ความสมพนธระหวางประเทศของอาณาจกรสโขทย อยธยา และธนบร

กบอาณาจกรตางๆ

เสนอ คณคร สายพณ วงษารตน

จดท ำโดย 1. นำยธนำธป แสนวงศ เลขท 4 2. นำยอครชย สตรำษฎ เลขท 9 3. นำงสำวกญจนชภร เลำหะวร เลขท 24 4. นำงสำวจรำพชร แสงศรจนทร เลขท 14 5. นำงสำวธญญำภรณ ไชยแกว เลขท 12 6. นำงสำวศรรตน โอบออม เลขท 27

ชนมธยมศกษำปท 6/2 เสนอ

คณคร สำยพณ วงษำรตน โรงเรยนจฬำภรณรำชวทยำลย เชยงรำย

(โรงเรยนวทยำศำสตรภมภำค)

สมยสโขทย ในสมยสโขทยไดมการตดตอกบอาณาจกรใกลเคยงทงทางดานการเมอง การคา การเผยแผศาสนา และความสมพนธในลกษณะเครอญาต การตดตอระหวางสโขทยกบเพอนบานทส าคญ ไดแก

• อาณาจกรลานนา • อาณาจกรอยธยา • อาณาจกรนครศรธรรมราช • อาณาจกรมอญ

• อาณาจกรลงกา • อาณาจกรจน • อาณาจกรลาว • อาณาจกรขอม

สโขทย & ลานนา

อยทางดานเหนอของอาณาจกรสโขทย มความมนคงและเจรญรงเรองอกอาณาจกรหนง ในสมยพอขนรามค าแหงมหาราช พระองคเปนพระสหายกบพระยามงราย เจาเมองเชยงราย และพระยาง าเมอง เจาเมองพะเยา เมอครงพระยามงรายจะสรางราชธานแหงใหม พอขนรามค าแหงมหาราชพระยาง าเมอง และพระยามงราย ไดชวยกนเลอกชยภมทเหมาะสมเปนราชธานใหมของอาณาจกรลานนา ชอ นพบรศรนครพงคเชยงใหม

อาณาจกรลานนา

• ในสมยพระมหาธรรมราชาท 1(พญาลไท) พระเจากอนาแหงอาณาจกรลานนาจงไดนมนตพระสมนเถระจากสโขทยใหขนไปเผยแผพระพทธศาสนาในลานนา เพราะพทธศาสนาในสโขทยเจรญรงเรองมาก

• ในสมยพระมหาธรรมราชาท ๒

อาณาจกรอยธยา ไดยกทพไปตหวเมองหลายแหง และ พระมหาธรรมราชาท ๒ ทรงขอก าลงทพจากเจาเมองลานนา ใน ขณะนน กไดรบการชวยเหลอ เปนอยางด ในขณะนนอาณาจกรสโขทยมก าลงออนแอมาก เกรงวา อาณาจกรลานนา จะเขามาครอบครองอาณาจกรสโขทย พระมหาธรรมราชาท ๒ จงยกทพเขาโจมตอาณาจกรลานนาจนไดรบความเสยหายมาก สงผลให ความสมพนธระหวาง สโขทยกบลานนายตลง

สโขทย & อยธยา

เมอสมเดจพระเจาอทองทรงกอตงอาณาจกรอยธยาใน พ.ศ. 1893 ไดรบการสนบสนนจากแควนละโวและสพรรณภม ท าใหอยธยาเขมแขงขนและไมขนกบสโขทย ในชวงแรกของการสถาปนาอาณาจกรอยธยา อาณาจกรอยธยากบสโขทยมการสรบกนเปนบางครง จนกระทงถงสมยพระมหาธรรมราชา ท 2 อาณาจกรสโขทยกตกเปนประเทศราชของอาณาจกรอยธยาเมอ พ.ศ. 1921

