psİko sosyal 2013
TRANSCRIPT
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
1/50
PSKOSOSYAL TEHLKELER, RSKLERSALIK ETKLER VE KORUNMA
YOLLARI
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
2/50
Mesleki tehlikeler ve stres
Biyolojik,Biyomekanik,
Kimyasal,
Fiziksel (+radyolojik)Psikososyal
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
3/50
Uluslararas alma rgt (ILO)
Psikososyal tehlikeleri;
doyumu, i rgtlenmesi ve ynetimi,evresel ve rgtsel koullar ile iilerinuzmanl ve gereksinimleri arasndaki
etkileim temelinde tanmlamtr.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
4/50
Psikososyal tehlike;
tasarmnn,
i rgtlenmesinin
ve ynetiminin
ve gerekletirildii toplumsal ve evresel koullarn
psikolojik, toplumsal veya fiziksel hasara yol amapotansiyeli tayan boyutlardr.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
5/50
in Strese Yol Aan zellikleri
KATEGOR TEHLKEY BELRLEYEN KOULLAR
N YAPILDII KOULLAR VE EVRES (CONTEXT)
rgtsel kltr ve ilev letiim, sorun zme, kiisel geliim olanaklar yetersiz,rgtsel amalar belirsiz.
rgtsel rol Rol belirsizlii, rol atmas, kiilerle ilgili sorumluluk.
Kariyer geliimi Kariyer durgun ve belirsiz; yetersiz, abartl kariyer, dkcret, i gvencesiz. e verilen toplumsal deer yetersiz.
Karar serbestisi /Denetim Yetersiz katlm ve i zerinde denetimin olmamas.
te kiiler aras ilikiler Sosyal ve fiziksel yaltlmlk, kiiler aras atma, stlerleyetersiz iliki, yetersiz sosyal destek.
/ ev atmas ve evdeki beklentilerin atmas, evde yetersiz destek,
ikili kariyer atmas.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
6/50
in Strese Yol Aan zellikleri
KATEGOR TEHLKEY BELRLEYEN KOULLAR
N ER (CONTENT)
evresi ve donanm Donanmn ve kuruluun gvenilirlii, uygunluu,
ulalabilirlii, bakm ve onarm ile ilgili sorunlar.
Grev tanm Tekdze, tekrarlayc i, paralanm i, anlamsz i, vasfszi, ite belirsizlik.
yk / i hz te ar ya da yetersiz yklenme, hz denetleyememe,yksek zaman basks.
alma Saatleri Vardiyal alma, deimez alma saatleri, uzun, belirsiz,asosyal i saatleri.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
7/50
(atsuryoku) : stress, pression
: pression, to dominate
: ryoku => g (force),
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
8/50
Stres
Mhendislik yaklam:
Kiinin evresinin kiiye ykledii yktr. Stres kiide olan deil, kiiye olandr.
Bir semptomlar dizisi deil, nedenler dizisidir.
Sklkla geri dnmldr.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
9/50
Stres
Fizyolojik yaklam: Selye (1950-56) Biyolojik sistemdeki zgl olmayan
deiiklikleri kapsayan zgl bir sendromla ortaya kandurum.
1.aama : alarm durumu 2. aama: direnme aamas,
3. aama: da vurma aamasdr.
Fizyolojik yantn tekrarlanmas, younlamas veya uzamasvcuttaki ypratc etkiyi artrr, uyum hastalklarnn ortayakmasna neden olur.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
10/50
Stres
Fizyolojik yaklam:
Scheuch (1996); ve d evredeki deiikliklere uyumsalama abasndaki insann psikofizyolojik etkinlikleridir.Stres, organik ilevlerde, psikolojik ilevlerde insann sosyalevresiyle etkileimi srasnda ortaya kan homeastatik
durum bozulmasna tepkisel bir etkinlik olarak alglanr.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
11/50
Stres
Psikolojik yaklam:
Bu yaklam ILO nun psikososyal tehlikeler ve WHO nuniyilik hali tanmlaryla da rtr.
