PLANLAMADA PLANLAMADA MALİYET MALİYET YÖNETİMİYÖNETİMİ

KONULARKONULAR

Maliyet Nedir ?Maliyet Nedir ? Maliyet Yönetimi Nedir ? Maliyet Yönetimi Nedir ?

Üretim Maliyetleri Nelerdir ? Önemi Nedir ?Üretim Maliyetleri Nelerdir ? Önemi Nedir ? Üretim Maliyetlerinin ÖzellikleriÜretim Maliyetlerinin Özellikleri

Üretimde Maliyet Düşürme Yöntemleri Üretimde Maliyet Düşürme Yöntemleri

Maliyet Yönetimi Konusunda Geçmişten Maliyet Yönetimi Konusunda Geçmişten Günümüze Gelen YaklaşımlarGünümüze Gelen Yaklaşımlar

A) Hedef MaliyetlemeA) Hedef Maliyetleme B) Faliyet Tabanlı MaliyetlemeB) Faliyet Tabanlı Maliyetleme C) Tam Zamanında (Jit) MaliyetlemeC) Tam Zamanında (Jit) Maliyetleme

MALİYET VE MALİYET YÖNETİMİMALİYET VE MALİYET YÖNETİMİ

MMaliyet, elde edilen ürünün, meydana gelmesi ve aliyet, elde edilen ürünün, meydana gelmesi ve pazarlanabilmesi için kullanılan ara malların ve unsurların pazarlanabilmesi için kullanılan ara malların ve unsurların parasal ifadesidir.parasal ifadesidir.

ÖNEMLİ ÜÇ NOKTAÖNEMLİ ÜÇ NOKTA

1.1.Bir faktör harcamasının, ürün maliyetine dahil edilebilmesi Bir faktör harcamasının, ürün maliyetine dahil edilebilmesi için, bu harcamanın o işletmenin faaliyet konusunu oluşturan için, bu harcamanın o işletmenin faaliyet konusunu oluşturan mamul veya hizmeti elde etmek amacıyla yapılması mamul veya hizmeti elde etmek amacıyla yapılması gerekmektedir.gerekmektedir.

2.2.Bir üretim faktörü harcamasının maliyet sayılabilmesi için, Bir üretim faktörü harcamasının maliyet sayılabilmesi için, bunun para ile ifade edilebilecek bir değerinin olması gerekir.bunun para ile ifade edilebilecek bir değerinin olması gerekir.

3.3.Maliyet tanımı, belirli bir üretim faaliyetini Maliyet tanımı, belirli bir üretim faaliyetini sürdürebilmek için gerekli diğer bazı maliyetleri de sürdürebilmek için gerekli diğer bazı maliyetleri de üretim maliyeti kapsamı içine alır.üretim maliyeti kapsamı içine alır.

MALİYET, GİDER, HARCAMA MALİYET, GİDER, HARCAMA KAVRAMLARIKAVRAMLARI

HARCAMAHARCAMA işletme tarafından herhangi bir nedenle para ve para benzeri işletme tarafından herhangi bir nedenle para ve para benzeri

araçlarla yapılan ödemelerdir. Harcama için temel unsur ödemedir.araçlarla yapılan ödemelerdir. Harcama için temel unsur ödemedir.

Örneğin; işletmenin borcunu ödemesi, bir kişiye borç para Örneğin; işletmenin borcunu ödemesi, bir kişiye borç para vermesi.vermesi.

GİDERGİDER İşletmenin faaliyetlerinin sürdürebilmek için birtakım mal ve İşletmenin faaliyetlerinin sürdürebilmek için birtakım mal ve

hizmetleri kullanması ve tüketmesi sonucu ortaya çıkar.hizmetleri kullanması ve tüketmesi sonucu ortaya çıkar. Örneğin; ticari bir işletme, satmak için mal almak, bu malları Örneğin; ticari bir işletme, satmak için mal almak, bu malları

taşımak için taşıma ücretini ödemek, çalıştırdığı personele maaş ve taşımak için taşıma ücretini ödemek, çalıştırdığı personele maaş ve ücret tahakkuk ettirmek, binayı ısıtmak, aydınlatmak zorundadır.ücret tahakkuk ettirmek, binayı ısıtmak, aydınlatmak zorundadır.

Giderin Temel UnsurlarıGiderin Temel Unsurları

11.İşletmenin faaliyetleri ile ilgili olmalıdır,.İşletmenin faaliyetleri ile ilgili olmalıdır, 2.2.Belli bir döneme ilişkin olmalıdır,Belli bir döneme ilişkin olmalıdır, 3.3.Dönem sonu iyi belirlenmelidir,Dönem sonu iyi belirlenmelidir, 4.4.Giderin oluşması için mutlaka bir Giderin oluşması için mutlaka bir

harcamanın olmasının beklenmemelidir.harcamanın olmasının beklenmemelidir.

Maliyet-Gider İlişkisiMaliyet-Gider İlişkisi

Gider,faydası tükenmiş maliyet olarak kabul Gider,faydası tükenmiş maliyet olarak kabul edilmektedir. edilmektedir.

Örneğin,satın alınmış bulunan malzemenin Örneğin,satın alınmış bulunan malzemenin bir alış maliyeti vardır. Malzeme üretimde bir alış maliyeti vardır. Malzeme üretimde kullanıldığında alış maliyeti gidere dönüşür kullanıldığında alış maliyeti gidere dönüşür ve ilk madde ve malzeme giderleri olarak ve ilk madde ve malzeme giderleri olarak anılır. Daha sonra diğer üretim maliyetler anılır. Daha sonra diğer üretim maliyetler ile birleşerek üretim maliyetini oluşturur.ile birleşerek üretim maliyetini oluşturur.

Gider-Maliyet-Harcama İlişkisiGider-Maliyet-Harcama İlişkisi

Giderin oluşması için bir ödemenin veyaGiderin oluşması için bir ödemenin veya harcamanın yapılması zorunlu değildir. harcamanın yapılması zorunlu değildir.

Örneğin;Örneğin; Geçmiş dönem alınmış bir malzemenin Geçmiş dönem alınmış bir malzemenin

bu dönem tüketilmesinde gider oluşur bu dönem tüketilmesinde gider oluşur ancak harcama yoktur.ancak harcama yoktur.

Gider, harcamayla ilgili olabileceği gibi Gider, harcamayla ilgili olabileceği gibi olamayabilirde. Örneğin; takas yoluyla olamayabilirde. Örneğin; takas yoluyla eldeelde

edilmiş mal ve hizmetlerin edilmiş mal ve hizmetlerin tüketilmesindetüketilmesinde

harcama yoktur.harcama yoktur. Harcama giderden önce yapılmış olabilir.Harcama giderden önce yapılmış olabilir.

ÜRETİM MALİYETLERİÜRETİM MALİYETLERİ

Geleneksel olarak maliyet taşıyıcısına Geleneksel olarak maliyet taşıyıcısına yüklenecek maliyet unsurları; direkt ilk yüklenecek maliyet unsurları; direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim maliyetlerinden(GÜM) genel üretim maliyetlerinden(GÜM) oluşmaktadır. Direkt ilk madde ve oluşmaktadır. Direkt ilk madde ve malzeme ve direkt işçilik haricinde malzeme ve direkt işçilik haricinde imalâtla ilgili tüm maliyetler GÜM olarak imalâtla ilgili tüm maliyetler GÜM olarak kabul edilir. GÜM içerisine; dolaylı kabul edilir. GÜM içerisine; dolaylı malzeme, dolaylı işçilik, ısınma, malzeme, dolaylı işçilik, ısınma, aydınlatma, amortisman, emlâk vergisi, aydınlatma, amortisman, emlâk vergisi, üretimle ilgili ekipmanın tamir-bakımı ve üretimle ilgili ekipmanın tamir-bakımı ve sigortalanması gibi işlerden kaynaklanan sigortalanması gibi işlerden kaynaklanan maliyetler girmektedir.maliyetler girmektedir.