อาณาจกรอยธยา

• ในสมยพระมหาธรรมราชาท 3 (ไสยลอไทย) สโขทยไดประกาศอสรภาพจากอยธยาไดส าเรจ แตเมอพระองคสวรรคตกเกดความวนวายขน เนองจากพระราชโอรสของพระมหาธรรมราชาท 3 แยงชงราชสมบตกนเอง สมเดจพระอนทราธราชของอยธยากยกทพไปปราบ และรวมอาณาจกรสโขทยเขาเปนสวนหนงของอาณาจกรอยธยา นบวาเปนการสนสดของอาณาจกรสโขทยนบตงแตนนเปนตนมา

สโขทย & นครศรธรรมราช

อาณาจกรสโขทยมความสมพนธกบอาณาจกรนครศรธรรมราชตงแตสมยพอขนศรอนทราทตยทไดตดตอกบกษตรยของนครศรธรรมราชเพอขอพระพทธสหงคจากลงกา มาประดษฐานทสโขทย ในสมยพอขนรามค าแหงมหาราชทรงไดน าระพทธศาสนานกายเถรวาท ลทธลงกาวงศจากเมองนครศรธรรมราชมาระดษฐานในกรงสโขทย ท าใหอาณาจกรทงสองมความผกพนกนอยางใกลชด

อาณาจกรนครศรธรรมราช

สโขทย & มอญ

อาณาจกรสโขทยมความสมพนธกบอาณาจกรมอญในสมยพอขนรามค าแหงมหาราช เพราะในขณะนนพระเจาฟารว (มะกะโท) กษตรยมอญอยในฐานะเปนพระราชบตรเขยของพอขนรามค าแหงมหาราช พอขนรามค าแหงมหาราชพยายามสงเสรมและสนบสนนใหมะกะโท จนไดเปนกษตรยแหงอาณาจกรมอญ และพระราชทานนามวา พระเจาฟารว

อาณาจกรมอญ

สโขทย & ลงกา

ในสมยพอขนศรอนทราทตยไดมความสมพนธทางพระพทธศาสนา โดยเจาเมองไดถวายพระพทธสหงคแกสโขทย และในสมยตอมาไดมพระเถระจากสโขทยเดนทางไปศกษาพระไตรปฎกทลงกา นอกจากนไดนมนตพระอปชฌายชาวลงกามาเผยแผพระพทธศาสนาลทธลงกาวงศในสโขทย

พระพทธสหงค ประดษฐานอยในพระทนงพทไธสวรรย พพธภณฑสถานแหงชาต กรงเทพมหานคร

ทมาภาพ http://upload.wikimedia.org/wikipedia/th/

อาณาจกรลงกา

สโขทย & จน

กษตรยจนไดสงพระราชสาสนมายงสโขทย พอขนรามค าแหงมหาราชจงแตงราชทตน าเครองราชบรรณาการไปเมองจน ท าใหสโขทยมไมตรอนดกบจนและไดตดตอคาขายกบจน ตอมาไดน าศลปะการท าเครองสงคโลกมายงสโขทย

โถฝาเคลอบ ทมาภาพ http://museum.bu.ac.th/MTP01.gif

ประเทศจน

สโขทย & ลาว

มความสมพนธตงแตสมยพอขนรามค าแหงมหาราช ในสมยนมบางเมองของลาวอยภายใตการปกครองของสโขทย เมอสนสมยพอขนรามค าแหงมหาราช อาณาจกรลาวกไดรวบรวมหวเมองเหลานนขนเปนอสระ ตงอาณาจกรขน เรยกวา อาณาจกรลานชาง มอ านาจเขมแขงและไดขยายอาณาเขตมาถงสโขทย ท าใหขอมไมกลามารกรานไทย ท าใหอาณาจกรสโขทยและอาณาจกรลาวมความสมพนธอนดตอกน

ประเทศลาว

สโขทย & ขอม

อาณาจกรขอม อาณาจกรขอมซงเคยมอ านาจอยบรเวณลมแมน าโขงและลมน าเจาพระยา ครนในสมยพอขนรามค าแหงมหาราชขยายอ านาจลงไปทางลมแมน าโขงตอนลาง เขาโจมตอาณาจกรขอมและท าลายอาณาจกรขอมแถบลมแมน าเจาพระยาสนสดลงได

