prezentacja programu powerpoint - cps.edu.pl · •czy odrzucanie aksjologii w wychowaniu i...
TRANSCRIPT
Etiologia współczesnych zaburzeń i uzależnień
(ujęcie socjopedagogiczne)
… czyli dlaczego w XXI wieku otwieramy Puszki Pandory
prof. ndzw. dr hab. Mariusz Jędrzejko
Profilaktyka uzależnień Wykłady autorskie W1
Randka
z ryzykiem
Kluczowe problemy prezentowane w wykładzie:
• Co jest przyczyną nasilania się zachowań
ryzykownych i uzależnień?
• Dlaczego coraz więcej młodych ludzi ryzykuje
wpadając w pułapki uzależnień?
• Czy odrzucanie aksjologii w wychowaniu i podejścia
antropologicznego w ocenie dewiacji ma wpływ na
rozwój „pokolenia ryzyka”?
Hipotezy:
1. „Płynna nowoczesność” – ponowoczesność wprowadza do relacji międzyludzkich
te same mechanizmy jakie utrwaliła w wymianie handlowej (rynku): zmienność,
relatywizm, indywidualizm, konsumeryzm.
2. Chciwość i parcie na zysk niszczą etykę rynku.
2. Jesteśmy świadkami wdrażania strategii rewolucji obyczajowej.
3. Uczyniliśmy z dzieci dorosłych.
Kluczowe procesy i zjawiska
Rewolucja technologiczna – media cyfrowe
Zwielokrotnienie czynników zewnętrznych
Zmiana modeli pracy
Wyższy standard ekonomiczny
Odejście od modeli aksjologicznych na rzecz
modeli liberalnych – rewolucja obyczajowa
WYNIK:
wielopostaciowa
zmiana społeczna
– „inny człowiek”:
1. Cyfrowi Tubylcy
2. Młodzi „Dorośli”
3. Ludzie „Wolni”
Siatki negatywnych obrazów
Odwrót od sfery duchowej w kierunku
wielopostaciowej cielesności
Człowiek w świecie spóźnienia
8 września 2012 roku kupiłaś nową modną torebkę ….
4 marca 2013 roku na wystawie jest już nowy model – jesteś spóźniona
24 grudnia 2012 roku pod choinką znalazłeś nowy telefon
komórkowy ….
4 marca 2013 roku Apple przedstawił nowy model – jesteś spóźniony
3 marca 2010 roku kupiłeś/aś najnowego laptopa z iCore3 ….
4 marca 2013 roku iCore 5 jest już stare – jesteście spóźnieni
Zarabiając 2500 zł nieustannie wam brakuje, zarabiając 3500 zł nie możecie
nadążyć za zmianami, mając 5000 zł dostrzegacie, że inni sobie lepiej
radzą…
Style Pack jako model XXI wieku Młode pokolenie radzi sobie z tym gorzej
Świat i Polska 4xB – rosnące dysproporcje
Stan optymalny
Stan faktyczny
2xB 2xB
BMC KB KB
SMC
Teza klasyczna: wykształcone społeczeństwa bardziej dbają o zdrowie (osobiste
i społeczne). Wykształcone społeczeństwa są bezpieczniejsze.
Czy uznajecie Państwo poniższą tezę
za prawdziwą:
Wykształcenie powinno
sprzyjać ograniczeniu,
zaburzeń, dewiacji oraz
zachowań ryzykownych
„Cecha” ponowoczesności: jest lepiej i jest gorzej
Było
1989 – 2,5 mln osób z wyższym wykształceniem Jest
2011 – 7,5 mln
z wyższym wykształceniem
Jest nas coraz więcej i jest coraz gorzej…
Teza: potencjał profilaktyczny powinien
sprzyjać ograniczaniu zaburzeń
1989-2010
- pedagogów – 6x
- psychologów 9x
W ocenach trzeba dystansu
Cykle pozytywne
Cykle negatywne
Łatwiejszy dostęp do ochrony zdrowia
Powszechna edukacja
Masowa profilaktyka
Pedagodzy i psycholodzy w szkołach
Więcej uzależnień – więcej
uzależnionych
Promocja zachowań szkodliwych
Wzrost czynności i substancji
szkodliwych
Rosnące wydatki na leczenie i
rehabilitację
Potrzeba dystansu w ocenach
Pytanie do przemyślenia:
Dlaczego „coś”
uważamy za
ZŁE i SZKODLIWE?
Potrzeba dystansu w ocenach
Co z tych „coś” uważamy za ZŁE i SZKODLIWE?
