thc chng li khuynh hng ca ngi khc v nhng gi tr ca mnh. Bng 2 a ra 18 gi tr mc ch nhng gi tr quan trng nht trong x hi Hoa K

Nhng gi tr mc ch v phng tin

NHNG GI TR MC CH NHNG GI TR PHNG TIN

Mt cuc sng tin nghi (thnh vng) Tham vng (lm vic chm ch, khao kht)

Mt cuc sng th v (hnh ng, ho hng)

Cao thng (c t tng rng ri)

Mt thc v s hon thnh nhim v (s ng gp lu di)

Kh nng (nng lc, hiu qu)

Mt th gii ha bnh (khng chin tranh v xung t)

u tranh

Mt th gii xinh p (s xinh p ca thin nhin v ngh thut)

Sch s (gn gng, ngn np)

Cng bng (tnh huynh , c hi cng bng cho tt c mi ngi)

Can m (ng ln v lng tin ca mnh)

Mt gia nh an ton (tnh yu i vi ngi khc)

Khoan dung (sn sng tha th cho ngi khc)

T do (c lp, t do la chn) Gip (lm vic v hnh phc ca ngi khc)

Hnh phc (s tha mn) Trung thc (chn thnh, tht th)

Cn i bn trong (thot khi nhng xung t bn trong)

Giu tr tng tng (to bo, sng to)

Mt tnh yu tht s (c v tinh thn v th xc)

c lp (t tin v c kh nng)

An ninh quc gia (bo v khng b tn cng)

Tr tu (thng minh, bit suy ngh)

12

c m (mt cuc sng th v v ung dung)

Logical/hp l (kin nh, c l tr)

S cu t (cuc sng cu gip, thng xuyn)

m thm (s tru mn, t nh)

T trng (t ho) Bit vng li ( thc chp hnh nhim v, knh trng)

S tha nhn ca x hi (s knh trng, s khm phc)

Lch s (nh nhn, lch thip)

Tnh bn chn thnh (tnh bn thn thit) Trch nhim (ng tin cy, c th tin c)

S thng thi (mt s hiu bit y v cuc sng)

T kim sot (kim ch c, t chu k lut)

Trong mt nghin cu 567 nh qun tr 12 quc gia, nhng nh qun tr c lng t ho cao nht v nhng gi tr phng tin nh khong t (c t tng rng ri), nng lc, v can m, nhng ngha l khc nhau cc quc gia khc nhau.

Trong mt nghin cu 1460 nh qun tr Hoa K, Schmidt v Posner xc nh nhng loi gi tr quan trng nht ni lm vic. S dng nhng gi tr phng tin m Rokeach a ra trong bng 2, nhn din nhng gi tr mong mun nht ca cc nh qun tr ni lm vic l trch nhim v trung thc/chn thnh c xc nh l quan trng nht (hn 85% nh qun tr la chn chng), sau 65% l nng lc v 55% l giu tr tng tng, logic l 49%. thc chp hnh nhim v, sch s, lch s, v lng khoan dung l t quan trng - ch chim 10%.

Cc nhm khc nhau c xu hng nm gi nhng gi tr khc nhau. Chng hn, trong mt nghin cu khc, nhng sinh vin v cc gio s cc trng kinh doanh c xu hng cao v tham vng, nng lc, trch nhim v t do hn so vi nhng nhm khc. H c xu hng t coi trng vic quan tm v gip ngi khc, khiu thm m v nhng gi tr vn ha, v chinh phc s khng cng bng x hi. Trong mt nghin cu khc so snh nhng nh qun tr thnh cng cao, bnh thng v tht bi, nhng nh qun tr thnh cng cao c im s cao hn v gi tr kinh t (nh l cuc sng tin nghi) v chnh tr (nh l s tha nhn ca x hi) so vi nhng nh qun tr km thnh cng.

13

Mt so snh chung trong cng chng, v cn bn nhng nh qun tr sp xp gi tr hn v thc hon thnh nhim v, lng t trng, mt cuc sng tin nghi, v c lp. Gi tr phng tin m nhng nh qun tr nm gi cao nht trong bn thn h l tham vng. Gi tr mc ch cui cng cao nht m h s hu l thc hon thnh nhim v. Nhng gi tr c nhn (gi tr c nhn ch khng phi l gi tr x hi) i vi cc nh qun tr nh hng s thnh t l tri hn hn. Ni chung trong cng chng, mt nghin cu xc nh rng s chn thnh mt s phi hp nhn mnh kh nng v lng khoan dung, giu tr tng tng, t do v t iu khin mnh i lp vi s nhn mnh v s chp nhn, s vng li, v s tun th l gi tr ng tr trong s ng chng ta. Khng c s khc nhau v gii tnh c xc nh trong nghin cu ca Rokech (1995).

Trnh by nhng gi tr ny c th gii thch ti sao nhng sinh vin kinh doanh v thm ch t thn cc nh qun tr ph phn bn thn mnh tr nn qu tp trung vo bn thn v khng kin nhn v s thnh t c nhn v s tin b. Mt s cn bng v nhng gi tr c nhn v gi tr x hi, cng nh s cng bng v gip c th l nhng c im thch hp hn cho nh qun tr trong tng lai.

Nhng gi tr nh hng c nhn v thnh tch khng c ngha m bo tr thnh nhng nh qun tr thnh cng. Tuy nhin, r rng rng nhng gi tr gy nh hng n hnh vi c nhn, cng nh kh nng tng hp v nhng gi tr phng tin v mc ch c nghin cu khng nh l c mi quan h mt thit vi hiu qu lm vic nhm. Mt s tc gi tranh ci rng hnh vi c th hin bi c nhn l sn phm v mc trng thnh v nhng gi tr ca h. Cc c nhn khc nhau v mc pht trin gi tr ca h, v th cc c nhn nm gi nhng gi tr phng tin khc nhau nhng giai on pht trin khc nhau. Con ngi tin b t mc trng thnh ny n mc trng thnh khc, v th th t u tin cc gi tr cng s thay i. Nhng c nhn tin b v mc trng thnh hn v s pht trin gi tr s hu nhng gi tr phng tin cht lng cao hn nhng c nhn mc trng thnh thp. L thuyt trng thnh v nhng gi tr (values maurity) hoc pht trin o c, phm hnh c cc nh nghin cu chp nhn v mt nghin cu xc nh c quan h mt thit vi s t nhn thc v hiu qu qun tr. V vy chng ta nn bn bc mt vi chi tit v vn trng thnh v nhng gi tr.

Trng thnh v nhng gi tr

14

M hnh ca Kohlberg c bit n v c vn dng ph bin trong cc nghin cu trng thnh v gi tr. N tp trung vo cc l l c s dng a ra kt lun v mt vn l nhng ngha gi tr hoc o c. M hnh gm ba mc ch yu, trong mi mc c hai giai on. Bng 3, tm tt nhng c im ca mi giai on. Cc giai on l mt dy lin tc tc l mt c nhn khng th tin n giai on ba m khng qua giai on hai, v mi giai on gii thiu mt mc cao hn ca s trng thnh. Kohlberg s dng cc thut ng Preconventional, Thng/theo tc l (Conventional), v Postconventional.

Bng 3: Phn loi cc giai on pht trin ca o c

Mc cn bn v vn o c Giai on pht trin

A. Mc tp trung vo bn thn

Gi tr o c tp trung vo nhng nhn t bn ngoi, v hu qu, khng lin quan n con ngi v cc mi quan h.

1. S trng pht v tun th

iu ng c xc nh bi trnh c s trng pht hoc khng ph b nhng quy tc quyn lc.

2. Mc tiu phng tin c nhn v s trao i

iu ng tha mn ngay lp tc nhng li ch ca bn thn, v iu g l cng bng v khng thin v i vi ngi khc

B. Mc tun th

Gi tr o c tp trung vo trch nhim, bn phn, duy tr mt s lin kt x hi v m bo cc cam kt

3. Nhng k vng trng thnh c nhn, cc mi quan h v s tun theo

iu ng c tp trung vo cm nhn ca ngi khc v duy tr s trung thc bng nhng k vng v nhng cam kt. Nhng quy tc x s ng mc l thch ng.

4. H thng x hi v gn gi lng tm

iu ng l thc hin trch nhim x hi v ng h quy tc th bc x hi

C. Gi tr c nguyn tc ha 5. S hp l u tin v cam kt x hi hoc tnh thit thc

15

iu ng ng h s hp l phi, nhng gi tr, v cam kt vi ngi khc trong x hi, hnh vi o c l s la chn mt cch t do

6. Nhng nguyn tc o c chung

iu ng c dn dt bi nhng nguyn tc o c chung v bn trong. Khi php lut vi phm nhng nguyn tc ny, php lut b l i, khng n.

Ra quyt nh o c v gi tr

Li ch ca vic t hiu mnh v s nhn thc l rt quan trng gip bn c th trng thnh hn trong vic nng cao kh nng a ra cc quyt nh c tnh o c cao da trn nhng gi tr ca chnh bn.

Hu ht cc c nhn qun l u b mt sc p nng n trong vic dn xp mt s tho hip gia cc tiu chun ca c nhn vi mc tiu ca cng ty, bi rt l kh c c c hai.

