praktijk op school

Praktijk op SchoolEen inspirerend cahier voor realistische praktijklessen in het elektrotechnisch onderwijs

2

➔ Waarom zijn realistische praktijklessen een noodzaak?Zowel leerlingen als leerkrachten geven het

aan: de praktijklessen op school weerspie-

gelen niet altijd de werkrealiteit. De stage is

vaak te kort en te eenzijdig om dat gebrek op

te vangen. Gevolg: jongeren zijn onzeker als

ze na het afstuderen op zoek gaan naar een

eerste job.

In de onderwijswereld is al langer aandacht

voor dit probleem. Stroom-Opwaarts heeft

de leerplannen van de verschillende netten

doorgenomen en vastgesteld dat elk net op

zijn eigen manier een projectmatige aanpak

aanbeveelt en de nadruk legt op zinvolle op-

drachten die theorie en praktijk integreren.

➔ Good practices als sprekende voorbeeldenVoor dit cahier is Stroom-Opwaarts op zoek

gegaan naar scholen die de veeleer abstracte

aanbevelingen uit de leerplannen vertalen

naar concrete projecten en initiatieven.

Deze worden gepresenteerd in dit cahier.

Het betreft slechts een selectie uit de vele

good practices die werden aangereikt door

pedagogisch adviseurs en andere contact-

personen. Geïntegreerde en projectmatige

praktijklessen zijn met andere woorden

geen uitzondering meer. Al stoten scholen bij

hun zoektocht naar interessante projecten

nog vaak op hindernissen en problemen: de

hoge kostprijs (in tijd en geld) bijvoorbeeld,

of de nieuwe, minder traditionele manier om

de leerlingen te begeleiden en te evalueren.

Door de vele andere beslommeringen ont-

breekt bovendien soms de inspiratie om een

nieuw initiatief vorm te geven.

De voorbeelden uit dit cahier zijn geen vaste

recepten die in alle omstandigheden slagen.

Maar ze kunnen u wel op ideeën brengen en

u van pas komen als u geconfronteerd wordt

met een concreet probleem. Daarom krijgt u

na elk voorbeeld de contactgegevens van de

leerkracht of technisch adviseur die u meer

kan vertellen over de projecten.

➔ Schakel externe partners inU staat er niet alleen voor als u een project

op poten wilt zetten. Verschillende partners

kunnen u bijstaan om realistische praktijk te

bieden aan uw leerlingen. We zetten de be-

langrijkste voor u op een rijtje.

2

c a h i e r | P r a k t i j k o P S c h o o l

3

een cahier voor het voltijds onderwijs

Vertel uw collega’s hoe ù zorgt voor zinvolle en realistische praktijklessen.

De voorbeelden in dit cahier gaan hoofdzakelijk over praktijk voor het voltijds

beroepsonderwijs en de praktisch gerichte opleidingen uit het technisch onderwijs.

Concreet betreft het:

− 2e graad Elektrotechnieken (TSO)

− 3e graad Elektrische Installatietechnieken (TSO)

− 2e graad en 3e graad Elektrische Installaties (BSO)

De theoretisch gerichte TSO-opleidingen (zoals elektromechanica en elektriciteit-

elektronica) komen niet aan bod. De praktijklessen hebben in deze doorstroomrich-

tingen namelijk een andere finaliteit en zijn niet georiënteerd op tewerkstelling na

het afstuderen.

Het deeltijds onderwijs en Syntra Leertijd, dat zich op werkplekleren richt, wordt

evenmin behandeld: de jongeren komen in dit type van opleidingen volop in contact

met de werkrealiteit.

Plaats het verhaal van uw projecten en initiatieven op het leerkrachtenforum van

Stroom-Opwaarts. U kunt er ideeën uitwisselen met collega’s en op zoek gaan naar

antwoorden op vragen waarmee u te maken krijgt.

www.stroomopwaarts.be/leerkrachten/forum

Dit cahier is tot stand gekomen dankzij

- de inbreng van pedagogisch adviseurs en andere contactpersonen uit de

diverse netten;

- de medewerking van de geciteerde scholen; zij hebben uitgebreid verteld over

hun ervaringen en bijkomende informatie ter beschikking gesteld;

- de feedback van leerkrachten uit de Stroom-Opwaarts-werkgroep.

5

inhoudstafel1 De praktijk binnen de schoolmuren brengen 5

a. via een alomvattend project

- Het oefenhuis van TISM Bree 5

- Het houten huis op schaal 1/3 van VTI Waregem 12

b. via internet

- Leerlingen selecteren online elektrisch materiaal 15

in TIDB Helchteren

2 De leerlingen realistische praktijkervaring 18

laten opdoen buiten de school

- Een medisch kabinet krijgt nieuwe elektriciteit 18

dankzij het Collège Technique Saint-Jean in Waver

- De renovatie van een vervallen schooltje in de Ardennen 20

door THHI Tessenderlo

3 laat u bijstaan door externe partners 22

- Samenwerking met een Syntra-opleidingscentrum 22

- Het cursusaanbod van de VDAB 22

- Het RTC uit uw provincie voor ondersteuning en opleiding 23

- De Tijdbank om elektriciteitsklussen te vinden 23

5


inhoudstafel De Praktijk binnen De 1 Schoolmuren brengen

De praktijk binnen de schoolmuren brengen…1.a … via een alomvattend project

Technisch Instituut Sint-Michiel

3960 Bree

Witte Torenstraat 10

089 46 11 63

www.tismbree.be

Met het oefenhuis wil het Technisch

Instituut Sint-Michiel (TISM) een

krachtige, realistische leeromge-

ving inrichten waar competentiele-

ren centraal staat. De nadruk ligt op

zelfstandigheid, plichtsbewustheid,

verantwoordelijkheid, omgaan met

anderen en hiërarchie.

