projekat bahusova oaza

“ B A H U S O V A O A Z A ” - Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god. 1

STRATEŠKI PROGRAM RAZVOJA TURISTIČKE INDUSTRIJEU OPŠTINI VRŠAC OD 2007-2014 GODINE

Vršac SEPTEMBAR 2006

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 2

1. PREDGOVOR

Imajući u vidu da naša Opština Vršac, prolazi kroz period tranzicije koji zahteva strukturalno prilagođavanje ukupne privrede sa globalnim, ekonomskim, tehnološkim, informacionim, socijalnim, psihološkim i drugim promenama, ukazala se i hitna potreba za izradom strateškog programa razvoja turističke

industrije u Opštini Vršac do 2014.godine.

Promene u svetskoj turističkoj industriji se ogledaju u povećanju standarda, životnog doba, promeni životnog stila, radnom vremenu, načinu izbora turističkih proizvoda, korišćenju turističkih programa i dostupnosti novih destinacija.Sve ove promene zahtevaju niz ubrzanih demokratskih, političkih, institucionalnih i socijalno ekonomskih mera, radi što bržeg ispunjenja standarda i kriteri-juma za priključenje Evropskoj Uniji, koji će omogućiti uravnoteženost, samoodrživost, ekonomski rast i harmonizovanost ukupne privrede uz pomoć nacion-alne i međunarodne zajednice.

Činjenično stanje je da se naša lokalna zajednica, iz raznih razloga u poslednjim decenijama prošlog veka nije zbiljno bavila strateškim planiranjem razvoja turističke industrije, što je prouzrokovalo slabu turističku ponudu.

Nasuprot tim činjenicama Opština Vršac poseduje niz komparativnih prednosti, za ubrzani razvoj turističke industrije u odnosu na blisko okruženje. Pred-nost se posebno ogleda u geostrateškom položaju, infrastrukturi, razvijenoj, dominantnoj prerađivačko farmaceutskoj i prehrambenoj industriji, dobrim smeštajnim i ugostiteljskim kapacitetima, neiskorišćenom bogatstvu različitosti prirodnih, kulturnih, istorijskih, arhitetonskih resursa i resursa narodnog graditeljstva kao i veština lokalnog stanovništva.Korišćenjem svetskih iskustava i sopstvenih inovacija, a oslanjajući se na turističke proizvode koji imaju tržišnu perspektivu, naša lokalna zajednica uz pomoć nacionalne i međunarodne zajednice može osmisliti konkurentne turističke proizvode interesantne za privlačenje investicionih fondova i strateških partnera koji će:

“Vršac vratiti na turističku mapu sveta”

Na osnovu Regionalnog društveno socijalno ekonomskog programa (RSDEP) Banata, Evropska Agencija za Rekonstrukciju je raspisala javni konkurs za pristup grant fondu Evropske Unije.Udruženje privatnih malih i srednjih preduzeća i preduzetnika Vršca u partnerstvu sa Centrom građana “Agora” Vršac, čiji su članovi aktivno kao volonteri učestvovali u radnim grupama za izradu programa RSDEP Banata, apliciralo je na konkursu fonda EAR na osnovu prijavnog formulara od 08.04.2005 godine sa ref.br. 04SER01/11/014 a nakon evaluacije EAR, 13.09.2005 glavni partner Udruženje privatnih malih i srednjih preduzeća u Vršcu je ugovorio implementaciju projekta:

Izrada strateškog programa razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.“Učinimo prvi korak - budimo svoji”


Misija projekta bila je potreba stvaranja preduslova za izradu strateškog programa razvoja turističke industrije po principu “od dole na gore” u skladu sa Nacionalnom strategijom razvoja turizma u okviru budućeg turisitičkog klastera Vojvodine.

U projektu je definisana buduća turistička regija koja obuhvata područje Opštine Vršac i Deliblatske peščare, kroz proces kreiranja pilot mo-dela za razvoj turizma specijalnih interesa sa akcentom na ruralni i planinski turizam.

Zadatak tima koji je učestvovao u projektu bio je istraživanje, identifikacija i analiza turističkih resursa koji bi mogli da osmisle nove pro-gramske ideje i sadržaje turističkih proizvoda kao i definisanje strateških prednosti kako bi se definisala jasna vizija i ciljevi za razvojturističke industrije buduće turističke regije. Građani Vršca su kroz aktivno učešće pomogli izradu strateškog programa razvoja turizma u skladu sa svojim potrebama i interesima.

U okviru projekta “Učinimo prvi korak - budimo svoji” uporedo sa izradom strategije je edukovano zainteresovano stanovništvo za početnike u etno turizmu, radi sticanja novih znanja koja će stvoriti preduslove za razvoj novih inovativnih programskih ideja, kako bi se omogućila finansijska podrška od međunarodnih i nacionalnih grant fondova i donacija za otvaranje novih mikro i malih preduzeća i radnih mesta.

Kako bismo realizovali strategiju razvoja turizma glavni preduslov je partnerstvo javnog i privatnog sektora, koji će doprineti stvaranju us-lova za razvoj turističke industrije u Opštini Vršac u skladu sa Nacionalnom strategijom razvoja turizma Srbije.

Menadžer projekta Milorad Pavković


2.OPIS, SAŽETAK ICILJEVI PROJEKTA

Opis

U proteklom periodu neadekvatan pristup tradi-cionalnom znanju i veštinama multikulturalnog

stanovništva, kulturnog nasleđa i prirodnih resursa doveo je do erozije korišćenja komparativnih pred-nosti za društveno ekonomski razvoj, što je jedan od bitnih uzroka za slabu privrednu i turističku ponudu, neusklađeni privredni razvoj i neuravnotežen socijalno ekonomski položaj stanovništva u Opštini Vršac.

Imajući u vidu da naše društvo prolazi kroz period tran-zicije, koji zahteva hitno prestruktuiranje privrednih de-latnosti javlja se potreba za stvaranje modela strateškog razvoja turizma, kao ključne ekonomske grane za

rešavanje gorućih problema društvene zajednice: visoke nezaposlenosti i male uposlenosti, što za posledicu ima visok odliv stanovništva i pad nataliteta.

Iskustva u Evropi, posebno u zemljama koje su prošle tranziciju, govore da je najveći porast bruto nacionalnog dohotka bio u turizmu. Prosečan porast GDP(bruto nacionalnog dohotka) u svetu iznosi 10%.

Turizam je jedna od vodećih svetskih industrija, koja je u stalnom rastu. Prema prognozi Svetske trgovinske organizacije (WTO) do 2010. god. očekuje se porast broja turista za 8,4% u odnosu na 2004. god. Proce-njuje se da je 15% svih radnih mesta u svetu na direktan ili indirektan način vezano za turizam. Mnoge nacije su dale prioritet razvoju turizma, zbog njegovog vital-nog značaja u kulturnom i ekonomskom razvoju, koji utiče na otvaranje radnih mesta, nove infrastrukture, poreskog profita i priliva stranog kapitala.

Razvoju turizma je dat prioritet u društveno ekonom-skom razvoju Banata, što je i nas motivisalo da na os-novu dosadašnjih iskustava na implementaciji programa CRDA (USAID-ADF), nastavimo započete procese re-vitalizacije društva putem demokratskog delovanja, tako što ćemo stvoriti inovativni model za izradu strateškog programa razvoja turizma u Opštini Vršac, kao ogled-nog modela koji bi se implementirao i u druge opštine.

Inovativan pristup je pored izrade modela programa razvio i prateće programe za promociju turizma, kako bi podstakao i motivisao stanovnike, posebno u rural-nim područjima da se što brže uključe u strukturalne promene i da na organizovan način iskoriste prirodne, kulturne, istorijske, arhitektonske i antropološke resurse

u skladu sa svojim potrebama i zahtevima ciljnih tržišta.Sažetak

Stvaranje preduslova za izradu modela razvojne strate-gije u turizmu, kroz proces kreiranja inovativnog turističkog modela fokusiranog na turizam specijalnih interesa, uz prethodno istraživanje, identifikaciju poten-cijalnog tržišta, kao i analize svih resursa koji bi mogli da stvore turističke proizvode za ciljna tržišta.

Ciljevi projekta

OPŠTI CILJEVI:

1.Stvaranje uslova za motivaciju, podsticaj i podršku za aktiviranje stanovništva za razvoj turističke industrije kao i povećanje vidljivosti Banata kroz stalan proces sticanja novih znanja u cilju stvaranja uslova za iple-mentaciju strateškog programa razvoja turizma.

2.Stimulisanje strukturalnih promena za razvoj turističke privrede, kroz organizovano i održivo korišćenje prirodnih, kulturnih, istorijskih, arhitek-tonskih i antropoloških resursa.

POSEBAN CILJ:

Izrada strateškog programa razvoja turizma u opštini Vršac do 2014. godine kao glavnog preduslova za izradu i razvoj novih inovativnih turističkih proiz-voda.


3.METODOLOGIJA

Metologija koju smo koristili je sintetički model istraživanja na terenu: prikupljanje statističkih podataka, dokumenta dobijenih u skladu sa

Zakonom o dostupnosti informacija, proučavanjem literature i publikacija, učešćem na sajmovima, festivalima i događajima, praćenjem i prikupljanje informacija u medijima, intervjua sa VIP ličnostima, preduzetnicima, anket-ama i ličnim kontaktima sa građanima, fokusnim grupama, predstavnicima lokalne i pokrajinske vlasti i nevladinim organizacijama.

Ovakva metodologija omogućila nam je stvaranje baze informacija za S.W.O.T. analize i dijagnozu relevantnih resursa, što nam je pomoglo da stvorimo putokaz za viziju, ciljeve, prioriteti, mere i akcioni plan za real-izaciju strateškog programa razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. godine.

Metodologija koja je korišćena stvorila je preduslove za podsticaj i moti-vaciju građana da se aktivno uključe u proces sticanja novih znanja i veština u oblasti turizma i primera dobre prakse, što će dodatno podstaći ostale sub-jekte javnog i privatnog sektora, investicionih fondova i strateških partnera da se aktivno uključe u proces stvaranja uslova za razvoj novih inovativnih turističkih proizvoda, a vlast na svim nivoima da stvori preduslove za pod-sticajni poslovni ambijent.

Primenom metodologije je obezbeđen mogući maksimum relevantnosti i objektivnosti strateškog programa, jer su u proces izrade programa na direktan i indirektan način uključeni predstavnici građana lokalne za-jednice. To će pozitivno uticati na porast interesa za stvaranje partneskih timova za izradu budućih turističkih projekata, a partnerima ovog projekta će omogućiti dalju samoodrživost distribucijom pilot modela za izradu strateških programa razvoja turizma u drugim lokalnim zajednicama, kao primer dobre prakse.


4.ISTRAŽIVANJE OPŠTIHPOKAZATELJA I POTENCIJALA ZA RAZVOJ TURISTIČKE INDUSTRIJE U OPŠTINI VRŠAC

4.1POLITKA I ADMINISTRATIVNI SISTEM

Nakon raspada SFRJ, SRJ i Državne Zajednice Srbije i Crne Gore 2006. godine, Srbija je postala

samostalna država. Politički sistem u Republici Srbiji je višestranački parlamentarizam. Srbija je u tranzicionom procesu stvaranja uslova za razvoj savremene, post-in-dustrijiske države u kojoj će dominantnu ulogu imati ekonomija znanja.

U okviru Srbije nalaze se dve administrativne pokrajine. Kosovo je međunarodni protektorat pod ingerencijom UN. Vojvodina se sastoji od tri oblasti: Banat, Bačka i Srem. Administrativno sedište AP Vojvodine je Novi Sad. Oblasti su podeljene u sedam okruga sa 45 opština i 467 naselja od čega su 52 urbana, a 415 ruralna naselja.

Banat se sastoji od Južno-banatskog, Srednje-banatskog i Severno-banatskog okruga.Južnobanatski okrug se sastoji od Opština: Pančevo, Vršac, Kovin, Opovo, Kovačica, Alibunar, Bela Crkva i Plandište. Administrativno sedište se nalazi u Pančevu.

Opštinu Vršac sačinjavaju 6 urbanih i 23 ruralne mesne zajednice (MZ).Administrativno sedište opštine se nalazi u Vršcu.

Opština se graniči sa državom Rumunijom i susednim opštinama: Bela Crkva, Kovin, Alibunar i Plandište.

Administrativni registarski broj opštine 241Poštanski broj sedišta opštine 26300Pozivni telefonski broj 013Međunarodni pozivni broj +381Valuta: srpski dinar, oznaka: CSDPismo: ćirilica i latinicaZvaničan jezik: srpskiSlužbeni jezici: srpski, rumunski i mađarskiAdresa Skupštine Opštine Vršac: Trg Pobede br. 1Telefoni: 013 832 465Web site: www.vrsac.com

VRŠAC

ADMINISTRATIVNA KARTA SRBIJEADMINISTRATIVNA KARTA

JUŽNO BANATSKOG OKRUGA

ADMINISTRATIVNA KARTA VOJVODINE

VRŠAC

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 84.2 GEOGRAFIJA

Područje Opštine Vršac nalazi se u jugoistočnom delu Vojvodine i prostire se na površini od 800 km2,

koju karakteriše ravničarski predeo Panonske nizije, Deliblatske peščare i brdsko planinski predeo Vršačkih planina.

Ukupna poljoprivredna površina u 2004. godini je iznosila 62.323 ha, od čega su oranice i bašte površine 50.817 ha, vinogradi 2.426 ha, voćnjaci 229 ha, pašnjaci 5.131 ha, livade 4.421 ha i ribnjaci 1.272 ha.

Kroz područje Opštine Vršac protiče reka Karaš i Kanal Dunav-Tisa-Dunav. Područje obiluje mnogobrojnim izvorima termalne, mineralne vode i ostalim vodenim površinama kao što su bare, ritovi i ribnjaci. Vršačke planine su najstarije u Panonskoj niziji čiji je Gudurički vrh nadmorske visine od 641 m najviši u Vojvodini. Ukupna šumska površina je 6.434 ha.

Deo teritorije Opštine Vršac zauzima prostor prirodnog rezervata Deliblatske peščare.

U neposrednom okruženju je evropska reka Dunav, reke Nera i Brzava, belocrkvanska jezera i planinski masiv Karpati.

U središtu područja nalazi se grad Vršac na 45,17o se-verne širine i 21,17o istočne širine na nadmorskoj visini od 118 m, površine 10 km2.

U okruženju se nalaze seoska naselja: Pavliš, Vatin, Mali Žam, Markovac, Gudurica, Veliko Središte, Malo

Središte, Mesić, Sočica, Jablanka, Kuštilj, Vojvodinci, Potporanj, Straža, Orešac, Parta, Zagajica, Šušara, Izbište, Uljma, Ritiševo i Vlajkovac.

Vršac se nalazi u zaleđu glavnog grada države Srbije, Beograda koji je čvorište panevropskih koridora 10 i 7. Vršac je udaljen od Beograda 84 km, od državne granice sa Rumunijom 13 km i 77 km od Temišvara, admini-strativnog sedišta zapadne Rumunije.

4.3KLIMA

Klima je umereno kontinentalna sa prosečnom godišnjom temperaturom od 11,5o C.

Zime su blago oštre sa srednjom temperaturom u febru-aru od 2,1o C.

Proleća pretežno kišna sa srednjom temperaturom u aprilu od 11,9o C.

Leta su pretežno suva i topla sa srednjom temperaturom u julu od 21,5o C.

Jesen je blago kišna sa prosečnom temperaturom u oktobru od 12,1o C.

Prelazi između godišnjih doba su umereni.Prosečne padavine su 748 mililitara po metru kvadrat-nom.

Vazdušna strujanja čine 7 vetrova, brzine od 2 do 7,7 metara u sekundi, učestalosti od 4 do 20,5% godišnje, 271 dana u godini.

GEOGRAFSKA KARTA SRBIJE


RUŽA VETROVA U OPŠTINI VRŠAC

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 101.4INFRASTRUKTURA I SAOBRAĆAJ

Vršac je povezan međunarodnim drumskim putem E-70 sa državom Rumunijom i Beogradom i magistralnim putevima sa Zrenjaninom i Belom Crkvom.

Ukupna dužina regionalnih puteva iznosi 18 km.Ukupna dužina magistralnih puteva iznosi 62 km.Lokalni putevi dužine 89 km povezuju sva naseljena mesta. Postoji kraći asfaltirani turistički put na Vršačke planine do raskrsnice za “Vršačku kulu”.

Ne postoji jedinstven sistem turističkog označavanja na prilazima gradu, selima, zaštićenim prirodnim zonama, prirodnim, kulturnim i istorijskim atrakcijama, planin-skih i pešačkih staza, mesta za lov i ribolov, smeštajnih objekata, restorana i vikend naselja.

Generalno se može oceniti da je saobraćajna infrastruk-tura nedovoljno razvijena jer ne postoji autoput E-70 na relaciji Pančevo-državna granica sa Rumunijom, magi-stralni putevi za Zrenjanin i Belu Crkvu i lokalni putevi su ruinirani i zahtevaju potpunu rekonstrukciju.Nedostaju kružni turistički putevi koji povezuju Vršačke Planine, Deliblatsku peščaru i ruralna naselja.

Saobraćajna i turistička signalizacija je dobra u gradu, a loša u ruralnim klasterima i na prilazima destinacijama.Ne postoji jedinstven sistem označavanja turističkih objekata i turističkih atrakcija u urbanim i ruralnim oblastima.

Železnička pruga Pančevo-državna granica sa Rumuni-jom nije elektrificirana.

Ostale železničke pruge za Zrenjanin i Belu Crkvu su u veoma problematičnom stanju i 2006. godine su izostav-ljene iz železničkog saobraćaja. Vozni park saobraćajnih preduzeća je tehnološki zastareo.

Lokalni aerodrom ima avio taksi usluge, ali nema potrebnu infrastrukturu za međunarodni low cost avio saobraćaj.

Kanal Dunav-Tisa-Dunav nema marinu u selu Vlajko-vac koja bi obezbedila direktrnu dostupnost sa koridora 7 (reka Dunav).

Telekomunikacione bazne centrale su digitalizovane u gradu, a u toku je proširenje kapaciteta i mreže u rural-nim oblastima dok usluge fiksne telefonije pruža jedanoperater „Telekom”.

Mobilna telefonija sa dva operatera “Telekom” i “Tele-nor”, nema pokrivanje na celokupnom prostoru opštine, posebno u pograničnim ruralnim naseljima.Komunalna infrastruktura je u relativno dobrom stanju u gradu, ali je loša u ruralnim naseljima.

Postoje sopstveni izvori za vodosnabdevanje, vodovod-na mreža, gradska kanalizacija i sistem za prečišćavanje voda, ali nepostoji regionalni centar za upravljanje otpadom.

U ruralnim naseljima nepostoji kanalizaciona mreža, sistem za prečišćavanje otpadnih voda i sistem za uprav-ljanje čvrstog otpada.

Gasna mreža u gradskom području je u relativno dobrom stanju, jer su u upotrebi u pojedinim delovima

“ B A H U S O V A O A Z A ” - Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god. 11grada tehnološki prevaziđene čelične cevi koje su pre-thodnih 50 godina korodirale i kao takve predstavljaju bezbedonosnu i ekološku opasnost, dok u pojedinim ruralnim naseljima gasna mreža ne postoji.

Električna mreža u gradu je u dobrom stanju mada je tehnološki prevaziđena. Većina ruralnih naselja ima električnu mrežu koja je u lošem stanju, što dovodi do pada napona i kao takva predstavlja opasnost za električne mašine i uređaje.

UDALJENOST NASELJANIH MESTA

OD GRADA VRŠCA (km)Vatin 17 Mesić 9Veliko Središte 10 Orešac 22Vlajkovac 11 Parta 21Vojvodinci 18 Pavliš 5Gudurica 14 Potporanj 16Zagajica 25 Ritiševo 14Izbište 19 Sočica 15Jablanka 9 Straža 18Kuštilj 15 Uljma 14Mali Žam 16 Šušara 29Malo Središte 11 Markovac 18

UDALJENOST VRŠCA OD VEĆIH GRADOVA U OKRUŽENJU (km)

Beograd 86 Plandište 22Pančevo 70 Temišvar 77Zrenjanin 92 Zagreb 479Novi Sad 150 Ljubljana 614Bela Crkva 35 Sarajevo 404Kovin 80 Skoplje 529Alibunar 36 Podgorica 564 KARTA DOSTUPNOSTI CILJNIH TRŽIŠTA

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 124.5PRIVREDA

Na osnovu statističkih podataka Republičkog zavoda za statistiku i informatiku, odeljenja za registre pri Narod-noj Banci Srbije i publikacije “Vitalni statistički podaci Opštine Vršac 2006” autora Ljubiše Pavlova i Vanje Jovanović-Vučenić, uradili smo analizu vitalnih pokaza-telja privrede.Ukupan prihod privrede u 2005. god. je iznosio 27,45 milijarde dinara ili 322,94 miliona eur (1eur=85 din).Broj registrovanih privrednih društava je 556.

PRIVREDA 2005

PREDUZETNICI

Ukupan broj registrovanih preduzetničkih radnji je iznosio 1.552.Ukupan broj preduzetnika i zaposlenih u preduzetničkim radnjama je u 2004. god. iznosio 4.330.Za ukupne prihode ne postoji validan izvor informacija.

POLJOPRIVREDNICI

Ukupan broj aktivnih poljoprivrednika je prema popisu iz 2002. god. iznosio 3.622.Za ukupan prihod i broj zaposlenih poljoprivrednika ne postoji validan izvor informacija.