ศาลตาผาแดง

ในบรเวณเมองเกำสโขทย เปนศำสนสถำนกอดวย ศลำแลงเปนเทวำลยในศำสนำพรำหมณ

มลกษณะเชนเดยวกบ อำคำรทสรำงตำมแนว ศลปะขอม

สมยนครวดของพระเจำสรยวรมนท 2

ทมำภำพ นำงมำลยวรรณ จนทร

อาณาจกรขอม

สมยอยธยา อยธยาเหมาะสมตอการเปนเมองทาคาขาย รวมทงความมนคงในการปกครองจงท าใหอยธยามอทธพลเหนอรฐใกลเคยง ปจจยดงกลาวจงท าใหอยธยาเปนศนยกลางการคานานาชาตทรงเรองโดยเฉพาะสมยพระนารายณ

อยธยา & ลานนา

มลกษณะเปนการท าสงครามมากกวาการเปนไมตรตอกน สงครามระหวางอยธยาและลานนาไดเกดขนหลายครงในรชสมยพระยาตโลกราชแหงลานนากบสมเดจพระบรมไตรโลกนาถแหงกรงศรอยธยา

อาณาจกรลานนา

อยธยา & ลาว

ไทยกบลาวมความสมพนธกนมาแตโบราณ มลกษณะเปนมตรไมตรทดตอกนหลกฐานส าคญทแสดงถงสมพนธไมตรอนดระหวางไทยกบลาวกคอการรวมกนสรางพระธาตศรสองรก ปจจบนพระธาตศรสองรกอยท อ.ดานซาย จ.เลย

พระธาตศรสองรก อ.ดานซาย จ.เลย

ประเทศลาว

อยธยา & พมา

ไทยกบพมาสวนใหญเปนการแขงอทธพลและการขยายอ านาจจงท าใหเกดสงครามกนตลอดเวลา สาเหตมาจากทพมาตองการขยายอ านาจเขามาในอาณาจกรอยธยาจงท าใหอยธยาตกเปนประเทศราชของพมาถง 2 ครงดวยกน นอกจากการท าสงครามแลวไทยกบพมากยงมการตดตอคาขายกนในบางครงการท าสงครามระหวางไทยกบพมามสาเหตจากการทไทยจบเรอส าเภาของพมาทไปคาขายทเมองมะรดซงเปนเมองทาทส าคญของไทยจงท าใหพมาไมพอใจ

ประเทศพมา

พมายกทพมาตไทยถง 24 ครง โดยสาเหตของสงครามสวนใหญมดงน 1.เกดปญหาเกยวกบหวเมองชายแดนทพมาตองการยดใหได เพอขยายอ านาจมายงอาณาจกรกรงศรอยธยา 2.ไทยกบพมาในสมยกรงศรอยธยามอ านาจเทาเทยมกนจนกลายเปนคแขงทางการเมองและเศรษฐกจ โดยมความสมพนธดานสงครามไทยกบพมาดงน -สงครามครงแรกกคอศกเชยงกราน พ.ศ.2081 ในสมยพระไชยราชาธราช กรงศรอยธยาเสยเอกราชครงแรกแกพมาในปพ.ศ.2112 ในสมยพระเจามหนทราธราช

-สงครามสมเดจพระศรสรโยทยถกพระเจาแปรฟนคอขาดบนคอชาง เนองจากพระองคไสชางไปขวางพระเจาแปรไมใหตามพระมหาจกรพรรดทน

-สมเดจพระนเรศวรมหาราช ทรงกอบกเอกราชของไทยได ในป พ.ศ.2127 และป 2135 พระนเรศวรมหาราชทรงท ายทธหตถกบพระมหาอปราชของพมาจนไดชยชนะ -ในปพ.ศ.2310 ไทยเสยกรงใหพมาครงท 2ในสมย พระเจาเอกทศ

