1

UNIVERSITETI IMITROVICEumlS lsquorsquoISA BOLETINIrdquo

FAKULTETI I GJEOSHKENCAVE

DEPARTAMENTI I XEHETARISE

PUNIM DIPLOME

Studenti

Xhevdet THACcedilI Mentori

Prof Dr Rushit HALITI

Mitroviceuml 2020

2

UNIVERSITETI I MITROVICEumlS rdquoISA BOLETINIrdquo

FAKULTETI I GJEOSHKENCAVE

DREJTIMI I XEHETARISEuml

STUDIMET BACHELOR

TEMEuml DIPLOME

e peumlrgatitur nga kandidati Xhevdet THACcedilI neuml keumlrkim teuml DIPLOMEumlS BACHELOR I

XEHETARISEuml

TemaTeknologjia e stivimit teuml formacioneve sterile

Mentori Prof Dr sc Rushit HALITI

Mitroviceuml2020

3

UNIVERSITY OF MITROVICA

FACULTY OF GEOSCIENCES

DEPARTMENT OF MINING

Diploma THESIS

TITLE Technology of stacking sterile formations

Candidate

Xhevdet THACcedilI Supervisor Assoc Prof

Rushit HALITI PhD

Mitrovica 2020

4

PERMBAJTJA

KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS 6

11 Shtruarja e problemit 6

12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit 7

13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit 8

14 Peumlrmbajtja e punimit 10

KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT 10

21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit 11

22 Meumlnyrat e stivimit 13

23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit 15

24 Zhvillimi i stivave 17

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion 20

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor 23

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit 28

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues 31

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar 32

252 Stivimi me ekskavator draglajn 33

26 Stivimi hidraulik 33

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET 35

31 Llojet e stivueseve 35

5

32 Stivueset me kova 36

33 Stivueset me transportier 38

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave 44

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave 46

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls 48

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME 60

REFERENCAT 62

6

KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS

1 1 Shtruarja e problemit

Procesi teknologjik i shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe paraqet teumlreumlsineuml e teuml gjitha operacioneve minerare teuml cilat

kaneuml peumlr detyreuml qeuml teuml mundeumlsojneuml nxjerrjen e mineralit teuml dobisheumlm nga vendburimi ku zhvillohet ky proces

Procesi i ploteuml teknologjik mund teuml ndahet neuml fazat si neuml vazhdim

faza e hapjes seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe ose e hapja e karriereumls qeuml peumlrfshineuml teuml gjitha

punimet qeuml nga operacionet e para punues deri neuml formimin e shkalleumlve punuese

faza e peumlrzgjedhjes seuml sistemit teuml shfryteumlzimit neuml teuml cileumln peumlrfshihet i gjitheuml mekanizmi i

lidhur funksionalisht me shfryteumlzimin dhe transportimin e mineralit teuml dobisheumlm dhe teuml

shkeumlmbinjve teuml shterpeumls dhe

faza e stivimit teuml planifikuar teuml materialit shterpeuml neuml stiva neuml vendet e parapara peumlr vendosjen

e shkeumlmbinjve gjegjeumlsisht neuml objektet e depozitimit teuml mineralit teuml dobisheumlm si neuml bunker

fabrika teuml pasurimit etj Nxjerrja e leumlndeumls seuml pareuml minerale me meumlnyreumln e shfryteumlzimit neuml

sipeumlrfaqe neumlnkupton zhvendosjen e masivit shkeumlmbor nga vendndodhja natyrore (in-situ) teuml

tij Kjo peumlrfshineuml dy operacione teuml puneumls geumlrmimin e shkeumlmbit dhe largimin e tij peumlrkateumlsisht

stivimin e tij neuml vendin e parapeumlrcaktuar Njeuml gjeuml e tilleuml ka mundeumlsi teuml kryhet neuml cilindo

formacion qeuml ekziston brenda koreumls seuml tokeumls Operacioni stivimit mund teuml krijoj punime

minerare shteseuml me peumlrmasa forma dhe konfiguracione teuml ndryshme neuml mjedisin e deumlshiruar

Ky mjedis mund teuml jeteuml terren kodrinor sipeumlrfaqe e rrafsheumlt (fusheuml e zakonshme-rrafshineuml)

shkreteumltireuml tokeuml bujqeumlsore pyll ose ccedilfareumldo terreni tjeteumlr

Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve qeuml ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls seuml vendburimit

dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanta quhet stivim i shkeumlmbinjve Grumbulli qeuml formohet

si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbit quhet stiveuml Formimi i stivave eumlshteuml hallka e fundit

neuml kompleksin teknologjik teuml punimeve minerare dhe nga efektiviteti i tyre varen neuml njeuml shkalleuml teuml

konsiderueshme prodhueshmeumlria dhe kostoja e punimeve teuml zbulimit Efektiviteti i stivimit teuml

shkeumlmbinjve varet nga zgjedhja e drejteuml e mekanizmit teuml stivimit nga teknologjia dhe organizimi

i punimeve teuml stivimit Zakonisht veumlllimi i mbuleseumls e kalon peumlr disa hereuml veumlllimin e mineralit

prandaj neuml stivat jo rralleuml nevojitet teuml zhvendosen sasi teuml konsiderueshme shkeumlmbi teuml cilat mund

teuml mbeumlrrijneuml deri neuml dhjeteumlra milioneuml m3 neuml vit Shfryteumlzimi me punime teuml hapura (anglOpen cast)

gjithashtu peumlrfaqeumlson njeuml miniereuml sipeumlrfaqeumlsore e dedikuar peumlr teuml shfryteumlzuar vendburimet horizontale (me

7

reumlnie teuml but) por qeuml shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls stivohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar Megjithateuml cikli

teknologjik peumlrfshineumlgeumlrmimin rreumlzimin ngarkimin stivimin e shkeumlmbinjve dhe depozitimin e

mineralit teuml dobisheumlm

Vemi neuml dukje seuml geumlrmimi (rreumlzimi) ngarkimi transportimi dhe stivimi janeuml hallkat kryesore

teuml kompleksit teknologjik teuml zbatimit teuml punimeve minerare neuml sipeumlrfaqe dhe teuml cilat duhen teuml

kryhen neuml meumlnyreuml teuml tilleuml qeuml vendburimi teuml shfryteumlzohet me efektivitet ekonomik dhe pa

rrezikshmeumlri neuml puneuml Peumlrzgjedhja e duhur e pajisjeve teuml stivimit teuml mbuleseumls eumlshteuml detyreuml

komplekse peumlr shkenceumln minerare sepse ajo duhet trsquou peumlrshtatet kushteve teuml mjedisit punues dhe

produktivitetit optimal teuml stivimit Proceset teknologjike peumlrcaktohen peumlr ccedildo pjeseuml peumlrbeumlreumlse teuml

sistemit teuml prodhimit ETS (Figura 11) dhe janeuml teuml lidhura drejtpeumlrdrejteuml me mjedisin punues ku

operon sistemi Neuml teknologjineuml e shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml sipeumlrfaqe puna e pajisjes

stivuese peumlrshkruhet me metoda analitike teuml ndryshme an

Figura 11 Pajisja teknike bazeuml peumlr shfryteumlzim nga sipeumlrfaqja

121

12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit

Teknologjia e shfryteumlzimit sipeumlrfaqeumlsor objektiv kryesor ka trajtimin e fusheumls shumeuml komplekse

teuml harmonizimit teuml puneumls seuml makinerive geumlrmuese ngarkuese-transportuese dhe stivuese me

mjedisin gjeologjik teuml puneumls Peumlr teuml realizuar keumlteuml objektiv eumlshteuml shumeuml me reumlndeumlsi peumlrzgjedhja

racionale e sistemit teuml shfryteumlzimi dhe e skemeumls teknologjike teuml shfryteumlzimit Keumlshtu qeuml neuml keteuml

punim teuml diplomeumls do teuml trajtohen problemet dhe konceptet qeuml kaneuml teuml beumljneuml sisteme e shfryteumlzimit

neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve si dhe klasifikimin e tyre duke marre parasysh formeumln e vendburimit

dhe meumlnyreumln e transportit teuml materialit shkeumlmbor proceset teknologjike teuml nxjerrjes seuml leumlndeumlve teuml

para minerale

8

Format themelore teknologjike teuml cilat karakterizojneuml procesin e stivimit janeuml larteumlsia dhe sheshi

i hedhjes seuml materialit shkeumlmbor Tendenca peumlr rritjen e keumltyre madheumlsive e qeuml neumlnkupton rritjen

e njeumlkohshme teuml potencialit pranues teuml stiveumlskaneuml quar tek konstruksioni i stivueseve modern teuml

cileumlt kaneuml eliminuar pothuajse neuml teumlreumlsi meumlnyrat tjera teuml stivimit si psh stivimin me aneuml teuml

plugjeve stivuese Detyreuml themelore e gjeomekanikeumls seuml aplikuar neuml inxhinierin minerare eumlshteuml

peumlrmasimi racional i stivave si neuml aspektin e peumlrcaktimit teuml kapacitetit teuml duhur ashtu dhe teuml

zgjidhjes seuml drejteuml teuml problemit teuml siguriseuml Prej keumltej objektivi kryesor i punimit del teuml jeteuml

peumlrmasimi i stivave si pjeseuml e procesit teknologjik teuml shfryteumlzimit i cili rrjedheuml nga momenti i

geumlrmimngarkimit e deri teuml stivimi por edhe me voneuml kur faktori koheuml beumlhet vendimtar neuml procesin

e krijimit teuml vetive teuml reja teuml shterpeumls seuml stivuar

13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit

Neuml keumlteuml punim do teuml jepet metodologjia peumlr peumlrcaktimin e skemave teknologjike teuml stivimit neuml

vareumlsi nga faktoreumlt meuml me ndikim peumlr zgjidhjen e tyre dhe do teuml peumlrshkruhet metodika e renditjes

seuml kryerjes seuml punimeve stivuese sipas regjimit teuml caktuar Prandaj ky studim eumlshteuml i orientuar neuml

formimin e metodologjiseuml peumlr projektimin dhe planifikimin e sistemeve teuml stivimit neuml karriera teuml

vendburimeve neuml bazeuml teuml karakteristikave gjeologo-minerare teuml peumlrcaktuara paraprakisht teuml

mjedisit punues si hapeumlsireuml reale dhe neuml funksion teuml realizimit teuml qeumlllimit teuml parashtruar shfryteumlzimit

teuml karriereumls Metodika e zgjedhjes dhe peumlrcaktimit teuml parametrave teuml teknologjiseuml seuml puneumls neuml stiva

neuml mbeumlshtetje teuml harmonizimit teuml karakteristikave kinematiko-konstruktive teuml stivueses me

parametrat e mjedisit punues peumlr teuml gjetur zgjidhjet teknologjike optimale neuml procesin e stivimit

teuml shterpeumls

Modelimi i vendvendosjes seuml stivave kryhet mbi bazeumln e analizave teuml terrenit neuml teuml cilin do teuml

formohet stiva Lidhur me keumlteuml eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml merren parasysh disa faktoreuml siccedil janeuml

topografia e terrenit kushtet gjeologjike e hirdrogjeologjike neuml teumlreumlsi dhe vetiteuml gjeoteknike teuml

materialit Gjate modelimit teuml vendit peumlr vendosje teuml stiveumls seuml jashtme duhet teuml merren parasysh

elementet qeuml pasojneuml

9

vendi i stivimit duhet teuml jeteuml jashteuml kufijve teuml vendburimit teuml mineralit teuml dobisheumlm ose neuml

sektoreumlt e vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml geumlrryer e me struktureuml tektonike shumeuml teuml prishur

ose neumlse peumlrqindja e peumlrbeumlreumlsit mineral teuml caktuar eumlshteuml neumln vlereumln minimale teuml lejuar

teknologjike teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbeumlt sa meuml pak minerali i dobisheumlm

rrugeumlt e transportit nga karriera deri teuml vendi i stiveumls duhet teuml jeneuml sa meuml teuml shkurtra

peumlr zgjedhjen e vendit teuml stiveumls eumlshteuml e nevojshme teuml disponojmeuml me rezultatet e

gjeomorfologjiseuml seuml aplikuar e cila merret me trajtimin e proceseve teuml tanishme dhe

ndikimin e tyre neuml formeumln e terrenit duke studiuar proceset e zhvillimit teuml formeumls se terrenit

prandaj si e tilleuml peumlrfshineuml rolin e njeriut neuml ndryshimin ose transformimin e mjedisit fizik

neuml planifikimin e puneumlve teuml stivimit avantazh teuml madh paraqet edhe njohja e ndertimit

gjeologjik teuml terrenit teuml parapare peumlr formimin e stiveumls si dhe struktureumls seuml terrenit pa

vazhdueshmeumlrive gjendjes seuml ujeumlrave neumlntokeumlsoreuml dhe efekti sizmik

Prandaj peumlr zgjidhjen definitive teuml vendit dhe peumlrmasave teuml stiveumls paraprakisht duhet zgjidhur

ccedileumlshtjet si neuml vazhdim

1) Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrologjike gjeoteknike dhe klimatike teuml

vendeve paraprakisht teuml planifikuara peumlr ndeumlrtimin e stivave

2) Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr parametrat optimaleuml

teknologjikeuml teuml projektuar (gjateumlsia e frontit gjereumlsia e stive larteumlsia maksimale

intensiteti etj)

3) Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes seuml masave teuml geumlrmuara neuml hapeumlsireumln (sheshin) e parapare peumlr

vendosjen e materialit qeuml stivohet

4) Vlereumlsimi i shpenzimeve teuml gjateumlsiseuml seuml transportit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Peumlr zbatimin e keumlsaj metodike nevojitet informacioni i duhur mbi mjedisin punues i cili

grumbullohet peumlrgatitet dhe peumlrpunohet sipas shpeumlrndarjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln reale brenda

konturava teuml miniereumls neuml peumlrputhje me shkalleumln e heterogjenitetit dhe anizotropiseuml seuml mjedisit teuml

puneumls Neuml kapitujt neuml vazhdim do teuml shpjegohen neuml meumlnyreuml meuml teuml holleumlsishme metodologjia e

peumlrmendur neuml keumlteuml punim

10

14 Peumlrmbajtja e punimit

Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml

veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit

Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml

shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi

dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml

me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit

siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale

Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml

trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu

shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit

teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky

kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr

stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues

teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls

Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml

formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml

mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-

minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml

shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls

Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep

rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme

KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT

11

21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit

Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml

zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)

me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e

parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara

Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls

dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml

mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml

e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml

caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml

shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore

teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml

meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva

teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit

punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml

puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml

uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml

Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml

shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln

teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar

(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml

karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e

makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur

funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si

rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml

zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar

teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat

Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml

brendshme

12

Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit

kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln

fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme

e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend

teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml

vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme

peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim

Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe

zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe

neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml

cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml

e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls

zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml

drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale

(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml

rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml

Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e

uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave

eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml

stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls

teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml

jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls

si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast

duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme

Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml

peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme

1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml

drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml

mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml

13

2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr

transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml

3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml

cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen

4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll

marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet

fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))

5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo

pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e

shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive

6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml

sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret

parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml

puneuml

22 Meumlnyrat e stivimit

Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml

e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml

shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml

Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa

(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin

peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls

Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet

teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml

puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml

projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga

stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme

eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe

Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml

shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta

14

por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml

karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)

Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml

fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e

lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml

materialit shkeumlmbor qeuml stivohet

Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar

neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme

Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri

shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit

Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si

reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)

rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)

Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me

aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml

caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml

stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)

Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave

Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml

duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit

teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml

15

1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet

Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml

Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave

Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925

119940119950120784

Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10

Toka e shkapeumlrderdhur 5-15

Argjila ranore (prej ranori) 10-20

Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30

Mergel 30-40

Reumlreuml 30-35

Argjileuml e thateuml 30-70

Zhavorr i thateuml 50-85

23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit

Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml

zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml

geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml

16

e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e

shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe

klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e

zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml

karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe

Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim

Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim

sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit

Tabela 22 Klasifikimi i stivave

Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat

Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda

konturit teuml karriereumls

Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me

ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim

kontinual Stiveuml e formuar me

stivuese me transportier

Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer

me ekskavator lopatar me stivuese me

konsoleuml me stivuese me kova me

transport hekurudhor me transportier me

shirit me transport me kamioneuml

Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml

Peumlr grup frontesh teuml stiveumls

Peumlr shkalleuml

Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor

Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit

teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml

brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj

edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm

peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr

stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me

reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret

stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e

mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas

17

drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml

ndahen neuml dy grupe kryesore

Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer

peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur

Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo

Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund

teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml

stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili

stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe

stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti

me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)

24 Zhvillimi i stivave

Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml

kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml

shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike

e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet

gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga

kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel

freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml

kombinuar

Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton

edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe

analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi

merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal

teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi

18

i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi

dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml

mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt

dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen

neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu

janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme

(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion

stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar

dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen

praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se

njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls

komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml

rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls

seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te

shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht

zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i

stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund

teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit

Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml

Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)

Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave

shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)

Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor

neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)

19

rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls

Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier

me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml

paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me

aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e

stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)

Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit

shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor

20

Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion

Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi

zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me

buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml

vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr

shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml

proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion

Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml

pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml

mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te

bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me

buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls

Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet

neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme

Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)

21

Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-

larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml

dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit

Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml

dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt

materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar

Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml

dhe sheshim me buldozereuml janeuml

Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit

Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave

Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe

Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit

Teuml metat(disavantazhet) janeuml

Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen

(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)

Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj

Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin

e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund

teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i

22

bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit

teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose

neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet

drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt

peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml

buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes

se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe

sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim

- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml

merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls

Ft = 119933∙ 119948119956119945

119919119956∙ 119948119956 (21)

ku eumlshteuml

Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2

V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f

ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml

Hst ndash larteumlsia e stiveumls m

kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml

sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy

shtresore)

Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar

neuml zbulim

NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951

119933 (22)

Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)

23

Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml

Qb= Q(z) ∙ km (23)

km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka

rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar

Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml

nb = 119928119939

119928119956119945119943∙(119939) (24)

Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor

Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve

hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i

aplikuesheumlm neuml rastet kur

- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit

- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml

- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit

teuml materialit

- Kemi reliev kodrinor me stiva

- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen

e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi

beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml

Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave

dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e

parmendeumls

24

Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-

parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit

shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)

Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml

njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i

dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet

Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave

sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml

shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml

25

Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60

119896119903 ∙ 119905119888 (

1198983

ℎ)

ku

L- gjateumlsia e kanalit m

h- larteumlsia e kanalit m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m

a= ℓ1 ndash x

ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m

x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m

tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke

peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min

Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr

lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet

drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor

teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen

kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls

eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls

Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga

vagoni)(V) eumlshteuml

V= 119923∙ 119945 ∙119938

119948119956119945 (119950120785) (25)

L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy

zhvendosjeve) m

h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si

a = ℓ - x (26)

ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls

x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m

26

Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)

a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml

b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat

c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave

d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet

Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave

(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)

nt = 119923 ∙119945 ∙119938

119948119956119945 ∙119933119957

(27)

Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)

Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula

nnd = 119931119951119941 ∙119948119948

119957120783 +119957120784(

119957119955119942119951119938

119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)

ku

Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)

kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08

t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)

27

Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe

i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))

Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml

247(m))

28

Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)

peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn

Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml

shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve

neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit

Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e

procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave

Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit

me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet

puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet

edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i

reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml

materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin

eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar

nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)

Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr

29

b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare

c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml

d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e

krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234

Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e

stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml

larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)

Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)

rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls

dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes

parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)

Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses

30

Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls

marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml

meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml

teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth

stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues

Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga

formula

Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)

Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml

Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)

ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )

p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml

Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)

Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)

Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet

aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))

(Figura 214 a) eumlshteuml

Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml

Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)

Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)

31

Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut

a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi

b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues

Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore

si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i

materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit

teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e

shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml

keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga

zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet

larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj

meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me

ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml

32

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar

Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i

merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e

cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike

teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit

(Figura 215)

Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml

shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit

Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri

neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml

33

252 Stivimi me ekskavator draglajn

Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me

ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura

216)

Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml

(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))

Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml

distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml

ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i

ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit

dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin

paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln

914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi

rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit

26 Stivimi hidraulik

34

Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen

kushtet qeuml pasojneuml

- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues

- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml

karriereuml

- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit

shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji

Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-

tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i

pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)

Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga

termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e

peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp

i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali

shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml

hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti

tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)

35

Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga

karriera deri neuml stiv eumlshteuml

`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933

119957119940 (

119950120785

119945) (214)

nv- numri i vagoneumlve

V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)

tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET

31 Llojet e stivueseve

36

Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i

stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit

shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme

keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml

lirsheumlm

Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e

teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml

shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet

sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)

sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo

sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)

Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)

Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)

Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve

-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe

-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me

transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))

32 Stivueset me kova

Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset

me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)

dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura

33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i

transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit

37

Figura 31 Stivuese me kova

Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier

Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml

Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)

119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)

Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml

kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)

km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)

38

Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i

kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti

Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)

1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me

kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-

shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues

33 Stivueset me transportier

Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml

shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura

34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme

komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)

Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml

shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport

Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir

(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen

neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali

shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna

e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml

frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe

39

me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml

thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml

stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml

sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri

Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh

Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml

larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml

veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet

shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme

Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml

pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml

aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe

peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml

meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml

cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin

peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri

qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe

peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)

40

Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me

transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh

Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml

- Kapaciteti teorike (Qo) m3

- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m

- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m

- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms

Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36

41

Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika

Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-

shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me

transportier me shirit)

Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml

planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje

teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005

(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje

deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e

shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal

Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i

transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml

stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml

Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)

Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)

z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm

kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml

42

Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B

660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me

konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me

kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml

stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-

1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset

me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe

shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)

Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e

stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia

e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml

- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)

- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)

- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)

Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani

Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol

Lloji i stivueses

Kapaciteti

teorik Qo(m3h-

1)

Pajisja e

pranimit

Lshp(m)

Konsola

peumlr

stivim

Lshst(m)

Masa

G(t)

Trysnia

specifike

MPa

ARs-B2500

A2Rs-B3500

A2Rs-B4400

A2Rs-B5000

A2Rs-B5500

A2Rs-B8800

A2Rs-B15200

2500

3500

4400

5000

5500

8800

15200

175

50

50

70

65

94

90

50

60

60

67

100

110

120

340

600

632

-

1520

2500

3600

0075

0073

0077

0078

008

008

0081

43

Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml

shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit

transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml

stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut

Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)

Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)

Rst- rrezja e stivimit (m)

p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls

Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol

Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit

Rp = Ln(max)= LI + LII

Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII

Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit

44

Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)

Rmin = Rst ndash Ln(max)

Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun

e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)

Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)

Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e

puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet

koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si

dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e

qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva

Gjeologjia e

karriereumls

Hidrologjia e

karriereumls

Parametrat

gjeomekanikeuml teuml

dherave

Teknologjia e

shfryteumlzimit

Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave

Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml

Qeumlndrueshmeumlria

Po Jo

Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme

45

Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe

reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra

paraprakisht

Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme

gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921

Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike

teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe

karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij

Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml

quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls

seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml

peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe

shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml

funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml

deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml

peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja

dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si

rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls

peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar

dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj

mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si

program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml

gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml

inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml

stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml

gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave

teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml

analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve

teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe

disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr

46

llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe

teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e

dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij

problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave

Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml

me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen

neuml tri kategori

(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb

(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu

(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale

Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e

kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml

mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml

zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues

brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen

(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml

stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml

vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar

qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik

Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml

faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml

materialit

Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml

shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat

tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls

shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml

paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml

47

Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit

ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e

kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)

Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike

Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit

teuml ujit neumlntokeumlsor) etj

Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml

bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet

(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar

Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda

shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml

sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes

pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina

gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror

Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml

shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet

qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml

mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave

teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes

teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive

Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh

elementet qeuml pasojneuml

(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml

vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml

vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml

shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale

neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet

shumeuml pak leumlndeuml minerale

48

(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml

shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar

pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls

Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren

parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml

teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml

Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike

teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave

Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml

parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale

intensitetin e stivimit etj)

Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e

parapareuml

Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke

pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml

tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls

Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e

mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet

respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml

cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml

stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet

nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln

mbajteumlse

49

Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml

peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e

njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se

mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml

dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml

zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml

toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me

distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml

Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe

kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat

zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria

dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga

gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls

(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls

Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml

e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi

plastik dhe i brishteuml

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml

tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml

- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml

qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)

- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik

qu=120784

120785∙c119925119940

prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)

ku janeuml

γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut

B-gjereumlsia e pllakeumls

50

c-kohezioni i dheut

Nc Nγ 119925119940prime 119925120632

prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen

nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)

Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml

mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs

qlej= 119954119958

119917119956 (35)

Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln

mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat

Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml

periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml

zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse

prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100

(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml

ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml

meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund

teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi

mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e

dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-

40(kNm2)

Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e

bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason

qu=120632∙119913

120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +

120659

120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +

120659

120784) minus 120783] (36)

ku janeuml

B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave

γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar

51

ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent

(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e

barabarteuml

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] (37)

Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958

119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150

Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml

Hmax= 119954119949119942119947

120632119956119945 (38)

Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali

sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925

119950120784 γ=272119948119925

119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e

stivuar γ=204119948119925

119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet

larteumlsia maksimale e stiveumls

Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat

(37)(33) dhe (38) merret

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782

∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787

120784) minus 120783] =

=103095(kNm2)

qlej=119954119958

119917119956=

120783120782120785120782120791120787

120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =

119954119949119942119947

120632119956119945 =

120788120790120789120785

120784120782120785

(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose

neuml stiveuml

Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml

cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls

52

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) (39)

ku eumlshteuml

W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)

Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)

L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)

b-gjereumlsia e zinxhirit(m)

B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)

a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)

Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)

Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me

ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)

Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)

Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) =120789+120783120787

120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙

120784120790120783

120791120788120782∙ radic120783 +

120784120787120784

120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)

Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien

e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml

dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)

dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet

(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml

bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873

1198982 ˄γ=175119896119873

1198983 dhe stival

realizohet me stivformues A2Rs-B520055

(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls

(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare

Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet

53

- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)

- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m

- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml

stivohen)

- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr

stivim)

- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873

1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873

1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)

- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)

- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)

- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)

- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)

- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898

119904)

- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)

- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)

- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)

- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)

- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)

Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse

horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit

punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873

1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055

rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror

teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me

aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml

maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth

hstlehshmax

54

Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e

qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2

3 emptys˄cd=

2

3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls

neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar

Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml

karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml

karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml

teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe

rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim

Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)

ku janeuml

Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml

stivueses

X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls

seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)

∆h=119905

119888119900119904120572119896+ 15 =

05

119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls

seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e

konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit

αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit

Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses

Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse

kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml

stivueses (pranohet)

p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga

formula

55

p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙

119892

1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ

∙119892

1199071199001198881199001199042120572119896

=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙

981

62∙1198881199001199042∙120 ∙201

981

62∙1198881199001199042∙120

p=457(m)

Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055

Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse

konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln

∆h=201(m)

119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)

Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml

aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml

C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(53+457)∙119905119886119899390minus16

119905119886119899390 =3887(m)

pranojmeumlC1=37(m)

β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml

shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi

Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)

56

Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me

shirit teuml shkalleumls

Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)

- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +

16

119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)

bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e

pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)

- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi

Vshℓ=2∙119876119890119891

ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙76∙

155

365∙04= 4373 (

119898

119889119894119905euml) ose vshℓ=183(

119898

ℎ)

Qef=2520000(1198983

119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar

Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor

hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim

Vfst= 2∙119876119890119891

ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙1000+16∙900∙

155

365∙04= 082 (

119898

119889119894119905euml)

57

Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi

Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi

(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls

Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale

teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi

qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()

c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)

B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)

Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart

γ=175(119896119873

1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit

Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet

argjilore

Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls

Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt

peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim

Nq=tan2(120786120787120782 +empty

120784)∙cπ∙tanФ

Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ

Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm

Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren

c=2

3∙ 119888 =

2

3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =

2

3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (

2

3∙ 119905119886119899120601)=12460

Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i

fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme

me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr

58

del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me

karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873

1198983) llogaritet nga formula e

Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2

3

qku=120784

120785∙c∙119925119940

prime +05∙γ∙B∙119925120632prime

ku

119873119888prime=

1198903120587119905119886119899120601primeminus1

119905119886119899120601prime=

119890312058711990511988611989912460minus1

11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit

- Faktori i pesheumls vetjaker

Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)

9∙1199051198861198992120601+1=

4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)

9∙119905119886119899212460+1

Nγ=554

Prandaj kemi

qku=2

3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)

Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls

qs=B∙qku=76∙39381=2992956

kurse nga ngarkesa totale

Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)

Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3

pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret

qlej=119902119896119906

119865119904=

39381

25=157524(kPa)

ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit

Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416

Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e

bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml

Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)

59

Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit

shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar

Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml

jeteuml(H2=16+16=32(m))

p02=32∙175=560(kPa)

Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr

gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls

B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml

q2lej= 1199022119896119906

119865119904=

574765

23=191588(kPa)

ku

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-

afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls

vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas

kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)

Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml

lejuar

Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml

B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)

q3lej=1199023119896119906

119865119904=

704920

23=234973(kPa)

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920

p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)

Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund

teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls

Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit

teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe

60

deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml

formuleumls

qku=2

3∙c∙[1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601

e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln

qku=2

3∙c∙(1 + 03

119861119911

119871119911) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime

ku janeuml

Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)

Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)

Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml

qku=2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=

2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =

853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873

1198982)

Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls

qlej=119902119896119906

119865119904=

35818

20=17909(

119896119873

1198982)

kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast

Fs=119902119897119890119895

119875119897119890119895119904119905=

17909

275=23878gt2(min)

Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare

specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238

prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike

teuml stivueses mbi tokeuml

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME

61

Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me

makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e

punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr

arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e

drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave

dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali

shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur

peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme

Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim

Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj

disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml

mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve

ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar

teuml siguriseuml

Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml

duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit

teuml vendburimit

Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit

t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml

teuml puneumls neuml stivim

Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit

vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e

shpateve teuml shkalleve teuml stive

Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike

peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht

teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime

kapitale sa meuml teuml vogla

Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml

realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt

influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit

62

peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml

interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml

sipeumlrfaqeumlsore

REFERENCAT

63

[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and

Equipmentrsquorsquo2014Londer

[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis

plcLondon UK

[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml

dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls

[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb

[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni

[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden

Germany

[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo

[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd

[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of

Technology

[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke

eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml

[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim

nga polonishtja)

[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984

Sarajeveuml

[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin

sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014

[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik

2016UMIBMitroviceuml

[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016

2

UNIVERSITETI I MITROVICEumlS rdquoISA BOLETINIrdquo

FAKULTETI I GJEOSHKENCAVE

DREJTIMI I XEHETARISEuml

STUDIMET BACHELOR

TEMEuml DIPLOME

e peumlrgatitur nga kandidati Xhevdet THACcedilI neuml keumlrkim teuml DIPLOMEumlS BACHELOR I

XEHETARISEuml

TemaTeknologjia e stivimit teuml formacioneve sterile

Mentori Prof Dr sc Rushit HALITI

Mitroviceuml2020

3

UNIVERSITY OF MITROVICA

FACULTY OF GEOSCIENCES

DEPARTMENT OF MINING

Diploma THESIS

TITLE Technology of stacking sterile formations

Candidate

Xhevdet THACcedilI Supervisor Assoc Prof

Rushit HALITI PhD

Mitrovica 2020

4

PERMBAJTJA

KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS 6

11 Shtruarja e problemit 6

12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit 7

13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit 8

14 Peumlrmbajtja e punimit 10

KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT 10

21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit 11

22 Meumlnyrat e stivimit 13

23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit 15

24 Zhvillimi i stivave 17

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion 20

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor 23

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit 28

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues 31

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar 32

252 Stivimi me ekskavator draglajn 33

26 Stivimi hidraulik 33

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET 35

31 Llojet e stivueseve 35

5

32 Stivueset me kova 36

33 Stivueset me transportier 38

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave 44

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave 46

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls 48

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME 60

REFERENCAT 62

6

KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS

1 1 Shtruarja e problemit

Procesi teknologjik i shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe paraqet teumlreumlsineuml e teuml gjitha operacioneve minerare teuml cilat

kaneuml peumlr detyreuml qeuml teuml mundeumlsojneuml nxjerrjen e mineralit teuml dobisheumlm nga vendburimi ku zhvillohet ky proces