4.6VANPRIVREDA

Ukupan broj zaposlenih u zdravstvenim, socijalnim, obrazovnim ,.državnim ustanovama i organizacijama je u 2004. god. je iznosio 2.274 .Za ukupne prihode ne postoji validan izvor informacija.

PROSVETA

Za poslednjh deset godina smanjen je broj učenika osnovnih škola za 20% .U 2003/2004. god. u 27 osnovnih škola bilo 4. 671 učenika, a 530 je završilo osnovnu školu.U 2003/2004. god. u 4 srednje škole bilo je 2.742 učenika, a 669 je završilo srednju školu.U 2004/2005. god. u 1 višoj školi bilo je 315 studenta, a 81 je završio višu školu.Ne postoje podaci o broju studenata na višim i visokim školama koji se školuju van Opštine Vršac.

“ B A H U S O V A O A Z A ” - Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god. 13ZDRAVSTVOPostoji gradska i psihijatrijska bolnica i svega nekoliko seoskih ambulanti u kojima je zaposleno 1328 lica.Ukupan broj lekara je 151 ili jedan lekar na 356 stanovnika.

4.7STANOVNIŠTVO

Prema popisu iz 1991. god. ukupan broj stanovnika u Opšitini Vršac iznosio je 54.552 stanovnika.Prema popisu iz 2002. god. ukupan broj stanovnika iznosio je 54.369 stanovnika ili manje za 183 stanovnika (0,34%) ili 0,03% godišnje za period 1991-2002.36.623 (67,4%) stanovnika je bilo urbano, a 17.746 (32,6%) je ruralno stanovništvo.Ukupan broj stanovnika 1961. godine je iznosio 61.284 što je manje 7.532 (14%).

U zadnjih 20 godina broj stanovnika se smanjio za 30% i ukoliko se ne preduzmu hitne mere za nekoliko decenija broj stanovnika će se prepoloviti.Ukupno učešće u obrazovnoj strukturi stanovnika Opštine Vršac je: - 48% nestručno, - 42% stručno i - 10% više i visoko stručno.

VEROISPOVEST

Stanovnici su u najvećem broju hrišćanske srpske pravoslavne vere, zatim rumunske pravoslavne vere, rimokatoličke vere i protestanske vere, ali se ne može utvrditi tačan broj zbog nedostupnosti validnih infor-macija o broju verujućih i neverujućih stanovnika.

PREGLED BROJA STANOVNIKA PREMA POPISIMA OD 1921 DO 2002 GOD.

57.720 57.951

51.79255.594

61.284 60.503 60.59458.228

54.369

30.70928.540 28.754 29.484 29.664

26.27223.407 21.343

17.746

27.01123.038

26.110

34.23137.192 36.885 36.623

31.62029.411

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

1921 1931 1948 1953 1961 1971 1981 1991 2002GODINE

BR

OJ

STA

NO

VNIK

A

UKUPNO

RURALNO

URBANO

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 14PROSEČNA STAROST

Prosečna starost stanovnika je 40,3 god.

ZAPOSLENOST

Broj radno sposobnog stanovništva je u 2002. god. izno-sio je 36.794 (67,67%)

Broj zaposlenih u 2004. na 1000 stanovnika je iznosio je 226.

Ukupno je u 2004. bilo zaposleno 12.221 u preduzećima, ustanovama, zadrugama i organizacijama (37,30%). Od radno sposobnog stanovništva prema popisu iz 2002. god. u malom preduzetništvu bilo je zaposleno 4.330 (13,20%).

Ukupno u 2004. god. bilo je zaposleno 16.551 (44,98%) od radno sposobnog stanovništva prema popislu iz 2002. godine.

NEZAPOSLENOST

U 2005. godini na osnovu statističkih podataka bilo je nezaposleno 7.604 lica (23,2% od radno sposobnog stanovništva u 2004 god) ili 4,3% više u odnosu na 2004. godinu, sa trendom daljeg rasta stope nezaposlenosti zbog daljeg procesa privatizacije.

Neevidentiranih nezaposlenih ili zaposlenih lica bilo je 5.020 (15,3%) od radno sposobnog stanovništva u 2004, tako da se može zaključiti da su stvarne stope zapos-lenosti i nezaposlenosti daleko veće od zvaničnih jer se mnogi vode da su zaposleni iako su im firme u stečaju.

Mnogi poslodavci ne vrše prijavu radnika ili sami obavljaju posao na crno, zbog visokih stopa poreza i doprinosa (78%).

Zvanično registrovanih nezaposlenih lica u martu 2006. godine kod Nacionalne službe za zapošljavanje je bilo 7.104, a tražioca posla 8.200 lica.Obrazovna struktura nezaposlenih registrovanih lica je:

PRIRAŠTAJ

Stopa prirodnog priraštaja u 2002. god. na 1000 stanovnika iznosila je – 5.

GUSTINA NASELJENOSTI

Broj stanovnika po km2 je 64.

POLNA STRUKTURA

Polna struktura je da za 4% ima više ženskog stanovništva.Od ukupnog broja stanovnika u Opštini Vršac u 2002. god. 26.139 bilo je muškog pola, a 28.230 ženskog pola.

DOMAĆINSTVA

Broj domaćinstava je u 2002. god. bio 18.614 sa prose-kom od 2,9 člana domaćinstva, od čega 8.699 (47%) sa jednim ili dva člana.

STAMBENE JEDINICE

Prema popisu iz 2002. god. bilo je 20.584 stambene jedinice od čega je stalno nastanjeno 17.693, privre-

�

STAROSNA STRUKTURA�

28 - 64 god 25.628 47%�

19 - 27 god 7.614 14%�

7 - 19 god 8.250 15%�

0 - 6 god 3.714�

7%�

+64 god 9.163 17%�

STRUKTURA ZAPOSLENIH

MALI POLJOPRIVREDNI

PROIZVOĐAČI 3.622 18%

ZAPOSLENI U INDUSTRIJI

6.526 33%

ZAPOSLENI U USLUŽNIM

DELATNOSTIMA 3.122 15%

ZAPOSLENI U JAVNOM SEKTORU

2.574 13%

PREDUZETNICI 4.330 21%

�

“ B A H U S O V A O A Z A ” - Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god. 15meno nenastanjeno 2.539, napušteno 362. Broj viken-dica je 980, a ostalo su objekti koji se koriste za druge namene.Interesantno je da 1.304 stambenih jedinica nema vodu dok 204 nema struju.

ZAKLJUČAKO STANJU POLOŽAJA LJUDSKIH RESURSAU OPŠTINI VRŠAC

Podaci o smanjenju broja stanovništva, migraciji ruralnog stanovništva, pad nataliteta, povećanja broja nezaposlenih, smanjenja broja zaposlenih, nepovoljna starosna i obrazovna struktura, neusklađeni privredni razvoj, neuravnotežen ekonomski položaj stanovništva su poziv za alarm na svim nivoima, da se donesu hitne kratkoročne i dugoročne strateške mere socijalno ekonomskog razvoja Opštine Vršac.

Podaci o visokom učešću u ukupnom prihodu prerađivačke industrije, poljoprivrede, koja je imala gubitke, vodoprivrede, šumarstva, trgovine i komunal-nih usluga u odnosu na nisko učešće ostale industrije i usluga koje nisu definisane, pokazuju neuravnoteženekonomski razvoj privrenih delatnosti u Opštini Vršac. Imamo paradoks da prerađivačka industrija koja zapošljava 5.187 (31,34) ostvaruje ukupan pri-hod od 18,33 milijardi dinara (66,7), a svi ostali koji zapošljavaju 11.364 (68,66%) ostvaruju prihod od 9,12 milijardi dinara.

Naravno da je dobro, što imamo razvijenu prerađivačku industriju, ali niie dobro da nemamo razvijene ostale privredne delatnosti.

Buduća strategija lokalno ekonomskog razvoja treba da podstakne i stvori poslovni ambijent za usklađeni ekonomski razvoj ostalih privrednih delatnosti koje bi promenile ukupnu strukturu privrede, čime bi se stvo-rile komparativne I konkurentne prednosti za ukupan ekonomski rast koji će omugućiti usklađeni socijalno ekonomski razvoj i povećanje bruto nacionalnog pri-hoda u skladu sa starndardima i kriterijumima Evropske Unije, kojoj težiimo da se prikiljučimo.

Bogatstvo vodotokova, jezera, izvorišta termalne vode, nafte, gasa, poljoprivrede, tradicionalne proizvodnjehrane i napitaka, povoljni geografski položaj i blizina Evropskog tržišta je ogroman i neiskorišćen potencijal za ekonomski razvoj .

Prema poslednjem popisu u Vojvodini ima 412 sela (22 u opštini Vršac) sa ukupno 879.697 stanovnika i 724.108 domaćinstava, što ukazuje na to da jedno domaćinstvo nema ni dva člana (1,3 stanovnika).

Iako u selima živi polovina stanovnika Vojvodine, stalno napuštanje istih u potrazi za boljim životom postalo je trend, stoga od ukupnog broja napuštenih kuća u Vojvodini, najveći je upravo u selima.

Od 1960. godine seosko stanovništvo u Vojvodini je smanjeno sa 1.200 000 na 900.000 ili sa 70, 5 % na 44, 3 % ukupnog broja stanovništva.

Ukupan broj stanovnika u Južnom Banatu iznosi 332.706 stanovnika, od koga je 142. 209 (43%) ruralno stanovništvo.

�OBRAZOVNA STRUKTURA NEZAPOSLENIH

NA EVIDENCIJI RZTR

PKV 8,80%

KV26,03%

SSS 27,35%

VKV0,86%

VS 4,45%

VSS 2,76%

NKV29,74%

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 16Starosna struktura u Južnom Banatu je takva da najviše ima ljudi starih od 20-49 godina (42,5 % ili 132.722 stanovnika), od 0-19 godina (22,8% ili 71.064 stanovni-ka), od 50-64 godine (18, 9 % ili 58 889 stanovnika) i preko 65 godina (15, 8% ili 49 352 stanovnika).

U Opštini Vršac ukupan broj stanovnika je 54.369 od koga je 17.746 (32,64%) ruralno stanovništvo.

Ruralno stanovništvo živi u 22 seoska naselja sa veoma malim brojem stanovnika koji onemogućava ekonom-sku samoodrživost.Započeti proces na organizaciji ruralnih klastera treba nastaviti.

Strategije lokalno ekonomskog razvoja ruralnih oblasti treba da sadrže prioritet razvoja organske poljoprivrede, prerade i pakovanja bio hrane i napitaka, ruralnog turizma, opšte savremene infrastrukture, kulturnih, prosvetnih, zdravstvenih i administrativnih usluga.

Državna administracija treba na svim nivoima da stvori zakonske preduslove za motivaciju i podsticaj rural-nog stanovništva da budu kreatori svoje budućnosti, po principu “odozdo na gore”, jer njihovi stanovnici u okviru edukativno - razvojnih centara ruralnih klastera mogu da urade kvalitetne S. W. O. T. analize i definišuviziju i strateške ciljeve.

Potrebno je voditi stalnu kampanju na svim nivoima, kako bi se obezbedio povoljniji poslovni ambijent i finansijska podrška farmerima i na taj način oni bi došliu posed većih poljoprivrednih površina, savremene tehnologije i sofisticirane mehanizacije za intenzivnobavljenje poljoprivredom.

Poljoprivredna mala gazdinstva koja ne mogu da se bave intenzivnom poljoprivredom, svoje aktivnosti treba da usmere na dopunsku delatnost u okviru rural-nog turizma.

Zaključak je da postoji veliki stepen neusklađenosti razvoja privrednih delatnosti i usluga u ruralnim i urbanim oblastima, što je uzrokovalo probleme stalnog rasta nezaposlenosti, smanjenja zaposlenosti, odliva stanovništva i pad nataliteta.

Donošenjem kratkoročnih i dugoročnih mera defin-isanih jasnom strategijom razvoja sa akcentom na ruralni razvoj, stvoriće se preduslovi za otvaranje novih radnih mesta. To je jedino optimalno rešenje za usklađeni lokalno - ekonomski razvoj Opštine Vršac koji je baziran na sopstvenim resursima i ljudskom potencijalu, a prioritet mu je razvoj turizma i organske proizvodnje zdrave hrane i napitaka.

Realizacijom strategije ubrzanog razvoja ruralnog turizma i organske proizvodnje bio hrane, značajno bi se smanjio problem nezaposlenosti u narednih deset godina, uz najmanje troškove za otvaranje novih radnih mesta.

Turistička industrija na indirektan način angažuje još 15% zaposlenih u drugim privrednim delatnostima, koji bi na indirektan način multicipirali ukupan ekonomski razvoj.

“ B A H U S O V A O A Z A ” - Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god. 174.8TURISTIČKA INDUSTRIJA U SRBIJI

U 2004. godini Srbiju je posetilo ukupno 1.971.683 turista, ostvaren je devizni priliv od 221 miliona dolara.

U 2005. godini je ostvaren prihod od 320 miliona dolara, a 2006. god. se očekuje 450 miliona dolara, a 2010. god. 2 milijarde dolara.

Ukupan devizni priliv u 2004. god. je za 10 puta veći u odnosu na 2000. god. i dostigao je priliv od 42% u odnosu na 1989 godinu.

Beograd je najveći turistički centar koji učestvuje sa 33,65% u deviznom prilivu, dok je učešće Novog Sada 3,29%.

Učešće stranih turista je iznosilo 16,70%.U 2004. godini Vojvodinu je posetilo ukupno 239.067 turista (12,20%).

Učešće stranih turista je iznosilo 23,70% (7% više u odnosu na Srbiju).

U 2004 godini Banat je poseiilo ukupno 70.432 turista (29,50 u odnosu na Vojvodinu a 3,57% u odnosu na Srbiju) a učešće stranih turista je iznosilo 15,00% (1,7% manje u odnosu na Srbiju i 8,7% u odnosu na Vojvod-inu).

U 2004. godini opštinu Vršac je posetilo ukupno 11.266 turista ( 43,50% u odnosu na južno banatski okrug, 16,00% u odnosu na Banat, 4,71% u odnosu na Vojvo-dinu i 0,57% u odnosu na Srbiju).

Učešće stranih turista je iznosilo 10,45% (6,25% manje u odnosu na Srbiju, 13,25% u odnosu na Vojvodinu, 4,55% u odnosu na Banat i 44,40% u odnosu na južno banatski okrug). Prosečno vreme boravka je iznosilo 3,3 dana.

Grafik 1.izvor: Republički zavod za statistiku Srbije




Stanje turisti~ke industrije u Srbiji 2004�

391.826�

20%�

1.579.857�

80%�

Doma}i turisti�

Strani turisti�

�

Ukupan broj turista po najpose}enijim

mestima u Srbiji 2004

Planinskamesta

391.044 20%

Banjska mesta300.606

15%

Glavniadministrativni

centri728.445

37%

Ostala mesta59.564

3%

Ostalaturisti~ka mesta

492.024 25%

Ukupan broj turista po turističkim mestima u Vojvodini u 2004.god.

Planinskamesta 14.360 6,01%

Banjska mesta320

0,13%

Glavniadministrativni

centri64.933 27,16%

Ostala mesta 15.332

6,41%

Ostalaturisti~ka mesta

144.122 60,29%


izvor: Republički zavod za statistiku Srbije

4.9TURISTIČKA INDUSTRIJA U OPŠTINI VRŠAC

Današnje stanje turističke industrije u Opštini Vršac je prilično nepovoljno, jer turistička industrija učestvuje sa manje od 1% u bruto nacionalnom prihodu privrede Vršca što je za 3 puta manje od proseka u Srbiji i 10 puta manje od svetskog proseka, jer nije postojala jasna strategija razvoja turističke industrije, uskađena sa nacionalnom strategijom i standardima i normativima Evropske Unije.

Smeštajna struktura je zadovoljavajuča, ali nije do-voljno iskorišćena jer nepostoje atraktivni programi turističkih proizvoda, potrebni za korišćenje raspo-loživih kapaciteta.

Ugostiteljstvo je po broju objekata i mesta za sedenje zadovoljavajuće, ali nema menadžment koje treba da prati svetske trendove tražnje klijenata za tradicional-nim jelima, napitcima, folklorom, etno muzikom, pris-nošću, udobnosti i stilu atraktivnog i zabavnog života.

Poslednjih godina turizmu se pridaje veći značaj, ali nedovoljan da bi smo postali vidljiva turistička desti-nacija, jer ne postoji partnerstvo javnog i privatnog sek-tora da zajednički kreiraju nove i inovativne programske sadržaje turizma specijalnih interesa.

SMEŠTAJ

U gradu postoji dobra smeštajna infrastruktura a u ruralnim oblastima ne postoji u adekvatan smeštajni kapaciteti.

Ukupan broj turista po destinacijama u Banatu (2004 god.)

Vršac 11.648 23%

Pan�evo 10.274 21%

Kikinda 8.797 18%

Zrenjanin 19.168 38%

Grafik 5. izvor: Republi�ki zavod za statistiku Srbije

Ukupan broj turista u odnosu na blisko okruženje(2004 god.)

Beograd 692.933 86,44%

Novi Sad 65.779 8,21%

Bela Crkva 1.402 0,17%

Zrenjanin 19.168 2,39%

Plandište 451

0,06%

Pan�evo 10.274 1,28%

Vršac 11.648 1,45%


Ukupan broj no�enja turista u bliskom okruženju u 2004 god.


Novi Sad 116.174 7,23%

Bela Crkva 7.067

0,44%

Plandište 1.975 0,12%

Pan�evo 35.0852,18%

Vršac 28.002 1,74%

Beograd 1.384.389 86,14%


BROJ LEŽAJA U OPŠTINI VRŠAC (2005/2006 god.)

HOTELI 255 15%

MOTELI, PANSIONI I

OSTALI 292 17%

PRIVATNI SMEŠTAJ

1.174 68%

Broj mesta za sedenje u ugostiteljskim objektima

Ostali 159651%

Restorani 1518 49%

Ukupan broj turista u odnosu na blisko okruženje(2004 god.)

Beograd 692.933 86,44%

Novi Sad 65.779 8,21%

Bela Crkva 1.402 0,17%


Plandište 451

0,06%

Pan�evo 10.274 1,28%

Vršac 11.648 1,45%


Ukupan broj no�enja turista u bliskom okruženju u 2004 god.


Novi Sad 116.174 7,23%

Bela Crkva 7.067

0,44%

Plandište 1.975 0,12%

Pan�evo 35.0852,18%

Vršac 28.002 1,74%

Beograd 1.384.389 86,14%


“ B A H U S O V A O A Z A ” - Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god. 19UGOSTITELJSTVO

Generalno stanje u ugostiteljtvu je dobro, Postoji standardna ponuda usluga hrane i pića u gradu Vršcu a u ruralnim naseljima i oblastima postoji manji broj objekata koji ne ispunjava osnovne standarde.Ukupan broj registrovanih radnji u opstini Vrsac koje se bave ugostiteljstvom i turizmom je 151.Informacije o broju sedišta većine radnji koje se bave ugostiteljstvom nisu dostupne.Ne postoje specijalizovani etno restorani sa tradicional-nom gastronomskom ponudom.U ruralnim naseljima ne postoje pansioni i restorani ali postoji nekoliko vinskih kuća.

TURIŠTIČKA PONUDA

Stanje turističke ponude u Opštini Vršac svodi se na nekoliko programa i manifestacijama koje je inicirala novoosnovana Turistička organizacija Vršca.

U katalogu za 2006 Turističke organizacije Srbije su sadržane turističke manifestacije: • 49. Dani berbe grožđa ”Groždjebal” koja se održava od 1952. godine• 8. Međunarodni festival „Vršački venac”• Pozorišna jesen „Sterijini dani”• Program „Put vina”• Program “Putevi velikana”• Program „Vinofest”• Smotra „Zlatne ruke” TOS

Ostale manifestacije koje nisu u kalendaru:• Međunarodni Eko kamp• Međunarodni šahovski turnir „Bora Kostić”

• Dečiji Etno festival Vojvodine• Festival Fanfara Vojvodine Ritiševo• Etno festival „Zlatna jesen” Gudurica• Međunarodno bijenale savremene umetnosti mladih • Sportski zabavni događaji SC “Millennijum” • Moto trke Srbije• Džez festival

Postojeće programe turističkih proizvoda specijalnih in-teresa treba inovirati i stvoriti nove programe i sadržaje segmenata turističkih proizvoda destinacije, u skladu sa svetskim trendovima, ciljnim tržištima, potrebama klijenta – turista međusobno koegzistentnim sa bliskim okruženjem i strategijom razvoja turističkog klastera Vojvodine koji je planiran nacionalnom strategijom razvoja turizma Srbije do 2014. godine.

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 224.10KLJUČNI TURISTIČKI RESURSIU OPŠTINI VRŠAC

VINOGRADARSTVO

Vinogradarstvo u našim krajevima je počelo da se razvija u trećem veku pre n. e. Peščane dine Vršačkih planina, bile su idealno mesto za sadnju vinove loze.

Stanovnici vršačkog kraja su od Rimljana učili težak vinogradarski posao, koji je uvek tražio slugu a ne gospodara, jer su znali da će im taj težak posao doneti mnoge blagodeti ovoga sveta. Vremenom su stanovnici vršačkog kraja stekli mnoga znanja i veštine u spravljan-ju čudesnog napitka name-njenog bogovima, shvativši značaj čuvenih reči “Vino in veritas”.

U srednjem veku, u ranoj istoriji Evrope, dolazi do ve-likih seoba naroda koji se doseljavaju u naše krajeve.Vršac je u to vreme već imao razvijeno vinogradarstvo, o čemu nam govori izveštaj iz 1494. godine sa dvora ugarskog kralja Ladislava, da je vršačko vino platio deset zlatnih dukata za bure.