Zes jaar geleden werd in een grote

hal voor het eerst het oefenhuis ge-

bouwd.

De basisstructuur van het huis be-

staat uit hout en wordt jaar na jaar

hergebruikt. De volledige aankle-

ding van het huis gebeurt ieder jaar

opnieuw. Verschillende onderdelen

worden in de loop van een school-

jaar meerdere malen opgebouwd en

weer afgebroken om verschillende

klassen de kans te geven praktijker-

varing op te doen. Op het einde van

het schooljaar wordt het volledige

huis gestript. Dan is het huis klaar

voor een nieuwe cyclus bij het vol-

gende schooljaar.

➔ competentieleren mogelijk maken in een duurzaam kader

➔ al zes jaar een vaste cyclus van opbouwen en weer afbreken

het oefenhuis

6 7

➔ tot twee weken per schooljaar voor elke groep

➔ Voor 2e én 3e graad tSo

➔ een coördinator voor een efficiënte planning

➔ elk jaar werk aan de winkel voor 2e graad TSO Elektrotechniek

en 3e graad TSO Elektrische installatietechnieken

Elke betrokken leerlingengroep werkt één, maximaal twee we-

ken per schooljaar in het huis.

Alle nijverheidsafdelingen van de school zijn betrokken bij het

oefenhuis. Daarbij ook 2e graad TSO Elektrotechniek en 3e graad

TSO Elektrische installatietechnieken.

Er is een coördinator aangesteld, die zorgt voor de planning bin-

nen de school. Hij overlegt samen met de afdelingsverantwoor-

delijken op het einde van het schooljaar welke modules en dus

welke klassen het volgende jaar aan bod zullen komen. Wanneer

er in een klas te veel leerlingen zitten, wordt een module een of

meer malen herhaald. Dat betekent tussendoor afbouwen en

weer opbouwen.

Een huis kan natuurlijk niet zonder elektriciteitsvoorziening.

Daarom kan de richting elektrotechnieken elk jaar in het huis

aan de slag. Sommige modules zijn minder cruciaal voor de af-

werking. In dat geval komen de betrokken richtingen volgens

een beurtrolsysteem aan bod. In totaal werken er jaarlijks 110 à

130 leerlingen aan het huis.

Een school met verschillende nijverheidsafdelingen kan grotere

projecten op het getouw zetten. Dat vraagt natuurlijk heel wat

omkadering en coördinatie. Maar net dat ruimere kader maakt

voor de leerlingen het praktijkgericht leren nog realistischer.

Bovendien kunnen de betrokken leerkrachten bij elkaar te rade

gaan voor vakoverschrijdende aspecten, zoals leer- en evalua-

tiemethodes.

6 7


➔ De elektrische modules in detail bekeken Tijdens de eerste sessie eind novem-

ber plaatsen de leerlingen de leidin-

gen in het oefenhuis.

Het huis wordt daarbij ingedeeld in

verschillende ruimtes en toegekend

aan groepjes leerlingen. Iedere groep

is verantwoordelijk voor zijn ruimte.

Het eendraadsschema en het situa-

tieplan hebben de leerlingen gete-

kend in de lessen technisch tekenen.

De leerlingen gaan aan de slag in

een vaste volgorde:

1. Installatie van de aardelektrode

2. Studie van het bouwplan en van

het gebouw

3. Studie van het installatieplan

4. Keuze van het materiaal en van

het gereedschap

5. Projectie van de installatie in het

gebouw

6. Montage van de leidingen en

toestellen

7. Montage van de verdeelkast of

schakelkast

8. Controle van de installatie

Specifiek zijn de taken voor deze

eerste fase:

Aftekenen van de installatie in •

het gebouw (projectie)

Plaatsen van de inwerkdozen•

Plaatsen van de buizen•

Ordelijk vastleggen van de •

buizen

Groeperen van de buizen aan de •

zekeringkast

Aardgeleiders plaatsen•

In de tweede fase komen de volgen-

de taken aan bod:

Installeren van de schakelaars•

Installeren van de stopcontacten•

Aansluiten van de zekeringkast•

Verlichtingsarmaturen plaatsen•

Kritische controle en testen van •

de installatie

8 9

Leerlingen zelfstandigheid en ver-

antwoordelijkheid bijbrengen ge-

beurt het best zo vroeg mogelijk.

De school betrekt daarom waar het

kan de leerlingen van het 4e jaar.

Natuurlijk krijgen ook de oudere

leerlingen de kans om mee te wer-

ken.