Procesi i ploteuml teknologjik mund teuml ndahet neuml fazat si neuml vazhdim

faza e hapjes seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe ose e hapja e karriereumls qeuml peumlrfshineuml teuml gjitha

punimet qeuml nga operacionet e para punues deri neuml formimin e shkalleumlve punuese

faza e peumlrzgjedhjes seuml sistemit teuml shfryteumlzimit neuml teuml cileumln peumlrfshihet i gjitheuml mekanizmi i

lidhur funksionalisht me shfryteumlzimin dhe transportimin e mineralit teuml dobisheumlm dhe teuml

shkeumlmbinjve teuml shterpeumls dhe

faza e stivimit teuml planifikuar teuml materialit shterpeuml neuml stiva neuml vendet e parapara peumlr vendosjen

e shkeumlmbinjve gjegjeumlsisht neuml objektet e depozitimit teuml mineralit teuml dobisheumlm si neuml bunker

fabrika teuml pasurimit etj Nxjerrja e leumlndeumls seuml pareuml minerale me meumlnyreumln e shfryteumlzimit neuml

sipeumlrfaqe neumlnkupton zhvendosjen e masivit shkeumlmbor nga vendndodhja natyrore (in-situ) teuml

tij Kjo peumlrfshineuml dy operacione teuml puneumls geumlrmimin e shkeumlmbit dhe largimin e tij peumlrkateumlsisht

stivimin e tij neuml vendin e parapeumlrcaktuar Njeuml gjeuml e tilleuml ka mundeumlsi teuml kryhet neuml cilindo

formacion qeuml ekziston brenda koreumls seuml tokeumls Operacioni stivimit mund teuml krijoj punime

minerare shteseuml me peumlrmasa forma dhe konfiguracione teuml ndryshme neuml mjedisin e deumlshiruar

Ky mjedis mund teuml jeteuml terren kodrinor sipeumlrfaqe e rrafsheumlt (fusheuml e zakonshme-rrafshineuml)

shkreteumltireuml tokeuml bujqeumlsore pyll ose ccedilfareumldo terreni tjeteumlr

Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve qeuml ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls seuml vendburimit

dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanta quhet stivim i shkeumlmbinjve Grumbulli qeuml formohet

si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbit quhet stiveuml Formimi i stivave eumlshteuml hallka e fundit

neuml kompleksin teknologjik teuml punimeve minerare dhe nga efektiviteti i tyre varen neuml njeuml shkalleuml teuml

konsiderueshme prodhueshmeumlria dhe kostoja e punimeve teuml zbulimit Efektiviteti i stivimit teuml

shkeumlmbinjve varet nga zgjedhja e drejteuml e mekanizmit teuml stivimit nga teknologjia dhe organizimi

i punimeve teuml stivimit Zakonisht veumlllimi i mbuleseumls e kalon peumlr disa hereuml veumlllimin e mineralit

prandaj neuml stivat jo rralleuml nevojitet teuml zhvendosen sasi teuml konsiderueshme shkeumlmbi teuml cilat mund

teuml mbeumlrrijneuml deri neuml dhjeteumlra milioneuml m3 neuml vit Shfryteumlzimi me punime teuml hapura (anglOpen cast)

gjithashtu peumlrfaqeumlson njeuml miniereuml sipeumlrfaqeumlsore e dedikuar peumlr teuml shfryteumlzuar vendburimet horizontale (me

7

reumlnie teuml but) por qeuml shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls stivohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar Megjithateuml cikli

teknologjik peumlrfshineumlgeumlrmimin rreumlzimin ngarkimin stivimin e shkeumlmbinjve dhe depozitimin e

mineralit teuml dobisheumlm

Vemi neuml dukje seuml geumlrmimi (rreumlzimi) ngarkimi transportimi dhe stivimi janeuml hallkat kryesore

teuml kompleksit teknologjik teuml zbatimit teuml punimeve minerare neuml sipeumlrfaqe dhe teuml cilat duhen teuml

kryhen neuml meumlnyreuml teuml tilleuml qeuml vendburimi teuml shfryteumlzohet me efektivitet ekonomik dhe pa

rrezikshmeumlri neuml puneuml Peumlrzgjedhja e duhur e pajisjeve teuml stivimit teuml mbuleseumls eumlshteuml detyreuml

komplekse peumlr shkenceumln minerare sepse ajo duhet trsquou peumlrshtatet kushteve teuml mjedisit punues dhe

produktivitetit optimal teuml stivimit Proceset teknologjike peumlrcaktohen peumlr ccedildo pjeseuml peumlrbeumlreumlse teuml

sistemit teuml prodhimit ETS (Figura 11) dhe janeuml teuml lidhura drejtpeumlrdrejteuml me mjedisin punues ku

operon sistemi Neuml teknologjineuml e shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml sipeumlrfaqe puna e pajisjes

stivuese peumlrshkruhet me metoda analitike teuml ndryshme an

Figura 11 Pajisja teknike bazeuml peumlr shfryteumlzim nga sipeumlrfaqja

121

12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit

Teknologjia e shfryteumlzimit sipeumlrfaqeumlsor objektiv kryesor ka trajtimin e fusheumls shumeuml komplekse

teuml harmonizimit teuml puneumls seuml makinerive geumlrmuese ngarkuese-transportuese dhe stivuese me

mjedisin gjeologjik teuml puneumls Peumlr teuml realizuar keumlteuml objektiv eumlshteuml shumeuml me reumlndeumlsi peumlrzgjedhja

racionale e sistemit teuml shfryteumlzimi dhe e skemeumls teknologjike teuml shfryteumlzimit Keumlshtu qeuml neuml keteuml

punim teuml diplomeumls do teuml trajtohen problemet dhe konceptet qeuml kaneuml teuml beumljneuml sisteme e shfryteumlzimit

neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve si dhe klasifikimin e tyre duke marre parasysh formeumln e vendburimit

dhe meumlnyreumln e transportit teuml materialit shkeumlmbor proceset teknologjike teuml nxjerrjes seuml leumlndeumlve teuml

para minerale

8

Format themelore teknologjike teuml cilat karakterizojneuml procesin e stivimit janeuml larteumlsia dhe sheshi

i hedhjes seuml materialit shkeumlmbor Tendenca peumlr rritjen e keumltyre madheumlsive e qeuml neumlnkupton rritjen

e njeumlkohshme teuml potencialit pranues teuml stiveumlskaneuml quar tek konstruksioni i stivueseve modern teuml

cileumlt kaneuml eliminuar pothuajse neuml teumlreumlsi meumlnyrat tjera teuml stivimit si psh stivimin me aneuml teuml

plugjeve stivuese Detyreuml themelore e gjeomekanikeumls seuml aplikuar neuml inxhinierin minerare eumlshteuml

peumlrmasimi racional i stivave si neuml aspektin e peumlrcaktimit teuml kapacitetit teuml duhur ashtu dhe teuml

zgjidhjes seuml drejteuml teuml problemit teuml siguriseuml Prej keumltej objektivi kryesor i punimit del teuml jeteuml

peumlrmasimi i stivave si pjeseuml e procesit teknologjik teuml shfryteumlzimit i cili rrjedheuml nga momenti i

geumlrmimngarkimit e deri teuml stivimi por edhe me voneuml kur faktori koheuml beumlhet vendimtar neuml procesin

e krijimit teuml vetive teuml reja teuml shterpeumls seuml stivuar

13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit

Neuml keumlteuml punim do teuml jepet metodologjia peumlr peumlrcaktimin e skemave teknologjike teuml stivimit neuml

vareumlsi nga faktoreumlt meuml me ndikim peumlr zgjidhjen e tyre dhe do teuml peumlrshkruhet metodika e renditjes

seuml kryerjes seuml punimeve stivuese sipas regjimit teuml caktuar Prandaj ky studim eumlshteuml i orientuar neuml

formimin e metodologjiseuml peumlr projektimin dhe planifikimin e sistemeve teuml stivimit neuml karriera teuml

vendburimeve neuml bazeuml teuml karakteristikave gjeologo-minerare teuml peumlrcaktuara paraprakisht teuml

mjedisit punues si hapeumlsireuml reale dhe neuml funksion teuml realizimit teuml qeumlllimit teuml parashtruar shfryteumlzimit

teuml karriereumls Metodika e zgjedhjes dhe peumlrcaktimit teuml parametrave teuml teknologjiseuml seuml puneumls neuml stiva

neuml mbeumlshtetje teuml harmonizimit teuml karakteristikave kinematiko-konstruktive teuml stivueses me

parametrat e mjedisit punues peumlr teuml gjetur zgjidhjet teknologjike optimale neuml procesin e stivimit

teuml shterpeumls

Modelimi i vendvendosjes seuml stivave kryhet mbi bazeumln e analizave teuml terrenit neuml teuml cilin do teuml

formohet stiva Lidhur me keumlteuml eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml merren parasysh disa faktoreuml siccedil janeuml

topografia e terrenit kushtet gjeologjike e hirdrogjeologjike neuml teumlreumlsi dhe vetiteuml gjeoteknike teuml

materialit Gjate modelimit teuml vendit peumlr vendosje teuml stiveumls seuml jashtme duhet teuml merren parasysh

elementet qeuml pasojneuml

9

vendi i stivimit duhet teuml jeteuml jashteuml kufijve teuml vendburimit teuml mineralit teuml dobisheumlm ose neuml

sektoreumlt e vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml geumlrryer e me struktureuml tektonike shumeuml teuml prishur

ose neumlse peumlrqindja e peumlrbeumlreumlsit mineral teuml caktuar eumlshteuml neumln vlereumln minimale teuml lejuar

teknologjike teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbeumlt sa meuml pak minerali i dobisheumlm

rrugeumlt e transportit nga karriera deri teuml vendi i stiveumls duhet teuml jeneuml sa meuml teuml shkurtra

peumlr zgjedhjen e vendit teuml stiveumls eumlshteuml e nevojshme teuml disponojmeuml me rezultatet e

gjeomorfologjiseuml seuml aplikuar e cila merret me trajtimin e proceseve teuml tanishme dhe

ndikimin e tyre neuml formeumln e terrenit duke studiuar proceset e zhvillimit teuml formeumls se terrenit

prandaj si e tilleuml peumlrfshineuml rolin e njeriut neuml ndryshimin ose transformimin e mjedisit fizik

neuml planifikimin e puneumlve teuml stivimit avantazh teuml madh paraqet edhe njohja e ndertimit

gjeologjik teuml terrenit teuml parapare peumlr formimin e stiveumls si dhe struktureumls seuml terrenit pa

vazhdueshmeumlrive gjendjes seuml ujeumlrave neumlntokeumlsoreuml dhe efekti sizmik

Prandaj peumlr zgjidhjen definitive teuml vendit dhe peumlrmasave teuml stiveumls paraprakisht duhet zgjidhur

ccedileumlshtjet si neuml vazhdim

1) Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrologjike gjeoteknike dhe klimatike teuml

vendeve paraprakisht teuml planifikuara peumlr ndeumlrtimin e stivave

2) Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr parametrat optimaleuml

teknologjikeuml teuml projektuar (gjateumlsia e frontit gjereumlsia e stive larteumlsia maksimale

intensiteti etj)

3) Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes seuml masave teuml geumlrmuara neuml hapeumlsireumln (sheshin) e parapare peumlr

vendosjen e materialit qeuml stivohet

4) Vlereumlsimi i shpenzimeve teuml gjateumlsiseuml seuml transportit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Peumlr zbatimin e keumlsaj metodike nevojitet informacioni i duhur mbi mjedisin punues i cili

grumbullohet peumlrgatitet dhe peumlrpunohet sipas shpeumlrndarjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln reale brenda

konturava teuml miniereumls neuml peumlrputhje me shkalleumln e heterogjenitetit dhe anizotropiseuml seuml mjedisit teuml

puneumls Neuml kapitujt neuml vazhdim do teuml shpjegohen neuml meumlnyreuml meuml teuml holleumlsishme metodologjia e

peumlrmendur neuml keumlteuml punim

10

14 Peumlrmbajtja e punimit

Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml

veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit

Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml

shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi

dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml

me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit

siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale

Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml

trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu

shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit

teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky

kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr

stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues

teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls

Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml

formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml

mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-

minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml

shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls

Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep

rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme

KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT

11

21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit

Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml

zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)

me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e

parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara

Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls

dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml

mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml

e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml

caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml

shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore

teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml

meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva

teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit

punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml

puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml

uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml

Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml

shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln

teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar

(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml

karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e

makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur

funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si

rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml

zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar

teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat

Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml

brendshme

12

Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit

kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln

fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme

e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend

teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml

vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme

peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim

Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe

zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe

neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml

cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml

e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls

zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml

drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale

(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml

rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml

Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e

uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave

eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml

stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls

teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml

jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls

si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast

duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme

Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml

peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme

1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml

drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml

mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml

13

2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr

transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml

3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml

cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen

4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll

marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet

fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))

5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo

pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e

shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive

6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml

sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret

parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml

puneuml

22 Meumlnyrat e stivimit

Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml

e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml

shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml

Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa

(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin

peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls

Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet

teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml

puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml

projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga

stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme

eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe

Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml

shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta

14

por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml

karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)

Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml

fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e

lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml

materialit shkeumlmbor qeuml stivohet

Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar

neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme

Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri

shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit

Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si

reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)

rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)

Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me

aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml

caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml

stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)

Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave

Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml

duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit

teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml

15

1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet

Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml

Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave

Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925

119940119950120784

Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10

Toka e shkapeumlrderdhur 5-15

Argjila ranore (prej ranori) 10-20

Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30

Mergel 30-40

Reumlreuml 30-35

Argjileuml e thateuml 30-70

Zhavorr i thateuml 50-85

23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit

Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml

zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml

geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml

16

e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e

shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe

klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e

zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml

karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe

Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim

Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim

sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit

Tabela 22 Klasifikimi i stivave

Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat

Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda

konturit teuml karriereumls

Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me

ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim

kontinual Stiveuml e formuar me

stivuese me transportier

Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer

me ekskavator lopatar me stivuese me

konsoleuml me stivuese me kova me

transport hekurudhor me transportier me

shirit me transport me kamioneuml

Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml

Peumlr grup frontesh teuml stiveumls

Peumlr shkalleuml

Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor

Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit

teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml

brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj

edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm

peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr

stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me

reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret

stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e

mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas

17

drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml

ndahen neuml dy grupe kryesore

Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer

peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur

Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo

Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund

teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml

stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili

stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe

stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti

me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)

24 Zhvillimi i stivave

Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml

kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml

shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike

e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet

gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga

kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel

freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml

kombinuar

Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton

edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe

analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi

merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal

teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi

18

i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi

dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml

mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt

dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen

neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu

janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme

(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion

stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar

dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen

praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se

njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls

komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml

rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls

seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te

shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht

zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i

stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund

teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit

Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml

Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)

Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave

shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)

Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor

neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)

19

rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls

Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier

me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml

paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me

aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e

stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)

Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit

shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor

20

Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion

Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi

zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me

buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml

vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr

shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml

proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion

Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml

pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml

mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te

bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me

buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls

Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet

neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme

Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)

21

Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-

larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml

dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit

Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml

dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt

materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar

Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml

dhe sheshim me buldozereuml janeuml

Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit

Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave

Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe

Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit

Teuml metat(disavantazhet) janeuml

Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen

(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)

Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj

Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin

e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund

teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i

22

bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit

teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose

neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet

drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt

peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml

buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes

se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe

sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim

- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml

merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls

Ft = 119933∙ 119948119956119945

119919119956∙ 119948119956 (21)

ku eumlshteuml

Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2

V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f

ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml

Hst ndash larteumlsia e stiveumls m

kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml

sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy

shtresore)

Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar

neuml zbulim

NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951

119933 (22)

Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)

23

Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml

Qb= Q(z) ∙ km (23)

km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka

rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar

Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml

nb = 119928119939

119928119956119945119943∙(119939) (24)

Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor

Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve

hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i

aplikuesheumlm neuml rastet kur

- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit

- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml

- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit

teuml materialit

- Kemi reliev kodrinor me stiva

- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen

e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi

beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml

Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave

dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e

parmendeumls

24

Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-

parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit

shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)

Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml

njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i

dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet

Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave

sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml

shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml

25

Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60

119896119903 ∙ 119905119888 (

1198983

ℎ)

ku

L- gjateumlsia e kanalit m

h- larteumlsia e kanalit m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m

a= ℓ1 ndash x

ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m

x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m

tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke

peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min

Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr

lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet

drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor

teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen

kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls

eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls

Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga

vagoni)(V) eumlshteuml

V= 119923∙ 119945 ∙119938

119948119956119945 (119950120785) (25)

L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy

zhvendosjeve) m

h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si

a = ℓ - x (26)

ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls

x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m

26

Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)

a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml

b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat

c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave

d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet

Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave

(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)

nt = 119923 ∙119945 ∙119938

119948119956119945 ∙119933119957

(27)

Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)

Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula

nnd = 119931119951119941 ∙119948119948

119957120783 +119957120784(

119957119955119942119951119938

119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)

ku

Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)

kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08

t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)

27

Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe

i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))

Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml

247(m))

28

Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)

peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn

Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml

shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve

neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit

Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e

procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave

Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit

me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet

puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet

edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i

reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml

materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin

eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar

nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)

Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr

29

b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare

c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml

d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e

krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234

Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e

stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml

larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)

Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)

rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls

dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes

parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)

Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses

30

Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls

marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml

meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml

teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth

stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues

Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga

formula

Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)

Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml

Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)

ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )

p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml

Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)

Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)

Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet

aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))

(Figura 214 a) eumlshteuml

Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml

Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)

Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)

31

Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut

a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi

b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues

Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore

si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i

materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit

teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e

shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml

keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga

zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet

larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj

meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me

ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml

32

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar

Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i

merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e

cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike

teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit

(Figura 215)

Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml

shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit

Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri

neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml

33

252 Stivimi me ekskavator draglajn

Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me

ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura

216)

Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml

(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))

Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml

distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml

ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i

ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit

dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin

paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln

914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi

rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit

26 Stivimi hidraulik

34

Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen

kushtet qeuml pasojneuml

- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues

- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml

karriereuml

- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit

shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji

Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-

tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i

pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)

Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga

termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e

peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp

i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali

shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml

hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti

tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)

35

Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga

karriera deri neuml stiv eumlshteuml

`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933

119957119940 (

119950120785

119945) (214)

nv- numri i vagoneumlve

V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)

tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET

31 Llojet e stivueseve

36

Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i

stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit

shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme

keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml

lirsheumlm

Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e

teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml

shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet

sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)

sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo

sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)

Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)

Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)

Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve

-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe

-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me

transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))

32 Stivueset me kova

Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset

me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)

dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura

33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i

transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit

37

Figura 31 Stivuese me kova

Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier

Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml

Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)

119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)

Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml

kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)

km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)

38

Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i

kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti

Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)

1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me

kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-

shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues

33 Stivueset me transportier

Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml

shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura

34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme

komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)

Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml

shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport

Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir

(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen

neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali

shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna

e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml

frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe

39

me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml

thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml

stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml

sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri

Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh

Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml

larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml

veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet

shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme

Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml

pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml

aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe

peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml

meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml

cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin

peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri

qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe

peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)

40

Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me

transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh

Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml

- Kapaciteti teorike (Qo) m3

- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m

- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m

- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms

Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36

41

Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika

Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-

shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me

transportier me shirit)

Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml

planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje

teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005

(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje

deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e

shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal

Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i

transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml

stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml

Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)

Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)

z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm

kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml

42

Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B

660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me

konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me

kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml

stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-

1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset

me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe

shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)

Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e

stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia

e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml

- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)

- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)

- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)

Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani

Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol

Lloji i stivueses

Kapaciteti

teorik Qo(m3h-

1)

Pajisja e

pranimit

Lshp(m)

Konsola

peumlr

stivim

Lshst(m)

Masa

G(t)

Trysnia

specifike

MPa

ARs-B2500

A2Rs-B3500

A2Rs-B4400

A2Rs-B5000

A2Rs-B5500

A2Rs-B8800

A2Rs-B15200

2500

3500

4400

5000

5500

8800

15200

175

50

50

70

65

94

90

50

60

60

67

100

110

120

340

600

632

-

1520

2500

3600

0075

0073

0077

0078

008

008

0081

43

Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml

shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit

transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml

stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut

Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)

Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)

Rst- rrezja e stivimit (m)

p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls

Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol

Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit

Rp = Ln(max)= LI + LII

Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII

Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit

44

Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)

Rmin = Rst ndash Ln(max)

Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun

e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)

Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)

Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e

puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet

koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si

dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e

qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva

Gjeologjia e

karriereumls

Hidrologjia e

karriereumls

Parametrat

gjeomekanikeuml teuml

dherave

Teknologjia e

shfryteumlzimit

Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave

Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml

Qeumlndrueshmeumlria

Po Jo

Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme

45

Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe

reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra

paraprakisht

Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme

gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921

Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike

teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe

karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij

Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml

quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls

seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml

peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe

shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml

funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml

deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml

peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja

dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si

rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls

peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar

dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj

mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si

program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml

gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml

inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml

stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml

gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave

teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml

analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve

teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe

disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr

46

llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe

teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e

dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij

problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave

Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml

me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen

neuml tri kategori

(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb

(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu

(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale

Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e

kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml

mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml

zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues

brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen

(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml

stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml

vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar

qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik

Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml

faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml

materialit

Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml

shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat

tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls

shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml

paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml

47

Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit

ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e

kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)

Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike

Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit

teuml ujit neumlntokeumlsor) etj

Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml

bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet

(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar

Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda

shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml

sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes

pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina

gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror

Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml

shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet

qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml

mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave

teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes

teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive

Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh

elementet qeuml pasojneuml

(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml

vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml

vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml

shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale

neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet

shumeuml pak leumlndeuml minerale

48

(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml

shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar

pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls

Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren

parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml

teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml

Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike

teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave

Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml

parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale

intensitetin e stivimit etj)

Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e

parapareuml

Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke

pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml

tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls

Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e

mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet

respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml

cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml

stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet

nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln

mbajteumlse

49

Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml

peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e

njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se

mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml

dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml

zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml

toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me

distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml

Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe

kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat

zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria

dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga

gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls

(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls

Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml

e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi

plastik dhe i brishteuml

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml

tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml

- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml

qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)

- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik

qu=120784

120785∙c119925119940

prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)

ku janeuml

γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut

B-gjereumlsia e pllakeumls

50

c-kohezioni i dheut

Nc Nγ 119925119940prime 119925120632

prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen

nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)

Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml

mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs

qlej= 119954119958

119917119956 (35)

Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln

mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat

Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml

periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml

zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse

prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100

(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml

ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml

meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund

teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi

mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e

dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-

40(kNm2)

Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e

bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason

qu=120632∙119913

120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +

120659

120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +

120659

120784) minus 120783] (36)

ku janeuml

B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave

γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar

51

ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent

(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e

barabarteuml

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] (37)

Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958

119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150

Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml

Hmax= 119954119949119942119947

120632119956119945 (38)

Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali

sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925

119950120784 γ=272119948119925

119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e

stivuar γ=204119948119925

119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet

larteumlsia maksimale e stiveumls

Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat

(37)(33) dhe (38) merret

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782

∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787

120784) minus 120783] =

=103095(kNm2)

qlej=119954119958

119917119956=

120783120782120785120782120791120787

120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =

119954119949119942119947

120632119956119945 =

120788120790120789120785

120784120782120785

(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose

neuml stiveuml

Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml

cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls

52

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) (39)

ku eumlshteuml

W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)

Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)

L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)

b-gjereumlsia e zinxhirit(m)

B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)

a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)

Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)

Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me

ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)

Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)

Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) =120789+120783120787

120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙

120784120790120783

120791120788120782∙ radic120783 +

120784120787120784

120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)

Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien

e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml

dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)

dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet

(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml

bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873

1198982 ˄γ=175119896119873

1198983 dhe stival

realizohet me stivformues A2Rs-B520055

(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls

(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare

Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet

53

- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)

- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m

- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml

stivohen)

- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr

stivim)

- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873

1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873

1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)

- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)

- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)

- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)

- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)

- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898

119904)

- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)

- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)

- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)

- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)

- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)

Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse

horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit

punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873

1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055

rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror

teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me

aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml

maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth

hstlehshmax

54

Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e

qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2

3 emptys˄cd=

2

3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls

neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar

Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml

karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml

karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml

teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe

rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim

Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)

ku janeuml

Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml

stivueses

X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls

seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)

∆h=119905

119888119900119904120572119896+ 15 =

05

119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls

seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e

konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit

αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit

Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses

Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse

kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml

stivueses (pranohet)

p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga

formula

55

p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙

119892

1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ

∙119892

1199071199001198881199001199042120572119896

=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙

981

62∙1198881199001199042∙120 ∙201

981

62∙1198881199001199042∙120

p=457(m)

Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055

Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse

konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln

∆h=201(m)

119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)

Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml

aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml

C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(53+457)∙119905119886119899390minus16

119905119886119899390 =3887(m)

pranojmeumlC1=37(m)

β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml

shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi

Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)

56

Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me

shirit teuml shkalleumls

Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)

- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +

16

119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)

bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e

pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)

- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi

Vshℓ=2∙119876119890119891

ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙76∙

155

365∙04= 4373 (

119898

119889119894119905euml) ose vshℓ=183(

119898

ℎ)

Qef=2520000(1198983

119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar

Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor

hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim

Vfst= 2∙119876119890119891

ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙1000+16∙900∙

155

365∙04= 082 (

119898

119889119894119905euml)

57

Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi

Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi

(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls

Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale

teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi

qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()

c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)

B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)

Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart

γ=175(119896119873

1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit

Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet

argjilore

Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls

Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt

peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim

Nq=tan2(120786120787120782 +empty

120784)∙cπ∙tanФ

Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ

Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm

Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren

c=2

3∙ 119888 =

2

3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =

2

3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (

2

3∙ 119905119886119899120601)=12460

Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i

fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme

me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr

58

del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me

karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873

1198983) llogaritet nga formula e

Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2

3

qku=120784

120785∙c∙119925119940

prime +05∙γ∙B∙119925120632prime

ku

119873119888prime=

1198903120587119905119886119899120601primeminus1

119905119886119899120601prime=

119890312058711990511988611989912460minus1

11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit

- Faktori i pesheumls vetjaker

Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)

9∙1199051198861198992120601+1=

4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)

9∙119905119886119899212460+1

Nγ=554

Prandaj kemi

qku=2

3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)

Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls

qs=B∙qku=76∙39381=2992956

kurse nga ngarkesa totale

Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)

Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3

pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret

qlej=119902119896119906

119865119904=

39381

25=157524(kPa)

ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit

Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416

Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e

bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml

Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)

59

Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit

shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar

Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml

jeteuml(H2=16+16=32(m))

p02=32∙175=560(kPa)

Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr

gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls

B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml

q2lej= 1199022119896119906

119865119904=

574765

23=191588(kPa)

ku

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-

afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls

vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas

kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)

Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml

lejuar

Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml

B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)

q3lej=1199023119896119906

119865119904=

704920

23=234973(kPa)

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920

p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)

Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund

teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls

Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit

teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe

60

deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml

formuleumls

qku=2

3∙c∙[1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601

e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln

qku=2

3∙c∙(1 + 03

119861119911

119871119911) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime

ku janeuml

Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)

Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)

Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml

qku=2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=

2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =

853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873

1198982)

Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls

qlej=119902119896119906

119865119904=

35818

20=17909(

119896119873

1198982)

kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast

Fs=119902119897119890119895

119875119897119890119895119904119905=

17909

275=23878gt2(min)

Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare

specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238

prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike

teuml stivueses mbi tokeuml

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME

61

Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me

makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e

punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr

arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e

drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave

dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali

shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur

peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme

Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim

Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj

disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml

mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve

ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar

teuml siguriseuml

Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml

duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit

teuml vendburimit

Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit

t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml

teuml puneumls neuml stivim

Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit

vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e

shpateve teuml shkalleve teuml stive

Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike

peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht

teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime

kapitale sa meuml teuml vogla

Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml

realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt

influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit

62

peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml

interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml

sipeumlrfaqeumlsore

REFERENCAT

63

[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and

Equipmentrsquorsquo2014Londer

[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis

plcLondon UK

[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml

dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls

[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb

[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni

[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden

Germany

[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo

[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd

[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of

Technology

[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke

eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml

[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim

nga polonishtja)

[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984

Sarajeveuml

[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin

sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014

[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik

2016UMIBMitroviceuml

[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016

3

UNIVERSITY OF MITROVICA

FACULTY OF GEOSCIENCES

DEPARTMENT OF MINING

Diploma THESIS

TITLE Technology of stacking sterile formations

Candidate

Xhevdet THACcedilI Supervisor Assoc Prof

Rushit HALITI PhD

Mitrovica 2020

4

PERMBAJTJA

KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS 6

11 Shtruarja e problemit 6

12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit 7

13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit 8

14 Peumlrmbajtja e punimit 10

KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT 10

21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit 11

22 Meumlnyrat e stivimit 13

23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit 15

24 Zhvillimi i stivave 17

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion 20

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor 23

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit 28

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues 31

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar 32

252 Stivimi me ekskavator draglajn 33

26 Stivimi hidraulik 33

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET 35

31 Llojet e stivueseve 35

5

32 Stivueset me kova 36

33 Stivueset me transportier 38

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave 44

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave 46

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls 48

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME 60

REFERENCAT 62

6

KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS

1 1 Shtruarja e problemit

Procesi teknologjik i shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe paraqet teumlreumlsineuml e teuml gjitha operacioneve minerare teuml cilat

kaneuml peumlr detyreuml qeuml teuml mundeumlsojneuml nxjerrjen e mineralit teuml dobisheumlm nga vendburimi ku zhvillohet ky proces

Procesi i ploteuml teknologjik mund teuml ndahet neuml fazat si neuml vazhdim

faza e hapjes seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe ose e hapja e karriereumls qeuml peumlrfshineuml teuml gjitha

punimet qeuml nga operacionet e para punues deri neuml formimin e shkalleumlve punuese

faza e peumlrzgjedhjes seuml sistemit teuml shfryteumlzimit neuml teuml cileumln peumlrfshihet i gjitheuml mekanizmi i

lidhur funksionalisht me shfryteumlzimin dhe transportimin e mineralit teuml dobisheumlm dhe teuml

shkeumlmbinjve teuml shterpeumls dhe

faza e stivimit teuml planifikuar teuml materialit shterpeuml neuml stiva neuml vendet e parapara peumlr vendosjen

e shkeumlmbinjve gjegjeumlsisht neuml objektet e depozitimit teuml mineralit teuml dobisheumlm si neuml bunker

fabrika teuml pasurimit etj Nxjerrja e leumlndeumls seuml pareuml minerale me meumlnyreumln e shfryteumlzimit neuml

sipeumlrfaqe neumlnkupton zhvendosjen e masivit shkeumlmbor nga vendndodhja natyrore (in-situ) teuml

tij Kjo peumlrfshineuml dy operacione teuml puneumls geumlrmimin e shkeumlmbit dhe largimin e tij peumlrkateumlsisht

stivimin e tij neuml vendin e parapeumlrcaktuar Njeuml gjeuml e tilleuml ka mundeumlsi teuml kryhet neuml cilindo

formacion qeuml ekziston brenda koreumls seuml tokeumls Operacioni stivimit mund teuml krijoj punime

minerare shteseuml me peumlrmasa forma dhe konfiguracione teuml ndryshme neuml mjedisin e deumlshiruar

Ky mjedis mund teuml jeteuml terren kodrinor sipeumlrfaqe e rrafsheumlt (fusheuml e zakonshme-rrafshineuml)

shkreteumltireuml tokeuml bujqeumlsore pyll ose ccedilfareumldo terreni tjeteumlr

Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve qeuml ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls seuml vendburimit

dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanta quhet stivim i shkeumlmbinjve Grumbulli qeuml formohet

si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbit quhet stiveuml Formimi i stivave eumlshteuml hallka e fundit

neuml kompleksin teknologjik teuml punimeve minerare dhe nga efektiviteti i tyre varen neuml njeuml shkalleuml teuml

konsiderueshme prodhueshmeumlria dhe kostoja e punimeve teuml zbulimit Efektiviteti i stivimit teuml

shkeumlmbinjve varet nga zgjedhja e drejteuml e mekanizmit teuml stivimit nga teknologjia dhe organizimi

i punimeve teuml stivimit Zakonisht veumlllimi i mbuleseumls e kalon peumlr disa hereuml veumlllimin e mineralit

prandaj neuml stivat jo rralleuml nevojitet teuml zhvendosen sasi teuml konsiderueshme shkeumlmbi teuml cilat mund

teuml mbeumlrrijneuml deri neuml dhjeteumlra milioneuml m3 neuml vit Shfryteumlzimi me punime teuml hapura (anglOpen cast)

gjithashtu peumlrfaqeumlson njeuml miniereuml sipeumlrfaqeumlsore e dedikuar peumlr teuml shfryteumlzuar vendburimet horizontale (me