1716. godine austrijska vojska pod vođstvom Savojskog i podršku grofa Klaudiusa Florimunda Mersija je sa ovih prostora proterala Turke, što je omogućilo doseljavanje mnogih naroda Evrope, posebno Francuza i Nemaca koji su i sami bili vinogradari pa samim tim i zainteres-ovani za naš kraj.

Zahvaljujući tadašnjoj austrijskoj vladarki Mariji Tereziji (1740-1780) pristupilo se isušivanju močvara kopa-njem mnogobrojnih kanala, čime su stvorena ogromna

prostranstva plodnog zemljišta, koja su omogućila ubrzan razvoj vinogradarstva, svilarstva i zanatstva (17 esnafa od kojih je bačvanski zanat bio najrazvijeniji i najpoznatiji u Evropi).

Razvijena privredna delatnost i trgovina, omogućila je ubrzan razvoj infrastrukture i mnogih kulturnih, ver-skih i obrazovnih institucija. O tome svedoče mnogo-brojni kulturno-istorijski spomenici i dela mnogih istorijskih ličnosti, koje su neiscrpnom energijom vršačkog vina i nadahnućem vršačkih planina proslavili Vršac širom sveta.

Vina iz vršačkog kraja bila su veoma cenjena na dvoro-vima Evrope. Vršac je 1804. godine dobio tržišna prava i postao slobodan trgovinski grad austrougarske care-vine 1817. godine. Vinogradarstvo se toliko razvilo da je 1875. godine vršačko vinogorje bilo najveće na svetu.Plantaže vinograda su se prostirale na 10 000 hektara, uzgajalo se 257 sorti vinove loze i spravljalo 120 vrsta kvalitetnih vina, za koja su dobijena mnoga priznanja od Beča, Pešte, Pariza i drugih sajamskih gradova u Evropi.

U Vršcu je 1869. godine bilo 1073 podruma kapaciteta od 3 do 80 vagona vina. Bernard Štaub, švajcarski trgo-vac vina, izgradio je 1880. godine velelepni podrum “Helvetia” u kome je bilo smešteno 82 bureta od po 120 hl, ukupnog kapaciteta 10 000 hl.

U selu Gudurica, Josif Tec je izgradio podrum (koji je i danas u funkciji) kapaciteta od 120 vagona, Šajht i Valter od 50, Ber od 45, Hambek, Šerman i Klajn od 35 do 40 vagona. U Velikom Središtu je bilo tri podruma ukupnog kapaciteta 60 vagona.

“ B A H U S O V A O A Z A ” - Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god. 23Podrumi u Sočici i Jablanici imali su podrume kapac-iteta od 30 do 40 vagona. U Pavlišu je Bisingen imao podrum kapaciteta 30 vagona. U Markovcu je Petar Uzelac imao podrum od 50 vagona.

U Vršcu je bilo 1884. godine 110 krčmi- točionica vina. U rekordnoj 1875. godini proizvedeno je 54 miliona litara vina. Vino se izvozilo u Evropu, Kanadu i Ameriku.

Osamdesetih godina XIX veka, pojavom filoksere,bolesti vinove loze, koja je zahvatila sve vinogradarske krajeve u Evropi, vinogradarstvo i proizvodnja vina su znatno umannjeni.

Uvozom 17 sorti vinove loze iz Amerike, počela je obnova vinogradarstva, pa je Karl Cofman već 1887. godine proizvodio veće količine vina nego ranije.Početkom XX veka pored vina, rakije, konjaka, špiritusa i sirćeta Oto Vajfert je otpočeo proizvodnju tri vrste penušavog vina- šampanjca, koja je trajala do 1916. godine.

Karl Hauzer je 1907. godine od grofa Lazarevića kupio dva dvorca u Velikom Središtu, gde je 1920. godine otpočeo proizvodnju penušavog vina “Šampanjer” kapac-iteta 100.000 boca, koje je izvozio u Evropu i Ameriku. Proizvodnja je prestala 1944. godine. Posle Drugog svetskog rata u vršačkom kraju se intenzivno radi na uvođenju novih tehnologija i kvalitetnih sorti vinove loze.

1954. godine “Vršački vinogradi” su izgradili podrum kapaciteta 200 vagona, a 1967. godine podrum kapa-citeta 2.200 vagona. Podrum sa pet galerija u kojima je smešteno 580 vinskih sudova (atraktivne arhitekture

oblika slova “Y”- što je bio simbol tadašnje Jugoslavije) i dan danas je jedan od tri najveća podruma u Evropi. Druga dva podruma su u Listelu, u Francuskoj i Lo-granju, u Španiji.

U Srbiji je 1971. godine bilo 114 000 hektara vinograda, a danas se procenjuje na najviše od 50. 000 hektara, od čega je 2 180 hektara na području opštine Vršac.

Geografski položaj vršačkih vinograda na paraleli 45, povoljna klima, nezagađeno zemljište i čist vazduh omogućuju da prirodan sadržaj u našem grožđu bude oko 22%, što je više za 5% u odnosu na najpoznatije proizvođače vina u Evropi.

Danas se u svetu proizvodi godišnje preko 27 miliona tona vina. Najveći proizvođači i izvoznici vina su Fran-cuska, Italija, Španija, USA i Portugal.

U Srbiji se nalaze kapaciteti za preradu vina od 372 000 tona, u Vojvodini 72 000 tona, od čega u Vršcu 35 000 tona. Nažalost svega 10% vina se izvozi, tako da je Srbija u deficitu za 10 miliona dolara, a mogućnosti za deviznipriliv su 100 miliona dolara.

Izvor: AGRO MREŽA BEOGRAD

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 24VRŠAČKE PLANINE

Vršačke planine su najstariji planinski masiv u Panon-skoj niziji i vremenski datira iz mladjeg Paleozoika.Planine su tada bile znatno više nego danas, a stene iz tog doba se nalaze na dubinama većim od 1000 metara. Stene su nadjene u Vršačkom ritu, Margiti, Vatinu i Nikolincima, udaljene do 20 km od današnjih planina, dokazuju da su tada zauzimale daleko veći prostor nego danas koji obuhvata 75 km2.

Nabiranjem planina pre 430 miliona godina u doba početka Ordovicijuma i geomorfološkim promenama pre 260 milona godina u doba Gornjeg Karbona, Vršačke planine su se tada formirale u četiri masiva, koji postoje i danas. Tada su vršačke planine bile ostrvo usred ogromnog morskog prostranstva, koje se daljim tektonskim pomeranjima izdelilo na više mora, medju kojima i Panonsko more.

Zahvaljujući specifičnoj klimi, vazdušnim strujanjimastvoreni su uslovi za podizanje raskošnog eko sistema u kojem su utočište pronašle mnoge retke i ugrožene vrste životinja i biljaka.

U martu 2006 godine u zavodu za zaštitu prirode predstavljena je studija zaštite koju su uradili Mr.Vesna Vabijan-Mikeš i Branko Kovačević, a Vršačke planine su stavljene pod zaštitu kao prirodno dobro od posebnog značaja.

Pod prvim stepenom zaštite 190 hektara šuma, livada i nešto malo močvarnog zemljišta.Pod drugim stepenom je 2000 hektara a ostatak će biti stavljen pod treći stepen zaštite.

Od ukupne površine vršačkih planina koja iznosi 7.500 hektara, 4.400 hektara je pod zaštitom.

Na vršačkim planinama utočište su pronašle 123 ptičije vrste, od čega je 90 gnezdašica, medju kojima su orao kliktavac, uralska sova, sova osičar, gorska pliska, planinski šareni detlić i orao zmijar. U starim listopad-nim šumama borave vukovi, divlje svinje, srne, divlje mačke, kune i jazavci. Stalni stanari su i sedam vrsta reptila, deset vrsta vodozemaca, 300 leptira, 200 in-sekata, 1018 vrsta retkog bilja od čega je 20 zaštićeno a 7 je uneto u „Crvenu knjigu“, 50 vrsta pečuraka i 65 vrsta drveća i ostalog šumskog rastinja.

Vršačke planine imaju 14 vrhova od kojih je Gudurički vrh nadmorske visine od 641 m najviši u Vojvodini.Vršačke planine karakterišu: stalna vazdušna strujanja, 7 vrsta vetrova, 7 vrsta stena, šumski izvori i potoci, izvorište niske oligo-mineralne vode i velike plantaže vinograda. DELIBLATSKA PEŠČARA

Deliblatska peščara se nalazi u Južnom Banatu, između Dunava i zapadnih padina Karpata, dok se na severoza-padu prostire do naselja Vladimirovac i saobraćajnice Beograd-Vršac. Duga je 35 a široka od 9-12 km. Reljef karakterišu peščane dine, koje su rezultat jugoistočnog vetra košave, a okružene su plodnim lesnim poljo-privrednim površinama. Deliblatska peščara obuhata površinu od 300 km2, a maksimalna nadmorska visina u peščari iznosi oko 190m.

Vršačka opština se jednim delom obuhvata područje deliblatske peščare u kom se nalazi selo Šušara.

“ B A H U S O V A O A Z A ” - Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god. 25Specifičan geografski položaj Deliblatske peščarepredstavlja važan činilac uticaja na klimatske oso-benosti ovog područja, a klima ima veliki uticaja na rast i kondiciju divljači. Deliblatska peščara ima step-sku, umereno-kontinentalnu klimu, ali se zapažaju i mikroklimatske promene uslovljene uticajima konti-nentalno-stepske, crnomorsko-mediteranske i karpatske klime. Prisutna su znatna kolebanja pojedinih parame-tara klime, kako dnevna tako i sezonska, što je posledica peščarske podloge.

Lovište “Deliblatska peščara” se prostire na površini od 33.610 hektara, 40 km severoistočno od Beograda, u panonskoj ravnici okruženoj sa tri reke: Dunav, Tamiš i Karaš, Najveći deo pripada biomu južno-evropskih lis-topadnih šuma, koje sa elementima stepe čine šumsko-stepske predele.

Delovanjem čoveka danas su najzastupljenije šume bagrema, mestimično pomešane sa topolom (54 % površine je pod šumom), a smanjuju se površine sa stepskom vegetacijom. Bagremove šume su rezultat Ijudskih aktivnosti na pošumljavanju peščare i vezivanju živog peska.

Bogatstvo flore ovog područja se ogleda u postojanjuoko 900 vrsta viših biljaka, od kojih su mnoge relikti, rariteti i vrste koje postoje samo u Panonskoj niziji. Jedino se ovde, u odnosu na prostor Srbije mogu naći banatski božur, stepski božur, pančićev pelen, šerpet i kockavica Degenova. Svoje stanište ovde je našlo i preko 20 vrsta orhideja.

Zbog prisustva velikog broja vrsta ptica, od kojih su mnoge retke i ugrožene, ovo područje je uvrđeno u

najznačajnija staništa ptica u Evropi, tzv. IBA područje. Iz grupe grabljivica, koje su najugroženije ptice, zastu-pljene su vrste kao što su: banatski soko, orao krstaš i orao kliktaš.

Lovište se svojim južnim obodom u dužini od 7 km naslanja na Dunav, tako da jugoistočni delovi peščare imaju dovoljno podzemne vode koja na mnogim mes-tima izbija na površinu (“Dragićev Hat”). Ostali delovi su siromašni vodom, tako da su životinje prinuđene da vodu koriste iz kanala, iz barica posle obilnih kiša i u pojilištima koje je izgradio čovek.

Lovište “Deliblatska peščara” je poznato po jelen-skoj divljači, srnama, vukovima i divljim svinjama. Jugoistočni ograđeni deo lovišta na obali Dunava - “Dragićev Hat”, zauzima površinu od 1.900 hektara i predstavlja lovno-uzgojni centar specijalizovan za proiz-vodnju i lovjelena i divlje svinje.

Lov na divlju patku i divlju gusku organizuje se u delu lovišta “Labudovo okno”, koje obuhvata površinu od 2.500 hektara močvarnih terena obale, ade i reku Dunav. U periodu jesen-zima preko 30.000 komada divljih pataka i divljih gusaka nastanjuje ovo područje. Smeštaj za lovce obezbeđen je u komfornim lovačkim kućama u samom lovištu, uz odličnu domaću kuhinju i specijal-itete od divljači i ribe, kao i u hotelu “Tamiš” u Pančevu.

Prirodne karakteristike i jedinstvenost ovog kraja čine Deliblatsku peščaru pogodnom, pored lova, za rek-reaciju, ribolov, nautički turizam, a pre svega ekološki turuzam. U cilju zaštite ovog područja, Deiiblatska peščara je proglašena za Specijalni rezervat prirode. Kultura

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 26NAJZNAČAJNIJI KULTURNI RESURSI U OPŠTINI VRŠAC SU:

• GRADSKA BIBLIOTEKA

Gradska biblioteka u Vršcu je osnovana 1886. kao Gradska javna i školska biblioteka pod rukovođenjem Feliksa Milekera, istoričara, arheologa i kasnijeg kustosa muzeja. Od 1897. do 1947. biblioteka radi zajedno sa Muzejem, a zatim samostalno. Verovatno je pri dvoru Eparhije postojala veoma rano biblioteka. Još 1820. go-dine, kako stoji u zapisu na jednoj sačuvanoj knjizi, pos-toji čitaonica Bogoslovije. Od tada vremenom nastaje čitav niz većih i manjih biblioteka i čitaonica. Neke su u svojini poznatih građanskih porodica (Josipa Novaka, porodice Cijuk, glumca Andre Lukića, profesora Petra Nešića), a neke kulturno-umetničkih društava i sličnih udruženja. Najznačajnije su: «Čitaonica srpska» (1846.), «Nastavnička biblioteka» (1886.), «Srpska ratarska čitaonica» osnovana 1897. godine. Slične biblioteke i čitaonice osnivali su i Nemci i Mađari.

Današnja Gradska biblioteka, rezultat je takve bogate tradicije i nasleđa. U njenim fondovima, od oko 150.000 svezaka, ima oko 5.000 starih i retkih knjiga, unikata, rukopisa i retkih muzikalija. U fondu od oko 20.000 časopisa i druge periodike, nalazi se skoro kompletna vršačka periodika i veći deo knjiga štampanih u Vršcu. Važan je takođe i fond izdanja knjiga koje su štampane na Nemačkom, Mađarskom, Francuskom, Ruskom i En-gleskom jeziku. Bogatstvom, raznovrsnošću i značajem pojedinih fondova, Gradska biblioteka u Vršcu svrstava se u red najznačajnijih ustanova te vrste u zemlji.

• GRADSKI MUZEJ

Danas se za datum osnivanja Narodnog muzeja uzima 1882. godina, kada je u Vršcu započela prva aktivnost s ciljem istraživanja starina pod rukovodstvom Fe-liksa Milekera. Odlukom Magistrata 1894. godine i donošenjem statuta, Muzej i službeno započinje rad smešten u zgradu «Konkordije». Sa Bibliotekom je 1898. godine, spojen u jednu ustanovu i 1908. premešten u današnju zgradu. Ove ustanove se razdvajaju 1947. godine i nadalje rade samostalno.

Gradski muzej je nastao naporima nekolicine vrščana, među kojima posebno zauzimanjem tada već afirmisa-nog istoričara i arheologa Feliksa Milekera. Prve fondove sačinjavale su zbirke F.Milekera, E. Ritingera i A. Šoljmošija. Kasnije je dopunjena vrednom zbirkom Karla Bema, belocrkvanskog istoričara i arheologa, kao i kolekcijom Petra Despinića iz Kovina. Vremenom, zbirke Muzeja su narastale značajnim poklonima, otkupom i terenskim istraživanjima. Feliks Mileker, svestrano obrazovan i radu predan, radi u njemu kao jedini kustos, sve do svoje smrti 1942. godine. Posle Drugog svetskog rata Muzej postepeno kadrovski jača i širi se. Danas se Narodni muzej sastoji iz šest ode-lenja: arheološkog, istorijskog, umetničkog, etnološkog, prirodnjačkog i numizmatičkog.

Arheološko odelenje broji preko 130.000 predmeta i deli se na preistorijsku i antičku i srednjovekovnu zbirku (odsek). U ovim zbirkama obuhvaćen je nalaz sa područja Vršca, njegove okoline i jugoistočnog Banata (poznati lokaliteti: Vatin, Potporanj, Vršac Kozluk, Ludoš, At, Banatska Palanka-Sapaja, Dubovac i drugi).

“ B A H U S O V A O A Z A ” - Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god. 27Istorijsko odelenje je sastavljeno iz sledećih odseka: starija istorija, radnički pokret i Narodna revolucija, savremena istorija i odsek Jovana Sterije Popovića.

Umetnička zbirka sadrži veliki broj ikona, skulptura i slika mnogih zavičajnih vršačkih umetnika, zatim umetnika koji su samo živeli i radili u Vršcu, kao i dela savremenih jugoslovenskih i drugih umetnika koji su izlagali u Vršcu. U sastavu umetničke zbirke nalaze se i predmeti primenjene umetnosti.

U etnološkoj zbirci se čuva veliki broj predmeta vezanih za vinogradarstvo, zemljoradnju, zanate, zatim zbirka nošnji, nakita i drugih eksponata vezanih za život i običaje južnog Banata.

Prirodnjačka zbirka obuhvata ornitološku, florističku,paleontološku i minerološku kolekciju materijala iz grada i okoline.

Numizmatičko odelenje je najmlađe, jer je nedavno izd-vojeno, kao samostalno, iz istorijskog odelenja. Zbirka je veoma brojna i sadrži novac od njegove pojave na ovom prostoru do danas.

• POZORIŠTE

Za početke pozorišnog života u Vršcu, najvažnija je svakako 1793. godina. Tada je održana prva, do danas poznata, pozorišna predstava koju su izveli Vrščani. Bila je to predstava, koju su priredili đaci Gramatikalne škole. Međutim, to nije i prvi susret Vrščana sa ovom umetnošću. Još 1788., u godini u kojoj jedva da je prestao poslednji Austro-turski rat, gostuje pozorište iz Temišvara. Tokom 19. veka i kasnije, ovakva gos-

tovanja raznih pozorišta i pozorišnih družina gotovo su redovna. Na svojim turnejama, Vršac posećuju mnoga poznata pozorišta iz: Budimpešte, Beča, Berlina, Arada i drugih mesta. Najredovniji gost u Vršcu bilo je Srpsko narodno pozorište iz Novog Sada.

Od njegovog osnivanja, pa do Drugog svetskog rata, Vršac je skoro svake sezone bio domaćin ovog značajnog srpskog teatra, koje ovde priređuje pred-stave među kojima često i premijere. Vrščani osnivaju 1861. godine jedno neobično udruženje pod imenom «Društvo za Srpsko narodno pozorište» koje je imalo za cilj da pomaže i priprema gostovanja ovog pozorišta.Polovinom veka dolazi i do osnivanja prvih amaterskih družina Srba, Nemaca i Mađara u gradu. «Diletantska pozorišna družina» nastupa 1844. godine. «Dobrovoljno pozorišno društvo» nastaje 1861. godine, po prestanku rada prethodnog. «Diletantsko pozorište» osnovano je 1880. godine. U međuvremenu, nastavljaju se gostovan-ja raznih pozorišnih trupa koje, na svojim turnejama, sve češće posećuju Vršac. Predstave tog vremena prika-zuju se u, već za to spremnim, salama vršačkih hotela i kafana, a naročito u varoškoj «Areni» u parku. Vršački Nemac, Karlo Ce 1865. u svojoj kući gradi pozorište i od tada se tamo redovno održavaju predstave.

Prvo profesionalno pozorište u Vršcu osnovano je tek 1920. godine. Radilo je pod imenom «Pokrajinsko pozorište Sterija» svega tri godine. «Narodno pozorište Sterija» počelo je da radi posle oslobođenja 10.02.1945. godine predstavom «Kir Janja», Jovana Sterije Popovića. Do danas, posle 50 godina uspešnog rada, ova pozorišna kuća postoji kao jedino profesionalno pozorište u ovom delu Banata.

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 28• KNJIŽEVNOST

Polovinom 18. veka začinje se u Vršcu jedan dugi kontinuitet literaranog stvaralaštva, u okviru kojeg su vremenom potekla mnoga poznata imena.

Samim počecima književnih aktivnosti u Vršcu pripada ličnost velikog poštovaoca umetnosti, vladike vršačkog Jovana Georgijevića, za koga se zna da se bavio pisa-njem poezije. Arhimandrit manastira Mesić, Vikentije Ljuština već poznat po svojoj «Talijanskoj gramatici», u Mesiću piše «Kratku istoriju manastira Mesića» i «Kratku istoriju manastira Zlatice» i objavljuje ih u Pešti 1798. godine. Prema sačuvanom Sterijinom zapisu jedne pesme Nikole Neškovića, pretpostavljamo da se i on bavio pisanjem.

Krajem 18. veka, vrščanin Jahim Hedl piše i objavljuje pesme na latinskom i nemačkom jeziku. Rođena u Vršcu, Julijana – Vijatović Radivojević živi u Pešti i 1829. godine objavljuje zbirku proze i poezije «Talija». U Beču živi slikarka Marija Turnberg. Bavila se pisanjem i objavljivala romane, novele i pesme.

Najznačajnija ličnost rođena u Vršcu , Jovan Sterija Popović (1806-1856) svakako je i jedna od najznačajnijih pojava u srpskoj i jugosloven-skoj književnosti uopšte. Ogledajući se uspešno u raznovrsnim književnim rodovima, istakao se pre svega kao dramski pisac. Formiran na uzorima francuskih i nemačkih tragičara, u svom «žalosnom pozorju» bavio se nacionalno-istorijskim temama. Kroz sjajna dela svo-jih komedija izražavao je vreme i sredinu svoga doba. Likovima Kir Janje, Feme, Ružičića, Alekse i drugih, ovekovečio je između ostalog i svoj rodni grad.