การท ายทธหตถระหวางสมเดจ พระนเรศวรมหาราช

และพระมหาอปราชแหงพมา

อยธยา & เขมร

เขมรเคยมอทธพลในดนแดนไทย ท าใหเขมรมความสมพนธกบไทยในฐานะเมองประเทศราช ตลอดสมยอยธยามผลท าใหไทยไดรบอทธพลจากเขมรในดานตางๆ ไดแก 1.ดานการปกครอง – ไทยไดรบแนวความคดทกษตรยทรงมฐานะเปนสมมตเทพจากเขมรเขามาดวย 2.ไทยไดรบขนบธรรมเนยมประเพณมาจากเขมร เชน พระราชพธถอน าพพฒนสตยา 3.ดานประตมากรรม – การหลอพระพทธรปยคอทอง เปนการหลอพระพทธรปสมยอยธยายคแรกของไทยกไดแบบอยางมาจาก

ประเทศเขมร

4.ดานวรรณคด – ไทยนยมใชภาษาขอมและภาษาบาลสนสกฤตในวรรณคดตางๆ

พระปรางควดราชบรณะเปนสถาปตยกรรมแบบเขมร ทมาเผยแพรในกรงศรอยธยา

อยธยา & หวเมองมลาย , ญวน

มลายมฐานะเปนประเทศราชของไทยจงมหนาทสงเครอง ราชบรรณการพรอมกบตนไมเงนตนไมทองมาถวายกษตรยไทย 3 ปตอครง อยธยาจะดแลความสงบเรยบรอยของหวเมองมลายหากหวเมองมลายไดรบความเดอดรอน อยธยามหนาทใหความชวยเหลอ

หวเมองมลาย

ความสมพนธมกจะเปนเรองของการแขงขนกนมอทธพลในเขมรแตบางครงกเปนมตรไมตรตอกนเมอญวนรบกนเองไทยสามารถขยายอทธพลและมอ านาจในเขมรไดอยางสะดวก แตเมอญวนรวมก าลงกนไดกจะขยายอ านาจเขาไปในเขมร ท าใหเกดสงครามกบไทยไดเหตการณนเกดขนหลายๆครง

ญวน

หวเมองมลาย

อยธยา & จน

รปแบบความสมพนธคอ จกรพรรดจนถอวาอยธยา คอประเทศราชของจกรวรรดจนแตส าหรบอยธยาแลวถอวาความสมพนธกบจนเปนรปแบบของการคาการคาและการทตระหวางจนกบอยธยา เปนผลใหชาวจนเขามาตงรกรากเปนชมชนขนทกรงศรอยธยาสวนใหญเปนพวกพอคา มความรความช านาญดานการคาและการเดนเรอ

ประเทศจน

อยธยา & ญปน

อยธยาไดตดตอกบรวกว (ปจจบนคอโอกนาวาของญปน)มการแลกเปลยนคณะทต ของก านลและการคาไดเขามาในรปของการทต ญปนกลายเปนตลาดการคาทส าคญของอยธยาเรอส าเภาญปนทจะเดนทางคาขายจะตองไดรบใบอนญาตเรยกวา ใบเบกรอง ตอมาอยธยากบญปนไมมความสมพนธทางการทตตอกนเพราะญปนประกาศปดประเทศ หามคนญปนออกนอกประเทศ อนญาตใหเฉพาะฮอลนดาและจนเทานน แตการคาระหวางอยธยากบญปนยงคงด าเนนตอไป

ประเทศญป น

อยธยา & ลานนา

ความสมพนธกบประเทศในเอเชยตะวนตก พอคาทมอทธพลและบทบาททางการคาสงมาก คอ พวกมวรซงเปนชอเรยกชาวอนเดยมสลม ชาวเปอรเชยหรออหราน ชาวตรก และชาวอาหรบทนบถอศาสนาอสลาม ชาวมวรตงถนฐานเปนชมชมใหญทกรงศรอยธยาท าใหมการผสมผสานทางเชอชาตและวฒนธรรมระหวางชาวมวรกบคนอยธยา ขบวนแหพระราชสาสนของสมเดจพระนารายณมหาราช

