pulse oximetry in adults

8
การวัดความอิ่มตัวออกซิเจนของฮีโมโกลบินจากชีพจรในผู้ใหญ่ บดินทร์ ขวัญนิมิตร 1 Pulse oximetry in adults Khwannimit B. Division of Critical Care, Department of Internal Medicine, Faculty of Medicine, Prince of Songkla University, Hat Yai, Songkhla, 90110, Thailand Songkla Med J 2006;24(3):245-252 Abstract: The pulse oximeter is an instrument that incorporates both oximetry and plethysmography to provide continuous non-invasive monitoring of oxygen saturation in patients who require such monitoring. Oxygen saturation values obtained from pulse oximetry are part of a complete assessment of a patient’s oxygenation status but are not a substitute for full arterial blood gas analysis. Pulse oximetry can be useful in early detection of arterial hypoxemia in many areas of clinical practice; however certain limitations from either technical or patient-related sources must also be considered. The principle, limitations and clinical applications of pulse oximetry are reviewed in this article. Key words: pulse oximetry, pulse oximeter, oxygen saturation บทคัดย่อ: เครื ่องตรวจวัดความอิ ่มตัวออกซิเจนของฮีโมโกลบินจากชีพจร เป็นเครื ่องมือที ่รวมการวัดระดับออกซิเจนและคลื ่นการไหลเวียน โลหิตเข้าด้วยกัน ใช้เป็นเครื ่องมือต่อเนื ่องแบบไม่คุกคามในการวัดระดับความอิ ่มตัวออกซิเจนของฮีโมโกลบินในเลือดแดง ซึ ่งถือเป็น ส่วนหนึ่งของการประเมินระดับออกซิเจนในร่างกายแต่ไม่สามารถใช้ทดแทนการตรวจวัดออกซิเจนจากเลือดแดงได้ทั้งหมด 1 พบ., วว. (อายุรศาสตร์ทั ่วไป), อาจารย์ หน่วยเวชบำบัดวิกฤติ ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ .หาดใหญ่ .สงขลา 90110 รับต้นฉบับวันที่ 8 พฤศจิกายน 2548 รับลงตีพิมพ์วันที่ 11 เมษายน 2549 บทความปริทัศน์

Upload: ole-meesuksri

Post on 28-Nov-2014

815 views

Category:

Documents


7 download

TRANSCRIPT

Page 1: Pulse Oximetry in Adults

การวดความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบนจากชพจรในผใหญ

บดนทร ขวญนมตร1

Pulse oximetry in adultsKhwannimit B.Division of Critical Care, Department of Internal Medicine, Faculty of Medicine,Prince of Songkla University, Hat Yai, Songkhla, 90110, ThailandSongkla Med J 2006;24(3):245-252

Abstract:The pulse oximeter is an instrument that incorporates both oximetry and plethysmography to provide continuous

non-invasive monitoring of oxygen saturation in patients who require such monitoring. Oxygen saturation values obtained frompulse oximetry are part of a complete assessment of a patient’s oxygenation status but are not a substitute for full arterial bloodgas analysis. Pulse oximetry can be useful in early detection of arterial hypoxemia in many areas of clinical practice; howevercertain limitations from either technical or patient-related sources must also be considered. The principle, limitations andclinical applications of pulse oximetry are reviewed in this article.

Key words: pulse oximetry, pulse oximeter, oxygen saturation

บทคดยอ:เครองตรวจวดความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบนจากชพจร เปนเครองมอทรวมการวดระดบออกซเจนและคลนการไหลเวยน

โลหตเขาดวยกน ใชเปนเครองมอตอเนองแบบไมคกคามในการวดระดบความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบนในเลอดแดง ซงถอเปนสวนหนงของการประเมนระดบออกซเจนในรางกายแตไมสามารถใชทดแทนการตรวจวดออกซเจนจากเลอดแดงไดท งหมด

1พบ., วว. (อายรศาสตรทวไป), อาจารย หนวยเวชบำบดวกฤต ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร อ.หาดใหญ จ.สงขลา 90110 รบตนฉบบวนท 8 พฤศจกายน 2548 รบลงตพมพวนท 11 เมษายน 2549

บทความปรทศน

Page 2: Pulse Oximetry in Adults

สงขลานครนทรเวชสาร การวดความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบนจากชพจรในผใหญปท 24 ฉบบท 3 พ.ค.-ม.ย. 2549 บดนทร ขวญนมตร246

การวดความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบนจากชพจรสามารถประเมนภาวะขาดออกซเจนไดอยางรวดเรวจงมการนำมาใชอยางแพรหลายทางคลนก อยางไรกตามเครองมอนยงมขอจำกดบางประการอนเกดจากตวเครองมอหรอตวผปวยเอง บทความนไดทบทวนหลกการขอจำกดและการนำไปใชทางคลนกของการตรวจวดความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบนจากชพจร

คำสำคญ: การวดความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบนจากชพจร, เครองตรวจวดความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบนจากชพจร,ระดบความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบน

บทนำออกซเจนในเลอดตำ (hypoxemia) เปนภาวะหนงทพบ

บอย ซงตองการการวนจฉยและรกษาอยางถกตองเพอลดความพการและอตราการตายจากการขาดออกซเจน การสงเกตอาการจากการตรวจรางกายเพอประเมนระดบออกซเจนในเลอดมขอจำกดและมความผดพลาดสง1-2 เพราะอาการเขยว (cyanosis)จะตรวจพบเมอระดบ deoxyhemoglobin สงถง 5 กรมตอดล. อกทงจะสงเกตไดยากขนหากผปวยผวคลำ ระดบความเขมขนของเมดเลอดแดงตำและมการไหลเวยนเลอดบกพรอง (poor tissueperfusion) เปนตน การตรวจวนจฉยกาซในเลอดแดง (arterialblood gas analysis) เปนการตรวจมาตรฐานในการวนจฉยภาวะออกซเจนในเลอดตำ แตมขอจำกดบางประการ เชน ตองเจาะเลอดจากหลอดเลอดแดง คาใชจายสงและตองรอผลการตรวจ จงมการคดเครองตรวจวดความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบนจากชพจรขนและมการพฒนาตอเนองในระยะ 40 ปมาน โดยมการใชกนอยางแพรหลายจนมการเรยกกนเลนๆ วาเสมอนเปนสญญาณชพทหา “fifth vital sign” (collaguially known as the “fifth vitalsign”)3

หลกการตรวจวดความอ มตวออกซเจนของฮโม-โกลบนจากชพจร

เครองตรวจวดความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบนจากชพจร (pulse oximeter) วดความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบนในหลอดเลอดแดง (arterial oxygen saturation) โดยอาศยหลกการดดซบคลนแสงทแตกตางกนของฮโมโกลบนทจบกบออกซเจน(oxyhemoglobin, HbO2) และฮโมโกลบนทไมจบกบออกซเจน(deoxyhemoglobin หรอ reduced hemoglobin, HbR) HbO2 ดดซบคลนแสงชวงความยาวคลน 600-750 นาโนเมตร (คลนแสงสแดง)ขณะท HbR ดดซบคลนแสงความยาวคลน 850-1000 นาโนเมตร(คลนอนฟาเรด)3-7 ดงรปท 1 เครองตรวจวดความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบนจากชพจรประกอบดวย 2 สวนหลกคอ ตวตรวจวด(probe) ทมสวนปลอยและรบคลนแสงทมตวปลอยคลนแสง(light-emitting diode, LED) และตวรบสญญาณ (photodetector)

และสวนมอนเตอรทแสดงคาและรปคลนตางๆ ดงรปท 2 เครองจะปลอยคลนแสง 2 ชวงคลน คอ คลนความยาว 660 และ 940นาโนเมตร เมอคลนแสงเดนทางผานเนอเยอ ตวรบสญญาณจะแยกความแตกตางของคลนแสงชวงทไมมเลอดไหลผาน (non-pulsatileflow หรอ direct current light, DC) ซงเปนการดดซบคลนแสงของเนอเยอ (กระดก กลามเนอ เนอเยอออน) และเลอดในหลอดเลอดดำและแดงกบชวงทมการไหลผานของเลอดในหลอดเลอดแดงตามการบบตวของหวใจ (pulsatile flow หรอ alternatingcurrent light, AC)7-8 ดงรปท 3 นำคาการดดซบคลนแสงในชวงตางๆ มาคำนวณเปนอตราสวน (R) ของการดดซบคลนแสงแลวคำนวณเปนความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบนในชวงทมเลอดไหลผาน (pulse oxygen saturation, SpO2) พบวา ทคา R เทากบ0.4, 1 และ 3.4 คา SpO2 จะเทากบรอยละ 100, 85 และ 0ตามลำดบ7 ดงรปท 4

อตราสวน (R) = AC660/DC660 AC940/DC940

รปท 1 คณสมบตการดดซบคลนแสงของ oxyhemoglobin และdeoxyhemoglobin4

Page 3: Pulse Oximetry in Adults

Songkla Med J Pulse oximetry in adultsVol. 24 No. 3 May-Jun. 2006 Khwannimit B.247