7

reumlnie teuml but) por qeuml shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls stivohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar Megjithateuml cikli

teknologjik peumlrfshineumlgeumlrmimin rreumlzimin ngarkimin stivimin e shkeumlmbinjve dhe depozitimin e

mineralit teuml dobisheumlm

Vemi neuml dukje seuml geumlrmimi (rreumlzimi) ngarkimi transportimi dhe stivimi janeuml hallkat kryesore

teuml kompleksit teknologjik teuml zbatimit teuml punimeve minerare neuml sipeumlrfaqe dhe teuml cilat duhen teuml

kryhen neuml meumlnyreuml teuml tilleuml qeuml vendburimi teuml shfryteumlzohet me efektivitet ekonomik dhe pa

rrezikshmeumlri neuml puneuml Peumlrzgjedhja e duhur e pajisjeve teuml stivimit teuml mbuleseumls eumlshteuml detyreuml

komplekse peumlr shkenceumln minerare sepse ajo duhet trsquou peumlrshtatet kushteve teuml mjedisit punues dhe

produktivitetit optimal teuml stivimit Proceset teknologjike peumlrcaktohen peumlr ccedildo pjeseuml peumlrbeumlreumlse teuml

sistemit teuml prodhimit ETS (Figura 11) dhe janeuml teuml lidhura drejtpeumlrdrejteuml me mjedisin punues ku

operon sistemi Neuml teknologjineuml e shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml sipeumlrfaqe puna e pajisjes

stivuese peumlrshkruhet me metoda analitike teuml ndryshme an

Figura 11 Pajisja teknike bazeuml peumlr shfryteumlzim nga sipeumlrfaqja

121

12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit

Teknologjia e shfryteumlzimit sipeumlrfaqeumlsor objektiv kryesor ka trajtimin e fusheumls shumeuml komplekse

teuml harmonizimit teuml puneumls seuml makinerive geumlrmuese ngarkuese-transportuese dhe stivuese me

mjedisin gjeologjik teuml puneumls Peumlr teuml realizuar keumlteuml objektiv eumlshteuml shumeuml me reumlndeumlsi peumlrzgjedhja

racionale e sistemit teuml shfryteumlzimi dhe e skemeumls teknologjike teuml shfryteumlzimit Keumlshtu qeuml neuml keteuml

punim teuml diplomeumls do teuml trajtohen problemet dhe konceptet qeuml kaneuml teuml beumljneuml sisteme e shfryteumlzimit

neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve si dhe klasifikimin e tyre duke marre parasysh formeumln e vendburimit

dhe meumlnyreumln e transportit teuml materialit shkeumlmbor proceset teknologjike teuml nxjerrjes seuml leumlndeumlve teuml

para minerale

8

Format themelore teknologjike teuml cilat karakterizojneuml procesin e stivimit janeuml larteumlsia dhe sheshi

i hedhjes seuml materialit shkeumlmbor Tendenca peumlr rritjen e keumltyre madheumlsive e qeuml neumlnkupton rritjen

e njeumlkohshme teuml potencialit pranues teuml stiveumlskaneuml quar tek konstruksioni i stivueseve modern teuml

cileumlt kaneuml eliminuar pothuajse neuml teumlreumlsi meumlnyrat tjera teuml stivimit si psh stivimin me aneuml teuml

plugjeve stivuese Detyreuml themelore e gjeomekanikeumls seuml aplikuar neuml inxhinierin minerare eumlshteuml

peumlrmasimi racional i stivave si neuml aspektin e peumlrcaktimit teuml kapacitetit teuml duhur ashtu dhe teuml

zgjidhjes seuml drejteuml teuml problemit teuml siguriseuml Prej keumltej objektivi kryesor i punimit del teuml jeteuml

peumlrmasimi i stivave si pjeseuml e procesit teknologjik teuml shfryteumlzimit i cili rrjedheuml nga momenti i

geumlrmimngarkimit e deri teuml stivimi por edhe me voneuml kur faktori koheuml beumlhet vendimtar neuml procesin

e krijimit teuml vetive teuml reja teuml shterpeumls seuml stivuar

13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit

Neuml keumlteuml punim do teuml jepet metodologjia peumlr peumlrcaktimin e skemave teknologjike teuml stivimit neuml

vareumlsi nga faktoreumlt meuml me ndikim peumlr zgjidhjen e tyre dhe do teuml peumlrshkruhet metodika e renditjes

seuml kryerjes seuml punimeve stivuese sipas regjimit teuml caktuar Prandaj ky studim eumlshteuml i orientuar neuml

formimin e metodologjiseuml peumlr projektimin dhe planifikimin e sistemeve teuml stivimit neuml karriera teuml

vendburimeve neuml bazeuml teuml karakteristikave gjeologo-minerare teuml peumlrcaktuara paraprakisht teuml

mjedisit punues si hapeumlsireuml reale dhe neuml funksion teuml realizimit teuml qeumlllimit teuml parashtruar shfryteumlzimit

teuml karriereumls Metodika e zgjedhjes dhe peumlrcaktimit teuml parametrave teuml teknologjiseuml seuml puneumls neuml stiva

neuml mbeumlshtetje teuml harmonizimit teuml karakteristikave kinematiko-konstruktive teuml stivueses me

parametrat e mjedisit punues peumlr teuml gjetur zgjidhjet teknologjike optimale neuml procesin e stivimit

teuml shterpeumls

Modelimi i vendvendosjes seuml stivave kryhet mbi bazeumln e analizave teuml terrenit neuml teuml cilin do teuml

formohet stiva Lidhur me keumlteuml eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml merren parasysh disa faktoreuml siccedil janeuml

topografia e terrenit kushtet gjeologjike e hirdrogjeologjike neuml teumlreumlsi dhe vetiteuml gjeoteknike teuml

materialit Gjate modelimit teuml vendit peumlr vendosje teuml stiveumls seuml jashtme duhet teuml merren parasysh

elementet qeuml pasojneuml

9

vendi i stivimit duhet teuml jeteuml jashteuml kufijve teuml vendburimit teuml mineralit teuml dobisheumlm ose neuml

sektoreumlt e vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml geumlrryer e me struktureuml tektonike shumeuml teuml prishur

ose neumlse peumlrqindja e peumlrbeumlreumlsit mineral teuml caktuar eumlshteuml neumln vlereumln minimale teuml lejuar

teknologjike teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbeumlt sa meuml pak minerali i dobisheumlm

rrugeumlt e transportit nga karriera deri teuml vendi i stiveumls duhet teuml jeneuml sa meuml teuml shkurtra

peumlr zgjedhjen e vendit teuml stiveumls eumlshteuml e nevojshme teuml disponojmeuml me rezultatet e

gjeomorfologjiseuml seuml aplikuar e cila merret me trajtimin e proceseve teuml tanishme dhe

ndikimin e tyre neuml formeumln e terrenit duke studiuar proceset e zhvillimit teuml formeumls se terrenit

prandaj si e tilleuml peumlrfshineuml rolin e njeriut neuml ndryshimin ose transformimin e mjedisit fizik

neuml planifikimin e puneumlve teuml stivimit avantazh teuml madh paraqet edhe njohja e ndertimit

gjeologjik teuml terrenit teuml parapare peumlr formimin e stiveumls si dhe struktureumls seuml terrenit pa

vazhdueshmeumlrive gjendjes seuml ujeumlrave neumlntokeumlsoreuml dhe efekti sizmik

Prandaj peumlr zgjidhjen definitive teuml vendit dhe peumlrmasave teuml stiveumls paraprakisht duhet zgjidhur

ccedileumlshtjet si neuml vazhdim

1) Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrologjike gjeoteknike dhe klimatike teuml

vendeve paraprakisht teuml planifikuara peumlr ndeumlrtimin e stivave

2) Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr parametrat optimaleuml

teknologjikeuml teuml projektuar (gjateumlsia e frontit gjereumlsia e stive larteumlsia maksimale

intensiteti etj)

3) Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes seuml masave teuml geumlrmuara neuml hapeumlsireumln (sheshin) e parapare peumlr

vendosjen e materialit qeuml stivohet

4) Vlereumlsimi i shpenzimeve teuml gjateumlsiseuml seuml transportit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Peumlr zbatimin e keumlsaj metodike nevojitet informacioni i duhur mbi mjedisin punues i cili

grumbullohet peumlrgatitet dhe peumlrpunohet sipas shpeumlrndarjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln reale brenda

konturava teuml miniereumls neuml peumlrputhje me shkalleumln e heterogjenitetit dhe anizotropiseuml seuml mjedisit teuml

puneumls Neuml kapitujt neuml vazhdim do teuml shpjegohen neuml meumlnyreuml meuml teuml holleumlsishme metodologjia e

peumlrmendur neuml keumlteuml punim

10

14 Peumlrmbajtja e punimit

Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml

veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit

Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml

shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi

dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml

me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit

siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale

Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml

trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu

shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit

teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky

kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr

stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues

teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls

Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml

formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml

mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-

minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml

shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls

Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep

rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme

KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT

11

21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit

Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml

zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)

me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e

parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara

Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls

dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml

mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml

e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml

caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml

shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore

teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml

meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva

teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit

punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml

puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml

uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml

Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml

shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln

teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar

(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml

karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e

makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur

funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si

rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml

zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar

teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat

Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml

brendshme

12

Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit

kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln

fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme

e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend

teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml

vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme

peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim

Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe

zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe

neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml

cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml

e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls

zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml

drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale

(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml

rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml

Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e

uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave

eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml

stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls

teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml

jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls

si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast

duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme

Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml

peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme

1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml

drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml

mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml

13

2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr

transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml

3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml

cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen

4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll

marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet

fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))

5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo

pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e

shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive

6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml

sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret

parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml

puneuml

22 Meumlnyrat e stivimit

Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml

e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml

shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml

Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa

(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin

peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls

Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet

teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml

puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml

projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga

stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme

eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe

Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml

shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta

14

por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml

karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)

Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml

fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e

lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml

materialit shkeumlmbor qeuml stivohet

Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar

neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme

Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri

shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit

Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si

reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)

rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)

Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me

aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml

caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml

stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)

Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave

Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml

duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit

teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml

15

1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet

Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml

Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave

Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925

119940119950120784

Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10

Toka e shkapeumlrderdhur 5-15

Argjila ranore (prej ranori) 10-20

Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30

Mergel 30-40

Reumlreuml 30-35

Argjileuml e thateuml 30-70

Zhavorr i thateuml 50-85

23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit

Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml

zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml

geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml

16

e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e

shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe

klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e

zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml

karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe

Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim

Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim

sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit

Tabela 22 Klasifikimi i stivave

Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat

Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda

konturit teuml karriereumls

Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me

ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim

kontinual Stiveuml e formuar me

stivuese me transportier

Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer

me ekskavator lopatar me stivuese me

konsoleuml me stivuese me kova me

transport hekurudhor me transportier me

shirit me transport me kamioneuml

Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml

Peumlr grup frontesh teuml stiveumls

Peumlr shkalleuml

Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor

Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit

teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml

brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj

edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm

peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr

stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me

reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret

stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e

mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas

17

drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml

ndahen neuml dy grupe kryesore

Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer

peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur

Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo

Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund

teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml

stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili

stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe

stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti

me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)

24 Zhvillimi i stivave

Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml

kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml

shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike

e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet

gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga

kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel

freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml

kombinuar

Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton

edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe

analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi

merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal

teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi

18

i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi

dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml

mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt

dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen

neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu

janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme

(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion

stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar

dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen

praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se

njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls

komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml

rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls

seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te

shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht

zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i

stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund

teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit

Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml

Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)

Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave

shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)

Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor

neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)

19

rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls

Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier

me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml

paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me

aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e

stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)

Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit

shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor

20

Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion

Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi

zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me

buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml

vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr

shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml

proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion

Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml

pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml

mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te

bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me

buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls

Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet

neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme

Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)

21

Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-

larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml

dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit

Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml

dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt

materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar

Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml

dhe sheshim me buldozereuml janeuml

Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit

Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave

Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe

Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit

Teuml metat(disavantazhet) janeuml

Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen

(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)

Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj

Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin

e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund

teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i

22

bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit

teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose

neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet

drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt

peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml

buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes

se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe

sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim

- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml

merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls

Ft = 119933∙ 119948119956119945

119919119956∙ 119948119956 (21)

ku eumlshteuml

Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2

V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f

ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml

Hst ndash larteumlsia e stiveumls m

kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml

sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy

shtresore)

Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar

neuml zbulim

NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951

119933 (22)

Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)

23

Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml

Qb= Q(z) ∙ km (23)

km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka

rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar

Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml

nb = 119928119939

119928119956119945119943∙(119939) (24)

Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor

Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve

hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i

aplikuesheumlm neuml rastet kur

- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit

- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml

- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit

teuml materialit

- Kemi reliev kodrinor me stiva

- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen

e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi

beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml

Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave

dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e

parmendeumls

24

Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-

parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit

shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)

Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml

njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i

dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet

Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave

sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml

shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml

25

Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60

119896119903 ∙ 119905119888 (

1198983

ℎ)

ku

L- gjateumlsia e kanalit m

h- larteumlsia e kanalit m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m

a= ℓ1 ndash x

ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m

x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m

tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke

peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min

Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr

lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet

drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor

teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen

kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls

eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls

Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga

vagoni)(V) eumlshteuml

V= 119923∙ 119945 ∙119938

119948119956119945 (119950120785) (25)

L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy

zhvendosjeve) m

h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si

a = ℓ - x (26)

ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls

x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m

26

Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)

a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml

b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat

c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave

d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet

Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave

(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)

nt = 119923 ∙119945 ∙119938

119948119956119945 ∙119933119957

(27)

Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)

Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula

nnd = 119931119951119941 ∙119948119948

119957120783 +119957120784(

119957119955119942119951119938

119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)

ku

Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)

kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08

t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)

27

Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe

i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))

Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml

247(m))

28

Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)

peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn

Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml

shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve

neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit

Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e

procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave

Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit

me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet

puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet

edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i

reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml

materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin

eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar

nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)

Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr

29

b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare

c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml

d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e

krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234

Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e

stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml

larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)

Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)

rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls

dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes

parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)

Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses

30

Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls

marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml

meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml

teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth

stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues

Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga

formula

Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)

Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml

Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)

ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )

p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml

Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)

Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)

Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet

aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))

(Figura 214 a) eumlshteuml

Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml

Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)

Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)

31

Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut

a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi

b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues

Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore

si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i

materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit

teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e

shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml

keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga

zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet

larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj

meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me

ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml

32

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar

Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i

merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e

cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike

teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit

(Figura 215)

Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml

shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit

Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri

neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml

33

252 Stivimi me ekskavator draglajn

Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me

ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura

216)

Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml

(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))

Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml

distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml

ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i

ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit

dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin

paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln

914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi

rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit

26 Stivimi hidraulik

34

Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen

kushtet qeuml pasojneuml

- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues

- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml

karriereuml

- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit

shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji

Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-

tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i

pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)

Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga

termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e

peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp

i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali

shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml

hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti

tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)

35

Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga

karriera deri neuml stiv eumlshteuml

`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933

119957119940 (

119950120785

119945) (214)

nv- numri i vagoneumlve

V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)

tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET

31 Llojet e stivueseve

36

Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i

stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit

shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme

keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml

lirsheumlm

Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e

teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml

shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet

sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)

sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo

sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)

Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)

Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)

Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve

-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe

-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me

transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))

32 Stivueset me kova

Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset

me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)

dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura

33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i

transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit

37

Figura 31 Stivuese me kova

Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier

Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml

Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)

119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)

Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml

kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)

km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)

38

Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i

kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti

Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)

1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me

kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-

shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues

33 Stivueset me transportier

Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml

shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura

34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme

komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)

Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml

shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport

Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir

(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen

neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali

shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna

e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml

frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe

39

me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml

thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml

stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml

sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri

Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh

Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml

larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml

veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet

shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme

Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml

pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml

aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe

peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml

meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml

cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin

peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri

qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe

peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)

40

Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me

transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh

Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml

- Kapaciteti teorike (Qo) m3

- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m

- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m

- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms

Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36

41

Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika

Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-

shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me

transportier me shirit)

Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml

planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje

teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005

(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje

deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e

shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal

Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i

transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml

stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml

Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)

Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)

z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm

kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml

42

Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B

660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me

konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me

kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml

stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-

1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset

me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe

shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)

Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e

stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia

e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml

- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)

- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)

- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)

Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani

Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol

Lloji i stivueses

Kapaciteti

teorik Qo(m3h-

1)

Pajisja e

pranimit

Lshp(m)

Konsola

peumlr

stivim

Lshst(m)

Masa

G(t)

Trysnia

specifike

MPa

ARs-B2500

A2Rs-B3500

A2Rs-B4400

A2Rs-B5000

A2Rs-B5500

A2Rs-B8800

A2Rs-B15200

2500

3500

4400

5000

5500

8800

15200

175

50

50

70

65

94

90

50

60

60

67

100

110

120

340

600

632

-

1520

2500

3600

0075

0073

0077

0078

008

008

0081

43

Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml

shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit

transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml

stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut

Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)

Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)

Rst- rrezja e stivimit (m)

p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls

Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol

Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit

Rp = Ln(max)= LI + LII

Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII

Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit

44

Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)

Rmin = Rst ndash Ln(max)

Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun

e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)

Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)

Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e

puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet

koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si

dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e

qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva

Gjeologjia e

karriereumls

Hidrologjia e

karriereumls

Parametrat

gjeomekanikeuml teuml

dherave

Teknologjia e

shfryteumlzimit

Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave

Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml

Qeumlndrueshmeumlria

Po Jo

Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme

45

Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe

reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra

paraprakisht

Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme

gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921

Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike

teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe

karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij

Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml

quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls

seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml

peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe

shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml

funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml

deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml

peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja

dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si

rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls

peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar

dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj

mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si

program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml

gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml

inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml

stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml

gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave

teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml

analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve

teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe

disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr

46

llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe

teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e

dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij

problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave

Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml

me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen

neuml tri kategori

(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb

(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu

(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale

Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e

kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml

mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml

zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues

brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen

(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml

stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml

vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar

qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik

Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml

faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml

materialit

Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml

shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat

tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls

shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml

paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml

47

Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit

ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e

kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)

Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike

Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit

teuml ujit neumlntokeumlsor) etj

Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml

bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet

(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar

Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda

shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml

sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes

pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina

gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror

Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml

shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet

qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml

mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave

teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes

teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive

Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh

elementet qeuml pasojneuml

(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml

vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml

vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml

shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale

neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet

shumeuml pak leumlndeuml minerale

48

(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml

shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar

pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls

Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren

parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml

teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml

Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike

teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave

Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml

parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale

intensitetin e stivimit etj)

Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e

parapareuml

Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke

pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml

tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls

Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e

mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet

respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml

cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml

stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet

nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln

mbajteumlse

49

Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml

peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e

njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se

mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml

dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml

zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml

toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me

distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml

Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe

kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat

zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria

dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga

gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls

(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls

Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml

e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi

plastik dhe i brishteuml

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml

tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml

- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml

qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)

- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik

qu=120784

120785∙c119925119940

prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)

ku janeuml

γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut

B-gjereumlsia e pllakeumls

50

c-kohezioni i dheut

Nc Nγ 119925119940prime 119925120632

prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen

nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)

Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml

mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs

qlej= 119954119958

119917119956 (35)

Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln

mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat

Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml

periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml

zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse

prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100

(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml

ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml

meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund

teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi

mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e

dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-

40(kNm2)

Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e

bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason

qu=120632∙119913

120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +

120659

120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +

120659

120784) minus 120783] (36)

ku janeuml

B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave

γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar

51

ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent

(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e

barabarteuml

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] (37)

Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958

119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150

Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml

Hmax= 119954119949119942119947

120632119956119945 (38)

Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali

sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925

119950120784 γ=272119948119925

119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e

stivuar γ=204119948119925

119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet

larteumlsia maksimale e stiveumls

Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat

(37)(33) dhe (38) merret

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782

∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787

120784) minus 120783] =

=103095(kNm2)

qlej=119954119958

119917119956=

120783120782120785120782120791120787

120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =

119954119949119942119947

120632119956119945 =

120788120790120789120785

120784120782120785

(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose

neuml stiveuml

Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml

cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls

52

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) (39)

ku eumlshteuml

W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)

Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)

L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)

b-gjereumlsia e zinxhirit(m)

B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)

a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)

Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)

Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me

ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)

Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)

Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) =120789+120783120787

120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙

120784120790120783

120791120788120782∙ radic120783 +

120784120787120784

120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)

Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien

e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml

dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)

dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet

(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml

bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873

1198982 ˄γ=175119896119873

1198983 dhe stival

realizohet me stivformues A2Rs-B520055

(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls

(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare

Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet

53

- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)

- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m

- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml

stivohen)

- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr

stivim)

- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873

1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873

1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)

- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)

- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)

- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)

- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)

- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898

119904)

- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)

- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)

- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)

- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)

- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)

Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse

horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit

punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873

1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055

rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror

teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me

aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml

maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth

hstlehshmax

54

Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e

qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2

3 emptys˄cd=

2

3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls

neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar

Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml

karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml

karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml

teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe

rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim

Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)

ku janeuml

Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml

stivueses

X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls

seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)

∆h=119905

119888119900119904120572119896+ 15 =

05

119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls

seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e

konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit

αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit

Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses

Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse

kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml

stivueses (pranohet)

p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga

formula

55

p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙

119892

1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ

∙119892

1199071199001198881199001199042120572119896

=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙

981

62∙1198881199001199042∙120 ∙201

981

62∙1198881199001199042∙120

p=457(m)

Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055

Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse

konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln

∆h=201(m)

119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)

Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml

aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml

C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(53+457)∙119905119886119899390minus16

119905119886119899390 =3887(m)

pranojmeumlC1=37(m)

β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml

shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi

Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)

56

Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me

shirit teuml shkalleumls

Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)

- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +

16

119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)

bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e

pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)

- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi

Vshℓ=2∙119876119890119891

ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙76∙

155

365∙04= 4373 (

119898

119889119894119905euml) ose vshℓ=183(

119898

ℎ)

Qef=2520000(1198983

119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar

Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor

hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim

Vfst= 2∙119876119890119891

ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙1000+16∙900∙

155

365∙04= 082 (

119898

119889119894119905euml)

57

Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi

Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi

(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls

Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale

teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi

qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()

c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)

B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)

Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart

γ=175(119896119873

1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit

Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet

argjilore

Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls

Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt

peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim

Nq=tan2(120786120787120782 +empty

120784)∙cπ∙tanФ

Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ

Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm

Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren

c=2

3∙ 119888 =

2

3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =

2

3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (

2

3∙ 119905119886119899120601)=12460

Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i

fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme

me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr

58

del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me

karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873

1198983) llogaritet nga formula e

Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2

3

qku=120784

120785∙c∙119925119940

prime +05∙γ∙B∙119925120632prime

ku

119873119888prime=

1198903120587119905119886119899120601primeminus1

119905119886119899120601prime=

119890312058711990511988611989912460minus1

11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit

- Faktori i pesheumls vetjaker

Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)

9∙1199051198861198992120601+1=

4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)

9∙119905119886119899212460+1

Nγ=554

Prandaj kemi

qku=2

3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)

Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls

qs=B∙qku=76∙39381=2992956

kurse nga ngarkesa totale

Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)

Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3

pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret

qlej=119902119896119906

119865119904=

39381

25=157524(kPa)

ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit

Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416

Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e

bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml

Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)

59

Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit

shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar

Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml

jeteuml(H2=16+16=32(m))

p02=32∙175=560(kPa)

Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr

gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls

B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml

q2lej= 1199022119896119906

119865119904=

574765

23=191588(kPa)

ku

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-

afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls

vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas

kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)

Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml

lejuar

Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml

B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)

q3lej=1199023119896119906

119865119904=

704920

23=234973(kPa)

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920

p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)

Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund

teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls

Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit

teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe

60

deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml

formuleumls

qku=2

3∙c∙[1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601

e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln

qku=2

3∙c∙(1 + 03

119861119911

119871119911) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime

ku janeuml

Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)

Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)

Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml

qku=2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=

2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =

853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873

1198982)

Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls

qlej=119902119896119906

119865119904=

35818

20=17909(

119896119873

1198982)

kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast

Fs=119902119897119890119895

119875119897119890119895119904119905=

17909

275=23878gt2(min)

Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare

specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238

prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike

teuml stivueses mbi tokeuml

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME

61

Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me

makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e

punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr

arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e

drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave

dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali

shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur

peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme

Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim

Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj

disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml

mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve

ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar

teuml siguriseuml

Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml

duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit

teuml vendburimit

Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit

t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml

teuml puneumls neuml stivim

Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit

vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e

shpateve teuml shkalleve teuml stive

Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike

peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht

teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime

kapitale sa meuml teuml vogla

Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml

realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt

influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit

62

peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml

interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml

sipeumlrfaqeumlsore

REFERENCAT

63

[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and

Equipmentrsquorsquo2014Londer

[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis

plcLondon UK

[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml

dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls

[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb

[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni

[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden

Germany

[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo

[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd

[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of

Technology

[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke

eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml

[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim

nga polonishtja)

[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984

Sarajeveuml

[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin

sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014

[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik

2016UMIBMitroviceuml

[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016

4

PERMBAJTJA

KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS 6

11 Shtruarja e problemit 6

12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit 7

13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit 8

14 Peumlrmbajtja e punimit 10

KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT 10

21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit 11

22 Meumlnyrat e stivimit 13

23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit 15

24 Zhvillimi i stivave 17

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion 20

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor 23

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit 28

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues 31

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar 32

252 Stivimi me ekskavator draglajn 33

26 Stivimi hidraulik 33

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET 35

31 Llojet e stivueseve 35

5

32 Stivueset me kova 36

33 Stivueset me transportier 38

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave 44

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave 46

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls 48

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME 60

REFERENCAT 62

6

KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS

1 1 Shtruarja e problemit

Procesi teknologjik i shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe paraqet teumlreumlsineuml e teuml gjitha operacioneve minerare teuml cilat

kaneuml peumlr detyreuml qeuml teuml mundeumlsojneuml nxjerrjen e mineralit teuml dobisheumlm nga vendburimi ku zhvillohet ky proces

Procesi i ploteuml teknologjik mund teuml ndahet neuml fazat si neuml vazhdim

faza e hapjes seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe ose e hapja e karriereumls qeuml peumlrfshineuml teuml gjitha

punimet qeuml nga operacionet e para punues deri neuml formimin e shkalleumlve punuese

faza e peumlrzgjedhjes seuml sistemit teuml shfryteumlzimit neuml teuml cileumln peumlrfshihet i gjitheuml mekanizmi i

lidhur funksionalisht me shfryteumlzimin dhe transportimin e mineralit teuml dobisheumlm dhe teuml

shkeumlmbinjve teuml shterpeumls dhe

faza e stivimit teuml planifikuar teuml materialit shterpeuml neuml stiva neuml vendet e parapara peumlr vendosjen

e shkeumlmbinjve gjegjeumlsisht neuml objektet e depozitimit teuml mineralit teuml dobisheumlm si neuml bunker

fabrika teuml pasurimit etj Nxjerrja e leumlndeumls seuml pareuml minerale me meumlnyreumln e shfryteumlzimit neuml

sipeumlrfaqe neumlnkupton zhvendosjen e masivit shkeumlmbor nga vendndodhja natyrore (in-situ) teuml

tij Kjo peumlrfshineuml dy operacione teuml puneumls geumlrmimin e shkeumlmbit dhe largimin e tij peumlrkateumlsisht

stivimin e tij neuml vendin e parapeumlrcaktuar Njeuml gjeuml e tilleuml ka mundeumlsi teuml kryhet neuml cilindo

formacion qeuml ekziston brenda koreumls seuml tokeumls Operacioni stivimit mund teuml krijoj punime

minerare shteseuml me peumlrmasa forma dhe konfiguracione teuml ndryshme neuml mjedisin e deumlshiruar

Ky mjedis mund teuml jeteuml terren kodrinor sipeumlrfaqe e rrafsheumlt (fusheuml e zakonshme-rrafshineuml)

shkreteumltireuml tokeuml bujqeumlsore pyll ose ccedilfareumldo terreni tjeteumlr

Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve qeuml ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls seuml vendburimit

dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanta quhet stivim i shkeumlmbinjve Grumbulli qeuml formohet

si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbit quhet stiveuml Formimi i stivave eumlshteuml hallka e fundit

neuml kompleksin teknologjik teuml punimeve minerare dhe nga efektiviteti i tyre varen neuml njeuml shkalleuml teuml

konsiderueshme prodhueshmeumlria dhe kostoja e punimeve teuml zbulimit Efektiviteti i stivimit teuml

shkeumlmbinjve varet nga zgjedhja e drejteuml e mekanizmit teuml stivimit nga teknologjia dhe organizimi

i punimeve teuml stivimit Zakonisht veumlllimi i mbuleseumls e kalon peumlr disa hereuml veumlllimin e mineralit

prandaj neuml stivat jo rralleuml nevojitet teuml zhvendosen sasi teuml konsiderueshme shkeumlmbi teuml cilat mund

teuml mbeumlrrijneuml deri neuml dhjeteumlra milioneuml m3 neuml vit Shfryteumlzimi me punime teuml hapura (anglOpen cast)

gjithashtu peumlrfaqeumlson njeuml miniereuml sipeumlrfaqeumlsore e dedikuar peumlr teuml shfryteumlzuar vendburimet horizontale (me

7

reumlnie teuml but) por qeuml shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls stivohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar Megjithateuml cikli

teknologjik peumlrfshineumlgeumlrmimin rreumlzimin ngarkimin stivimin e shkeumlmbinjve dhe depozitimin e

mineralit teuml dobisheumlm

Vemi neuml dukje seuml geumlrmimi (rreumlzimi) ngarkimi transportimi dhe stivimi janeuml hallkat kryesore

teuml kompleksit teknologjik teuml zbatimit teuml punimeve minerare neuml sipeumlrfaqe dhe teuml cilat duhen teuml

kryhen neuml meumlnyreuml teuml tilleuml qeuml vendburimi teuml shfryteumlzohet me efektivitet ekonomik dhe pa

rrezikshmeumlri neuml puneuml Peumlrzgjedhja e duhur e pajisjeve teuml stivimit teuml mbuleseumls eumlshteuml detyreuml

komplekse peumlr shkenceumln minerare sepse ajo duhet trsquou peumlrshtatet kushteve teuml mjedisit punues dhe

produktivitetit optimal teuml stivimit Proceset teknologjike peumlrcaktohen peumlr ccedildo pjeseuml peumlrbeumlreumlse teuml

sistemit teuml prodhimit ETS (Figura 11) dhe janeuml teuml lidhura drejtpeumlrdrejteuml me mjedisin punues ku

operon sistemi Neuml teknologjineuml e shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml sipeumlrfaqe puna e pajisjes

stivuese peumlrshkruhet me metoda analitike teuml ndryshme an

Figura 11 Pajisja teknike bazeuml peumlr shfryteumlzim nga sipeumlrfaqja

121

12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit

Teknologjia e shfryteumlzimit sipeumlrfaqeumlsor objektiv kryesor ka trajtimin e fusheumls shumeuml komplekse

teuml harmonizimit teuml puneumls seuml makinerive geumlrmuese ngarkuese-transportuese dhe stivuese me

mjedisin gjeologjik teuml puneumls Peumlr teuml realizuar keumlteuml objektiv eumlshteuml shumeuml me reumlndeumlsi peumlrzgjedhja

racionale e sistemit teuml shfryteumlzimi dhe e skemeumls teknologjike teuml shfryteumlzimit Keumlshtu qeuml neuml keteuml

punim teuml diplomeumls do teuml trajtohen problemet dhe konceptet qeuml kaneuml teuml beumljneuml sisteme e shfryteumlzimit

neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve si dhe klasifikimin e tyre duke marre parasysh formeumln e vendburimit

dhe meumlnyreumln e transportit teuml materialit shkeumlmbor proceset teknologjike teuml nxjerrjes seuml leumlndeumlve teuml

para minerale

8

Format themelore teknologjike teuml cilat karakterizojneuml procesin e stivimit janeuml larteumlsia dhe sheshi

i hedhjes seuml materialit shkeumlmbor Tendenca peumlr rritjen e keumltyre madheumlsive e qeuml neumlnkupton rritjen

e njeumlkohshme teuml potencialit pranues teuml stiveumlskaneuml quar tek konstruksioni i stivueseve modern teuml

cileumlt kaneuml eliminuar pothuajse neuml teumlreumlsi meumlnyrat tjera teuml stivimit si psh stivimin me aneuml teuml

plugjeve stivuese Detyreuml themelore e gjeomekanikeumls seuml aplikuar neuml inxhinierin minerare eumlshteuml

peumlrmasimi racional i stivave si neuml aspektin e peumlrcaktimit teuml kapacitetit teuml duhur ashtu dhe teuml

zgjidhjes seuml drejteuml teuml problemit teuml siguriseuml Prej keumltej objektivi kryesor i punimit del teuml jeteuml

peumlrmasimi i stivave si pjeseuml e procesit teknologjik teuml shfryteumlzimit i cili rrjedheuml nga momenti i

geumlrmimngarkimit e deri teuml stivimi por edhe me voneuml kur faktori koheuml beumlhet vendimtar neuml procesin

e krijimit teuml vetive teuml reja teuml shterpeumls seuml stivuar

13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit

Neuml keumlteuml punim do teuml jepet metodologjia peumlr peumlrcaktimin e skemave teknologjike teuml stivimit neuml

vareumlsi nga faktoreumlt meuml me ndikim peumlr zgjidhjen e tyre dhe do teuml peumlrshkruhet metodika e renditjes

seuml kryerjes seuml punimeve stivuese sipas regjimit teuml caktuar Prandaj ky studim eumlshteuml i orientuar neuml

formimin e metodologjiseuml peumlr projektimin dhe planifikimin e sistemeve teuml stivimit neuml karriera teuml

vendburimeve neuml bazeuml teuml karakteristikave gjeologo-minerare teuml peumlrcaktuara paraprakisht teuml

mjedisit punues si hapeumlsireuml reale dhe neuml funksion teuml realizimit teuml qeumlllimit teuml parashtruar shfryteumlzimit

teuml karriereumls Metodika e zgjedhjes dhe peumlrcaktimit teuml parametrave teuml teknologjiseuml seuml puneumls neuml stiva

neuml mbeumlshtetje teuml harmonizimit teuml karakteristikave kinematiko-konstruktive teuml stivueses me

parametrat e mjedisit punues peumlr teuml gjetur zgjidhjet teknologjike optimale neuml procesin e stivimit

teuml shterpeumls

Modelimi i vendvendosjes seuml stivave kryhet mbi bazeumln e analizave teuml terrenit neuml teuml cilin do teuml

formohet stiva Lidhur me keumlteuml eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml merren parasysh disa faktoreuml siccedil janeuml

topografia e terrenit kushtet gjeologjike e hirdrogjeologjike neuml teumlreumlsi dhe vetiteuml gjeoteknike teuml

materialit Gjate modelimit teuml vendit peumlr vendosje teuml stiveumls seuml jashtme duhet teuml merren parasysh

elementet qeuml pasojneuml

9

vendi i stivimit duhet teuml jeteuml jashteuml kufijve teuml vendburimit teuml mineralit teuml dobisheumlm ose neuml

sektoreumlt e vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml geumlrryer e me struktureuml tektonike shumeuml teuml prishur

ose neumlse peumlrqindja e peumlrbeumlreumlsit mineral teuml caktuar eumlshteuml neumln vlereumln minimale teuml lejuar

teknologjike teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbeumlt sa meuml pak minerali i dobisheumlm

rrugeumlt e transportit nga karriera deri teuml vendi i stiveumls duhet teuml jeneuml sa meuml teuml shkurtra

peumlr zgjedhjen e vendit teuml stiveumls eumlshteuml e nevojshme teuml disponojmeuml me rezultatet e

gjeomorfologjiseuml seuml aplikuar e cila merret me trajtimin e proceseve teuml tanishme dhe

ndikimin e tyre neuml formeumln e terrenit duke studiuar proceset e zhvillimit teuml formeumls se terrenit

prandaj si e tilleuml peumlrfshineuml rolin e njeriut neuml ndryshimin ose transformimin e mjedisit fizik

neuml planifikimin e puneumlve teuml stivimit avantazh teuml madh paraqet edhe njohja e ndertimit

gjeologjik teuml terrenit teuml parapare peumlr formimin e stiveumls si dhe struktureumls seuml terrenit pa

vazhdueshmeumlrive gjendjes seuml ujeumlrave neumlntokeumlsoreuml dhe efekti sizmik