Etkileme kuramlar ve Etkileme kuramlar vardr.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
12/50
Stres
Psikolojik yaklam: Etkileme kuramlar:1.Kii-evre uygunluu kuram:
inin tutum ve yeteneinin iin gereklerini karlama dzeyi,alma evresinin iinin gereksinimlerini karlama dzeyi ve
zellikle de i dzeninin iinin bilgi ve becerilerini
kullanmasn destekleme dzeyi,
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
13/50
Stres
Psikolojik yaklam:
Etkileme kuramlar:
2.stem-denetim modeli: in gereklerinin ar, iteki karar
verme yetkisinin dk olduu durumlarda salk ve idoyumu azalr. Yksek istemin, dk denetim ve yetersizdestek ile birlemesinin olumsuz etkiyi artrd, yksekdestein ise stres ynetiminde etkili bir ara olduu ne
srlr.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
14/50
Stres
Psikolojik yaklam:
Etkileme kuramlar:
Ar abaya karn yetersiz dl almak (yksekmaliyet-dk kazan) strese yol aar.
1.Deer bime kuram: ilk aama kiinin yzletii ve evreninparasn oluturan istemin kaynaklarn temsil eder. kinci aamakiinin bu istemleri yetenei ile ilikilendirerek alglamasntemsil eder ve bu ilk deer bimedir. nc aamay, baa
kmay da kapsayan bu stres durumunun tannmasna elik edenpsikolojik ve fizyolojik deiiklikler temsil eder. Bu aama stresinkiiyi etkiledii aamadr. Drdnc aamay baa kmannsonular oluturur. Beinci aama ise dier drt aamaya geribildirimin ortaya kt aamadr.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
15/50
Stres Psikolojik yaklam:
Etkileme kuramlar:
2. Baa kma kuram:
a)Toplumsal destek arama,
b) Geveyerek veya dikkat datarak erteleme,
c) Sorunla ba edebilmeyi salayacak yeterlilie ulamak,
d) Sorunu ussallatrmak,e) Spirtel (manevi) mutabakat ile destek salamak.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
16/50
Stres
Psikolojik yaklam:
Etkileme kuramlar:3. Bireysel ve grupsal farkllklar kuram:Bireysel farkllklar yaratan deikenlerin hem deer bime
srecinin paras hem de stres-salk ilikisinin hafifletilmesindeetkili olduklar saptanmtr.
A tipi davran:
* almaya gl bir adanmlk ve kendini iine kaptrma,
Zaman basksnn farknda olma ve zamana kar yarma, Gl bir yarma duygusu ve belirgin bir saldrgan olma eilimi.
Korunmasz gruplar; (risk gruplar)
Seme; (stresli olanlarn iten ayrlmas)
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
17/50
Stres Reaksiyonlar
Fiziksel sonular;akl sal, kalp, dolam, solunum,sindirim, kas iskelet ve baklk sistemlerini deetkiledii; bu etkilerin hormonal sisteminetkilenmesine bal olarak ortaya ktdnlmektedir.
Davransal sonular;madde bamll (sigara, ay,kahve, gda, alkol, uyuturucu vb.); uyku bozukluklar,
absenteizm.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
18/50
Stres Reaksiyonlar
Akl sal;
ide zevk almama,lgi ve istek azalmas, kknlk gibi ksa sreli duygulanm ve duygudurum
deiikliklerine yol aabilir. Bunlara sklkla etkin sorun zme davranlar ya da
geici zm retmeye ynelik ar hareketlilik veyadurgunluk, sknty bedene ynlendirme gibi
(psikosomatik) yaknmalar elik eder. evresel risk etmenleri sreklileirse bu deiiklikler
kalclar ve giderek tkenme, psikoz veya depresyongibi kalc bozukluklara dnebilir.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
19/50
Stres Reaksiyonlar Kalp-dolam sistemi bozukluklar; Bu etki strese bal hormonal deiikliklerle (adrenalin,
noradrenalin ve kortizol) veya stresle birlikte art gsterensigara ve iki ime, ar ve kt beslenme gibi salkszdavranlar sonucu ortaya kmaktadr.
Bu durum kan basncnn ve kalp hznn artmasyla kendinigsterir.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
20/50
Stres Reaksiyonlar Sindirim sistemi bozukluklar;Akut stresin mide asit salgs zerine deiik etkileri vardr.