รปท 2 ส วนประกอบของเคร องตรวจว ดความอ มต วออกซเจนของฮโมโกลบนจากชพจร A. ตวตรวจวด(probe) B. มอนเตอรทแสดงคาและรปคลน

A

B

รปท 3 การดดซบคลนแสงในชวงตางๆ DC คอ สญญาณคลนแสงชวงท ไมมเลอดไหลผานและ AC คอสญญาณคลนแสงชวงทมการไหลผานของเลอดในหลอดเลอดแดงตามการบบตวของหวใจ7

รปท 4 กราฟแสดงอตราสวนการดดซบคล นแสง (R)และคาความอ มต วออกซเจนของฮ โมโกลบน(SpO2)7 พบวาทคา R เทากบ 1 SpO2 จะเทากบรอยละ 85

ในปจจบนนเครอง pulse oximeter ใช oximetry รวมกบplethysmography จงสามารถจบชพจรและรปรางคลนการไหลเวยนโลหต (plethysmography waveform) ซงสามารถนำมาใชแยกสญญาณรบกวนและบอกความนาเชอถอของขอมลไดดงรปท 5รวมทงเครองสมยใหมสามารถลดสญญาณรบกวน (false alarm)และมความถกตองของคาทวดไดมากกวาเครองรนเกา9

รปท 5 รปรางคลนการไหลเวยนโลหต (plethysmographywaveform) จากเครอง pulse oximeter5-6

A ปกต

B การไหลเวยนเลอดลดลง

C มสญญาณรบกวน

D มการเคลอนไหว

คาความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบนจากการวดโดยชพจร (SpO2) ของเครอง pulse oximeter มขอจำกดเนองจากใชคลนแสงความยาวคลนเพยง 2 ชวง ดงนนคาทวดไดจะเปนรอยละของ oxyhemoglobin (HbO2) ตอผลรวมของ oxyhemoglobin และreduced hemoglobin (HbR) โดยไมนำฮโมโกลบนชนดอน

Page 4: Pulse Oximetry in Adults

สงขลานครนทรเวชสาร การวดความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบนจากชพจรในผใหญปท 24 ฉบบท 3 พ.ค.-ม.ย. 2549 บดนทร ขวญนมตร248

ทไมสามารถนำออกซเจนมาคำนวณดวย อาจเรยกวา functionalhemoglobin saturation4, 7-8

SpO2 (functional hemoglobin saturation) = x 100

ในขณะทเครอง co-oximeter ซงเปนการตรวจมาตรฐานในการวเคราะหกาซในเลอดแดง ใชความยาวคลนแสง 4 ชวง ในการคำนวณรอยละของ oxyhemoglobin (HbO2) เทยบกบฮโมโกลบนทสำคญ 4 ชนดในเลอด คอ oxyhemoglobin (HbO2), reducedhemoglobin (HbR), carboxyhemoglobin (HbCO) และmethemoglobin (METHb) คาทไดเรยก arterial oxygen saturation(SaO2) หรอ fractional hemoglobin saturation4, 7-8

SaO2 (fractional HbO2

hemoglobin saturation) HbO2 + HbR+ HbCO+ METHb

คา SpO2 ทวดไดจาก pulse oximeter ของแตละบรษททผลตออกจำหนายจะตองเปรยบเทยบความถกตองกบคา SaO2

จาก co-oximeter ใหคาเฉลยแตกตางกนนอยกวารอยละ 1±2(mean±SD) เมอคา SaO2 มากกวารอยละ 906, 10 หรอมความคลาดเคลอนไดรอยละ 2 เมอ SpO2 ทวดไดอยในชวงรอยละ 70-10011-12 อยางไรกตามคา SpO2 จะมความถกตองนอยลงหาก SaO2

นอยกวารอยละ 803, 6, 8 จากการศกษาในผปวยหนกทเขารบการรกษาในหออภบาล (ICU) พบความแตกตางระหวาง SpO2

และ SaO2 มคอนขางมากอยทรอยละ 12 ถง 18 และ SpO2 มแนวโนมทจะมคาตำลงมากกวาเมอ SaO2 นอยกวารอยละ 806

ตวตรวจวด (probe) ของ pulse oximeter สวนใหญจะใชหนบทนวหรอตงห ปจจบนมการพฒนาใชเทคนค light reflectanceซงตวรบสญญาณคลนแสงจะอยดานเดยวกบตวปลอยคลนแสง จงไมตองหนบระหวางเนอเยอ โดยสามารถวางบนผวหนงบรเวณหนาอก หนาผากและสามารถใชในเดกแรกคลอดได แตมขอจำกดในกรณทผปวยมการเคลอนไหวมากหรอมภาวะเนอเยอออนและผวหนงบวมนำมาก8

