Laugarnes - GreiningarUmsk IV - Haust 2010

Edda, Davíð og Hulda

efnisyfirlit

2-4 Staðsetning7-10 Sagan13 Kevin Lynch14 Tengingar15 Umferð 16 Byggingarmassi17 Rýmin á milli húsanna18 Græn Svæði19 Grá Svæði20-21 Verslun og Þjónusta22 Hæðarmódel

23 SVÓT24 Náttúrusvæði27 Laugarnesvegur28 Otrateigur29 Rauðalækur30 Kleppsvegur 31 Leiksvæði 32 Þjónustusvæði 33 Iðnaður34 Kirkjusandur

N

A

ANA

NA

NNAN

NNV

NV

VNV

V

VSV

SV

SSVS

SSA

SA

ASA

2

4

6

8

10

12

Tíðni vindátta (%), 14. júl. 2004 − 26. okt. 2010

Fjöldi athugana: 54979

Breytileg átt: 0%

N

N

Saga Laugarness Sögu Laugarness má rekja aftur til landnáms þegar Ingólfur Ar-narson nam land sumarið 877 í Reykjavík. Örnefnið Reykjavík hefur væntanlega átt við víkina milli Laugarness og Örifiseyja þar sem nú er Grandi. Sagan segir að Reykjavík hafi fengið nafn sitt af reyknum sem Ingólfur sá stíga upp úr laugunum þegar hann kom fyrst. Talið er að Hallgerður Langbrók hafi búið á Laugarnesi þar til hún giftist Gunnari á Hlíðarenda og munnmæli herma að hún hafi sest þar að á ný eftir víg Gunnars og síðar dáið þar. Sagt er að hún hafi verið grafin að Laugarnesi þar sem kallað er Hallgerðarleiði því hún hefði átt að sjá það fyrir að þar myndi síðar verða reist kirkja, en aðrir segja settur biskupsstóll. Sagt var að þústin, þekkt sem leiði Hall-gerðar, hafi verið jafn græn vetur sem sumar. Þúfa þessi er nú horfin undir Sæbrautina. Grafið var í hana þegar Sæbrautin var gerð og fundust þar hleðslur og gjall. Talið er að þar hafi verið rauðablásturss-miðja og að Hallgerður sé grafin í kirkjugarðinum í Laugarnesi sem var fyrsti kirkjugarðurinn í Reykjavík. Ekkert er vitað meira um byggð á Laugarnesi fyrr en eftir 1200, en þá er kirkju er getið í kirkjatali Páls biskups Jónssonar sem re-ist hafði verið fyrir þann tíma. Þetta bendir til þess að þar hafi verið sæmilegur búskapur því fystu tvær aldirnar eftir kristnitöku var það mikið metnaðarmál bænda að kirkja væri á bæjunum.

Við byrjun 18 aldar voru á jörðinni fjórar hjáleigur þó búskapu-rinn hafi verið mestur hjá Laugarnesbóndanum sjálfum. Tvö hjáleigu-kotanna, Norðurvör og Suðurvör, voru vestan á Laugarnesanga og stóðu við sína vörina hvor. Þriðja hjáleigan hét Barnhóll og stóð austar við Laugarnesbæinn við samnefndan hól sem enn má sjá. Barnhóll stóð þar til ársins 1825 og í meira en öld eftir það voru þar fjárhús Laugarness. Fjórða hjáleigan var tvíbýl og hét Bústaðir og bjó hún yfir einhverjum engjum en þröngum úthögum. Árið 1758 samdi Skúli „fógeti“ Magnússon við Laugnesinga um að Viðeyingar fengju kirkjuloft Laugarneskirkju til afnota þar sem Viðeyjarkirkjan hafði verið rifin áður. Hann fékk þessu framgeng og nokkum árum síðar var kirkjan í Engey lögð af svo Engeyingar sóttu líka í Laugarneskirkju. Næstu ár voru erfið, hungursneyð, fátækt, kulda- og vætutíð að ógleymdum Móðuharðindunum svo ekkert var um viðhald eða uppbyggingu á svæðinu. Árið 1794 var tíðin orðin betri, en Laugarneskirkja var rifin og dómkirkjan tekin við sóknarbörnunum.

Árið 1825 var reistur embættisbústaður handa biskupi í Laugar-nesi sem þekktist undir heitinu Stofan. Steingrímur biskup Jónsson bjó í Laugarnesstofu og var Jón „forseti“ Sigurðsson skrifari hjá ho-num árið 1830-1833. Þessi ár Jóns Sigurðssonar á Laugarnesi urðu til þess að hann fékk áhuga á gömlum handritum enda hafði hann aðgang að stæðilegu bókasafni biskups. Í apríl árið 1871 var Laugar-nesstofa nýtt sem Bólusóttarsjúkrahús. Hún stóð svo auð til ársins 1882 og var þá rifin að undanskildum ystu veggjunum. Byggingaref-nið var flutt með árabát að fjörunni neðan við Hafnarstræti og boðið til sölu. Árið 1882 var Birni Blöndal formlega leyft að kenna sund í Laugalæknum og markaði það upphaf sundkennslu á Íslandi. Laugar-nar á Laugarnesinu, sem þekktar hafa verið frá landnámi og gegnt hlutverki sem baðstaður og þvottaaðstaða frá fyrstu tíð og urðu þær síðar að sundlaug. Árið 1898 var Holdveikraspítalinn reistur á Laugarnesinu þar sem Stofan hafði staðið. Spítalinn var í þá tíð stærsta hús sem re-ist hafði verið á Íslandi og stærsta timburhús sem staðið hefur á Ís-landi fyrr eða síðar. Þegar holdsveikum fækkaði og breski herinn var kominn hingað til lands lagði hann húsið undir sig 1940. Spítalinn nægði þeim þó ekki og byggðu þeir fjölda bragga í kring um hann. Þekktust þessir braggar undir heitinu Laugarneskampur eða Laugar-nes camp. Einn bragginn varð síðar vinnustofa Sigurjóns Ólafssonar og grunnurinn að Listasafninu sem stendur þar í dag. Herinn brenndi svo spítalann ofan af sér árið 1943.