..

YapYapıılan açlan açııklamalardan da anlaşılacaklamalardan da anlaşılacağığı gibi GÜM içerisine gibi GÜM içerisine giren maliyetgiren maliyet kalemleri fabrikaykalemleri fabrikayıı çal çalışıışır vaziyette tutmak r vaziyette tutmak için katlaniçin katlanıılan maliyetlerdir.lan maliyetlerdir.

BunlarBunlarıın işletmenin satn işletmenin satışış ve yönetim fonksiyonlar ve yönetim fonksiyonlarıı için sarf için sarf edilmesiedilmesi

durumunda, bu harcamalardurumunda, bu harcamalarıın GÜM grubuna girmeyecen GÜM grubuna girmeyeceğği i açaçııktktıırr..

1)1) D Direkt ilk mairekt ilk madddde malzeme maliyetie malzeme maliyeti

2) 2) DDirekt işçilik maliyetiirekt işçilik maliyeti

3) 3) GGenel üretim maliyetienel üretim maliyeti

a.a. DeDeğğişken genel üretim maliyetleriişken genel üretim maliyetleri

b.b. S Sabit genel üretim maliyetleriabit genel üretim maliyetleri

1.D1.Direkt irekt İİlk lk MMadde adde MMalzemealzeme MMaliyetialiyeti

DDirekt ilk madde malzeme irekt ilk madde malzeme üretilen mamülün özünü üretilen mamülün özünü oluşturan maddedir. Bu maddeler oluşturan maddedir. Bu maddeler ile mamül haline gelmiş birimler ile mamül haline gelmiş birimler arasarasıında ilişki kurabilmek kolay nda ilişki kurabilmek kolay olmaktadolmaktadıır.Başka bir ifade ile bir r.Başka bir ifade ile bir mamül birim içerisinde ne mamül birim içerisinde ne miktarda direkt ilk madde ve miktarda direkt ilk madde ve malzeme oldumalzeme olduğğu veya olmasu veya olmasıı gerektigerektiğğii kolaylkolaylııkla kla saptanabilmektedir.örnesaptanabilmektedir.örneğğin; in; mobilya üretiminde ahşap mobilya üretiminde ahşap malzeme gibi.malzeme gibi.

2.D2.Direkt irekt İİşçilik şçilik MMaliyetialiyeti

FFiilen üretim bölümlerinde çaliilen üretim bölümlerinde çalışışan an işçilerin ücretleri toplamişçilerin ücretleri toplamıından ndan oluşan giderdir.bu gider ile üretilen oluşan giderdir.bu gider ile üretilen mamüller arasmamüller arasıında ekonomik ve nda ekonomik ve mantmantııklklıı bir ilişki kurabilmek bir ilişki kurabilmek mümkünmümkün olabilmektedir. olabilmektedir. Bundan Bundan başka direkt işçilik dbaşka direkt işçilik dışıışında kalan nda kalan üretim ile ilgili ücret giderleri üretim ile ilgili ücret giderleri endirekt işçilik olarak düşünülür ve endirekt işçilik olarak düşünülür ve dedeğğişken genel üretim giderleri işken genel üretim giderleri arasarasıında yer alnda yer alıır. Örner. Örneğğin; bakin; bakıım-m-onaronarıım bölümü elamanlarm bölümü elamanlarıınnıın n ücretleri ve fabrika güvenlik ücretleri ve fabrika güvenlik elamanlarelamanlarıınnıın ücretleri gibi. n ücretleri gibi.

3.G3.Genel enel ÜÜretim retim MMaliyetialiyeti

Direkt ilk madde ve malzeme ve Direkt ilk madde ve malzeme ve direkt işçilik giderleri ddirekt işçilik giderleri dışıışında nda kalan üretime ilişkin dikalan üretime ilişkin diğğer er giderlerden oluşmaktadgiderlerden oluşmaktadıır.bu r.bu giderler ile üretilen mamüller giderler ile üretilen mamüller arasarasıında direkt ilk madde ve nda direkt ilk madde ve malzeme ve direkt işçilikte malzeme ve direkt işçilikte olduolduğğu gibi ekonomik ve u gibi ekonomik ve mantmantııklklıı ilişki kurabilmek kolay ilişki kurabilmek kolay olmamaktadır. olmamaktadır. bundan dolaybundan dolayıı bu bu giderleri üretilen mamüllere giderleri üretilen mamüllere yüklenmesinde çeşitli maliyet yüklenmesinde çeşitli maliyet dadağığıttıım yöntemleri ve dam yöntemleri ve dağığıttıım m anahtarlaranahtarları kullanılmasıı kullanılması gerekmektedir.gerekmektedir.

  3.1.3.1.DeDeğğişken genel üretim işken genel üretim maliyetlerimaliyetleri

Bu gruba enerji giderleri, yardBu gruba enerji giderleri, yardıımcmcıı malzeme ve endirekt işçilimalzeme ve endirekt işçiliğğin in büyük bir bölümü girmektedir.büyük bir bölümü girmektedir.

   3.2.3.2.sabit genel üretim sabit genel üretim

maliyetlerimaliyetleri Bu gruba da kira giderleri, Bu gruba da kira giderleri,

amortisman giderleri, sigorta ve amortisman giderleri, sigorta ve dandanışışmanlmanlıık giderleri girmektedir.k giderleri girmektedir.

Genel Üretim Maliyetleri’nin ÖnemiGenel Üretim Maliyetleri’nin Önemi

Geleneksel anlamda maliyet teorisi; direkt ilk Geleneksel anlamda maliyet teorisi; direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve GÜM’ün madde ve malzeme, direkt işçilik ve GÜM’ün oluşturduğu üretim maliyetlerinin kontrol edilmesini ve oluşturduğu üretim maliyetlerinin kontrol edilmesini ve yönetilmesini sağlamak üzere bazı teknikler yönetilmesini sağlamak üzere bazı teknikler geliştirmiştir. Temel maliyetler mamullere doğrudan geliştirmiştir. Temel maliyetler mamullere doğrudan yüklenebildiğinden, yani bu maliyetlerin üretim yüklenebildiğinden, yani bu maliyetlerin üretim birimleriyle ilişkisi kolay bir biçimde kurulabildiğinden, birimleriyle ilişkisi kolay bir biçimde kurulabildiğinden, ilgili mamullere yüklenmesi, kontrol ve yönetilmesiyle ilgili mamullere yüklenmesi, kontrol ve yönetilmesiyle ilgili problem pek yaşanmaz. Bu durum, maliyetlerin ilgili problem pek yaşanmaz. Bu durum, maliyetlerin mamullere yüklenmesinde güvenirlik sağladığı gibi, mamullere yüklenmesinde güvenirlik sağladığı gibi, yöneticilere de bu maliyet kalemlerini kolay bir şekilde yöneticilere de bu maliyet kalemlerini kolay bir şekilde izleme imkânı tanır; ancak GÜM için bunları söylemek izleme imkânı tanır; ancak GÜM için bunları söylemek pek mümkün değildir. GÜM’ün direkt olarak kontrol pek mümkün değildir. GÜM’ün direkt olarak kontrol edilmesi güçtür; çünkü birçok kalemden oluşmuş bir edilmesi güçtür; çünkü birçok kalemden oluşmuş bir maliyet grubunu temsil etmektedir. maliyet grubunu temsil etmektedir.