ปจจยทมผลตอความเทยงตรงของ pulse oximetryมหลายปจจยทมผลตอความเทยงตรงของคา SpO2 ทวด

จาก pulse oximetry ดงตารางท 1 ดงนนแพทยและพยาบาลตองคำนงถงปจจยตางๆ เหลาน เพอใหไดขอมลทถกตองและนำไปใชกบผปวยอยางเหมาะสม

ตารางท 1 ปจจยทมผลตอความถกตองของการอานคา SpO2

จาก pulse oximetry3, 15

Poor signal detection

Probe malposition HypotensionHypothermia MotionVasoconstriction

Falsely lowered SpO2 Falsely raised SpO2

Nail polish Elevated carboxyhemoglobinVery dark skin Elevated methemoglobinAmbient lightMethylene blueIndigo carmineIndocyanine greenSevere anemia (hematocrit <10%)Lipid infusion or elevated serum lipidVenous pulsation at involved area

1. ปจจยทางเทคนค1.1 ตวตรวจวดกบการสมผสจดวด เชน ในเดกหรอ

ผปวยทเคลอนไหวมากทำใหตวตรวจวดเคลอนทหรอกรณนวใหญเกนไปทำใหหลอดเลอดถกกดมาก คาทวดไดจะคลาดเคลอนไป

1.2 การเคลอนไหว การสน เชน ผปวยสน ชก ระหวางเคลอนยายผปวยในรถหรอเฮลคอปเตอร ทำใหสญญาณทวดไดไมชด คาไมถกตอง เปนสาเหตของการอานคาผดพลาดทพบบอยปจจบนมการพฒนา pulse oximeter ทลดสญญาณรบกวนจากการสนไหวลง ทำใหคาทวดมความเทยงตรงมากขน13-14

1.3 เครองของแตละบรษทผผลตมการกำจดสญญาณรบกวนและการวเคราะหสญญาณไมเหมอนกน คาทไดอาจแตกตางกน16 จงควรศกษาใหดกอนใชและเลอกซอใหเหมาะสมกบการดแลผปวยในสถานพยาบาลตางๆ กน

1.4 แสงจากภายนอก เช น แสง fluorescent,daylight, xenon และอนฟาเรด ทำใหคาทวดไดตำกวาความจรง8

ควรปองกนโดยการปกปดตวตรวจวดจากแสงดงกลาว เชนไฟในหองผาตด อยางไรกตามพบวาปจจยนมผลนอยตอเครองpulse oximeter ทใชอยในปจจบน17

x 100

HbO2

HbO2 + HbR

=

Page 5: Pulse Oximetry in Adults

Songkla Med J Pulse oximetry in adultsVol. 24 No. 3 May-Jun. 2006 Khwannimit B.249

1.5 ผลของคลนแมเหลก ทำใหเกดการไหมระดบ 2และ 3 ทบรเวณตวตรวจวดในระหวางทผปวยกำลงทำการตรวจคลนแมเหลกไฟฟา (Magnostic Resonance Imaging, MRI) และพบวาpulse oximetry ถกรบกวนจากคลนโทรศพทมอถอ และเครองจ(electrocautery) ได18

1.6 ผใชขาดความร ความเขาใจเกยวกบเครอง pulseoximeter มการศกษาพบรอยละ 97 ของแพทยและพยาบาลไมทราบหลกการทำงานของ pulse oximetry19 และพบวารอยละ30 ของแพทยและรอยละ 93 ของพยาบาลเขาใจวา pulseoximetry ใชสำหรบวดระดบ PaO2 ในขณะทพยาบาลจำนวนนอยกวารอยละ 50 สามารถบอกไดวาการเคลอนไหวทำใหการวดมความผดปกต20

2. ปจจยจากผปวย2.1 ความผดปกตของฮโมโกลบนยกเวน fetal

hemoglobin ซงไมมผลตอการอานคา SpO221

- Carboxyhemoglobin สามารถดดซมแสงความยาวคลน 660 นาโนเมตร ไดเชนเดยวกบ oxyhemoglobinเครองจะรายงาน SpO2 สง ฉะนนเมอสงสยภาวะ carboxyhemo-globinemia ใหสงตรวจกาซในหลอดเลอดแดงแทน3-4, 6, 15

- Methemoglobinemia สามารถดดซมแสงไดดทงสองชวงความยาวคลน 660 และ 940 นาโนเมตร เครองรบรวามHbO2 และ HbR พอๆ กน ดงนนคา R จะใกลเคยง 1 จงทำใหคาSpO2 มแนวโนมออกมาประมาณรอยละ 854, 7 (ดงรปท 4) จงทำใหอานคา SpO2 ตำ (falsely low SpO2) หากตรวจวด SaO2 ไดมากกวารอยละ 85 แตหากตรวจวด SaO2 ไดนอยกวารอยละ 85จะทำให SpO2 อานคาไดสงกวา (falsely high SpO2)4, 7