Vardiya sistemi ile alanlarda; midede ikinlik, dolgunluk
hissi, geirme, bulant gibi yaknmalara yol aan hazmszlki stresine bal olabilir.
lser olmayan dispepsi, spastik kolon (BS) gibi sindirimsistemi rahatszlklarnn i stresi ile ilikili olabildii
bildirilmitir.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
21/50
Stres Reaksiyonlar
Kas-iskelet sistemi bozukluklar; stresi ile boyun, omuz, kol ve srt kaslarnda ve
eklemlerinde ortaya kan yaknmalar arasnda iliki olduugsterilmitir.
Allagelmi monoton ilerdeki semptomlar dikkat isteyenilerden daha fazla olabilir.
Baklk sistemi:
stresi baklk sistemini zayflatr ve kiinin bulachastalklara kar direncini azaltr
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
22/50
Stres Reaksiyonlar
Davransal Sonular; Sigara, ay, kahve, alkol tketimi ve madde bamll stresli
ilerde, stresle baa kma yntemi olarak artmakta veyaygnlamaktadr. Ancak stres azaltc etki ksa erimli
olmakta ve bu etki hzla ortadan kalkmaktadr. Kafein youn alma etkinliinde dayankll ksa sreli
olarak artrmakla birlikte, bu dnemi ar yorulmaya baltkenme izler.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
23/50
Stres Reaksiyonlar
Davransal Sonular; Uyku bozukluklar:En yaygn olan uykusuzluktur.
Stres en nemli geici uykusuzluk nedenlerindenbiridir. Uykuya ge dalma, ksa srelerle uyanma,uykunun toplam sresinde ksalma, kalitesiz uykudier uyku bozukluklardr. stresi ve vardiya ileilikisi gsterilmitir.
Absenteizm:Yaplan aratrmalarda (iten kalma) ilei stresi arasnda dorudan iliki gsterilememitir.Hatta iten kalmaya yol aan stresin i deil, i d
stres olduunu gsteren almalar vardr.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
24/50
ile ilgili akl hastalklar
ZEHRL MADDE MARUZYETNE BALI PSK BOZUKLUKLAR:
Kurun buharlar, karbonmonoksit, klorlu zcler,iyonizan nlar, ykseklik, derinlik, bakteri ve virsler
gibi etmenlerin yol at akut ya da kronikansefalopatiler genellikle geri dner. Bulgular;konfzyon, dikkat, konsantrasyon, bellek ve ynelimbozukluklar, perseksyon deliryumu ile iitsel, bazen de
grsel varsanlarla giden bouffes dlirantes olarakadlandrlan tablodur.
Cva, karbon dislfid, toluen, arsenik, kurun gibi
kimyasallarn psikoza yol at bilinmektedir.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
25/50
ile ilgili akl hastalklar
SRE LE SINIRLI, TEKRARLAYICI N YOL ATII NEVROZLAR:
Telefon santralinde, yaz, hesap makinesi ve bilgisayarla
alanlarda tanmlanm olan i nevrozlar, asteni,uyuma ve uyanma gl ve kalitesiz uyku biimindeortaya kan uyku bozukluklar, irritabilite ile ortayakan miza bozukluklar, ansefalopatiler, sk spontan
dk ile sonulanan genel yaygn sinirsel yorgunluksendromu ve ie bal ama i dnda ve istem d olarakortaya kan davransal veya szel stereotipilerlebelirginleen mesleki lapsuslar olarak kmelenebilir.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
26/50
ile ilgili akl hastalklar
DOYUMSUZLUK:
Doyumsuzluk kiinin tarihsel gemii, tbbi-psikiyatrik
yks ve yaps ile balantl olarak, perseksyonsendromu ile birlikte gelien bir nevrotik yetmezlik yada psikotik atak sreci biiminde de ortaya kabilir.Ancak, iten kaynaklanan basklarn bu gelimeye
yapt katknn belirlenmesi gtr.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
27/50
ile ilgili akl hastalklar
TATL, EMEKLLK VE SZLK PSKOPATOLOJS:
Ar youn i temposunda alan bir iinin olaan
psiik ileyiine kavumas iin gnlerce, haftalarcadinlenmesi gerekir.
Pek ok doyumsuzluk ve psikosomatik bozuklukdinlenme dnemlerinde ve tatillerde aa kar.