Tn ti mt s mu thun v gi tr m cc nh qun tr buc phi i mt nhiu ln. l mt s mu thun gia mt bn l cc i ho li nhun cho t chc (v d: doanh thu, chi ph, li nhun,), vi mt bn l s tun th cc nguyn tc ca x hi, ca t chc (V d: Trch nhim i vi ngi lao ng, cng nhn, nh cung cp,). Bin php tt nht tin hnh thc hin c c hai mc ch l cn i n mt s tho hip c tnh o c gia hai iu ny: mc tiu kinh t i lp vi mc tiu x hi. a ra nhng quyt nh loi ny mt cch c hiu qu, khng phi ch n thun l chng ta chn mt trong hai, gia ng v sai, gia tt v xu. Nhng c nhn c th a ra nhng loi quyt nh qun tr loi ny hiu qu, l bi v h l nhng ngi c c mt thc trong sch, r rng i vi nhng gi tr ca mnh v h l nhng ngi c th pht trin mt nguyn tc o c ng n v thnh thc. H c mt s pht biu r rng v d hiu v bn cht ca chnh h, h s hu nhng gi tr nh: s hiu bit, s nhn thc, s lnh hi, v c mt s kin nh v nhng nguyn tc m chng ta c th tm thy n th hin r trong nhng quyt nh ca h. Him khi

16

gp trng hp m lc no nh qun tr cng a ra nhng quyt nh m lun nghing v mc tiu kinh t, v cng chng c trng hp m lc no nh qun tr cng nht nht l chn mc tiu x hi. Mt s tho hip gia hai mc tiu l khng th trnh c.

Khng phi l mt vn n gin mt c nhn c th th hin c mt s hiu bit, s nhn thc, s lnh hi, v c mt s kin nh v nhng nguyn tc, nhng iu c xem l c th cung cp cho chng ta mt s hng dn a ra nhng quyt nh hiu qu. Theo kt qu ca cuc nghin cu ca Kohlberg, th hu ht chng ta thng khng i theo mt cu trc r rng, khng dn nhng nguyn tc pht trin trong vic ra quyt nh. Th nht, l do chng ta khng c cung cp mt m thc hay nhng v d in hnh v nhng nguyn tc ra quyt nh . Chng ti s cung cp cho cc bn mt s tiu chun cc bn c th kim tra v thit lp li nhng nguyn tc bn trong cc bn, nhng nguyn tc dnh cho vic a ra nhng s la chn c tnh o c v thuc nhng nhng gi tr lun thng o l. Nhng tiu chun sau y l khng phi l mt s lnh hi v cng khng phi l tuyt i chnh xc v cng cng khng phi chng l tn ti c lp vi nhng ci khc. Chng n gin ch l mt s tham kho li, h thng li nhng nguyn tc bn trong cc bn ang s hu, n bao gm nhng trng thi ca c nhn bn.

1. Kim tra tnh hung phi i din: Ti c cm thy bi ri nu quyt nh ca ti tr thnh mt dng tiu trn t bo a phng khng? Ti c cm thy thoi mi m t nhng hot ng hay nhng quyt nh ca ti i vi khch hng hoc mt c ng hay khng?

2. Kim tra nhng nguyn tc vng: Ti c cm thy sn sng c ng x trong nhng cch c x ging nhau?

3. Kim tra chn gi tr v s c php: Nhng chn gi tr v s c php ca nhng ngi khc c c gn gi bi nhng quyt nh ny khng?

4. Kim tra cch i x cng bng

5. Kim tra nhng li ch c nhn.

6. Kim tra s thch hp

17

7. Kim tra cc th tc cng l

8. nh gi chi ph v li nhun

9. Kim tra gic ng bui ti

Trong phn cch tip cn k nng trong chng ny, bn c th xem xt nhng s la chn vic h thng li nhng s hiu bit, s nhn thc, s lnh hi, v c mt s kin nh v nhng nguyn tc. Bn cng nn c mt s nhn thc, tuy nhin nhng nguyn tc c nhn s cng b nh hng bi nhng khuynh hng ca bn cho vic t c v phn hi li nhng thng tin m bn nhn c. Khuynh hng ny gi l phong cch hc.

2. Phong cch hc (Learning style)

i khi chng ta thng a ra s trnh by vi mt s nhn mnh qu mc n s lng ca thng tin, nhng nu chng ta nhn nhn li th thc ra ch c mt s im l ng ch v chng ta ch cn tn mt khong thi gian nh cho vic xem xt n. By gi bn c mt s thng tin ng nhp vo trong u bn, c lin quan n nhng chc nng trong c th bn hoc c lin quan n nhng c trng ch bn ang ngi trong cn phng ca bn hoc nhng t trn trang giy ny hoc nhng tng, nhng k nim hin ln trong tm tr ca bn khi bn c v s nhn thc, nhng lng tin c nh hung lu di v s thu thp li nhng s kin gn y. Khng phi tt c nhng thng tin ny u c nhn ra mt cch r rng, mt khc tm tr ca bn thnh thong s tr nn qu ti i vi thng tin v bn s tr nn in cung, mt mi vi s qu ti . V vy, tt c ai trong chng ta u mong mun s b qua mt s loi thng tin khng cn thit v dnh tm tr cho mt s loi thng tin khc cn thit hn. Nhng chin lc tr thnh nhng thi quen n su vo nhng hnh vi ca chng ta, cng chnh l mc tiu m phn phong cch hc s hng n.

Phong cch hc nhm m ch n nhng nh hng ca mi ngui chng ta trong vic lnh hi, lm sng t v p li nhng thng tin mt cch chc chn. Phong cch hc v c bn da trn hai loi thc o chnh sau: (1) Cch m bn thu thp thng tin, (2) Cch m bn nh gi v s dng nhng thng tin cn thit. Mt s a dng v nhng gi tr phng tin tn ti o lng nhng kha cnh khc nhau ca nhn thc v phong cch hc, nhng ci m chng ta tp trung lm sng t y l nhng thc o c bn nht ca phong cch hc. By gi

18

chng ta s tip cn nhng cng c nh gi c s dng rng ri nht c th xc nh r c phong cch hc. Nhng cng c nh gi ny c s dng trong hn 500 cuc nghin cu v hnh vi trong hot ng qun tr v tinh thn lnh o. V qua , n cng c chng minh nh l mt cng c d bo thng minh khi nghin cu v phong cch hc v nhng loi tin trnh thng tin.

Mt trong nhng l do chnh ca vic tp trung nghin cu i vi phong cch hc, l chng ta c th c c mt s thnh cng hn, v mi ngi cn phi c mt s kin nh trong vic hc. R rng rng s hiu bit v c nhiu kin thc c coi l quan trng nht duy tr nhng li th cnh tranh. Bi v, sau khong 3 nm th kin thc ca bn s tr nn b li thi, ng thi s lng kin thc mi c th s tng ln gn gp i so vi s lng kin thc sn c ca mt ngi bnh thng, do vic hc c coi nh l mt iu kin tin quyt c th c c mt cuc sng hu ch. Nu mi ngi ngng hc, h s nhanh chng tr nn li thi v mt nhng k nng c bit. Vic khng ngng hc c xem nh l mt cha kho thnh cng trong cuc sng, thm vo , n s gip chng ta thnh cng hn trong nhng hot ng qun tr.

Bn cn hon thnh phn nhng cng c v phong cch hc (Learning Style Instrument - LSI) mc nh gi trong chng ny. V c th thy r c nhng iu n cha ng sau nhng im s m bn t c, chng ti ngh bn s rt mun bit mt vi iu bn trong ca l thuyt v phong cch hc v vng trn ca vic hc. Thuyt ny c pht trin v cht lc bi David Kolb cng vi mt s ng nghip ca ng ta ti Vin Case Western Reserve. N cng tha nhn rng khi nhng c nhn phi i mt vi nhng thng tin, th h thng c khuynh hng ch tp trung v c hc vo nhng iu m h cm thy l r rng hn l vic n nhng ci khc. Thm vo , cc c nhn cng thng c khuynh hng tip nhn nhng thng tin bng nhiu cch khc khi m h c gng hiu v lm sng t n. Hnh 3 minh ha hai kha cnh chnh ca phong cch hc: l kha cnh v vic thu thp thng tin, ci m ch ra s phn bit nhng kinh nghim c th (concrete experience: CE) t nhng l thuyt, khi nim tru tng (abstract conceptualization: AC); v kha cnh v vic phn hi nhng thng tin, ci m phn bit s quan st c suy ngh (reflective observation: RO) vi nhng hnh ng thc tin (active experimentation: AE).

19

Hnh 3: M hnh phong cch hc Kinh nghim c th (CE) Tru tng, khi qut (AC)

u tin chng ta hy xem xt kha cnh thu thp thng tin. Nhiu ngi c khuynh hng thin v vic nm bt thng tin trc tip thng qua nhng kinh nghim thc t m h gp phi (CE). H hc t nhng iu m h gp phi, m iu l xc thc, r rng, hu hnh, hin nhin. i vi h, cht lng ca ngun thng tin c th hin nhng im m h c th thy c v c th cm nhn c r rng, v th h c xu hng m mnh trong nhng hon cnh hc tp chng. Chng ta s m t nhng c nhn m c khuynh hng nghing v vic hc da vo nhng kinh nghim c th. H hc tt nht thng qua kinh nghim v tnh trng tm tr b thu ht vo.

Mt vi ngi c khuynh hng nm bt nhng thng tin tt nht khi nhng thng tin c cc c tnh nh s tru tng, hnh tng hay nhng gi thit. H cho rng vic hc ca h c hiu qu nht khi h c c hi c c nhng tng, nhng thuyt, ri sau c c hi suy ngh v phn tch v chng mt cch c h thng, c logic. H thch tip thu nhng thng tin m h xem l c kim tra s hp l ca n mt cch cn thn. Chng ta s kho st nhng c trng ca nhng c nhn thuc khuynh hng ny, khuynh hng thin v nhng l thuyt v khi nim tru tng (AC). i vi nhng ngi c khuynh hng hc t nhng kinh nghim thc t trong cuc sng th ch yu h s tc ng, va chm n nhng ngi khc t c th thu thp c thng tin, nhng ngc li i vi nhng ngi hc da trn nhng khi nim l thuyt tru tng, th h c c nhng thng tin l t nhng cun sch.

