“prostaatkanker, de behandeling en dan?” de dokter is ook maar een mens; zorgverleners rondom de...
TRANSCRIPT
“Prostaatkanker, de behandeling en dan?”
De dokter is ook maar een mens;
zorgverleners rondom de patiënt
Dr. Evert L. Koldewijn
uroloog
Catharina-ziekenhuis Eindhoven
Voor de diagnose
• PSA meting als screening• PSA meting ivm klachten• PSA meting ivm familievoorgeschiedenis• PSA meting ivm ongerustheid
Verwijzing uroloog
Voor de diagnose
• Gesprek met een arts: – uroloog of een uroloog in opleiding
• Uitleg prostaatbiopten– Uroloog, uroloog in opleiding, nurse practitioner
(=gespecialiseerde verpleegkundige met academische opleiding)
• Nemen van prostaatbiopten– Patholoog
De diagnose
• Het slecht nieuws gesprek:
• Met de uroloog, uroloog in opleiding
• Hoe vertel je als arts het slechte nieuws aan een patiënt?– De “mokerslag”techniek: “U hebt prostaatkanker”– Breng het slechte nieuws langzaam: “Ik vrees dat
het ernstiger is dan eerst gedacht…….”
De diagnose
• “Het slechtnieuws” gesprek– De diagnose– De eventuele behandeling– Aanvullend onderzoek– De complicaties van de evt. behandeling– De prognose– Tweede gesprek afspreken, na aanvullend
onderzoek
Na de diagnose
• Controle patiënt: 5 minuten
• “Nieuwe” patiënt: 15 minuten
• Slecht nieuwsgesprek: 10-20-30 minuten?
• Benodigde tijd niet altijd te plannen
Na de diagnose
• Informatie-informatie –informatie• De patiënt met een stapel uitdraaien van
internet: tijd-tijd-tijd• De patiënt die zegt: maakt u maar de
keuze dokter.• Inschakelen van
oncologieverpleegkundigen
De behandeling
• Wait and see: waakzaam volgen • Operatie: laparoscopisch (kijkoperatie) of via
snee in de onderbuik• Bestraling: uitwendige bestraling of
brachytherapie (=inwendige bestraling)• Hormonale therapie: invloed, gevolgen, partner• Geen kookboek voor wie welke behandeling;
afhankelijk van heel veel factoren
De behandeling
• Waakzaam volgen:– Uroloog, uroloog in opleiding– Regelmatig PSA controle– Herhalen van biopten na 1,4 en 7 jaar – Niet voor iedereen geschikt: leven met kanker
zonder therapie!!
De behandeling
• Operatie (=verwijderen van prostaat)– Uroloog, anesthesist (= narcotiseur),
verpleegkundigen op afdeling– Kijkoperatie (= laparoscopie), kunnen ze dat wel
of toch naar Frankrijk?– Complicaties: incontinentie voor urine (5-10%);
impotentie (90%); ziekenhuis opname; vernauwingen in de plasbuis (5%)
– Bekkenfysiotherapie bij incontinentieklachten
De behandeling
• Uitwendige bestraling– Uroloog, uroloog in opleiding, radiotherapeut,
laboranten, verpleegkundigen– 36-40 keer naar ziekenhuis komen– Controles bij radiotherapeut/uroloog– Darmklachten (5-10%), impotentie (40%),
plasklachten (20-30%), incontinentie (10%)– Bekkenfysiotherapie of incontinentie-
verpleegkundigen
De behandeling
• Inwendige bestraling (=brachytherapie)– Uroloog, radiotherapeut, fysicus, laboranten,
ziekenhuisopname, verpleegkundigen– Anesthesist, narcose– 1-2 dagen opname– Impotentie (ong. 40%), plasklachten (40-50%)– 6 maanden niet fietsen – Bekkenfysiotherapie of incontinentie-
verpleegkundigen
De behandeling
• Hifu (hoog intensiteit geluidsgolven, soort warmte behandeling) en cyrotherapie zijn op dit moment nog geen standaard behandelingen (resultaten bekend over vele jaren)
• Voor mensen die niet geschikt zijn voor operatie of bestraling
De behandeling
• Hormonale therapie• Tijdelijk (bij radiotherapie inwendig en
uitwendig) of blijvend (bij bot uitzaaiingen)– Uroloog, uroloog in opleiding, nurse practitioner,
radiotherapeut– Bijwerkingen: borstgroei, verlies in seks,
impotentie, moe, verlies van energie, maagdarmklachten, sterkte van bot verminderd
De behandeling
• Hormonale therapie bij botuitzaaiingen– Urologen, urologen in opleiding
• Wanneer PSA gaat stijgen, bij gebruik van hormonale therapie
• Chemotherapie– Internist-oncologen– Alleen chemotherapie als er klachten zijn van pijn,
algemeen ziekte gevoel, NIET bij PSA stijging alleen
De behandeling
• Chemotherapie:– Internist-oncoloog, dagverpleging, oncologie-
verpleegkundigen– Kuren van 3 weken, soms 10 weken achter elkaar– Minimale levensverlenging– Vooral verbetering van de “kwaliteit van het leven”,
minder pijn, meer energie– Psycholoog
De behandeling
• Chemotherapie: wel of niet doorgaan met hormonale therapie
• Chemotherapie en behandeling met bifosfanaten en APD– Zinvol bij sterke botafbraak, botpijn en
hoogkalkgehalte in bloed, risico op bijwerkingen, nog onduidelijk wanneer en wie meest baat heeft bij deze behandeling
De behandeling
• Botpijn bij botmetastasen– Urologen, urologen in opleiding: pijnstillers– pijnspecialisten: anesthesisten– Bestraling van botuitzaaiing: radiotherapeuten– Inwendige bestraling van botuitzaaiingen:
nucleair geneeskundigen
De toekomst
• Nieuwe ontwikkelingen zijn onderweg– Targeted (=gerichte) therapie– Gentherapie– biochemici
Conclusie
Uroloog
Patholoog
(oncologie) verpleegkundigen
Bekkenfysiotherapeut
Incontinentie-verpleegkundigen
Radiotherapeut (+laboranten)
Radioloog (+laboranten)
Fysicus
Internist-oncoloog
Nucleair geneeskundige
biochemici
Psychologen
Uroloog in opleiding Nurse practitioner
Conclusie
• Veel hulpverleners rondom prostaatkanker patiënt
• Allemaal hebben ze kun eigen verhaal
• Soms is dat verwarrend: verhalen kunnen soms tegenstrijdig zijn
• De dokter is ook maar een mens…