2.2 ภาวะการไหลเวยนโลหตบกพรอง เปนสาเหตของการอานคาผดพลาดทพบบอยทสด8, 15 เชน ภาวะชอค การไดรบ vasopressor ขนาดสงหรออณหภมกายตำ22 จะทำใหเครองpulse oximeter รบสญญาณไดนอยลง จงอานคาไดไมถกตองดงนนหากไมเหนรปรางคลนการไหลเวยนทชดเจน ไมควรเชอคาทวดได พบวาการวด pulse oximetry ทตงหจะมความผดพลาดนอยกวาการวดทปลายนว23 Palve และคณะ24 พบวาระดบ cardiacindex ท นอยกวา 2.4 L/min/m2 และ systemic vascularresistance ทมากกวา 2,930 dynes second/cm5/m2 จะเหนรปรางคลนการไหลเวยนไมชดเจนและทำใหคา SpO2 ทอานไดไมนาเชอถอ

2.3 ตำแหนงทวด pulse oximetry มตวตรวจวดทสามารถวดไดหลายตำแหนง เชน นวมอ ตงห หนาผาก สนเทาในผใหญทนยมคอ นวมอและตงห พบวาในผปวยทมภาวะขาด

ออกซเจนการวดท ตำแหนงต งหมความไวในการรายงานผลมากกวาตำแหนงปลายนว25 ดงรปท 6

รปท 6 กราฟรายงานผลระดบ SpO2 ทวดจากตำแหนงตงหและนวมอในผปวยทระดบออกซเจนตำ พบวาทตำแหนงตงหรายงานผลหลงระดบออกซเจนลดลง10 วนาท ขณะทตำแหนงนวมอรายงานผลท 50วนาท4, 25

2.4 สารดดแสงในเลอด- สารสทฉดเขาหลอดเลอด เชน methylene blue,

indocyanide green, fluorescine, indigo carmine และ isosulfanblue ทำใหอานคา SpO2 ไดตำ มรายงานวาตำถงรอยละ 65แตผลของสารสนจะอยประมาณ 1-2 นาทแลวหายไป เมอสารถกขบออกจากรางกาย26-28

- บลรบน สามารถดดซบคลนแสงชวง 450นาโนเมตรได จากการศกษาพบวาระดบบลรบนทสงถง 44 มก/ดล. ไมมผลตอคา SpO2 แตคา SaO2 ทวดจาก co-oximeterมคาตำลง29

2.5 สผว ตามทฤษฏไมนามผลตอการวด SpO2

เนองจากเปนปจจยทไมเปลยนแปลงตามการไหลเวยนโลหต แตมการศกษาพบวาผปวยผวคลำมความแตกตางระหวางคา SpO2 และSaO2 รอยละ 0.5 เมอเปรยบเทยบกบผปวยผวขาว30 ซงคาดงกลาวไมมนยสำคญทางคลนก และพบวาคนผวดำ African-Americanมอบตการณของการจบสญญาณผดพลาดเพมขนและอานคาไดสงขนมากกวารอยละ 4 อนเปนผลจาก melanin pigment18

2.6 ยาทาเลบสตางๆ มผลตอคา SpO2 ตางกนไปสวนใหญทำใหอานคาไดตำลง การศกษาในผปวยจำนวนนอย พบวายาทาเลบสดำ เขยว นำเงน (dark coloured nail polish) ทำให

Page 6: Pulse Oximetry in Adults

สงขลานครนทรเวชสาร การวดความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบนจากชพจรในผใหญปท 24 ฉบบท 3 พ.ค.-ม.ย. 2549 บดนทร ขวญนมตร250

อานคา SpO2 ไดนอยลงรอยละ 3, 5 และ 6 ตามลำดบ ในขณะทยาทาเลบสแดงไมมผลตอการวดคา SpO2

27 อยางไรกตาม ยาทาเลบสตางๆ จะมผลนอยตอเครอง pulse oximeter รนใหมๆ31

2.7 ซด อาจมผลทำใหอานคา SpO2 ตำลง มการศกษาในสนขพบวาระดบฮมาโตครดนอยกวารอยละ 10 ทำใหอานคาSpO2 ตำลง32 แตรายงานในผปวยซดจากการเสยเลอดในทางเดนอาหารหรออบตเหตทมระดบฮมาโตครดนอยกวารอยละ 20 พบวามผลตอคา SpO2 นอยมาก