➔ kennismaken met de rollen en functies in een echte firma

➔ het oefenhuis zelf niet op het rapport, de voorbereiding wel

➔ De leerlingen leren rekening te houden met de wensen van de klant

Elke klas krijgt de opdracht mee zich

te organiseren als een echt bedrijf:

er is een ploegbaas, soms zelfs een

directeur, iemand die toeziet op de

veiligheid, iemand die zorg draagt

voor het materiaal ... De leerlingen

worden vertrouwd gemaakt met de

verantwoordelijkheden en attitu-

des die bij deze rollen horen.

Het Oefenhuis wordt niet meege-

nomen op het gewone rapport van

de leerlingen. Het voorbereidende

werk dat door theorie- en praktijk-

leerkrachten wordt gegeven, komt

wel op het rapport terecht. Bij dit

voorbereidende werk zijn ook de

algemene vakken betrokken. Voor

het vak aardrijkskunde werd bij-

voorbeeld een lespakket gemaakt

dat handelt over de geografische

ligging van het huis.

Verder kunnen individuele of

groepsopdrachten naar aanleiding

van het project meetellen voor het

rapport, schematekenen bijvoor-

beeld.

Om het project nog meer te laten

aansluiten bij de realiteit, wordt er

gewerkt met een “klant”. Deze rol

wordt waargenomen door de ver-

schillende partners en enkele men-

sen uit de school. Bij het begin van

het schooljaar maken de leerlingen

kennis met de “klant” op de eerste

werfvergadering. Die vertelt daar

wat zijn wensen zijn. Daarop werken

de leerlingen een project uit, dat ze

op een volgende werfvergadering

presenteren. Zij moeten niet enkel

tonen dat zij kennis van zaken heb-

ben, maar ook overtuigingskracht

en voeling met de wensen van de

klant.

➔ Zelfstandig werken vanaf het 4e jaarIn het begin wat

reserve, nu groot

enthousiasme

De leerkrachten

stonden in het

begin wat huiver-

achtig tegenover

het project. Dat

is nu helemaal

anders. Zij zijn echt

aangestoken door

het enthousiasme

van de leerlingen,

die bij het begin

van elk schooljaar

vol verwachting

vragen of zij in het

oefenhuis mogen

werken.

8 9


➔ in het oefenhuis alleen plaats voor positieve evaluaties

➔ het oefenhuis als troef bij sollicitaties

De evaluaties gebeuren met de SAM-

schaal. Dit type evaluatie maakt

zelf- en peerevaluatie mogelijk. In

elk geval wordt enkel positief ge-

evalueerd: ‘op welke attitude scoor

ik / de leerling / mijn klasgenoot

goed of is er sprake van opmerke-

lijke vooruitgang?’

Zelf- en peerevaluaties worden al-

tijd besproken met de betrokken

leraar.

Bij de deliberatie op het einde van

het schooljaar wordt na het gewo-

ne rapport ook ‘gedelibereerd’ voor

het oefenhuis. Iedere leerling ont-

vangt een attest met daarop deze

oefenhuis-evaluatie.

De ervaring leert dat veel leerlin-

gen het evaluatieattest gebruiken

als ondersteuning bij latere sollici-

taties. Bedrijven bellen de directie

dan voor meer informatie en zijn

telkens weer aangenaam verrast

over de praktijkervaring die leerlin-

gen via die weg hebben opgedaan.

Meer uitleg over de SAM-schaal vindt u onder andere op

http://www.rtcwestvlaanderen.be/documenten.html

10 11

Wat met leerplandoelstellingen en -inhouden?

Er zijn raakvlakken met het programma van het vierde jaar

• Het grondplan en het eendraadschema tekenen de leerlingen in elektrisch teke-

nen (installatiemethoden).

• Tijdens installatieleer (installatiemethoden) maken de leerlingen kennis met de

gebruikte producten zoals buizen en draden, bevestigingsmaterialen, gereed-

schappen, schakelaars, comfortschakelingen en verdeelborden.

• Tegelijk komt de algemene werkvolgorde bij het realiseren van een installatie aan

bod.

Er zijn ook raakvlakken met het programma van het vijfde jaar

De hoofdstukken over communicatie (tv, telefoon en pc) en beveiliging van een wo-

ning komen aan bod.

De leerlingen krijgen bovendien de gelegenheid om het VCA-attest te behalen.

Een greep uit de behandelde onderwerpen

Aarding, werfkasten, AREI/veiligheidscoördinatie, veiligheid met toolboxmeetings

en het gebruik van PBM’s, materiaalkennis (via besprekingen van de verschillende

producten en leveranciers van elektrotechnisch schakelmateriaal), gereedschappen

(via besprekingen van nodige gereedschappen voor het realiseren van een installa-

tie), schema’s en keuring.

Ook de diverse attitudes komen aan bod

Zo leren de leerlingen veilig werken, want de installatie moet worden opgebouwd

volgens het AREI en de regels van goed vakmanschap. Ze moeten initiatief tonen

en ze zijn verantwoordelijk voor het gereedschap en materiaal. Daarnaast leren ze

werken in team en kweken ze een sociale houding aan.

