proces boloŃski - o co chodzi ?

PROCES BOLOŃSKIPROCES BOLOŃSKI

- o co chodzi ?- o co chodzi ?

„„V Regionalna Konferencja Dla Nauczycieli”V Regionalna Konferencja Dla Nauczycieli”

((Wrocław, 10. październikaWrocław, 10. października 200 2008 roku8 roku))

Janusz M. PawlikowskiJanusz M. Pawlikowski

Politechnika Wrocławska, ekspert bolońskiPolitechnika Wrocławska, ekspert boloński

[email protected]@pwr.wroc.pl

22

(zamiast motta)(zamiast motta)

Zjednoczona Europa to nie tylko wspólna waluta,Zjednoczona Europa to nie tylko wspólna waluta,

swobodny przepływ ludzi, wspólny rynek towarów iswobodny przepływ ludzi, wspólny rynek towarów i

usług, etc. ; usług, etc. ; ale także ale także - - ii przede wszystkim: przede wszystkim:

INTELEKTUALNY, EDUKACYJNY, KULTUROWYINTELEKTUALNY, EDUKACYJNY, KULTUROWY

I SOCJALNY WYMIAR NASZEGO KONTYNENTUI SOCJALNY WYMIAR NASZEGO KONTYNENTU

33

PODSTAWOWY CEL PODSTAWOWY CEL PROCESU BOLOŃSKIEGOPROCESU BOLOŃSKIEGO

Stworzenie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa WyższegoStworzenie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego, ,

EOSWEOSW ( (powiązanego z Europejskim Obszarem Badań powiązanego z Europejskim Obszarem Badań Naukowych, EOBNNaukowych, EOBN) ) w którym funkcjonować będąw którym funkcjonować będą wspólnie wspólnie opracowane zasady organizacji kształcenia na poziomie opracowane zasady organizacji kształcenia na poziomie wyższym; wyższym; z poszanowaniem instytucji i tradycji krajówz poszanowaniem instytucji i tradycji krajów uczestniczących w tym procesieuczestniczących w tym procesie. Następnie. Następnie - - zwiększenie zwiększenie atrakcyjności oraz konkurencyjności EOSW (plus EOBN) w atrakcyjności oraz konkurencyjności EOSW (plus EOBN) w Europie i w całym świecie !Europie i w całym świecie !

JMP

44

CELE CELE DO DO ZREALIZOWANIA ZREALIZOWANIA

W RAMACH EOSW W RAMACH EOSW

1.1. KształcenieKształcenie na na wysokimwysokim poziomie studentów dla potrzeb poziomie studentów dla potrzeb

europejskiego! i europejskiego! i krajowych/regionalnychkrajowych/regionalnych rynków pracy. rynków pracy.

2. 2. PrzygotowywaniePrzygotowywanie światłych obywateli demokratycznych państw, światłych obywateli demokratycznych państw,

aktywnie dbających o swój ciągły rozwój (w tym – edukacyjnyaktywnie dbających o swój ciągły rozwój (w tym – edukacyjny).).

3. 3. PromowaniePromowanie wysokiej mobilności studentów i pracowników oraz wysokiej mobilności studentów i pracowników oraz

wspieranie kształcenia ustawicznegowspieranie kształcenia ustawicznego („lifelong learning”, LLL).(„lifelong learning”, LLL).

JMP

55

NARZĘDZIA REALIZACJI CELÓWNARZĘDZIA REALIZACJI CELÓW

1. 1. Ramowa (europejska i krajowe) struktura kwalifikacji.Ramowa (europejska i krajowe) struktura kwalifikacji.

2. Wprowadzenie studiów 2 – 3 stopniowych.2. Wprowadzenie studiów 2 – 3 stopniowych.

3. Standardy i procedury zapewniania jakości kształcenia.3. Standardy i procedury zapewniania jakości kształcenia.

4. System akumulacji i transferu osiągnięć studentów i absolwentów,4. System akumulacji i transferu osiągnięć studentów i absolwentów,

ECTS.ECTS.

5. Suplement do dyplomu5. Suplement do dyplomu

6. inne 6. inne

JMP

66

GDZIE JESTEŚMY ?GDZIE JESTEŚMY ?