Genel Üretim Maliyetlerinin Genel Üretim Maliyetlerinin ÖzellikleriÖzellikleri

Direkt ilk madde malzeme ve direkt işçilik dışında kalan Direkt ilk madde malzeme ve direkt işçilik dışında kalan tüm maliyetlerdir.tüm maliyetlerdir.

Bu maliyetler ile üretilen mamüller arasında direkt bir Bu maliyetler ile üretilen mamüller arasında direkt bir ilişki yoktur.ilişki yoktur.

Bu maliyetler grubunda sabit, değişken ve karma Bu maliyetler grubunda sabit, değişken ve karma maliyetler vardır.maliyetler vardır.

Bu maliyetler dönem içerisinde düzensiz dağılım Bu maliyetler dönem içerisinde düzensiz dağılım gösterirler gösterirler

( örneğin ısıtma giderleri mevsim itibari ile değişir)( örneğin ısıtma giderleri mevsim itibari ile değişir)

Bu maliyetlerin kesin tutarlarının bir kısmı ancak yıl Bu maliyetlerin kesin tutarlarının bir kısmı ancak yıl sonunda belli olur. (bakım, onarım maliyetleri)sonunda belli olur. (bakım, onarım maliyetleri)

Yıllık tutarlarının ne kadar olduğu belirlenen bazı Yıllık tutarlarının ne kadar olduğu belirlenen bazı maliyetler, üretilen mamülün maliyetine eklenebilir.maliyetler, üretilen mamülün maliyetine eklenebilir.

Genel Üretim Maliyetleri ( Kalemleri)Genel Üretim Maliyetleri ( Kalemleri)

1- Endirekt malzeme (yardımcı, işletme malzemeleri)1- Endirekt malzeme (yardımcı, işletme malzemeleri) 2- Endirekt işçilik maliyetleri2- Endirekt işçilik maliyetleri 3- Üretimde kullanılan duran varlıkların amortisman 3- Üretimde kullanılan duran varlıkların amortisman

giderlerigiderleri Üretimde kullanılmayan duran varlıkları kaydederken Üretimde kullanılmayan duran varlıkları kaydederken

çalışmayan kısım, gider ve zararları hesabında izlenir. çalışmayan kısım, gider ve zararları hesabında izlenir. Dönem gideri olarak muhasebeleştirilir.Dönem gideri olarak muhasebeleştirilir.

4- Üretimde kullanılan sabit hizmetlerin sigorta, vergi, 4- Üretimde kullanılan sabit hizmetlerin sigorta, vergi, resim, harç ve kira giderleriresim, harç ve kira giderleri

5- Enerji ve yakıt giderleri5- Enerji ve yakıt giderleri 6- Servis giderleri6- Servis giderleri

ÜRETİMDE MALİYET DÜŞÜRME YÖNTEMLERİÜRETİMDE MALİYET DÜŞÜRME YÖNTEMLERİ

Maliyet düşürme çalışmaları işçilik , sermaye ve Maliyet düşürme çalışmaları işçilik , sermaye ve yönetimden kaynaklanan tüm harcamaları verimlilik yönetimden kaynaklanan tüm harcamaları verimlilik artışıyla minimum düzeye indirmek için geliştirilen artışıyla minimum düzeye indirmek için geliştirilen yöntemlerdir.yöntemlerdir.

İşgücü açısındanİşgücü açısından Malzeme açısındanMalzeme açısından Üretim açısındanÜretim açısından Diğer açılardanDiğer açılardan

İşgücü Açısından İşgücü Açısından

Maliyet düşürme Maliyet düşürme

Yöntemleri Yöntemleri

İş basitleştirmeİş basitleştirme Özendirici ücret sistemiÖzendirici ücret sistemi Personel planlama Personel planlama

çalışmalarıçalışmaları İşyeri güvenilirliğiİşyeri güvenilirliği

Fireleri azaltma, kalite Fireleri azaltma, kalite kontrolkontrol

Malzeme ve dışarıdan Malzeme ve dışarıdan alınan yarı mamullerin alınan yarı mamullerin standartlaştırılmasıstandartlaştırılması

Malzeme ve mamul Malzeme ve mamul stoklarının azaltılmasıstoklarının azaltılması

Malzeme açısındanMaliyet düşürmeYöntemleri

Üretim Açısından Maliyet Düşürme Üretim Açısından Maliyet Düşürme YöntemleriYöntemleri

Üretim aracı organizasyonu: Üretim aracı organizasyonu: Üretim araçlarının Üretim araçlarının planlanması ve yönetimini kapsar.Bu organizasyon planlanması ve yönetimini kapsar.Bu organizasyon önlemlerinin hedefi işletme görevlerinin yerine önlemlerinin hedefi işletme görevlerinin yerine getirilmesi için gereken üretim araçlarını, gerekli getirilmesi için gereken üretim araçlarını, gerekli kalite ve miktarda,zamanında ve doğru yerde kalite ve miktarda,zamanında ve doğru yerde kullanımına hazır tutmaktır.kullanımına hazır tutmaktır.

Üretim aracı ve tesislerin bakımını planlı bir Üretim aracı ve tesislerin bakımını planlı bir şekilde yapma:Bir şekilde yapma:Bir işletmede ilgili bölümün ya da işletmede ilgili bölümün ya da birimin öngörülen durumunun korunması ve yeniden birimin öngörülen durumunun korunması ve yeniden sağlanması ile gerçek durumun saptanması ve sağlanması ile gerçek durumun saptanması ve değerlendirilmesine ilişkin önlemlerin tümünü içerir.değerlendirilmesine ilişkin önlemlerin tümünü içerir.

Diğer Açılardan Maliyet Düşürme YöntemleriDiğer Açılardan Maliyet Düşürme Yöntemleri

İşletme içi öneri sistemini İşletme içi öneri sistemini iyileştirmeiyileştirme

Enformasyon ve veri akımı Enformasyon ve veri akımı düzenlemesiyle işletme düzenlemesiyle işletme organizasyonunu organizasyonunu iyileştirmeiyileştirme

İşletmede görev,yetki ve İşletmede görev,yetki ve sorumlulukların belirlendiği sorumlulukların belirlendiği iş tanımlarının iş tanımlarının oluşturulmasıoluşturulması

Ülkemiz İşletmelerinde Ülkemiz İşletmelerinde Maliyet Düşürme Yöntemlerinin YeriMaliyet Düşürme Yöntemlerinin Yeri

Günümüzde uluslar arası boyutta diğer ülkelerle Günümüzde uluslar arası boyutta diğer ülkelerle rekabet edebilmek için, ülkemiz işletmelerinde maliyet rekabet edebilmek için, ülkemiz işletmelerinde maliyet düşürme amaçlı iyileştirme çalışmalarının bütünüyle düşürme amaçlı iyileştirme çalışmalarının bütünüyle uygulanması gerekir. Ancak, uygulamanın yeterli uygulanması gerekir. Ancak, uygulamanın yeterli olmadığı söylenebilir. Bunun en önemli nedeni, olmadığı söylenebilir. Bunun en önemli nedeni, teknikleri uygulayacak nitelikli personel istihdam teknikleri uygulayacak nitelikli personel istihdam edilememesidir. Bu konuda ülkemizde verilen eğitim edilememesidir. Bu konuda ülkemizde verilen eğitim yetersiz olduğundan işletmelerde büyük ölçüde ara yetersiz olduğundan işletmelerde büyük ölçüde ara kademe eleman sıkıntısı yaşanmaktadır. Ayrıca, kademe eleman sıkıntısı yaşanmaktadır. Ayrıca, kuruluşların mevcut personelini yetiştirme konusunda kuruluşların mevcut personelini yetiştirme konusunda da pek istekli olmadığı belirlenmiştir.da pek istekli olmadığı belirlenmiştir.