33

2.8 Venous pulsation ผปวยทมการไหลเวยนโลหตผานหลอดเลอดดำมากขน เชน ภาวะลนหวใจไตรคดปดรวรนแรง(severe tricuspid regurgitation) ทำใหวด SpO2 ไดคาตำลง34-35

2.9 ผลของไขมน ผปวยทไดสารไขมนเขาเสนเลอดหรอม chylomicron ในเลอดสงจะรบกวนการดดซบคลนแสง ทำใหคา SpO2 ทอานไดตำกวาความจรง3

Wouters และคณะ36 ศกษาปจจยทมผลตอความถกตองของคา SpO2 จาก pulse oximetry ในผปวยระหวางและหลงการผาตด จำนวน 1,483 ราย พบวาปจจยทมผลทำใหคาทไดจากpulse oximetry ขาดความเทยงตรง คอ ระดบอณหภมรางกายสวนปลาย ความหนาของนวมอ ระดบฮโมโกลบนและสผว สวนระดบความดนโลหต อาย เพศ อณหภมสวนกลางของรางกายระดบบลรบน การไดรบ vasopressor ปรมาณเลอดทสญเสยระหวางผาตด ชนดของการผาตดและระดบ carboxyhemoglobin/methemoglobin ไมมผลตอคา SpO2 ทตรวจวด

ขอบงชและขอควรระวงในการนำ pulse oximetry มาใชทางคลนก

1. ประเมนภาวะออกซเจนในเลอดตำ (hypoxemia)สามารถใชประเมนแทน SaO2 ในการบอกถง PaO2

ไดในกรณท oxygen dissociation curve ปกต คอSaO2 รอยละ 94 ~ PaO2 80 มม.ปรอทSaO2 รอยละ 90 ~ PaO2 60 มม.ปรอท (minimum

SaO2 หากคาตำกวาน PaO2 จะตำลงมาก) (รปท 7)SaO2 รอยละ 75 ~ PaO2 40 มม.ปรอท (คาปกตของ

ออกซเจนในหลอดเลอดดำในขณะหายใจปกต)SaO2 รอยละ 50 ~ PaO2 27 มม.ปรอท (เปนจดท

รางกายเกดการสนดาปแบบไมใชออกซเจน)ฉะนนหาก SpO2 นอยกวารอยละ 90 ถอวาออกซเจนใน

เลอดแดงตำมาก เนองจากอยในชวงขาลงของ oxygen dissociationcurve ดงรปท 7 โดยทวไปจงถอวาระดบ SpO2 ทนอยกวารอยละ90 รางกายจะมภาวะขาดออกซเจน (hypoxia) แตจากการศกษาในผปวยทเขารบการรกษาในหออภบาลพบวา คา SpO2 รอยละ 94

จะสมพนธกบ SaO2 รอยละ 90 โดยม sensitivity รอยละ 86,specificity รอยละ 82, positive predictive valvue รอยละ 18และ negative predictive vavule รอยละ 9910 ดงนนในผปวยหนกอาจตองใช SpO2 ทรอยละ 94 แทนรอยละ 90 เพอวนจฉยภาวะขาดออกซเจนไดเรวขน

รปท 7 ความสมพนธระหวาง SaO2 และ PaO2 (oxygen disso-ciation curve)4, 7 มลกษณะเหมอนตว S ความชนสงในชวงกลางและนอยจนเกอบคงท ในชวงปลายโดยเฉพาะทระดบ PaO2 สงๆ

Pulse oximetry สามารถใชตดตามในกรณใชเครองชวยหายใจ ชวยในการปรบลดระดบออกซเจน ชวยในการตดตามระดบออกซเจนขณะดมยาสลบหรอระหวางขนยายผปวย ประเมนภาวะออกซเจนในเลอดตำขณะนอน เปนตน จากการศกษาใชpulse oximetry กบผปวยในหองผาตดและหลงการผาตด 20,802ราย พบวาใหคาถกตองรอยละ 97.537 อยางไรกตามจนถงปจจบนยงไมมขอมลหรอการศกษาใดทแสดงใหเหนวาการตดตามระดบSpO2 ดวย pulse oximetry อยางตอเนอง สามารถลดอตราการตายหรออตราการพการในผปวยกลมตางๆ ได เชน ผปวยหนกทเขารบการรกษาในหออภบาล ผปวยทอยระหวางการผาตดและภายหลงการผาตด ผปวยทหองฉกเฉน