{dane z końca roku 2007}{dane z końca roku 2007}

• Ranking „Londyński” :Ranking „Londyński” :

- dwie polskie uczelnie dopiero w CZWARTEJ setce; - dwie polskie uczelnie dopiero w CZWARTEJ setce; - w PIERWSZEJ dwusetce są, n. p. 4 uczelnie ze Szwecji; 3 - w PIERWSZEJ dwusetce są, n. p. 4 uczelnie ze Szwecji; 3 uczelnie z Hong Kong i Korei Południowej; uczelnie z Hong Kong i Korei Południowej; 2 uczelnie z2 uczelnie z Malezji, po jednej z Tajlandii i Tajwanu; prym wiodą uczelnieMalezji, po jednej z Tajlandii i Tajwanu; prym wiodą uczelnie z USA: 54 i z Wlk. Brytanii: 30.z USA: 54 i z Wlk. Brytanii: 30.

• Ranking „Szanghajski” :Ranking „Szanghajski” :

wyniki bardzo podobne; w Europie wyraźnie przoduje Wlkwyniki bardzo podobne; w Europie wyraźnie przoduje Wlk

Brytania i Niemcy.Brytania i Niemcy.

JMP

77

GDZIE JESTEŚMY ?GDZIE JESTEŚMY ? c. d.c. d.

{dane z roku 2007}{dane z roku 2007}

Raport OECD na temat szkolnictwa wyższego w Polsce z 2007 roku:Raport OECD na temat szkolnictwa wyższego w Polsce z 2007 roku:

● ● zdecydowanie przeważa „akademickość” systemu;zdecydowanie przeważa „akademickość” systemu;

● ● brak jest powszechnej akceptacji dla „trójstopniowości” kształcenia;brak jest powszechnej akceptacji dla „trójstopniowości” kształcenia;

● ● przestarzały model kariery; długoletnie i pracochłonne „wspinanie się po drabinie awansu przestarzały model kariery; długoletnie i pracochłonne „wspinanie się po drabinie awansu

naukowego skutkuje zaniedbywaniem doskonalenia dydaktycznego [a co to za kariera !];naukowego skutkuje zaniedbywaniem doskonalenia dydaktycznego [a co to za kariera !];

● ● zbyt duża „dwuetatowość” nauczycieli akademickich;zbyt duża „dwuetatowość” nauczycieli akademickich;

● ● słaba władza centralna: rektora i prorektorów.słaba władza centralna: rektora i prorektorów.

JMP

88

GDZIE PRAWDOPODOBNIE BĘDZIEMYGDZIE PRAWDOPODOBNIE BĘDZIEMYPROGNOZA CHEPS (TWENTE)PROGNOZA CHEPS (TWENTE)

Prognoza wykonana metodą delficką we wrześniu 2004, Prognoza wykonana metodą delficką we wrześniu 2004, z horyzontemz horyzontem 2020 roku2020 roku, z , z

udziałem około 750 ekspertów z 24 krajów.udziałem około 750 ekspertów z 24 krajów.

Po analizie otrzymano trzy scenariusze najbardziej prawdopodobnegoPo analizie otrzymano trzy scenariusze najbardziej prawdopodobnego

rozwoju sytuacji rozwoju sytuacji w Europie w Europie –„krajobrazu edukacyjnego –„krajobrazu edukacyjnego EOSW – 2020EOSW – 2020” ”

* * CENTRALIA CENTRALIA (dominacja polityczno – biurokratyczna) (dominacja polityczno – biurokratyczna)

* * OCTAVIA OCTAVIA (dominacja środowiska akademickiego) (dominacja środowiska akademickiego)

* * VITIS VINIFERAVITIS VINIFERA (dominacja rynku edukacyjnego i rynku pracy) (dominacja rynku edukacyjnego i rynku pracy)

JMP

99

CENTRALIA („MIASTO SŁOŃCA”)

Podstawowe cechy :

• ścisła, hierarchiczna koordynacja, sterowana centralnie z Brukseli;• dominacja dużych (w zasadzie – państwowych) uczelni;• nauczanie połączone z badaniami (model „klasyczny” uniwersytetu);• stratyfikacja geograficzna (M + D na „Zachodzie” ; zaś B + M na

„Wschodzie”);• „nauczanie na Wschodzie, nauka na Zachodzie”;• obowiązkowa i okresowa akredytacja uczelni.

JMP

1010

OCTAVIA („MIASTO PAJĘCZYNA”)

Podstawowe cechy :

• system edukacji koordynowany „sieciowo”;• władza rozproszona m. w. równomiernie po uczelniach;• współistnienie różnych typów uczelni, powiązanych wzajemnie;• różne modele kształcenia, ale M + D na „Zachodzie”;• preferowany system kształcenia: nauczanie + praca;• różne systemy studiów (stacjonarne, niestacjonarne, LLL, e-L,

kształcenie modułowe + ECTS);• „nauczanie na Wschodzie, nauka na Zachodzie”;• dbałość o jakość – odpowiedzialność uczelni, ocena środowiska.