10 11


Nog iets over de zakelijke kant

Verschillende partners maken dit project mee mogelijk

TISM kan rekenen op de volledig vrijwillige steun van enkele partners. Van sommige

wordt verwacht dat ze op een tiental werfvergaderingen aanwezig zijn. Het gaat

daarbij onder meer over het architectenbureau, dat het technisch dossier aanlevert.

De technische expertise en de werfleider komen van een firma uit Diepenbeek. Ook

een veiligheidscoördinator bouw verleent zijn medewerking. En tot slot zijn er ook

nog de verschillende leveranciers voor de diverse materialen.

Opgestart met subsidies en materiële ondersteuning van leveranciers

Zes jaar geleden heeft het TISM het project voor dit oefenhuis ingediend in het ka-

der van de actie ‘Accent op talent’ van de Koning Boudewijnstichting. Met de toege-

kende subsidie is de omkadering op poten gezet. Tegelijk is de school in zee gegaan

met enkele firma’s die allerhande materialen aanleveren. Met deze leveranciers is

contractueel vastgelegd dat ze eigenaar blijven van het geleverde materiaal en dat

de school het materiaal in bruikleen krijgt. In het contract staat er een clausule dat

de leverancier voor een nieuw exemplaar zorgt, als een bepaald item beschadigd

of stuk raakt. Kleinere benodigdheden zoals buizen en draden, vallen daar niet on-

der. Die koopt de school grotendeels zelf aan. Het gebeurt al eens dat bedrijven zich

spontaan aanbieden om het project te ondersteunen.

Leveranciers geven ook vorming

Een aantal private partners geven vorming aan de leerlingen (en leerkrachten). Het

gaat daarbij over productinfo en praktische informatie over installatietechnieken

en onderhoud. In 2007-2008 was er bijvoorbeeld een sessie over beveiligingsproduc-

ten en domotica. Voor de bedrijven zijn deze infosessies en het aanbieden van ma-

teriaal interessant om hun naambekendheid te vergroten bij toekomstige werkne-

mers in de sector.

Nu nog altijd een betaalbaar project

De financiële inbreng van de school neemt ieder jaar toe, maar blijft binnen de voor-

opgestelde budgetten. In verhouding tot het aantal leerlingen dat eraan deelneemt

liggen de kosten zelfs veeleer laag.

➔ contact: Paul De ruyter, praktijkleraar,

[email protected]

➔ koning boudewijnstichtingDe Koning Boudewijnstichting wil mensen en organisaties stimuleren om te werken

aan een betere samenleving. Daartoe financiert ze uiteenlopende initiatieven. Voor

welke projecten subsidies mogelijk zijn, leest u op hun website, www.kbs-frb.be.

12 13

Welke vaardigheden hebben leerlingen later nodig als ze aan hun eer-

ste job beginnen en welke van die vaardigheden kunnen ze niet leren

in de klassieke praktijkomgeving? Het antwoord op deze vraag is een

goede leidraad bij het uitwerken van vernieuwde praktijklessen. Het

VTI Waregem realiseerde zich dat bijvoorbeeld ruimtelijk inzicht voor

de leerlingen een blinde vlek bleef. Daaraan is nu verandering geko-

men dankzij een huis op schaal 1/3.

Bij het begin van het schooljaar bou-

wen de leerlingen van de afdeling

hout een huis op schaal 1/3. Het is

twee verdiepingen hoog en aan de

voorkant is er zelfs een balkonnetje.

De leerlingen elektriciteit zorgen

voor de elektrische afwerking. Op

het einde van het schooljaar blijven

de “ruwe” elementen behouden,

inclusief het buizennet dat zich tus-

sen holle wanden bevindt. De rest

van het huis wordt ontmanteld.

De leerlingen ontvangen van hun

leerkracht een situatieschema. Op

basis daarvan gaan ze aan de slag:

ze plaatsen leidingen, zorgen voor

bedradingen en aansluitingen en

voeren de voorbereidingen uit no-

dig voor de (fictieve) elektrische in-

stallatiekeuring.

➔ twee verdiepingen en één balkonnetje

➔ het takenpakket van de leerlingen 2e graad tSo elektrotechnieken

De praktijk binnen de schoolmuren brengen…… via een alomvattend project

Vrij Technisch Instituut Waregem

Toekomststraat 75, 8790 Waregem

056 60 14 62

www.vtiwaregem.be

houten huis op schaal 1/3

12 13


Via een pedagogische excursie

heeft de school kennisgemaakt met

een constructeur van flexibele bui-

zen. Deze buizen worden op vaste

lengtes afgesneden waardoor er

altijd nog wat kortere stukken over-

blijven. Deze stukken mag de school

gratis hebben. Voor dit project heeft

de leverancier een extra inspanning

gedaan en volledige rollen geschon-

ken. Ook diverse vaste leveranciers

van schakelmateriaal hebben on-

dersteuning geboden: ze waren

bereid bepaalde schakelmaterialen

gratis of tegen een zeer voordelige

prijs te bezorgen.

Tijdens het schooljaar 2006-2007

rijpte bij de leerkrachten van de

tweede graad het idee om een

woning op schaal 1/3 te bouwen.

Tijdens de grote vakantie hebben

deze leerkrachten 2 dagen voor-

bereidend werk geleverd. In sep-

tember is het project dan van start

gegaan. De leerlingen hout zijn be-

gonnen aan de bouw van het huis.