Chng ta s nghin cu thc o th hai ca m hnh phong cch hc. y l thc o nhm hng n nhng chin lc trong vic din gii, nh gi v

Quan st c suy ngh (R

O) H

nh

ng thc

tin

(AE)

nh gi thng tin

Thu

thp

Th

ng ti

n

20

p li i vi nhng thng tin thu thp c. Nhng khc bit trong hai loi kha cnh ny c th hin r nt thng qua nhng mu gii quyt nhng vn c bit. V d sau khi thng tin c pht ra, th c mt vi ngi nghing v vic t n trong nhng hon cnh khc, ngm ngh li v n v thm d nhng ngha khc nhau m c th trnh by v n. H l nhng ngi nghing v quan st v xem xt k lng thng tin hay ni cch khc l cam kt i vi s quan st c suy ngh (RO). Vic a ra nhng s phn xt hp tp l iu ti k i vi nhng ngi i theo khuynh hng ny, mt s cn nhc k lng v c suy ngh i vi nhng thng tin nhn c l nhng c trng tiu biu cho nhng c nhn ny.

Mt khc, mt s ngi th li c khuynh hng a ra nhng hnh ng mt cch nhanh chng trc nhng thng tin m h nhn c. H p li nhng thng tin bng nhng hnh ng nh tr thnh l nhng ngi tin phong thc hin, th nghim nhng thng tin mi hoc a ra li mt vn hay tnh hung c lin quan lin sau . H th nghim li khm ph ra nhng n v nhng iu c ch, c lin quan n thng tin. Bng nhng vic tc ng ln n, h c th khm ph ra nhiu gi thuyt v n. V chng ta s m t v c im ca nhng ngi c khuynh hng thin v nhng hnh ng thc tin (AE).

Mi nh hng hay khuynh hng i din cho mt s la chn c th. V d, hu nh khng th lm cng mt lc hai cng vic: li mt chic xe hi (kinh nghim c th) trong khi li mun phn tch nhng c im ca mt chic v lc mmen quay ca chic n (nhng l thuyt, khi nim tru tng-AC). V theo nh kt qu ca mt cuc nghin cu v nhng thc o c lin quan n s nhn thc th ngi ta khng tm ra c mt mi quan h no i vi nhng loi vn m h gp phi i vi tng loi ngi. Tuy nhin, h cng nhn ra c rng hu ht nhng c nhn thng s dng loi phong cch hc xut pht t s nhn nhn ca h v tnh hu dng ca mi loi tip cn vn . H thch v thm ch tm kim nhng mu quyt nh i vi nhng loi tnh hung, loi vn c xem l thch hp vi phong cch hc ca h (v d nh, i vi nhng c nhn c mc im cao v cc mt AC v AE th h thng thch nhng vn c gii quyt mt cch trnh t theo tng bc). Trong mt cuc nghin cu khc th ngi ta cho ra mt kt qu nh sau: cc nh qun tr l nhng ngi

21

thng t nhng im s cao RO v AC (phn pha di bn phi ca Hnh 3) hn l AE v CE (phn pha trn bn tri Hnh 3) th li mun b sung thm vic da vo nhng h thng c s my tnh v nhng th tc hp l trc khi a ra nhng quyt nh. nhng cuc nghin cu khc, cc nh qun tr li tin hnh nh ngha nhng vn khc nhau ph thuc vo nhng phong cch hc ca h (V d nh mt vi suy ngh i vi mt vn l i hi cn phi p li bng nhng hnh ng, trong khi mt s ngi khc th li ngh rng vn i hi cn phi c mt s phn tch thu o). nhng cuc nghin cu khc th ngi ta tm ra c s khc nhau gia cc phong cch hc, t mi loi phong cch hc s quy nh nhng quy trnh ra quyt nh khc nhau trong hot ng qun tr.

Hnh 4 l gin im s phong cch hc, cung cp cho chng ta mt tp h s im s trn v chnh l nhng im s m bn c th t c t LSI (cng c nh gi phong cch hc).

Trong hnh ny, hy tm mc im trn ct dc trc CE tng xng vi im s ca bn. Lm tng t cho im s v RO, AC v AE ca bn. Bng vic t nhng im s trn mi trc ca gin trn Hnh 4 v ni nhng im ny li vi nhau, bn s c c mt s hnh c dng hnh cnh diu". Thng qua nhng hnh ny s lm cho cc bn thy c phong cch hc ca mnh. Kt qu s c so snh vi hnh vi ca khong 1500 nh qun l v nhng sinh vin tt nghip nhng trng kinh t qun tr. Nu im s ca bn trc CE l trn 31, tc bn t cao hn 80% ca nhng nh qun tr v nhng sinh vin tt nghip. Nu im s ca bn di 19 thc o CE, tc l bn ch t di 20% ca nhng nh qun tr ny v sinh vin tt nghip.

22

KINH NGHIM THC T (CE)

QU

AN

ST C

SU

Y N

GH(R

O)

H

NH

NG

TH

C TE

N (A

E)

20%

40%

60%

80%

100%

KHI QUT, TRU TNG (AC)

19

31

Hnh 4: Gin im s phong cch hc

24

27

22

29

31

36

24 28 31 35 2934 42 38

23

By gi hy s dng s im bn t c biu din ln Hnh 4, bn s nhn thy c bn c th nhn thy c tnh cch ca bn v k c khuynh hng v phong cch hc ca bn. V bn s thy c 4 gc cung phn t ca vng trn trong hnh 4 c to ra, v vng phn t no ln nht s th hin phong cch hc ni tri nht ca bn, chng ta s xt vng phn t ni tri . Trong mt cuc nghin cu vi thi gian ln n 30 nm xc nh c 4 nhm loi chnh ca nhng ngui hc, l: S bt ng , S ng ho, S ng quy, v S cung cp ca Phong cch hc.

S bt ng (diverging): Phong cch hc bt ng c th hin nhng c nhn c im s thc o v mt kinh nghim thc t (CE) v s quan st c suy ngh (RO). Nhng ngi c phong cch hc ny l nhng ngi c kh nng rt tt trong vic a ra nhiu kha cnh, quan im, cch nhn khc nhau khi gp mt tnh hung trong thc t. Phong cch hc ny mang tn l s bt ng bi v nhng c nhn ny thc hin rt tt trong nhng tnh hung i hi nhng tng tng qut v s sng to trong vic a ra nhng kh nng la chn cch gii quyt. l nhng nhm ngi c nhng c trng tiu biu nh: c sng to, c ti pht minh trong cc hot ng cn s gii quyt i vi nhng vn c t trong nhiu hon cnh khc nhau. Nhng ngi ny thng thch tip nhn nhiu thng tin v thng xuyn phi i mt vi s ng no (Brainstorming). H thch suy ngh v h quan tm n nhiu th v m rng tm hiu bit v n. Trong mt cuc nghin cu ch ra rng nhng ngi trong nhm ny thng c c tng tng v c cm xc rt mnh, v vy h thin v ngh thut v thch lm vic vi nhm.

S ng ho (assimilating): Nhng ngi thuc phong cch hc ng ho l nhng ngi t c s im u th i vi thc o v s quan st c suy ngh (RO) v s nhn thc tru tng (AC). Nhng ngi c phong cch hc ny thng l nhng ngi c kh nng rt tt trong vic x l nhng thng tin c mt phm vi kh rng, ln xn thnh nhng nh ngn gn, sc tch, c tnh logic cao. H him khi c khuynh hng t c nhng thng tin bi vic tip xc t nhng ngi khc v ngc li h rt hng th khi c suy ngh nhng tng m h v mang m cht l thuyt. H l nhng ngi c nhng c tnh ni tri nh: c nhng l lun sc tch, quy np v c kh nng thit lp v sp

24

xp nhng ti liu vo trong mt b cc ph hp. i vi h,rt l quan trng c c mt l thuyt vi mt s logic hon ho hn l nhng gi tr thc t, thit thc. Mt cuc nghin cu chng minh c rng nhng ngi ng ho l nhng ngi c khuynh hng n nhng ngh nghip c s tip cn thng tin v mang tnh khoa hc, v h thch nghin cu ging dy, thch c sch, v thch phn tch trong hot ng ca h.

S hi t (converging): i vi nhng ngi c phong cch hc hi t l nhng ngi c mt s ni tri v im s i vi nhng thc o ca cung phn t v s nhn thc tru tng (AC) v nhng hot ng thc tin (AE). Nhng ngi c phong cch hc ny thng c kh nng rt tt trong vic tm ra cch p dng nhng tng v nhng l thuyt sung thnh nhng bi tp thc hnh c ch. H c xem l nhng ngi chuyn v gii quyt nhng vn v lm ra nhng quyt nh, h quan tm n nhng cng vic k thut v nhng cng vic lin quan n vic x l vn hn l nhng cng vic i hi tnh x hi cao hoc c tnh tng tc vi nhng c nhn khc. H l nhng ngi ni tri trong vic a ra nhng cch tip cn thc t c tnh chnh xc cao ca nhng tng v nhng l thuyt sung. Kt qu ca mt cuc nghin cu cho thy rng nhng ngi c phong cch hc ny thng l nhng ngi rt thnh cng v c nhng nh hng ngh nghip ca bn thn v nhng ngnh k thut v k s.

S d di, xu xo (accommodating): Nhng ngi c phong cch hc d di l nhng ngi t c nhng im s cao i vi nhng thc o v hot ng thc tin (AE) v kinh nghim thc t (CE). Nhng ngi s hu phong cch hc ny l nhng ngi c kh nng rt tt trong vic pht huy nhng kinh nghim thc hnh ca h. H thch tin hnh thc hin nhng k hoch mang tnh sng to v thch thc i vi ho, v nhng k hoch i hi c mt s vn dng nhng kinh nghim m h c c m thnh cng. H l nhng ngi thin v s cm nhn v s phn on, hn l da vo nhng s phn tch hp l v h rt thch cng tc lm vic vi nhng ngi khc tin hnh gii quyt vn hn l phi a ra nhng li bnh lun v vn mt cch c h thng. H ph hp vi nhng hot ng i hi s mo him v s chnh xc, v d nh khi s kinh doanh. Mt cuc nghin cu pht hin ra rng nhng ngi thuc nhm ny thng c khuynh hng ngh nghip nhng lnh vc nh Marketing,

25

qun tr doanh nghip v nhng cng vic lin quan n s ch o. nhng tnh hung c t ra trong phn phong cch hc th h rt thch c tho lun vi nhng ngi khc hon thnh bi nh gi ca mnh, t c nhng mc tiu m mnh t ra, c th c kt cho ring mnh mt s a dng v nhng cch tip cn trc mt vn c th no .