Autor je i jedne od najleopših zbirki refleksivne poezije«Davorje».

Živeći u Beogradu, kao ministar prosvete mlade srp-ske države, jedan je od utemeljivača pozorišnog života u Beogradu, a inicirao je i osnivanje «Društva srpske slovesnosti» («Srpske akademije nauka i umetnosti»), i Narodnog muzeja. Napisao je više udžbenika i postavio temelj modernom srpskom školstvu.

Pisanjem se u Sterijino vreme bavio i njegov prijatelj, lekar Gavrilo Pekarović. Pisao je dobre pesme, ali je ostao poznatiji kao autor «Čadoljuba», prve knjige o negovanju dece kod nas.

Pri vršačkoj Bogosloviji nastalo je polovinom 19. veka udruženje mladih književnika «Srpska sloga banat-ska», jedno od prvih književnih udruženja kod nas. Tu srećemo i neka od poznatih imena kao što su: Vasa Živković, Dimitrije Arnovljević i Simeon Cijuk.

U zadnjim decenijama 19. veka u Vršcu žive i rade mno-gi pisci, koji su pored svog književnog rada aktivni i kao saradnici mnogih časopisa i listova. Uz Lazu Nančića tu je i neobično vredni Jaša Tomić, autor velikog broja novela, pesama, romana, pamfleta i drugog.

Početkom 20. veka ističu se imena pesnika Dušana Maluševa, vrlo talentovanog liričara, Stevana Benina, pesnika i romanopisca Svetislava Banice, pesnika i kritičara.

Posle Drugog svetskog rata u Vršcu se pojavljuju: poznati steriolog Milan Tokin, jedno od najvećih imena pesništva naših vremena Vasko Popa, kao i Florika

“ B A H U S O V A O A Z A ” - Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god. 29Štefan. Oko časopisa «Lumina» i izdavačkog preduzeća «Libertatea» okuplja se jedna grupa rumunskih pisaca predvođenih Mihajem Avrameskuom i Jonom Balanom.

Šezdesetih godina, oko časopisa «Ugao», formirala se velika grupa vršačkih pisaca. Živom književnom aktivnošću postigla je i vredne izdavačke uspehe i postala zapažena u savremenoj srpskoj literaturi.

KNJIŽEVNA OPŠTINA VRŠAC (KOV)

Književna opština Vršac (KOV) je organizacija pisaca i ljubitelja knjige. Književna opština Vršac je osnovana 1972. godine, a njen prvi predsednik bio je Vasko Popa. Za 25 godina postojanja KOV je izrasla u instituciju kulture, čiji značaj već dugo prevazilazi i opštinske i republičke okvire. KOV u svojim redovima ima i četrdesetak poznatih pisaca i prevodilaca iz raznih krajeva sveta.

Evropska nagrada za poeziju KOV ustanovljena je 1986. godine i do sada su je dobili: Husto Horhe Padron (Španija), V. Kuprijanov (Rusija), Julijan Kornhauzer (Poljska), Štefan Augustin Dojnaš (Rumunija), Tomas Transtremer (Švedska), Čarls Simić (SAD), Tito Patrik-ije (Grčka), Miodrag Pavlović (Jugoslavija), Roberto Musapi (Italija), Euženio de Andrade (Portugal), Reiner Kunce (Nemačka) i mnogi drugi

U poznatim bibliotekama KOV objavljene su, između ostalog, i dela Jovana Sterije Popovića, Česlava Miloša, Vislave Šimborske, Zbignjeva Herberta, Vitolda Gombrovića, Vladimira Nabokova, Anri Mišoa, Ežena Joneska, Čarlsa Simića, D. M, Tomasa, Mirčea Elijade, Miodraga Pavlovića, Jovice Aćin, Novice Tadića.

LIKOVNA UMETNOST

Prve i vrlo žive umetničke aktivnosti zapažaju se još u Vršcu 18. veka. Od tada ovde i u okolini radi veliki broj umetnika. Među nekima od najpoznatijih ima onih koji su ovde rođeni ili onih koji su samo boraveći i stvarajući u Vršcu ovde ostvarili značajna dela.Prvi poznati slikar toga doba, kojeg srećemo u Vršcu je zograf tradicional-nog znanja Nedeljko Popović, kao i Vasilije Nedeljković koji se i potpisivao kao «zugraf veršački».

Daleko značajnija ličnost druge polovine 18. veka, je slikar Nikola Nešković, Sterijin deda po majci. Došavši u Vršac na poziv vladike Jovana Georgijevića, tu se izgleda stalno nastanio i naslikao najznačajnija dela: pored više ikona, uradio je ikonostas kapele Vladičanskog dvora i rukopisao i iluminirao poznati Dečanski paraklis. Krajem 18. veka u Vršcu rade i čuveni majstori srpskog baroka Teodor Ilić-Češljar i Teodor Kračun.Početkom 19. veka u Vršcu rade dva značajna pred-stavnika srpskog klasicizma: Pavle Đurković 1804. god-ine slika ikonostas Saborne crkve, a Arsenije Teodorović 1809. ikonostas «Male» crkve. Samom početku veka pri-pada i Marija Turnberg, prva slikarka rođena u Vršcu, inače poznatija po svom književnom radu. U to vreme Vršac ima dve poznate slikarske porodice. Jedna po-rodica poslednjeg srpskog vršačkog kneza, slikara Rajka Stojanovića, kojoj je pripadao i Josif Rajkov. U drugoj porodici čuveno je ime Aksentija Jankovića, dobrog portretiste srpskog klasicizma. Manje je poznat njegov brat Vasilije. Tokom prošlog veka u Vršcu je radilo više poznatih umetnika. Među autorima brojnih portreta uglednih vršačkih građana, srećemo i imena Jeftimija iJovana Popovića. Neko vreme ovde ima atelje i poznati rumunski slikar Nikolaje Popesku.

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 30Jedan od značajnijih umetnika novijeg doba, Paja Jovanović (1859-1957), predstavnik akademskog realizma, rođen je u Vršcu. Slikao je motive iz narod-nog života, nacionalne istorije, a bavio se i religioznim temama. Kao popularni i traženi portretista, ostavio je nebrojene portrete širom sveta. Dobitnik je najviših domaćih i stranih priznanja.

Svojim «Triptihonom» ovekovečio je Vršac, ostavivši trajno umetničko svedočanstvo o životu u svom rod-nom gradu.

Do Drugog svetskog rata u Vršcu žive ili neko vreme borave i mnogi umetnici raznih nacionalnosti. Među značajnije treba pomenuti: Nikolaja Kuznjecova, vajara Petra Samonova, Edena Šarošija, vajarku Vilmu Lerman, Arnolda Klajna-Koranjija, arhitektu i slikara Tomasa Antala i Franju Radočaja.

Među poznatim slikarima prve polovine 20. veka treba istaći, pre svega dvojicu vrščana: Ivana Radovića i Svetislava Vukovića, značajnih srpskih i jugoslovenskih slikara, a zatim i Karela Napravnika, vrsnog crtača, ilustratora i slikara.

U Vršcu je u najnovije vreme došlo do značajne obnove likovnog života. Okupljena oko Kluba likovnih umetni-ka «Paja Jovanović» i Sekcije ULUV, uspešno radi velika grupa mlađih slikara i vajara. Danas su neki od njih već afirmisani i poznata imena. U Vršcu je 1994. godine,ustanovljen i održan Prvi jugoslovenski bijenale mladih u Jugoslaviji. Ova manifestacija-smotra stvaralaštva mlađih umetnika je tradicionalna i održava se svake druge godine.

ARHITEKTURA

Nagli razvoj Vršca započinje posle 1717. godine kada je on postao glavni grad distrikta, a naročito posle 1720.godine kada se na ovim prostorima naseljavaju Nemci, Srbi i Mađari. Krajem XVIII veka Vršac je postao značajan privredni, administrativni i kulturni centar. Na osnovu onoga što je Mileker pisao o izgledu Vršca u XIX veku vidimo da su krupniji poduhvati na njegovom uređenju započeli 50 – tih godina XIX veka. Uređene su i kaldrmisane ulice, a Mesić je premošten sa sedam mostova; istovremeno je započelo i naglo građenje spratnih zgrada i upotreba čvrstog materijala. Sačuvan je veoma mali deo građevina iz XVIII veka, dok se za period XIX veka do 1914. godine vezuje veliki broj ob-jekata. Prema sadržaju, građevine starog Vršca možemo podeliti na stambene (seoski i gradski tip kuće) i javne građevine koje se bitno ne razlikuju od razvijenih tipova gradskih kuća.

“ B A H U S O V A O A Z A ” - Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god. 31Kao i druga panonska naselja, Vršac se razvijao ug-lavnom kao prizemna aglomeracija, dok u stilskom po-gledu one predstavljaju provincijsko prevođenje većine izraza koji su se javili u arhitekturi zapadne i srednje Ev-rope. Arhitektura grada prošla je kroz sve faze: baroka, klasicizma, romantizma, tzv. istorijskih stilova i secesije. Čistog stila praktično i nije bilo već su to sjedinjavanja elemenata raznorodnih stilova.

Među očuvanim javnim građevinama XVIII veka, prednost svakako imaju crkve, mada su iz XVIII veka sačuvane i najznačajnije i najlepše javne građevine stari Magistrat, Vladičanski dvora i apoteka na stepenicama, koje su izgrađene u baroknom i klasicističkom stilu.

O graditeljima značajnih građevina u gradu veoma se malo zna. Uglavnom to su bili Nemci, mada je neimara bilo i među Srbima. Školovani arhitekti i inžinjeri bili su angažovani samo za najznačajnije poduhvate, obično javne zgrade ili kuće bogatih građana.

Posebnu celinu javnih građevina, preko kojih možemo pratiti razvoj ekonomske osnove starog Vršca, sačinjavaju razni privredni objekti. Iz XIX veka, posebno njegove druge polovine očuvao se veći broj ovih objekata kao što su: nekoliko mlinova od kojih je prvi Lazarevićev mlin na Maloj pijaci iz 1852. godine, Cofmanova pivara iz 1859. godine, podrum Helvecija iz 1880. godine, klanica iz 1885. godine. Pored ove grupe građevina treba pomenuti i zgrade hotela i banaka. Među njima se posebno ističu zgrade Milekerovog, Adlerovog i hotela Baroš, kao i zgrada Vršačke banke iz 1880. godine. Ne manje značajna je i zgrada železničke stanice koja u znatno izmenjenom obliku postoji i danas.

ZAKLJUČAK STANJATURISTIČKE INDUSTRIJE UOPŠTINI VRŠAC

Postojeća turistička ponuda u opštini Vršac je slaba, treba je inovirati i stvoriti nove inovativne programe turističkih proizvoda turizma specijalnih interesa u skladu sa svetskim trendovima, ciljnim tržištima i potrebama turista.

Razvojne programe treba uskladiti sa destinacijama u bliskom okruženju u skladu sa Nacionalnom strategijom razvoja turizma Srbije do 2014 god, u okviru turističkog klastera Vojvodine.

Karakteristike klijenata-turista koji posećuju destinaciju Vršac su uglavnom mladi izletinici i ljubitelji sporta koji dolaze individualno ili grupno iz Beograda i obližnjih mesta, strani zavičajni turisti, turisti iz dijaspore koji dolaze individualno ili sa porodicom, deca i omladinci koji dolaze u organizaciji škola, domaći i strani poslovni ljudi, diplomatsko osoblje i međunarodni predstavnici koji borave u Beogradu, Novom Sadu i Temišvaru.

Dosadašnja politika da se prvo grade smeštajni i ugos-titeljski objekti a da se kasnije traži popunjenost kapa-citeta je pogrešna. Distribucija i organizacija turističke ponude se obavljala nekontrolisano do osnivanja turističke organizacija Vršac koja je učinila odredjene napore na povećanju vidljivosti destinacije, ali ništa nije uradila na stvaranju preduslova za razvoj turizma.

Postojeće turističke agencije nemaju sopstvene turističke programe, specijalizovane turističke vodiče i animatore, već se uglavnom bave posredovanjem u prodaji usluga

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 32prevoza i turističkih aranžmana drugih agencija i tur-operatora lokalnom stanovništvu.

Postoje primeri dobre prakse turističkih i kulturnih događaja i programa kao što su: međunarodni festival folklora, bijanale savremene umetnosti mladih, put vina i pozorišna jesen.

Ostale turističke manifestacije kao što su: dani berbe grožđa, međunarodni eko kamp, međunarodni šahovski turnir, likovne kolonije, izložbe, etno festivali u ru-ralnim oblastima, posete Vršačkim planinama i kul-turno istoriskim atrakcijama zahtevaju potpuno nov, inovativan pristup kreiranja i dizajniranja programa i sadržaja turističke ponude, koji treba da su profitabilni isamoodrživi.

Turistički potencijal za turizam specijalnih interesa koji je u svetskom trendu stalnog povećanja tražnje, je velika neiskorišćena komparativna prednost u odnosu na blisko okruženje jer opština Vršac ima sve potrebne prirodne, istorijske, kuturne, arhitektonske i tradicion-alne resurse, povoljan geografski položaj i dostupnost blizine tržišta, što su ključni elementi za razvoj turističih proizvoda, koje treba pravovremeno iskoristiti jer je raz-voj turističke industrije u Srbiji postao strateški prioritet mnogih Opština i regiona jer su rezultati u poslednjih pet godina pokazali da je turizam najbolji primer opo-ravka privrede.

Prema prognozama svetske turistićke organizacije (WTO) trend rasta turističke industrije će se povećati za 18,4% u odnosu na 2004. godinu s tim da će taj rast u istočnoj Evropi biti veći.

Svetski trend uspona razvoja turizma, posebno turizma dogadjaja, ruralnog i planinskog turizma zbog kom-parativnih prednosti i turističkog potencijala opštine Vršac, veliki je izazov i poslovna šansa za ubrazani razvoj turističke industrije, koegzistentne sa susednim opštinama i Beogradom, kao glavnim ciljnim tržištem.

Prateći potrebe savremenih turista za zdrav način života, koje sadrže aktivan odmor u prirodi, konzu-miranje organske bio hrane i napitaka pripremljeih na tradicionalan način, smeštenim u udobnim objektima narodnog graditeljstva uz neposredno prisusustvo ljubaznih domaćina, prirodnog okruženja i aktivnim učešćem u atraktivnim doživljajima i iskustvima, nameće nam potrebu da budemo korak ispred drugih, jer treba da budemo konkurentniji i kvalitetniji da bi postali vidljiva i prepoznatljiva destinacija na turističkoj mapi Evrope i sveta.

Danas u Srbiji postoje mali ali svetli primeri dobrih sadržaja turističkih proizvoda (Exit, Guča) koje ne treba kopirati, ali treba koristiti njihova iskustva i iskustva zemalja Evropske Unije, kao putokaz za budući razvoj sopstvenih turističkih proizvoda.

Da bi smo bili brži, kvalitetniji i inventivniji od drugih patreban nam je zajednički rad svih sektora, na sticanju novih znanja, veština, razmeni iskustava u korišćenju turističkih resursa, koji će stvoriti inventivne tusrističke proizvode, čime ćemo vratiti Vršac na turističku mapu sveta.


4.11TRENDOVI I KARAKTERISTIKETURISTIČKOG TRŽIŠTA U SVETU

Najvažnije karakteristike turističke tražnje su: autentičnost, egzotičnost, atraktivnost, praktičnost, napredovanje, odmor, opuštanje, učenje, romantika, udobnost, sigurnost, bliža, kraća i češća putovanja i odnos cena i kvaliteta.

Današnji turista želi da bude učesnik, da uči, da doživi nešto novo, originalno, atraktivno i iskustveno, da se druži sa lokalnim stanovništvom, želi da usavrši svoj hobi, da upozna razne stare običaje i veštine, da se opusti u udobnosti i stilu.

On je obrazovaniji, iskusniji, opredeljen za harmoniju sa prirodom, ima izgrađenu toleranciju i poštovanje za različitost kultura i običaja, voli kombinaciju posla, za-dovoljstva, atrakcije, hobija, a sve u stilu zdravog života.

Na osnovu svetskih trendova u turizmu i turističkog potencijala, treba se usmeriti na turizam interesovanja u bliskom, bogatom okruženju za jednodnevne i vikend

tranzitne turiste, koji dolaze koridorom 10 i 7 u glavni turistički centar Srbije-Beograd.

Pri kreiranju i dizajniranju proizvoda, segmenata i sadržaja treba se upoznati sa željama i zahtevima turista-klijenata, sa unapred definisanih ciljnih tržišta,koje su različite i zato treba turističke ponude i priče prilagoditi, jer će jedino na taj način biti podstaknuti i motivisani da koriste vaše usluge i potroše svoj novac.

Zadovoljan klijent-turist je vaša najbolja reklama i od-brana od konkurencije.

Za sve to treba imati jasnu strategiju i operativne, dinamične akcione planove vašeg turističkog biznisa, prilagoditi turističku infrastrlskturu sadržajima segme-nata turističkih proizvoda destinacije, a ne obrnuto.Stalno zagovarati povećanje društvene i ekološke svesti, razviti kulturu gostoprimstva, tolerancije, sigurnosti i bezbednosti.

Obučiti osoblje koje je u kontaktu sa klijentima-turis-tima i dizajnirati njihov prepoznatljiv stajling i imidž.Turističke publikacije i web prezentacije trebaju biti vr-hunskog grafičkog dizajna na jezicima klijenata-turista.

Potrebno je pored stalne edukacije, upoznati se i raz-meniti iskustva sa primerima dobre evropske prakse ali ih ne kopirati.

Preporučuje se, na osnovu svetskog iskustva, da se us-voji model koncepta organizacije turističkih proizvoda, destinacije po turističkim regijama i klasterima, takav model je prepoznatljiv u svetu i posebno motiviše strane investitore.

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 36 TRENDOVI TURISTIČKOG TRŽIŠTA U SVETU

• Najviše se putuje unutar zemlje i u zemlje u neposred-nom okruženju.

• Odmori kraće traju ali su cešći.

• Najveći interes je za eko i etno vikend turizam.

• Drumski i železnicki sagbraćaj sve više konkurišu avionskom.

• Rezervacije se obavljaju sve kasnije i koristi se internet.

• Smanjen je interes za grupna putovanja a raste interes za individualni turizam.

• Manje se odlučuje za odmor na osnovu destinacija, a povećava se interes za turizam koji podrazumeva doživljaj i iskustvo.

• Povećava se interes za autentično iskustvo, atrakti-van doživljaj i upoznavanje sa lokalnom kulturnom baštinom.

• Povećava se interes za razne seoske lokalne veštine.

• Povećava se interes za aktivnim odmorom u čistoj prirodi.

• Povećava se želja za bio hranom spremljenom na tradicionalan nacin i degustacijom domacih autohonih vina i rakija.

• Povećava se interes za krstarenja rekama.

• Povećava se interes za sportske događaje i rekreaciju,

• Povećava se interes za zdravstveni i banjski turizam koji pruža usluge anti-stres terapije, saune, masaže, lepote, podmlađivanja i šetnje u prirodi. • Povećava se interes za upoznavanje sa šumskim životinjama, posmatranje šumskih i barskih ptica,

•Sakupljanje šumskih plodova i lekovitog bilja,

•Časove kuvanja i spremanje zimnice.

•Povećava se interes za kulturni i gradski turizam kroz pešačke zone.

•Povećava se interes za istočnu Evropu jer je nerazvi-jena i egzotična, nezagađena, gostoprimljiva, jeftina iinteresantna za turiste iz zapadne Evrope.

• Povećava se interes za lokalne suvenire koji su produkt domaće radinosti,starih i umetničkih zanata.

• Povećava se interes za ekstremne sportove u vazduhu.

“ B A H U S O V A O A Z A ” - Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god. 37ELEMENTI ZA MOTIVACIJUTURISTA U SVETU

Najvažniji motivi pri donošenju odluke za iz-bor sadržaja programa, segmenata turističkih proizvoda i destinacije su: čista priroda, očuvanje zdravlja u prirodnom stilu, egzotičnost, avantura, iskustvo, doživljaj, autentičnost, prisnost, udobnost, duhovnost, domaća zrava hrana i napitci , aktivnost u događjajima, etnički običaji, različite kulture i gostoprimstvo.

Ključni sadržaji programa segmenata turističkih proiz-voda, destinacije koji opredeljuju klijenta turistu su vinske ture, biciklističke ture, aktivan odmor u prirodi, posmatranje ptica, lov i ribolov, etno festivali muzike i hrane, lov i ribolov, tradicionlni restorani, lokalne muzejske zbirke, posete sportskim, muzičkih i kul-turnih događajima, manastirima, crkvama, arheloškim nalazištima, prirodnim atrakcijama, upoznavanje sa seoskim životom, tradicionalnim lokalimim veštinama, učenje spremanja zdrave hrane i napitaka, seoskih radova i stila zdravog života.

Sportske škole, timski treninzi, atraktivni ekstremni sportovi u vazduhu, rekreativni sportovi, sportska i prijateljska takmičenja, čist vazhuh, lekovita voda, antistres terapija, podmlađivanje, saloni za ulepšavanje, opuštanje, masaže, saune i aktivno učenje u prirodi.

Upoznavanje sa istorijom, kulturom, religijom, tradici-jom, učenje jezika, kulturni događaji, posete galerijama i ateljeima, razmena turista dijaspodre i zavičajni turizam (posebno za banatske Nemce) zabavni koncerti, izlasci na večere, diskoteke i kockarnice, kao i razmena znanja

i iskustava kroz konferencije, konvencije, kongrese i simpozijume.Najviše ih privlače atraktivni masovni turistički događaji.