Sinds april ligt het buizennet er en

zijn de bedradingswerkzaamheden

bezig. Daarop kunnen de leerlingen

in groepjes van 2 voor de aansluitin-

gen zorgen. Deze worden na de oe-

fening weer weggenomen.

De leerkrachten stemmen hun les-

sen af op de werkzaamheden in het

huis. Tijdens het vak installatieme-

thoden leren de leerlingen onder

meer welke materialen bestaan en

welke ze moeten kiezen conform de

voorschriften van het AREI. Met die

kennis gaan ze dan aan de slag in

het oefenhuis.

In de lessen technisch tekenen wer-

ken ze op computer met behulp van

een CAD-programma het eendraad-

schema af dat van toepassing is op

het elektrisch gedeelte van het huis.

Dit gebeurt in het open leercentrum

binnen de school. In dit centrum zijn

op hetzelfde tijdstip meerdere klas-

sen vanuit verschillende afdelingen

actief. Hierdoor krijgt de leerkracht

meer de rol van coach dan van do-

cent toebedeeld.

➔ leveranciers maken dit project mee mogelijk

➔ Van vindingrijk plan tot een echt huis in één schooljaar tijd

➔ een goede afstemming maakt integratie theorie en praktijk mogelijk

14 15

VTI Waregem heeft nog veel andere projecten lopen. We lichten er één uit:

Twee leerlingen uit de 3e graad ontwerpen en installeren een volledig nieuwe

schakelkast 3x400V+PEN

Jean-Pierre Bonte vertelt: “De leerlingen uit de 3e graad besteden ongeveer

een derde van de lessen praktijk aan elektrische onderhoudswerken binnen de

school zelf. Het gaat hier over herstellingen en aanpassingen. Oudere machi-

nes worden binnen de geïntegreerde proeven geautomatiseerd en aangepast

aan de machinerichtlijnen.

Dit schooljaar krijgen twee leerlingen de kans om de oudste schakelkast in een

van de werkplaatsen mechanica te vervangen. Ze nemen alle taken voor hun

rekening: de studie van de vermogens, het ontwerp van het schema, de voorbe-

reiding van de bestellingen, het bestukken en bedraden van de schakelkast. Na-

tuurlijk worden ze daarbij door hun leerkrachten gecoacht en gevolgd. In juni

zullen de diverse voorbereidende taken achter de rug zijn en zal de schakelkast

af zijn. De leerlingen worden hierop geëvalueerd door een interne en externe

jury. Volgend schooljaar mogen de nieuwe zesdejaars de installatie afwerken

met behulp van het dossier dat deze twee leerlingen hebben opgesteld.

➔ contact: jean-Pierre bonte, technisch adviseur, [email protected]

geert Demeyere, technisch adviseur, [email protected]

Dirk balcaen, leerkracht tV-PV elektrotechnieken, [email protected]

➔ het huis als kers op de taart

➔ een prima oefening in ruimtelijk inzicht en in teamwerk

Eerst voeren de leerlingen eenvou-

dige residentiële schakelingen uit

op kleinere oefenborden. Daarna

krijgen ze de kans om op een di-

dactische muur te oefenen. En dan

– last but not least – stappen ze

dankzij dit huis de werkelijkheid

binnen. Dat werkt motiverend voor

de leerlingen en de aanpak past

uitstekend in een concentrisch vor-

mingsconcept.

In het huis krijgen de leerlingen te

maken met de specifieke proble-

men van een residentiële installa-

tie. Anders dan bij de schakelingen

op een klein oefenbord is hier ook

ruimtelijk inzicht nodig binnen de

verschillende locaties van het huis.

Daarom gaan ze in groepjes aan de

slag – een prima oefening in team-

werk dus.

14 15


Het volgende voorbeeld bewijst dat het ook mogelijk is op kleinere

schaal en met minder inspanningen de werkrealiteit binnen te bren-

gen in de praktijklessen. De internettechnologie is in dit verband een

dankbare uitvinding: de leerlingen vinden het web zonder uitzonde-

ring geweldig, en tegelijk zet het internet de poorten wagenwijd open

naar de wereld buiten de school.

De meeste distributeurs van elektri-

sche materialen, hebben een web-

site waarop het volledige gamma te

bekijken is. Voor elk artikel bestaat

een gedetailleerde productfiche.

Het is mogelijk prijzen te vergelij-

ken en bestellingen te plaatsen.

Met één groothandel is afgespro-

ken dat er twee soorten logins zijn

voor de school. De login waarmee

de leerlingen zich aanmelden, laat

toe de producten in detail te bekij-

ken en de prijs te checken. De login

voor de technisch adviseur laat ook

toe bestellingen te plaatsen.

Dat betekent dat de leerlingen eerst

zelf op zoek gaan naar het beno-

digde materiaal en vervolgens de

productcode noteren. Op basis van

deze code plaatst de technisch advi-

seur dan de bestellingen.