MALİYET YÖNETİMİ KONUSUNDA MALİYET YÖNETİMİ KONUSUNDA GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE GELEN GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE GELEN

YAKLAŞIMLARYAKLAŞIMLAR

Hedef MaliyetlemeHedef Maliyetleme Faliyet Tabanlı Faliyet Tabanlı

MaliyetlemeMaliyetleme Tam Zamanında (JIT) Tam Zamanında (JIT)

MaliyetlemeMaliyetleme

Hedef MaliyetlemeHedef Maliyetleme

Yeni bir ürünün üretim yöntemleri tasarlanıp Yeni bir ürünün üretim yöntemleri tasarlanıp oluşturulmadan önce,ilk aşamalarda kullanılan bir oluşturulmadan önce,ilk aşamalarda kullanılan bir yöntemdir.Bu yöntemde işlemler müşteriye göre yöntemdir.Bu yöntemde işlemler müşteriye göre yönlenmekte,istenen karı sağlayacak üretim sürecini yönlenmekte,istenen karı sağlayacak üretim sürecini kapsamaktadır.kapsamaktadır.

Geleneksel fiyatlama yaklaşımında bir ürünün fiyatı Geleneksel fiyatlama yaklaşımında bir ürünün fiyatı maliyetine belirli bir kar yuzdesi ilave edilerek maliyetine belirli bir kar yuzdesi ilave edilerek bulunmaktadır.bulunmaktadır.

F=C+p F:Fiyat C:Maliyet p:Kar miktarıF=C+p F:Fiyat C:Maliyet p:Kar miktarı

Hedef maliyetleme yaklaşımında ise;Hedef maliyetleme yaklaşımında ise;

C=F-p Hedef Maliyet=Hedef Fiyat-Beklenen KarC=F-p Hedef Maliyet=Hedef Fiyat-Beklenen Kar

Hedef satış fiyatı ve satış hacmi müşterilerden elde Hedef satış fiyatı ve satış hacmi müşterilerden elde edilen bilgilerle ortaya çıkar. Hedef kar ise,tüm ürün edilen bilgilerle ortaya çıkar. Hedef kar ise,tüm ürün hayat döngüsünde istenen kar oranlarına bakılarak,uzun hayat döngüsünde istenen kar oranlarına bakılarak,uzun vadeli karlılık analizleri sonucunda bulunur.Hedef maliyet vadeli karlılık analizleri sonucunda bulunur.Hedef maliyet ise ikisi arasındaki farkı oluşturur. ise ikisi arasındaki farkı oluşturur.

Öte yandan karlılık oranının düşmesi,üretim planlama ve Öte yandan karlılık oranının düşmesi,üretim planlama ve tasarım aşamasında ürün maliyetlerini dikkate tasarım aşamasında ürün maliyetlerini dikkate almamanın neticesidir.Maliyetleri düşürmek için,ürün almamanın neticesidir.Maliyetleri düşürmek için,ürün hayat döngüsünün planlama ve tasarım aşamaları bir hayat döngüsünün planlama ve tasarım aşamaları bir sonraki aşama olan üretim aşamasından daha sonraki aşama olan üretim aşamasından daha önemlidir.İşte hedef maliyetleme,üretim maliyetlerinin önemlidir.İşte hedef maliyetleme,üretim maliyetlerinin üretim planlama aşamasından başlayarak sistemli bir üretim planlama aşamasından başlayarak sistemli bir şekilde düşürülmesidir. şekilde düşürülmesidir.

Neden Hedef MaliyetlemeNeden Hedef Maliyetleme

Hedef maliyetlemenin Hedef maliyetlemenin kullanılmasında,piyasa ve kullanılmasında,piyasa ve maliyetlerin özelliği önemli rol maliyetlerin özelliği önemli rol oynar.Artan rekabet koşullarında oynar.Artan rekabet koşullarında firmalar fiyatları kontrol firmalar fiyatları kontrol edememektedirler.Rekabet edememektedirler.Rekabet ortamında fiyatları belirleyen ortamında fiyatları belirleyen piyasadır ve bunu göz ardı eden piyasadır ve bunu göz ardı eden işletmeler için bu durum pahalıya mal işletmeler için bu durum pahalıya mal olur.Bu nedenle,hedef maliyeti olur.Bu nedenle,hedef maliyeti hesaplamaya başlarken,tahmin hesaplamaya başlarken,tahmin edilen piyasa fiyatı göz önüne alınır.edilen piyasa fiyatı göz önüne alınır.

Eğer işletme rekabet ortamında piyasa fiyatları ve üretim Eğer işletme rekabet ortamında piyasa fiyatları ve üretim maliyetlerini düşürmede etkili değilse, tasarım aşamasına maliyetlerini düşürmede etkili değilse, tasarım aşamasına yoğunlaşmalıdır.Ürün tasarlanırken,müşteriye katma yoğunlaşmalıdır.Ürün tasarlanırken,müşteriye katma değer sağladığı için ürünün değerini arttıran ve değer sağladığı için ürünün değerini arttıran ve dolayısıyla müşterinin ödemek isteyeceği fiyatı yükselten dolayısıyla müşterinin ödemek isteyeceği fiyatı yükselten özellikler eklenirken;maliyeti arttıracak diğer özellikler özellikler eklenirken;maliyeti arttıracak diğer özellikler kaldırılabilir.kaldırılabilir.

Geleneksel Maliyet Sisteminin Geleneksel Maliyet Sisteminin AksaklıklarıAksaklıkları

Üretim maliyetlerinin çoğu üretimden önce Üretim maliyetlerinin çoğu üretimden önce belirlenmektedir.belirlenmektedir.

Geleneksel maliyetlemede Pazar faktörü,maliyet Geleneksel maliyetlemede Pazar faktörü,maliyet planlamasının bir parçası değildir.planlamasının bir parçası değildir.

Ürün fiyatlarının çoğu maliyet tarafından değilde piyasa Ürün fiyatlarının çoğu maliyet tarafından değilde piyasa tarafından belirlenmektedir.tarafından belirlenmektedir.

Tasarlanan özelliklerde maliyete yer verilmemesi,ürünün Tasarlanan özelliklerde maliyete yer verilmemesi,ürünün verimsiz bir şekilde üretilmesi sonucunu verebilir.verimsiz bir şekilde üretilmesi sonucunu verebilir.

Fiyatlar ancak ürün pazara sunuş aşamasına geldiğinde Fiyatlar ancak ürün pazara sunuş aşamasına geldiğinde belirlenebilmektedir.belirlenebilmektedir.

Hedef Maliyetleme SüreciHedef Maliyetleme Süreci

1.1.Pazar Güdümlü MaliyetlemePazar Güdümlü Maliyetleme

22.Ürün Düzeyinde Maliyetleme.Ürün Düzeyinde Maliyetleme

3.3.Parça Düzeyinde MaliyetlemeParça Düzeyinde Maliyetleme

Pazar Güdümlü Pazar Güdümlü MaliyetlemeMaliyetleme

Bu aşamada piyasa incelenerek,müşterinin isteklerine Bu aşamada piyasa incelenerek,müşterinin isteklerine ve ödemek istediği fiyata göre ürünün yenilenecek ve ödemek istediği fiyata göre ürünün yenilenecek özellikleri belirlenir.Böylece ürünün satış özellikleri belirlenir.Böylece ürünün satış fiyatı,hedeflenen kar miktarı ve hedef maliyet belirlenir.fiyatı,hedeflenen kar miktarı ve hedef maliyet belirlenir.