Narkotyki
Alkohol
Tytoń
Prostytucja
Korupcja
Cukier
Sól
Napoje gazowane
Solarium
Szybka jazda samochodem
Leki
Potrzeba dystansu w ocenach
Narkotyki – 80.000-100.000
Alkohol – 220.000
Tytoń – 24% kobiet, 100.000 Prostytucja
Korupcja – koszty działania państwa i samorządów
Cukier – kluczowy zabójca Sól – kluczowy czynnik zawałów Napoje gazowane – podobnie jak cukier Solarium
Szybka jazda samochodem
Leki - politoksykomania
Gdzie tkwią źródła
Wolność jako kategoria
naczelna i bezgraniczna
Wektor przesuniętego
czasu Brak zrozumienia potęgi
mediów cyfrowych
Przyspieszone dorastanie
dzieci
Promocja zachowań
ryzykownych
Błędy wychowawcze
(rygoryzm vis wolność)
Odchodzenie od
wychowania
aksjologicznego
Dychotomiczny
rozwój
Etiologia zaburzeń – teza 1
Wektor „przesuniętego czasu”
Warszawa Codziennie 150-200 tys.
Codziennie ok. 40-50 tys.
Inne miasta o podobnych cechach: Wrocław, Poznań, Trójmiasto, Aglomeracja Śląska,
Olsztyn, Szczecin, Kraków, Łódź, Białystok, Lublin, Aglomeracja Śląska
do 120 km
Etiologia zaburzeń – teza 2
Poszerzanie się typów i skali zaburzeń
1. Z 6-7 substancji do 15-20 multisubstancji +
podaż new drugs
2. Destygmatyzacja i promocja marihuany
3. Przejście z ciężkich uzależnień na
eksperymenty i używanie
4. Odrzucenie kryterium aksjologicznego i
antropologicznego
5. Z narkomanii do politoksykomanii
Etiologia zaburzeń – teza 3
Dyskusja z naturą
Kluczowa strategia:
- dyskusja nad porządkiem moralnym
- strategia na zmianę obyczajową
i nadanie jej statusu prawnego
Co determinuje zaburzenia i uzależnienia?
Uwarunkowania środowiskowe
Czynniki biopsychiczne
Inicjacja
Nasilenie
Co determinuje zaburzenia i uzależnienia?
Uwarunkowania środowiskowe
Czynniki biopsychiczne
Inicjacja
Nasilenie
•przyjemności (dopamina – hormon
nagrody),
• poprawę nastroju (serotonina),
• pobudzenia (acetyloholina, adrenalina,
noradrenalina),
• osłabienia poczucia bólu (endorfiny).
Neurohormony
Źródła zaburzeń i uzależnień
1. Przebieg socjalizacji i
wychowania • zmniejszenie oddziaływania
rodziców
• silne wpływy medialne, w tym
ofensywna megareklama
• tempo i stresogenność życia
1. Przebieg socjalizacji i wychowania • zmniejszenie oddziaływania rodziców
• silne wpływy medialne, w tym ofensywna reklama
• tempo i stresogenność życia
2. Słabsze charaktery
psychofizyczne • zmiana organizacja życia
• zanik wychowania moralnego
• zanik kultu wytrwałości i pracy
Źródła zaburzeń i uzależnień
1. Przebieg socjalizacji i wychowania • zmniejszenie oddziaływania rodziców
• silne wpływy medialne, w tym ofensywna reklama
• tempo i stresogenność życia
2. Słabsze charaktery psychofizyczne • zmiana organizacja życia
• zanik wychowania moralnego
• zanik kultu wytrwałości i pracy
3. Uwarunkowania
neurobiologiczne
Źródła zaburzeń i uzależnień
„Stare” uzależnienia – lata 70. i 80. XX wieku
Nikotynizm – palenie papierosów
Alkoholizm – mocne alkohole (wódki) i tanie wina
Lekomania – środki przeciwbólowe
Narkomania – heroina, polska heroina, chemikalia,
amfetamina, marihuana
Obecne, ale społecznie znikome: seksoholizm, pracoholizm, hazard
Problem zaburzeń i uzależnień w XXI wieku: „stare” nasilone i nowe
skala - koszty
Nikotynizm- Polki 24,4%
Politoksykomania – alkohol + leki; łączenie narkotyków
Alkoholizm – wódka, piwo, nowe mocne alkohole
Narkomania – marihuana, amfetamina, kokaina,
Lekomania – środki przeciwbólowe, nasenne, uspokajające