➔ elektrisch gereedschap online zoeken, vergelijken en bestellen

➔ De leerlingen selecteren, de technisch adviseur bestelt

De praktijk binnen de schoolmuren brengen…1.b … via het internet

Technisch Instituut Don Bosco Helchteren

Don Boscostraat 6

3530 Helchteren

011 52 14 19

www.donboscohelchteren.be

leerlingen selecteren online elektrisch materiaal

16 17

Nog het vermelden waard:

kansen scheppen via contacten

met lokale bedrijven

• beter ingerichte praktijklokalen

“Met een fabrikant zijn we tot goede afspraken gekomen om mate-

riaal tegen interessante prijzen over te nemen. Regelmatig worden

we gecontacteerd door stageplaatsen met het verzoek installaties

te komen demonteren.”

• interessante projectvoorstellen

zoals voor

• het Sint-Jansziekenhuis van Genk, waar leerlingen een systeem

hebben ontwikkeld dat waarschuwt wanneer er te veel lawaai is

op de afdeling neonatologie

• de brandweer van Heusden, waar jongeren een duikboot ontwer-

pen die onder meer voor inspectietochten kan worden gebruikt.

➔ groter prijsbewustzijn én betere bestellingenDe leerlingen vinden het fijn om op

internet te zitten, het behoort tot

hun leefwereld en ze vinden het

helemaal niet moeilijk. Doordat de

prijzen geafficheerd zijn, kweken ze

prijsbewustzijn aan. Dat koper de

jongste tijd veel duurder geworden

is, is ze bijvoorbeeld niet ontgaan.

Tegelijk worden nog nauwelijks

foute bestellingen geplaatst. Tevo-

ren omschreven de leerlingen welk

materiaal ze nodig hadden en dat

leidde al eens tot misverstanden.

Nu kunnen ze het concrete artikel

benoemen met een unieke product-

code.

➔ contact: jan gielen, technisch adviseur,

[email protected]

“Ogen en oren open-

houden, zorgen voor

lokale verankering, dat

zijn de sleutels om kan-

sen te scheppen.”

Technisch adviseur Jan Gielen

16 17


Op www.epos-vlaanderen.be vindt u meer uitleg

over Comenius. U leest er onder meer wanneer

de contactseminaries plaatsvinden waarop de

projectvoorstellen worden gepresenteerd.

En dan is er nog Comenius

Voor het Comenius-project werkt Don Bosco samen met scho-

len uit Zweden en Slovakije. Er zijn regelmatig wederzijdse

bezoeken waarin het project wordt besproken. De leerlingen

die in het thuisland achterblijven, kunnen deze vergaderingen

volgen via een skypeverbinding.

Jan Gielen zegt:

“Comenius is niet al-

leen interessant vanuit

technisch standpunt. De

buitenlandse contacten

zijn ook erg inspirerend:

jongeren uit verschillen-

de culturen ontmoeten

elkaar en zoeken naar

manieren om met elkaar

te praten en contacten te

leggen.”

18 19

De leerlingen realiStiSche PraktijkerVaring laten 2 oPDoen buiten De School

Collège Technique Saint-Jean

Rue du Pont Saint-Jean 48

1300 Waver

010 22 28 29

www.ctsjw.be

Toen de arts in het kader van het

medisch onderzoek leerlingen van

het Collège Technique onderzocht

en vernam dat zij elektriciteit stu-

deerden, vroeg ze zich af of ze op

hen een beroep kon doen voor de

renovatiewerkzaamheden in haar

privékabinet.

➔ het medisch onderzoek zet de leerlingen aan het werk

een medisch kabinet krijgt 2.a een nieuwe elektriciteitsinrichting

Praktijk kunnen opdoen in de “buitenwereld” is zonder meer boei-

end en leerrijk voor de jongeren. Maar er komen dikwijls heel wat

problemen om de hoek kijken. Vaak haken mogelijke “klanten” af

als ze horen dat de scholen weliswaar tegen een lagere prijs werken

dan commerciële elektriciens, maar dat het werk ook veel langer zal

duren. Bovendien zijn er nog administratieve hindernissen te nemen.

Toch loont het de moeite door te zetten. Want de confrontatie met de

“levensgrote” realiteit motiveert jongeren enorm. Hier volgen twee

interessante voorbeelden.

18 19


De technisch adviseur bekeek sa-

men met de arts welke werkzaam-

heden nodig waren en op welke

manier hij zijn leerlingen kon in-

schakelen. Ze spraken af dat de ver-

lichting en andere huishoudelijke

elektriciteitsvoorzieningen zouden

worden vernieuwd volgens de re-

centste standaarden en de heden-

daagse comfortbehoeftes.

Voor de arts speelde tijd geen rol.

Dat gegeven was een bepalende

factor om de samenwerking te la-

ten doorgaan. Doordat leerlingen

het vak nog moeten leren en niet

elke werkdag beschikbaar zijn,

duurt het nu eenmaal wat langer

voor het werk afgerond is. Uiteinde-

lijk hebben de leerlingen uit de 2e

graad beroepsonderwijs gedurende

twee periodes van 5 à 6 weken elke

woensdag gewerkt. Een praktijkle-

raar hield constant supervisie.

Samenwerking met particulieren

brengt onvermijdelijk een pak ad-

ministratief werk met zich mee.