Najveći svetski turistički događaj je minhenski “Okto-berfest”, a u Srbiji su “Exit” i “Guča”

4.12KLJUČNI FAKTORI ZA ULAZAK TURISTIČKEDESTINACIJE NA SVETSKO TRŽIŠTE

Svetska turistička organizacija (WTO) je definisala 8ključnih faktora koji treba da se ispune za ulazak nove destinacije na svetsku turističku mapu

1. Politička želja i podrška razvoju turizma2. Institucionalni i pravni okvir3. Investicije4. Razvoj svih vrsta transporta5. Integracije6. Promocija i komercijalizacija7. Kvalitet8. Javno i privatno partnerstvo

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 384.13 NAJZNAČAJNIJI TURISTIČKI PROIZVODI

• TURIZAM DOGAĐAJA (EVENTS)

Ovoj proizvod donosi velike prihode ali zahteva ve-like investicije i invetivne sadržaje.Glavni segmenti su: festivali, karnevali, parade, ver-ske i kulturne manifestacije, koncerti, ceremonije, do-dela prestižnih nagrada, sportski događaji, godišnjice značajnih ličnosti i svi drugi događaji koji okupljaju veliki broj ljudi.

TržišteTržište se stvara decenijama.Primer je Okroberfest u Minhenu sa 6,3 miliona dola-zaka.Prihodom od 955 miliona € i 1200 otvorenih radnih mesta.Dobri primeri u Srbiji su:Exit, Guča, Festival muzike i hrane u Novom Sadu.80% klijenata - turista su stalni učesnici događaja.

PotencijalPovećan broj low cost avio kompanija čini lako dos-tupnu svaku destinaciju i trend je upoznavanja sa novim događajima. Ovaj proizvod je posebno značajan jer lokalnoj zajednici donosi imidž, povećava potrošnju, otvara nova radna mesta, povećava vidljivost i značaj regije, izgrađuje nove sadržaje i infrastrukturu, povećava interes drugih turističkih proizvoda, pratećih usluga, povećava lokalni ponos, razvija kulturu gostoprimstva, povećava toleranciju i razumevnje bogatstva različitosti i na kraju povećava politički rejting same države.Vršac ima veliki potencijal da razvije turizam dogad-

jaja u okviru turizma specijalnih interesa kao krunski proizvod koji zahteva veliku ,,Green field,, investiciju alidonosi najveće prihode i povećava distribuciju ostalih turističkih proizvoda.Vršac ima tradicionalno iskustvo u pripremanju događaja, od kojih su najpoznatiji: “Grožđenbal”, “ Vršački venac” , “Pozorišna jesen” i “Bijenale mladih”.

DistribucijaOvo je najsloženiji i multidisciplinarni krunski proizvod koji zahteva angažovanje eksperata iz raznih oblasti za izradu više studija, projekata, sadržaja, programa i vrhunski internacionalni menadžment.Glavni kanal je snažan interaktivni internet portal, stalna medijska kampanja, vrhunski dizajn publikacija, vodeći turoperatori,, medjunarodni turistički medijatori i stalno prisustvo na najpoznatijim turističkim sajmovi-ma i berzama.

“ B A H U S O V A O A Z A ” - Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god. 39 • RURALNI TURIZAM

Ruralni turizam je spektar aktivnosti, usluga i do-datnih sadržaja koje organizuje ruralno stanovništvo u pororodičnim domaćinstvima, u cilju privlačenja turista i ostvarenja dodatnog prihoda.

Ruralni turizam je turistički proizvod koji otvara turističku tražnju seoske sredine, termalne i miner-alne izvore, reke i prirodu a gostima prezentuje tradi-cionalnu gostoljubljivost i životne vrednosti tradi-cionalnih veština i iskustava lokalnog standvništva u cilju obrživog ekonomskog razvoja i podizainja životnog standarda, očuvanja narodnog graditeljstva, agrara i prirodnih resursa. Segmenti ruralnog turizma su:

- Agroturizam (posmatranje i učestvovanje turista u poljoprivredi)- Eko turizam (turizam koji podržava zaštitu prirodnih resursa)- Etno turizam (turisti se upoznavaju i uranjaju u sva-kodnevni seoski život)- Kulturni turizam (turisti se upoznaju sa kulturom, istorijom i arheologijom)

Atrakcije ruralnog turizma su: Aktivan odmor i rek-reacija u prirodi, biciklizam, vožnja fijakerom i čamcem,jahanje, pešačenje, planinarenje, lov i ribolov.

Kompatibilnost sa turizmom posebnih interesa:Dogadjaji, festivali, Proizvodnja zdrave hrane i napitaka, Izrada suvenira i rukotvorina, starih umetničkih zanata i domaće radinosti.

Ključni elementi ruralnog turizma:- Odvija se u naseljima do 10.000 stanovnika- Turizam podržava agrobiznis- Autentični mali porodični objekti- Posed u privatnom vlasništvu- Tradicionalna prisnost sa gostima- Egzotični i prirodni ambijent- Jaka individualna aktivnost domaćina- Eko i etno okvir- Slaba infrastruktura- Etika očuvanja tradicionalnih vrednosti- Ograničen rast- Sezonski karakter turističke ponude- Cenovnik je izrazito elastičan- Drugi ili treći odmor gostiju- Odmor traje najduže do 10 dana

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 40TržišteTražnju u velikoj većini karakterišu domaći gosti i strani predstavnici koji rade u Srbiji, Stalan svetski trend rasta tražnje ruralnog turizma. Evropsko tržište ima 190 hiljada smeštajnih objekata sa 1,7 miliona kreveta.Godišnja prosečna stopa zauzetosti kapaciteta iznosi 25%. Cena smeštaja u razvijenim evropskim zemljara iznosi 30 € a u Srbiji izmedju 8 i 13 €, kolika je i cena u istočno Evropskim zemljama.

Prosečni godišnji prihodi po krevetu se kreću od 1.000 do 2.500 EUR sa noćenjem i doručkom.Najveća ponuda i tražnja ruralnog turizma je u Fran-cuskoj, Nemačkoj, Austriji, Velikoj Britaniji i Italiji.Zbog blizine tržišta nama su pristupačna sva navedena tržišta sa akcentom na Nemačku.Srbija ima turistički proizvod ruralnog turizma od kojih su najpoznatiji: Šarganska osmica, Koštunići, Bački salaši, Sirogojno, Kosjerić, Kovačica i drugi.

Vršac ima veliki potencijal da razvije ruralni turizam u seoskim klasterima “ZLATNA GORA”, “PLAVA DOLI-NA” i “SUNČANI HORIZONT”.Potrebno je uraditi detaljnu studiju za izradu projekata za revitalizaciju postojeće opšte infrastrukture i resursa, kao i nove greenfild investicije.

Klijenti – turisti Tipičan ruralni turist je star izmedju 43 i 50 godina, visoko obrazovan, koji je dosta putovao po svetu, zain-teresovan za kulturu, ekologiju, gastronomiju (posebno vino), živi u urbanom području udaljenom 2-3 sata vožnje automobilom ili avionom.Glavni motivi putovanja u ruralno područje su: odmor, utapanje u prirodu i gastronomiju, a sporedne su ak-

tivnosti naselju i posebni interesi.- Smeštaj rezerviše telefonom.- Boravi uglavnom vikendom a redje se odmara najviše 10 dana.- Dolazi individualno ili sa porodicom sa decom ili bez dece (penzioneri).

Na osnovu istraživanja Travel Industry Association of America (Rural tourism travel polt 2001 godine) tipični interesi za ruralne aktivnosti su:- Uživanje u ruralndm ambijentu i scenografiji 75%- Gastronomija 70%- Odlazak na reke i jezera 58%- Obilazak istorijskih i kulturnih atrakcija 41%- Lov i ribolov-vdžnja čamcem 32%- Biciklizam-jahanje-planinarenje-pešačenje 24%

Potencijal Evropa je svetski lider u ruralnom turizmu i prognoza je da će to i ostati sledećih 5 do 10 godina usled proširenja Evropske Unije i postojanja asocijacije ruralnog turizma (Euro Gites).

Programi će počivati na konceptu održivdg razvoja sledećih 15 do 20 godina, stalno će rasti i biće name-njeni uglavnom domaćem tržištu.

Prema svetskoj turističkoj organizaciji (WTO) glavni pokretač ruralnog turizma povezan je sa stvaranjem nacionalne asocijacije za ruralni turizam koja će biti odgovorna za:- Kreiranje vizije i strategije ruralnog turizma po prin-cipu od “dole na gore”.- Organizaciju i stvaranje sistema klasifikacije- Marketing ruralnog turizma

“ B A H U S O V A O A Z A ” - Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god. 41- Podršku za umrežavanje turoperatorima ruralnog turizma- Sistem obrazovanja i treninga- Lobiranje i prikupljanje finansijskih sredstavaza zaštitui revitalizaciju tradicionalnih i autohtonih vrednosti ruralnih oblasti.

U opštini Vršac postoje veliki neiskorišćeni potencijali za razvoj svih segmenata ruralnog turizma čijim bi se razvojem značajno dporinelo razvoju ostalih turističkih proizvoda turizma posebnih interesa.

DistribucijaRazvoj centralnog rezervacionog sistema na nivou desti-nacije, regije, klastera i države.Umrežavanje sa evropskim rezervacionim sistemima.Kreiranje sistema standarda ponude ruralnih objekata, smeštaja, hrane, napitaka i osoblja preko interneta.Kreiranje kalendara i vremenskog rasporeda ruralnih dogadjaja,slavlja i festivala s ciljem unapredjenja prodaje pretežno domaćem tržištu.Pokretanje regionalne, medjuregionalne i prekogranične saradnje.Glavni kanali distribucije su direktna prodaja, internet i publikacije asocijacija ruralnog turizma.Razvoj ruralnog turizma je osnovni prioritet strateškog programa razvoja turističke industrije i zato je potrebno razvoj drugih turističkih proizvoda fokusirati na koegz-istetnu međusobnu usku povezanost razvoja destinacija u bliskon okruženju.

• ZDRAVSTVENI TURIZAM – SPA / WELLNESS

Zdravstveni turizam je povezan sa klijentima koji imaju zdravstvene probleme i kojima je potrebna terapija.

Vršac nema preduslove za razvijanje zdravstvenog turizma, jer nema nijedan vrhunski klinički centar. Spa/wellness turizam se odnosi na klijente dobrog zdravlja kojima su potrebni tretmani radi održavnja statusa kroz lepši Izgled, smanjenje bolova, antistres tretmana, smanjenje efekta starosti i zdravog načina života.

Spa/wellness turizam je četvorosezonski i deli se u se-dam grupa od kojih ćemo nabrojati samo one za koje naša destinacija ima odlične potencijale da ih razvije.

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 42Destinacion SPASpa čija je glavna uloga da klijentima pruži mogućnost široke lepeze izbora kroz poboljšanje životnog stila, zdravlja, fitnesa, masaže, obrazovnih programa,smeštaja i jelovnika.Za ovu grupu Vršac ima infrastrukturu, ljudske resurse i programe koji su koegzistentni sa razvojem planinskog, ruralnog i turizma posebnih interesa.Turistički resursi su hotel “Villa Breg” i SC “Millenium”.

Medical SPAKompletna zdravstvena i wellness usluga u ambijentu koji sintetizuje konvencionalne, posebne terapije i tretmane.Prognoza je da će se ova grupa u sledećih 10 godina najbrže razvijati.Kao veoma perspektivna grupa za koju Vršac ima potencijal i ljudske resurse u okviru postojećih bolnica i privatnih klinika, potrebno je da se uradi studija u okviru razvojaukupnog wellness spa turističkog proiz-voda.Turistički resursi su ljudski resursi gradske i psihijatri-jske bolnice i privatnih klinika kao dopunske delatnosti.

Mineral springs SPASpa koja u svojim ponudama ima mineralne, ter-malne, vazdušne i druge izvore koji se koriste u terapiji i tretmanima. Ova grupa je najtipičnija za wellness turistički proizvod. Vršac za ovu grupu ima odlične ali neiskorišćene resurse, potrebno je paralelno sa izradom opšte studije ukupnog wellness spa turizma uraditi projekte za revitalizaciju postojeće infrastrukture i nove ,,Green field,, investicije za vazdušnu, mineralnu i ter-malnu banju na vršačkim planinama i u podnožju.Sve programe drugih grupa spa wellness turizma usko

vezati za razvoj ove grupe kao ključnog faktora za razvoj novog spa centra najbližeg Beogradu sa bogatim inven-tivnim i atraktivnim sadržajima.

TržišteEvropsko tržište ima preko 1.200 SPA centara u kojima je 2002 godine ostvareno 190 miliona noćenja.Srednja i istočna evropa raspolaže sa 75.000 kreveta u 400 objekata.Ostvareno je preko 2 miliona dolazaka sa 20 miliona noćenja.Najveći igrači po broju noćenja su Poljska (28%), Ru-munija (27%) i Češka ( 26%).Najveći broj noćenja inostranih klijenata ostvarila je Mađarska (66%), Slovenija (46%) i Češka (28%).

Prosečan boravak iznosi 11,3 dana za domaće i 8 dana za inostrane klijente, prosečna dnevna cena boravka iz-nosi 41 eura u Mađarskoj do 168 eura u Češkoj.Hoteli u SPA centrima ostvaruju godišnju zauzetost od 60%.Srbija je takođe poznata po SPA centrima od kojih je najpoznatija Vrnjačka Banja.Konkurencija je zaista velika ali Vršac zbog velikog pri-rodnog neiskorišćenog potencijala u blizini pan-evrop-skih koridora 10 i 7, ima mogućnost da razvije veoma konkurentan turistički proizvod. Turistički resursi i atrakcije su: stara bolnica “Sanitas”, objekti i vikend zona vršačkih planina, termalni izvor slane vode na vršačkom jezeru, mineralni izvor “Dumbrava” i lekovita vazdušna strujanja na vršačkim planinama.Nepostoji adekvatna infrastruktura i potrebno je uraditi projekte za revitalizaciju postojeće infrastrukture i nove „Green field” investicije.

“ B A H U S O V A O A Z A ” - Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god. 43Klijenti - turistiSpa turisti su uglavnom ženske osobe između 36 i 55 godina života sa višim ili visokim obrazovanjem iz urbanih sredina i najčešće dolaze same.Glavni motivi dolaska su relaksacija, tretmani lepote, smanjenje težine, programi obrazovanja, zdrava hrana, biciklizam, pešačenje, kulturno istorijsko nasleđe, kratki izleti u okolinu, prisusutvo lokalnim događajima i festivalima.Odluku donose na osnovu preporuke, brošure agencije ili preko internet SPA portala.

Potencijal Opšta demografska slika upućuje na starenje stanovništva i povećanje broja korisnika SPA usluga. Najveća dinamika porasta se očekuje u segmentu medicinskih terapija i tretmana, koje su značajno jeftini-ji u istočnoj Evropi nego u zapadnoj Evropi i Americi.Očekuje se značajnije prisustvo muškaraca i kompletnih porodica i sve veća potreba za prirodnim ekološkim proizvodima, posebnih SPA jelovnika, kozmetički i estetski tretmani i direktna “on line” rezervacija.

DistribucijaOrganizacija centralnog rezervacionog sistema, postav-ljanje integralnog SPA internet portala sa mnoštvom sadržaja i programa drugih turističkih proizvoda i segmenata destinacije.Saradnja sa specijalizovanim turoperatorima, agen-cijama i proizvođačima i dobavljačima kozmetičkih i drugih povezanih proizvoda.Razviti programe lojalnosti klijenata.Treba do 2010 god. osnovati specijalizovanu SPA agen-ciju.

• PLANINSKI TURIZAM

Turistički centri na planinama se u zadnjih 15 godina intezivno razvijaju i svoje kapacitete i programe nude u zimskom i letnjem periodu.Iako u Srbiji postoje mnogi razvijeni centri za planin-ski turizam kao što su Kopaonik i Zlatibor, zbog blizine tržišta i specifičnih klimatskih uslova i atrak-cija zaštićenih Vršačkih planina, drugih turističkih proizvoda destinacije i bliskog okruženja, Vršac može da razvija specifične programe letnjeg planinskogturizma, koegzi-stentnog sa razvojem turističkih proizvoda destinacije Fruške Gore, kao glavnim konkurentom.Turistički resursi su celokupne Vršačke planine sa svih prirodnim atrakcijama kojih ima u izobilju i koji su sadžani u katalogu resursa.Letnji planinski turizam karakterisu programi: plani-narenje, pešačenje, upoznavanje sa florom, faunomi stenama, brdski biciklizam, paraglajding i aktivni odmori u prirodi zbog bogatstva lekovitih vazdušnih strujanja i izvora zdrave vode.Letnji odmor na planinama je obično treći odmor i traje do 7 dana.

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 44TržišteLetnji turizam na evropskom tržištu učestvuje sa 87,5% (350 miliona dolazaka), sa stopom rasta od 30% u po-slednjim godinama.Najveći deo tržišta apsorbuje Italija (19,9%), Španija (18,8%), Nemačka (13,2%), Francuska (15,3%), Velika Britanija (13,5%) i Austrija (7,5%).Letnji odmor predstavlja alternativu odmoru na moru.Zemlje koje nemaju more kao sto su Češka, Mađarska, Austrija, Poljska, Slovenija, Slovačka i Švajcarska ostva-ruju 71 milion noćenja turista od čega je 63% ino-stranih.

Klijenti - turistiTuristi dve ciljne grupe su veliki tržišni potencijal, imajući u fokusu visok prosek potrošnje po porodici,to su bračni parovi sa decom iz urbane sredine, od 35 do 50 god. sa decom od 6 do 13 godina, koji borave od 7 do 14 dana.

Takođe, ovaj segment turizma je vezan za školske ras-puste tako da mlađa populacija od 18 do 25 godina čiji su roditelji imućni je veoma zaintersovana za potragu za nečim što je zdravo i popularno. Zainteresovani su za pešačenje, škole u prirodi, bicilklizam, razgledanje istorijskih i drugih atrakcija u okolini, a sporedni motiv im je gastronomija.

Koriste internet ili dobre ponude agencija koje daju pravu vrednost za novac.Porodice koriste porodične pakete, brošure specijali-zovanih turoperatora i ženske časopise za dobijanje informacija.Za paraglajding i aktivan odmor u prirodi se interesuju individualci do 45 godina.

PotencijalLetnji planinski turizam je na dugi rok veoma konkurentan proizvod zbog rasta životnog standarda, proširenja Evropske Unije i potrebe za zdravim životom.Vršačke planine imaju odličan potencijal za ubrzani razvoj ovog proizvoda do 2010 god. i čine zajedno sa ruralnim turizmom i turizmom događaja najvažniji prioritet strateškog programa razvoja turizma u opštini Vršac.

Ne postoji adekvatna infrastruktura i potrebno je uraditi projekte za revitalizaciju postojećih i izradu novih ,,Green field,, investicija.

Distribucija Turistička agencija destinacije povezana sa specijali-zovanim turoperatorima i jakim internet portalom sa mnoštvom prirodnih atrakcija, inovativnih programa i sadržaja.Neophodna je koegzistencija sa drugim turističkim proizvodima destinacije i bliskog okruženja


• GRADSKI TURIZAM

Gradski turizam je odmor koji traje 1 do 4 dana radi posla, istorijskog nasledja, kulture, šopinga, događaja i noćnog života.

Turistički resursi Vršca su:austrougarska arhitektura fasada, kapija, kibicfenstera, trgovi, parkovi, zanatske ulice, crkve, eparhijski dvor, magistrat, muzeji, biblioteka, pozorište, KOV, stadion, sportski centar, železnčka stanica, spomen i rodne kuće istorijskih ličnosti, stare zanatske radnje, umetnički ate-ljei, galerije, vinoteke, eko i etno marketi, antikvarnice, restorani, kafići, picerije, i diskoteke.

Klijenti-turisti vole pešačke ture radi upoznavanja arhitekture i kulture i rado borave u barovima i restoranima.

Tržište u Evropi je veoma konkurentno i vodeći su gradovi Pariz, Amsterdam, Rim, Barselona, Prag, London, Berlin i Beč, što je velika konkurecija našem glavnom gradu Beogradu.

Ključni faktor za razvoj ovog proizvoda je usko pove-zan sa direktnim vazdušnim linijama “low cost” avio kompanija.

Vršac je mali grad da može ovaj proizvod samostalno razvijati, ali ga može razvijati u okviru drugih turističkih proizvoda destinacije a zbog blizine Beograda (34 km) kao alternativna turistička atrakcija u interesu je glav-nog turističkog centra da poveća sopstvenu turističku ponudu a time i konkurentnost.Nosioci razvoja gradskog turizma su uglavnom poznati gradovi kao što su Pariz, Rim, London, Beč, Moskva, Prag itd.

• POSLOVNI TURIZAM - MICE

Poslovni turizam je interes individualnih klijenata-turista koji dolaze iz profesionalnih razloga da bi prisustvovali poslovnim sastancima, konvencijama, seminarima, kongresima, sajmovima i izložbama, koji se održavaju u kongresnim centrima i hotelima visoke kategorije posete traju najduže do 7 dana.

Vršac ima male kapacitete da razvija ovaj turistički proizvod sa specijalizovanom ponudom u odnosu na Beograd koji je centar poslovnog turizma u Srbiji.Turistički resursi su: kongresni centar u SPC “Mille-nium” i hotel “Villa Breg”.

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 46• TURIZAM POSEBNIH INTERESA

Turistički proizvod posebnih interesa je skup ak-tivnosti koje su vezane za druge turističke proizvode i događaju se u neobičnom, egzotičnim, udaljenom ili divljem okruženju uz visoko aktivno učešće klije-nata-turista na otvorenom prostoru. Klijent-turista očekuje da doživi uzbuđenje uz kontrolisani rizik i mirnoću kojom želi da testira svoje sposobnosti u izabranoj aktivnosti.