Nhng yu t quan trng khc m hnh phong cch hc ca Kolb s gii thch cch lm th no m chng ta c th s dng c mi thc o trong qu trnh ci thin vic hc ca mnh. Bn loi chnh ca phong cch hc c th hin mt cch r rng vng trn trong Hnh 5 (Hnh 5 m t cch lm th no thnh cng hn trong vic hc). Mt cuc nghin cu cng chng minh c rng nu cc bn bit p dng mt cch trnh t theo cc bc c trnh by trong Hnh 5 th hiu qu ca vic hc ca cc bn s c ci thin mt cch r rt, kin thc s c cc bn tip thu d dng hn v n s c lu gi li trong mt khong thi gian lu hn, v cc k nng ca bn cng ngy cng c nng cao hn. V chi tit cc bc thc hin nh trnh by trong Hnh 5.

26

BC 1: KINH NGHIM THC T (CE)

B

C2: Q

UA

N S

T C

SUY

NG

H(R

O)

B

C 4

: H

NH

NG

TH

C TE

N

BC 3: KHI QUT, TRU TNG (AC)

Hnh 5: Vng trn ca vic hc

27

Khi mt ngi c c mt kinh nghim no (Bc 1, CE), vic hc s km hiu qu tr khi mt vi loi s quan st c suy ngh s c b sung thm vo (Bc 2, RO). Vic thu thp mt s thng tin v lm sng t nhng ngha ca n c xem l mt bc quan trng trong vic hc t kinh nghim. Bc ny c xem l bc c hnh thnh t l thuyt v thng tin, iu ny c ngha l chng ta cn to ra mt s tng t no kt ni gia n vi nhng kinh nghim khc, t chng ta c th rt li a ra mt s kt lun v nhng s lin quan v tnh hu dng ca nhng kinh nghim (Bc 3, AC). Mt s khi qut thnh nhng kinh nghim c bit cho php bn c th p dng i vi mi tnh hung hn l ch a ra cch gii quyt ch dnh cho mt trng hp ring c th no m thi. Cui cng, hy kim tra li mt ln na nhng iu kt lun m bn rt ra c, khi qut nhng l thuyt di dng v hy h thng li

Bc 1: Kinh nghim thc t (CE) _ Hc nh vo nhng kinh nghim

+Hc t nhng kinh nghim c bit

+Quan h vi mi ngi

+Nhy cm trong vic cm nhn v tip xc vi nhng ngi khc

Bc 2: S quan st c suy ngh (RO) _ Hc nh vo s suy ngh

+Quan st tht cn thn trc khi a ra nhng s phn xt

+Xem xt vn t nhng kha cnh v hon cnh khc nhau

+Hy c gng suy ngh v ngha ca mi th

Bc 3: Nhn thc tru tng _ Hc nh vo s suy ngh

+Phn tch nhng yng mt cch hp l

+Tm ra c nhng l thuyt mi v to ra nhng s lin kt i vi nhng l thuyt

Bc 4: Kinh nghim hnh ng (AE) _ Hc nh vo s thc hnh

+Hy c gng a ra tt c nhng kh nng c th khi gp mt vn no

+Hy cp n nhng nguy c c th e do chng ta

+Tc ng n mi ngi xung quanh v nhng vn bng nhng hnh ng

28

mt cch r rng chnh xc nhng iu , nh vy th n s gip bn c th s dng nhng iu d dng hn v thnh cng hn (Bc 4, AE).

Khi chng ta tin hnh vic hc nhng tnh hung mi, ni mt cch khc, iu s dn n nhng nhng kinh nghim thc t khc (Bc 1), v vng trn n s li c bt u li. Mt ngi c th vn hnh vng trn vic hc bt k nhng im no, d nhin khng phi ch bt u t bc CE. Tuy nhin cc bn cng nn lun nh rng im phi l mt trong 4 bc chnh ca qu trnh hc, c nh vy th mi m bo vic hc ca bn t hiu qu cao.

3. Thi i vi s thay i (Attitudes toward changce)

li dng mt cch trit nhng im mnh phong cch hc ca bn, bn cng nn c mt s nhn thc v nhng nh hng c xu hng thay i. Trong mt mi trng lun thay i theo nhng chiu hng khc nhau nh hn lon hn, mang tnh ngn hn, phc tp hn th c th lm cho cc nh qun tr iu hnh tr nn b lng tng hn, b ng hn v qu ti v thng tin, trong khi kh nng ca bn trong vic thu thp v x l thng tin ch mt chng mc no m thi, v li kh nng li b thc p bi s thay i ca mt s quan im thay i. y cng chnh l l do m bn cn c mt s nhn thc v nhng s thay i ny.

Hu ht khng c mt ai phn i s gia tng nhng thay i xy ra trong tng lai, n khng ch lm thay i trnh t ca nhng bc i m c nhng mc tiu v phm vi. Thch thc i vi cc sinh vin v cc nh qun tr nhng nm u th k 21 l rt kh khn a ra nhng d on v nhng thay i trn th gii m ch da vo nhng kinh nghim qu kh. Theo nh kinh t hc Peter Ducker (Cha ca nhng quan im qun tr hin i), c khong t 200 n 300 nm th nhng iu kin ny s b thay i i, v s thay i ny c tnh thng xuyn hn. V nh chng ta thy nhng mc s kin thay i ln trong lch s th gii ca chng ta l s ra i ca Thi k Phc Hng v s bt u ca cuc i Cch mng cng nghip. Th gii thay i mt cch t ngt v khng th d dng d on trc c nhng iu g. Nhng khun mu (cng thc) qu kh khng th s dng d on nhng nhng khuynh hng bin i ca tng lai th gii. Nhng s thay i ngoi sc tng tng ca chng ta xut hin mt cch thng xuyn. Tng t nh vy, bng cp ca cc trng dy

29

v kinh t, qun tr, thng mi,s phi i mt vi nhng s thay i v mi trng, v nhng iu kin, t dn n nguy c ca s nh mt gi tr ca nhng bng cp , iu ny ng ngha vi vic nhng ngi c kinh nghim v d on trc y tr nn li thi.

Mt na s lng kin thc trong mi chng ta c th b thay i vi mt tc khng th tin ni. Thm ch nhng kin thc chuyn mn c chng ta tip thu trong c mt qu trnh c th s thay i ch trong vng mt nm m thi. (Hy nh gi mc hin i ca ci my tnh m bn ang s dng, bt k thi gian bn mua n l gn y hay trc y). Chng ta s thy iu ny r hn khi chng ta so snh n vi nhng iu kin cch y 10 nm, v d nh, i vi mt ngi s dng my tnh s tr nn li thi nu h khng bit rng s khc axit trong cc phn t ca nhng nm trc y th nay c thay th bng mt thuyt mi l s khc axit trong cht silicon. Nh s pht hin ra thuyt ny m hin nay ngi ta c th sn xut ra mt loi chp my tnh c kch thc rt nh, c th bng ci u ca mt cy bt ch cm su vo trong c th ca con ngi, t c th iu khin tc mu lu thng v nhp p ca con tim,hoc c th t loi chip vo trong ci mt king v n s hin ln trc mt ta tn ca mi ngi m ta gp trn ng ph.

a. Kh nng chu ng s m h (tolerance of ambiguity)

Thc o quan trng u tin chnh l kh nng chu ng s m h, n ch ra mc gii hn nhng c nhn b e do nh hng hoc c mt s kh khn khi phi i mt vi nhng tnh hung c tnh m h. Tnh m h y c nh ngha nh l mt s thay i xut hin mt cch lin tc hoc c tnh khng th d on c, nhng thng tin c tnh m h tc l nhng thng tin c nhng c im nh khng tng xng, khng y v khng r rng hoc tn ti mt s phc tp, rc ri xung quanh nhng thng tin . N to ra mt mi trng giu cc tc nhn kch thch v s qu ti thng tin. Khi gp nhng trng hp , ngi ta bt chp ngh s gii quyt thng tin da trn s hiu bit v kinh nghim, t nhng nng khiu ca h cng b qun lng i trong vic a ra cch gii quyt i vi mt s trng hp v tnh hung.

V i vi mi ngi th n tn ti mt phm vi chu ng khc nhau, mt phm vi ngn cch gia nhng s suy ngh cn thn vi mt s phn xt mt cch

30

v thc. cng chnh l mt phm vi h c th ng u vi vi nhng tnh hung c tnh m h, khng y , khng theo mt cu trc no c v c tnh linh hot (tnh hai mt). Nhng c nhn c kh nng chu ng mt s m h cao cng chnh l nhng ngi c khuynh hng nhn thc phc tp. H l nhng ngi c khuynh hng nhn ra c nhiu im mu cht ca thng tin t h c th khai thc c nhiu thng tin hn, tm ra c nhiu u mi hn, cng nh c c mt u c minh mn hn nhng ngi c t kh nng nhn thc phc tp. Trong mt cuc nghin cu gn y ngi ta chng minh c rng nhng ngi c kh nng nhn thc phc tp l nhng ngi c c mt s lu truyn v x l thng tin trong u c h mt cch su sc v nhanh nhy hn nhng ngi khc, t lm hiu qu cng vic ca h c nng cao hn, h a ra nhng hnh vi hp l hn v mm do hn khi i mt vi nhng iu kin c tnh m h v qu ti so vi nhng ngi khc. Hu ht cc nh qun tr t c im s cao v kh nng chu ng s m h l nhng ngi t c nhng thnh cng trong hot ng qun tr ca mnh, h c kh nng sng lc nhng thng tin trong nhng mi trng phc tp, h cng c th l nhng ngi c kh nng nhn ra nhng nt c trng ca nhng ngh nghip ca h t h c th hng n nhng nhim v c tnh linh hot hn. Bn cnh l nhng ngi t c hiu qu cao cng nh nhng s thnh cng khi i mt vi nhng s thay i trong t chc, s cng thng cng nh nhng cuc xung t trong cng vic. Trong mt mi trng c qu nhiu thng tin, kh nng chu ng v s nhn thc phc tp l cng thch hp hn vi nhng trng hp c nhng c im kh tri ngc nhau.