Pazar güdümlü maliyetlemeyi dört aşamaya ayırabiliriz:Pazar güdümlü maliyetlemeyi dört aşamaya ayırabiliriz:1.1. Firmanın uzun dönem satışı ve kar hedeflerini Firmanın uzun dönem satışı ve kar hedeflerini

belirlemekbelirlemek2.2. Maksimum karlılığa ulaşmak için ürün hatlarını Maksimum karlılığa ulaşmak için ürün hatlarını

planlamakplanlamak3.3. Ürünün hedef satış fiyatını belirlemekÜrünün hedef satış fiyatını belirlemek4.4. Firmanın uzun dönem kar hedeflerine ulaşması Firmanın uzun dönem kar hedeflerine ulaşması

için,kazanması gereken kar marjını belirlemekiçin,kazanması gereken kar marjını belirlemek

1.3.2. Ürün Düzeyinde 1.3.2. Ürün Düzeyinde Maliyetleme (Product Level Maliyetleme (Product Level

Target Costing)Target Costing)

Bu aşamada ürün tasarımcıları, firmanın müşterilerini Bu aşamada ürün tasarımcıları, firmanın müşterilerini tatmin edecek maliyetteki ürünlerin geliştirilmesi yolları tatmin edecek maliyetteki ürünlerin geliştirilmesi yolları üzerinde çalışırlar. Ürün düzeyinde maliyetleme, ürün üzerinde çalışırlar. Ürün düzeyinde maliyetleme, ürün tasarımcılarının yaratıcılığını ve maliyet amacına tüm tasarımcılarının yaratıcılığını ve maliyet amacına tüm yönleri ile ulaşmalarını kontrol altına alır.yönleri ile ulaşmalarını kontrol altına alır.

Ürün düzeyinde maliyetlemeyi üç aşamaya Ürün düzeyinde maliyetlemeyi üç aşamaya ayırabiliriz:ayırabiliriz:

   1. Ulaşılabilir ürün düzeyinde maliyetin belirlenmesi.1. Ulaşılabilir ürün düzeyinde maliyetin belirlenmesi.

2. Hedef maliyetleme sürecini, hedef maliyetin 2. Hedef maliyetleme sürecini, hedef maliyetin makul olduğu anda ulaşılacağımakul olduğu anda ulaşılacağı

konusunda garantiye almak.konusunda garantiye almak.

   3. Ürünün maliyetini hedef maliyete, değer 3. Ürünün maliyetini hedef maliyete, değer

mühendisliği ve diğer mühendislik esaslı maliyet mühendisliği ve diğer mühendislik esaslı maliyet düşürme teknikleri kullanarak, işlevsellikten ve düşürme teknikleri kullanarak, işlevsellikten ve kaliteden taviz vermeden ulaştırmak.kaliteden taviz vermeden ulaştırmak.

1.3.3. Parça Düzeyinde Maliyetleme 1.3.3. Parça Düzeyinde Maliyetleme (Component Level Target Costing)(Component Level Target Costing)

Bu aşamada amaç, yeni ürünle ilgili firmanın stratejik Bu aşamada amaç, yeni ürünle ilgili firmanın stratejik tercihlerini ve piyasa baskısını, dışardan temin edilecek tercihlerini ve piyasa baskısını, dışardan temin edilecek ürün parçaları yoluyla tedarikçilere aktarmak, onların ürün parçaları yoluyla tedarikçilere aktarmak, onların yaratıcılıklarından yararlanmak ve satın alınacak ürün yaratıcılıklarından yararlanmak ve satın alınacak ürün parçaları için alış fiyatlarını belirlemektir.parçaları için alış fiyatlarını belirlemektir.

Parça düzeyinde maliyetlemede maliyet baskısı Parça düzeyinde maliyetlemede maliyet baskısı tedarikçilere taşınmış olur. Tedarikçiler, parçaları firmaya tedarikçilere taşınmış olur. Tedarikçiler, parçaları firmaya sattıklarında yeterli geliri elde edebilmek için, parçaların sattıklarında yeterli geliri elde edebilmek için, parçaların tasarımı ve üretim yolları üzerinde çalışmalar yaparlar. Bu tasarımı ve üretim yolları üzerinde çalışmalar yaparlar. Bu nedenle, parça düzeyinde maliyetleme tedarikçilerin nedenle, parça düzeyinde maliyetleme tedarikçilerin yaratıcılıklarını geliştirmekte ve alıcılara fayda yaratıcılıklarını geliştirmekte ve alıcılara fayda sağlamaktadır.sağlamaktadır.

Parça düzeyinde maliyetleme üç Parça düzeyinde maliyetleme üç aşamadan oluşur:aşamadan oluşur:

1. Ürün seviyesindeki maliyeti temel işlev seviyelerine 1. Ürün seviyesindeki maliyeti temel işlev seviyelerine göre ayırmak. göre ayırmak.

(Örneğin, bir aracın temel işlevleri: Motor, vites, ısıtma (Örneğin, bir aracın temel işlevleri: Motor, vites, ısıtma sistemi, ses düzeni gibi parçalardan oluşmaktadır.)sistemi, ses düzeni gibi parçalardan oluşmaktadır.)

2. Parça düzeyinde maliyetleri belirlemek.2. Parça düzeyinde maliyetleri belirlemek. 3. Tedarikçileri yönetmek.3. Tedarikçileri yönetmek.

Değer MühendisliğiDeğer Mühendisliği

Değer mühendisliği,müşteri beklentileri ve kaliteden Değer mühendisliği,müşteri beklentileri ve kaliteden taviz vermeden,maliyetleri düşürme yollarının taviz vermeden,maliyetleri düşürme yollarının bulunması için kullanılan bir tekniktir.bulunması için kullanılan bir tekniktir.

Değer mühendisliğinde değeri arttırmanın iki yolu Değer mühendisliğinde değeri arttırmanın iki yolu vardır: İşlevleri sabit tutarak maliyeti düşürmek ve vardır: İşlevleri sabit tutarak maliyeti düşürmek ve maliyeti sabit tutarak işlevleri arttırmak.maliyeti sabit tutarak işlevleri arttırmak.

Değer mühendisliği,belirlenen hedef maliyete iki yola Değer mühendisliği,belirlenen hedef maliyete iki yola ulaşır:ulaşır:

1.1. Ürünün maliyetini arttıran ve karmaşıklaştıran gereksiz Ürünün maliyetini arttıran ve karmaşıklaştıran gereksiz işlevleri ortadan kaldırmak(işlevsel analiz)işlevleri ortadan kaldırmak(işlevsel analiz)

2.2. Fonksiyonellikten taviz vermeden, üretim ve parça Fonksiyonellikten taviz vermeden, üretim ve parça maliyetlerinin düşürüldüğü yeni ürün tasarısı maliyetlerinin düşürüldüğü yeni ürün tasarısı geliştirerek(tasarım analizi)geliştirerek(tasarım analizi)

Hedef Maliyetleme Uygulamasında Hedef Maliyetleme Uygulamasında Karşılaşılan SorunlarKarşılaşılan Sorunlar

Hedef maliyetleme fiyatları düşürmede önemli bir Hedef maliyetleme fiyatları düşürmede önemli bir araçtır.Fakat uygulamada bazı sorunlar doğabilir.Değişken araçtır.Fakat uygulamada bazı sorunlar doğabilir.Değişken tahminlerin güvenilirlik düzeyinin düşmesi ile hedef tahminlerin güvenilirlik düzeyinin düşmesi ile hedef maliyetlemeden elde edilen faydalar maliyetlemeden elde edilen faydalar azalabilir.Örneğin,çevresel belirsizliklerin fazla olması azalabilir.Örneğin,çevresel belirsizliklerin fazla olması sonucu,hedef fiyat ve hedef üretim zorlukla tahmin sonucu,hedef fiyat ve hedef üretim zorlukla tahmin edilir.Böylelikle hedef karı belirlemekte zor olacağından edilir.Böylelikle hedef karı belirlemekte zor olacağından hedef maliyeti ortaya çıkarmak sorun olur.hedef maliyeti ortaya çıkarmak sorun olur.