Snemma á 20.öld hafði jörðinni verið skipt í mörg ræktunarlönd og var þar stundaður nokkur búskapur. Upp úr 1920 var iðnvæðingin farin að segja til sín á svæði Laugarness og áratug síðar var töluverð byggð farin að myndast þar. Beitarlönd Laugarnesbænda tóku smám sa-man að hverfa undir íbúðarhús og önnur mannvirki en byggðin teygði sig þó aldrei lengra en að túnfæti Laugarnestanga sem var heyjaður áfram. Bæjarhóllinn þar sem Laugarnesbærinn stóð áður, nú við horn-ið á Héðinsgötu og Sæbraut, er orðið að friðlýstum fornleifum ásamt kirkjugarðinum sem enn má sjá móta fyrir sem og bæjarstæðinu. Ves-turhorn Laugarness er auk þess á náttúruminjaskrá . Strandlengjan er að mestu leyti óröskuð og er í rauninni eina náttúrulega strandsvæðið sem eftir er á þessari fornu landnámsjörð.

N

Vör

Rúst

Bæjarstæði - HjálegaStríðsminjar

Bryggja - Hleðsla

Sjúkrahús - Hleðsla

Braggar - Grunnar

SteinhúsHjallur - Tóft

Vör

Bæjarstæði - HjálegaBeðasléttur Kirkjugarður

TröðBæjarstæði Afbýli

Kirkja-Tóft

HjálegaGarður

RauðablástursminjarTúngarður

Fornminjar

2009

1900

1999

Landfyllingar

N

greiningar

N

N

Tengingar

Vegartálmar

Leiðir frá svæði

N

Umferð

Mikil umferð

Minnst umferð

N

N

Byggingarmassi

N

Rýmin milli húsanna

Græn svæði

Í almenningseign

Í einkaeigu

N

Grá svæði

N

N

Verslun og þjónustaSkólar

Þjónustuíbúðir og stofnanir

Verslun og þjónusta

Íbúðir

Iðnaður

N

Verslun og þjónusta

Innan við 300m frá Laugarlækjarkjarna

N

Hæðarmódel

Landið liggur hæst í vestur og hallar niður að ströndinni og niður aðLaugardalnum.

N

Náttúruleg strandlínaMóiBeðasléttur

Holt

Helgunarsvæði SæbrautarBrimvarnargarður

Náttúrusvæði

Götumyndir

N

Elsti hluti hverfissins.

Byggt í kringum 1930.

Gömul húsamynd.

Hallandi þök og bárujárn.

2-3ja hæða hús.

Svolítið sundurleitt vegna mikilla breytinga sem gerðar hafa verið á húsunum.

Laugarnesvegur

a

A

A a

N

Otrateigur

Aa

a

A

Einkennist af raðhúsum á 2 hæðum og kjallara.

Byggð á 6 áratugnum.

Bílar komast ekki að húsunum.

Þröngir göngustígar.

Litlir garðar í Suðurátt.

Gróið umhverfi og skjólsælt.

Raðhúsin umlykja Bjarg sem er eitt elsta hús svæðisins frá 1921

N

Rauðalækur

3-4ra hæða steinsteypt hús.

Byggð um 1960.

Garðar snúa til suðurs.

Hávaxin tré.

Húsin ólík en í sama stíl. A

a

Aa

N

Kleppsvegur

Blokkir frá um 1960.

5-8 hæðir.

Mikil umferð frá Sæbraut.

Garðar til suðurs.

Blokkirnar standa þétt við götuna.

a

A

aA

N

Leiksvæði

1

2

34

56

1 2 3

4 5 6

Innan hvers svæðis er að minnsta kosti 1 leiksvæði.

Flest börn á svæðinu ættu að komast á leikvöll án þess að fara yfir götu.

Fjölbreytni leiksvæða ágæt.

N

N

Þjónustusvæði

Svæði með þjónustuíbúðum fyrir aldraða.

Barna og unglingageðdeild.

Leikskóli og Laugalækjaskóli.

Grænt svæði.

N

Iðnaður

Einkennist af bílastæðum, stórum vöruskemmum og órækt.

N

Kirkjusandur

Hálfgert afgangssvæði.

Einkennist af bílastæðum og órækt.

Þjónustuíbúðir fyrir aldraða alveg úr takt við svæðið.