อยางไรกตาม SpO2 ไมสามารถประเมนภาวะออกซเจนในเลอดตำไดรวดเรวและไมสามารถใชแทน PaO2 ไดทกกรณ โดยเฉพาะชวง PaO2 ทปกตหรอสง จากกราฟ oxygen dissociationcurve ชวง PaO2 มากกวา 80 มม.ปรอท กราฟความชนเกอบเปนเสนตรงมการเปลยนแปลงของ SaO2 นอย4 ตวอยางเชน ผปวย

Page 7: Pulse Oximetry in Adults

Songkla Med J Pulse oximetry in adultsVol. 24 No. 3 May-Jun. 2006 Khwannimit B.251

ปอดอกเสบไดรบออกซเจนมการเปลยนแปลงคา PaO2 จาก 140เปน 65 มม.ปรอท เมอวด SpO2 จะไดรอยละ 100 ตลอด จงไมสามารถบอกการเปลยนแปลงไดจนกวา PaO2 นอยกวา 60 มม.ปรอท คา SpO2 จงลดลง อกปจจยทตองคำนงถงคอ ความคลาดเคลอนของคา SpO2 โดยเฉลย ± รอยละ 2 เมอคา SaO2 มากกวารอยละ 90 ดงนนหากอานคา SpO2 ไดรอยละ 96 หมายถงผปวยอาจมระดบ PaO2 ระหวาง 80 มม.ปรอท (SaO2 รอยละ 94) ถง150 มม.ปรอท (SaO2 รอยละ 98)

2. ใชบอกอตราและจงหวะของชพจร3. ใชวดระดบความดนเลอดซสโตลกไดโดยดการเปลยน

แปลงของรปรางคลนกอนการวดความดนเลอด จะเหนรปรางคลนการไหลเวยนตามปกต เมอเพมความดนขนเรอยๆ จนสงกวาคาความดนซสโตลก คลนการไหลเวยนจะหายไป คาความดนซสโตลกคอคาความดนเมอเหนคลนการไหลเวยนกลบมาอกครงหนง3

สรปการวดความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบนโดยชพจร

เพอประเมนระดบออกซเจนในรางกายมความสะดวกรวดเรวและไมตองเจาะเลอด จงมการใชอยางแพรหลายมากขนในปจจบน การเขาใจหลกการทำงาน ขอจำกดของเครองมอจะทำใหแปลผลไดอยางถกตองและแมนยำ อนนำมาซ งการดแลรกษาผปวยทดตอไป

เอกสารอางอง1. Brown LH, Manring EA, Kornegay HB, Prasad NH. Can

prehospital personnel detect hypoxemia without the aidof pulse oximeters? Am J Emerg Med 1996;14:43-4.

2. Mower WR, Sachs C, Nicklin EL, Safa P, Baraff LJ. Acomparison of pulse oximetry and respiratory rate inpatient screening. Respir Med 1996;90:593-9.

3. Curley FJ, Smyrnios NA. Routine monitoring of criti-cally ill patients. In: Irwin RS, Rippe JM, editors. Irwinand Rippe’s Intensive Care Medicine. 5th ed. New York:Lippincott Williams & Wilkins; 2003;226-46.

4. Tobin MJ. Respiratory monitoring. JAMA 1990;264:244-51.

5. Jubran A. Pulse oximetry. Crit Care 1999;3:R11-7.

6. Jubran A. Pulse oximetry. Intensive Care Med 2004;30:2017-20.

7. Tremper KK, Barker SJ. Pulse oximetry. Anesthesiology1989;70:98-108.

8. Kallet RH, Tang JF. Bedside monitoring of pulmonaryfunction. In: Fink MP, Abraham E, Vincent JL, KochanekPM, editors. Textbook of Critical Care. 5th ed. Phila-delphia: Elsevier Saunders; 2005:445-60.

9. Giuliano KK, Higgins TL. New-generation pulse oxi-metry in the care of critically ill patients. Am J CritCare 2005;14:26-37.

10. Van de LA, Cracco C, Cerf C, Harf A, Duvaldestin P,Lemaire F, et al. Accuracy of pulse oximetry in theintensive care unit. Intensive Care Med 2001;27:1606-13.

11. Carter BG, Carlin JB, Tibballs J, Mead H, HochmannM, Osborne A. Accuracy of two pulse oximeters at lowarterial hemoglobin-oxygen saturation. Crit Care Med1998;26:1128-33.

12. Fanconi S. Pulse oximetry for hypoxemia: a warning tousers and manufacturers. Intensive Care Med 1989;15:540-2.

13. Barker SJ. “Motion-resistant” pulse oximetry: a compa-rison of new and old models. Anesth Analg 2002;95:967-72.

14. Gehring H, Hornberger C, Matz H, Konecny E,Schmucker P. The effects of motion artifact and lowperfusion on the performance of a new generation of pulseoximeters in volunteers undergoing hypoxemia. RespirCare 2002;47:48-60.