Blage aktivnosti su:kampovanje, pešačenje, biciklizam, jahanje, vožnja čamcima, lov, ribolov i aktivnosti vezane za prirodu.

Tvrde aktivnosti su:brdski biciklizam, planinarenje i penjanje, paraglajding, zmajarenje, programi preživljavanja u prirodi, uspon uz strme stene i zidove utvrdjenja. Proizvodi su vezani za odredjenu sezonu i traju od 3 do 5 dana.

TržišteU Evropi se procenjuje da je bilo 443.000 dolazaka od čega su 44% individualni klijenti-turisti.Najviše dolazaka je imala Nemačka (102 hiljade), Velika Britanija (71 hiljadu), Francuska (31 hiljadu), Holandija (27 hiljada) i Italija (22 hiljade) klijenata-turista.Ovo je veoma unosno ciljno tržište jer su ove četiri des-tinacije ostvarile devizni priliv od 177 miliona EURA.

Klijenti - turistiKlijenti-turisti traže izazov i ličnu satisfakciju pri čemu vode računa o trendu zdravog života i zaštiti čovekove sredine.

Glavni klijenti su individualci, grupe prijatelja i po-rodice sa decom starosti od 36 do 55 godina za blage aktivnosti i od 26 do 35 godina za tvrde aktivnosti.Vole smeštaj u ruralnim kućama, lokalnim pansionima i kampovima i višeg su obrazovanja sa srednjim i višim primanjima.Dolaze iz gradova koji imaju više od 100 hiljada stanovnika.Glavni motiv je izabrana aktivnost a sporedna izazov, uživanje u prirodi i vođenje zdravog života.Internet im je najvažniji izvor informacija a kupovinu paketa usluga kupuju preko specijalizovanih agencija, ali na preporuku.

Potencijal Pojavljivanje novih destinacija koje su nedovoljno otkrivene poput zemalja Balkana stvara kod klijenata radoznalost i potreban izazov za nove aktivnosti.Vršac ima odlične resurse za razvoj posebnih interesa u okviru razvoja turističkih proizvoda, planinskog i rural-nog turizma destinacije.

DistribucijaProizvode turizma posebnog interesovanja potrebno je objediniti u okviru turizma specijalnih interesa.Proizvodi se plasiraju preko specijalizovanih turističkih agencija, časopisa, interneta, ličnih preporuka i putem direktnog marketinga slanjem poštom specijalizovanih brošura na adrese poznatih klijenata ili njihovih udruženja i klubova.


• KRUŽNA PUTOVANJA

Kružna putovanja su jedan od najvažnijih turističkih proizvoda, koji omogućava klijentu-turisti da kada stigne u destinaciju ima mogućnost obilaska više destinacija u zemlji ili više zemalja. Ture traju 2 do 3 dana, koje karakterišu uživanje, proučavanje prirod-nih, istorijskih i kulturoloških atrakcija, ekstreman način provođenja vremena, istraživanje posebnih in-teresa i upoznavanje same destinacije na drugi način.

TržišteOd svih nabrojanih karakteristika turisti su najviše zainteresovani za uživanje (40%).Turizam kružnih putovanja ima potpuno definisanociljno tržište i zato je ulazak na tržište veoma lak.

Klijenti - turistiGlavni klijenti su stariji parovi bez dece, mlađi bez dece, grupe i individualci koji vole uživanje u pokretu u

potrazi za novim atrakcijama, doživljajima, iskustvima i odmorom u kvalitetnim hotelima sa dobrom gas-tronomijom.

PotencijalProizvod je klasičan i ima izuzetno veliku bazu potenci-jalnih korisnika i zahteva male infrastrukturne potrebe za lansiranje proizvoda.Ciljno tržište je Beograd, Koridori 10 i 7 i blisko okruženje do 150 kilometara.

Geostrateški položaj destinacije Vršac i bliskost des-tinacija u okruženju stvara uslove da se ovaj turistički proizvod može za veoma kratko vreme pozicionirati.U partnerstvu sa susednim opstinama i Rumunijom treba razviti nove atraktivne turističke kružne ture.

DistribucijaRazvoj distribucije zahteva inoviranje tura zbog što veće dostupnosti drugim turističkim proizvodima i destinac-ijama na regionalnom, nacionalnom i međunarodnom nivou. Potrebno je brošure kreirati i dizajnirati za svaku ciljnu grupu na više stranih jezika, jer glavni kanali su turoperatori, putničke agencije i internet.

Potrebno je osnovati medjudestinacijsku specijalizovanu agenciju sa sopstvenim voznin parkom i osobljem, čiji dizajn i stajling treba prilagoditi povećanju vidljivosti destinacija.

Vršac ima potencijal za osnivanje specijalizovane agencije za kružna putovanja na bazi partnerstva sa turističkim organizacijama i agencijama u Beogradu i bliskom okruženju tako što može da razvije zajedničke višednevne kružne ture.

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 50SNAGE

POZITIVAN STAV STANOVNIŠTVA ZA RAZVOJ TURIZMA

URODJEN MENTALITET O SKLONOSTI ZA KVALITET USLUGA

REFORME U SISTEMU OBRAZOVANJA

RAZVIJENA KULTURA GOSTOPRIMSTVA MULTIETNIČKOG STANOVNIŠTVA

RASPOLOŽENJE ZA PROMENU ZANIMANJA

POSTOJANJE PRIVATNIH ŠKOLA I ORGANIZACIJA ZA STICANJE NOVIH ZNANJA

POSTOJANJE MEDJUNARODNIH PROJEKATA ZAPODIZANJE KAPACITETA LJUDSKIH RESURSA

POSTOJANJE PRIMERA DOBRE PRAKSE U TURIZMU

ZAINTERESOVANOST ZA OTVARANJE MALOG BIZNISA U TURIZMU

5.0S.W.OT ANALIZA

5.1S.W.O.T

LJUDSKI RESURSI

SLABOSTI

VELIKA STOPA NEZAPOSLENIH LICA NA EVIDENCIJI NSZ

LOŠA OBRAZOVNA I STAROSNA STRUKTURA NEZAPOSLENIH

NEDOVOLJNA INFORMISANOST OZNAČAJU RAZVOJA TURIZMA

NEDOSTATAK STRATEGIJA LOKALNOGEKONOSKOG RAZVOJA

NEDOVOLJNO RAZVIJENA EKOLOŠKA SVEST

NEDOSTATAK INTERNACIONALNIH MENADŽERA U TURIZMU

NEDOSTATAK OSOBLJA U NOVIM ZANIMANJIMA U TURIZMU

NEPRILAGODJENOST SADRŽAJA OBRAZOVNIH PROGRAMA TURISTIČKIM TRENDOVIMA

NEPOSTOJANJE REGIONALNOG CENTRA ZA DISTRIBUCIJU STEČENIH ZNANJA I ISKUSTAVA

NEDOVDLJNI PODSTICAJI ZA SAMOZAPOŠLJAVANJE

NEPOVOLJNA ZAKONSKA REGULATIVA ZA OTVARANJE NOVIH RADNIH MESTA

MOGUČNOSTI

STICANJE NOVIH ZNANJA I VEŠTINA

KORIŠĆENJE FONDOVA ZA SAMOZAPOŠLJAVANJA

MOGUČNOST ZA PRISTUP MEDJUNARODNIM GRANT FONDOVIMA ZA REALIZACIJU BIZNIS PLANOVA

INTERNET DOSTUPNOST INFORMACIJAMA O TURIZMU

PROMENA ZAKONSKIH PROPISA U OBLASTI RADA I ZAPOŠLJAVANJA U SKLADU SA STANDARDIMA EU

PRETNJE

GUBITAK STARTNE KONKURENTSKE PREDNOSTI U ODNOSU NA OKRUŽENJE

LOŠ PODSTICAJNI POSLOVNI AMBIJENT

VISOKI POREZI I DOPRINOSI

NEPOSTOJANJE LOKALNOG FONDA ZA START UP

“ B A H U S O V A O A Z A ” - Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god. 51SNAGE

GOSTOLJUBIVOST I OTVORENOST LJUDI

RASTUĆA PONUDA PROGRAMA I MANIFESTACIJA

OPŠTA SVEST O POTREBI NOVIHTURISTIČKIH PROIZVODA

BOGASTVO VODA I IZVORA LEKOVITE VODE

BOGASTVO NETAKNUTE PRIRODE

BOGASTVO ARHITEKTURE INARODNOG GRADITELJSTVA

TRADICIONALNA GASTRONOMIJA

KULTURA UGOSTITELJSTVA I RESTORANSTVA

VISOKO KVALITETNI HOTELSKI SMEŠTAJ

KONKURENTNE CENE NA TURISTIČKOM TRŽIŠTU

SLABOSTI

NEDOVOLJNA ZAŠTITA I ODRŽAVANJE TURISTIČKIHRESURSA I ATRAKCIJA

NEDOVOLJNA POKRIVENOST SADRŽAJA ZAŠTIĆENIHPROSTORA

NEIZGRADJENA PROSTORNO URBANISTIČKA REGULACIJA

NEDOSTATAK INICIJALNE INFRASTRUKTURE ZA RAZVOJ TURISTIČKIH PROIZVODA

NEKONTROLISANA DIVLJA GRADNJA

NARUŠAVANJE , PRIRODE I AUTENTIČNOG AMBIJENTA

NEDOSTATAK JAKIH IGRAČA ZA RAZVOJ TURIZMA

NEDOSTATAK SEOSKIH SMEŠTAJNIH KAPACITETA I ETNO RESTORANA

NEDOSTATAK TEMATSKIH NOVIH TURISTIČKIH ATRAKCIJA

NEDOSTATAK PRATEĆIH USLUGA NA ATRAKTIVNIMLOKACIJAMA I DOGADJAJIMA

MOGUČNOSTI

POZITIVNA PROMENA STAVA SVETSKIH INSTITUCIJA PREMA SRBIJI

DOBAR TURISTIČKI POTANCIJAL U BLISKOM OKRUŽENJU

PRIMENA NOVIH TEHNOLOGIJA U TURIZMU

OPŠTA ZAINTERESOVANOST ZA RAZVOJ TURIZMA

UBRZAN RAST SVETSKE TRAŽNJE ZANOVE DESTINACIJE

POVEĆAN BROJ GODIŠNJIH ODMORA

POVEĆAN INTERES GOSTIJU ZA TURISTIČKEATRAKCIJE I DOGADJAJE

ZAKON O STRANIM INVESTICIJAMA

PRETNJE

TRAJNA MOGUČNOST GUBLJENJA PROSTORA ILOKACIJA ZA RAZVOJ TURIZMA

UBRZANE AKTIVNOSTI KONKURENCIJE U OKRUŽENJU

IZOSTANAK INTERESOVANJA DOMAĆIH ISTRANIH INVESTITORA

IZOSTANAK STVARANJA PODSTICAJNOG I POSLOVNOG AMBIJENTA

IZOSTANAK PODSTICAJA ZA RAZVOJ RURALNOG TURIZMA

NEDOSTATAK USKLADJENOG TURISTIČKOG KALENDARA

NEDOSTATAK PROJEKTA GLAVNOGTURISTIČKOG DOGADJAJA

POLITIČKA NASTABILNOST

NEDOSTATAK ZAKONA O RESTITUCIJI I DECENTRALIZACIJI

5.2S.W.O.TTURISTIČKI PROIZVODI


5.3S.W.O.T

INFRASTRUKTURA I SAOBRAĆAJ

SNAGE

STRATEŠKI GEOFRAFSKI POLOŽAJ

UKLJUČENOST U EVROPSKE DRUMSKE IŽELEZNIČKE KORIDORE

FREKVENTNOST PREKOGRANIČNOG PROMETA I TRANZITA

KAPACITET I NASLEDJENI IMIDŽ VRŠAČKOG AERODROMA

ENERGETSKO SNABDEVANJE VODE,GASA I ELEKTRIČNE ENERGIJE

INSTITUCIJA ZAŠTITE OKOLINE

RAZVIJENA BAZNA I TELEKOMUNIKACIONAINFRASTRUKTURA

POSTOJANJE OPŠTE TURISTIČKEGRADSKE SIGNALIZACIJE

SLABOSTI

NEDOSTATAK I ZAPUŠTENOST ŽELEZNIČKE DRUMSKE IAVIO INFRASTRUKTURE

ZASTARELOST VOZNOG PARKA

NEDOSTATAK I ZASTARELOST VODOVODNE,GASNE I KANALIZACIONE MREŽE

NEDOSTATAK SISTEMA ZA RECIKLAŽU IUPRAVLJANJE OTPADOM

NEDOSTATAK “LOW COST” AVIO PREVOZA

NEDOSTATAK SISTEMA TURISTIČKE SIGNALIZACIJE URURALNIM OBLASTIMA

NEDOSTATAK REGULACIJE PROMETA I PARKINGA URURALNIM OBLASTIMA

NEDOSTATAK I NERAZVIJENOST TELEKOMUNIKACIONE INFRASTRUKTURE U RURALNIM OBLASTIMA

NEDOSTATAK PROJEKATA I DOMAĆIH IZVORAFINANSIRANJA VOZNOG PARKA I INFRASTRUKTURE

MOGUČNOSTI

OPŠTI INTERES VLADE I MEDJUNARODNE ZAJEDNICE ZA FINANSIRANJE PROJEKATA

INTERES STRANOG KAPITALA ZAULAGANJE U INFRASTRUKTURU

INTERES “LOW COST” AVIOKOMPANIJA

OPŠTI TEHNOLOŠKI PROGRESI I PAD CENAOPREME INFRASTRUKTURE

VISOKO RAZVIJENI EVROPSKI STANDARDIU INFRASTRUKTURI

PRETNJE

GUBITAK TRŽIŠTA ZBOG ZAOSTAJANJA ZAKONKURENCIJOM U OKRUŽENJU

NEDEFINISAN STATUS VLASNIŠTVA

NEGATIVNO ISKUSTVO GOSTIJU U DOSTUPNOSTI I INFRASTRUKTUROM

NEDOVOLJNA PRIMENA EVROPSKIH STANDARDAU INFRASTRUKURI


RAZVIJENA PRIVREDA KOJA NE ZAGADJUJE OKOLINU

DOSTUPNOST ZDRAVE HRANE I NAPITAKA

VELIKI BROJ SPORTSKIH IKULTURNIH DOGADJAJA

POSTOJANJE ZAKONA OZAŠTITI INTELEKTUALNE SVOJINE

POTENCIJAL PONUDE DOMAĆE RADINOSTI IUMETNIČKIH ZANATA

POSTOJANJE ZAKONA O TURIZMU

POSTOJANJE ŠKOLA ZA EDUKACIJU U TURIZMU

SLABOSTI

SLABA POVEZANOST HOTELA I RESTORANASA LOKALNIM PROIZVODJAČIMA ZDRAVE HRANE,

NAPITAKA I SUVENIRA

SLABO KORIŠĆENJE KULTURNOG I RURALNOG TURIZMA

NEDOVOLJNA INSTITUCIONALNA SARADNJA IPARTNERSTVO

NEKONTROLISANA ZAŠTITA I NIVO ULAGANJA U ZAŠTITU INTELEKTUALNE SVOJINE

NERAZVIJENA TRGOVINA SUVENIRIMA I RUKOTVORINAMA

NERAZUMEVANJE ZNAČAJA POVEZIVANJA UTURISTIČKE KLASTERE

MOGUČNOSTI

POJAČAN INTERES DOMAĆINSTAVA ZAMALI BIZNIS U TURIZMU

VELIKI BROJ PREDUZETNIKA KOJI ŽELI DA UPOTPUNI TRGOVINSKU PONUDU TURISTIČKIM CENTRIMA

VELIKI BROJ NEREALIZOVANIH INICIJATIVAZA KREIRANJE SUVENIRA, RUKOTVORINA I ETNO PONUDE

OSNIVANJE AGENCIJA ZA DIZAJN I MARKETING

POSTOJANJE STARTNE KONKURENTSKE POZICIJE UODNOSU NA BLISKO OKRUŽENJE

PRETNJE

NIZAK KVALITET CELOKUPNE PONUDE INEZADOVOLJSTVO GOSTIJU

SLABA PONUDA SUVENIRA, RUKOTVORINA ITURISTIČKA PONUDA

USPOREN PRIVREDNI RAST SA KOMPLEMENTARNIMDELATNOSTIMA

U TURISTIČKOJ INDUSTRIJI

ZADRŽAVANJE NISKE STOPE SAMOZAPOŠLJAVANJA

NEPOSTOJANJE DOMAĆIH GRANT FONDOVA ZA RAZVOJ TURIZMA I PRATEĆIH SADRŽAJA

NEPOSTOJANJE LOKALNOG FONDA ZA NEZAPOSLENOST

5.4S.W.O.TKOMPATIBILNOST SAOSTALIM DELATNOSTIMA


5.5S.W.O.T

MARKETING I DISTRIBUCIJA

SNAGE

POSTOJANJE LOKALNE TURISTIČKE ORGANIZACIJE

ORGANIZACIONA POVEZANOST TURISTIČKIH ORGANIZACIJA

DOBRA MEDIJSKA INFRASTRURA

POSTOJANJE INTERNET PREZENTACIJE

POSTOJANJE OPŠTIH TURISTIČKIH AGENCIJA

SLABOSTI

NEPOSTOJANJE TURISTIČKOG BRENDA KOJI JASNOPRENOSI SLIKU MARKETING POZICIONIRANJA

NE POSTOJI SVEST MEĐUNARODNOG TRŽIŠTA OPOSTOJANJU DESTINACIJE

NE POSTOJI SISTEM POVEZANOSTI TURISTIČKIH PROIZVODA

NEMA JASNE DEFINICIJE CILJNIH TRŽIŠTA

NEEFIKASAN DIZAJN PUBLIKACIJA I SADRŽAJATURISTIČKIH PROIZVODA

NEPOSTOJANJE SPECIJALIZOVANIH TURISTIČKIH AGENCIJA

NEMA PRODUKTIVNIH I JASNIH HIJERARHIJSKIH ODNOSA IZMEDJU SUBJEKATA U TURIZMU

NERAZVIJEN IIMFORMACIONI SISTEM

NEPOSTOJANJE PARTNERSTVA JAVNOG I PRIVATNOGSEKTORA ZA ZAJEDNIČKI NASTUP NA TRŽIŠTU

NE POSTOJI SISTEM ZA UPRAVLJANJE ISKUSTVIMA GOSTIJU

NEPOSTOJANJE PROFESIONALNE INTERNET MARKETINŠKE I PRODAJNE PLATFORME

NEPOSTOJANJE TURISTIČKOG INFO CENTRA

MALI BUDŽET ZA PR I MARKETING

NEPOSTOJANJE LOKALNE AGENCIJE ZA RAZVOJ TURIZMA

MOGUČNOSTI

INTERES MEĐUNARODNE ZAJEDNICEZA PODRŠKU MARKETING PROJEKTIMA

DOSTUPNOST MARKETINŠKIH ALATATEHNOLOGIJE I LJUDSKIH RESURSA

POZITIVNA PROMENA JAVNOG MNJENJA OZNAČAJU INTERNETA

PRETNJE

MOGUĆE POLITIČKE TENZIJE U ZEMLJI I NA BALKANU

GLOBALNA KONKURENCIJA U PONUDITURISTIČKIH PROIZVODA

UBRZANE MARKTINŠKE INOVACIJEKONKURENCIJE U OKRUŽENJU


USPOSTAVLJENI ODNOSI ZA PREKOGRANIČNU SARADNJU

OSNOVANA BANKA INFORMACIJA

SAZNANJE O KLJUČNIM PROBLEMIMAZA RAZVOJ TURIZMA

PREDLOG ODLUKE VLADE ZA DONOŠENJE JASNESTRATEGIJE RAZVOJA TURIZMA SRBIJE

BOGATA DOKUMENTACIJA O TURISTIČKIM RESURSIMA

SLABOSTI

NEDOSTATAK USKLAĐENOSTI LOKALNE VIZIJE ORAZVOJU TURIZMA

NEDOSTATAK STALNOG PODSTICAJA ZA„START UP“ MALOG BIZNISA

NEDOSTATAK SISTEMA POVEZIVANJA REGIJA UTURISTIČKI KLASTER

NEATRAKTIVNI USLOVI BANKARSKOG FINANSIRANJA I VISOKE KAMATE

NEDOSTATAK PARTNERSKIH ODNOSA JAVNOG IPRIVATNOG SEKTORA

NEKONZISTENTNA REGULATIVA TURISTIČKIH SEKTORA

NEDOSTATAK SISTEMA UPRAVLJANJA KVALITETOM IMONITORINGA

NEDOSTATAK PODSTICAJA ZA PRIVLAČENJE INVESTICIJA

NEDOSTATAK SVESTI O POTREBISTRUKTURALNIH PROMENA

MOGUČNOSTI

POSTOJANJE INTERNACIONALINIH MENADŽERA ZAIZRADU PROJEKATA

MOGUĆNOST DA SE STVORE PILOT OGLEDNI CENTRI TURISTIČKIH PROIZVODA

MOGUĆNOST DA SE STVORI HIJERARHIJSKA OSNOVA ZA UPRAVLJANJE STRATEŠKIM RAZVOJEM TURIZMA

DOSTUPNI GLOBALNI MODELI I ISKUSTVA ZARAZVOJ TURIZMA ZEMALJA KOJE SU U TRANZICIJI

INTERES I PODRSKA MEĐUNARODNE ZAJEDNICEPROJEKTIMA ZA RAZVOJ TURIZMA

PRETNJE

POGORŠANJE TENZIJA IZMEĐU POLITIČKIH STRUKTURA

OTEŽAN DOGOVOR O PRIORITETIMA RAZVOJA TURIZMANA SVIM NIVOIMA VLASTI

NEGATIVNI EFEKTI PRODUŽENJA FAZEDIVLJEG KAPITALIZMA I KORUPCIJE

NIZAK NIVO SVESTI O ZNAČAJU JAVNOG DOBRA IINTERESA ZA RAZVOJ TURIZMA

5.6S.W.O.TORGANIZACIJA I RAZVOJ

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 585.7 STRATEŠKE PREDNOSTI ZA RAZVOJ TURISTIČKEINDUSTRIJE U OPŠTINI VRŠAC