Trong phn nh gi k nng, hon thnh Mc nh gi mc kh nng chu ng s m h s nh gi phm vi mc v kh nng chu ng ca cc bn. Mc ny a ra nhng loi tnh hung phc tp khc nhau cc bn a ra nhng s chn la. V nhng iu n cha ng sau nhng im s ca Mc nh gi ny c th hin Ph lc 1, n bao gm c 3 khong im khc nhau c phn ra nh gi. Khong im th nht c tn gi l S mi m (Novelty), y l mc nhm th hin rng bn l ngi c kh nng chu ng, c kh nng tip nhn v c mc nhn thc trc nhng ci mi, nhng thng tin khng bnh thng v nhng tnh hung xa l ca bn l kh cao, s t duy logic ca bn l cao. Khong im th hai c tn gi l S phc tp (Complex), vi mc ny

31

lm cho cc bn thy r c phm vi chu ng ca bn l kh cao khi i mt vi nhng vn v thng tin ri rc, phc tp, c bit. Khong im th ba c tn gi l S khng gii quyt c (Insolubility), y l mc thp nht trong ba mc , qua n nhm ch ra s kh khn trong vic gii quyt vn m h bi v c nhiu gii php c a ra chn la l c tnh khng hp l, nhng thng tin c a ra gii thch l khng r rng hoc c khi nhng phn trong cng mt vn l ri rc v cha c mt s gn kt gia chng. Nhng ngi c kh nng chu ng cng cao th h chnh l nhng ngi c kh nng thnh cng nhiu hn hot ng qun tr ca mnh trong mt mi trng m thng tin th qu ti v c tnh m h. H l nhng ngi t b chi phi bi nhng tnh hung v trng hp m h.

Mc v s nhn thc phc tp v kh nng chu ng s m h hon ton khng c mi lin h g vi s hiu bit thng minh ca bn c, iu c ngha l im s ca bn t c Phn nh gi v Kh nng chu ng s m h l khng ni ln c g v ch s thng minh ca bn c. Mi ngi u c th luyn tp nng cao kh nng chu ng s m h v nng cao tnh mm do ca chnh mnh trong qu trnh tip nhn v x l thng tin. Bc u tin l bn cn xc nh xem bn ang mc no trong phn nh gi K nng. Tip theo, cc bn cn hon thnh Phn nh gi v K nng Phn tch v K nng thc hnh trong chng ny, chng c trnh by song song vi nhng bi tho lun chng ta, v cui cng chng ti s cung cp cho cc bn nhng cch rn luyn kh nng chu ng s m h v mc nhn thc phc tp ca mnh. N cng rt l th v v cn thit lu n s tng quan tn ti gia kh nng chu ng s m h v thc o th 2 ca nhng khuynh hng thay i s c tho lun tip theo l ni kim sot.

b. Ni kim sot (Locus of control)

Thc o th hai trong nhng khuynh hng thay i l ni tin hnh s kim sot (Locus of Control). N l mt trong nhng ch c xem l quan trng v ng quan tm nht trong Phn nhng khuynh hng thay i. Qua ch ny s ch ra cho chng ta thy r nhng quan im ca mi ngi trong vic pht trin cch nh gi v phm vi, mc kim sot v lm ch s phn mi chng ta. Khi mt c nhn nhn c nhng thng tin kt qu v s thnh cng

32

hay tht bi ca nhng hot ng m h thc hin hoc khi m mt vi th b thay i trong mi trng xung quanh h, v tu theo quan im mi ngi s a ra nhng li gii thch khc nhau cho nhng kt qu v nhng s thay i . Phn ln h s a ra nhng li bin h cho nhng kt qu bnh vc cho mnh, bn cnh s tha nhn cn c c nhng li ph nhn i vi nhng kt qu , h c gng thay i chng. Nu nhng c nhn c khuynh hng a ra nhng li gii thch v nhng kt qu h t c hm nay l ph thuc vo nhng hnh ng ngy hm qua, th gi l nhng ngi c khuynh hng kim sot bn trong (Chnh ti l nguyn nhn quyt nh n s thnh cng hay tht bi ca mi s thay i). Cn nu nhng c nhn a ra nhng li gii thch hm s ph thuc vo nhng th lc bn ngoi, th c gi l nhng ngi c khuynh hng kim sot bn ngoi (Thnh cng hay tht bi cn phi tu thuc vo tri). Bn cnh , ngi ta cng ang dn hnh thnh cho mnh mt s trng ch c tnh chung chung trong nhn thc ca mnh v nhng th lc c th ng h, khuyn khch v bnh vc h. H tr nn ch i vo s kim sot bn ngoi v ngay c bn trong khi mi trng thay i.

Kt qu iu tra mt s cuc nghin cu v cc hot ng ca nh qun tr cng ch ra rng nhng c nhn c khuynh hng nhn thc s kim sot bn trong thng l nhng ngi t b chi phi bi nhng yu t bn ngoi ca mi trng, h cm thy thoi mi i vi cng vic hin ti ca mnh, h t b cng thng bi cng vic v l nhng con ngi nng ng mi v tr cng vic hn so vi nhng ngi c khuynh hng nhn thc s kim sot bn ngoi. kt qu ca mt cuc nghin cu khc v tinh thn lnh o v thnh tch trong hot ng qun tr th cc nh nghin cu chng minh c rng nhng ngi c xu hung nhn thc kim sot bn trong thng l nhng ngi thch hp vi vai tr l ngi lnh o, h l nhng ngi t c nhiu thnh cng v hiu qu hn trong cng vic so vi nhng ngi c khuynh hng nhn thc v s kim sot bn ngoi. Nhng ngi c xu hung nhn thc kim sot bn trong thng l nhng ngi thc hin tt hn nhng ngi khc trong nhng tnh hung gy ra cng thng (Stressful Situation), ngay c trong nhng hot ng qun tr, ngoi ra h thng l nhng ngi rt lanh li trong v t c s thnh cng cao hn trong cng tc qun tr so vi nhng ngi c nhn thc s kim sot bn ngoi. S khc nhau gia hai nhm khuynh hng ny cng th hin uy tn v quyn

33

lc trong lc thc hin cng vic. Nhng nh lnh o c khuynh hng nhn thc bn ngoi thng c khuynh hng iu hnh da vo quyn lc v nhng li e do, ngc li nhng nh lnh o c khuynh hng nhn thc bn trong thng da nhiu hn vo s tin tng v s thnh tho chuyn mn, i vi h chnh l ngun gc to ra quyn lc ca nh qun tr. V mt kt lun cui cng, l nhng ngi c khuynh hng nhn thc bn trong thng l nhng ngi thch hp hn vi cng vic ca mt nh lnh o. Trn y l cc kt qu c rt ra t nhiu cuc nghin cu tiu biu ca mt s tc gi m chng ti mun trnh by cho cc bn.

Mt cuc nghin cu v khuynh hung nhn thc s kim sot c iu tra i vi cc nh qun tr cp cao chng minh c rng hu ht cc cng ty u s dng s lnh o vi khuynh hng nhn thc bn trong trong hot ng kinh doanh ca mnh, v cc cng ty lnh o theo khuynh hng ny thng thnh cng hn i vi nhng cng ty lnh o theo khuynh hng khc v nhng s i mi, trong nhng d n mo him, nhng v tr dn du th trng, nhng k hoch chin lc di hn, s nm bt nhanh chng nhng s thay i ca mi trng xung quanh v l nhng hng i u trong vic s hu nhng k thut cng ngh hin i. i vi vn ho M, th ngi ta quan nim rng: nhng ngi i theo khuynh hng nhn thc bn ngoi thng l nhng ngi hay gp tr ngi, trc tr trong cuc sng.

Mt cuc nghin cu cng ch ra rng khuynh hng nhn thc bn trong l hon ton khng phi l mt loi thuc diu k c th cha c tt c cc bnh trong hot ng qun tr. V n cng chng phi l mt iu tng trng hon ton cho tnh tnh cc, tnh hiu qu. V cc c nhn vi khuynh hng nhn thc kim sot bn ngoi thng thch hp cho nhng nh qun tr trong giai on u trc khi h tr thnh nhng nh qun tr thc s (v y l giai on i hi s tip thu nhng nhim v ca mt nh qun tr thc s). Nhng ngi c khuynh hng nhn thc bn ngoi l nhng ngi c kh nng tip thu v hc hi tt hn nhng ngi khc, h c kh nng tip nhn mt cch chnh xc nhng thng tin phn hi v nhng s thnh cng v tht bi ca chnh mnh. Nhng ngi c khuynh hng nhn thc bn trong thng l nhng ngi rt kh khn

34

i n nhng quyt nh nhanh chng i vi nhng vn c th gy ra nhng hu qu nghim trng n nhng ngi khc.