Dat schrikt scholen vaak af. Ook het

Collège Technique Saint-Jean. Toch

heeft de school doorgezet. Tech-

nisch adviseur Michel Geens staat

er wel op dat elk verzoek voor sa-

menwerking via hem passeert. Zo is

hij in de loop der jaren uitgegroeid

tot een expert ter zake. En vraagt

een nieuw dossier nu lang niet meer

zoveel tijd als in het begin.

➔ technisch adviseur en arts samen rond de tafel voor duidelijke afspraken

➔ gelukkig had de arts geen haast

➔ Wijs raken uit de administratieve verplichtingen: ervaring werkt

Dit doet het Collège Technique Saint-Jean ook:

De leerlingen systematisch inzetten voor herstellingen en onderhoud

in de eigen school. Het Collège Technique Saint-Jean is een grote

school. Opknapwerkjes en onderhoudsactiviteiten genoeg dus. Ook

voor industriële elektriciteit, want in de ateliers staan er natuurlijk

heel veel bedrijfstoestellen.

➔ contact: michel geens,

technisch adviseur,

[email protected]

“Realistische prak-

tijklessen werken

erg motiverend.

Zelfs leerlingen die

uit andere afdelin-

gen komen en dus

een achterstand

hebben, kun je op

die manier meekrij-

gen. Je moet ze dan

natuurlijk indivi-

dueel begeleiden.

Maar het loont ze-

ker, zelfs op korte

termijn.”

“Dankzij de vrijwil-

lige inzet van de

leerkrachten is het

mogelijk om onze

praktijklessen naar

een hoger niveau

te tillen.”

20 21

Technisch Heilig-Hart Instituut Tessenderlo

Heilig-Hartlaan 16

3980 Tessenderlo

013 67 02 77

De Broeders van Liefde, de inrich-

tende macht van het THHI, vroeg

de school of zij de nodige werken

voor haar rekening wilde nemen.

Een leerkracht van het technisch

instituut trok op prospectie uit. En

keerde enthousiast terug: hij zag in

het centrum St.-Lambert niet enkel

een goed stageproject, maar ook

een sociale leeromgeving voor zijn

leerlingen.

De grote lijnen werden uitgestip-

peld en de zesdejaars Elektrische

Installatietechnieken kregen de

keuze om al dan niet deel te nemen

aan het project of alsnog op stage te

gaan in een bedrijf in de buurt. Zes

leerlingen kozen voor het project in

de Ardennen, waar zij twee keer één

week zouden overnachten.

Het THHI trok vorig jaar met zes

leerlingen uit het 6e jaar Elektri-

sche Installatietechnieken twee

keer een week naar Bonneville in de

Ardennen. Ter vervanging van een

bedrijfsstage gingen de jongeren

aan de slag in het orthopedago-

gisch centrum St.-Lambert. De Broe-

ders van Liefde, die het centrum

beheert, had bij een eerder bezoek

vastgesteld dat de veiligheid in de

school heel wat te wensen over-

liet. Meer dan 40 jaar was er geen

grondig onderhoud meer gedaan. Er

moesten dringend werken worden

uitgevoerd of het schooltje zou de

deuren moeten sluiten.

➔ een goed project en een interessante sociale leeromgeving

➔ twee weken werken en overnachten in de ardennen voor wie dat wou

➔ met de zesdejaars elektrische installatietechnieken naar de ardennen

2.b De renovatie van een vervallen schooltje in de ardennen

De leerlingen realistische praktijkervaring laten opdoen buiten de school

20 21


Ook de voorbereiding van de wer-

ken lag in handen van de leerlin-

gen. Vanuit Tessenderlo maakten

zij de nodige schema’s en plannen.

Een deel van het materiaal werd

besteld en ter plaatse in Bonneville

geleverd. Het resterende materiaal

en de gereedschappen namen de

leerlingen vanuit Tessenderlo mee.

De financiering gebeurde door de

inrichtende macht. Het THHI fac-

tureerde aan Broeders van Liefde.

Werkuren werden uiteraard niet

gerekend.

Tijdens de twee weken in Bonneville

werd er hard gewerkt, soms tot acht

uur ’s avonds. De leerlingen waren

dolenthousiast en leerden veel van

het contact met de jongeren met

een mentale handicap die in het

schooltje les volgden.

In Bonneville waren er doorlopend

twee leerkrachten aanwezig om

de leerlingen te begeleiden en te

evalueren. Van de jongeren werd

verwacht dat zij ook aan zelfevalu-

atie deden. De quotering die uit de

evaluaties naar voren kwam, werd

meegenomen in de GIP-proef.

Na twee weken hard werken was

de veiligheid in Bonneville weer in

orde. In een volgende fase zullen

nog stopcontacten en lichtpun-

ten worden bijgeplaatst. Als het

mogelijk is zullen het 6e en 7e jaar

volgend schooljaar ieder een week

terugkeren om die werken uit te

voeren. De jongeren die het project

realiseerden en nu

doorstromen naar

het 7e jaar, hebben

er zelf al naar ge-

vraagd.