Pracoholizm – Zakupoholizm - Hazard
Seksoholizm i dewiacyjne zachowania seksualne
Cyberzaburzenia (cyberuzależnienia?) – telefon komórkowy, Internet, gry komputerowe i sieciowe,
toksyczne związki w SIECI
Sterydomania - Anoreksja – Bulimia – Nadwaga
Wizualizacje – Agresywne subkultury - Sekty
Nowe ryzyka ponowoczesności
Wiek 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Eksperymenty lat 70. i 80. XX wieku
papierosy Ad
Wiek 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Eksperymenty w XXI wieku
papierosy
papierosy Ad
Ad
Przyczyny przyspieszenia adolescencyjnego
1. Chemia w żywności + ogromne ilości
cukrów (200-700% RDA)
2. Silne pobudzanie OUN przez
multimedia (2,5-7h)
3. Dojrzewanie w świecie pełnym erotyki
i agresji (24%)
4. Nowa organizacja doby
Młodzi ludzie zawsze eksperymentowali
Lata 80-90. XX wieku - eksperymenty
12 13 14 15 16 17 18 19 20
tytoń
alkohol
narkotyki
Wiek XXI – zwiększonego ryzyka
tytoń
alkohol
Kumulacja używania substancji
Tytoń
Alkohol
Narkotyki
8 10 12 13 14 15 16 17 18 19
Substancje wzmacniająco
- pobudzające
Środki zastępcze – dopalacze
Leki
kumulacja
Źródła patologii i zachowań destrukcyjnych
Rodzina, szkoła, kościół,
harcerstwo, aktywność
społeczna, media
dzieci młodzież dorośli
Zmiana modelu wychowania – mniej granic i norm
Źródła patologii i zachowań destrukcyjnych
Rodzina, szkoła,
media - idole,
środowisko
rówieśnicze,
dzieci młodzież dorośli
Zmiana modelu wychowania – mniej granic i norm
dzieci dorosłe dzieci - dorośli
Nieobecność
rodziców,
cyberświat,
Dlaczego zatem przegrywamy?
1. Fikcja znaczącej części
profilaktyki i wsparcia (przykład -
OPS 8.00-16.00; pedagog szkolny
8.00-15.00; uczenie do „niebytów”) +
mnożenie bytów
Dlaczego zatem przegrywamy?
1. Fikcja znaczącej części profilaktyki i wsparcia (przykład - OPS 8.00-
16.00; pedagog szkolny 8.00-15.00)
2. Zanik wychowania moralnego
– masowy atak na fundamenty
aksjologiczne Polaków
Dlaczego zatem przegrywamy?
1. Fikcja znaczącej części profilaktyki i wsparcia (przykład - OPS 8.00-16.00; pedagog
szkolny 8.00-15.00)
2. Zanik wychowania moralnego – masowy atak na fundamenty aksjologiczne
Polaków
3. Masowe kłamstwa i
falsyfikacje w postawach
elit + dehumanizacja pracy
Dlaczego zatem przegrywamy?
1. Fikcja znaczącej części profilaktyki i wsparcia (przykład - OPS 8.00-16.00; pedagog
szkolny 8.00-15.00)
2. Zanik wychowania moralnego – masowy atak na fundamenty aksjologiczne
Polaków
3. Masowe kłamstwa i falsyfikacje w postawach elit + dehumanizacja pracy
4. Płynna nowoczesność – wszystko jest zmienne i relatywne („drobnica” a nie kluczowe normy)
Dychotomizm płynnej nowoczesności
Powszechna opieka
zdrowotna
Wielostopniowa
profilaktyka
Nieefektywność
wpływów
aksjonarmatywnych
Masowe podważanie
norm – hiperinflacja
wartości
Szersza wiedza
Lepsza edukacja
Więcej
zaburzeń i uzależnień
Niski wiek ofiar
i sprawców
1. Defragmentaryzacja rodziny i zaburzenia rodzinne - zanik funkcji wychowawczych i norm moralnych
2. Brak czasu na odczytanie sensu życia – przeciążenie
informacyjno-organizacyjne (mechanizm ponowoczesności)
3. Zanik moralności w sferze publicznej – zanik pytań moralnych
4. Nowa organizacja doby - udział w sferach niezrozumiałych
emocjonalnie i rozumowo
5. Silne pobudzenie nowymi technologiami i produktami
żywnościowymi
6. Dojrzewanie w przekazie agresji, presji i stresu
7. Promocja zła + powtarzane falsyfikacje
Konkluzje końcowe