Ayn durum, etkin yaam dnda isizlik ve emeklilik
dnemlerinde de yaanr.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
28/50
ile ilgili akl hastalklar
DEPRESYON:
in srdrlebilmesi iin istein bastrlmas ve skntyadirenilmesi sklkla depresyona yol aar.
Benin deersizlemesi, toplumsal ilikilerden ve ou etkinlikten
zevk almama akut depresyon ncesi durumu tanmlayan, tbbimuayene, ila kullanmn gerektiren ve iten kalmaya yol aanbulgulardr.
On iiden ikisi tm yaamlar boyunca bir depresif dnem ile
kar karya kalacak ve her on iiden birisi ise iten ayrkalmasna neden olacak dzeyde ciddi klinik bir depresif epizod
yaayacaktr.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
29/50
ile ilgili akl hastalklar
ESANSYEL DEPRESYON VE SOMATK HASTALIKLAR:
Biyolojik dzen bozukluklaryla balayan ve kimi zamanlmle de sonulanabilen hastalklarla ve
komplikasyonlarla ilerleyen bir srecin balangcdr.Somatik hastalklar ise; organik etyolojisigsterilemeyen, uzun sreli bedensel yaknmalarlaseyreden hastalklardr. Bir baka deyile; ruhsal olan
rahatszln bedensel yoldan ifade edilmesidir.{Fibromiyalji S., Kronik Yorgunluk S., ok saydakimyasal duyarllk, Fonksiyonel Barsak S. (rritablkolon, Gastro-zefageal refl, Non-lser dispepsi), Non-kardiyak gs ars, retral S., Pelvik ar}
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
30/50
ile ilgili akl hastalklar
E BALI ANKSYETE:
i zerinde denetimi olmayan ve ar psikolojik baskaltnda kalan iiler anksiyete bozukluklaryla kar
karya kalrlar.Anlamsz korkular, takntlar, panik ataklar, rahatszlkduygusu, ar yorgunluk hali, konsantrasyon azalmas,kas gerginlikleri, uyku bozukluklar anksiyete
yaknmalardr. Pek ok lkede bu yaknmalar aypsayld ya da iinin damgalanmasna yol at iin dilegetirilemez ya da daha kabul edilebilir bedensel belirtilerile da vurulur.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
31/50
ile ilgili akl hastalklar
TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUU:
Kiinin gndelik yaam iin olaan d saylan, kiiyiezen beklenmedik ve genellikle yaam tehdit eden bir
yaralanmayla ya da lmle sonulanm, sklkla iddetde ieren ve kiide korku, dehet ve aresizlik yaratan birolay (i kazas, saldr vb.) yaadnda ya da o olaya tankolduunda veya bu olay sonrasnda, donup kalma,
psikolojik ve sosyal geri ekilme, bata fke ataklarolmak zere duygular denetleme gl ve yaananolay veya durumu yeniden yaama bulgularyla ortayakan bozukluklardr.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
32/50
ile ilgili akl hastalklar
STRESE BALI TKENMLK SENDROMU:
alma temposu ve i yk alann var olankapasitesini at durumlarda, bu koullara bir sre
dayanabilen ii, bir sre sonra tkenir. inin almagds azalr, ar yorgunluk, sindirim sistemiyaknmalar, kas ve eklem arlar, ba ars, eitli deriyaknmalar, aklanamayan kalp-dolam sistemi
yaknmalar, uyku bozukluklar, abuk sinirlenme, cinselilev bozukluklar, zgvensizlik, toplumdan geriekilme sreci depresyonla sonulanr. Kiilik zellikleri,aile ii sorunlar gibi d zellikler sreci hzlandrr.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
33/50
ile ilgili akl hastalklar
KAROSH-AIRI ALIMAYA BALI LM:
Bu olgularda lm nedeni beyin veya kalp
damarlarndan birinde kanamaya yol aan dolamsistemi sorunlardr. Genelde bu nedenle lenlerin iininok ar olduu, sosyal destein zayf olduu, iini seven,iine bal, dinlenme srelerini bile kullanmayan hatta
salk muayenesi bile yaptrmayan kiiler olduuanlalmtr.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
34/50
ile ilgili akl hastalklar
E BALI PSKOZLAR:
Psikozlarn toplumda grlme skl % 1 den daha azdr.Salkl ii etkisi gz nne alndnda alanlarda buorann daha da dmesi beklenir. Gndelik yaametkinliklerini ve almay engelleyen bir akl hastaldr.