Prandaj peumlr zgjidhjen definitive teuml vendit dhe peumlrmasave teuml stiveumls paraprakisht duhet zgjidhur

ccedileumlshtjet si neuml vazhdim

1) Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrologjike gjeoteknike dhe klimatike teuml

vendeve paraprakisht teuml planifikuara peumlr ndeumlrtimin e stivave

2) Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr parametrat optimaleuml

teknologjikeuml teuml projektuar (gjateumlsia e frontit gjereumlsia e stive larteumlsia maksimale

intensiteti etj)

3) Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes seuml masave teuml geumlrmuara neuml hapeumlsireumln (sheshin) e parapare peumlr

vendosjen e materialit qeuml stivohet

4) Vlereumlsimi i shpenzimeve teuml gjateumlsiseuml seuml transportit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Peumlr zbatimin e keumlsaj metodike nevojitet informacioni i duhur mbi mjedisin punues i cili

grumbullohet peumlrgatitet dhe peumlrpunohet sipas shpeumlrndarjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln reale brenda

konturava teuml miniereumls neuml peumlrputhje me shkalleumln e heterogjenitetit dhe anizotropiseuml seuml mjedisit teuml

puneumls Neuml kapitujt neuml vazhdim do teuml shpjegohen neuml meumlnyreuml meuml teuml holleumlsishme metodologjia e

peumlrmendur neuml keumlteuml punim

10

14 Peumlrmbajtja e punimit

Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml

veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit

Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml

shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi

dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml

me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit

siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale

Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml

trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu

shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit

teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky

kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr

stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues

teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls

Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml

formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml

mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-

minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml

shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls

Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep

rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme

KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT

11

21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit

Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml

zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)

me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e

parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara

Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls

dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml

mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml

e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml

caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml

shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore

teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml

meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva

teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit

punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml

puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml

uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml

Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml

shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln

teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar

(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml

karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e

makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur

funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si

rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml

zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar

teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat

Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml

brendshme

12

Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit

kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln

fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme

e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend

teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml

vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme

peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim

Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe

zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe

neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml

cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml

e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls

zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml

drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale

(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml

rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml

Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e

uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave

eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml

stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls

teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml

jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls

si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast

duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme

Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml

peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme

1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml

drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml

mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml

13

2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr

transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml

3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml

cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen

4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll

marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet

fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))

5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo

pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e

shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive

6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml

sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret

parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml

puneuml

22 Meumlnyrat e stivimit

Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml

e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml

shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml

Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa

(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin

peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls

Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet

teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml

puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml

projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga

stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme

eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe

Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml

shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta

14

por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml

karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)

Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml

fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e

lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml

materialit shkeumlmbor qeuml stivohet

Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar

neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme

Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri

shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit

Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si

reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)

rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)

Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me

aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml

caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml

stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)

Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave

Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml

duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit

teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml

15

1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet

Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml

Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave

Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925

119940119950120784

Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10

Toka e shkapeumlrderdhur 5-15

Argjila ranore (prej ranori) 10-20

Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30

Mergel 30-40

Reumlreuml 30-35

Argjileuml e thateuml 30-70

Zhavorr i thateuml 50-85

23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit

Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml

zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml

geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml

16

e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e

shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe

klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e

zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml

karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe

Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim

Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim

sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit

Tabela 22 Klasifikimi i stivave

Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat

Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda

konturit teuml karriereumls

Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me

ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim

kontinual Stiveuml e formuar me

stivuese me transportier

Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer

me ekskavator lopatar me stivuese me

konsoleuml me stivuese me kova me

transport hekurudhor me transportier me

shirit me transport me kamioneuml

Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml

Peumlr grup frontesh teuml stiveumls

Peumlr shkalleuml

Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor

Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit

teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml

brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj

edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm

peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr

stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me

reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret

stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e

mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas

17

drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml

ndahen neuml dy grupe kryesore

Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer

peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur

Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo

Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund

teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml

stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili

stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe

stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti

me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)

24 Zhvillimi i stivave

Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml

kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml

shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike

e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet

gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga

kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel

freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml

kombinuar

Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton

edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe

analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi

merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal

teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi

18

i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi

dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml

mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt

dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen

neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu

janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme

(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion

stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar

dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen

praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se

njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls

komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml

rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls

seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te

shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht

zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i

stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund

teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit

Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml

Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)

Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave

shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)

Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor

neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)

19

rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls

Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier

me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml

paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me

aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e

stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)

Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit

shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor

20

Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion

Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi

zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me

buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml

vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr

shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml

proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion

Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml

pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml

mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te

bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me

buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls

Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet

neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme

Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)

21

Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-

larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml

dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit

Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml

dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt

materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar

Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml

dhe sheshim me buldozereuml janeuml

Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit

Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave

Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe

Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit

Teuml metat(disavantazhet) janeuml

Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen

(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)

Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj

Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin

e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund

teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i

22

bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit

teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose

neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet

drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt

peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml

buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes

se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe

sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim

- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml

merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls

Ft = 119933∙ 119948119956119945

119919119956∙ 119948119956 (21)

ku eumlshteuml

Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2

V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f

ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml

Hst ndash larteumlsia e stiveumls m

kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml

sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy

shtresore)

Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar

neuml zbulim

NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951

119933 (22)

Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)

23

Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml

Qb= Q(z) ∙ km (23)

km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka

rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar

Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml

nb = 119928119939

119928119956119945119943∙(119939) (24)

Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor

Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve

hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i

aplikuesheumlm neuml rastet kur

- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit

- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml

- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit

teuml materialit

- Kemi reliev kodrinor me stiva

- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen

e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi

beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml

Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave

dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e

parmendeumls

24

Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-

parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit

shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)

Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml

njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i

dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet

Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave

sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml

shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml

25

Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60

119896119903 ∙ 119905119888 (

1198983

ℎ)

ku

L- gjateumlsia e kanalit m

h- larteumlsia e kanalit m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m

a= ℓ1 ndash x

ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m

x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m

tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke

peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min

Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr

lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet

drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor

teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen

kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls

eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls

Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga

vagoni)(V) eumlshteuml

V= 119923∙ 119945 ∙119938

119948119956119945 (119950120785) (25)

L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy

zhvendosjeve) m

h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si

a = ℓ - x (26)

ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls

x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m

26

Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)

a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml

b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat

c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave

d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet

Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave

(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)

nt = 119923 ∙119945 ∙119938

119948119956119945 ∙119933119957

(27)

Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)

Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula

nnd = 119931119951119941 ∙119948119948

119957120783 +119957120784(

119957119955119942119951119938

119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)

ku

Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)

kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08

t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)

27

Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe

i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))

Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml

247(m))

28

Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)

peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn

Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml

shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve

neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit

Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e

procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave

Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit

me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet

puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet

edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i

reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml

materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin

eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar

nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)

Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr

29

b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare

c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml

d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e

krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234

Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e

stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml

larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)

Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)

rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls

dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes

parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)

Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses

30

Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls

marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml

meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml

teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth

stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues

Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga

formula

Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)

Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml

Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)

ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )

p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml

Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)

Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)

Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet

aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))

(Figura 214 a) eumlshteuml

Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml

Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)

Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)

31

Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut

a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi

b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues

Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore

si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i

materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit

teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e

shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml

keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga

zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet

larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj

meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me

ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml

32

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar

Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i

merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e

cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike

teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit

(Figura 215)

Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml

shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit

Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri

neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml

33

252 Stivimi me ekskavator draglajn

Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me

ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura

216)

Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml

(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))

Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml

distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml

ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i

ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit

dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin

paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln

914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi

rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit

26 Stivimi hidraulik

34

Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen

kushtet qeuml pasojneuml

- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues

- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml

karriereuml

- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit

shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji

Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-

tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i

pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)

Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga

termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e

peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp

i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali

shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml

hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti

tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)

35

Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga

karriera deri neuml stiv eumlshteuml

`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933

119957119940 (

119950120785

119945) (214)

nv- numri i vagoneumlve

V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)

tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET

31 Llojet e stivueseve

36

Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i

stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit

shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme

keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml

lirsheumlm

Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e

teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml

shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet

sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)

sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo

sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)

Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)

Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)

Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve

-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe

-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me

transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))

32 Stivueset me kova

Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset

me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)

dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura

33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i

transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit

37

Figura 31 Stivuese me kova

Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier

Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml

Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)

119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)

Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml

kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)

km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)

38

Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i

kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti

Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)

1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me

kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-

shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues

33 Stivueset me transportier

Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml

shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura

34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme

komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)

Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml

shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport

Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir

(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen

neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali

shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna

e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml

frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe

39

me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml

thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml

stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml

sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri

Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh

Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml

larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml

veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet

shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme

Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml

pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml

aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe

peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml

meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml

cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin

peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri

qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe

peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)

40

Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me

transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh

Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml

- Kapaciteti teorike (Qo) m3

- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m

- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m

- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms

Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36

41

Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika

Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-

shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me

transportier me shirit)

Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml

planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje

teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005

(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje

deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e

shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal

Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i

transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml

stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml

Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)

Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)

z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm

kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml

42

Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B

660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me

konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me

kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml

stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-

1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset

me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe

shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)

Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e

stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia

e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml

- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)

- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)

- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)

Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani

Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol

Lloji i stivueses

Kapaciteti

teorik Qo(m3h-

1)

Pajisja e

pranimit

Lshp(m)

Konsola

peumlr

stivim

Lshst(m)

Masa

G(t)

Trysnia

specifike

MPa

ARs-B2500

A2Rs-B3500

A2Rs-B4400

A2Rs-B5000

A2Rs-B5500

A2Rs-B8800

A2Rs-B15200

2500

3500

4400

5000

5500

8800

15200

175

50

50

70

65

94

90

50

60

60

67

100

110

120

340

600

632

-

1520

2500

3600

0075

0073

0077

0078

008

008

0081

43

Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml

shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit

transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml

stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut

Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)

Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)

Rst- rrezja e stivimit (m)

p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls

Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol

Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit

Rp = Ln(max)= LI + LII

Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII

Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit

44

Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)

Rmin = Rst ndash Ln(max)

Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun

e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)

Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)

Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e

puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet

koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si

dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e

qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva

Gjeologjia e

karriereumls

Hidrologjia e

karriereumls

Parametrat

gjeomekanikeuml teuml

dherave

Teknologjia e

shfryteumlzimit

Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave

Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml

Qeumlndrueshmeumlria

Po Jo

Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme

45

Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe

reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra

paraprakisht

Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme

gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921

Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike

teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe

karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij

Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml

quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls

seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml

peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe

shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml

funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml

deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml

peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja

dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si

rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls

peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar

dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj

mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si

program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml

gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml

inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml

stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml

gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave

teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml

analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve

teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe

disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr

46

llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe

teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e

dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij

problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave

Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml

me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen

neuml tri kategori

(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb

(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu

(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale

Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e

kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml

mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml

zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues

brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen

(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml

stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml

vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar

qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik

Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml

faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml

materialit

Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml

shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat

tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls

shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml

paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml

47

Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit

ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e

kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)

Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike

Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit

teuml ujit neumlntokeumlsor) etj

Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml

bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet

(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar

Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda

shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml

sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes

pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina

gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror

Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml

shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet

qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml

mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave

teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes

teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive

Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh

elementet qeuml pasojneuml

(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml

vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml

vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml

shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale

neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet

shumeuml pak leumlndeuml minerale

48

(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml

shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar

pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls

Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren

parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml

teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml

Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike

teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave

Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml

parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale

intensitetin e stivimit etj)

Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e

parapareuml

Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke

pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml

tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls

Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e

mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet

respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml

cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml

stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet

nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln

mbajteumlse

49

Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml

peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e

njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se

mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml

dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml

zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml

toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me

distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml

Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe

kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat

zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria

dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga

gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls

(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls

Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml

e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi

plastik dhe i brishteuml

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml

tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml

- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml

qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)

- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik

qu=120784

120785∙c119925119940

prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)

ku janeuml

γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut

B-gjereumlsia e pllakeumls

50

c-kohezioni i dheut

Nc Nγ 119925119940prime 119925120632

prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen

nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)

Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml

mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs

qlej= 119954119958

119917119956 (35)

Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln

mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat

Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml

periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml

zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse

prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100

(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml

ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml

meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund

teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi

mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e

dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-

40(kNm2)

Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e

bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason

qu=120632∙119913

120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +

120659

120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +

120659

120784) minus 120783] (36)

ku janeuml

B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave

γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar

51

ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent

(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e

barabarteuml

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] (37)

Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958

119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150

Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml

Hmax= 119954119949119942119947

120632119956119945 (38)

Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali

sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925

119950120784 γ=272119948119925

119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e

stivuar γ=204119948119925

119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet

larteumlsia maksimale e stiveumls

Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat

(37)(33) dhe (38) merret

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782

∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787

120784) minus 120783] =

=103095(kNm2)

qlej=119954119958

119917119956=

120783120782120785120782120791120787

120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =

119954119949119942119947

120632119956119945 =

120788120790120789120785

120784120782120785

(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose

neuml stiveuml

Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml

cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls

52

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) (39)

ku eumlshteuml

W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)

Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)

L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)

b-gjereumlsia e zinxhirit(m)

B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)

a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)

Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)

Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me

ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)

Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)

Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) =120789+120783120787

120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙

120784120790120783

120791120788120782∙ radic120783 +

120784120787120784

120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)

Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien

e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml

dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)

dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet

(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml

bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873

1198982 ˄γ=175119896119873

1198983 dhe stival

realizohet me stivformues A2Rs-B520055

(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls

(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare

Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet

53

- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)

- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m

- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml

stivohen)

- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr

stivim)

- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873

1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873

1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)

- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)

- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)

- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)

- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)

- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898

119904)

- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)

- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)

- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)

- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)

- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)

Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse

horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit

punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873

1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055

rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror

teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me

aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml

maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth

hstlehshmax

54

Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e

qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2

3 emptys˄cd=

2

3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls

neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar

Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml

karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml

karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml

teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe

rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim

Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)

ku janeuml

Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml

stivueses

X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls

seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)

∆h=119905

119888119900119904120572119896+ 15 =

05

119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls

seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e

konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit

αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit

Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses

Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse

kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml

stivueses (pranohet)

p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga

formula

55

p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙

119892

1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ

∙119892

1199071199001198881199001199042120572119896

=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙

981

62∙1198881199001199042∙120 ∙201

981

62∙1198881199001199042∙120

p=457(m)

Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055

Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse

konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln

∆h=201(m)

119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)

Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml

aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml

C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(53+457)∙119905119886119899390minus16

119905119886119899390 =3887(m)

pranojmeumlC1=37(m)

β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml

shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi

Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)

56

Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me

shirit teuml shkalleumls

Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)

- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +

16

119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)

bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e

pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)

- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi

Vshℓ=2∙119876119890119891

ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙76∙

155

365∙04= 4373 (

119898

119889119894119905euml) ose vshℓ=183(

119898

ℎ)

Qef=2520000(1198983

119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar

Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor

hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim

Vfst= 2∙119876119890119891

ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙1000+16∙900∙

155

365∙04= 082 (

119898

119889119894119905euml)

57

Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi

Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi

(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls

Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale

teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi

qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()

c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)

B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)

Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart

γ=175(119896119873

1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit

Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet

argjilore

Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls

Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt

peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim

Nq=tan2(120786120787120782 +empty

120784)∙cπ∙tanФ

Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ

Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm

Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren

c=2

3∙ 119888 =

2

3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =

2

3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (

2

3∙ 119905119886119899120601)=12460

Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i

fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme

me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr

58

del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me

karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873

1198983) llogaritet nga formula e

Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2

3

qku=120784

120785∙c∙119925119940

prime +05∙γ∙B∙119925120632prime

ku

119873119888prime=

1198903120587119905119886119899120601primeminus1

119905119886119899120601prime=

119890312058711990511988611989912460minus1

11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit

- Faktori i pesheumls vetjaker

Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)

9∙1199051198861198992120601+1=

4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)

9∙119905119886119899212460+1

Nγ=554

Prandaj kemi

qku=2

3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)

Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls

qs=B∙qku=76∙39381=2992956

kurse nga ngarkesa totale

Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)

Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3

pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret

qlej=119902119896119906

119865119904=

39381

25=157524(kPa)

ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit

Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416

Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e

bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml

Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)

59

Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit

shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar

Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml

jeteuml(H2=16+16=32(m))

p02=32∙175=560(kPa)

Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr

gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls

B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml

q2lej= 1199022119896119906

119865119904=

574765

23=191588(kPa)

ku

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-

afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls

vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas

kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)

Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml

lejuar

Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml

B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)

q3lej=1199023119896119906

119865119904=

704920

23=234973(kPa)

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920

p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)

Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund

teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls

Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit

teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe

60

deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml

formuleumls

qku=2

3∙c∙[1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601

e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln

qku=2

3∙c∙(1 + 03

119861119911

119871119911) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime

ku janeuml

Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)

Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)

Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml

qku=2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=

2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =

853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873

1198982)

Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls

qlej=119902119896119906

119865119904=

35818

20=17909(

119896119873

1198982)

kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast

Fs=119902119897119890119895

119875119897119890119895119904119905=

17909

275=23878gt2(min)

Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare

specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238

prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike

teuml stivueses mbi tokeuml

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME

61

Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me

makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e

punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr

arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e

drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave

dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali

shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur

peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme

Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim

Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj

disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml

mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve

ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar

teuml siguriseuml

Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml

duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit

teuml vendburimit

Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit

t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml

teuml puneumls neuml stivim

Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit

vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e

shpateve teuml shkalleve teuml stive

Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike

peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht

teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime

kapitale sa meuml teuml vogla

Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml

realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt

influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit

62

peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml

interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml

sipeumlrfaqeumlsore

REFERENCAT

63

[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and

Equipmentrsquorsquo2014Londer

[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis

plcLondon UK

[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml

dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls

[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb

[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni

[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden

Germany

[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo

[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd

[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of

Technology

[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke

eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml

[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim

nga polonishtja)

[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984

Sarajeveuml

[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin

sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014

[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik

2016UMIBMitroviceuml

[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016

5

32 Stivueset me kova 36

33 Stivueset me transportier 38

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave 44

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave 46

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls 48

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME 60

REFERENCAT 62

6

KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS

1 1 Shtruarja e problemit

Procesi teknologjik i shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe paraqet teumlreumlsineuml e teuml gjitha operacioneve minerare teuml cilat

kaneuml peumlr detyreuml qeuml teuml mundeumlsojneuml nxjerrjen e mineralit teuml dobisheumlm nga vendburimi ku zhvillohet ky proces

Procesi i ploteuml teknologjik mund teuml ndahet neuml fazat si neuml vazhdim

faza e hapjes seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe ose e hapja e karriereumls qeuml peumlrfshineuml teuml gjitha

punimet qeuml nga operacionet e para punues deri neuml formimin e shkalleumlve punuese

faza e peumlrzgjedhjes seuml sistemit teuml shfryteumlzimit neuml teuml cileumln peumlrfshihet i gjitheuml mekanizmi i

lidhur funksionalisht me shfryteumlzimin dhe transportimin e mineralit teuml dobisheumlm dhe teuml

shkeumlmbinjve teuml shterpeumls dhe

faza e stivimit teuml planifikuar teuml materialit shterpeuml neuml stiva neuml vendet e parapara peumlr vendosjen

e shkeumlmbinjve gjegjeumlsisht neuml objektet e depozitimit teuml mineralit teuml dobisheumlm si neuml bunker

fabrika teuml pasurimit etj Nxjerrja e leumlndeumls seuml pareuml minerale me meumlnyreumln e shfryteumlzimit neuml

sipeumlrfaqe neumlnkupton zhvendosjen e masivit shkeumlmbor nga vendndodhja natyrore (in-situ) teuml

tij Kjo peumlrfshineuml dy operacione teuml puneumls geumlrmimin e shkeumlmbit dhe largimin e tij peumlrkateumlsisht

stivimin e tij neuml vendin e parapeumlrcaktuar Njeuml gjeuml e tilleuml ka mundeumlsi teuml kryhet neuml cilindo

formacion qeuml ekziston brenda koreumls seuml tokeumls Operacioni stivimit mund teuml krijoj punime

minerare shteseuml me peumlrmasa forma dhe konfiguracione teuml ndryshme neuml mjedisin e deumlshiruar

Ky mjedis mund teuml jeteuml terren kodrinor sipeumlrfaqe e rrafsheumlt (fusheuml e zakonshme-rrafshineuml)

shkreteumltireuml tokeuml bujqeumlsore pyll ose ccedilfareumldo terreni tjeteumlr

Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve qeuml ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls seuml vendburimit

dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanta quhet stivim i shkeumlmbinjve Grumbulli qeuml formohet

si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbit quhet stiveuml Formimi i stivave eumlshteuml hallka e fundit

neuml kompleksin teknologjik teuml punimeve minerare dhe nga efektiviteti i tyre varen neuml njeuml shkalleuml teuml

konsiderueshme prodhueshmeumlria dhe kostoja e punimeve teuml zbulimit Efektiviteti i stivimit teuml

shkeumlmbinjve varet nga zgjedhja e drejteuml e mekanizmit teuml stivimit nga teknologjia dhe organizimi

i punimeve teuml stivimit Zakonisht veumlllimi i mbuleseumls e kalon peumlr disa hereuml veumlllimin e mineralit

prandaj neuml stivat jo rralleuml nevojitet teuml zhvendosen sasi teuml konsiderueshme shkeumlmbi teuml cilat mund

teuml mbeumlrrijneuml deri neuml dhjeteumlra milioneuml m3 neuml vit Shfryteumlzimi me punime teuml hapura (anglOpen cast)

gjithashtu peumlrfaqeumlson njeuml miniereuml sipeumlrfaqeumlsore e dedikuar peumlr teuml shfryteumlzuar vendburimet horizontale (me

7

reumlnie teuml but) por qeuml shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls stivohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar Megjithateuml cikli

teknologjik peumlrfshineumlgeumlrmimin rreumlzimin ngarkimin stivimin e shkeumlmbinjve dhe depozitimin e

mineralit teuml dobisheumlm

Vemi neuml dukje seuml geumlrmimi (rreumlzimi) ngarkimi transportimi dhe stivimi janeuml hallkat kryesore

teuml kompleksit teknologjik teuml zbatimit teuml punimeve minerare neuml sipeumlrfaqe dhe teuml cilat duhen teuml

kryhen neuml meumlnyreuml teuml tilleuml qeuml vendburimi teuml shfryteumlzohet me efektivitet ekonomik dhe pa

rrezikshmeumlri neuml puneuml Peumlrzgjedhja e duhur e pajisjeve teuml stivimit teuml mbuleseumls eumlshteuml detyreuml

komplekse peumlr shkenceumln minerare sepse ajo duhet trsquou peumlrshtatet kushteve teuml mjedisit punues dhe

produktivitetit optimal teuml stivimit Proceset teknologjike peumlrcaktohen peumlr ccedildo pjeseuml peumlrbeumlreumlse teuml

sistemit teuml prodhimit ETS (Figura 11) dhe janeuml teuml lidhura drejtpeumlrdrejteuml me mjedisin punues ku

operon sistemi Neuml teknologjineuml e shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml sipeumlrfaqe puna e pajisjes

stivuese peumlrshkruhet me metoda analitike teuml ndryshme an

Figura 11 Pajisja teknike bazeuml peumlr shfryteumlzim nga sipeumlrfaqja

121

12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit

Teknologjia e shfryteumlzimit sipeumlrfaqeumlsor objektiv kryesor ka trajtimin e fusheumls shumeuml komplekse

teuml harmonizimit teuml puneumls seuml makinerive geumlrmuese ngarkuese-transportuese dhe stivuese me

mjedisin gjeologjik teuml puneumls Peumlr teuml realizuar keumlteuml objektiv eumlshteuml shumeuml me reumlndeumlsi peumlrzgjedhja

racionale e sistemit teuml shfryteumlzimi dhe e skemeumls teknologjike teuml shfryteumlzimit Keumlshtu qeuml neuml keteuml

punim teuml diplomeumls do teuml trajtohen problemet dhe konceptet qeuml kaneuml teuml beumljneuml sisteme e shfryteumlzimit

neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve si dhe klasifikimin e tyre duke marre parasysh formeumln e vendburimit

dhe meumlnyreumln e transportit teuml materialit shkeumlmbor proceset teknologjike teuml nxjerrjes seuml leumlndeumlve teuml

para minerale

8

Format themelore teknologjike teuml cilat karakterizojneuml procesin e stivimit janeuml larteumlsia dhe sheshi

i hedhjes seuml materialit shkeumlmbor Tendenca peumlr rritjen e keumltyre madheumlsive e qeuml neumlnkupton rritjen

e njeumlkohshme teuml potencialit pranues teuml stiveumlskaneuml quar tek konstruksioni i stivueseve modern teuml

cileumlt kaneuml eliminuar pothuajse neuml teumlreumlsi meumlnyrat tjera teuml stivimit si psh stivimin me aneuml teuml

plugjeve stivuese Detyreuml themelore e gjeomekanikeumls seuml aplikuar neuml inxhinierin minerare eumlshteuml

peumlrmasimi racional i stivave si neuml aspektin e peumlrcaktimit teuml kapacitetit teuml duhur ashtu dhe teuml

zgjidhjes seuml drejteuml teuml problemit teuml siguriseuml Prej keumltej objektivi kryesor i punimit del teuml jeteuml

peumlrmasimi i stivave si pjeseuml e procesit teknologjik teuml shfryteumlzimit i cili rrjedheuml nga momenti i

geumlrmimngarkimit e deri teuml stivimi por edhe me voneuml kur faktori koheuml beumlhet vendimtar neuml procesin

e krijimit teuml vetive teuml reja teuml shterpeumls seuml stivuar

13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit

Neuml keumlteuml punim do teuml jepet metodologjia peumlr peumlrcaktimin e skemave teknologjike teuml stivimit neuml

vareumlsi nga faktoreumlt meuml me ndikim peumlr zgjidhjen e tyre dhe do teuml peumlrshkruhet metodika e renditjes

seuml kryerjes seuml punimeve stivuese sipas regjimit teuml caktuar Prandaj ky studim eumlshteuml i orientuar neuml

formimin e metodologjiseuml peumlr projektimin dhe planifikimin e sistemeve teuml stivimit neuml karriera teuml

vendburimeve neuml bazeuml teuml karakteristikave gjeologo-minerare teuml peumlrcaktuara paraprakisht teuml

mjedisit punues si hapeumlsireuml reale dhe neuml funksion teuml realizimit teuml qeumlllimit teuml parashtruar shfryteumlzimit

teuml karriereumls Metodika e zgjedhjes dhe peumlrcaktimit teuml parametrave teuml teknologjiseuml seuml puneumls neuml stiva

neuml mbeumlshtetje teuml harmonizimit teuml karakteristikave kinematiko-konstruktive teuml stivueses me

parametrat e mjedisit punues peumlr teuml gjetur zgjidhjet teknologjike optimale neuml procesin e stivimit

teuml shterpeumls

Modelimi i vendvendosjes seuml stivave kryhet mbi bazeumln e analizave teuml terrenit neuml teuml cilin do teuml

formohet stiva Lidhur me keumlteuml eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml merren parasysh disa faktoreuml siccedil janeuml

topografia e terrenit kushtet gjeologjike e hirdrogjeologjike neuml teumlreumlsi dhe vetiteuml gjeoteknike teuml

materialit Gjate modelimit teuml vendit peumlr vendosje teuml stiveumls seuml jashtme duhet teuml merren parasysh

elementet qeuml pasojneuml

9

vendi i stivimit duhet teuml jeteuml jashteuml kufijve teuml vendburimit teuml mineralit teuml dobisheumlm ose neuml

sektoreumlt e vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml geumlrryer e me struktureuml tektonike shumeuml teuml prishur

ose neumlse peumlrqindja e peumlrbeumlreumlsit mineral teuml caktuar eumlshteuml neumln vlereumln minimale teuml lejuar

teknologjike teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbeumlt sa meuml pak minerali i dobisheumlm

rrugeumlt e transportit nga karriera deri teuml vendi i stiveumls duhet teuml jeneuml sa meuml teuml shkurtra

peumlr zgjedhjen e vendit teuml stiveumls eumlshteuml e nevojshme teuml disponojmeuml me rezultatet e

gjeomorfologjiseuml seuml aplikuar e cila merret me trajtimin e proceseve teuml tanishme dhe

ndikimin e tyre neuml formeumln e terrenit duke studiuar proceset e zhvillimit teuml formeumls se terrenit

prandaj si e tilleuml peumlrfshineuml rolin e njeriut neuml ndryshimin ose transformimin e mjedisit fizik

neuml planifikimin e puneumlve teuml stivimit avantazh teuml madh paraqet edhe njohja e ndertimit

gjeologjik teuml terrenit teuml parapare peumlr formimin e stiveumls si dhe struktureumls seuml terrenit pa

vazhdueshmeumlrive gjendjes seuml ujeumlrave neumlntokeumlsoreuml dhe efekti sizmik

Prandaj peumlr zgjidhjen definitive teuml vendit dhe peumlrmasave teuml stiveumls paraprakisht duhet zgjidhur

ccedileumlshtjet si neuml vazhdim

1) Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrologjike gjeoteknike dhe klimatike teuml

vendeve paraprakisht teuml planifikuara peumlr ndeumlrtimin e stivave

2) Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr parametrat optimaleuml

teknologjikeuml teuml projektuar (gjateumlsia e frontit gjereumlsia e stive larteumlsia maksimale

intensiteti etj)

3) Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes seuml masave teuml geumlrmuara neuml hapeumlsireumln (sheshin) e parapare peumlr

vendosjen e materialit qeuml stivohet

4) Vlereumlsimi i shpenzimeve teuml gjateumlsiseuml seuml transportit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Peumlr zbatimin e keumlsaj metodike nevojitet informacioni i duhur mbi mjedisin punues i cili

grumbullohet peumlrgatitet dhe peumlrpunohet sipas shpeumlrndarjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln reale brenda

konturava teuml miniereumls neuml peumlrputhje me shkalleumln e heterogjenitetit dhe anizotropiseuml seuml mjedisit teuml

puneumls Neuml kapitujt neuml vazhdim do teuml shpjegohen neuml meumlnyreuml meuml teuml holleumlsishme metodologjia e

peumlrmendur neuml keumlteuml punim

10

14 Peumlrmbajtja e punimit

Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml

veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit

Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml

shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi

dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml

me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit

siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale

Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml

trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu

shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit

teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky

kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr

stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues

teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls

Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml

formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml

mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-

minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml

shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls

Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep

rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme

KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT

11

21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit

Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml

zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)

me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e

parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara

Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls

dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml

mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml

e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml

caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml

shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore

teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml

meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva

teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit

punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml

puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml

uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml

Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml

shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln

teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar

(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml

karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e

makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur

funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si

rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml

zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar

teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat

Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml

brendshme

12

Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit

kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln

fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme

e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend

teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml

vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme

peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim

Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe

zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe

neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml

cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml

e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls

zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml

drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale

(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml

rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml

Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e

uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave

eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml

stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls

teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml

jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls

si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast

duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme

Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml

peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme

1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml

drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml

mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml

13

2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr

transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml

3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml

cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen

4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll

marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet

fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))