JMP

VITIS VINIFERA („MIASTO HANDLARZY”)

Podstawowe cechy :

• system przeciwstawny CENTRALII, bardzo elastyczny;• silna orientacja na wymagania rynku pracy;• praktycznie cała władza w uczelni;• swobodnie dobierana i elastyczna struktura wewnętrzna uczelni;• różne modele kształcenia, świadectwa na każdym szczeblu;• jakość kształcenia sprawą samej uczelni, akredytacja (jeśli) to tylko

programów kształcenia.

JMP

1212

PROGNOZA CHEPS (TWENTE)PROGNOZA CHEPS (TWENTE)cont.cont.

Zasadnicze elementy wszystkich Zasadnicze elementy wszystkich trzech scenariuszytrzech scenariuszy::• model kształcenia: wszędzie B + M + D;model kształcenia: wszędzie B + M + D;• „„północ” i „zachód” Europy : raczej M + D, oraz badania północ” i „zachód” Europy : raczej M + D, oraz badania

naukowe; „południe” i „wschód” Europy : raczej B + M ,naukowe; „południe” i „wschód” Europy : raczej B + M ,

a jeśli badania naukowe, to słabo finansowane; a jeśli badania naukowe, to słabo finansowane; • wyraźne różnice w systemach kształcenia.wyraźne różnice w systemach kształcenia.

Jak widać, te scenariusze odzwierciedlają trzy podstawowe Jak widać, te scenariusze odzwierciedlają trzy podstawowe elementy otoczenia uczelni : elementy otoczenia uczelni : WŁADZĘ WŁADZĘ (politycy); (politycy); WIEDZĘWIEDZĘ (środowisko akademickie) i (środowisko akademickie) i RYNEKRYNEK (rynek pracy i usług (rynek pracy i usług edukacyjnych).edukacyjnych).

JMP

1313

POLSKIE UCZELNIEPOLSKIE UCZELNIEWOBEC AKTUALNYCH WYZWAŃWOBEC AKTUALNYCH WYZWAŃ

TRZY PODSTAWOWE ŹRÓDŁA NOWYCH WYZWAŃTRZY PODSTAWOWE ŹRÓDŁA NOWYCH WYZWAŃ

1.1. Dynamiczne przemiany otoczenia uczelni.Dynamiczne przemiany otoczenia uczelni.

2.2. Konieczność nKonieczność nowowejej strategi strategiii – „odnalezienia się” w krajobrazie EOSW – 2020. – „odnalezienia się” w krajobrazie EOSW – 2020.

3.3. Istota i rozwój „procesu bolońskiego”.Istota i rozwój „procesu bolońskiego”.

[ aby odpowiedzieć na te wyzwania ] [ aby odpowiedzieć na te wyzwania ] →→

KONIECZNA JEST GRUNTOWNA REFORMA SYSTEMU SZKOLNICTWA WYŻSZEGO W KONIECZNA JEST GRUNTOWNA REFORMA SYSTEMU SZKOLNICTWA WYŻSZEGO W

POLSCEPOLSCE

JMP

1414


cont.cont.

Ad 1.Ad 1.

- przemiany demograficzne- przemiany demograficzne

- postępujące procesy globalizacji- postępujące procesy globalizacji- zmiany społeczno – polityczno – kulturowezmiany społeczno – polityczno – kulturowe

Ad 2. Ad 2. dalejdalej

Ad 3.Ad 3.- konieczność dostosowania się (legislacja, obyczaje) dokonieczność dostosowania się (legislacja, obyczaje) do

wymagań procesu bolońskiegowymagań procesu bolońskiego

JMP

1616


cont.cont.

Ad 2.Ad 2.