➔ over voorbereiding en financiering

➔ Zonder morren werken tot acht uur ‘s avonds

➔ twee leerkrachten doorlopend aanwezig

➔ er ligt nog werk te wachten tijdens het volgende schooljaar

Het Bonneville-project haalt de pers

Het project kreeg van Het Belang van Limburg en Passe-Partout

enkele kolommen. Ook De Streekkrant coverde het verhaal: “(…) Voor

de zes leerlingen was de reddingsactie in Bonneville een enorme boei-

ende ervaring: ‘Het geeft ons een goed gevoel om de kinderen verder

te helpen. Tegelijkertijd is het ook fijn om een oud gebouw terug een

moderne look te geven. De nutsvoorzieningen zagen er slechter uit

dan we ons konden inbeelden. Het was wel oppassen geblazen, zo

kon je niet zomaar materiaal laten rondslingeren.’ (…)”

➔ contact: Willy Deboel, technisch adviseur,

[email protected]

22 23

laat u bijStaan 3 Door externe PartnerS

De VDAB geeft op een achttal plek-

ken opleidingen voor residentieel

en industrieel installateur en voor

onderhoudselektriciteit. In al deze

centra kunnen scholen gebruikma-

ken van de praktijklokalen, opstel-

lingen en installaties. Bovendien

heeft de VDAB een concreet op-

leidingsaanbod: gespecialiseerde

instructeurs geven de lessen, de

leerkracht is aanwezig als onder-

steuning. Reken ongeveer op een

maand “wachttijd” voor u effectief

met uw leerlingen de gevraagde op-

leiding kunt volgen.

De centra waar elektrotechnische

beroepsopleidingen worden gege-

ven, beschikken doorgaans over

moderne infrastructuur die sterk

aansluit bij de concrete bedrijfsre-

aliteit. Syntra Hasselt is zo’n voor-

beeld. Scholen uit de regio kunnen

met het centrum afspraken maken

over samenwerking.

➔ meer praktijkervaring dankzij de VDab

➔ ga op zoek naar samenwerking met het Syntra-opleidingscentrum uit uw regio

er zijn heel wat partners die u kunnen helpen om aan uw

leerlingen realistische praktijkervaring te bieden. We zetten

de belangrijkste op een rijtje.

Een overzicht van de Syntra-

opleidingscentra op www.syntra.be

Voor een opleidingscentrum in uw regio en

voor het overzicht van het opleidingsaanbod

kunt u terecht op www.vdab.be.

Volgens een recente wettelijke regeling hebben leerlingen uit de 3e

graad TSO-BSO recht op 72 uur gratis praktijkopleiding in een VDAB-

centrum.

22 23


Informeer bij het RTC van uw pro-

vincie welke praktijkgerichte cur-

sussen het aanbiedt voor het elek-

trotechnisch onderwijs.

Er bestaan twee formules: cursus op

locatie of mobiele opleidingen. In

het eerste geval vindt de opleiding

plaats in een zogenoemd antenne-

punt van het RTC: een praktijklokaal

van een onderwijsinstelling of een

VDAB-opleidingscentrum bijvoor-

beeld. In het tweede geval ontleent

u het cursusmateriaal en gaat u er-

mee aan de slag in de eigen school.

Kent u de Tijdbank? Deze organisa-

tie bemiddelt tussen “tijdvragers”

en “tijdaanbieders”. U als “tijd-

aanbieder” laat enkele weken op

voorhand weten welke technische

knowhow u en uw leerlingen te bie-

den hebben en gedurende welke

periode u die kunt inzetten. De Tijd-

bank matcht u met een “tijdvrager”,

meestal een non-profitinstelling.

Het resultaat kan een interessante

samenwerking zijn, waar uw leerlin-

gen én de non-profitinstelling beter

van worden.

Meer informatie op

www.tijdbank.be.

Bij het RTC kunt u ook terecht voor:

hulp als u op zoek bent naar een •

partner in het bedrijfsleven;

cursussen speciaal voor leer-•

krachten; de opleidingen houden

u op de hoogte van de laatste

ontwikkelingen;

ondersteuning bij de concrete •

uitwerking van een project.

➔ maak gebruik van het onderwijsaanbod van het regionaal technologisch centrum (rtc)

➔ haal elektriciteitsopdrachten binnen via De tijdbank

Goed om te weten:

het RTC komt tussenbeide in de onkosten

voor het leerlingenvervoer.

De Regionale Technologische Centra vindt u

via http://www.ond.vlaanderen.be/rtc

Met sommige RTC’s heeft Vormelek een samenwerkingsovereenkomst

gesloten, waar u als leerkracht gebruik van kunt maken.

Informeer ernaar.

Maak kennis met de andere initiatieven van

Stroom-Opwaarts op www.stroomopwaarts.be.

U kunt er onder andere het vorige cahier “Hoog

Tijd voor Elektriciteit” downloaden en vindt er een

handige folder om het elektrotechnisch onderwijs

te promoten.

Stroom-Opwaarts is een campagne die Vormelek voert op initiatief van zijn sociale partners, zijnde de werk-nemersorganisaties ACV-Metaal en ABVV-Metaal en de werkgeversorganisaties FEDELEC, FEE, LVMEB en NELECTRA. De campagne heeft tot doel de instroom van arbeiders in de elektrotechnische sector te verhogen en richt zich behalve naar jongeren en hun ouders, ook naar werkgevers, scholen en opleidingscentra.

ESF investeert in jouw toekomst.

praktijk op school

Documents