15. Darovic GO. Monitoring oxygenation. In: Darovic GO,editor. Hemodynamic monitoring invasive and noninvasiveclinical application. 3nd ed. New York: Saunders; 2002;263-81.

16. Choe H, Tashiro C, Fukumitsu K, Yagi M, Yoshiya I.Comparison of recorded values from six pulse oximeters.Crit Care Med 1989;17:678-81.

17. Fluck RR, Schroeder C, Frani G, Kropf B, EngbretsonB. Does ambient light affect the accuracy of pulse oxi-metry. Respir Care 2003;48:677-80.

Page 8: Pulse Oximetry in Adults

สงขลานครนทรเวชสาร การวดความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบนจากชพจรในผใหญปท 24 ฉบบท 3 พ.ค.-ม.ย. 2549 บดนทร ขวญนมตร252

18. Severinghaus JW, Kelleher JF. Recent developments inpulse oximetry. Anesthesiology 1992;76:1018-38.

19. Stoneham MD, Saville GM, Wilson IH. Knowledge aboutpulse oximetry among medical and nursing staff. Lancet1994;344:1339-42.

20. Howell M. Pulse oximetry: an audit of nursing and medi-cal staff understanding. Br J Nurs 2002;11:191-7.

21. Mendelson Y. Pulse oximetry: theory and applicationsfor noninvasive monitoring. Clin Chem 1992;38:1601-7.

22. MacLeod DB, Cortinez LI, Keifer JC, Cameron D,Wright DR, White WD, et al. The desaturation responsetime of finger pulse oximeters during mild hypothermia.Anaesthesia 2005;60:65-71.

23. Evans ML, Geddes LA. An assessment of blood vesselvasoactivity using photoplethysmography. Med Instrum1988;22:29-32.

24. Palve H, Vuori A. Pulse oximetry during low cardiacoutput and hypothermia states immediately after openheart surgery. Crit Care Med 1989;17:66-9.

25. Severinghaus JW, Naifeh KH. Accuracy of response ofsix pulse oximeters to profound hypoxia. Anesthesiology1987;67:551-8.

26. Kessler MR, Eide T, Humayun B, Poppers PJ. Spuriouspulse oximeter desaturation with methylene blue injec-tion. Anesthesiology 1986;65:435-6.

27. Ralston AC, Webb RK, Runciman WB. Potential errorsin pulse oximetry. III: Effects of interferences, dyes,dyshaemoglobins and other pigments. Anaesthesia1991;46:291-5.

28. Scheller MS, Unger RJ, Kelner MJ. Effects of intrave-nously administered dyes on pulse oximetry readings.Anesthesiology 1986;65:550-2.

29. Beall SN, Moorthy SS. Jaundice, oximetry, and spurioushemoglobin desaturation. Anesth Analg 1989;68:806-7.

30. Ries AL, Prewitt LM, Johnson JJ. Skin color and earoximetry. Chest 1989;96:287-90.

31. Brand TM, Brand ME, Jay GD. Enamel nail polishdoes not interfere with pulse oximetry among normoxicvolunteers. J Clin Monit Comput 2002;17:93-6.

32. Lee S, Tremper KK, Barker SJ. Effects of anemia onpulse oximetry and continuous mixed venous hemoglobinsaturation monitoring in dogs. Anesthesiology 1991;75:118-22

33. Jay GD, Hughes L, Renzi FP. Pulse oximetry is accuratein acute anemia from hemorrhage. Ann Emerg Med1994; 24:32-5.

34. Broome IJ, Mills GH, Spiers P, Reilly CS. An evalua-tion of the effect of vasodilatation on oxygen saturationsmeasured by pulse oximetry and venous blood gas analy-sis. Anaesthesia 1993;48:415-6.

35. Stewart KG, Rowbottom SJ. Inaccuracy of pulse oxi-metry in patients with severe tricuspid regurgitation.Anaesthesia 1991;46:668-70.

36. Wouters PF, Gehring H, Meyfroidt G, Ponz L, Gil-Rodriguez J, Hornberger C, et al. Accuracy of pulseoximeters: the European multi-center trial. Anesth Analg2002;94(1 Suppl):S13-6.

37. Moller JT, Pedersen T, Rasmussen LS, Jensen PF,Pedersen BD, Ravlo O, et al. Randomized evaluation ofpulse oximetry in 20,802 patients: I. Design, demo-graphy, pulse oximetry failure rate, and overall compli-cation rate. Anesthesiology 1993;78:436-44.