Üretimdeki belirsizliklerin olması tahmini maliyeti Üretimdeki belirsizliklerin olması tahmini maliyeti bulmayı,dolayısıyla da tahmini maliyet ile hedef maliyet bulmayı,dolayısıyla da tahmini maliyet ile hedef maliyet arasındaki farkı belirlemeyi zorlaştırır.arasındaki farkı belirlemeyi zorlaştırır.

Ürünlerin gelişim aşamasında fiyat düşürme için yapılan Ürünlerin gelişim aşamasında fiyat düşürme için yapılan uygulamalar sırasında geçen zaman gecikmesi ürünün uygulamalar sırasında geçen zaman gecikmesi ürünün piyasaya geç girmesine sağlar.bu durum firmanın piyasaya geç girmesine sağlar.bu durum firmanın pazarlama ve dağıtım aşamalarında uygulayacağı pazarlama ve dağıtım aşamalarında uygulayacağı stratejileri zora sokar,rekabet avantajını kaybeder.stratejileri zora sokar,rekabet avantajını kaybeder.

Karşılaşılan bir diğer zorlukta müşteri isteklerini Karşılaşılan bir diğer zorlukta müşteri isteklerini belirlemek ve buna göre ürün özelliklerini belirlemek ve buna göre ürün özelliklerini oluşturmaktır.Toplam hedef maliyeti,bireysel parçalar oluşturmaktır.Toplam hedef maliyeti,bireysel parçalar arasında dağıtmakta ayrı bir sorundur.Değer arasında dağıtmakta ayrı bir sorundur.Değer mühendisliğinin amacıda dağıtılmış hedef maliyeti esas mühendisliğinin amacıda dağıtılmış hedef maliyeti esas almak olduğundan burada da zorluklar yaşanabilir.almak olduğundan burada da zorluklar yaşanabilir.

FAALİYET TABANLI MALİYETLEMEFAALİYET TABANLI MALİYETLEME

1.FTM Neden ortaya çıkmıştır?Mantığı nedir?1.FTM Neden ortaya çıkmıştır?Mantığı nedir? Faaliyet Tabanlı Maliyetleme, faaliyetlerin maliyetini Faaliyet Tabanlı Maliyetleme, faaliyetlerin maliyetini

hesaplayan ve bu maliyetleri ürünlere ve müşterilere hesaplayan ve bu maliyetleri ürünlere ve müşterilere yansıtan bir maliyet muhasebesi yöntemidir. Activity-yansıtan bir maliyet muhasebesi yöntemidir. Activity-Based Cost (ABC) olarak adlandırılan ve ABD’de Based Cost (ABC) olarak adlandırılan ve ABD’de geliştirilmiş olan “Faaliyet Esasına göre Maliyet geliştirilmiş olan “Faaliyet Esasına göre Maliyet Hesaplama” yönteminin daha iyi bir işletme yönetimi için Hesaplama” yönteminin daha iyi bir işletme yönetimi için “daha doğru” maliyetler sağladığı öne sürülmektedir.“daha doğru” maliyetler sağladığı öne sürülmektedir.

FTM bir muhasebe sistemi olduğu kadar daha çok FTM bir muhasebe sistemi olduğu kadar daha çok işletme stratejisinin bir aracıdır. FTM; işletmedeki işletme stratejisinin bir aracıdır. FTM; işletmedeki kaynaklar, faaliyetler, maliyet nesneleri ve başarı kaynaklar, faaliyetler, maliyet nesneleri ve başarı ölçüleriyle ilgili verileri toplayıp bilgiye dönüştürerek; ölçüleriyle ilgili verileri toplayıp bilgiye dönüştürerek; yönetime karar almada destek sağlaması yönünden de yönetime karar almada destek sağlaması yönünden de bilgi sistemidir. FTM sistemi faaliyetler üzerinde odaklanır bilgi sistemidir. FTM sistemi faaliyetler üzerinde odaklanır ve faaliyetlerin maliyetini maliyet nesnesi için esas alır. ve faaliyetlerin maliyetini maliyet nesnesi için esas alır. Maliyetler her bir faaliyet için farklı bir maliyet Maliyetler her bir faaliyet için farklı bir maliyet nesnesiymiş gibi biriktirilir ve ürünlerin faaliyetleri nesnesiymiş gibi biriktirilir ve ürünlerin faaliyetleri tüketmesi nispetinde faaliyet maliyetlerini ürünlerle tüketmesi nispetinde faaliyet maliyetlerini ürünlerle ilişkilendirir.Faaliyetler kaynaklar ile çıktıları birbirine ilişkilendirir.Faaliyetler kaynaklar ile çıktıları birbirine bağlar. Bunun için FTM'de; faaliyetler kaynakları tüketir bağlar. Bunun için FTM'de; faaliyetler kaynakları tüketir ve ürünler de faaliyetleri tüketir anlayışı vardır.ve ürünler de faaliyetleri tüketir anlayışı vardır.

2.FTM AMAÇLARI NELERDİR?HANGİ 2.FTM AMAÇLARI NELERDİR?HANGİ İŞLETMELER FTM’Yİ KULLANABİLİR?İŞLETMELER FTM’Yİ KULLANABİLİR?

Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Sisteminin Amaçları Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Sisteminin Amaçları Ve ÖzellikleriVe Özellikleri

FTM sisteminin amaçları ve özellikleri aşağıda FTM sisteminin amaçları ve özellikleri aşağıda özetlenmiştir:özetlenmiştir:

* Faaliyet Tabanlı Maliyet sistemleri daha çok üretim ya * Faaliyet Tabanlı Maliyet sistemleri daha çok üretim ya da üretim sürecinin sonucunda elde edilen mamullerin da üretim sürecinin sonucunda elde edilen mamullerin maliyetine yükleme yolu ile aktarılan endirekt maliyetler maliyetine yükleme yolu ile aktarılan endirekt maliyetler ile ilgilidir.Faaliyet Tabanlı Maliyetleme sisteminde tüm ile ilgilidir.Faaliyet Tabanlı Maliyetleme sisteminde tüm maliyetler değişken olarak kabul edilir.maliyetler değişken olarak kabul edilir.

Amaç, doğru maliyet bilgileriyle yanlış kararların sayısının Amaç, doğru maliyet bilgileriyle yanlış kararların sayısının azaltılmasını sağlamak ve mamullerin faaliyetleri azaltılmasını sağlamak ve mamullerin faaliyetleri kaynakları tükettiği, faaliyetlerinde kaynakları tükettiği kaynakları tükettiği, faaliyetlerinde kaynakları tükettiği gerçeğinden hareketle planlı, kontrollü, ekonomik genel gerçeğinden hareketle planlı, kontrollü, ekonomik genel üretim gideri yükleme verileri sağlamaktır.üretim gideri yükleme verileri sağlamaktır.

*Bir FTM sisteminin iki yönü vardır. Maliyet dağıtım yönü *Bir FTM sisteminin iki yönü vardır. Maliyet dağıtım yönü ve süreç Yönü. Maliyet dağıtım yönü kaynaklar, faaliyetler ve süreç Yönü. Maliyet dağıtım yönü kaynaklar, faaliyetler ve maliyet nesneleri hakkında bilgi sağlar. Süreç yönü ise ve maliyet nesneleri hakkında bilgi sağlar. Süreç yönü ise çoğunlukla finansal olmayan operasyonel bilgi sağlar.çoğunlukla finansal olmayan operasyonel bilgi sağlar.