Nhn thc v ni kim sot (bn trong hoc bn ngoi) s gip chng ta c th nhn bit c nhng mt mnh v mt yu mi chng ta, c th hn, khuynh hng nhn thc s kim sot nu ta t ng ch tng tnh hung c th s gip chng ta rt nhiu trong cng vic, v cc bn cng hy nh mt iu rng khuynh hung kim sot bn ngoi khng phi l mt khuynh hng xu, v n cng khng th l nguyn nhn ngn cn cc bn tr thnh mt nh lnh o nhng v tr cao trong t chc ca mnh. Bi vy, chng c vn g phi lo lng c v im s bn t c trong bi nh gi v khuynh hng kim sot bn trong - bn ngoi ca bn. Bn hon ton c th tr thnh mt nh qun tr thnh t, c th la chn cho ring mnh khuynh hung kim sot bn trong hay bn ngoi. Chng ta s thnh cng khi chng ta bit lm ch v kim sot c mi th d trong hon cnh no thuc bt c nn vn ho no i na

Phn nh gi Ni kim sot (bn trong hoc bn ngoi) ca Mc nh gi K nng s gip cc bn c c mt mc im s c th, t chng ta s nhn ra c mt phm vi kim sot bn trong - bn ngoi ca chnh bn thn mnh.

Tm li, S kt hp gia hai im chnh ca nhng quan im c khuynh hng thay i l: Kh nng chu ng s m h (Tolerance Of Ambiguity) v Nhn thc v s kim sot (Locus of Control) s to ra nhng s thnh cng trong vic ca nhng nh qun tr nu h c mt ci nhn nhn ng v n. Bit r c im s m bn t c Phn nh gi ca hai mc ny s gip bn bit cch pht huy nhng im mnh ca chnh mnh to ra nhng s thnh cng tim nng bn trong ca cc bn. Trong khi , kt qu mt s cuc nghin cu quan trong khc li ch ra rng s kt hp gia nhng hnh vi qun tr c th cng vi s nhn thc v khuynh hng kim sot v kh nng chu ng s m h s khng m bo cho s thnh cng ca nhng nh qun tr, cng nh m bo cho h c th gii quyt tt c nhng vn m cc nh qun tr gp phi. Hiu r c nhng im s bn t c, bn c th chn la nhng cch gii quyt nhng vn , nhng tnh hung m bn cm thy thoi mi, t c kt qu thc hin cao, s hiu c nhng quan im, cch nhn nhn ca bn i nhng

35

tnh hung khc nhau. Vic t nhn thc l iu kin tin quyt bn c th t ci thin v lm mi nhn thc ca bn thn mnh.

4. nh hng giao tip gia cc c nhn (Interpersonal orientation)

Kha cnh th t ca vic t nhn thc l nhng nh hng gia cc c nhn vi nhau. i vi kha cnh ny, n khc vi ba kha cnh trc l n c mi quan h trc tip n nhng khuynh hung hnh vi v n nhng mi quan h vi nhng ngi khc, tuy nhin n li khng c mi lin h g n nhng khuynh hng v nhng thuc tnh tm l ca mi ngi. Bi v cng vic ca mt nh qun tr c xem l in hnh tiu biu cho nhng mi quan h gia cc c nhn vi nhau, nhng nh hng gia cc c nhn vi nhau, hoc l nhng nh hng v hnh vi c x i vi nhng ngi xung quanh, v y cng chnh l nhng thuc tnh in hnh quan trng ca t nhn thc. Nhng nh qun l l nhng ngi bt buc phi giao tip, tip xc vi nhng ngi khc, v tnh cch ca h m khng tch cc hng n nhng hnh ng ng x vi nhng ngi khc tht d gy s tht bi trong hot ng ca mnh. Hiu qu v nhng loi ca hot ng giao tip c th bin i trong mt phm vi kh ln, khng th lng trc c. Do , tht rt quan trng cho bn nm r nhng xu hng giao tip v nhng khuynh hng cc i ho n mc c th s thnh cng trong giao tip.

S nh hng giao tip gia cc c nhn khng phn nh nhng mu hnh vi c thc trn thc t c trnh by nhng tnh hung gia c nhn. ng hn, n cng ch ra nhng khuynh hng c bn a ra nhng hnh vi c th trong nhng tnh hung c th, bt chp s tc ng ca nhng ngi no hoc hon cnh no. Ni chung, s nh hng giao tip gia cc c nhn vi nhau c kch thch xut hin xut pht t nhu cu c bn ca ca mi c nhn to mi quan h vi nhng ngi khc.

Mt thuyt kh ni ting c nghin cu bi Schutz, mt gi nh c bn trong m hnh ca ng l mi ngi lun cn nhau (People need people) v tt c cc c nhn u c gng tm kim cho mnh nhng mi quan h tng thch vi nhng c nhn khc trong nhng hot ng giao tip x hi. V khi h to dng c nhng mi quan h v c gng phn u gi vng s tng thch , t , 3 nhu cu giao tip gia cc c nhn s phi c tho mn nu nh mi

36

c nhn u c gng thc hin n mt cch hiu qu v trnh nhng mi quan h khng tng thch.

u tin l nhu cu cho s kt hp. Mi ngi u rt cn duy tr mt mi quan h vi ngi khc, c bao gm nhng hot ng ca chnh mnh, v bao gm h trong nhng hot ng ca nhng ngi khc. mt mc no , tt cc c nhn u mun mnh tr thnh mt thnh vin trong mt nhm no , mun kim sot, hng dn mi ngi khc v cng cn bo m rng nhng ngi khc khng lng qun h, trong khi h cng li mun mnh c t do. y, c mt s tn ti gn kt ngu nhin gia hai khuynh hng: l s hng ngoi v s hng ni. Gia cc c nhn c mt s khc nhau v nhng im mnh v nhu cu quan h ca h l: (1) nhu cu gn kt mi ngi li vi nhau (2) nhu cu c gn kt vi nhng ngi khc

Nhu cu th hai, l nhu cu cho s kim sot: y l nhu cu duy tr mt s cn i tho ng v quyn lc v uy th trong cc mi quan h. Tt c cc c nhn rt cn nm gi c mt mc kim sot no , mt s ch huy, mt s iu khin nhng ngi khc trong khi h cng mong mun mnh c c lp (khng b ai kim sot). Tt c mi ngi cng u c nhu cu c kim sot, c ch huy, c iu khin bi nhng ngi khc, nhng ng thi h li mun duy tr mt s t do lm theo mnh. V c bn th y l mt s kt hp gia s ph thuc v s t do. S khc nhau gia cc c nhn xut hin, do , nhu cu c kim sot bi nhng ngi khc hoc mun kim sot.

Nhu cu th ba l nhu cu v s nh hng: Hoc nhu cu v s thit lp mt mi quan h thn thit vi nhng ngui khc. Nhu cu ny bao gm nhng thuc tnh nh: s nhit tnh, s quen thn, v c mt s ng thun tng phn nh ca hnh vi ca nhau. Tt c cc c nhn u mong mun xy dng mt mi quan h thn thit vi ngi khc, nhng ng thi h li rt mun trnh tr nn tn tm qu mc hay cht ch qu mc. Tt c mi ngi u mun c mt ngi no cng s chia tm s vi mnh, lun th hin s nhit tnh, ng h vi mnh v c mt s nh hng nht nh n mnh nhng ng thi h li cng cn duy tr mt vi khong cch nht nh no . y l mt s kt hp gia nhu cu sp nhp cao vi nhu cu c lp cao. Do mi ngi thng

37

c nhu cu khc nhau: l mun th hin khuynh hng nh hung n nhng ngi khc v mun nhng ngi khc nh hng n mnh.

Nh vy, mi loi nhu cu nu trn u c th hin hai mt, mt mt c thit k th hin nhu cu v mt mt c thit k th hin vic nhn c nhng hnh vi tc ng li t nhng ngi khc. Qua 3 loi thc o v nhu cu s xc nh khuynh hung giao tip ca mi c nhn. V mi c nhn s to cho mnh mt s khc bit v mc nhu cu giao tip vi nhng ngi khc, trong vic a ra hoc nhn c nhng hnh vi khi s tng tc vi nhng ngi khc c din ra.

Trong phn nh gi k nng, chng ti cng cung cp cho cc bn m hnh ca Schutz nh gi mc v nhu cu kt hp, nhu cu kim sot v nhu cu nh hng. Khi hon thnh mc nh gi ny hy s dng bng im v nhng li ch dn ti Phn Ph lc 1, nh l phi tnh tng im s ca bn cho tng mc v nhu cu giao tip gia cc c nhn. V bi tho lun v nhng nh hung giao tip gia cc c nhn vi nhau trong phn ny s rt b ch cho bn nu nh bn hon thnh c bng iu tra FIRO-B (Fundamental Interpersonal Relations Orientation Behavior) trong Phn nh gi k nng.

Sau y l mt s cch cn s dng phn tch v lm sng t v im s m bn t c. Bn c th so snh nhng im s v s th hin (Expressed) vi im s v s i hi (Wanted) xc nh cho bn mt phm vi c th, v nm trong vng phm vi bn c th ch ng a ra nhng hnh vi m mnh mong mun. Nhng ngi c c mt mc im s cao v s biu l v mt mc im s kh thp v s i hi th c gi l nhng ngi c kh nng kim sot bi v h c th a ra nhng hnh ng nhng li khng sn sng chp nhn vic c phn hi li. V ngc li nhng ngi c mt s im kh cao v s i hi v c mt im s kh thp v s th hin th h c gi l nhng ngi b ng bi v nhng c nhn ny l nhng ngi rt mong mun nhn c nhng li phn hi nhng li khng sn sng ch ng khi xng hay li ko nhng ngi khc tham gia vo mt cuc giao tip.

Nh vic so snh nhng im s ca tng nhu cu, bn c th xc nh nhu cu no trong giao tip l cn thit nht cho bn. Trong cc im s bn t c

38

3 loi nhu cu th nhu cu m c im s cao nht chnh l loi nhu cu thch hp v c trng nht ca chnh bn.