Geografski položaj

Dostupnost panevropskih Koridora 10 i 7

Nezagađena priroda

Autohtona flora i fauna

Termalni i mineralni izvori

Vršačke planine

Deliblatska peščara

Reka Karaš i kanal DTD

Tradicija vinogradarstva

Vazdušna strujanja

Blaga kontinentalna klima

Bogato kulturno istorijsko nasledje

Multietičnost i multikulturalnost stanovništva

Poznate istorijske ličnosti

Tradicionalna znanja i veštine

Dobra urbana saobraćajna i smeštajna infrastruktura

Industrija koja ne zagadjuje okolinu

Blisko nezagadjeno prirodno okruženje

5.8 STRATEŠKI NEDOSTACI ZA RAZVOJ TURISTIČKEINDUSTRIJE U OPŠTINI VRŠAC

Neuravnotežena struktura ukupne privrede

Nerazvijena mikro i mala preduzeća

Nepostojanje jasne strategije za socijalno-ekonomski razvoj

Nepostojanje zakona o restituciji i denacionalizaciji

Nepostojanje poslovnog ambijenta za razvoj turističke industrije

Nerazvijena društvena i ekološka svest

Visoka stopa nezaposlenosti i niska stopa zaposlenosti

Slaba obrazovna i starosna struktura Ijudskih resursa

Nedostatak opšte infrastrukture u ruralnim oblastima

Nepostojanje lokalnog fonda za razvoj mikro i malih preduzeća

Nepostojanje lokalnog grant fonda za nazaposlene

Nepostojanje razvojnih centara u ruralnim naseljima

Loša lokalna putna mreža i nedostatak turističkih puteva

Loša komunalna infrastruktura u ruralnim naseljima

Loša energetska mreža u ruralnim naseljima

Loša turistička signalizacija i obeležavanje turističkih resursa

Nepostojanje dobre telekomunikacione mreže u ruralnim naseljima

Nepostojanje sistema za upravljanje i reciklažu otpada

Nepostojanje sistema za pozicioniranje i vidljivost destinacije

Nepostojanje sistema za zaštitu interesa investitora i turista

Nepostojanje smeštajnih i ugostiteljskih objekata u ruralnim naseljima

“ B A H U S O V A O A Z A ” - Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god. 595.9PREDNOSTI, PREPREKE I PREPORUKE ZARAZVOJ TURIZMA U OPŠTINI VRŠAC

Prateći kretanje tražnje potencijalnih klijenata-turista u unaped definisanim ciljnim tržištima potrebno je uskla-diti postojeće i potencijalne turističke resurse za razvoj turističkih proizvoda turističke industrije koju želimo da razvijamo u skladu sa kompatibilnom razvijenom preradjivačkom industrijom, poljoprivredom i uslugama u Opštini Vršac.

Strategija razvoja treba da se oslanja na koegzistentnost sa turističkom industrijom u susednim opštinama u Ba-natu i pograničnim opštinama u Rumuniji, čime ćemo postati konkurentniji na ciljnim tržištima, kao alterna-tivna i atraktivna destinacija buduće turističke regije u okviru turističkog klastera Vojvodine.

Treba razmišljati o tome da naše nedostatke pretvorimo u naše adute, jer je očigledno da je naša nerazvijenost, ustvari naša prednost jer to pokazuju trendovi razvoja turističke privrede u jugoistočnoj Evropi koja je postala egzotična i atraktivna.

Netaknuta priroda, bio hrana i napitci , autentična atmosfera, gostoprimstvo, život u seoskom i prirodnom stilu, su samo neki od elemenata koji se uklapaju u trend tražnje za atraktivinim doživljajem i novim iskustvom, što nam uz stvaranje osmišljene i maštovite turističke priče, otvara mogućnost za privlačenje turista.

Za svaku ciljnu grupu i tržište treba osmisliti drugu turističku priču, zbog njihove različitosti u religiji, navikama i meintalitetu. Treba se držati trenda razvoja

novih, atraktivnih i inovativnih sadržaja turističkih proizvoda koji podstiču i motivišu savremene turiste za kratke i češće vikend posete.

Trend za aktivan odmor u ruralnim naseljima i prirodi treba takođe osmisliti tako da to bude nezaboravan egzotičan i atraktivan doživljaj u kojima turisti aktivno učestvuju.

Trend rasta tražnje za vinskim, agro, etno, eko i kulturn-im segmentima ruralnog turizma je velika neiskorišćena poslovna šansa, jer imamo veliki nedovoljno iskorisšćen potencijal prirodnih, istorijskih, kulturnih, arhitekton-skih i ljudskih resursa, kao i neiskorišćene smeštajne kapacitete u vikend i seoskim kućama.

Naši najveći nedostaci su loš imidž zemlje, slaba or-ganizacija i menadžment, slab marketing, nedostatak društvene i ekološke svesti, nedostatak partnerstva javnog i privrednog sektora, nedostatak jakih igrača i investitora, nedostatak sofisticirane promocije i prezent-acije za pozicioniranje i brendiranje na tržištu, nedosta-tak informativnih turističkih centara, slabo poznavanje stranih jezika, slaba profesionalna obučenost i stajling osoblja koje je u kontaktu sa turistima, nepoštovanje i nezaštićenost turističkih, prirodnih, kulturno istorijskih, arhitektonskih resursa i intelektualne svojine.

Slaba ponuda turističkih publikacija, lokalnih suve-nira, umetničkih rukotvorina, proizvoda starih zanata, ručnih radova, bio hrane i napitaka.Slab dizajn ambalaže i pakovanja.

Neadekvatna ponuda smeštajne i prateće infrastrukture u eko i etno stilu.

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 60Nedostatak specijalizovanih galerija, antikvarnica, eko i etno marketa u hotelima, motelima, benzinskim pumpama i turističkm objektima.

Nedostatak tradicionalnih etno restorana, vinskih i raki-jskih kuća, seoskih pansiona, etno festivala, kulturnih, sportskih, zabavnih i drugih događaja.

Nedostatak inovativnih i sofisticiranih publikacija ivizuelne identifikacije na jezicima klijenata-turista uskoro svim turističkim objektima, muzejima, crkvama, manastirima i restoranima.

Nepostojanje turističkih tabli na kulturno-istorijskim spomenicima, arhitektonskim i prirodnim atrakcijama na stranim jezicima.

Nepostojanje specijalizovanih lokalnih turističkih agen-cija za distribuciju turističkih proizvoda.

Nepostojanje jedinstvenog interaktivnog internet por-tala.

Nepostojanje jedinstvenog nastupa na specijalizovanim sajmovima, izložbama, konferencijama i berzama.

Vršac kao sekundarna destinacija panevropskih korido-ra 10 i 7, trebalo bi da razmeni iskustva razvoja turizma Austrije, Italje, Nemačke,Češke, Mađarske, Hrvatske, Slovenije i Rumunije.

Da bi se postigao ubrzani razvoj turizma, vladin sektor treba da stvori povoljan poslovni ambijent i obezbedi finansijsku podršku medjunarodne zajednice, nevladinsektor da podstiče, motiviše i edukuje stanovništvo kroz

stalan proces sticanja novih znanja i veština, povećanja ekološke i društvene svesti i kulture gostoprimstva a razvijeni privredni sektor da uspostavi partnerstvo sa mikro i malim turističkim preduzetnicima u interesu sopstvenog ekonomskog rasta.

Stanovništvo treba da povrati svoje samopouzdanje o bogatstvu prirodnih, istorijskih, kulturnih i arhitekton-skih resursa, tradicionalnih etnografskih i autentičnih vrednosti sopstvenog iskustva, veština i znanja, koje će mu pomoći da uz sticanje novih znanja i upoznavanje savremene tehnologije sintetizuje sve potencijale kroz proces stvaranja partnerstva koji će mu omogućiti otvaranja novih radnih mesta za samoodrživost i porast životnog standarda.

Svi mediji treba da vode stalnu medijsku kampanju da je u Vršcu najlepše, najprirodnije, najzdravije, najgosto-primljivije i da su proizvodi “Made in Vršac” prirodni, zdravi, ukusni, mirišljavi, najkvalitetniji i da je Vršac zeleni dragulj u turističkom klasteru Vojvodina.


6.0SCENARIO STRATEŠKOG RAZVOJATURIZMA U OPŠTINI VRŠAC

Na osnovu istraživanja, analize i dijagnoza svih ključnih elemenata, zaključili smo da scenario razvoja treba da počiva na sintetičkom principu “od dole na gore” korišćenja tradicionalnih veština, prirodnih, kulturno istorijskih i antropoloških resursa, sticanja novih znanja, razmeni iskustava, primeni savremenih tehnologija u skladu sa međunarodnim standardima, svetskim trendovima, ciljnim tržištima, zahtevima klijenata, potrebama i mogućnostima lokalnog stanovništva.Potrebno je da se sve mere i aktivnosti za implement-aciju strategije razvoja turizma, preusmere na stvaranje preduslova i uslova za razvoj turističkih proizvoda međusobno sintetizovani u turizam specijalnih interesa.

Kratak vremenski period, turistički potencijal, ljud-ski resursi, komplementarnost sa poljoprivredom, prerađivačkom industrijom, zanatstvom, domaćom radinošću, pratećim uslugama, postojećom smeštajnom i saobraćajnom strukturom uz najmanja ulaganja u otvaranje radnih mesta i izradu invetivnih sadržaja seg-menata turističkih proizvoda su nas usmerili da prioritet strateškog programa bude stvaranje preduslova za razvoj eko i etno turizma u ruralnim oblastima.

Današnji trend stalne tražnje za novim destinacijama koje savremenom turisti omogućuju zdrav život, novo iskustvo, doživljaj atraktivnost, aktivno učešće u događajima i sadržajima svega što je eko i etno, stvara nam poslovnu šansu za korišćenje svih komparativnih prednosti u odnosu na blisko okuženje.

Uz stalno lobiranje na međunarodnim i nacionalnim nivoima za finansijsku podršku uz mimimalna ulaganjaza otvaranje novih radnih mesta, podstaći će proces ubrzanog razvoja sadržaja segmenata sintetičkog tur-izma specijalnih interesa, posebno događaja i festivala jer oni donose najveće prihode i povećavaju vidljivost turističke regije koje želimo da razvijemo u okviru des-tinacije Vršac, koegzistentne sa destinacijama u bliskom okruženju u okviru budućeg turističkog klastera Vojvodine, u skladu sa nacionalnim strategijama za ubrzani ekonomski razvoj i ispunjavanje standarda sa priključenje Evropskoj Uniji.


7.VIZIJA

OPŠTINA VRŠACLIDER U TURISTIČKOJ INDUSTRIJI BANATSKIH

TURISTIČKIH REGIJA

8.DUGOROČNI CILJ

Stvaranje uslova i razvoj inovativnih turistickih proizvoda turističke privrede u Opštini Vršac,

koezistentnih sa turističkom industrijom Banata,u okviru turistickog klastera Vojvodine

usklađenom sa svetskim turističkim trendovima i standardima Evropske Unije


9.ZADACI

A) STIMULISANJE AKTIVNOSTI ZA BOLJE KORIŠĆENJE PRIRODNIH, ISTORIJSKIH IKULTURNIH RESURASA ZA RAZVOJ TURIZMA U OPŠTINI VRŠAC

PRIORITET 1.Stimulisanje rasvoja održivog turizma u zaštićenim prirodnim i turističkim zonamaMERE:

1. Podrška izgradnji i revitalizaciji infrastrukture koja ne narušava prirodno okruženje u zaštićenim i turističkim zonama.

2. Podrška razvoju usluga koje ne narušavaju prirod-no okruženje u zaštićenim i turističkim zonama.

3. Podrška dizajniranju i implementaciji projekata za razvoj programa i sadržaja turističkog proizvoda ruralnog (vinskog, agro, etno, eko), planinskog i turizma posebnih interesovanja i događaja.

4. Podrška stalne edukacije za podizanje ekološke i društvene svesti stanovništva o značaju zaštite prirode i upravljanja otpadom.

PRIORITET 2.Stimulisanje korišćenja vodotokova, površina i izvoraMERE:

1. Podrška izgradnji i revitalizaciji infrastrukture koja ne narušava prirodno okruženje u zastićenim i turističkim zonama

2. Podrška razvoju usluga koje ne narušavaju prirod-no okruženje u zastićenim i turističkim zonama.

3. Podrška dizajniranju i ipmlementaciji projekata za razvoj programa i sadržaja turističkih proizvoda

ruralnog, spa wellness i turizma posebnih interes-ovanja i događaja.

4. Podrška stalne edukacije za podizanje ekološke i društvene svesti stanovništva O značaju zaštite prirode i upravljanja otpadom.

PRIORITET 3.Stimulisanje korišćenja lokalnog kulturnog i istorij-skog nasleđa kao resursa.MERE:

1. Podrška izgradnje i revitalizacije infrastrukture koja ne narušava lokalno kulturno i istorijsko nasleđe

2. Podrška razvoju usluga koje ne narušavaju lokalno kulturno i istorijsko nasleđe kao resursa.

3. Podrška dizajniranju i iplementaciji projekata za razvoj programa i sadržaja turističkih proizvoda gradskog, kulturnog i turizma posebnih interes-ovanja i događaja.

4. Podrška stalne edukacije za podizanje kulturne i društvene svesti stanovništva o značaju kulturnog i istorijskog nasleđa kao resursa.

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 64B) STIMULISANJE STRUKTURALNIMPROMENAMA TURISTIČKEINDUSTRIJE

PRIORITET 1.Stimulisanje boljeg korišćenja postojećih i potencijal-nih smeštajnih kapacitetaMERE:

1. Podrška investicijama za readaptaciju vikend kuća u smeštajne kapacitete

2. Podrška investicijama za revitalizaciju i readap-taciju kuća i objekata narodnog graditeljstva u smeštajne objekte.

PRIORITET 2.Podrška poboljšanju kvaliteta i kvantiteta smeštajnih kapaciteta.MERE:

1. Podrška razvoju i primeni novih standarda kvaliteta2. Podrška projektima za poboljšanje smeštajnih

kapaciteta

PRORITET 3.Podrška razvoju usluga u oblasti tražnjeMERE:

1. Podrška investicijama za kreiranje programa i sadržaja turističke ponude u oblasti ugostiteljstva.

2. Podrška investicijama za kreiranje programa i sadržaja sportsko rekreativni i zabavnih objekata.

3. Podrška investicijaina za kreiranje programa i sadržaja objekata za konferencije, konvencije i kongrese

4. Podrška investicijama i korisćenju informatičkim tehnologijama za kreiranje programa i sadržaja

istorijskog, kulturnog i nasleđa kao turističkog resursa.

5. Podrška razvoju zajedničkim programima za diza-jniranje, organizaciju i implementaciju turističkih događaja i festivala.

PRIORITET 4.Poboljšanje kvaliteta i kapaciteta ljudskih resursaMERE:

1. Podrška seminarima obuke za preduzetnike u mikro i malim turističkim preduzećima

2. Podrška seminarima obuke za turističke vodiče, animatore i medijatore.

3. Podrška seminarima i radionicama za izradu suve-nira, umetničkih i zanatskih rukotvorina i ručnih radova.

4. Podrška seminarima obuke za proizvođače bio hrane i napitaka.

5. Podrška seminarima obuke za menadžment preduzeća u turizmu.

6. Podrška seminarima obuke za profesionalno osoblje u turizmu.

“ B A H U S O V A O A Z A ” - Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god. 65C) KREIRANJE POZITIVNOG OKRUŽENJAZA RAZVOJ TURIZMA

PRIORITET 1:mobilizacija nacije i etničkih zajednicaMERA:

1. Podrška organizacijama i inicijativama koje podižu zainteresovanost i učešće svih nacija i etničkih zajednica za negovanje multikulturalnog, multietničkog i multikonfeksonalnog nasleđa.

PRIORITET 2.Stimulisanje kulture gostoprimstvaMERA:

1. Podrška organizaciji seminara i radionica za pro-mociju širenja kulture, tolerancije i gostoprimstva.

D) POVEĆANJE VIDLJIVOSTI OPŠTINE VRŠAC NA MEĐUNARODNOM TURISTIČKOM TRŽIŠTU

PRIORITET 1.Poboljšanje marketinga, pozicioniranja, distibucije i brendiranja Opštine Vršac kao turističke destinacije MERE:

1.Dizajniranje, organizovanje i implementacija programa i sadržaja svih turističkih proizvoda destinacije,

2.Dizajniranje, organizovanje i implementacija lokalnih turističkih agencija za marketing i dis-tribuciju programa i sadržaja turističkih proizvoda destinacije.

3.Dizajniranje, organizovanje i implementacija turističke organizacije za razvoj, promociju i prezentaciju programa i sadržaja turističkih proiz-voda i investicionih projekata destinacije.


DEFINISANJE TURISTIČKEDESTINACIJE I TURISTIČKE REGIJE„BAHUSOVA OAZA“

NAZIV DESTINACIJEGRAD VRŠAC

Naziv brenda:VRŠAC STARA VAROŠ

Slogan:Grad užitka i romantike

Opis:

Vršac se nalazi u južnom delu Banata na sredini međunarodnog puta E-70 Beograd –Temišvar,

i je jedan od najstarijih vojvođanskih gradova sa bogatim kulturno istorijskim i duhovnim nasleđem. Vršac je poznat po svom čuvenom vinogorju, vršačkim planinama, stalnim vazdušnim strujama i multietničkom stanovništvu.Vršac je danas centar kulturnih, sportskih, zabavnih i poslovnih događanja u Banatu

NAZIV DESTINACIJE:VRŠAČKE PLANINE

Naziv brenda:ZELENI DIV

Slogan:Raj šumskih vila i patuljaka

Opis:

Vršačke planine su najviše u Vojvodini i zaštičrno je prirodno dobro od posebnog značaja, koje

karakterišu listopadne šume, retke ptice, divljač, obilje lekovitog bilja i šumskih plodova, na čijim se vrhovima nalazi kapela Svetog Krsta, hram Svetog Teodora Vršačkog i srednjovekovna tvrđava “Vršačka Kula” - simbol grada

10.DEFINISANJE I BRENDIRANJE TURISTIČKE REGIJE OPŠTINE VRŠAC

Naziv brenda turističke regije:BAHUSOVA OAZA

Slogan:AVANTURA ZA USPOMENU

Opis:

Turistička regija BAHUSOVA OAZA obuhvata turističke poddestinacije u Opštini Vršac koja se

graniči sa turističkim regijama zapadne Rumunije, turističkom regijom Podunavlje i turističkom regijom srednjeg Banata u okviru turističkog klastera Vojvo-dine.


NAZIV DESTINACIJE:GUDURICA

Naziv brenda:ZLATNA GORA

Slogan:Carstvo bahusovih kapi

Opis:

“Zlatna gora” nalazi se severo-istočno od grada Vršca, udaljena 15km, koju čini grupa sela:

Malo Središte, Veliko Središte, Gudurica i Markovac. “Zlatna gora” je poznata po svom čuvenom vinogorju, očuvanom prirodom i po bogatstvu različitih etničkih i verskih zajednica

NAZIV DESTINACIJE:KUŠTILJ

Naziv brenda:PLAVA DOLINA

Slogan:Izvorište zdravlja i duhovnosti

Opis:

“Plava dolina” nalazi se jugo-istočno od grada Vršca, udaljenja 15 km, koju čini grupa sela:

Mesić, Jablanka, Sočica, Kuštilj i Vojvodinci, Straža i Potporanj “Plava dolina” je poznata po srednjove-kovnom manastiru Mesić, izvoristu lekovite vode Dumbrava, rekom Karaš, potok Mesić i Guzajna i kanal Dunav-Tisa-Dunav Žitelji sela su uglavnom rumunske nacionalnosti, koji neguju svoje kulturno nasleđe i tradicionalno se bave stočarstvom i ratar-stvom.