FTM anlayışında faaliyetler sistemin merkezinde olarak FTM anlayışında faaliyetler sistemin merkezinde olarak çok önemlidir. Çünkü kaynak maliyetlerini tüketen asıl çok önemlidir. Çünkü kaynak maliyetlerini tüketen asıl etkenler faaliyetler olduğunda bu unsurların üzerinde etkenler faaliyetler olduğunda bu unsurların üzerinde yoğunlaşarak işletme stratejisi ayarlanır ve sürekli yoğunlaşarak işletme stratejisi ayarlanır ve sürekli gelişme desteklenebilir.gelişme desteklenebilir.

3. FTM'DE FAALİYETLER NİÇİN 3. FTM'DE FAALİYETLER NİÇİN ÖNEMLİDİR.ÖNEMLİDİR.

Faaliyetlerin genel özellikleri şunlardır:Faaliyetlerin genel özellikleri şunlardır: • • Faaliyetler ürün maliyetinin doğruluğunu geliştirir,Faaliyetler ürün maliyetinin doğruluğunu geliştirir, • • Faaliyetler eylemdir ve değişime uygun bir esastır ve Faaliyetler eylemdir ve değişime uygun bir esastır ve

sürekli gelişmeyi tamamlar,sürekli gelişmeyi tamamlar, • • Faaliyetler alternatiflerin değerlendirilmesini Faaliyetler alternatiflerin değerlendirilmesini

kolaylaştırır ve stratejiyi ayarlar.kolaylaştırır ve stratejiyi ayarlar.

• • Faaliyetler maliyet etkenlerine dikkati çeker ve Faaliyetler maliyet etkenlerine dikkati çeker ve kullanıcılarca kolaylıkla anlaşılır,kullanıcılarca kolaylıkla anlaşılır,

• • Faaliyetler planlama ve kontrolü bağlar ve karar destek Faaliyetler planlama ve kontrolü bağlar ve karar destek sistemiyle birleştirir,sistemiyle birleştirir,

• • Faaliyetler fınansal ve finansal olmayan başarı Faaliyetler fınansal ve finansal olmayan başarı ölçülerini birleştirir,ölçülerini birleştirir,

• • Faaliyetler karşılıklı bağımlılıklara ışık tutar,Faaliyetler karşılıklı bağımlılıklara ışık tutar,

• • Faaliyetler toplam kalite yönetimi ile uyumludur.Faaliyetler toplam kalite yönetimi ile uyumludur.

4. FTM SİSTEMİNİN ANA 4. FTM SİSTEMİNİN ANA UNSURLARI:UNSURLARI:

Kaynaklar: Kaynaklar: Faaliyetlerin yapılması için gerekli ekonomik Faaliyetlerin yapılması için gerekli ekonomik unsurlar olarak maliyetlerin temelini oluşturur.unsurlar olarak maliyetlerin temelini oluşturur.

Faaliyetler: Faaliyetler: Faaliyetler şirket amaçları için işletme Faaliyetler şirket amaçları için işletme zamanını ve kaynaklarını kullanma şeklini ifade eder. zamanını ve kaynaklarını kullanma şeklini ifade eder.

Faaliyet Merkezi: Faaliyet Merkezi: Birbiriyle ilişkili faaliyetler grubudur. Birbiriyle ilişkili faaliyetler grubudur. Faaliyet merkezi, yönetim tarafından, kapsadığı Faaliyet merkezi, yönetim tarafından, kapsadığı faaliyetlerin maliyetinin ayrı olarak raporlanması istenen faaliyetlerin maliyetinin ayrı olarak raporlanması istenen üretim sürecinin bölümüdür.üretim sürecinin bölümüdür.

Kaynak Etkenleri: Kaynak Etkenleri: Kaynakların maliyetini faaliyetlere Kaynakların maliyetini faaliyetlere yüklemede kullanılır. Kaynak etkeni; gideri ortaya çıkaran yüklemede kullanılır. Kaynak etkeni; gideri ortaya çıkaran faktör olarak faaliyetin toplam maliyetinde bir değişikliğe faktör olarak faaliyetin toplam maliyetinde bir değişikliğe sebep olur. sebep olur.

Faaliyet Maliyet Havuzu: Faaliyet Maliyet Havuzu: Bir faaliyetin toplam Bir faaliyetin toplam maliyetini ifade eder. Birbiriyle yakın ilişkili farklı bir kaç maliyetini ifade eder. Birbiriyle yakın ilişkili farklı bir kaç faaliyet maliyeti bir maliyet havuzunda toplanır. faaliyet maliyeti bir maliyet havuzunda toplanır.

Faaliyet Etkenleri: Faaliyet Etkenleri: Faaliyet merkezli maliyet havuzuna Faaliyet merkezli maliyet havuzuna yüklenen kaynak maliyetlerini maliyet nesnelerine yüklenen kaynak maliyetlerini maliyet nesnelerine yükleyen faktördür.yükleyen faktördür.

Maliyet Nesnesi-Hedefi: Maliyet Nesnesi-Hedefi: Maliyetlerin yüklendiği son Maliyetlerin yüklendiği son nokta ve faaliyetlerin yapılma sebebi ve nihai hedefidir. nokta ve faaliyetlerin yapılma sebebi ve nihai hedefidir. Yani faaliyet vasıtasıyla kaynakların değişiminin sonucu Yani faaliyet vasıtasıyla kaynakların değişiminin sonucu faaliyetin ürettiği şeydir.faaliyetin ürettiği şeydir.

5.Faaliyet Tabanlı Maliyetlemenin 5.Faaliyet Tabanlı Maliyetlemenin Yetersiz Olduğu AlanlarYetersiz Olduğu Alanlar

FTM’nin her sistemde olduğu gibi yetersizlikleri mevcuttur. FTM’nin her sistemde olduğu gibi yetersizlikleri mevcuttur. Bu yetersizlikler şöyle sıralanabilir.Bu yetersizlikler şöyle sıralanabilir.

· FTM tüm Genel Üretim Giderleri (G.Ü.G.) ile · FTM tüm Genel Üretim Giderleri (G.Ü.G.) ile ilgilenmemektedir. Denetim ücretleri ve müdürlerin ilgilenmemektedir. Denetim ücretleri ve müdürlerin maaşları gibi işletmenin bütünlüğünü ilgilendiren maaşları gibi işletmenin bütünlüğünü ilgilendiren maliyetleri mamullere yüklemede klasik maliyet maliyetleri mamullere yüklemede klasik maliyet sistemlerinden daha iyi bir yol yoktur.sistemlerinden daha iyi bir yol yoktur.

· FTM’nin uygulanması ve çalışanların bu konuda eğitilmesi · FTM’nin uygulanması ve çalışanların bu konuda eğitilmesi güç olabilmektedir.güç olabilmektedir.

·Sistemden beklenen yararlar net olarak ortaya konulmaz ·Sistemden beklenen yararlar net olarak ortaya konulmaz ise, çalışanların motivasyonu güçleşebilir.FTM üretim ise, çalışanların motivasyonu güçleşebilir.FTM üretim sürecinde gecikmeye, fazlalığa, değişime neden olan sürecinde gecikmeye, fazlalığa, değişime neden olan kısıtlar ve bu kısıtların ortadan kaldırılması için yapılması kısıtlar ve bu kısıtların ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlerin yetersiz kalması eleştirilerin bir başka gerekenlerin yetersiz kalması eleştirilerin bir başka yönüdür.yönüdür.