Tedavi sonras ie dn nemli bir sorundur.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
35/50
ALIMANIN OLUMLU SALIK ETKLER
almak kiiyi byk dertten kurtarr; yoksulluk, aylaklkve dedikodu Voltaire
almak, retim yapmak, i evresinde yeni bir topluluktadeiik kiilerle sosyal ilikilerde bulunmak, bir kiininpsikososyal sal zerinde olumlu etkiler yapar.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
36/50
Stres Ynetimi
Kiisel Stres Ynetimi:
1. Geveme (nefes alma eg. meditasyon, zihinsel geveme)2. Egzersiz (Haftada 3 kez 45er dakika)
3. Diyet4. Davran deiiklikleri
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
37/50
Stres Ynetimi
rgtsel Stres Ynetimi:
1. Denetim (iinin iini denetleyebilmesi)2. Katlm (alanlarn rgt ii bilgi akna katlmlar)
3. zerklik (hiyerarik yap yerine alma ekiplerinesorumluluk)4. Esnek alma programlar (iverenler iin de
ekici
iilere de yksek i doyumu salayabilir)
Ak l S l S l d Y i S jil i
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
38/50
Akl Sal Sorunlarnda Ynetim Stratejileri
nleme
Tr
Mdahale Dzeyi
alma evresi Kiisel zellikler
Ve Salk ktlar
Birincil Grev ieriini yenidentasarlamak,
letiimi yeniden yaplandrmak
ile ilgili sorunlartanmlayp zebilmeleri iinbir ii grubunu eitmek
kincil Akl sal sorunlar ortayaktnda yaplacak olanla ilgilipolitika,
letmede zellikle risk gruplarnaynelik danmanlk hizmetleri
Stres ile baa kma eitimi
ncl Kiinin (tedavi sonras) iyerineuyumunun salanmas- mesleki
rehabilitasyon
Kiisel danmanlk hizmeti
Kiinin medikal ya da
psikoterapisi
S l k l i l h l d l
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
39/50
Salk, yalnzca insanlarn hasta olmama ya da zrlolmamalar deil ayn zamanda bedensel, ruhsal ve sosyalynden tam iyilik halidir. WHO
Biyolojik
Kaltsal etmenler
Temel fizyolojik sreler
lev kaybEtkilenen organ
Hastaln nitelii
Hastaln iddeti
Hastann ya
Hastann evresi
Hastann yaam evresi
Psikolojik
Hastal alglama ekli
Kiililik yaps
Ego savunma dzenekleriStresle ba etme kapasitesive gc
Obje ilikilerinin olgunluu
Yaam dnemi
Daha nceki psikiyatrik vepsikososyal uyum, yetenek
Daha nceki hastalkyaantlamas ve deneyimi
Yaam idealleri
Psikososyal
Medeni durumu
Aile ilikilerinin dinamii
Kiisel, kltrel tutumlarDeer yarglar
Aile ve toplumdaki yeri vestats
Aile ve toplumun tutumlar
nsanlar aras ve meslekseluyum ve ilevleri.
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
40/50
NLEMETR
MDAHALE DZEY
alma evresi Kiisel zellikler ve Salkktlar
BirincilKoruma
Grev ieriini yeniden tanmlamakletiimi yeniden yaplandrmak
ile ilgili sorunlar tanmlaypzebilmeleri iin bir iigrubunu eitmek
kincilKoruma
Akl sal sorunu belirtileri ortayaktnda yaplacak olanla ilgilipolitikaletmede zellikle risk gruplarna
ynelik danmanlk hizmetlerinigelitirmek
Stresle baa kma eitimi
nclKoruma
Kiinin iyerine uyumunun salanmas Kiisel danmanlk hizmetleriKiinin tedavisi ya dapsikoterapi
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
41/50
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
42/50
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
43/50
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
44/50
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
45/50
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
46/50
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
47/50
i eri
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
48/50
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
49/50
-
7/29/2019 PSKO SOSYAL 2013
50/50