Adaptacja strategii uczelni do przewidywanego scenariusza rozwoju EOSW Adaptacja strategii uczelni do przewidywanego scenariusza rozwoju EOSW wymaga, przede wszystkim:wymaga, przede wszystkim:

zdecydowanego podwyższenia zdecydowanego podwyższenia kwalifikacji dydaktycznychkwalifikacji dydaktycznych nauczycieli nauczycieli akademickich, obejmujących między innymi biegłe operowanie językiem akademickich, obejmujących między innymi biegłe operowanie językiem angielskim;angielskim;

ustawowego wprowadzenia ustawowego wprowadzenia nowego modelu karierynowego modelu kariery na uczelni jako na uczelni jako kariery kariery dydaktycznej (UCZELNIA !)dydaktycznej (UCZELNIA !) a nie naukowej (która „biegnie” równolegle, ze a nie naukowej (która „biegnie” równolegle, ze swoimi stopniami, ale może być łączona z karierą dydaktyczną);swoimi stopniami, ale może być łączona z karierą dydaktyczną);

kkreowania i ugruntowywania reowania i ugruntowywania „europejskiego wymiaru” uczelni„europejskiego wymiaru” uczelni..

JMP

1717


cont.cont.

Ad 2.Ad 2. (ciąg dalszy)(ciąg dalszy)

Adaptacja strategii uczelni do przewidywanego scenariusza rozwoju EOSW Adaptacja strategii uczelni do przewidywanego scenariusza rozwoju EOSW wymaga także:wymaga także:

racjonalizacji naboru na studiaracjonalizacji naboru na studia – nie każdy się na nie nadaje „zaraz po – nie każdy się na nie nadaje „zaraz po szkole średniej” (kursy wyrównawcze i.t.p. pomoc);szkole średniej” (kursy wyrównawcze i.t.p. pomoc);

powszechnego wprowadzenia „odpłatnościpowszechnego wprowadzenia „odpłatności za studia”za studia” = pobierania = pobierania czesnego przez każdą uczelnię w ustalonej przez nią wysokości, czesnego przez każdą uczelnię w ustalonej przez nią wysokości, niekoniecznie od studenta ! (czesne na przykład płaci państwo, niekoniecznie od studenta ! (czesne na przykład płaci państwo, samorząd, zakład pracy, etc.) co wreszcie zapewni prawdziwą, a nie samorząd, zakład pracy, etc.) co wreszcie zapewni prawdziwą, a nie tylko deklaratywną, tylko deklaratywną, równość podmiotów na rynku dydaktycznym;równość podmiotów na rynku dydaktycznym;

zmian w zmian w organizacji wewnętrznejorganizacji wewnętrznej uczelniuczelni..

R E FO R M A !R E FO R M A !

JMP

1818

ZADANIA DO ZREALIZOWANIAZADANIA DO ZREALIZOWANIA

W RAMACH EOSW W RAMACH EOSW c.d.c.d.

A więc musimyA więc musimy : :

→ → stworzyć spójny oraz elastyczny system edukacji o stworzyć spójny oraz elastyczny system edukacji o wysokiej jakości,wysokiej jakości, który jest który jest nakierowany na nakierowany na efekty kształceniaefekty kształcenia studenta studenta;;

→ → przejść od „nauczania studentów” do przejść od „nauczania studentów” do „pomocy studentom w uczeniu„pomocy studentom w uczeniu się samodzielnie”;się samodzielnie”;

→ → przestać udawać, że to przestać udawać, że to ministerstwo i uczelnieministerstwo i uczelnie wiedzą najlepiej, jakie wiedzą najlepiej, jakie efekty kształcenia ma osiągnąć absolwent uczelni – efekty kształcenia ma osiągnąć absolwent uczelni – to wie i o tym to wie i o tym decyduje rynek pracy.decyduje rynek pracy. ZATRUDNIALNOŚĆ GŁUPCZE !!! ZATRUDNIALNOŚĆ GŁUPCZE !!!

JMP

1919

POLSKIE UCZELNIE POLSKIE UCZELNIE WOBEC WYZWAŃ PRO-BOL WOBEC WYZWAŃ PRO-BOL

Co jest Co jest jeszczejeszcze ważne ważne ? ?

Uruchomienie studiów w językach obcych (angielski !).Uruchomienie studiów w językach obcych (angielski !).

Nieustanna i ciągła dbałość o jakość kształcenia.Nieustanna i ciągła dbałość o jakość kształcenia.

Promocja uczelni w „środowisku europejskim”Promocja uczelni w „środowisku europejskim”, w tym w, w tym włączanie się łączanie się

w projekty pilotujące o zasięgu europejskim.w projekty pilotujące o zasięgu europejskim.

MYŚLENIE W KATEGORIACH „EFEKTÓW KSZTAŁCENIA”.MYŚLENIE W KATEGORIACH „EFEKTÓW KSZTAŁCENIA”. niezależnie niezależnie

od (jeszcze) obowiązującej doktryny !!!od (jeszcze) obowiązującej doktryny !!!