SONUÇ:SONUÇ: işletme yönetimi rekabet avantajı sağlamak ve işletme yönetimi rekabet avantajı sağlamak ve

faaliyetlerini iyi organize etmek için alacakları kararlarda faaliyetlerini iyi organize etmek için alacakları kararlarda kendilerine yol gösterecek bilgilere ihtiyaç duyar. Bu kendilerine yol gösterecek bilgilere ihtiyaç duyar. Bu bilgilerin en önemli kaynağı hiç şüphesiz bilgilerin en önemli kaynağı hiç şüphesiz maliyet bilgi maliyet bilgi sistemleri sistemleri olmuştur. olmuştur.

Maliyetlemesini faaliyetleri esas alarak oluşturan FTM Maliyetlemesini faaliyetleri esas alarak oluşturan FTM sistemi daha doğru ürün maliyetleri yanında sunduğu sistemi daha doğru ürün maliyetleri yanında sunduğu doğru ve güvenilir bilgilerle de işletmenin rekabet gücünü doğru ve güvenilir bilgilerle de işletmenin rekabet gücünü yükseltir. FTM sistemi; mal ve hizmet maliyetlerinin yükseltir. FTM sistemi; mal ve hizmet maliyetlerinin çarpıklığına sebep olan ve günümüzde üretim çarpıklığına sebep olan ve günümüzde üretim maliyetlerinin önemli bir kısmını oluşturan endirekt maliyetlerinin önemli bir kısmını oluşturan endirekt kaynak maliyetlerini mal ve hizmetlere yüklemede kaynak maliyetlerini mal ve hizmetlere yüklemede faaliyetleri faaliyetleri aracı olarak kullanarak kaynak tüketiminin aracı olarak kullanarak kaynak tüketiminin uygunluğunu denetlemeye imkan verir.uygunluğunu denetlemeye imkan verir.

FTM'nin en önemli sonucu;verimsiz alanları tespit FTM'nin en önemli sonucu;verimsiz alanları tespit etmeye ve doğru ürün maliyetlerinin sağlanmasına ve etmeye ve doğru ürün maliyetlerinin sağlanmasına ve doğru maliyet bilgilerinin üretilmesine yardımcı olacak bir doğru maliyet bilgilerinin üretilmesine yardımcı olacak bir sistem olmasıdır.FTM sisteminin ürün maliyetlemesi sistem olmasıdır.FTM sisteminin ürün maliyetlemesi yanında sonuçları ile de önemli bir yönetim aracı olduğu yanında sonuçları ile de önemli bir yönetim aracı olduğu söylenebilir.Yönetim alanında kullanılması FTM'nin ürettiği söylenebilir.Yönetim alanında kullanılması FTM'nin ürettiği bilgilerin bir sonucudur. Bu sebeple FTM sisteminin bilgilerin bir sonucudur. Bu sebeple FTM sisteminin işletme faaliyetlerinin tüketimi ve bu faaliyetlerin işletme faaliyetlerinin tüketimi ve bu faaliyetlerin tükettiği kaynaklar ile ilgili detaylı bilgileri yöneticilerin tükettiği kaynaklar ile ilgili detaylı bilgileri yöneticilerin alacakları kararlarda kullanmaları için daha doğru bir alacakları kararlarda kullanmaları için daha doğru bir şekilde sunan bir sistem olduğunu söyleyebiliriz. Sistemin şekilde sunan bir sistem olduğunu söyleyebiliriz. Sistemin uygulamasında dikkat edilecek en önemli nokta hiç uygulamasında dikkat edilecek en önemli nokta hiç şüphesiz ilgili ve doğru maliyet etkenlerinin seçimidir. şüphesiz ilgili ve doğru maliyet etkenlerinin seçimidir.

Tam Zamanında (JIT) Maliyetleme Tam Zamanında (JIT) Maliyetleme SistemiSistemi

Tam zamanında üretim sistemi ilk olarak Japonya’da Tam zamanında üretim sistemi ilk olarak Japonya’da Toyata firması tarafından kullanılmış ve oldukça başarılı Toyata firması tarafından kullanılmış ve oldukça başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Tam zamanında (JIT) üretim sonuçlar elde edilmiştir. Tam zamanında (JIT) üretim sistemi az sayıda birçok değişik tipteki otomobilin aynı sistemi az sayıda birçok değişik tipteki otomobilin aynı üretim işlemiyle üretilmek istenmesi ihtiyacından üretim işlemiyle üretilmek istenmesi ihtiyacından doğmuştur. Bu fikri ortaya atan Taiichi Ohno tarafından JIT doğmuştur. Bu fikri ortaya atan Taiichi Ohno tarafından JIT bir üretim sistemi olarak isimlendirilmektedir. Toyota’nın bir üretim sistemi olarak isimlendirilmektedir. Toyota’nın uyguladığı bu sistem diğer Japon firmaları tarafından da uyguladığı bu sistem diğer Japon firmaları tarafından da benimsenerek yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Japon benimsenerek yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Japon şirketlerinin uluslararası piyasalardaki önlenemeyen şirketlerinin uluslararası piyasalardaki önlenemeyen başarıları Batılı firmaları bunun sebeplerini araştırmaya başarıları Batılı firmaları bunun sebeplerini araştırmaya yöneltmiştir. Birçoklarına göre bunun sırrı JIT yani tam yöneltmiştir. Birçoklarına göre bunun sırrı JIT yani tam zamanında üretimdir.zamanında üretimdir.

Tam Zamanında Üretimin Maliyet Tam Zamanında Üretimin Maliyet Sistemine EtkileriSistemine Etkileri

Bu sistemi benimseyen firmaların maliyet Bu sistemi benimseyen firmaların maliyet sistemlerinde şu değişmelerin görülmesi olağandır sistemlerinde şu değişmelerin görülmesi olağandır

– – Bazı maliyet kalemlerinin direkt izlenilirliğinin artması,Bazı maliyet kalemlerinin direkt izlenilirliğinin artması,    – – Endirekt faaliyetler için maliyet havuzlarının kalkması,Endirekt faaliyetler için maliyet havuzlarının kalkması,    – – Tek başına işçilik ve GÜM sapmalarına verilen ilginin Tek başına işçilik ve GÜM sapmalarına verilen ilginin

azalması,azalması,    – – Detaylı veri kayıt düzeyinin azalması.Detaylı veri kayıt düzeyinin azalması.

Buradan da bahsedildiği üzere, muhasebe kayıtlarını Buradan da bahsedildiği üzere, muhasebe kayıtlarını sadeleştirmek ve sisteme uygun olmayan kayıtları sadeleştirmek ve sisteme uygun olmayan kayıtları ortadan kaldırmak üzere “geriye dönük maliyetleme” ortadan kaldırmak üzere “geriye dönük maliyetleme” (backflush costing) yöntemi kullanılır. Bu yöntem tam (backflush costing) yöntemi kullanılır. Bu yöntem tam zamanında maliyetleme (JIT costing), ertelenmiş zamanında maliyetleme (JIT costing), ertelenmiş maliyetleme (delayed costing) olarak da maliyetleme (delayed costing) olarak da adlandırılmaktadır. adlandırılmaktadır.

Özet olarak belirtilecek olursa JIT üretim sistemi gibi Özet olarak belirtilecek olursa JIT üretim sistemi gibi imalat teknolojilerini kullanan işletmelerde, maliyet imalat teknolojilerini kullanan işletmelerde, maliyet muhasebesi uygulamaları azalmış, dikkatler performans muhasebesi uygulamaları azalmış, dikkatler performans ölçümü gibi yönetim muhasebesi konuları üzerinde ölçümü gibi yönetim muhasebesi konuları üzerinde yoğunlaşmıştır.yoğunlaşmıştır.