5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo

pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e

shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive

6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml

sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret

parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml

puneuml

22 Meumlnyrat e stivimit

Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml

e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml

shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml

Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa

(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin

peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls

Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet

teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml

puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml

projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga

stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme

eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe

Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml

shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta

14

por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml

karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)

Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml

fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e

lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml

materialit shkeumlmbor qeuml stivohet

Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar

neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme

Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri

shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit

Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si

reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)

rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)

Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me

aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml

caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml

stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)

Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave

Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml

duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit

teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml

15

1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet

Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml

Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave

Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925

119940119950120784

Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10

Toka e shkapeumlrderdhur 5-15

Argjila ranore (prej ranori) 10-20

Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30

Mergel 30-40

Reumlreuml 30-35

Argjileuml e thateuml 30-70

Zhavorr i thateuml 50-85

23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit

Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml

zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml

geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml

16

e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e

shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe

klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e

zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml

karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe

Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim

Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim

sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit

Tabela 22 Klasifikimi i stivave

Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat

Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda

konturit teuml karriereumls

Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me

ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim

kontinual Stiveuml e formuar me

stivuese me transportier

Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer

me ekskavator lopatar me stivuese me

konsoleuml me stivuese me kova me

transport hekurudhor me transportier me

shirit me transport me kamioneuml

Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml

Peumlr grup frontesh teuml stiveumls

Peumlr shkalleuml

Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor

Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit

teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml

brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj

edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm

peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr

stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me

reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret

stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e

mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas

17

drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml

ndahen neuml dy grupe kryesore

Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer

peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur

Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo

Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund

teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml

stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili

stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe

stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti

me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)

24 Zhvillimi i stivave

Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml

kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml

shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike

e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet

gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga

kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel

freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml

kombinuar

Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton

edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe

analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi

merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal

teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi

18

i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi

dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml

mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt

dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen

neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu

janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme

(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion

stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar

dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen

praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se

njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls

komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml

rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls

seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te

shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht

zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i

stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund

teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit

Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml

Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)

Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave

shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)

Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor

neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)

19

rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls

Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier

me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml

paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me

aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e

stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)

Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit

shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor

20

Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion

Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi

zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me

buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml

vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr

shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml

proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion

Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml

pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml

mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te

bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me

buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls

Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet

neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme

Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)

21

Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-

larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml

dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit

Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml

dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt

materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar

Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml

dhe sheshim me buldozereuml janeuml

Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit

Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave

Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe

Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit

Teuml metat(disavantazhet) janeuml

Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen

(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)

Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj

Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin

e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund

teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i

22

bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit

teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose

neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet

drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt

peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml

buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes

se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe

sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim

- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml

merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls

Ft = 119933∙ 119948119956119945

119919119956∙ 119948119956 (21)

ku eumlshteuml

Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2

V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f

ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml

Hst ndash larteumlsia e stiveumls m

kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml

sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy

shtresore)

Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar

neuml zbulim

NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951

119933 (22)

Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)

23

Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml

Qb= Q(z) ∙ km (23)

km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka

rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar

Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml

nb = 119928119939

119928119956119945119943∙(119939) (24)

Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor

Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve

hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i

aplikuesheumlm neuml rastet kur

- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit

- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml

- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit

teuml materialit

- Kemi reliev kodrinor me stiva

- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen

e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi

beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml

Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave

dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e

parmendeumls

24

Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-

parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit

shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)

Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml

njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i

dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet

Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave

sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml

shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml

25

Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60

119896119903 ∙ 119905119888 (

1198983

ℎ)

ku

L- gjateumlsia e kanalit m

h- larteumlsia e kanalit m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m

a= ℓ1 ndash x

ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m

x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m

tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke

peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min

Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr

lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet

drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor

teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen

kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls

eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls

Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga

vagoni)(V) eumlshteuml

V= 119923∙ 119945 ∙119938

119948119956119945 (119950120785) (25)

L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy

zhvendosjeve) m

h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si

a = ℓ - x (26)

ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls

x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m

26

Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)

a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml

b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat

c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave

d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet

Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave

(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)

nt = 119923 ∙119945 ∙119938

119948119956119945 ∙119933119957

(27)

Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)

Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula

nnd = 119931119951119941 ∙119948119948

119957120783 +119957120784(

119957119955119942119951119938

119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)

ku

Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)

kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08

t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)

27

Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe

i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))

Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml

247(m))

28

Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)

peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn

Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml

shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve

neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit

Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e

procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave

Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit

me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet

puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet

edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i

reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml

materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin

eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar

nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)

Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr

29

b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare

c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml

d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e

krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234

Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e

stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml

larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)

Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)

rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls

dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes

parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)

Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses

30

Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls

marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml

meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml

teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth

stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues

Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga

formula

Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)

Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml

Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)

ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )

p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml

Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)

Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)

Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet

aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))

(Figura 214 a) eumlshteuml

Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml

Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)

Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)

31

Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut

a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi

b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues

Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore

si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i

materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit

teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e

shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml

keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga

zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet

larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj

meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me

ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml

32

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar

Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i

merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e

cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike

teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit

(Figura 215)

Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml

shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit

Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri

neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml

33

252 Stivimi me ekskavator draglajn

Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me

ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura

216)

Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml

(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))

Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml

distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml

ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i

ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit

dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin

paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln

914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi

rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit

26 Stivimi hidraulik

34

Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen

kushtet qeuml pasojneuml

- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues

- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml

karriereuml

- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit

shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji

Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-

tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i

pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)

Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga

termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e

peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp

i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali

shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml

hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti

tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)

35

Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga

karriera deri neuml stiv eumlshteuml

`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933

119957119940 (

119950120785

119945) (214)

nv- numri i vagoneumlve

V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)

tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET

31 Llojet e stivueseve

36

Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i

stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit

shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme

keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml

lirsheumlm

Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e

teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml

shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet

sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)

sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo

sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)

Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)

Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)

Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve

-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe

-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me

transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))

32 Stivueset me kova

Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset

me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)

dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura

33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i

transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit

37

Figura 31 Stivuese me kova

Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier

Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml

Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)

119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)

Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml

kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)

km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)

38

Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i

kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti

Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)

1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me

kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-

shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues

33 Stivueset me transportier

Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml

shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura

34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme

komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)

Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml

shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport

Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir

(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen

neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali

shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna

e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml

frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe

39

me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml

thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml

stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml

sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri

Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh

Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml

larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml

veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet

shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme

Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml

pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml

aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe

peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml

meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml

cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin

peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri

qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe

peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)

40

Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me

transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh

Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml

- Kapaciteti teorike (Qo) m3

- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m

- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m

- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms

Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36

41

Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika

Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-

shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me

transportier me shirit)

Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml

planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje

teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005

(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje

deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e

shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal

Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i

transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml

stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml

Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)

Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)

z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm

kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml

42

Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B

660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me

konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me

kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml

stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-

1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset

me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe

shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)

Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e

stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia

e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml

- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)

- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)

- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)

Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani

Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol

Lloji i stivueses

Kapaciteti

teorik Qo(m3h-

1)

Pajisja e

pranimit

Lshp(m)

Konsola

peumlr

stivim

Lshst(m)

Masa

G(t)

Trysnia

specifike

MPa

ARs-B2500

A2Rs-B3500

A2Rs-B4400

A2Rs-B5000

A2Rs-B5500

A2Rs-B8800

A2Rs-B15200

2500

3500

4400

5000

5500

8800

15200

175

50

50

70

65

94

90

50

60

60

67

100

110

120

340

600

632

-

1520

2500

3600

0075

0073

0077

0078

008

008

0081

43

Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml

shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit

transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml

stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut

Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)

Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)

Rst- rrezja e stivimit (m)

p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls

Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol

Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit

Rp = Ln(max)= LI + LII

Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII

Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit

44

Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)

Rmin = Rst ndash Ln(max)

Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun

e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)

Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)

Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e

puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet

koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si

dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e

qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva

Gjeologjia e

karriereumls

Hidrologjia e

karriereumls

Parametrat

gjeomekanikeuml teuml

dherave

Teknologjia e

shfryteumlzimit

Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave

Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml

Qeumlndrueshmeumlria

Po Jo

Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme

45

Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe

reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra

paraprakisht

Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme

gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921

Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike

teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe

karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij

Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml

quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls

seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml

peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe

shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml

funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml

deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml

peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja

dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si

rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls

peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar

dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj

mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si

program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml

gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml

inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml

stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml

gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave

teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml

analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve

teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe

disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr

46

llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe

teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e

dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij

problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave

Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml

me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen

neuml tri kategori

(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb

(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu

(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale

Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e

kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml

mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml

zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues

brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen

(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml

stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml

vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar

qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik

Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml

faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml

materialit

Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml

shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat

tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls

shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml

paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml

47

Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit

ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e

kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)

Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike

Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit

teuml ujit neumlntokeumlsor) etj

Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml

bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet

(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar

Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda

shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml

sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes

pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina

gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror

Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml

shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet

qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml

mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave

teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes

teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive

Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh

elementet qeuml pasojneuml

(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml

vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml

vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml

shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale

neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet

shumeuml pak leumlndeuml minerale

48

(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml

shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar

pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls

Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren

parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml

teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml

Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike

teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave

Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml

parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale

intensitetin e stivimit etj)

Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e

parapareuml

Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke

pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml

tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls

Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e

mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet

respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml

cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml

stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet

nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln

mbajteumlse

49

Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml

peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e

njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se

mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml

dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml

zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml

toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me

distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml

Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe

kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat

zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria

dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga

gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls

(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls

Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml

e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi

plastik dhe i brishteuml

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml

tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml

- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml

qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)

- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik

qu=120784

120785∙c119925119940

prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)

ku janeuml

γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut

B-gjereumlsia e pllakeumls

50

c-kohezioni i dheut

Nc Nγ 119925119940prime 119925120632

prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen

nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)

Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml

mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs

qlej= 119954119958

119917119956 (35)

Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln

mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat

Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml

periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml

zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse

prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100

(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml

ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml

meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund

teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi

mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e

dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-

40(kNm2)

Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e

bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason

qu=120632∙119913

120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +

120659

120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +

120659

120784) minus 120783] (36)

ku janeuml

B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave

γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar

51

ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent

(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e

barabarteuml

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] (37)

Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958

119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150

Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml

Hmax= 119954119949119942119947

120632119956119945 (38)

Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali

sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925

119950120784 γ=272119948119925

119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e

stivuar γ=204119948119925

119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet

larteumlsia maksimale e stiveumls

Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat

(37)(33) dhe (38) merret

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782

∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787

120784) minus 120783] =

=103095(kNm2)

qlej=119954119958

119917119956=

120783120782120785120782120791120787

120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =

119954119949119942119947

120632119956119945 =

120788120790120789120785

120784120782120785

(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose

neuml stiveuml

Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml

cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls

52

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) (39)

ku eumlshteuml

W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)

Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)

L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)

b-gjereumlsia e zinxhirit(m)

B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)

a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)

Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)

Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me

ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)

Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)

Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) =120789+120783120787

120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙

120784120790120783

120791120788120782∙ radic120783 +

120784120787120784

120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)

Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien

e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml

dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)

dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet

(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml

bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873

1198982 ˄γ=175119896119873

1198983 dhe stival

realizohet me stivformues A2Rs-B520055

(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls

(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare

Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet

53

- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)

- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m

- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml

stivohen)

- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr

stivim)

- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873

1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873

1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)

- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)

- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)

- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)

- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)

- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898

119904)

- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)

- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)

- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)

- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)

- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)

Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse

horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit

punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873

1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055

rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror

teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me

aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml

maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth

hstlehshmax

54

Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e

qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2

3 emptys˄cd=

2

3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls

neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar

Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml

karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml

karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml

teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe

rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim

Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)

ku janeuml

Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml

stivueses

X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls

seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)

∆h=119905

119888119900119904120572119896+ 15 =

05

119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls

seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e

konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit

αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit

Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses

Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse

kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml

stivueses (pranohet)

p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga

formula

55

p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙

119892

1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ

∙119892

1199071199001198881199001199042120572119896

=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙

981

62∙1198881199001199042∙120 ∙201

981

62∙1198881199001199042∙120

p=457(m)

Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055

Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse

konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln

∆h=201(m)

119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)

Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml

aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml

C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(53+457)∙119905119886119899390minus16

119905119886119899390 =3887(m)

pranojmeumlC1=37(m)

β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml

shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi

Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)

56

Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me

shirit teuml shkalleumls

Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)

- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +

16

119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)

bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e

pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)

- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi

Vshℓ=2∙119876119890119891

ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙76∙

155

365∙04= 4373 (

119898

119889119894119905euml) ose vshℓ=183(

119898

ℎ)

Qef=2520000(1198983

119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar

Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor

hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim

Vfst= 2∙119876119890119891

ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙1000+16∙900∙

155

365∙04= 082 (

119898

119889119894119905euml)

57

Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi

Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi

(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls

Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale

teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi

qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()

c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)

B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)

Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart

γ=175(119896119873

1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit

Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet

argjilore

Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls

Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt

peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim

Nq=tan2(120786120787120782 +empty

120784)∙cπ∙tanФ

Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ

Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm

Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren

c=2

3∙ 119888 =

2

3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =

2

3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (

2

3∙ 119905119886119899120601)=12460

Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i

fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme

me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr

58

del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me

karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873

1198983) llogaritet nga formula e

Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2

3

qku=120784

120785∙c∙119925119940

prime +05∙γ∙B∙119925120632prime

ku

119873119888prime=

1198903120587119905119886119899120601primeminus1

119905119886119899120601prime=

119890312058711990511988611989912460minus1

11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit

- Faktori i pesheumls vetjaker

Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)

9∙1199051198861198992120601+1=

4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)

9∙119905119886119899212460+1

Nγ=554

Prandaj kemi

qku=2

3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)

Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls

qs=B∙qku=76∙39381=2992956

kurse nga ngarkesa totale

Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)

Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3

pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret

qlej=119902119896119906

119865119904=

39381

25=157524(kPa)

ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit

Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416

Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e

bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml

Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)

59

Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit

shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar

Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml

jeteuml(H2=16+16=32(m))

p02=32∙175=560(kPa)

Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr

gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls

B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml

q2lej= 1199022119896119906

119865119904=

574765

23=191588(kPa)

ku

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-

afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls

vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas

kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)

Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml

lejuar

Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml

B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)

q3lej=1199023119896119906

119865119904=

704920

23=234973(kPa)

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920

p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)

Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund

teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls

Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit

teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe

60

deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml

formuleumls

qku=2

3∙c∙[1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601

e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln

qku=2

3∙c∙(1 + 03

119861119911

119871119911) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime

ku janeuml

Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)

Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)

Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml

qku=2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=

2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =

853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873

1198982)

Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls

qlej=119902119896119906

119865119904=

35818

20=17909(

119896119873

1198982)

kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast

Fs=119902119897119890119895

119875119897119890119895119904119905=

17909

275=23878gt2(min)

Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare

specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238

prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike

teuml stivueses mbi tokeuml

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME

61

Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me

makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e

punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr

arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e

drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave

dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali

shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur

peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme

Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim

Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj

disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml

mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve

ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar

teuml siguriseuml

Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml

duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit

teuml vendburimit

Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit

t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml

teuml puneumls neuml stivim

Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit

vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e

shpateve teuml shkalleve teuml stive

Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike

peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht

teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime

kapitale sa meuml teuml vogla

Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml

realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt

influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit

62

peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml

interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml

sipeumlrfaqeumlsore

REFERENCAT

63

[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and

Equipmentrsquorsquo2014Londer

[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis

plcLondon UK

[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml

dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls

[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb

[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni

[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden

Germany

[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo

[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd

[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of

Technology

[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke

eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml

[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim

nga polonishtja)

[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984

Sarajeveuml

[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin

sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014

[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik

2016UMIBMitroviceuml

[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016

6

KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS

1 1 Shtruarja e problemit

Procesi teknologjik i shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe paraqet teumlreumlsineuml e teuml gjitha operacioneve minerare teuml cilat

kaneuml peumlr detyreuml qeuml teuml mundeumlsojneuml nxjerrjen e mineralit teuml dobisheumlm nga vendburimi ku zhvillohet ky proces

Procesi i ploteuml teknologjik mund teuml ndahet neuml fazat si neuml vazhdim

faza e hapjes seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe ose e hapja e karriereumls qeuml peumlrfshineuml teuml gjitha

punimet qeuml nga operacionet e para punues deri neuml formimin e shkalleumlve punuese

faza e peumlrzgjedhjes seuml sistemit teuml shfryteumlzimit neuml teuml cileumln peumlrfshihet i gjitheuml mekanizmi i

lidhur funksionalisht me shfryteumlzimin dhe transportimin e mineralit teuml dobisheumlm dhe teuml

shkeumlmbinjve teuml shterpeumls dhe

faza e stivimit teuml planifikuar teuml materialit shterpeuml neuml stiva neuml vendet e parapara peumlr vendosjen

e shkeumlmbinjve gjegjeumlsisht neuml objektet e depozitimit teuml mineralit teuml dobisheumlm si neuml bunker

fabrika teuml pasurimit etj Nxjerrja e leumlndeumls seuml pareuml minerale me meumlnyreumln e shfryteumlzimit neuml

sipeumlrfaqe neumlnkupton zhvendosjen e masivit shkeumlmbor nga vendndodhja natyrore (in-situ) teuml

tij Kjo peumlrfshineuml dy operacione teuml puneumls geumlrmimin e shkeumlmbit dhe largimin e tij peumlrkateumlsisht

stivimin e tij neuml vendin e parapeumlrcaktuar Njeuml gjeuml e tilleuml ka mundeumlsi teuml kryhet neuml cilindo

formacion qeuml ekziston brenda koreumls seuml tokeumls Operacioni stivimit mund teuml krijoj punime

minerare shteseuml me peumlrmasa forma dhe konfiguracione teuml ndryshme neuml mjedisin e deumlshiruar

Ky mjedis mund teuml jeteuml terren kodrinor sipeumlrfaqe e rrafsheumlt (fusheuml e zakonshme-rrafshineuml)

shkreteumltireuml tokeuml bujqeumlsore pyll ose ccedilfareumldo terreni tjeteumlr

Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve qeuml ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls seuml vendburimit

dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanta quhet stivim i shkeumlmbinjve Grumbulli qeuml formohet

si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbit quhet stiveuml Formimi i stivave eumlshteuml hallka e fundit

neuml kompleksin teknologjik teuml punimeve minerare dhe nga efektiviteti i tyre varen neuml njeuml shkalleuml teuml

konsiderueshme prodhueshmeumlria dhe kostoja e punimeve teuml zbulimit Efektiviteti i stivimit teuml

shkeumlmbinjve varet nga zgjedhja e drejteuml e mekanizmit teuml stivimit nga teknologjia dhe organizimi

i punimeve teuml stivimit Zakonisht veumlllimi i mbuleseumls e kalon peumlr disa hereuml veumlllimin e mineralit

prandaj neuml stivat jo rralleuml nevojitet teuml zhvendosen sasi teuml konsiderueshme shkeumlmbi teuml cilat mund

teuml mbeumlrrijneuml deri neuml dhjeteumlra milioneuml m3 neuml vit Shfryteumlzimi me punime teuml hapura (anglOpen cast)

gjithashtu peumlrfaqeumlson njeuml miniereuml sipeumlrfaqeumlsore e dedikuar peumlr teuml shfryteumlzuar vendburimet horizontale (me

7

reumlnie teuml but) por qeuml shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls stivohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar Megjithateuml cikli

teknologjik peumlrfshineumlgeumlrmimin rreumlzimin ngarkimin stivimin e shkeumlmbinjve dhe depozitimin e

mineralit teuml dobisheumlm

Vemi neuml dukje seuml geumlrmimi (rreumlzimi) ngarkimi transportimi dhe stivimi janeuml hallkat kryesore

teuml kompleksit teknologjik teuml zbatimit teuml punimeve minerare neuml sipeumlrfaqe dhe teuml cilat duhen teuml

kryhen neuml meumlnyreuml teuml tilleuml qeuml vendburimi teuml shfryteumlzohet me efektivitet ekonomik dhe pa

rrezikshmeumlri neuml puneuml Peumlrzgjedhja e duhur e pajisjeve teuml stivimit teuml mbuleseumls eumlshteuml detyreuml

komplekse peumlr shkenceumln minerare sepse ajo duhet trsquou peumlrshtatet kushteve teuml mjedisit punues dhe

produktivitetit optimal teuml stivimit Proceset teknologjike peumlrcaktohen peumlr ccedildo pjeseuml peumlrbeumlreumlse teuml

sistemit teuml prodhimit ETS (Figura 11) dhe janeuml teuml lidhura drejtpeumlrdrejteuml me mjedisin punues ku

operon sistemi Neuml teknologjineuml e shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml sipeumlrfaqe puna e pajisjes

stivuese peumlrshkruhet me metoda analitike teuml ndryshme an

Figura 11 Pajisja teknike bazeuml peumlr shfryteumlzim nga sipeumlrfaqja

121

12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit

Teknologjia e shfryteumlzimit sipeumlrfaqeumlsor objektiv kryesor ka trajtimin e fusheumls shumeuml komplekse

teuml harmonizimit teuml puneumls seuml makinerive geumlrmuese ngarkuese-transportuese dhe stivuese me

mjedisin gjeologjik teuml puneumls Peumlr teuml realizuar keumlteuml objektiv eumlshteuml shumeuml me reumlndeumlsi peumlrzgjedhja

racionale e sistemit teuml shfryteumlzimi dhe e skemeumls teknologjike teuml shfryteumlzimit Keumlshtu qeuml neuml keteuml

punim teuml diplomeumls do teuml trajtohen problemet dhe konceptet qeuml kaneuml teuml beumljneuml sisteme e shfryteumlzimit

neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve si dhe klasifikimin e tyre duke marre parasysh formeumln e vendburimit

dhe meumlnyreumln e transportit teuml materialit shkeumlmbor proceset teknologjike teuml nxjerrjes seuml leumlndeumlve teuml

para minerale

8

Format themelore teknologjike teuml cilat karakterizojneuml procesin e stivimit janeuml larteumlsia dhe sheshi

i hedhjes seuml materialit shkeumlmbor Tendenca peumlr rritjen e keumltyre madheumlsive e qeuml neumlnkupton rritjen

e njeumlkohshme teuml potencialit pranues teuml stiveumlskaneuml quar tek konstruksioni i stivueseve modern teuml

cileumlt kaneuml eliminuar pothuajse neuml teumlreumlsi meumlnyrat tjera teuml stivimit si psh stivimin me aneuml teuml

plugjeve stivuese Detyreuml themelore e gjeomekanikeumls seuml aplikuar neuml inxhinierin minerare eumlshteuml

peumlrmasimi racional i stivave si neuml aspektin e peumlrcaktimit teuml kapacitetit teuml duhur ashtu dhe teuml

zgjidhjes seuml drejteuml teuml problemit teuml siguriseuml Prej keumltej objektivi kryesor i punimit del teuml jeteuml

peumlrmasimi i stivave si pjeseuml e procesit teknologjik teuml shfryteumlzimit i cili rrjedheuml nga momenti i

geumlrmimngarkimit e deri teuml stivimi por edhe me voneuml kur faktori koheuml beumlhet vendimtar neuml procesin

e krijimit teuml vetive teuml reja teuml shterpeumls seuml stivuar

13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit

Neuml keumlteuml punim do teuml jepet metodologjia peumlr peumlrcaktimin e skemave teknologjike teuml stivimit neuml

vareumlsi nga faktoreumlt meuml me ndikim peumlr zgjidhjen e tyre dhe do teuml peumlrshkruhet metodika e renditjes

seuml kryerjes seuml punimeve stivuese sipas regjimit teuml caktuar Prandaj ky studim eumlshteuml i orientuar neuml

formimin e metodologjiseuml peumlr projektimin dhe planifikimin e sistemeve teuml stivimit neuml karriera teuml

vendburimeve neuml bazeuml teuml karakteristikave gjeologo-minerare teuml peumlrcaktuara paraprakisht teuml

mjedisit punues si hapeumlsireuml reale dhe neuml funksion teuml realizimit teuml qeumlllimit teuml parashtruar shfryteumlzimit

teuml karriereumls Metodika e zgjedhjes dhe peumlrcaktimit teuml parametrave teuml teknologjiseuml seuml puneumls neuml stiva

neuml mbeumlshtetje teuml harmonizimit teuml karakteristikave kinematiko-konstruktive teuml stivueses me

parametrat e mjedisit punues peumlr teuml gjetur zgjidhjet teknologjike optimale neuml procesin e stivimit

teuml shterpeumls

Modelimi i vendvendosjes seuml stivave kryhet mbi bazeumln e analizave teuml terrenit neuml teuml cilin do teuml

formohet stiva Lidhur me keumlteuml eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml merren parasysh disa faktoreuml siccedil janeuml

topografia e terrenit kushtet gjeologjike e hirdrogjeologjike neuml teumlreumlsi dhe vetiteuml gjeoteknike teuml

materialit Gjate modelimit teuml vendit peumlr vendosje teuml stiveumls seuml jashtme duhet teuml merren parasysh

elementet qeuml pasojneuml

9

vendi i stivimit duhet teuml jeteuml jashteuml kufijve teuml vendburimit teuml mineralit teuml dobisheumlm ose neuml

sektoreumlt e vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml geumlrryer e me struktureuml tektonike shumeuml teuml prishur

ose neumlse peumlrqindja e peumlrbeumlreumlsit mineral teuml caktuar eumlshteuml neumln vlereumln minimale teuml lejuar

teknologjike teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbeumlt sa meuml pak minerali i dobisheumlm

rrugeumlt e transportit nga karriera deri teuml vendi i stiveumls duhet teuml jeneuml sa meuml teuml shkurtra

peumlr zgjedhjen e vendit teuml stiveumls eumlshteuml e nevojshme teuml disponojmeuml me rezultatet e

gjeomorfologjiseuml seuml aplikuar e cila merret me trajtimin e proceseve teuml tanishme dhe

ndikimin e tyre neuml formeumln e terrenit duke studiuar proceset e zhvillimit teuml formeumls se terrenit

prandaj si e tilleuml peumlrfshineuml rolin e njeriut neuml ndryshimin ose transformimin e mjedisit fizik

neuml planifikimin e puneumlve teuml stivimit avantazh teuml madh paraqet edhe njohja e ndertimit

gjeologjik teuml terrenit teuml parapare peumlr formimin e stiveumls si dhe struktureumls seuml terrenit pa

vazhdueshmeumlrive gjendjes seuml ujeumlrave neumlntokeumlsoreuml dhe efekti sizmik

Prandaj peumlr zgjidhjen definitive teuml vendit dhe peumlrmasave teuml stiveumls paraprakisht duhet zgjidhur

ccedileumlshtjet si neuml vazhdim

1) Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrologjike gjeoteknike dhe klimatike teuml

vendeve paraprakisht teuml planifikuara peumlr ndeumlrtimin e stivave

2) Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr parametrat optimaleuml

teknologjikeuml teuml projektuar (gjateumlsia e frontit gjereumlsia e stive larteumlsia maksimale

intensiteti etj)

3) Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes seuml masave teuml geumlrmuara neuml hapeumlsireumln (sheshin) e parapare peumlr

vendosjen e materialit qeuml stivohet

4) Vlereumlsimi i shpenzimeve teuml gjateumlsiseuml seuml transportit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Peumlr zbatimin e keumlsaj metodike nevojitet informacioni i duhur mbi mjedisin punues i cili

grumbullohet peumlrgatitet dhe peumlrpunohet sipas shpeumlrndarjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln reale brenda

konturava teuml miniereumls neuml peumlrputhje me shkalleumln e heterogjenitetit dhe anizotropiseuml seuml mjedisit teuml

puneumls Neuml kapitujt neuml vazhdim do teuml shpjegohen neuml meumlnyreuml meuml teuml holleumlsishme metodologjia e

peumlrmendur neuml keumlteuml punim

10

14 Peumlrmbajtja e punimit

Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml

veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit

Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml

shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi

dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml

me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit

siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale

Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml

trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu

shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit

teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky

kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr

stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues

teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls

Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml

formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml

mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-

minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml

shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls

Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep

rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme

KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT

11

21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit

Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml

zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)

me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e

parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara

Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls

dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml

mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml

e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml

caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml

shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore

teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml

meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva

teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit

punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml

puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml

uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml

Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml

shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln

teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar

(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml

karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e

makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur

funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si

rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml

zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar

teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat

Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml

brendshme

12

Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit

kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln

fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme

e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend

teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml

vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme

peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim

Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe

zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe

neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml

cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml

e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls

zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml

drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale

(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml

rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml

Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e

uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave

eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml

stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls

teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml

jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls

si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast

duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme

Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml

peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme

1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml

drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml

mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml

13

2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr

transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml

3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml

cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen

4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll

marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet

fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))

5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo

pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e

shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive

6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml

sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret

parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml

puneuml

22 Meumlnyrat e stivimit

Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml

e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml

shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml

Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa

(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin

peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls

Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet

teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml

puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml

projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga

stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme

eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe

Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml

shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta

14

por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml

karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)

Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml

fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e

lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml

materialit shkeumlmbor qeuml stivohet

Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar

neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme

Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri

shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit

Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si

reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)

rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)

Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me

aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml

caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml

stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)

Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave

Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml

duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit

teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml

15

1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet

Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml

Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave

Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925

119940119950120784

Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10

Toka e shkapeumlrderdhur 5-15

Argjila ranore (prej ranori) 10-20

Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30

Mergel 30-40

Reumlreuml 30-35

Argjileuml e thateuml 30-70

Zhavorr i thateuml 50-85

23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit

Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml

zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml

geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml

16

e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e

shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe

klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e

zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml

karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe

Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim

Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim

sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit

Tabela 22 Klasifikimi i stivave

Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat

Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda

konturit teuml karriereumls

Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me

ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim

kontinual Stiveuml e formuar me

stivuese me transportier

Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer

me ekskavator lopatar me stivuese me

konsoleuml me stivuese me kova me

transport hekurudhor me transportier me

shirit me transport me kamioneuml

Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml

Peumlr grup frontesh teuml stiveumls

Peumlr shkalleuml

Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor

Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit

teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml

brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj

edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm

peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr

stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me

reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret

stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e

mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas

17

drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml

ndahen neuml dy grupe kryesore

Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer

peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur

Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo

Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund

teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml

stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili

stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe

stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti

me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)

24 Zhvillimi i stivave

Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml

kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml

shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike

e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet

gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga

kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel

freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml

kombinuar

Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton

edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe

analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi

merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal

teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi

18

i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi

dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml

mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt

dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen

neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu

janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme

(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion

stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar

dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen

praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se

njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls

komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml

rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls

seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te

shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht

zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i

stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund

teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit

Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml

Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)

Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave

shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)

Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor

neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)

19

rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls

Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier

me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml

paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me

aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e

stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)

Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit

shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor

20

Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion

Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi

zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me

buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml

vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr

shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml

proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion

Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml

pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml

mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te

bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me

buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls

Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet

neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme

Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)

21

Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-

larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml

dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit

Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml

dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt

materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar

Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml

dhe sheshim me buldozereuml janeuml

Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit

Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave

Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe

Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit

Teuml metat(disavantazhet) janeuml

Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen

(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)

Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj

Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin

e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund

teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i

22

bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit

teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose

neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet

drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt

peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml

buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes

se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe

sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim

- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml

merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls

Ft = 119933∙ 119948119956119945

119919119956∙ 119948119956 (21)

ku eumlshteuml

Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2

V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f

ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml

Hst ndash larteumlsia e stiveumls m

kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml

sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy

shtresore)

Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar

neuml zbulim

NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951

119933 (22)

Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)

23

Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml

Qb= Q(z) ∙ km (23)

km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka

rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar

Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml

nb = 119928119939

119928119956119945119943∙(119939) (24)

Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor

Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve

hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i

aplikuesheumlm neuml rastet kur

- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit

- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml

- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit

teuml materialit

- Kemi reliev kodrinor me stiva

- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen

e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi

beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml

Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave

dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e

parmendeumls

24

Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-

parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit

shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)

Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml

njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i

dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet

Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave

sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml

shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml

25

Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60

119896119903 ∙ 119905119888 (

1198983

ℎ)

ku

L- gjateumlsia e kanalit m

h- larteumlsia e kanalit m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m

a= ℓ1 ndash x

ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m

x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m

tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke

peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min

Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr

lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet

drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor

teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen

kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls

eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls

Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga

vagoni)(V) eumlshteuml

V= 119923∙ 119945 ∙119938

119948119956119945 (119950120785) (25)

L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy

zhvendosjeve) m

h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si

a = ℓ - x (26)

ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls

x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m

26

Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)

a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml

b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat

c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave

d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet

Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave

(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)

nt = 119923 ∙119945 ∙119938

119948119956119945 ∙119933119957

(27)

Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)

Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula

nnd = 119931119951119941 ∙119948119948

119957120783 +119957120784(

119957119955119942119951119938

119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)

ku

Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)

kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08

t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)

27

Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe

i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))

Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml

247(m))

28

Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)

peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn

Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml

shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve

neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit

Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e

procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave

Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit

me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet

puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet

edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i

reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml

materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin

eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar

nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)

Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr

29

b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare

c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml

d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e

krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234

Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e

stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml

larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)

Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)

rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls

dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes

parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)

Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses

30

Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls

marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml

meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml

teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth

stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues

Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga

formula

Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)

Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml

Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)

ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )

p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml

Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)

Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)

Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet

aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))

(Figura 214 a) eumlshteuml

Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml

Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)

Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)

31

Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut

a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi

b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues

Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore

si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i

materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit

teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e

shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml

keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga

zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet

larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj

meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me

ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml

32

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar

Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i

merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e

cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike

teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit

(Figura 215)

Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml

shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit

Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri

neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml

33

252 Stivimi me ekskavator draglajn

Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me

ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura

216)

Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml

(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))

Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml

distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml

ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i

ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit

dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin

paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln

914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi

rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit

26 Stivimi hidraulik

34

Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen

kushtet qeuml pasojneuml

- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues

- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml

karriereuml

- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit

shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji

Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-

tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i

pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)

Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga

termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e

peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp

i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali

shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml

hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti

tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)

35

Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga

karriera deri neuml stiv eumlshteuml

`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933

119957119940 (

119950120785

119945) (214)

nv- numri i vagoneumlve

V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)

tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET

31 Llojet e stivueseve

36

Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i

stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit

shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme

keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml

lirsheumlm

Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e

teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml

shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet

sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)

sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo

sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)

Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)

Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)

Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve

-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe

-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me

transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))

32 Stivueset me kova

Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset

me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)

dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura

33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i

transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit

37

Figura 31 Stivuese me kova

Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier

Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml

Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)

119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)

Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml

kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)

km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)

38

Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i

kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti

Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)

1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me

kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-

shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues

33 Stivueset me transportier

Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml

shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura

34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme

komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)

Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml

shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport

Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir

(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen

neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali

shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna

e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml

frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe

39

me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml

thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml

stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml

sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri

Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh

Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml

larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml

veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet

shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme

Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml

pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml

aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe

peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml

meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml

cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin

peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri

qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe

peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)

40

Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me

transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh

Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml

- Kapaciteti teorike (Qo) m3

- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m

- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m

- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms

Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36

41

Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika

Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-

shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me

transportier me shirit)

Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml

planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje

teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005

(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje

deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e

shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal

Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i

transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml

stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml

Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)

Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)

z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm

kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml

42

Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B

660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me

konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me

kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml

stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-

1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset

me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe

shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)

Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e

stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia

e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml

- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)

- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)

- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)

Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani

Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol

Lloji i stivueses

Kapaciteti

teorik Qo(m3h-

1)

Pajisja e

pranimit

Lshp(m)

Konsola

peumlr

stivim

Lshst(m)

Masa

G(t)

Trysnia

specifike

MPa

ARs-B2500

A2Rs-B3500

A2Rs-B4400

A2Rs-B5000

A2Rs-B5500

A2Rs-B8800

A2Rs-B15200

2500

3500

4400

5000

5500

8800

15200

175

50

50

70

65

94

90

50

60

60

67

100

110

120

340

600

632

-

1520

2500

3600

0075

0073

0077

0078

008

008

0081

43

Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml

shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit

transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml

stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut

Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)

Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)

Rst- rrezja e stivimit (m)

p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls

Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol

Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit

Rp = Ln(max)= LI + LII

Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII

Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit

44

Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)

Rmin = Rst ndash Ln(max)

Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun

e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)

Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)

Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e

puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet

koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si

dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e

qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva

Gjeologjia e

karriereumls

Hidrologjia e

karriereumls

Parametrat

gjeomekanikeuml teuml

dherave

Teknologjia e

shfryteumlzimit

Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave

Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml

Qeumlndrueshmeumlria

Po Jo

Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme

45

Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe

reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra

paraprakisht

Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme

gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921

Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike

teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe

karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij

Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml

quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls

seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml

peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe

shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml

funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml

deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml

peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja

dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si

rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls

peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar

dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj

mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si

program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml

gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml

inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml

stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml

gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave

teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml

analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve

teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe

disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr

46

llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe

teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e

dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij

problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave

Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml

me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen

neuml tri kategori

(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb

(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu

(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale

Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e

kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml

mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml

zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues

brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen

(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml

stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml

vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar

qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik

Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml

faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml

materialit

Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml

shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat

tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls

shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml

paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml

47

Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit

ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e

kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)

Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike

Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit

teuml ujit neumlntokeumlsor) etj

Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml

bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet

(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar

Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda

shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml

sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes

pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina

gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror

Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml

shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet

qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml

mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave

teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes

teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive

Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh

elementet qeuml pasojneuml

(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml

vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml

vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml

shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale

neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet

shumeuml pak leumlndeuml minerale

48

(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml

shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar

pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls

Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren

parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml

teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml

Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike

teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave

Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml

parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale

intensitetin e stivimit etj)

Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e

parapareuml

Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke

pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml

tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls

Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e

mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet

respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml

cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml

stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet

nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln

mbajteumlse

49

Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml

peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e

njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se

mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml

dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml

zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml

toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me

distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml

Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe

kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat

zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria

dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga

gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls

(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls

Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml

e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi

plastik dhe i brishteuml

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml

tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml

- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml

qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)

- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik

qu=120784

120785∙c119925119940

prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)

ku janeuml

γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut

B-gjereumlsia e pllakeumls

50

c-kohezioni i dheut

Nc Nγ 119925119940prime 119925120632

prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen

nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)

Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml

mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs

qlej= 119954119958

119917119956 (35)

Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln

mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat

Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml

periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml

zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse

prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100

(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml

ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml

meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund

teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi

mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e

dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-

40(kNm2)

Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e

bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason

qu=120632∙119913

120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +

120659

120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +

120659

120784) minus 120783] (36)

ku janeuml

B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave

γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar

51

ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent

(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e

barabarteuml

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] (37)

Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958

119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150

Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml

Hmax= 119954119949119942119947

120632119956119945 (38)

Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali

sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925

119950120784 γ=272119948119925

119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e

stivuar γ=204119948119925

119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet

larteumlsia maksimale e stiveumls

Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat

(37)(33) dhe (38) merret

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782

∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787

120784) minus 120783] =

=103095(kNm2)

qlej=119954119958

119917119956=

120783120782120785120782120791120787

120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =

119954119949119942119947

120632119956119945 =

120788120790120789120785

120784120782120785

(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose

neuml stiveuml

Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml

cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls

52

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) (39)

ku eumlshteuml

W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)

Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)

L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)

b-gjereumlsia e zinxhirit(m)

B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)

a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)

Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)

Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me

ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)

Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)

Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) =120789+120783120787

120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙

120784120790120783

120791120788120782∙ radic120783 +

120784120787120784

120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)

Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien

e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml

dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)

dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet

(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml

bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873

1198982 ˄γ=175119896119873

1198983 dhe stival

realizohet me stivformues A2Rs-B520055

(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls

(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare

Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet

53

- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)

- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m

- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml

stivohen)

- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr

stivim)

- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873

1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873

1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)

- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)

- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)

- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)

- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)

- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898

119904)

- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)

- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)

- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)

- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)

- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)

Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse

horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit

punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873

1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055

rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror

teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me

aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml

maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth

hstlehshmax

54

Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e

qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2

3 emptys˄cd=

2

3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls

neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar

Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml

karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml

karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml

teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe

rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim

Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)

ku janeuml

Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml

stivueses

X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls

seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)

∆h=119905

119888119900119904120572119896+ 15 =

05

119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls

seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e

konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit

αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit

Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses

Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse

kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml

stivueses (pranohet)

p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga

formula

55

p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙

119892

1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ

∙119892

1199071199001198881199001199042120572119896

=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙

981

62∙1198881199001199042∙120 ∙201

981

62∙1198881199001199042∙120

p=457(m)

Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055

Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse

konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln

∆h=201(m)

119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)

Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml

aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml

C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(53+457)∙119905119886119899390minus16

119905119886119899390 =3887(m)

pranojmeumlC1=37(m)

β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml

shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi

Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)

56

Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me

shirit teuml shkalleumls

Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)

- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +

16

119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)

bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e

pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)

- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi

Vshℓ=2∙119876119890119891

ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙76∙

155

365∙04= 4373 (

119898

119889119894119905euml) ose vshℓ=183(

119898

ℎ)

Qef=2520000(1198983

119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar

Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor

hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim

Vfst= 2∙119876119890119891

ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙1000+16∙900∙

155

365∙04= 082 (

119898

119889119894119905euml)

57

Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi

Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi

(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls

Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale

teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi

qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()

c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)

B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)

Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart

γ=175(119896119873

1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit

Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet

argjilore

Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls

Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt

peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim

Nq=tan2(120786120787120782 +empty

120784)∙cπ∙tanФ

Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ

Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm

Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren

c=2

3∙ 119888 =

2

3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =

2

3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (

2

3∙ 119905119886119899120601)=12460

Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i

fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme

me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr

58

del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me

karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873

1198983) llogaritet nga formula e

Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2

3

qku=120784

120785∙c∙119925119940

prime +05∙γ∙B∙119925120632prime

ku

119873119888prime=

1198903120587119905119886119899120601primeminus1

119905119886119899120601prime=

119890312058711990511988611989912460minus1

11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit

- Faktori i pesheumls vetjaker

Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)

9∙1199051198861198992120601+1=

4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)

9∙119905119886119899212460+1

Nγ=554

Prandaj kemi

qku=2

3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)

Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls

qs=B∙qku=76∙39381=2992956

kurse nga ngarkesa totale

Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)

Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3

pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret

qlej=119902119896119906

119865119904=

39381

25=157524(kPa)

ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit

Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416

Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e

bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml

Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)

59

Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit

shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar

Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml

jeteuml(H2=16+16=32(m))

p02=32∙175=560(kPa)

Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr

gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls

B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml

q2lej= 1199022119896119906

119865119904=

574765

23=191588(kPa)

ku

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-

afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls

vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas

kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)

Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml

lejuar

Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml

B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)

q3lej=1199023119896119906

119865119904=

704920

23=234973(kPa)

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920

p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)

Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund

teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls

Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit

teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe

60

deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml

formuleumls

qku=2

3∙c∙[1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601

e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln

qku=2

3∙c∙(1 + 03

119861119911

119871119911) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime

ku janeuml

Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)

Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)

Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml

qku=2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=

2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =

853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873

1198982)

Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls

qlej=119902119896119906

119865119904=

35818

20=17909(

119896119873

1198982)

kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast

Fs=119902119897119890119895

119875119897119890119895119904119905=

17909

275=23878gt2(min)

Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare

specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238

prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike

teuml stivueses mbi tokeuml

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME

61

Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me

makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e

punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr

arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e

drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave

dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali

shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur

peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme

Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim

Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj

disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml

mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve

ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar

teuml siguriseuml

Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml

duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit

teuml vendburimit

Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit

t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml

teuml puneumls neuml stivim

Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit

vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e

shpateve teuml shkalleve teuml stive

Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike

peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht

teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime

kapitale sa meuml teuml vogla

Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml

realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt

influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit

62

peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml

interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml

sipeumlrfaqeumlsore

REFERENCAT

63

[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and

Equipmentrsquorsquo2014Londer

[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis

plcLondon UK

[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml

dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls

[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb

[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni

[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden

Germany

[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo

[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd

[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of

Technology

[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke

eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml

[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim

nga polonishtja)

[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984

Sarajeveuml

[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin

sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014

[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik

2016UMIBMitroviceuml

[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016

7

reumlnie teuml but) por qeuml shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls stivohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar Megjithateuml cikli

teknologjik peumlrfshineumlgeumlrmimin rreumlzimin ngarkimin stivimin e shkeumlmbinjve dhe depozitimin e

mineralit teuml dobisheumlm

Vemi neuml dukje seuml geumlrmimi (rreumlzimi) ngarkimi transportimi dhe stivimi janeuml hallkat kryesore

teuml kompleksit teknologjik teuml zbatimit teuml punimeve minerare neuml sipeumlrfaqe dhe teuml cilat duhen teuml

kryhen neuml meumlnyreuml teuml tilleuml qeuml vendburimi teuml shfryteumlzohet me efektivitet ekonomik dhe pa

rrezikshmeumlri neuml puneuml Peumlrzgjedhja e duhur e pajisjeve teuml stivimit teuml mbuleseumls eumlshteuml detyreuml

komplekse peumlr shkenceumln minerare sepse ajo duhet trsquou peumlrshtatet kushteve teuml mjedisit punues dhe

produktivitetit optimal teuml stivimit Proceset teknologjike peumlrcaktohen peumlr ccedildo pjeseuml peumlrbeumlreumlse teuml

sistemit teuml prodhimit ETS (Figura 11) dhe janeuml teuml lidhura drejtpeumlrdrejteuml me mjedisin punues ku

operon sistemi Neuml teknologjineuml e shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml sipeumlrfaqe puna e pajisjes

stivuese peumlrshkruhet me metoda analitike teuml ndryshme an

Figura 11 Pajisja teknike bazeuml peumlr shfryteumlzim nga sipeumlrfaqja

121

12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit

Teknologjia e shfryteumlzimit sipeumlrfaqeumlsor objektiv kryesor ka trajtimin e fusheumls shumeuml komplekse

teuml harmonizimit teuml puneumls seuml makinerive geumlrmuese ngarkuese-transportuese dhe stivuese me

mjedisin gjeologjik teuml puneumls Peumlr teuml realizuar keumlteuml objektiv eumlshteuml shumeuml me reumlndeumlsi peumlrzgjedhja

racionale e sistemit teuml shfryteumlzimi dhe e skemeumls teknologjike teuml shfryteumlzimit Keumlshtu qeuml neuml keteuml

punim teuml diplomeumls do teuml trajtohen problemet dhe konceptet qeuml kaneuml teuml beumljneuml sisteme e shfryteumlzimit

neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve si dhe klasifikimin e tyre duke marre parasysh formeumln e vendburimit

dhe meumlnyreumln e transportit teuml materialit shkeumlmbor proceset teknologjike teuml nxjerrjes seuml leumlndeumlve teuml

para minerale

8

Format themelore teknologjike teuml cilat karakterizojneuml procesin e stivimit janeuml larteumlsia dhe sheshi

i hedhjes seuml materialit shkeumlmbor Tendenca peumlr rritjen e keumltyre madheumlsive e qeuml neumlnkupton rritjen

e njeumlkohshme teuml potencialit pranues teuml stiveumlskaneuml quar tek konstruksioni i stivueseve modern teuml

cileumlt kaneuml eliminuar pothuajse neuml teumlreumlsi meumlnyrat tjera teuml stivimit si psh stivimin me aneuml teuml

plugjeve stivuese Detyreuml themelore e gjeomekanikeumls seuml aplikuar neuml inxhinierin minerare eumlshteuml

peumlrmasimi racional i stivave si neuml aspektin e peumlrcaktimit teuml kapacitetit teuml duhur ashtu dhe teuml

zgjidhjes seuml drejteuml teuml problemit teuml siguriseuml Prej keumltej objektivi kryesor i punimit del teuml jeteuml

peumlrmasimi i stivave si pjeseuml e procesit teknologjik teuml shfryteumlzimit i cili rrjedheuml nga momenti i

geumlrmimngarkimit e deri teuml stivimi por edhe me voneuml kur faktori koheuml beumlhet vendimtar neuml procesin

e krijimit teuml vetive teuml reja teuml shterpeumls seuml stivuar

13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit

Neuml keumlteuml punim do teuml jepet metodologjia peumlr peumlrcaktimin e skemave teknologjike teuml stivimit neuml

vareumlsi nga faktoreumlt meuml me ndikim peumlr zgjidhjen e tyre dhe do teuml peumlrshkruhet metodika e renditjes

seuml kryerjes seuml punimeve stivuese sipas regjimit teuml caktuar Prandaj ky studim eumlshteuml i orientuar neuml

formimin e metodologjiseuml peumlr projektimin dhe planifikimin e sistemeve teuml stivimit neuml karriera teuml

vendburimeve neuml bazeuml teuml karakteristikave gjeologo-minerare teuml peumlrcaktuara paraprakisht teuml

mjedisit punues si hapeumlsireuml reale dhe neuml funksion teuml realizimit teuml qeumlllimit teuml parashtruar shfryteumlzimit

teuml karriereumls Metodika e zgjedhjes dhe peumlrcaktimit teuml parametrave teuml teknologjiseuml seuml puneumls neuml stiva

neuml mbeumlshtetje teuml harmonizimit teuml karakteristikave kinematiko-konstruktive teuml stivueses me

parametrat e mjedisit punues peumlr teuml gjetur zgjidhjet teknologjike optimale neuml procesin e stivimit

teuml shterpeumls

Modelimi i vendvendosjes seuml stivave kryhet mbi bazeumln e analizave teuml terrenit neuml teuml cilin do teuml

formohet stiva Lidhur me keumlteuml eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml merren parasysh disa faktoreuml siccedil janeuml

topografia e terrenit kushtet gjeologjike e hirdrogjeologjike neuml teumlreumlsi dhe vetiteuml gjeoteknike teuml

materialit Gjate modelimit teuml vendit peumlr vendosje teuml stiveumls seuml jashtme duhet teuml merren parasysh

elementet qeuml pasojneuml

9

vendi i stivimit duhet teuml jeteuml jashteuml kufijve teuml vendburimit teuml mineralit teuml dobisheumlm ose neuml

sektoreumlt e vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml geumlrryer e me struktureuml tektonike shumeuml teuml prishur

ose neumlse peumlrqindja e peumlrbeumlreumlsit mineral teuml caktuar eumlshteuml neumln vlereumln minimale teuml lejuar

teknologjike teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbeumlt sa meuml pak minerali i dobisheumlm

rrugeumlt e transportit nga karriera deri teuml vendi i stiveumls duhet teuml jeneuml sa meuml teuml shkurtra

peumlr zgjedhjen e vendit teuml stiveumls eumlshteuml e nevojshme teuml disponojmeuml me rezultatet e

gjeomorfologjiseuml seuml aplikuar e cila merret me trajtimin e proceseve teuml tanishme dhe

ndikimin e tyre neuml formeumln e terrenit duke studiuar proceset e zhvillimit teuml formeumls se terrenit

prandaj si e tilleuml peumlrfshineuml rolin e njeriut neuml ndryshimin ose transformimin e mjedisit fizik

neuml planifikimin e puneumlve teuml stivimit avantazh teuml madh paraqet edhe njohja e ndertimit

gjeologjik teuml terrenit teuml parapare peumlr formimin e stiveumls si dhe struktureumls seuml terrenit pa

vazhdueshmeumlrive gjendjes seuml ujeumlrave neumlntokeumlsoreuml dhe efekti sizmik

Prandaj peumlr zgjidhjen definitive teuml vendit dhe peumlrmasave teuml stiveumls paraprakisht duhet zgjidhur

ccedileumlshtjet si neuml vazhdim

1) Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrologjike gjeoteknike dhe klimatike teuml

vendeve paraprakisht teuml planifikuara peumlr ndeumlrtimin e stivave

2) Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr parametrat optimaleuml

teknologjikeuml teuml projektuar (gjateumlsia e frontit gjereumlsia e stive larteumlsia maksimale

intensiteti etj)

3) Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes seuml masave teuml geumlrmuara neuml hapeumlsireumln (sheshin) e parapare peumlr

vendosjen e materialit qeuml stivohet

4) Vlereumlsimi i shpenzimeve teuml gjateumlsiseuml seuml transportit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Peumlr zbatimin e keumlsaj metodike nevojitet informacioni i duhur mbi mjedisin punues i cili

grumbullohet peumlrgatitet dhe peumlrpunohet sipas shpeumlrndarjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln reale brenda

konturava teuml miniereumls neuml peumlrputhje me shkalleumln e heterogjenitetit dhe anizotropiseuml seuml mjedisit teuml

puneumls Neuml kapitujt neuml vazhdim do teuml shpjegohen neuml meumlnyreuml meuml teuml holleumlsishme metodologjia e

peumlrmendur neuml keumlteuml punim

10

14 Peumlrmbajtja e punimit

Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml

veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit

Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml

shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi

dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml

me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit

siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale

Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml

trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu

shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit

teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky

kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr

stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues

teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls

Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml

formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml

mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-

minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml

shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls

Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep

rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme

KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT

11

21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit

Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml

zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)

me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e

parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara

Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls

dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml

mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml

e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml

caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml

shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore

teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml

meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva

teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit

punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml

puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml

uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml

Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml

shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln

teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar

(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml

karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e

makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur

funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si

rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml

zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar

teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat

Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml

brendshme

12

Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit

kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln

fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme

e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend

teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml

vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme

peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim

Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe

zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe

neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml

cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml

e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls

zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml

drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale

(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml

rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml

Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e

uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave

eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml

stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls

teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml

jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls

si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast

duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme

Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml

peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme

1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml

drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml

mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml

13

2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr

transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml

3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml

cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen

4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll

marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet

fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))

5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo

pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e

shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive

6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml

sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret

parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml

puneuml

22 Meumlnyrat e stivimit

Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml

e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml

shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml

Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa

(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin

peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls

Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet

teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml

puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml

projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga

stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme

eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe

Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml

shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta

14

por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml

karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)

Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml

fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e

lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml

materialit shkeumlmbor qeuml stivohet

Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar

neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme

Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri

shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit

Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si

reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)

rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)

Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me

aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml

caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml

stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)

Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave

Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml

duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit

teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml

15

1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet

Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml

Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave

Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925

119940119950120784

Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10

Toka e shkapeumlrderdhur 5-15

Argjila ranore (prej ranori) 10-20

Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30

Mergel 30-40

Reumlreuml 30-35

Argjileuml e thateuml 30-70

Zhavorr i thateuml 50-85

23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit

Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml

zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml

geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml

16

e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e

shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe

klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e

zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml

karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe

Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim

Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim

sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit

Tabela 22 Klasifikimi i stivave

Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat

Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda

konturit teuml karriereumls

Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me

ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim

kontinual Stiveuml e formuar me

stivuese me transportier

Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer

me ekskavator lopatar me stivuese me

konsoleuml me stivuese me kova me

transport hekurudhor me transportier me

shirit me transport me kamioneuml

Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml

Peumlr grup frontesh teuml stiveumls

Peumlr shkalleuml

Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor

Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit

teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml

brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj

edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm

peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr

stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me

reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret

stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e

mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas

17

drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml

ndahen neuml dy grupe kryesore

Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer

peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur

Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo

Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund

teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml

stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili

stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe

stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti

me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)

24 Zhvillimi i stivave

Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml

kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml

shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike

e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet

gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga

kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel

freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml

kombinuar

Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton

edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe

analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi

merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal

teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi

18

i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi

dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml

mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt

dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen

neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu

janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme

(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion

stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar

dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen

praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se

njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls

komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml

rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls

seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te

shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht

zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i

stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund

teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit

Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml

Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)

Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave

shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)

Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor

neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)

19

rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls

Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier

me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml

paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me

aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e

stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)

Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit

shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor

20

Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion

Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi

zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me

buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml

vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr

shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml

proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion

Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml

pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml

mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te

bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me

buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls

Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet

neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme

Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)

21

Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-

larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml

dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit

Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml

dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt

materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar

Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml

dhe sheshim me buldozereuml janeuml

Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit

Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave

Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe

Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit

Teuml metat(disavantazhet) janeuml

Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen

(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)

Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj

Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin

e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund

teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i

22

bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit

teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose

neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet

drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt

peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml

buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes

se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe

sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim

- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml

merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls

Ft = 119933∙ 119948119956119945

119919119956∙ 119948119956 (21)

ku eumlshteuml

Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2

V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f

ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml

Hst ndash larteumlsia e stiveumls m

kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml

sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy

shtresore)

Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar

neuml zbulim

NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951

119933 (22)

Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)

23

Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml

Qb= Q(z) ∙ km (23)

km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka

rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar

Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml

nb = 119928119939

119928119956119945119943∙(119939) (24)

Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor

Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve

hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i

aplikuesheumlm neuml rastet kur

- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit

- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml

- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit

teuml materialit

- Kemi reliev kodrinor me stiva

- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen

e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi

beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml

Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave

dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e

parmendeumls

24

Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-

parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit

shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)

Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml

njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i

dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet

Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave

sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml

shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml

25

Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60

119896119903 ∙ 119905119888 (

1198983

ℎ)

ku

L- gjateumlsia e kanalit m

h- larteumlsia e kanalit m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m

a= ℓ1 ndash x

ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m

x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m

tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke

peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min

Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr

lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet

drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor

teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen

kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls

eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls

Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga

vagoni)(V) eumlshteuml

V= 119923∙ 119945 ∙119938

119948119956119945 (119950120785) (25)

L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy

zhvendosjeve) m

h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si

a = ℓ - x (26)

ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls

x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m

26

Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)

a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml

b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat

c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave

d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet

Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave

(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)

nt = 119923 ∙119945 ∙119938

119948119956119945 ∙119933119957

(27)

Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)

Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula

nnd = 119931119951119941 ∙119948119948

119957120783 +119957120784(

119957119955119942119951119938

119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)

ku

Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)

kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08

t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)

27

Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe

i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))

Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml

247(m))

28

Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)

peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn

Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml

shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve

neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit

Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e

procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave

Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit

me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet

puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet

edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i

reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml

materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin

eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar

nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)

Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr

29

b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare

c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml

d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e

krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234

Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e

stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml

larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)

Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)

rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls

dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes

parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)

Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses

30

Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls

marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml

meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml

teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth

stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues

Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga

formula

Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)

Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml

Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)

ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )

p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml

Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)

Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)

Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet

aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))

(Figura 214 a) eumlshteuml

Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml

Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)

Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)

31

Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut

a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi

b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues

Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore

si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i

materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit

teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e

shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml

keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga

zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet

larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj

meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me

ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml

32

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar

Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i

merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e

cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike

teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit

(Figura 215)

Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml

shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit

Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri

neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml

33

252 Stivimi me ekskavator draglajn

Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me

ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura

216)

Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml

(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))

Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml

distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml

ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i

ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit

dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin

paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln

914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi

rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit

26 Stivimi hidraulik

34

Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen

kushtet qeuml pasojneuml

- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues

- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml

karriereuml

- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit

shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji

Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-

tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i

pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)

Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga

termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e

peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp

i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali

shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml

hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti

tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)

35

Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga

karriera deri neuml stiv eumlshteuml

`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933

119957119940 (

119950120785

119945) (214)

nv- numri i vagoneumlve

V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)

tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET

31 Llojet e stivueseve

36

Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i

stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit

shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme

keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml

lirsheumlm

Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e

teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml

shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet

sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)

sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo

sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)

Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)

Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)

Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve

-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe

-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me

transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))

32 Stivueset me kova

Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset

me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)

dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura

33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i

transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit

37

Figura 31 Stivuese me kova

Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier

Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml

Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)

119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)

Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml

kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)

km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)

38

Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i

kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti

Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)

1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me

kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-

shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues

33 Stivueset me transportier

Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml

shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura

34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme

komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)

Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml

shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport

Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir

(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen

neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali

shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna

e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml

frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe

39

me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml

thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml

stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml

sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri

Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh

Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml

larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml

veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet

shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme

Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml

pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml

aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe

peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml

meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml

cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin

peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri

qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe

peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)

40

Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me

transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh

Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml

- Kapaciteti teorike (Qo) m3

- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m

- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m

- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms

Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36

41

Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika

Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-

shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me

transportier me shirit)

Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml

planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje

teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005

(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje

deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e

shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal

Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i

transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml

stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml

Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)

Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)

z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm

kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml

42

Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B

660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me

konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me

kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml

stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-

1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset

me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe

shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)

Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e

stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia

e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml

- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)

- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)

- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)

Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani

Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol

Lloji i stivueses

Kapaciteti

teorik Qo(m3h-

1)

Pajisja e

pranimit

Lshp(m)

Konsola

peumlr

stivim

Lshst(m)

Masa

G(t)

Trysnia

specifike

MPa

ARs-B2500

A2Rs-B3500

A2Rs-B4400

A2Rs-B5000

A2Rs-B5500

A2Rs-B8800

A2Rs-B15200

2500

3500

4400

5000

5500

8800

15200

175

50

50

70

65

94

90

50

60

60

67

100

110

120

340

600

632

-

1520

2500

3600

0075

0073

0077

0078

008

008

0081

43

Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml

shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit

transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml

stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut

Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)

Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)

Rst- rrezja e stivimit (m)

p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls

Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol

Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit

Rp = Ln(max)= LI + LII

Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII

Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit

44

Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)

Rmin = Rst ndash Ln(max)

Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun

e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)

Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)

Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e

puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet

koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si

dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e

qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva

Gjeologjia e

karriereumls

Hidrologjia e

karriereumls

Parametrat

gjeomekanikeuml teuml

dherave

Teknologjia e

shfryteumlzimit

Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave

Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml

Qeumlndrueshmeumlria

Po Jo

Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme

45

Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe

reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra

paraprakisht

Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme

gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921

Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike

teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe

karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij

Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml

quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls

seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml

peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe

shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml

funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml

deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml

peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja

dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si

rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls

peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar

dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj

mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si

program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml

gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml

inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml

stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml

gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave

teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml

analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve

teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe

disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr

46

llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe

teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e

dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij

problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave

Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml

me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen

neuml tri kategori

(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb

(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu

(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale

Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e

kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml

mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml

zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues

brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen

(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml

stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml

vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar

qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik

Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml

faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml

materialit

Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml

shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat

tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls

shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml

paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml

47

Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit

ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e

kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)

Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike

Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit

teuml ujit neumlntokeumlsor) etj

Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml

bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet

(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar

Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda

shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml

sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes

pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina

gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror

Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml

shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet

qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml

mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave

teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes

teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive

Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh

elementet qeuml pasojneuml

(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml

vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml

vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml

shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale

neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet

shumeuml pak leumlndeuml minerale

48

(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml

shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar

pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls

Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren

parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml

teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml

Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike

teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave

Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml

parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale

intensitetin e stivimit etj)

Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e

parapareuml

Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke

pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml

tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls

Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e

mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet

respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml

cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml

stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet

nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln

mbajteumlse

49

Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml

peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e

njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se

mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml

dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml

zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml

toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me

distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml

Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe

kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat

zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria

dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga

gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls

(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls

Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml

e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi

plastik dhe i brishteuml

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml

tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml

- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml

qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)

- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik

qu=120784

120785∙c119925119940

prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)

ku janeuml

γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut

B-gjereumlsia e pllakeumls

50

c-kohezioni i dheut

Nc Nγ 119925119940prime 119925120632

prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen

nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)

Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml

mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs

qlej= 119954119958

119917119956 (35)

Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln

mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat

Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml

periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml

zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse

prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100

(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml

ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml

meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund

teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi

mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e

dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-

40(kNm2)

Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e

bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason

qu=120632∙119913

120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +

120659

120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +

120659

120784) minus 120783] (36)

ku janeuml

B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave

γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar

51

ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent

(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e

barabarteuml

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] (37)

Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958

119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150

Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml

Hmax= 119954119949119942119947

120632119956119945 (38)

Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali

sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925

119950120784 γ=272119948119925

119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e

stivuar γ=204119948119925

119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet

larteumlsia maksimale e stiveumls

Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat

(37)(33) dhe (38) merret

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782

∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787

120784) minus 120783] =

=103095(kNm2)

qlej=119954119958

119917119956=

120783120782120785120782120791120787

120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =

119954119949119942119947

120632119956119945 =

120788120790120789120785

120784120782120785

(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose

neuml stiveuml

Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml

cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls

52

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) (39)

ku eumlshteuml

W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)

Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)

L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)

b-gjereumlsia e zinxhirit(m)

B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)

a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)

Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)

Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me

ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)

Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)

Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) =120789+120783120787

120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙

120784120790120783

120791120788120782∙ radic120783 +

120784120787120784

120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)

Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien

e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml

dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)

dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet

(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml

bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873

1198982 ˄γ=175119896119873

1198983 dhe stival

realizohet me stivformues A2Rs-B520055

(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls

(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare

Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet

53

- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)

- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m

- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml

stivohen)

- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr

stivim)

- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873

1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873

1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)

- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)

- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)

- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)

- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)

- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898

119904)

- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)

- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)

- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)

- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)

- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)

Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse

horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit

punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873

1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055

rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror

teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me

aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml

maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth

hstlehshmax

54

Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e

qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2

3 emptys˄cd=

2

3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls

neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar

Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml

karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml

karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml

teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe

rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim

Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)

ku janeuml

Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml

stivueses

X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls

seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)

∆h=119905

119888119900119904120572119896+ 15 =

05

119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls

seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e

konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit

αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit

Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses

Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse

kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml

stivueses (pranohet)

p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga

formula

55

p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙

119892

1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ

∙119892

1199071199001198881199001199042120572119896

=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙

981

62∙1198881199001199042∙120 ∙201

981

62∙1198881199001199042∙120

p=457(m)

Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055

Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse

konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln

∆h=201(m)

119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)

Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml

aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml

C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(53+457)∙119905119886119899390minus16

119905119886119899390 =3887(m)

pranojmeumlC1=37(m)

β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml

shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi

Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)

56

Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me

shirit teuml shkalleumls

Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)

- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +

16

119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)

bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e

pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)

- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi

Vshℓ=2∙119876119890119891

ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙76∙

155

365∙04= 4373 (

119898

119889119894119905euml) ose vshℓ=183(

119898

ℎ)

Qef=2520000(1198983

119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar

Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor

hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim

Vfst= 2∙119876119890119891

ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙1000+16∙900∙

155

365∙04= 082 (

119898

119889119894119905euml)

57

Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi

Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi

(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls

Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale

teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi

qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()

c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)

B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)

Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart

γ=175(119896119873

1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit

Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet

argjilore

Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls

Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt

peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim

Nq=tan2(120786120787120782 +empty

120784)∙cπ∙tanФ

Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ

Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm

Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren

c=2

3∙ 119888 =

2

3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =

2

3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (

2

3∙ 119905119886119899120601)=12460

Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i

fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme

me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr

58

del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me

karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873

1198983) llogaritet nga formula e

Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2

3

qku=120784

120785∙c∙119925119940

prime +05∙γ∙B∙119925120632prime

ku

119873119888prime=

1198903120587119905119886119899120601primeminus1

119905119886119899120601prime=

119890312058711990511988611989912460minus1

11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit

- Faktori i pesheumls vetjaker

Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)

9∙1199051198861198992120601+1=

4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)

9∙119905119886119899212460+1

Nγ=554

Prandaj kemi

qku=2

3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)

Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls

qs=B∙qku=76∙39381=2992956

kurse nga ngarkesa totale

Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)

Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3

pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret

qlej=119902119896119906

119865119904=

39381

25=157524(kPa)

ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit

Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416

Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e

bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml

Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)

59

Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit

shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar

Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml

jeteuml(H2=16+16=32(m))

p02=32∙175=560(kPa)

Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr

gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls

B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml

q2lej= 1199022119896119906

119865119904=

574765

23=191588(kPa)

ku

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-

afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls

vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas

kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)

Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml

lejuar

Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml

B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)

q3lej=1199023119896119906

119865119904=

704920

23=234973(kPa)

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920

p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)

Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund

teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls

Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit

teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe

60

deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml

formuleumls

qku=2

3∙c∙[1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601

e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln

qku=2

3∙c∙(1 + 03

119861119911

119871119911) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime

ku janeuml

Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)

Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)

Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml

qku=2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=

2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =

853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873

1198982)

Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls

qlej=119902119896119906

119865119904=

35818

20=17909(

119896119873

1198982)

kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast

Fs=119902119897119890119895

119875119897119890119895119904119905=

17909

275=23878gt2(min)

Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare

specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238

prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike

teuml stivueses mbi tokeuml

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME

61

Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me

makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e

punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr

arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e

drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave

dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali

shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur

peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme

Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim

Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj

disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml

mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve

ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar

teuml siguriseuml

Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml

duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit

teuml vendburimit

Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit

t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml

teuml puneumls neuml stivim

Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit

vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e

shpateve teuml shkalleve teuml stive

Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike

peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht

teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime

kapitale sa meuml teuml vogla

Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml

realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt

influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit

62

peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml

interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml

sipeumlrfaqeumlsore

REFERENCAT

63

[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and

Equipmentrsquorsquo2014Londer

[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis

plcLondon UK

[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml

dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls

[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb

[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni

[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden

Germany

[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo

[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd

[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of

Technology

[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke

eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml

[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim

nga polonishtja)

[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984

Sarajeveuml

[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin

sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014

[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik

2016UMIBMitroviceuml

[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016

8

Format themelore teknologjike teuml cilat karakterizojneuml procesin e stivimit janeuml larteumlsia dhe sheshi

i hedhjes seuml materialit shkeumlmbor Tendenca peumlr rritjen e keumltyre madheumlsive e qeuml neumlnkupton rritjen

e njeumlkohshme teuml potencialit pranues teuml stiveumlskaneuml quar tek konstruksioni i stivueseve modern teuml

cileumlt kaneuml eliminuar pothuajse neuml teumlreumlsi meumlnyrat tjera teuml stivimit si psh stivimin me aneuml teuml

plugjeve stivuese Detyreuml themelore e gjeomekanikeumls seuml aplikuar neuml inxhinierin minerare eumlshteuml

peumlrmasimi racional i stivave si neuml aspektin e peumlrcaktimit teuml kapacitetit teuml duhur ashtu dhe teuml

zgjidhjes seuml drejteuml teuml problemit teuml siguriseuml Prej keumltej objektivi kryesor i punimit del teuml jeteuml

peumlrmasimi i stivave si pjeseuml e procesit teknologjik teuml shfryteumlzimit i cili rrjedheuml nga momenti i

geumlrmimngarkimit e deri teuml stivimi por edhe me voneuml kur faktori koheuml beumlhet vendimtar neuml procesin

e krijimit teuml vetive teuml reja teuml shterpeumls seuml stivuar

13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit

Neuml keumlteuml punim do teuml jepet metodologjia peumlr peumlrcaktimin e skemave teknologjike teuml stivimit neuml

vareumlsi nga faktoreumlt meuml me ndikim peumlr zgjidhjen e tyre dhe do teuml peumlrshkruhet metodika e renditjes

seuml kryerjes seuml punimeve stivuese sipas regjimit teuml caktuar Prandaj ky studim eumlshteuml i orientuar neuml

formimin e metodologjiseuml peumlr projektimin dhe planifikimin e sistemeve teuml stivimit neuml karriera teuml

vendburimeve neuml bazeuml teuml karakteristikave gjeologo-minerare teuml peumlrcaktuara paraprakisht teuml

mjedisit punues si hapeumlsireuml reale dhe neuml funksion teuml realizimit teuml qeumlllimit teuml parashtruar shfryteumlzimit

teuml karriereumls Metodika e zgjedhjes dhe peumlrcaktimit teuml parametrave teuml teknologjiseuml seuml puneumls neuml stiva

neuml mbeumlshtetje teuml harmonizimit teuml karakteristikave kinematiko-konstruktive teuml stivueses me

parametrat e mjedisit punues peumlr teuml gjetur zgjidhjet teknologjike optimale neuml procesin e stivimit

teuml shterpeumls

Modelimi i vendvendosjes seuml stivave kryhet mbi bazeumln e analizave teuml terrenit neuml teuml cilin do teuml

formohet stiva Lidhur me keumlteuml eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml merren parasysh disa faktoreuml siccedil janeuml

topografia e terrenit kushtet gjeologjike e hirdrogjeologjike neuml teumlreumlsi dhe vetiteuml gjeoteknike teuml

materialit Gjate modelimit teuml vendit peumlr vendosje teuml stiveumls seuml jashtme duhet teuml merren parasysh

elementet qeuml pasojneuml

9

vendi i stivimit duhet teuml jeteuml jashteuml kufijve teuml vendburimit teuml mineralit teuml dobisheumlm ose neuml

sektoreumlt e vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml geumlrryer e me struktureuml tektonike shumeuml teuml prishur

ose neumlse peumlrqindja e peumlrbeumlreumlsit mineral teuml caktuar eumlshteuml neumln vlereumln minimale teuml lejuar

teknologjike teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbeumlt sa meuml pak minerali i dobisheumlm

rrugeumlt e transportit nga karriera deri teuml vendi i stiveumls duhet teuml jeneuml sa meuml teuml shkurtra

peumlr zgjedhjen e vendit teuml stiveumls eumlshteuml e nevojshme teuml disponojmeuml me rezultatet e

gjeomorfologjiseuml seuml aplikuar e cila merret me trajtimin e proceseve teuml tanishme dhe

ndikimin e tyre neuml formeumln e terrenit duke studiuar proceset e zhvillimit teuml formeumls se terrenit

prandaj si e tilleuml peumlrfshineuml rolin e njeriut neuml ndryshimin ose transformimin e mjedisit fizik

neuml planifikimin e puneumlve teuml stivimit avantazh teuml madh paraqet edhe njohja e ndertimit

gjeologjik teuml terrenit teuml parapare peumlr formimin e stiveumls si dhe struktureumls seuml terrenit pa

vazhdueshmeumlrive gjendjes seuml ujeumlrave neumlntokeumlsoreuml dhe efekti sizmik

Prandaj peumlr zgjidhjen definitive teuml vendit dhe peumlrmasave teuml stiveumls paraprakisht duhet zgjidhur

ccedileumlshtjet si neuml vazhdim

1) Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrologjike gjeoteknike dhe klimatike teuml

vendeve paraprakisht teuml planifikuara peumlr ndeumlrtimin e stivave

2) Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr parametrat optimaleuml

teknologjikeuml teuml projektuar (gjateumlsia e frontit gjereumlsia e stive larteumlsia maksimale

intensiteti etj)

3) Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes seuml masave teuml geumlrmuara neuml hapeumlsireumln (sheshin) e parapare peumlr

vendosjen e materialit qeuml stivohet

4) Vlereumlsimi i shpenzimeve teuml gjateumlsiseuml seuml transportit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Peumlr zbatimin e keumlsaj metodike nevojitet informacioni i duhur mbi mjedisin punues i cili

grumbullohet peumlrgatitet dhe peumlrpunohet sipas shpeumlrndarjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln reale brenda

konturava teuml miniereumls neuml peumlrputhje me shkalleumln e heterogjenitetit dhe anizotropiseuml seuml mjedisit teuml

puneumls Neuml kapitujt neuml vazhdim do teuml shpjegohen neuml meumlnyreuml meuml teuml holleumlsishme metodologjia e

peumlrmendur neuml keumlteuml punim

10

14 Peumlrmbajtja e punimit

Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml

veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit

Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml

shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi

dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml

me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit

siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale

Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml

trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu

shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit

teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky

kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr

stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues

teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls

Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml

formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml

mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-

minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml

shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls

Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep

rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme

KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT

11

21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit

Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml

zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)

me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e

parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara

Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls

dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml

mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml

e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml

caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml

shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore

teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml

meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva

teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit

punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml

puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml

uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml

Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml

shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln

teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar

(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml

karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e

makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur

funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si

rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml

zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar

teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat

Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml

brendshme

12

Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit

kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln

fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme

e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend

teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml

vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme

peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim

Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe

zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe

neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml

cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml

e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls

zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml

drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale

(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml

rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml

Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e

uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave

eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml

stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls

teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml

jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls

si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast

duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme

Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml

peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme

1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml

drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml

mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml

13

2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr

transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml

3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml

cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen

4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll

marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet

fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))

5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo

pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e

shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive

6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml

sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret

parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml

puneuml

22 Meumlnyrat e stivimit

Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml

e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml

shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml

Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa

(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin

peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls

Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet

teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml

puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml

projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga

stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme

eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe

Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml

shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta

14

por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml

karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)

Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml

fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e

lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml

materialit shkeumlmbor qeuml stivohet

Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar

neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme

Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri

shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit

Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si

reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)

rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)

Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me

aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml

caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml

stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)

Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave

Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml

duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit

teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml

15

1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet

Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml

Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave

Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925

119940119950120784

Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10

Toka e shkapeumlrderdhur 5-15

Argjila ranore (prej ranori) 10-20

Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30

Mergel 30-40

Reumlreuml 30-35

Argjileuml e thateuml 30-70

Zhavorr i thateuml 50-85

23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit

Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml

zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml

geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml

16

e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e

shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe

klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e

zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml

karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe

Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim

Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim

sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit

Tabela 22 Klasifikimi i stivave

Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat

Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda

konturit teuml karriereumls

Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me

ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim

kontinual Stiveuml e formuar me

stivuese me transportier

Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer

me ekskavator lopatar me stivuese me

konsoleuml me stivuese me kova me

transport hekurudhor me transportier me

shirit me transport me kamioneuml

Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml

Peumlr grup frontesh teuml stiveumls

Peumlr shkalleuml

Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor

Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit

teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml

brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj

edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm

peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr

stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me

reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret

stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e

mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas

17

drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml

ndahen neuml dy grupe kryesore

Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer

peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur

Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo

Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund

teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml

stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili

stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe

stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti

me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)

24 Zhvillimi i stivave

Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml

kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml

shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike

e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet

gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga

kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel

freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml

kombinuar

Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton

edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe

analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi

merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal

teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi

18

i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi

dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml

mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt

dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen

neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu

janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme

(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion

stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar

dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen

praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se

njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls

komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml

rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls

seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te

shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht

zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i

stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund

teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit

Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml

Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)

Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave

shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)

Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor

neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)

19

rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls

Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier

me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml

paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me

aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e

stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)

Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit

shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor

20

Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion

Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi

zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me

buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml

vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr

shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml

proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion

Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml

pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml

mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te

bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me

buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls

Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet

neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme

Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)

21

Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-

larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml

dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit

Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml

dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt

materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar

Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml

dhe sheshim me buldozereuml janeuml

Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit

Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave

Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe

Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit

Teuml metat(disavantazhet) janeuml

Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen

(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)

Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj

Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin

e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund

teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i

22

bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit

teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose

neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet

drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt

peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml

buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes

se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe

sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim

- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml

merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls

Ft = 119933∙ 119948119956119945

119919119956∙ 119948119956 (21)

ku eumlshteuml

Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2

V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f

ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml

Hst ndash larteumlsia e stiveumls m

kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml

sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy

shtresore)

Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar

neuml zbulim

NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951

119933 (22)

Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)

23

Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml

Qb= Q(z) ∙ km (23)

km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka

rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar

Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml

nb = 119928119939

119928119956119945119943∙(119939) (24)

Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor

Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve

hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i

aplikuesheumlm neuml rastet kur

- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit

- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml

- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit

teuml materialit

- Kemi reliev kodrinor me stiva

- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen

e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi

beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml

Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave

dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e

parmendeumls

24

Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-

parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit

shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)

Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml

njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i

dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet

Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave

sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml

shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml

25

Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60

119896119903 ∙ 119905119888 (

1198983

ℎ)

ku

L- gjateumlsia e kanalit m

h- larteumlsia e kanalit m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m

a= ℓ1 ndash x

ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m

x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m

tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke

peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min

Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr

lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet

drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor

teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen

kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls

eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls

Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga

vagoni)(V) eumlshteuml

V= 119923∙ 119945 ∙119938

119948119956119945 (119950120785) (25)

L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy

zhvendosjeve) m

h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si

a = ℓ - x (26)

ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls

x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m

26

Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)

a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml

b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat

c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave

d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet

Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave

(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)

nt = 119923 ∙119945 ∙119938

119948119956119945 ∙119933119957

(27)

Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)

Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula

nnd = 119931119951119941 ∙119948119948

119957120783 +119957120784(

119957119955119942119951119938

119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)

ku

Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)

kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08

t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)

27

Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe

i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))

Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml

247(m))

28

Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)

peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn

Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml

shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve

neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit

Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e

procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave

Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit

me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet

puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet

edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i

reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml

materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin

eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar

nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)

Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr

29

b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare

c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml

d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e

krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234

Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e

stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml

larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)

Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)

rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls

dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes

parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)

Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses

30

Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls

marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml

meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml

teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth

stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues

Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga

formula

Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)

Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml

Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)

ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )

p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml

Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)

Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)

Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet

aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))

(Figura 214 a) eumlshteuml

Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml

Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)

Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)

31

Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut

a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi

b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues

Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore

si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i

materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit

teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e

shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml

keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga

zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet

larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj

meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me

ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml

32

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar

Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i

merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e

cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike

teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit

(Figura 215)

Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml

shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit

Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri

neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml

33

252 Stivimi me ekskavator draglajn

Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me

ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura

216)

Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml

(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))

Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml

distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml

ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i

ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit

dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin

paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln

914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi

rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit

26 Stivimi hidraulik

34

Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen

kushtet qeuml pasojneuml

- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues

- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml

karriereuml

- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit

shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji

Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-

tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i

pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)

Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga

termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e

peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp

i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali

shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml

hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti

tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)

35

Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga

karriera deri neuml stiv eumlshteuml

`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933

119957119940 (

119950120785

119945) (214)

nv- numri i vagoneumlve

V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)

tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET

31 Llojet e stivueseve

36

Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i

stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit

shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme

keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml

lirsheumlm

Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e

teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml

shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet

sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)

sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo

sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)

Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)

Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)

Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve

-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe

-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me

transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))

32 Stivueset me kova

Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset

me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)

dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura

33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i

transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit

37

Figura 31 Stivuese me kova

Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier

Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml

Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)

119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)

Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml

kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)

km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)

38

Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i

kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti

Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)

1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me

kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-

shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues

33 Stivueset me transportier

Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml

shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura

34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme

komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)

Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml

shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport

Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir

(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen

neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali

shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna

e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml

frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe

39

me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml

thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml

stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml

sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri

Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh

Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml

larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml

veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet

shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme

Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml

pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml

aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe

peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml

meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml

cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin

peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri

qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe

peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)

40

Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me

transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh

Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml

- Kapaciteti teorike (Qo) m3

- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m

- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m

- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms

Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36

41

Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika

Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-

shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me

transportier me shirit)

Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml

planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje

teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005

(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje

deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e

shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal

Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i

transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml

stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml

Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)

Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)

z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm

kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml

42

Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B

660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me

konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me

kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml

stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-

1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset

me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe

shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)

Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e

stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia

e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml

- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)

- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)

- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)

Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani

Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol

Lloji i stivueses

Kapaciteti

teorik Qo(m3h-

1)

Pajisja e

pranimit

Lshp(m)

Konsola

peumlr

stivim

Lshst(m)

Masa

G(t)

Trysnia

specifike

MPa

ARs-B2500

A2Rs-B3500

A2Rs-B4400

A2Rs-B5000

A2Rs-B5500

A2Rs-B8800

A2Rs-B15200

2500

3500

4400

5000

5500

8800

15200

175

50

50

70

65

94

90

50

60

60

67

100

110

120

340

600

632

-

1520

2500

3600

0075

0073

0077

0078

008

008

0081

43

Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml

shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit

transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml

stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut

Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)

Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)

Rst- rrezja e stivimit (m)

p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls

Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol

Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit

Rp = Ln(max)= LI + LII

Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII

Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit

44

Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)

Rmin = Rst ndash Ln(max)

Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun

e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)

Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)

Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e

puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet

koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si

dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e

qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva

Gjeologjia e

karriereumls

Hidrologjia e

karriereumls

Parametrat

gjeomekanikeuml teuml

dherave

Teknologjia e

shfryteumlzimit

Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave

Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml

Qeumlndrueshmeumlria

Po Jo

Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme

45

Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe

reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra

paraprakisht

Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme

gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921

Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike

teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe

karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij

Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml

quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls

seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml

peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe

shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml

funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml

deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml

peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja

dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si

rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls

peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar

dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj

mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si

program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml

gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml

inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml

stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml

gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave

teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml

analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve

teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe

disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr

46

llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe

teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e

dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij

problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave

Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml

me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen

neuml tri kategori

(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb

(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu

(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale

Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e

kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml

mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml

zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues

brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen

(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml

stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml

vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar

qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik

Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml

faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml

materialit

Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml

shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat

tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls

shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml

paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml

47

Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit

ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e

kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)

Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike

Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit

teuml ujit neumlntokeumlsor) etj

Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml

bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet

(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar

Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda

shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml

sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes

pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina

gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror

Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml

shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet

qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml

mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave

teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes

teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive

Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh

elementet qeuml pasojneuml

(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml

vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml

vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml

shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale

neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet

shumeuml pak leumlndeuml minerale

48

(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml

shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar

pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls

Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren

parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml

teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml

Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike

teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave

Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml

parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale

intensitetin e stivimit etj)

Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e

parapareuml

Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke

pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml

tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls

Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e

mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet

respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml

cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml

stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet

nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln

mbajteumlse

49

Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml

peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e

njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se

mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml

dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml

zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml

toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me

distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml

Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe

kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat

zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria

dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga

gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls

(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls

Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml

e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi

plastik dhe i brishteuml

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml

tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml

- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml

qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)

- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik

qu=120784

120785∙c119925119940

prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)

ku janeuml

γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut

B-gjereumlsia e pllakeumls

50

c-kohezioni i dheut

Nc Nγ 119925119940prime 119925120632

prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen

nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)

Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml

mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs

qlej= 119954119958

119917119956 (35)

Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln

mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat

Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml

periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml

zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse

prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100

(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml

ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml

meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund

teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi

mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e

dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-

40(kNm2)

Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e

bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason

qu=120632∙119913

120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +

120659

120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +

120659

120784) minus 120783] (36)

ku janeuml

B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave

γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar

51

ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent

(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e

barabarteuml

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] (37)

Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958

119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150

Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml

Hmax= 119954119949119942119947

120632119956119945 (38)

Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali

sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925

119950120784 γ=272119948119925

119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e

stivuar γ=204119948119925

119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet

larteumlsia maksimale e stiveumls

Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat

(37)(33) dhe (38) merret

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782

∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787

120784) minus 120783] =

=103095(kNm2)

qlej=119954119958

119917119956=

120783120782120785120782120791120787

120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =

119954119949119942119947

120632119956119945 =

120788120790120789120785

120784120782120785

(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose

neuml stiveuml

Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml

cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls

52

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) (39)

ku eumlshteuml

W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)

Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)

L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)

b-gjereumlsia e zinxhirit(m)

B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)

a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)

Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)

Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me

ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)

Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)

Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) =120789+120783120787

120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙

120784120790120783

120791120788120782∙ radic120783 +

120784120787120784

120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)

Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien

e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml

dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)

dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet

(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml

bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873

1198982 ˄γ=175119896119873

1198983 dhe stival

realizohet me stivformues A2Rs-B520055

(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls

(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare

Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet

53

- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)

- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m

- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml

stivohen)

- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr

stivim)

- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873

1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873

1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)

- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)

- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)

- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)

- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)

- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898

119904)

- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)

- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)

- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)

- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)

- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)

Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse

horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit

punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873

1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055

rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror

teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me

aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml

maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth

hstlehshmax

54

Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e

qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2

3 emptys˄cd=

2

3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls

neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar

Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml

karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml

karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml

teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe

rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim

Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)

ku janeuml

Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml

stivueses

X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls

seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)

∆h=119905

119888119900119904120572119896+ 15 =

05

119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls

seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e

konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit

αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit

Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses

Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse

kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml

stivueses (pranohet)

p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga

formula

55

p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙

119892

1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ

∙119892

1199071199001198881199001199042120572119896

=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙

981

62∙1198881199001199042∙120 ∙201

981

62∙1198881199001199042∙120

p=457(m)

Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055

Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse

konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln

∆h=201(m)

119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)

Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml

aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml

C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(53+457)∙119905119886119899390minus16

119905119886119899390 =3887(m)

pranojmeumlC1=37(m)

β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml

shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi

Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)

56

Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me

shirit teuml shkalleumls

Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)

- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +

16

119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)

bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e

pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)

- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi

Vshℓ=2∙119876119890119891

ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙76∙

155

365∙04= 4373 (

119898

119889119894119905euml) ose vshℓ=183(

119898

ℎ)

Qef=2520000(1198983

119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar

Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor

hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim

Vfst= 2∙119876119890119891

ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙1000+16∙900∙

155

365∙04= 082 (

119898

119889119894119905euml)

57

Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi

Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi

(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls

Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale

teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi

qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()

c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)

B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)

Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart

γ=175(119896119873

1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit

Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet

argjilore

Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls

Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt

peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim

Nq=tan2(120786120787120782 +empty

120784)∙cπ∙tanФ

Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ

Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm

Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren

c=2

3∙ 119888 =

2

3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =

2

3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (

2

3∙ 119905119886119899120601)=12460

Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i

fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme

me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr

58

del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me

karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873

1198983) llogaritet nga formula e

Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2

3

qku=120784

120785∙c∙119925119940

prime +05∙γ∙B∙119925120632prime

ku

119873119888prime=

1198903120587119905119886119899120601primeminus1

119905119886119899120601prime=

119890312058711990511988611989912460minus1

11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit

- Faktori i pesheumls vetjaker

Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)

9∙1199051198861198992120601+1=

4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)

9∙119905119886119899212460+1

Nγ=554

Prandaj kemi

qku=2

3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)

Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls

qs=B∙qku=76∙39381=2992956

kurse nga ngarkesa totale

Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)

Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3

pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret

qlej=119902119896119906

119865119904=

39381

25=157524(kPa)

ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit

Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416

Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e

bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml

Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)

59

Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit

shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar

Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml

jeteuml(H2=16+16=32(m))

p02=32∙175=560(kPa)

Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr

gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls

B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml

q2lej= 1199022119896119906

119865119904=

574765

23=191588(kPa)

ku

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-

afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls

vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas

kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)

Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml

lejuar

Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml

B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)

q3lej=1199023119896119906

119865119904=

704920

23=234973(kPa)

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920

p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)

Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund

teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls

Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit

teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe

60

deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml

formuleumls

qku=2

3∙c∙[1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601

e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln

qku=2

3∙c∙(1 + 03

119861119911

119871119911) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime

ku janeuml

Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)

Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)

Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml

qku=2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=

2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =

853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873

1198982)

Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls

qlej=119902119896119906

119865119904=

35818

20=17909(

119896119873

1198982)

kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast

Fs=119902119897119890119895

119875119897119890119895119904119905=

17909

275=23878gt2(min)

Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare

specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238

prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike

teuml stivueses mbi tokeuml

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME

61

Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me

makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e

punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr

arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e

drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave

dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali

shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur

peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme

Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim

Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj

disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml

mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve

ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar

teuml siguriseuml

Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml

duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit

teuml vendburimit

Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit

t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml

teuml puneumls neuml stivim

Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit

vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e

shpateve teuml shkalleve teuml stive

Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike

peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht

teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime

kapitale sa meuml teuml vogla

Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml

realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt

influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit

62

peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml

interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml

sipeumlrfaqeumlsore

REFERENCAT

63

[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and

Equipmentrsquorsquo2014Londer

[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis

plcLondon UK

[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml

dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls

[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb

[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni

[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden

Germany

[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo

[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd

[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of

Technology

[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke

eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml

[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim

nga polonishtja)

[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984

Sarajeveuml

[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin

sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014

[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik

2016UMIBMitroviceuml

[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016

9

vendi i stivimit duhet teuml jeteuml jashteuml kufijve teuml vendburimit teuml mineralit teuml dobisheumlm ose neuml

sektoreumlt e vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml geumlrryer e me struktureuml tektonike shumeuml teuml prishur

ose neumlse peumlrqindja e peumlrbeumlreumlsit mineral teuml caktuar eumlshteuml neumln vlereumln minimale teuml lejuar

teknologjike teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbeumlt sa meuml pak minerali i dobisheumlm

rrugeumlt e transportit nga karriera deri teuml vendi i stiveumls duhet teuml jeneuml sa meuml teuml shkurtra

peumlr zgjedhjen e vendit teuml stiveumls eumlshteuml e nevojshme teuml disponojmeuml me rezultatet e

gjeomorfologjiseuml seuml aplikuar e cila merret me trajtimin e proceseve teuml tanishme dhe

ndikimin e tyre neuml formeumln e terrenit duke studiuar proceset e zhvillimit teuml formeumls se terrenit

prandaj si e tilleuml peumlrfshineuml rolin e njeriut neuml ndryshimin ose transformimin e mjedisit fizik

neuml planifikimin e puneumlve teuml stivimit avantazh teuml madh paraqet edhe njohja e ndertimit

gjeologjik teuml terrenit teuml parapare peumlr formimin e stiveumls si dhe struktureumls seuml terrenit pa

vazhdueshmeumlrive gjendjes seuml ujeumlrave neumlntokeumlsoreuml dhe efekti sizmik

Prandaj peumlr zgjidhjen definitive teuml vendit dhe peumlrmasave teuml stiveumls paraprakisht duhet zgjidhur

ccedileumlshtjet si neuml vazhdim

1) Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrologjike gjeoteknike dhe klimatike teuml

vendeve paraprakisht teuml planifikuara peumlr ndeumlrtimin e stivave

2) Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr parametrat optimaleuml

teknologjikeuml teuml projektuar (gjateumlsia e frontit gjereumlsia e stive larteumlsia maksimale

intensiteti etj)

3) Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes seuml masave teuml geumlrmuara neuml hapeumlsireumln (sheshin) e parapare peumlr

vendosjen e materialit qeuml stivohet

4) Vlereumlsimi i shpenzimeve teuml gjateumlsiseuml seuml transportit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Peumlr zbatimin e keumlsaj metodike nevojitet informacioni i duhur mbi mjedisin punues i cili

grumbullohet peumlrgatitet dhe peumlrpunohet sipas shpeumlrndarjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln reale brenda

konturava teuml miniereumls neuml peumlrputhje me shkalleumln e heterogjenitetit dhe anizotropiseuml seuml mjedisit teuml

puneumls Neuml kapitujt neuml vazhdim do teuml shpjegohen neuml meumlnyreuml meuml teuml holleumlsishme metodologjia e

peumlrmendur neuml keumlteuml punim

10

14 Peumlrmbajtja e punimit

Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml

veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit

Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml

shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi

dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml

me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit

siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale

Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml

trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu

shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit

teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky

kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr

stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues

teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls

Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml

formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml

mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-

minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml

shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls

Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep

rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme

KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT

11

21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit

Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml

zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)

me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e

parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara

Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls

dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml

mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml

e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml

caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml

shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore

teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml

meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva

teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit

punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml

puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml

uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml

Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml

shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln

teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar

(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml

karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e

makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur

funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si

rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml

zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar

teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat

Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml

brendshme

12

Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit

kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln

fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme

e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend

teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml

vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme

peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim

Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe

zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe

neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml

cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml

e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls

zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml

drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale

(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml

rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml

Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e

uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave

eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml

stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls

teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml

jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls

si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast

duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme

Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml

peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme

1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml

drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml

mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml

13

2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr

transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml

3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml

cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen

4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll

marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet

fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))

5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo

pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e

shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive

6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml

sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret

parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml

puneuml

22 Meumlnyrat e stivimit

Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml

e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml

shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml

Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa

(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin

peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls

Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet

teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml

puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml

projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga

stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme

eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe

Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml

shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta

14

por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml

karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)

Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml

fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e

lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml

materialit shkeumlmbor qeuml stivohet

Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar

neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme

Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri

shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit

Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si

reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)

rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)

Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me

aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml

caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml

stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)

Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave

Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml

duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit

teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml

15

1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet

Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml

Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave

Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925

119940119950120784

Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10

Toka e shkapeumlrderdhur 5-15

Argjila ranore (prej ranori) 10-20

Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30

Mergel 30-40

Reumlreuml 30-35

Argjileuml e thateuml 30-70

Zhavorr i thateuml 50-85

23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit

Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml

zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml

geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml

16

e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e

shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe

klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e

zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml

karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe

Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim

Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim

sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit

Tabela 22 Klasifikimi i stivave

Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat

Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda

konturit teuml karriereumls

Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me

ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim

kontinual Stiveuml e formuar me

stivuese me transportier

Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer

me ekskavator lopatar me stivuese me

konsoleuml me stivuese me kova me

transport hekurudhor me transportier me

shirit me transport me kamioneuml

Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml

Peumlr grup frontesh teuml stiveumls

Peumlr shkalleuml

Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor

Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit

teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml

brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj

edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm

peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr

stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me

reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret

stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e

mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas

17

drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml

ndahen neuml dy grupe kryesore

Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer

peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur

Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo

Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund

teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml

stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili

stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe

stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti

me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)

24 Zhvillimi i stivave

Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml

kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml

shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike

e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet

gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga

kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel

freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml

kombinuar

Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton

edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe

analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi

merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal

teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi

18

i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi

dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml

mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt

dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen

neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu

janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme

(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion

stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar

dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen

praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se

njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls

komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml

rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls

seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te

shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht

zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i

stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund

teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit

Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml

Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)

Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave

shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)

Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor

neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)

19

rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls

Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier

me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml

paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me

aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e

stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)

Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit

shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor

20

Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion

Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi

zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me

buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml

vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr

shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml

proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion

Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml

pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml

mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te

bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me

buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls

Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet

neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme

Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)

21

Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-

larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml

dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit

Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml

dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt

materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar

Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml

dhe sheshim me buldozereuml janeuml

Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit

Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave

Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe

Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit

Teuml metat(disavantazhet) janeuml

Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen

(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)

Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj

Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin

e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund

teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i

22

bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit

teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose

neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet

drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt

peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml

buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes

se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe

sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim

- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml

merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls

Ft = 119933∙ 119948119956119945

119919119956∙ 119948119956 (21)

ku eumlshteuml

Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2

V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f

ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml

Hst ndash larteumlsia e stiveumls m

kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml

sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy

shtresore)

Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar

neuml zbulim

NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951

119933 (22)

Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)