Wprowadzenie studiów interdyscyplinarnychWprowadzenie studiów interdyscyplinarnych, o, ofertferty y „kształcenia na „kształcenia na

odległość”, podyplomowego i LLL, etc.odległość”, podyplomowego i LLL, etc.

JMP

2020

RAMOWA STRUKTURA KWALIFIKACJI RAMOWA STRUKTURA KWALIFIKACJI

Tworzenie EOSW wymaga wzajemnego zaufania uczelni.Tworzenie EOSW wymaga wzajemnego zaufania uczelni.

Struktury kwalifikacji faktycznie istniały zawsze wewnątrz danego Struktury kwalifikacji faktycznie istniały zawsze wewnątrz danego systemu szkolnictwa (kraju) ale opisywały zdobywane kwalifikacje systemu szkolnictwa (kraju) ale opisywały zdobywane kwalifikacje raczej od strony „wejścia” a nie uzyskiwanych raczej od strony „wejścia” a nie uzyskiwanych efektów kształcenia. efektów kształcenia.

Nowe struktury kwalifikacji koncentrują się na studencie, a nie na Nowe struktury kwalifikacji koncentrują się na studencie, a nie na instytucji; czyli na efektach kształcenia a nie na stosowanych instytucji; czyli na efektach kształcenia a nie na stosowanych procedurach.procedurach.

Kwalifikacje muszą być opisane w miarę całościowo, to jest Kwalifikacje muszą być opisane w miarę całościowo, to jest uwzględniać wszystkie założone cele kształcenia (wiedza, uwzględniać wszystkie założone cele kształcenia (wiedza, umiejętności, postawy).umiejętności, postawy).

JMP

2121

czy proces boloński prowadzi do nowego wymiaru edukacji?czy proces boloński prowadzi do nowego wymiaru edukacji?TAK !TAK !

Zmiana przestrzeni edukacyjnej z krajowej na Zmiana przestrzeni edukacyjnej z krajowej na europejską,europejską, połączona z mobilnością studentów (ECTS) i pracowników;połączona z mobilnością studentów (ECTS) i pracowników;

EuropejskiEuropejski wymiar dyplomów, powszechnie i bezwarunkowo wymiar dyplomów, powszechnie i bezwarunkowo uznawalnych w całym EOSW (Krajowa Struktura Kwalifikacji, uznawalnych w całym EOSW (Krajowa Struktura Kwalifikacji, Suplement do Dyplomu);Suplement do Dyplomu);

Dobre uczelnie polskie, o rozpoznawalnej marce, Dobre uczelnie polskie, o rozpoznawalnej marce, ((ostatnio tu i ostatnio tu i ówdzieówdzie nazywane „okrętami flagowymi”nazywane „okrętami flagowymi”) ) nabierają wymiaru nabierają wymiaru europejskiegoeuropejskiego jako część nowoczesnego systemu jako część nowoczesnego systemu edukacyjnego i mogą się stać Regionalnymi Centrami edukacyjnego i mogą się stać Regionalnymi Centrami Edukacji.Edukacji.

JMP

2222

czyczym więc jest m więc jest proces bolońskiproces boloński ? ?

Ostatecznym zerwaniemOstatecznym zerwaniem z „tradycyjnym”z „tradycyjnym” (w gruncie rzeczy średniowiecznym) (w gruncie rzeczy średniowiecznym) modelem uczelnimodelem uczelni, , według którego w uczelni przede wszystkim prowadzi się badania (dociekania) naukowe, a ich według którego w uczelni przede wszystkim prowadzi się badania (dociekania) naukowe, a ich wynikami obdarza się studentów według uznania danego profesora.wynikami obdarza się studentów według uznania danego profesora.

HarmonizacjąHarmonizacją (na bardzo ogólnym poziomie) (na bardzo ogólnym poziomie) systemów szkolnictwasystemów szkolnictwa wyższegowyższego w krajach w krajach realizujących Proces Boloński, wyrażającą się dążeniem do zdefiniowania porównywalnych realizujących Proces Boloński, wyrażającą się dążeniem do zdefiniowania porównywalnych kwalifikacji i kompetencji poprzez (w zasadzie dość ogólnie określone) efekty kształcenia. kwalifikacji i kompetencji poprzez (w zasadzie dość ogólnie określone) efekty kształcenia.

JMP

proces boloŃski - o co chodzi ?

Documents