ไปถวายพระเจาหลยสท14แหงฝรงเศส

อยธยา & โปรตเกส , ฮอลนดา

โปรตเกสเปนชาวยโรปชาตแรกทเขามาตดตอกบอยธยา โดยจดมงหมายส าคญ คอ ตองการผลประโยชนทางการคาและเผยแผศาสนา โปรตเกสขายปนและอาวธสงครามใหแกอยธยาเปนการแลกเปลยนกบสทธในการคา

โปรตเกส

ฮอลนดาเขามาตดตอกบกรงศรอยธยาจดมงหมายส าคญของฮอลนดาคอ ความตองการซอสนคาจากจนและหาชองทางเขาไปคาขายในจนโดยอาศยเรอส าเภาของไทย แตไทยยนดตอนรบเฉพาะเรองทชาวฮอลนดาเขามาคาขายเทานน ในชวงพทธศตวรรษท 23 การคาของฮอลนดาทกรงศรอยธยาคอยๆลดความส าคญลงเพราะมอปสรรคนานาประการ เชน การเปลยนแปลงนโยบายการคา ความผนผวนทางการเมอง

ฮอลนดา

อยธยา & องกฤษ , ฝรงเศส

ความสมพนธระหวางไทยกบองกฤษซบเซา และหยดชะงกลงเนองจากองกฤษพยายามจะยดเมองมะรดแตถกขบไลออกไป จงท าใหอยธยากบองกฤษประกาศสงครามตอกน แมสงครามจะไมเกดแตกท าใหเหนหางกนไปและยตลงอยางเดดขาด

องกฤษ

ความสมพนธกบฝรงเศสเปนระยะเวลาคอนขางสน จดมงหมายหลกของฝรงเศสอยทการตดตอการคากบไทยและพยายามโนมนาวคนไทยใหนบถอศาสนาครสตนกายโรมนคาทอลก แตฝายไทยใหความสนใจในเรองการคาและความสมพนธทางการทตมากกวา

ฝรงเศส

สมยธนบร หลงจากไดกอบกกรงศรอยธยากลบคนจากพมาไดแลว พระเจาตากสนทรงเหนวากรงศรอยธยาถกพมาเผาผลาญเสยหายมาก ยากทจะฟนฟใหเหมอนเดม พระองคจงยายเมองหลวง มาอยทกรงธนบร แลวปราบดาภเษกขนเปนกษตรยทรงพระนามวา “ พระบรมราชาธราชท 4 " (แตประชาชนนยมเรยกวาสมเดจพระเจาตากสนมหาราชหรอสมเดจพระเจากรงธนบร) ครองกรงธนบรอย 15 ป นบวาเปนพระมหากษตรยพระองคเดยวทปกครองกรงธนบร

ธนบร & พมา

ความสมพนธระหวางไทยกบพมาในสมยกรงธนบร จะปรากฎในรปของความขดแยง การท าสงคราม โดยไทยเปนฝายตงรบการรกรานของพมา หลงจากไดรกเอกราช ตองท าสงครามกบพมาถง 9 ครง สวนใหญพมาเปนฝายปราชย

ครงส าคญทสด คอ ศกอะแซหวนกตเมองเหนอ พ.ศ.2318 ครงนนเจาพระยาจกร (รชกาลท 1) และเจาพระยาสรสห สองพนองไดรวมกนปองกนเมองพษณโลกอยางสดความสามารถ แตพมามก าลงไพรพลเหนอกวาจงตหกเอาเมองได

พมา

ธนบร & กมพชา

ไทยท าสงครามกบกมพชาถง 3 ครง ครงท 2 ไทยกไดกมพชาเปนเมองขนและไดเกดการจลาจลขนในหมเจานายเขมร ใน พ.ศ.2322 พระราชวงศเขมรแยงชงอ านาจกนเอง สมเดจพระเจาตากสนโปรดใหสมเดจเจาพระยามหากษตรยศก (รชกาลท 1) ยกทพไปควบคมสถานการณ แตเกดเหตวนวายในกรงธนบร พระยาสรรคกอกบฎ สมเดจเจาพระยามหากษตรยศกจงตองรบยกทพกลบ