NAZIV DESTINACIJE:ULJMA

Naziv brenda:SUNČANI HORIZONT

Slogan:Zemlja žutih cvetova

Opis:

“Sunčani horizont” nalazi se jugo-zapadno od grada Vršca, udaljen 15 km, koga čini grupa

sela: Vlajkovac, Ritiševo, Uljma, Izbište, Šušara, Zaga-jica, Parta i Orešac.“Sunčani horizont” je plodna ravnica, koju preseca kanal Dunav-Tisa-Dunav, i prostire se delom u pri-rodnom rezervatu Deliblatske pesčare. Žitelji sela su pretežno srpske nacionalnosti i poznati su po tradi-cionalnom načinu proizvodnji meda i pripremanja domaćih jela, kolača i proizvoda od šumskih plodova


11.0PLAN ZA REALIZACIJUSTRATEŠKOG PROGRAMARAZVOJA TURIŠTIČKE INDUSTRIJE I OČEKIVANI REZULTATIDO 2014 GODINE

1. PLAN CILJNIH TRŽIŠTA

2. PLAN CILJNIH GRUPA

3. PLAN TURISTIČKE DESTINACIJE

4. PLAN SEGMENATA TURIZMA SPECIJALNIH INTERESA DESTINACIJE

5. PLAN PROGRAMSKIH IDEJA ZA MALE PROJEKTE TURISTIČKIH PROIZVODA

6. PLAN PROGRAMSKIH IDEJA ZA VELIKE PROJEKTE TURISTIČKIH PROIZVODA

7. PLAN KAPITALNIH INVESTICIJA U OPŠTINI VRŠAC U OPŠTU INFRASTRUKTURU

11.1 PLAN CILJNIH TRŽIŠTA

Naziv ciljnog tržišta Planirani broj turista u 2014 godini Učešće %Beograd 50.000 50%Blisko okruženje do 150 km 20.000 20%Nemačka (Bavarska) 3.000 3%Austrija 3.000 3%Severna Italija 3.000 3%Južna Mađarska 1.000 1%Zapadna Rumunija 4.000 4%Slovenija 3.000 3%Bosna i Hercegovina 3.000 3%Ostale zemlje 10.000 10%TOTAL 100.000 100%

11.2 PLAN CILJNIH GRUPA

Naziv ciljne grupe Planirani broj turista 2014 godini Učešće %- Domaći turista iz Beograda i bliskog okruženja 50.000 50%- Strani turisti sa koridora 10 i 7 20.000 20%- Turisti iz dijaspore 1.000 1%- Strani alternativni turisti iz Beograda 10.000 10%- Strano diplomatsko osoblje i predstavnici iz Beograda i Temišvara 15.000 15%- Strani turisti specijalnih interesa 3.000 3%- Strani zavičajni turisti 1.000 1% TOTAL 100.000 1 0 0 %


11.3 PLAN TURISTIČKE DESTINACIJE

Naziv Planirani broj turista 2014 godini Učešće %Vršac 40.000 40%Zlatna Gora 20.000 20%Zeleni Div 20.000 20%Plava Dolina 10.000 10%Sunčani horizont 10.000 10%TOTAL 100.000 100%

11.4 PLAN TURISTIČKIH PROIZVODASPECIJALNIH INTERESA DESTINACIJENaziv Segmenti turističkih proizvodaVršac Kulturni turizam Turizam ekstremnih sportova Vinski turizam Kongresni turizam Sportsko zabavni turizam Edukativni turizam Spa Wellnss turizam Kružne ture (putovanja) Religijski turizam Turizam posebnog interesovanja Turizam događajaZlatna Gora Vinski turizam Etno turizam Lovni turizam Etno festivaliZeleni Div Eko turizam Planinski turizam Izletnički turizam Turizam ekstremnih sportova Istraživački turizam Edukativni turizam Spa Wellnss turizam Kulturni turizam Eko festivaliPlava Dolina Etno turizam Agro turizam Lovni i ribolovni turizam Kulturni turizam Etno festivaliSunčani Lovni i ribolovni turizamHorizont Eko turizam Etno turizam Agro turizam Arheološki turizam Etno festivali

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 7011.5 PLAN PROGRAMSKIH IDEJA ZA MALE PROJEKTE TURISTIČKIH PROIZVODA

Naziv Segment turističkog proizvoda Naziv programske ideje Implementatori ideje Planirani Planirani broj budzet EUR zaposlenih

Vršac stara varoš Kulturni turizam Program “Pešice kroz istoriju Vršca” UPMSPP, Partneri 16.000 2 Program “Muzejima u pohode” Gradski muzej, Partneri 16.000 2 Galerija kafe “Paja Jovanović” NVO Paja Jovanović, Partneri 50.000 5 Muzej kafe “Feliks Mileker” NVO Građanski parlament, Partneri 50.000 5 Knjižara čitaonica kafe “Vasko Popa” NVO KOV Vršac, Partneri 100.000 10 Muzej “Banatska železnica” JP Železnice Srbije, Partneri 100.000 5 Muzej kafe “Jovan Sterija Popović” Pozorište “Sterija”, Partneri 50.000 5 Festival Orguljaša “Sultana Ciuk” Katolička crkvena opština, Partneri 25.000 5 Festival duhovne muzike Srpska pravoslavna crkvena opstina, Partneri 30.000 7 Dečiji festival “Vršački slavuji” Partneri 50.000 10 Turizam ekstremnih sportova Medjunarodno takmičenje zmajara padobranaca balona i avio modelara Partneri 100.000 10 Medjunarodno takmičenje u borilačkim veštinama Partneri 100.000 10 Vinski turizam Turnir vinskih vitezova “Bahusov Oskar” NVO Vinogradara, Partneri 100.000 10 Edukativni turizam Banatska škola gastronomije “Jucina kuhinja” Poljoprivredna škola, Partneri 150.000 15 Kružne ture (putovanja) “Vinski koridor” Partneri 50.000 5 “Banatska ogrlica” Partneri 50.000 5 Religijski turizam Obilazak crkvi i manastira Crkvene opštine, Partneri 50.000 5 Turizam posebnog interesovanja Etno centar “Zeleni list” UPMSPP, Partneri 120.000 10 Etno galerija “Davdi” UPMSPP, Partneri 50.000 5 “Eko market” UPMSPP, Partneri 50.000 5 Zavičajna kuća vršačkih nemaca NVO Všac lepa varoš, Partneri 200.000 10 “Ulica starih zanata” UPMSPP, Udruženje zanatlija, Partneri 300.000 20 Ulica dobrih vibracija “Feliks Mileker” Partneri 200.000 20 “EKO vrtić” NVO ABC, Partneri 50.000 5 Turizam događaja Festival “Vršački astal” NVO ugostitelja, Partneri 50.000 5 Dečiji maskembal Vila i Vilenjaka Predškolske ustanove, Partneri 50.000 5 TOTAL 2.157.000 201



Zlatna Gora Vinski turizam 20 vinskih etno kuća UPMSPP, NVO vinogradara, Partneri 1.000.000 50 Program “Put bahusovih kapi” Partneri 20.000 2 Program upoznavanje vinogradarstva Partneri 20.000 2 Etno muzej vinogradarstva Partneri 100.000 5 Etno turizam Etno centar “Zlatni prsti” UPMSPP, Partneri 250.000 30 Etno muzej “Zlatna Gora” Partneri 50.000 5 Turistički centar “Zlatna kiša” “Zlatna kiša”, Partneri 100.000 10 Lovni turizam Programi lova NVO Lovačka organizacija, Partneri 15.000 5 Lovačka etno kuća “Zlatni rog” NVO Lovačka organizacija, Partneri 80.000 10 Etno festivali Etno festival muzike i hrane NVO “Zlatna gora”, “Zlatna jesen” KUD “Vinogradar”, Partneri 100.000 10

TOTAL 1.735.000 129



Zeleni Div Eko turizam Eko naselje “Zeleno dvorište” NVO “Avalon”, Partneri 150.000 10 Program upoznavanja staništa vuka, šumskih ptica stena i lekovitog bilja Partneri 40.000 4 Prirodnjački muzej “Vršačke planine” Partneri 200.000 10 Planinski turizam Osvajanje vrhova vršačkih planina NVO planinarska društva, Partneri 40.000 4 Drven grad “Vilenjak” JP “Varoš”, Partneri 250.000 10 Vidikovac “Planetarijum K-641” NVO “Gea”, Partneri 50.000 4 Izletnički turizam Dečija tvrđava “Šumski čarobnjaci” D.o.o. “Crveni krst”, UPMSPP, Partneri 200.000 10 Turizam posebnih interesa Programi za opuštanje u prirodi Partneri 40.000 5 Kreativne radionice u prirodi Partneri 50.000 5 Program “Traženje blaga vršačkih patuljaka” UPMSPP, Partneri 20.000 2 Turizam ekstremnih sportova Program uspona na stene i tvrđavu Partneri 20.000 2 Takmičenje paraglajderista Srbije Partneri 100.000 10 Brdska biciklistička trka “Eko Tours” Partneri 100.000 10 Dečija kros trka “Zeleni div” Osnovne škole, Partneri 50.000 5 Program preživljavanje u prirodi Partneri 20.000 2 Istraživački turizam Programi za istraživanje flore i faune Partneri 30.000 5 Spa Wellnss turizam Vazdušna banja “Eco life” D.o.o. “Crveni krst”, Partneri 100.000 10 Kulturni turizam Park drvenih i kamenih skuptura Partneri 100.000 10 Eko festivali “Majski jorgovani” Partneri 100.000 10

TOTAL 1.660.000 128



Plava Dolina Etno turizam 10 Etno kuća Partneri 200.000 20 Etno muzej PLAVA DOLINA Partneri 100.000 10 Agro turizam Programi upoznavanju života na selu Partneri 50.000 5 Lovni i ribolovni turizam Programi lova i ribolova Partneri 30.000 10 Ribarski kamp KARAŠ Partneri 100.000 10 Ribarski restoran SOJENICA Semafor Comp, Partneri 100.000 10 Etno festivali Etno festival muzike i hrane PLAVA DOLINA NVO PLAVA DOLINA, Partneri 100.000 10

TOTAL 680.000 75


Sunčani horizont Lovni i ribolovni turizam Programi lova i ribolova Udruženje lovaca i ribolovaca, Partneri 30.000 10 Eko turizam Eko kamp EVROPSKA SAHARA Partneri 150.000 10 Programi upoznavanja flore i faune deliblatske peščare Partneri 40.000 5 Etno turizam 20 Etno kuća Partneri 400.000 40 Etno centar DUGA NVO Duga, Partneri 50.000 10 Etno muzej SUNČANI HORIZONT Partneri 40.000 4 Pivnica restoran CRVENO PIVO KRUGHER & BRENT, Partneri 100.000 10 Etno restoran pansion KOD JUCE Doo Fagro, Partneri 250.000 30 Agro turizam Programi upoznavanju života na selu Partneri 50.000 5 Arheološki turizam Arheološki kamp ŽIDOVAR Partneri 150.000 10 Etno festivali Etno festival muzike i hrane SUNČANI HORIZONT Partneri 100.000 10

TOTAL 1.360.000 144

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 7411.6 PLAN PROGRAMSKIH IDEJA ZA VELIKE PROJEKTE TURISTIČKIH PROIZVODA


Vršac stara varoš Kulturni turizam Muzej vaduhoplovstva “IKAR 1972” Strateški partneri 700.000 20 Stalne postavke zbirki gradskog muzeja Strateški partneri 1.000.000 20 Hotel muzej “HELVETIA” Strateški partneri 1.000.000 40 Kulturna zona “STERIJANA” Strateški partneri 2.000.000 100 Vinski turizam Sajam vinogradarstva “BAHUSOVA ANFORA” Strateški partneri 5.000.000 100 Kongresni turizam Kongresi konvencije konferencije i simpozijumi Strateški partneri 500.000 25 Sporstko zabavni turizam Programi sportsko rekreativno i zabavnih događaja Strateški partneri 3.000.000 70 Spa Wellnss turizam Spa Wellnss “CENTAR PANON SANITAS” Strateški partneri 5.000.000 100 Kružne ture (putovanja) Stara železnica “BANAT EKSPRES 1858” Strateški partneri 2.000.000 50 Turizam događaja Karneval Evropskih vinogradarskih regija “BAHUS WORD” Strateški partneri 2.000.000 100Zlatna Gora Vinski turizam Revitalizacija vinskog kaštela LAZAREVIĆ Strateški partneri 1.000.000 40 Etno turizam Revitalizacija ETNO SELA MALO SREDIŠTE Strateški partneri 3.000.000 100Zeleni Div Kulturni turizam Revitalizacija i readaptacija srednjovekovne tvrđave Strateški partneri 3.000.000 30Plava Dolina Kulturni turizam Revitalizacija i readaptacija kastela Sočica Strateški partneri 1.000.000 15 Revitalizacija i readaptacija kastela Jablanka Strateški partneri 1.000.000 15 Revitalizacija i readaptacija mlina Straža Strateški partneri 1.000.000 15 Revitalizacija i readaptacija “Stari mlin” Vojvodinci Investitor ROKSA JON Švajcarska Strateški partneri 1.000.000 40Sunčani horizont Kulturni turizam Revitalizacija i readaptacija kaštela i parka Vlajkovac Strateški partneri 1.500.000 25

TOTAL 31.700.000 905

“ B A H U S O V A O A Z A ” - Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god. 75UKUPNA VREDNOST PLANIRANIH SREDSTAVAZA INVESTIRANJE U TURISTIČKU INDUSTRIJU UOPŠTINI VRŠAC ZA PERIOD OD 2007 DO 2014

Naziv Mali projekti EUR Veliki projekti EUR Total EUR

Vršac stara varoš 2.157.000 22.200.000 24.357.000Zlatna Gora 1.735.000 4.000.000 5.735.000Zeleni Div 1.660.000 3.000.000 4.660.000Plava Dolina 680.000 4.000.000 4.680.000Sunčani Horizont 1.360.000 1.500.000 2.860.000

TOTAL 7.592.000 34.700.000 42.292.000

UKUPAN BROJ PLANIRANIH RADNIH MESTAU TURISTIČKOJ INDUSTRIJI U OPŠTINI VRŠACZA PERIOD OD 2007 DO 2014

Naziv Mali projekti Veliki projekti Total BROJ RADNIH MESTA BROJ RADNIH MESTA BROJ RADNIH MESTA

Vršac stara varoš 201 625 826Zlatna Gora 129 140 269Zeleni Div 128 30 158Plava Dolina 75 85 160Sunčani Horizont 144 25 169

TOTAL 677 905 1582

83

MALI PROJEKTI 201

VELIKI PROJEKTI 625

MALI PROJEKTI 129

VELIKI PROJEKTI 140 MALI PROJEKTI

128

VELIKI PROJEKTI 30

MALI PROJEKTI 75

VELIKI PROJEKTI 85

MALI PROJEKTI 144

VELIKI PROJEKTI 25

0

100

200

300

400

500

600

700

BR

OJ

RA

DN

IH M

EST

A

Vršac stara varoš Zlatna Gora Zeleni Div Plava Dolina Sun�ani Horizont

BROJ PLANIRANIH RADNIH MESTA U TURISTI�KU INDUSTRIJU U OPŠTINI VRŠAC ZA PERIOD OD 2007 DO 2014

UKUPAN BROJ PLANIRANIH RADNIH MESTA U TURISTI�KU INDUSTRIJU U OPŠTINI VRŠAC ZA PERIOD OD 2007 DO 2014

Vršac stara varoš 826 52%

Zlatna Gora 269 17%

Zeleni Div 158 10%

Plava Dolina 160 10%

Sun�ani Horizont169 11%

Strateški program razvoja turističke industrije u Opštini Vršac do 2014. god.. - “UČINIMO PRVI KORAK - BUDIMO SVOJI” 7611.7PLAN KAPITALNIH INVESTICIJA U OPŠTINI VRŠACU OPŠTU INFRASTRUKTURU

PLANIRANI INVESTICIONI PROJEKTI VREMENSKI PERIOD

- Izmeštanje telekomunikacione infrastrukture sa lokacije “Kula” 2007.- Izgradnja turističkog puta Raskršće - Crveni Krst - Planinarski dom - Mesić 2007.- Izgradnja puta Šušara - Devojački Bunar 2008.- Izgradnja puta Markovac - Sočica 2009.- Izgradnja turističkih parking platoa u turističkim zonama 2008.- Revitalizacija magistralnih i lokalnih puteva u Opštini Vršac 2007-2014. Izgradnja autuputa E-70 “Pančevo – Vršac - Granični prelaz Vatin” sa obilaznicom i krakovima za magistralne puteve za- Zrenjanin i Belu Crkvu, aerodrom Vršac i industrijsku zonu 2009-2014.- Izgradnja međunarodnog aerodroma Vršac 2009-2014.- Revitalizacija i izgradnja jedinstvene električne, vodovodne, kanalizacone, gasne, telekomunikacione infrastrukture u Opštini Vršac u skladu sa evropskim standardima 2007-2014.- Izgradnja fabrike vode u Pavlišu 2007-2009.- Revitalizacija sistema i infrastrukture za prečišćavanje otpadnih voda u skladu sa evropskim standardima 2007-2009.- Izgradnja centra za deponovanje, selekciju i reciklažu otpada van turističkih zona u skladu sa evropskim standardima 2008-2012.- Revitalizacija potoka Mesić i restauracija mostova u Vršcu 2010-2014.- Revitalizacija i elektrifikacija međunarodne železničke pruge “Pančevo – Vršac - Granični prelaz Vatin - Rumunija 2010-2014.- Izgradnja žičare “Jat” - “Djavolja jazbina”- “Parking plato” 2008-2014.- Izgradnja kružne turističke železničke pruge koja povezuje turističke regije Banata u Vojvodini i Rumuniji 2010-2014.- Čišćenje i osposobljavanje kanala DTD za plovidbu turističkih brodova 2008-2010.- Izgradnja marine na kanalu DTD - Vlajkovac 2010-2014.


12.PROGNOZA OČEKIVANOGBRUTO PRIHODATURISTIČKE INDUSTRIJEOD 2007-2014 GOD.

GODINA BROJ TURISTA PROSEK NOĆENJA PRILIV €

2007 15.000 2,4 1.800.000 €2008 20.000 2,4 2.600.000 €2009 30.000 2,3 4.200.000 €2010 45.000 2,3 6.750.000 €2011 60.000 2,2 9.600.000 €2012 75.000 2,2 12.750.000 €2013 90.000 2,1 16.200.000 €2014 100.000 2,0 19.000.000 €

TOTAL 435.000 72.900.000€

13.ZAKLJUČAK

Realizacijom ovog programa razvoja turizma u Oštini Všac razviće se turistička industrija, koja će otvoriti nova radna mesta, smanjiti siromaštvo i razviti ruralna područja u Opštini Vršac. Razvoj turističke industrije će doprineti harmonizaciji privredne strukture u skladu sa standardima

Evropske Unije.

�

15.00020.000

30.000

45.000

60.000

75.000

90.000

100.000

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

PROGNOZA BROJA DOLAZAKA TURISTAOD 2007-2014 G OD.

�

3,63,4

3,23

2,82,6

2,42,2

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

PROGNOZIRANI PROSEK NOĆENJA TURISTAOD 2007-2014 GOD.

�

1.800.000 €2.600.000 €

4.200.000 €

6.750.000 €

9.600.000 €

12.750.000 €

16.200.000 €

19.000.000 €

0 €

2.000.000 €

4.000.000 €

6.000.000 €

8.000.000 €

10.000.000 €

12.000.000 €

14.000.000 €

16.000.000 €

18.000.000 €

20.000.000 €

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

PROGNOZA OČEKIVANOG PRILIVA TURISTIČKEINDUSTRIJE OD 2007-2014 GOD.

�

2,4� 2,4�

2,3�

2,2�

2,1�2,0�

0�

0,5�

1�

1,5�

2�

2,2�

2,3�

2,4�

3�

2007� 2008� 2009� 2010� 2011� 2012� 2013� 2014�

PROGNOZIRANI PROSEK NOĆENJA TURISTA OD 2007-2014 GOD.

2,3�

2,2�


14.KORIŠĆENI IZVORI INFORMACIJA

1. Republički zavod za statistiku Srbije2. Ministarstvo za rad i zapošljavanje3. Ministarstvo za trgovinu turizam i usluge4. Opštinski organi SO Vršac5. Turističke publikacije sa domaćih i stranih internet stranica6. Intervjui sa gradjanima Opštine Vršac7. Intervjui sa VIP ličnostima

15.LITERATURA

1. “Letopis Opština u južnom Banatu” Feliks Mileker “Ugao” Vršac 20052. „Istorija vršačkog vinogradarstva” Feliks Mileker “Gradski Muzej” Vršac 20033. “Istorijat vršačkog vinogorja” Milan Đ.Milošev “Matica srpska” Novi Sad 19964. “Ptice Srbije” mr. Javor Rašajski “Triton Public” Vršac 20045. “Putopis kroz prirodu vršačkih planina” mr. Predrag Sučević „Tuli” Vršac 20056. “Lekovite i štetne biljke Vršca i Vršačkih planina”

Predrag Sučević “Gradski muzej” Vršac 2002

Glavni partner


16.ČLANOVI AUTORSKOG TIMA ZA IZRADU PREDLOGA STRATEŠKOG PROGRAMA RAZVOJA TURISTIČKE INDUSTRIJE U OPŠTINI VRŠAC OD 2007-2014 GODINE

1. Milorad Pavković2. Stana Dimitrijević3. Elizabeta Stanimirov / Nataša Radosavljević4. Mirjana Ušurel5. Vesna Zlatičanin / Jonike Adam6. Zorica Bižić7. Dragana Mojsijev

17.TIM VOLONTERA CENTRAGRADJANA „AGORA” KOJI SU DALI DOPRINOS IMPLEMENTACIJIPROJEKTA

1. Marija Žamac2. Jonel Petronje3. Ljiljana Marković4. Sladjana Popov5. Sonja Tanasković6. Nataša Simić7. Slobodan Mirkov 8. Djurdjica Zavišin9. Ljubodrag Jovanović10. Mićo Babić Konsultanti:Radojica Mojsijev – ADF Novi SadAnca Socholovschi – ADF Bucuresti

Zahvaljujemo se svim gradjanima, predstavnicima nevladinih organizacija, predstavnicima verskih or-ganizacija, a posebno se zahvaljujemo predstavnicima lokalne i pokrajinske vlasti, kancelarijama Enterprise plc iz Zrenjanina i Beograda, kofinansijeru USAID/ADF i finansijeru EU/EAR.

Partner 1

CENTAR ZAGRA\ANSKEAKTIVNOSTI


Napomena: Autori se ne odriču autorskih prava i prava na tantijeme

projekat bahusova oaza

Documents