Ngoi ra cn c mt s cch khc lm sng t im s ca bn, l cc bn hy ly s im m bn c c so snh vi nhng mc im c trnh by trong Bng 4. Chng ta s thy cc khong im trong mi (V d nh l 4-7) nhm ch ra mt khong phm vi im trung bnh. t nht 50% trong chng ta nm trong phm vi ny. Cn nhng con s nm hng di nhng khong im ny (V d nh l 5.4) chnh l nhng mc im trung bnh ca mi khong phm vi ny. Gi d nh im s bn t c l 6 thuc nhu cu v s kim sot c th hin (Expressed control cell), tc nhu cu ny, bn t c mt s im cao hn 75% nhng ngi khc. Nhng nu s im bn t c ch l 2 nhu cu v s nh hng c th hin (Expressed affection cell), tc bn ch t c mt s im thp hn 75% nhng ngi khc.

Biu 4: m s trung bnh FIRO-B

Kt hp Kim sot nh hng Tng im s

Th hin vi ngi khc (expressed)

4 7

5.4

2 5

3.9

5 6

4.1

9 18

13.4

Mong mun t ngi khc

(wanted)

5 8

6.5

3 6

4.6

3 6

4.6

11 20

15.9

Tng im s 9 15

11.9

5 11

8.5

6 12

8.9

20 38

29.3

V mc im nm hng di tnh t phi qua (c tnh bng cch ly tng s im Mc th hin (Expressed) v Mc i hi (Wanted)) c gi l nhng ch s nhu cu giao tip. Nhng mc im ny nhm m t tt c cc mc nhu cu tng tc. V mc im cao nht l 54. Nhng ngi t s im cao l nhng ngi c nhng nhu cu rt mnh m trong vic tng tc vi nhng ngi khc. H l nhng ngi c nhng c trng nh thch giao du, thn thin,

39

ci m v thch kt bn vi nhng ngi khc. Ngc li, nhng ngi t mc im thp l nhng ngi c tnh nht nht v kn o.

V kt qu ca mt s cuc nghin cu cho thy rng nhng sinh vin kinh t l nhng ngi c mt s khc bit to ln ch s giao tip x hi, ch s ny mc cao hay thp cn tu thuc vo nhng ngnh ngh lnh vc chnh m h ang theo ui. Sinh vin ngnh K ton v ngnh Phn tch H thng c ch s trung bnh ln lt l 22.3 v 22.6 (thp hn mc trung bnh). Sinh vin ngnh Marketing v ngnh Qun tr ngun nhn lc c ch s trung bnh ln lt l 31.0 v 31.9 (Cao hn mc trung bnh). Trong khi , sinh vin ngnh Ti chnh, Qun tr kinh doanh v ngnh k thut l nhng ngi c ch s mc trung bnh. Tn ti s khc nhau ny l do c s khc nhau v nhng khuynh hng tng tc vi nhng ngi khc v yu cu c tnh ring bit mi ngnh ngh l khc nhau, nhng yu t ny phn no s quyt nh s thnh cng trong nhng ngnh ngh m h theo ui.

Li ch ca nhng im s ny l phc v cho vic phn tch tnh tng hp gia cc c nhn vi nhau - S tng xng gia im ca mt c nhn no vi nhng im s ca nhng ngi khc. V c th c nhng c nhn thuc dng xung khc vi nhng ngi khc, ngi ta c th chia s xung khc ra lm ba dng khc nhau c bn. gii thch 3 dng xung khc khc nhau, hai gi thuyt c s dng trong bng 5. Sau y, chng ti s ni r hn v 3 dng xung khc m chng ta thng hay gp nht.

Bng 5: V d 2 trng hp im s FIRO-B

Qun tr vin

Kt hp Kim sot nh hng Tng im s

Th hin vi ngi khc (E)

9 9 1 19

Mong mun t ngi khc (W)

8 4 5 15

Tng im s 17 13 4 34

40

Nhn vin

Th hin vi ngi khc (E)

3 8 6 17

Mong mun t ngi khc (W)

2 2 8 12

Tng im s 5 10 14 29

Dng th nht c gi l C qua c li (reciprocal). N nhm ni n mt s kt hp gia mt ngi c hnh vi nghing v th hin vi mt ngi khc c hnh vi nghing v s i hi. V d, nu mt ngi ang c nhu cu cao th hin s kim sot ca mnh i vi ngi khc nhng li gp phi nhng ngi khng mun chu mt s kim sot t ngi khc, nh th c gi l s xung khc C qua c li. Cng thc o lng v lng ho mc xung khc ny c dng nh sau:

| ME - SW | + |SE - MW |

Vi:

+ ME (Manager Expressed) v MW (Manager Wanted) ln lt l s im v s th hin v s im v s i hi ca nh qun tr.

+ SE (Subordinate Expressed) v SW (Subordinate Wanted) ln lt l s im v s th hin v s im v s i hi ca nhn vin cp di.

Nh vy, nh c du tr tuyt i nn khi th s vo cng thc trn th n s cho ra mt gi tr tuyt i (khng c s m). D liu cho mi vng c trnh by r rng Table 6, tng vng ca s xung khc c qua c li, tn ti gia nhng nh qun tr v nhng nhn vin cp di c th hin c th trong Biu 6. Tra Biu 6 v th vo cng thc trn ta c c:

| 9 - 2 | + |3 - 8| = 12

Nu mc im t c l cao hn 6 c ngha rng ni ang c s hin din mt s xung khc cng mnh. Trong trng hp ny, cc nh qun tr ang c mt nhu cu mnh m v mong mun kt hp vi nhng ngi khc v k c mong mun c ngi khc kt hp vi mnh, nhng nhn vin cp di li l

41

nhng ngi c nhu cu thp c hai thuc tnh ca s kt np. nhu vy y ang tim n mt s mu thun gia cc c nhn ang dng tro trong khu vc ny, c bit hn nu nhng hnh vi kt hp (v d nh: lm vic nhm), c i hi trong mi quan h gia cc thnh vin

Loi xung khc th hai l s ng u (originator). N nhm m ch n mt s kt hp gia nhng c nhn c s im cao v s th hin. S xung khc v ngi ng u xut hin khi c hai ngi u mun l nhng ngi khi xng trong mt khu vc no v k c trng hp c hai ngi u khng mun l ngi khi xng ban u. Cng thc o lng mc xung khc v s ng u c th hin nh sau:

( ME - MW ) + ( SE - SW )

Trong cng thc trn, do s dng du ngoc n nn kt qu ca cng thc thc ny c th l mt s m. D liu c ly t Biu 6 s lm cho s xung khc v ngi ng u c minh ho r hn. C nh qun tr v nhn vin cp di u mun s kim sot thuc v pha mnh, nhng li khng c ai c nhu cu cao v vic c kim sot. Mc im v s xung khc ny c tnh nh sau:

( 9 - 4 ) + ( 8 - 2) = +11

Nhng trng hp t mc im cao hn +6 th l nhng trng hp m c s xung khc v s cnh tranh ngi ng u. Nu kt qu cho ra l mt mc im thp hn -6 th ni ang tn ti mt s h hng i vi s xung khc v ngi ng u. S xung khc c tnh m nht xut hin khi khng c c nhn no l mun ng u khu vc hoc cng khng c c nhn no l mun kim sot hay ng ra gnh vc nhim v, c hai bn u mong mun bn kia s ng ra lnh o cho mnh.

Loi th ba l l s xung khc hon i (interchange). Loi xung khc ny nhm ch ra trng hp m c hai bn u nhn mnh n nhng nhu cu nh hng cng ging nhau hoc cng khc nhau v mt mc no . S xung khc v s i ch tn ti nu mt ngi no nhn mnh n nhu cu kim sot cao trong khi nhng ngi khc li nhn mnh n nhng nhu cu nh hng cao. Khi vn gia cc c nhn din ra th mt bn s rt thch xc nh vn nh l mt s kim tra, mt s iu khin, hoc mt s nh hng, trong khi bn kia th

42

li rt thch xc nh vn nh l mt s thn thit, s san s hoc mt s yu mn. S kh khn trong cch nhn dng v gii quyt vn xut hin khi m hai bn c s nhn nhn v nh gi khc nhau i vi cng mt vn hoc tnh hung ging nhau. Cng thc o lng s xung khc v s dn u c th hin nh sau:

|(ME + MW) - (SE + SW )|

V nh chng ta thy, cng thc trn c s dng du tr tuyt i nn kt qu cui cng s cho ra mt gi tr tuyt i (khng m). D liu v s nh hng c th hin bng 5, mt s xung khc c th tn ti trong khu vc . S nh hng l mt nhu cu thng xut hin i vi nhng nhn vin cp di nhng ngc li i vi nhng nh qun l th s nh hng ch l mt nhu cu thp (Nhng trng hp ngc li th thng tn ti s bao qut). Thay gi tr vo cng thc ta c c kt qu nh sau:

|(1 + 3) - (6 + 8)| = 10

Nu im s t c l ln hn 6, iu ny c ngha rng c mt s xung khc rt ln trong khu vc ny. Nhu cu ca cc nhn vin cp di v s nh hng b l i v thm ch cn b loi b trong mi quan h gia h vi cc nh qun tr.

S dng 3 cng thc o lng mc xung khc ny cho php chng ta lung ho c mc ca nhng s xung t. V th chng ta c th c c mt im s chung v s xung t bng cch chng ta tnh tng im s 3 loi nhu cu. Kt qu sau khi ly tng 3 loi nhu cu s c th hin trong biu 7 (Biu 6 ch mang tnh minh ha cho mt trng hp c th, mi trng hp s c nhng kt qu khc nhau).