กมพชา

ธนบร & ลาว

ไทยท าสงครามขยายอาณาเขตไปถงลาว 2 ครง คอ ตเมองจ าปาศกด และตเมองเวยงจนทรครงหลง ไทยไดอญเชญพระแกวมรกตและพระบางมายงไทย โดยสมเดจเจาพระยามหากษตรยศก

ลาว

ธนบร & จน

สวนใหญเปนเรองการคาขายกบจน ในสมยกรงธนบร ปรากฏวามส าเภาของพอคาจน เขามาตดตอคาขายตลอดรชกาลและ ทางไทยกไดเอาใจใสในการทะนบ ารงการคาขายทางเรอนอยางมาก สมเดจพระเจาตากสนทรงสงส าเภาหลวงออกไปท าการตดตอคาขายกบเมองจนอยเสมอ จงนบวาจนเปนชาตทส าคญทสดทเราตดตอทางการคาดวย ในสมยกรงธนบร

จน

ในป พ.ศ. 2324 สมเดจพระเจาตากสนกไดทรงสงคณะทตชดหนง ออกไปเจรญทางพระราชไมตรกบพระเจากรงจน ในแผนดนพระเจาเกาจงสนฮองเต ( พระเจากรงตาฉง ) ณ กรงปกกง เพอขอใหทางจนอ านวยความสะดวก ใหแกไทยในการจดแตงส าเภาหลวง บรรทกสนคาออกไปคาขายทเมองจนตอไป โดยขอใหยกเวนคาจงกอบและขอซอสงของบางอยาง เชน อฐ เพอน ามาใชในการสรางพระนคร กบขอใหทางจนชวยหาตนหนส าเภา ส าหรบจะแตงเรอออกไปซอทองแดงทประเทศญปนเขามาใชสรางพระนครเชนเดยวกน

ธนบร & โปตเกส

พ.ศ. 2322 มเรอแขกมวรจากเมองสรต ซงขณะนนเปนเมองขนของโปรตเกส เขามาคาขาย ณ กรงธนบรดวยและวา ทภเกตเวลานนมพวกโปรตเกสอย 2-3 คน อยในความปกครองของบาทหลวงฟรงซสแกงของโปรตเกส จงแสดงวา ในสมยกรงธนบรนนเราไดมการตดตอคาขายสมาคมกบชาวโปรตเกสอยบาง และไทยเราไดสงส าเภาหลวงออกไปคาขายยงประเทศอนเดยจนถงเขตเมองกว เมองสรต อนเปนอาณานคมของโปรตเกสอยในครงนนดวยเหมอนกน แตทวาในตอนนนยงมไดถงกบมการสงทตเขามาหรอออกไปเจรญทางพระราชไมตรอยางเปนทางการแตอยางใด

โปรตเกส

ธนบร & องกฤษ

ในตอนปลายสมยกรงธนบร มการแยงชงอ านาจกนทางการคาเปนอนมาก ดวยเหตน องกฤษจงมความประสงคทจะไดสถานทตงส าหรบท าการคาขาย แขงกบพวกฮอลนดา ทางดานแหลมมลายสกแหงหนง องกฤษเหนวาเกาะหมาก (ปนง) มความเหมาะสม จงไดพยายามเจรจาเกลยกลอมกบพระยาไทรบร ผมอ านาจปกครองเกาะนอยเพอจะขอเชา ในป พ.ศ. 2319 กะปตนเหลก (ฟรานซสไลท) เจาเมองเกาะหมาก ไดสงปนนกสบเขามาถวายสมเดจพระเจาตากสน จ านวน 1,400 กระบอก พรอมดวยสงของเครองราชบรรณาการตาง ๆ

องกฤษ

บรรณานกรม

http://www.maceducation.com/e-knowledge/2507005100/05.htm

สมยสโขทย เอกสารออนไลน(เขาถงไดจาก)

สมยอยธยา เอกสารออนไลน(เขาถงไดจาก)

http://culture4queen.exteen.com/20080203/entry-1

สมยอยธยา เอกสารออนไลน(เขาถงไดจาก)

http://www.sainampeung.ac.th/chalengsak/units/unit4/chapter4/chaptor4_0/Thonburi_History7.htm