Biu 6: im s xung khc gia 2 c nhn qun tr vin v nhn vin

Dng xung khc Kt hp Kim sot nh hng

C qua c li 12 11 10

ng u 2 11 -4

Hon i 12 3 10

43

Tng xung khc (im tuyt i)

75

Da vo im s v s xung t s ch ra nguy c s gp nhng kh khn tng tc vi nhau trong mi quan h gia nh qun tr vi cc nhn vin cp di ca mnh. Nguy c tim tng i vi mi t chc l s khng gp g gia nhu cu ca mt s ngi no vi nhng ngi cn li trong cng mt t chc (S xung khc c qua c li) hoc ai cng mun c s kim sot ngi khc nhng li khng c ai mun b ngi khc kim sot ngui khc c (S xung khc ngi ng u) hoc tn ti s khc nhau mt cch r nt v cch t duy mi ngi (Xung khc hon i c th din ra hai loi nhu cu l: s nh hng v s kim sot), v v s khng khng tng thch ny c th dn n mt cuc xung t trong mi quan h gia h.

Mt cuc nghin cu cng khng nh tnh ng n ca nhng li d on ny. im s v s xung khc trong t chc l thp l khi quan im v thi ca cc nhn vin cp di v cc nh qun tr l ging nhau. Quan im v thi ca ngi gio vin s tc ng mt cch hiu qu i vi nhng sinh vin khi m gia h t c im s v s tng thch cao. Sinh vin s t c nhng thnh tch cao trong lp khi c mt s tong thch cao vi gio vin dy h, v k c trong vic kt bn cung vy, chng ta thng c khuynh hng chn nhng ngi bn m c s tng thch v quan im v thi vi chng ta. Thm ch ngui ta cng chng minh c rng s thnh cng ca cc bc s trong vic iu tr bnh chu nh hng bi mc xung khc.

V y ngi ta cng chng minh c rng nhng nhm lm vic bao gm nhng thnh vin c s tng thch vi nhau th h s lm vic hiu qu v t c nhiu thnh cng hn nhng nhm lm vic m ch gm ton l nhng thnh vin khng tng thch vi nhau. Theo ngi ta cng tm thy c nhng c im in hnh ca mt nhm lm vic tng thch vi nhau, l:

+ Gia cc thnh vin tn ti mt s li cun, hp dn cng lm vic vi nhau

+ Mt xu hng chung c thit lp mt cch r rng gia cc thnh vin

+ Tn ti mt s cng tc gia cc thnh vin hon thnh nhim v chung

44

+ a ra cch gii quyt vn nhanh chng

+ t khi gp phi sai lm trong cch gii quyt vn

+ Gia cc thnh vin lun c s thng nht vi nhau

Bit c khuynh hng giao tip gia cc c nhn c th l mt yu t quan trng to nn s thnh cng trong hot ng qun tr. N khng ch c tc dng ci thin mi quan h gia nhng nh qun tr chng ta vi nhng ngi khc m n cn c th gip bn phn on v nhn ra nhng nhu cu khng tng thch vi nhng thnh vin cp di t c c nhng s iu chnh ph hp. Ngoi ra n cng s gip bn nh gi la chn nhng hnh vi thch hp khi bn c gng gii quyt nhng s xung t din ra gia cc c nhn trong t chc. C mt s vn c th c gii quyt mt cch n gin nh vo nhng hnh ng kt hp (inclusion activities), bi v n cho php nhng ngi khc th hin mt phn nh s kim sot ca mnh trong , hoc cng c th l nh vo vic xc nh li cch nhn nhn vn , xem nh l s th hin mt s nh hng (affection) hn l xem n l biu hin ca mt s kim sot (control).

TM TT

Ngy nay, cc tp on ln ca M khm ph ra sc mnh to ln trong vic pht trin k nng t nhn thc ca cc nh qun tr trong t chc. Mi nm, hng triu nh iu hnh hon tt vic thit k nhng cng c nng cao nhng K nng t nhn thc trong t chc ca mnh, nhng tp on tiu tiu biu p dng nhng cng c ny nh Apple, AT&T, CitiCorp, Exxon, General Electric, HoneyWell, 3M v k c qun i M. S khc nhau v nhn thc mi ngi c thy r nhng ga tr u tin ca mi ngi v nhng biu hin v s Thnh thc gi tr, v Phong cch hc, v nhng nh hng c th thay i v v Khuynh hng giao tip ca h vi nhng ngi khc, nm r c nhng s khc nhau ny s gip cho nhiu cng ty c th gii quyt mt cch tt hn nhng vn trong t chc mnh nh: xung t gia cc c nhn vi nhau, s khng hiu qu trong vic truyn t thng tin, s nh mt lng tin ln nhau v thm ch l nhng s hiu lm ln nhau. Sau khi yu cu 100 nh qun tr hng u trn th gii tri qua mt cuc kim tra v kho o to v K nng nhn thc, th gim

45

c ch tch ca cng ty Bo Mt Mng My Tnh thuc Tp on Hiltton Hotels & Budget Rent-a-Car pht biu rng:

Thc s l chng ti gp phi mt s vn lin quan n s nhn thc. Ti nhn ra rng ti gp mt s qu ti trong vic nhn c nhng thng tin t nhng ngi khc v nh kho o to ny gip chng ti rt nhiu trong vic thu hiu nhng ngi khc v t n cng to cho chng ti mt s thun li trong vic lm ra nhng quyt nh hiu qu. V t , chng ti ngh rng chng ti s khng th vt qua nhng cuc khng hong ca t chc nu nh chng ti khng tri qua kho hc v s nhn thc ny

Nhng kha hc v nhn thc nh th ny khng ch gip cc nh qun tr c th nh thc nhng kh nng v s nhn nhn v thu hiu ca h i vi mi ngi xung quanh, m n cn gip h rt nhiu trong vic hiu r c ngun gc ca nhng s khc nhau nhng ngi khc nhau. Trong nhng hot ng i sng cng nh cng vic, hu ht tt c mi ngi u phi i mt vi nhng c nhn c s khc nhau vi chng ta v tnh cch, s nhn nhn v gi tr v c nhng nh hngLc lng lao ng ngy cng ng hn v s lng v gm nhiu thnh phn khc nhau, thay i mt cch khn lng. Tham gia cc kho o to v s nhn thc l mt hng i ng, v bi tho lun c thc hin trong chng ny c xem nh l mt cng c gi tr trong vic gip mi ngi nng cao hn na s thng cm, thu hiu v thch nghi vi tnh a dng m h l nhng ngi phi i mt vi n trong cng vic cng nh trong trng hc. T nhn thc c xem l mt cha kho hnh thnh nhng kin thc v cm xc (Emotional intellience), v s hu mt ch s EQ cao c xem l iu kin tin quyt a n nhng s thnh cng trong hot ng qun tr. Mi quan h gia 4 lnh vc ct yu (critical) ca vic t nhn thc v nhng u ra ca hot ng qun tr c tm tt trong Hnh 6.

46

Mc d n l rt cn thit hc nhng k nng giao tip v s tng tc gia cc thnh vin trong nhm. S thnh cng trong vic pht trin nhng k nng trong nhng lnh vc ct yu s ch xut hin i vi nhng c nhn lm vic trong nhng t chc ly s nhn thc lm nn tng cho nhng hot ng ca t chc . Sau y l s minh ho kh th v v nhng hnh vi c tnh tri ngc nhau: Chng ta c th bit nhng ngi khc thng qua s hiu bit v chnh chng ta ri p t ln h, nhng chng li ch c th bit v chnh chng ta thng qua vic hiu bit nhng ngi khc. Nh c c nhng thng tin v nhng ngi khc, thng qua nhng s biu hin bn ngoi m chng ta thy h, chng ta tch ly chng v hnh thnh nn nhng kinh nghim trong khi tng tc vi h, v nh th chng ta c th c c kh nng qun l v kh nng giao tip mt cch thnh cng, hiu qu vi h. Nu chng ta khng c s nhn thc, th chc chn chng ta s khng th c c nhng nn tng c bn thu hiu v nhng ngi khc. Vic t tha nhn s dn n vic tha nhn v thu hiu nhng ngi khc. Nh Hairris (1981) ni rng:

Tt c mi th u c mt im bt u, k c l nhng hnh ng to s kh chu trong nhng bui tip xc ban u, v trong tim thc mi chng ta u c tn ti mt s ngn cch no . V nhng iu chng ta bit v chnh chng ta bao gi n cng n t bn ngoi v n c kim nghim li thng qua nhng

u tin v s trng thnh

gi tr

Thi i vi s thay i

Xu hng quan h gia cc c nhn

Phong cch hc

T thu hiu & t qun tr

Thng minh cm xc

Nhn thc s khc bit gia cc c

nhn

Hnh 6: Cc yu t ct yu ca t nhn thc & ng dng qun tr

47

loi kinh nghim m chng ta c c, v nhng iu m chng ta bit v nhng ngi khc bao gi n cng ch n t vic suy lun kt hp vi s cm nhn ch quan ca chnh chng ta.

HNG DN HNH VI

1. Xc nh nhng im nhy ca mnh. 2. S dng 7 thc o gi tr vn ho bn lun v s khc bit gia

cc nn vn ho, la tui hay sc tc. 3. Xc nh nhng nguyn tc ch yu lm cn c hnh vi ca bn.

Xc nh cc gi tr mc ch v phng tin ch yu ca mnh. 4. Pht trin phong cch hc, kh nng chu ng s m h, ni kim

sot bng cch pht trin kh nng tip cn thong tin v qun l n trong cc hot ng khc nhau ca bn. Tm cch thc pht trin bn than.

5. Tnh im s xung khc ca bn vi nhng ngi bn thng tng tc v xc nh lnh vc c nhiu kh nng xung khc.

6. Hy tr nn trung thc v ci m hn vi nhng ngi than quen, gn gi vi bn. Hy kim chng li nhng vn ca bn m bn thn cn thy m h.