23

Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml

Qb= Q(z) ∙ km (23)

km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka

rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar

Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml

nb = 119928119939

119928119956119945119943∙(119939) (24)

Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor

Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve

hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i

aplikuesheumlm neuml rastet kur

- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit

- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml

- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit

teuml materialit

- Kemi reliev kodrinor me stiva

- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen

e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi

beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml

Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave

dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e

parmendeumls

24

Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-

parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit

shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)

Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml

njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i

dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet

Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave

sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml

shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml

25

Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60

119896119903 ∙ 119905119888 (

1198983

ℎ)

ku

L- gjateumlsia e kanalit m

h- larteumlsia e kanalit m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m

a= ℓ1 ndash x

ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m

x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m

tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke

peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min

Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr

lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet

drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor

teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen

kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls

eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls

Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga

vagoni)(V) eumlshteuml

V= 119923∙ 119945 ∙119938

119948119956119945 (119950120785) (25)

L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy

zhvendosjeve) m

h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si

a = ℓ - x (26)

ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls

x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m

26

Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)

a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml

b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat

c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave

d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet

Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave

(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)

nt = 119923 ∙119945 ∙119938

119948119956119945 ∙119933119957

(27)

Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)

Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula

nnd = 119931119951119941 ∙119948119948

119957120783 +119957120784(

119957119955119942119951119938

119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)

ku

Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)

kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08

t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)

27

Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe

i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))

Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml

247(m))

28

Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)

peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn

Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml

shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve

neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit

Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e

procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave

Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit

me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet

puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet

edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i

reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml

materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin

eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar

nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)

Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr

29

b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare

c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml

d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e

krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234

Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e

stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml

larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)

Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)

rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls

dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes

parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)

Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses

30

Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls

marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml

meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml

teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth

stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues

Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga

formula

Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)

Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml

Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)

ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )

p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml

Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)

Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)

Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet

aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))

(Figura 214 a) eumlshteuml

Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml

Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)

Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)

31

Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut

a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi

b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues

Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore

si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i

materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit

teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e

shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml

keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga

zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet

larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj

meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me

ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml

32

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar

Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i

merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e

cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike

teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit

(Figura 215)

Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml

shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit

Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri

neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml

33

252 Stivimi me ekskavator draglajn

Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me

ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura

216)

Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml

(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))

Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml

distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml

ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i

ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit

dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin

paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln

914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi

rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit

26 Stivimi hidraulik

34

Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen

kushtet qeuml pasojneuml

- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues

- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml

karriereuml

- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit

shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji

Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-

tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i

pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)

Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga

termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e

peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp

i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali

shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml

hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti

tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)

35

Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga

karriera deri neuml stiv eumlshteuml

`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933

119957119940 (

119950120785

119945) (214)

nv- numri i vagoneumlve

V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)

tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET

31 Llojet e stivueseve

36

Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i

stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit

shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme

keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml

lirsheumlm

Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e

teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml

shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet

sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)

sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo

sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)

Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)

Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)

Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve

-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe

-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me

transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))

32 Stivueset me kova

Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset

me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)

dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura

33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i

transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit

37

Figura 31 Stivuese me kova

Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier

Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml

Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)

119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)

Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml

kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)

km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)

38

Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i

kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti

Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)

1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me

kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-

shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues

33 Stivueset me transportier

Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml

shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura

34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme

komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)

Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml

shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport

Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir

(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen

neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali

shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna

e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml

frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe

39

me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml

thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml

stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml

sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri

Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh

Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml

larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml

veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet

shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme

Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml

pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml

aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe

peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml

meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml

cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin

peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri

qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe

peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)

40

Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me

transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh

Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml

- Kapaciteti teorike (Qo) m3

- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m

- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m

- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms

Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36

41

Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika

Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-

shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me

transportier me shirit)

Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml

planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje

teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005

(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje

deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e

shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal

Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i

transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml

stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml

Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)

Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)

z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm

kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml

42

Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B

660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me

konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me

kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml

stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-

1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset

me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe

shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)

Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e

stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia

e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml

- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)

- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)

- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)

Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani

Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol

Lloji i stivueses

Kapaciteti

teorik Qo(m3h-

1)

Pajisja e

pranimit

Lshp(m)

Konsola

peumlr

stivim

Lshst(m)

Masa

G(t)

Trysnia

specifike

MPa

ARs-B2500

A2Rs-B3500

A2Rs-B4400

A2Rs-B5000

A2Rs-B5500

A2Rs-B8800

A2Rs-B15200

2500

3500

4400

5000

5500

8800

15200

175

50

50

70

65

94

90

50

60

60

67

100

110

120

340

600

632

-

1520

2500

3600

0075

0073

0077

0078

008

008

0081

43

Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml

shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit

transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml

stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut

Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)

Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)

Rst- rrezja e stivimit (m)

p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls

Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol

Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit

Rp = Ln(max)= LI + LII

Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII

Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit

44

Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)

Rmin = Rst ndash Ln(max)

Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun

e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)

Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)

Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e

puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet

koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si

dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e

qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva

Gjeologjia e

karriereumls

Hidrologjia e

karriereumls

Parametrat

gjeomekanikeuml teuml

dherave

Teknologjia e

shfryteumlzimit

Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave

Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml

Qeumlndrueshmeumlria

Po Jo

Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme

45

Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe

reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra

paraprakisht

Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme

gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921

Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike

teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe

karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij

Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml

quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls

seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml

peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe

shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml

funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml

deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml

peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja

dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si

rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls

peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar

dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj

mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si

program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml

gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml

inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml

stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml

gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave

teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml

analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve

teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe

disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr

46

llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe

teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e

dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij

problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave

Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml

me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen

neuml tri kategori

(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb

(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu

(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale

Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e

kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml

mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml

zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues

brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen

(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml

stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml

vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar

qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik

Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml

faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml

materialit

Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml

shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat

tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls

shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml

paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml

47

Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit

ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e

kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)

Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike

Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit

teuml ujit neumlntokeumlsor) etj

Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml

bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet

(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar

Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda

shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml

sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes

pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina

gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror

Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml

shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet

qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml

mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave

teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes

teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive

Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh

elementet qeuml pasojneuml

(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml

vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml

vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml

shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale

neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet

shumeuml pak leumlndeuml minerale

48

(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml

shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar

pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls

Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren

parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml

teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml

Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike

teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave

Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml

parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale

intensitetin e stivimit etj)

Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e

parapareuml

Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke

pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml

tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls

Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e

mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet

respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml

cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml

stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet

nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln

mbajteumlse

49

Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml

peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e

njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se

mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml

dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml

zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml

toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me

distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml

Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe

kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat

zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria

dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga

gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls

(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls

Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml

e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi

plastik dhe i brishteuml

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml

tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml

- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml

qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)

- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik

qu=120784

120785∙c119925119940

prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)

ku janeuml

γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut

B-gjereumlsia e pllakeumls

50

c-kohezioni i dheut

Nc Nγ 119925119940prime 119925120632

prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen

nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)

Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml

mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs

qlej= 119954119958

119917119956 (35)

Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln

mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat

Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml

periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml

zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse

prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100

(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml

ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml

meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund

teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi

mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e

dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-

40(kNm2)

Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e

bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason

qu=120632∙119913

120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +

120659

120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +

120659

120784) minus 120783] (36)

ku janeuml

B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave

γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar

51

ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent

(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e

barabarteuml

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] (37)

Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958

119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150

Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml

Hmax= 119954119949119942119947

120632119956119945 (38)

Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali

sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925

119950120784 γ=272119948119925

119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e

stivuar γ=204119948119925

119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet

larteumlsia maksimale e stiveumls

Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat

(37)(33) dhe (38) merret

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782

∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787

120784) minus 120783] =

=103095(kNm2)

qlej=119954119958

119917119956=

120783120782120785120782120791120787

120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =

119954119949119942119947

120632119956119945 =

120788120790120789120785

120784120782120785

(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose

neuml stiveuml

Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml

cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls

52

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) (39)

ku eumlshteuml

W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)

Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)

L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)

b-gjereumlsia e zinxhirit(m)

B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)

a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)

Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)

Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me

ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)

Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)

Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) =120789+120783120787

120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙

120784120790120783

120791120788120782∙ radic120783 +

120784120787120784

120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)

Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien

e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml

dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)

dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet

(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml

bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873

1198982 ˄γ=175119896119873

1198983 dhe stival

realizohet me stivformues A2Rs-B520055

(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls

(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare

Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet

53

- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)

- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m

- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml

stivohen)

- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr

stivim)

- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873

1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873

1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)

- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)

- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)

- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)

- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)

- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898

119904)

- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)

- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)

- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)

- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)

- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)

Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse

horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit

punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873

1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055

rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror

teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me

aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml

maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth

hstlehshmax

54

Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e

qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2

3 emptys˄cd=

2

3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls

neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar

Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml

karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml

karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml

teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe

rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim

Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)

ku janeuml

Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml

stivueses

X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls

seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)

∆h=119905

119888119900119904120572119896+ 15 =

05

119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls

seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e

konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit

αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit

Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses

Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse

kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml

stivueses (pranohet)

p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga

formula

55

p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙

119892

1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ

∙119892

1199071199001198881199001199042120572119896

=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙

981

62∙1198881199001199042∙120 ∙201

981

62∙1198881199001199042∙120

p=457(m)

Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055

Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse

konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln

∆h=201(m)

119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)

Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml

aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml

C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(53+457)∙119905119886119899390minus16

119905119886119899390 =3887(m)

pranojmeumlC1=37(m)

β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml

shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi

Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)

56

Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me

shirit teuml shkalleumls

Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)

- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +

16

119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)

bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e

pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)

- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi

Vshℓ=2∙119876119890119891

ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙76∙

155

365∙04= 4373 (

119898

119889119894119905euml) ose vshℓ=183(

119898

ℎ)

Qef=2520000(1198983

119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar

Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor

hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim

Vfst= 2∙119876119890119891

ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙1000+16∙900∙

155

365∙04= 082 (

119898

119889119894119905euml)

57

Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi

Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi

(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls

Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale

teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi

qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()

c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)

B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)

Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart

γ=175(119896119873

1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit

Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet

argjilore

Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls

Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt

peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim

Nq=tan2(120786120787120782 +empty

120784)∙cπ∙tanФ

Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ

Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm

Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren

c=2

3∙ 119888 =

2

3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =

2

3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (

2

3∙ 119905119886119899120601)=12460

Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i

fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme

me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr

58

del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me

karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873

1198983) llogaritet nga formula e

Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2

3

qku=120784

120785∙c∙119925119940

prime +05∙γ∙B∙119925120632prime

ku

119873119888prime=

1198903120587119905119886119899120601primeminus1

119905119886119899120601prime=

119890312058711990511988611989912460minus1

11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit

- Faktori i pesheumls vetjaker

Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)

9∙1199051198861198992120601+1=

4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)

9∙119905119886119899212460+1

Nγ=554

Prandaj kemi

qku=2

3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)

Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls

qs=B∙qku=76∙39381=2992956

kurse nga ngarkesa totale

Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)

Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3

pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret

qlej=119902119896119906

119865119904=

39381

25=157524(kPa)

ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit

Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416

Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e

bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml

Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)

59

Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit

shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar

Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml

jeteuml(H2=16+16=32(m))

p02=32∙175=560(kPa)

Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr

gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls

B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml

q2lej= 1199022119896119906

119865119904=

574765

23=191588(kPa)

ku

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-

afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls

vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas

kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)

Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml

lejuar

Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml

B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)

q3lej=1199023119896119906

119865119904=

704920

23=234973(kPa)

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920

p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)

Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund

teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls

Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit

teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe

60

deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml

formuleumls

qku=2

3∙c∙[1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601

e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln

qku=2

3∙c∙(1 + 03

119861119911

119871119911) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime

ku janeuml

Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)

Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)

Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml

qku=2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=

2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =

853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873

1198982)

Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls

qlej=119902119896119906

119865119904=

35818

20=17909(

119896119873

1198982)

kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast

Fs=119902119897119890119895

119875119897119890119895119904119905=

17909

275=23878gt2(min)

Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare

specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238

prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike

teuml stivueses mbi tokeuml

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME

61

Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me

makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e

punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr

arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e

drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave

dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali

shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur

peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme

Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim

Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj

disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml

mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve

ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar

teuml siguriseuml

Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml

duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit

teuml vendburimit

Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit

t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml

teuml puneumls neuml stivim

Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit

vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e

shpateve teuml shkalleve teuml stive

Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike

peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht

teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime

kapitale sa meuml teuml vogla

Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml

realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt

influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit

62

peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml

interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml

sipeumlrfaqeumlsore

REFERENCAT

63

[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and

Equipmentrsquorsquo2014Londer

[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis

plcLondon UK

[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml

dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls

[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb

[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni

[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden

Germany

[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo

[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd

[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of

Technology

[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke

eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml

[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim

nga polonishtja)

[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984

Sarajeveuml

[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin

sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014

[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik

2016UMIBMitroviceuml

[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016

10

14 Peumlrmbajtja e punimit

Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml

veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit

Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml

shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi

dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml

me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit

siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale

Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml

trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu

shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit

teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky

kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr

stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues

teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls

Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml

formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml

mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-

minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml

shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls

Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep

rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme

KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT

11

21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit

Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml

zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)

me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e

parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara

Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls

dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml

mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml

e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml

caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml

shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore

teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml

meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva

teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit

punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml

puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml

uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml

Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml

shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln

teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar

(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml

karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e

makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur

funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si

rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml

zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar

teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat

Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml

brendshme

12

Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit

kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln

fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme

e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend

teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml

vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme

peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim

Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe

zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe

neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml

cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml

e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls

zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml

drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale

(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml

rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml

Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e

uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave

eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml

stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls

teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml

jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls

si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast

duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme

Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml

peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme

1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml

drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml

mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml

13

2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr

transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml

3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml

cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen

4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll

marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet

fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))

5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo

pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e

shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive

6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml

sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret

parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml

puneuml

22 Meumlnyrat e stivimit

Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml

e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml

shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml

Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa

(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin

peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls

Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet

teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml

puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml

projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga

stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme

eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe

Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml

shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta

14

por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml

karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)

Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml

fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e

lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml

materialit shkeumlmbor qeuml stivohet

Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar

neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme

Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri

shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit

Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si

reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)

rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)

Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me

aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml

caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml

stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)

Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave

Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml

duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit

teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml

15

1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet

Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml

Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave

Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925

119940119950120784

Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10

Toka e shkapeumlrderdhur 5-15

Argjila ranore (prej ranori) 10-20

Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30

Mergel 30-40

Reumlreuml 30-35

Argjileuml e thateuml 30-70

Zhavorr i thateuml 50-85

23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit

Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml

zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml

geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml

16

e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e

shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe

klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e

zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml

karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe

Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim

Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim

sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit

Tabela 22 Klasifikimi i stivave

Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat

Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda

konturit teuml karriereumls

Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me

ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim

kontinual Stiveuml e formuar me

stivuese me transportier

Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer

me ekskavator lopatar me stivuese me

konsoleuml me stivuese me kova me

transport hekurudhor me transportier me

shirit me transport me kamioneuml

Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml

Peumlr grup frontesh teuml stiveumls

Peumlr shkalleuml

Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor

Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit

teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml

brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj

edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm

peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr

stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me

reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret

stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e

mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas

17

drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml

ndahen neuml dy grupe kryesore

Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer

peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur

Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo

Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund

teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml

stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili

stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe

stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti

me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)

24 Zhvillimi i stivave

Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml

kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml

shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike

e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet

gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga

kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel

freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml

kombinuar

Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton

edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe

analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi

merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal

teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi

18

i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi

dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml

mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt

dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen

neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu

janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme

(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion

stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar

dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen

praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se

njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls

komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml

rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls

seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te

shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht

zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i

stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund

teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit

Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml

Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)

Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave

shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)

Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor

neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)

19

rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls

Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier

me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml

paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me

aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e

stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)

Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit

shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor

20

Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion

Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi

zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me

buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml

vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr

shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml

proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion

Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml

pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml

mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te

bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me

buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls

Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet

neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme

Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)

21

Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-

larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml

dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit

Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml

dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt

materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar

Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml

dhe sheshim me buldozereuml janeuml

Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit

Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave

Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe

Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit

Teuml metat(disavantazhet) janeuml

Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen

(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)

Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj

Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin

e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund

teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i

22

bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit

teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose

neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet

drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt

peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml

buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes

se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe

sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim

- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml

merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls

Ft = 119933∙ 119948119956119945

119919119956∙ 119948119956 (21)

ku eumlshteuml

Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2

V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f

ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml

Hst ndash larteumlsia e stiveumls m

kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml

sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy

shtresore)

Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar

neuml zbulim

NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951

119933 (22)

Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)

23

Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml

Qb= Q(z) ∙ km (23)

km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka

rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar

Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml

nb = 119928119939

119928119956119945119943∙(119939) (24)

Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor

Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve

hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i

aplikuesheumlm neuml rastet kur

- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit

- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml

- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit

teuml materialit

- Kemi reliev kodrinor me stiva

- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen

e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi

beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml

Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave

dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e

parmendeumls

24

Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-

parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit

shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)

Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml

njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i

dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet

Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave

sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml

shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml

25

Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60

119896119903 ∙ 119905119888 (

1198983

ℎ)

ku

L- gjateumlsia e kanalit m

h- larteumlsia e kanalit m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m

a= ℓ1 ndash x

ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m

x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m

tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke

peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min

Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr

lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet

drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor

teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen

kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls

eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls

Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga

vagoni)(V) eumlshteuml

V= 119923∙ 119945 ∙119938

119948119956119945 (119950120785) (25)

L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy

zhvendosjeve) m

h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si

a = ℓ - x (26)

ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls

x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m

26

Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)

a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml

b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat

c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave

d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet

Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave

(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)

nt = 119923 ∙119945 ∙119938

119948119956119945 ∙119933119957

(27)

Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)

Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula

nnd = 119931119951119941 ∙119948119948

119957120783 +119957120784(

119957119955119942119951119938

119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)

ku

Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)

kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08

t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)

27

Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe

i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))

Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml

247(m))

28

Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)

peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn

Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml

shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve

neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit

Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e

procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave

Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit

me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet

puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet

edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i

reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml

materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin

eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar

nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)

Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr

29

b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare

c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml

d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e

krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234

Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e

stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml

larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)

Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)

rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls

dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes

parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)

Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses

30

Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls

marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml

meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml

teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth

stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues

Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga

formula

Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)

Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml

Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)

ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )

p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml

Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)

Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)

Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet

aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))

(Figura 214 a) eumlshteuml

Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml

Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)

Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)

31

Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut

a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi

b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues

Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore

si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i

materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit

teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e

shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml

keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga

zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet

larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj

meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me

ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml

32

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar

Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i

merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e

cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike

teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit

(Figura 215)

Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml

shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit

Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri

neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml

33

252 Stivimi me ekskavator draglajn

Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me

ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura

216)

Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml

(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))

Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml

distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml

ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i

ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit

dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin

paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln

914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi

rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit

26 Stivimi hidraulik

34

Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen

kushtet qeuml pasojneuml

- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues

- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml

karriereuml

- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit

shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji

Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-

tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i

pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)

Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga

termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e

peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp

i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali

shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml

hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti

tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)

35

Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga

karriera deri neuml stiv eumlshteuml

`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933

119957119940 (

119950120785

119945) (214)

nv- numri i vagoneumlve

V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)

tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET

31 Llojet e stivueseve

36

Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i

stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit

shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme

keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml

lirsheumlm

Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e

teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml

shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet

sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)

sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo

sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)

Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)

Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)

Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve

-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe

-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me

transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))

32 Stivueset me kova

Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset

me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)

dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura

33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i

transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit

37

Figura 31 Stivuese me kova

Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier

Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml

Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)

119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)

Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml

kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)

km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)

38

Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i

kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti

Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)

1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me

kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-

shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues

33 Stivueset me transportier

Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml

shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura

34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme

komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)

Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml

shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport

Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir

(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen

neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali

shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna

e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml

frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe

39

me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml

thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml

stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml

sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri

Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh

Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml

larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml

veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet

shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme

Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml

pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml

aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe

peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml

meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml

cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin

peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri

qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe

peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)

40

Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me

transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh

Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml

- Kapaciteti teorike (Qo) m3

- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m

- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m

- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms

Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36

41

Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika

Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-

shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me

transportier me shirit)

Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml

planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje

teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005

(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje

deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e

shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal

Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i

transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml

stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml

Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)

Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)

z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm

kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml

42

Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B

660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me

konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me

kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml

stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-

1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset

me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe

shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)

Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e

stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia

e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml

- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)

- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)

- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)

Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani

Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol

Lloji i stivueses

Kapaciteti

teorik Qo(m3h-

1)

Pajisja e

pranimit

Lshp(m)

Konsola

peumlr

stivim

Lshst(m)

Masa

G(t)

Trysnia

specifike

MPa

ARs-B2500

A2Rs-B3500

A2Rs-B4400

A2Rs-B5000

A2Rs-B5500

A2Rs-B8800

A2Rs-B15200

2500

3500

4400

5000

5500

8800

15200

175

50

50

70

65

94

90

50

60

60

67

100

110

120

340

600

632

-

1520

2500

3600

0075

0073

0077

0078

008

008

0081

43

Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml

shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit

transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml

stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut

Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)

Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)

Rst- rrezja e stivimit (m)

p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls

Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol

Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit

Rp = Ln(max)= LI + LII

Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII

Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit

44

Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)

Rmin = Rst ndash Ln(max)

Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun

e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)

Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)

Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e

puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet

koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si

dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e

qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva

Gjeologjia e

karriereumls

Hidrologjia e

karriereumls

Parametrat

gjeomekanikeuml teuml

dherave

Teknologjia e

shfryteumlzimit

Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave

Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml

Qeumlndrueshmeumlria

Po Jo

Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme

45

Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe

reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra

paraprakisht

Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme

gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921

Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike

teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe

karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij

Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml

quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls

seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml

peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe

shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml

funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml

deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml

peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja

dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si

rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls

peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar

dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj

mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si

program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml

gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml

inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml

stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml

gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave

teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml

analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve

teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe

disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr

46

llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe

teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e

dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij

problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave

Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml

me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen

neuml tri kategori

(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb

(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu

(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale

Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e

kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml

mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml

zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues

brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen

(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml

stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml

vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar

qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik

Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml

faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml

materialit

Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml

shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat

tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls

shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml

paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml

47

Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit

ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e

kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)

Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike

Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit

teuml ujit neumlntokeumlsor) etj

Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml

bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet

(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar

Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda

shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml

sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes

pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina

gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror

Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml

shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet

qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml

mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave

teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes

teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive

Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh

elementet qeuml pasojneuml

(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml

vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml

vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml

shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale

neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet

shumeuml pak leumlndeuml minerale

48

(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml

shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar

pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls

Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren

parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml

teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml

Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike

teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave

Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml

parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale

intensitetin e stivimit etj)

Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e

parapareuml

Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke

pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml

tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls

Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e

mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet

respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml

cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml

stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet

nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln

mbajteumlse

49

Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml

peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e

njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se

mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml

dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml

zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml

toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me

distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml

Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe

kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat

zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria

dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga

gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls

(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls

Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml

e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi

plastik dhe i brishteuml

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml

tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml

- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml

qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)

- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik

qu=120784

120785∙c119925119940

prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)

ku janeuml

γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut

B-gjereumlsia e pllakeumls

50

c-kohezioni i dheut

Nc Nγ 119925119940prime 119925120632

prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen

nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)

Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml

mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs

qlej= 119954119958

119917119956 (35)

Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln

mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat

Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml

periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml

zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse

prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100

(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml

ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml

meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund

teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi

mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e

dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-

40(kNm2)

Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e

bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason

qu=120632∙119913

120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +

120659

120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +

120659

120784) minus 120783] (36)

ku janeuml

B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave

γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar

51

ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent

(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e

barabarteuml

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] (37)

Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958

119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150

Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml

Hmax= 119954119949119942119947

120632119956119945 (38)

Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali

sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925

119950120784 γ=272119948119925

119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e

stivuar γ=204119948119925

119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet

larteumlsia maksimale e stiveumls

Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat

(37)(33) dhe (38) merret

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782

∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787

120784) minus 120783] =

=103095(kNm2)

qlej=119954119958

119917119956=

120783120782120785120782120791120787

120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =

119954119949119942119947

120632119956119945 =

120788120790120789120785

120784120782120785

(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose

neuml stiveuml

Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml

cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls

52

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) (39)

ku eumlshteuml

W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)

Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)

L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)

b-gjereumlsia e zinxhirit(m)

B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)

a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)

Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)

Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me

ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)

Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)

Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) =120789+120783120787

120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙

120784120790120783

120791120788120782∙ radic120783 +

120784120787120784

120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)

Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien

e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml

dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)

dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet

(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml

bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873

1198982 ˄γ=175119896119873

1198983 dhe stival

realizohet me stivformues A2Rs-B520055

(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls

(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare

Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet

53

- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)

- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m

- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml

stivohen)

- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr

stivim)

- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873

1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873

1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)

- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)

- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)

- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)

- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)

- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898

119904)

- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)

- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)

- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)

- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)

- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)

Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse

horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit

punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873

1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055

rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror

teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me

aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml

maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth

hstlehshmax

54

Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e

qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2

3 emptys˄cd=

2

3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls

neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar

Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml

karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml

karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml

teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe

rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim

Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)

ku janeuml

Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml

stivueses

X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls

seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)

∆h=119905

119888119900119904120572119896+ 15 =

05

119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls

seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e

konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit

αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit

Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses

Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse

kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml

stivueses (pranohet)

p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga

formula

55

p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙

119892

1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ

∙119892

1199071199001198881199001199042120572119896

=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙

981

62∙1198881199001199042∙120 ∙201

981

62∙1198881199001199042∙120

p=457(m)

Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055

Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse

konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln

∆h=201(m)

119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)

Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml

aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml

C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(53+457)∙119905119886119899390minus16

119905119886119899390 =3887(m)

pranojmeumlC1=37(m)

β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml

shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi

Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)

56

Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me

shirit teuml shkalleumls

Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)

- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +

16

119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)

bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e

pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)

- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi

Vshℓ=2∙119876119890119891

ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙76∙

155

365∙04= 4373 (

119898

119889119894119905euml) ose vshℓ=183(

119898

ℎ)

Qef=2520000(1198983

119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar

Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor

hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim

Vfst= 2∙119876119890119891

ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙1000+16∙900∙

155

365∙04= 082 (

119898

119889119894119905euml)

57

Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi

Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi

(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls

Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale

teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi

qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()

c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)

B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)

Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart

γ=175(119896119873

1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit

Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet

argjilore

Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls

Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt

peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim

Nq=tan2(120786120787120782 +empty

120784)∙cπ∙tanФ

Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ

Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm

Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren

c=2

3∙ 119888 =

2

3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =

2

3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (

2

3∙ 119905119886119899120601)=12460

Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i

fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme

me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr

58

del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me

karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873

1198983) llogaritet nga formula e

Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2

3

qku=120784

120785∙c∙119925119940

prime +05∙γ∙B∙119925120632prime

ku

119873119888prime=

1198903120587119905119886119899120601primeminus1

119905119886119899120601prime=

119890312058711990511988611989912460minus1

11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit

- Faktori i pesheumls vetjaker

Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)

9∙1199051198861198992120601+1=

4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)

9∙119905119886119899212460+1

Nγ=554

Prandaj kemi

qku=2

3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)

Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls

qs=B∙qku=76∙39381=2992956

kurse nga ngarkesa totale

Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)

Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3

pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret

qlej=119902119896119906

119865119904=

39381

25=157524(kPa)

ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit

Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416

Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e

bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml

Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)

59

Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit

shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar

Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml

jeteuml(H2=16+16=32(m))

p02=32∙175=560(kPa)

Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr

gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls

B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml

q2lej= 1199022119896119906

119865119904=

574765

23=191588(kPa)

ku

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-

afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls

vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas

kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)

Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml

lejuar

Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml

B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)

q3lej=1199023119896119906

119865119904=

704920

23=234973(kPa)

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920

p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)

Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund

teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls

Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit

teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe

60

deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml

formuleumls

qku=2

3∙c∙[1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601

e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln

qku=2

3∙c∙(1 + 03

119861119911

119871119911) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime

ku janeuml

Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)

Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)

Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml

qku=2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=

2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =

853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873

1198982)

Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls

qlej=119902119896119906

119865119904=

35818

20=17909(

119896119873

1198982)

kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast

Fs=119902119897119890119895

119875119897119890119895119904119905=

17909

275=23878gt2(min)

Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare

specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238

prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike

teuml stivueses mbi tokeuml

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME

61

Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me

makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e

punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr

arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e

drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave

dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali

shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur

peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme

Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim

Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj

disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml

mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve

ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar

teuml siguriseuml

Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml

duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit

teuml vendburimit

Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit

t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml

teuml puneumls neuml stivim

Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit

vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e

shpateve teuml shkalleve teuml stive

Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike

peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht

teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime

kapitale sa meuml teuml vogla

Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml

realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt

influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit

62

peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml

interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml

sipeumlrfaqeumlsore

REFERENCAT

63

[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and

Equipmentrsquorsquo2014Londer

[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis

plcLondon UK

[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml

dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls

[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb

[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni

[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden

Germany

[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo

[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd

[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of

Technology

[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke

eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml

[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim

nga polonishtja)

[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984

Sarajeveuml

[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin

sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014

[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik

2016UMIBMitroviceuml

[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016

11

21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit

Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml

zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)

me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e

parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara

Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls

dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml

mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml

e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml

caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml

shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore

teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml

meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva

teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit

punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml

puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml

uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml

Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml

shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln

teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar

(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml

karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e

makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur

funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si

rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml

zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar

teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat

Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml

brendshme

12

Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit

kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln

fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme

e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend

teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml

vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme

peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim

Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe

zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe

neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml

cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml

e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls

zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml

drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale

(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml

rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml

Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e

uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave

eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml

stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls

teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml

jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls

si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast

duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme

Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml

peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme

1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml

drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml

mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml

13

2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr

transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml

3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml

cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen

4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll

marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet

fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))

5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo

pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e

shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive

6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml

sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret

parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml

puneuml

22 Meumlnyrat e stivimit

Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml

e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml

shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml

Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa

(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin

peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls

Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet

teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml

puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml

projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga

stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme

eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe

Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml

shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta

14

por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml

karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)

Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml

fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e

lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml

materialit shkeumlmbor qeuml stivohet

Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar

neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme

Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri

shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit

Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si

reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)

rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)

Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me

aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml

caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml

stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)

Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave

Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml

duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit

teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml

15

1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet

Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml

Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave

Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925

119940119950120784

Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10

Toka e shkapeumlrderdhur 5-15

Argjila ranore (prej ranori) 10-20

Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30

Mergel 30-40

Reumlreuml 30-35

Argjileuml e thateuml 30-70

Zhavorr i thateuml 50-85

23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit

Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml

zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml

geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml

16

e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e

shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe

klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e

zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml

karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe

Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim

Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim

sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit

Tabela 22 Klasifikimi i stivave

Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat

Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda

konturit teuml karriereumls

Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me

ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim

kontinual Stiveuml e formuar me

stivuese me transportier

Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer

me ekskavator lopatar me stivuese me

konsoleuml me stivuese me kova me

transport hekurudhor me transportier me

shirit me transport me kamioneuml

Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml

Peumlr grup frontesh teuml stiveumls

Peumlr shkalleuml

Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor

Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit

teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml

brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj

edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm

peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr

stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me

reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret

stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e

mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas

17

drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml

ndahen neuml dy grupe kryesore

Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer

peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur

Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo

Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund

teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml

stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili

stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe

stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti

me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)

24 Zhvillimi i stivave

Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml

kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml

shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike

e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet

gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga

kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel

freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml

kombinuar

Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton

edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe

analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi

merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal

teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi

18

i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi

dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml

mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt

dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen

neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu

janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme

(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion

stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar

dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen

praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se

njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls

komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml

rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls

seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te

shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht

zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i

stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund

teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit

Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml

Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)

Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave

shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)

Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor

neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)

19

rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls

Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier

me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml

paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me

aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e

stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)

Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit

shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor

20

Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion

Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi

zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me

buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml

vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr

shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml

proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion

Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml

pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml

mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te

bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me

buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls

Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet

neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme

Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)

21

Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-

larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml

dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit

Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml

dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt

materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar

Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml

dhe sheshim me buldozereuml janeuml

Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit

Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave

Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe

Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit

Teuml metat(disavantazhet) janeuml

Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen

(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)

Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj

Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin

e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund

teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i

22

bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit

teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose

neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet

drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt

peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml

buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes

se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe

sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim

- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml

merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls

Ft = 119933∙ 119948119956119945

119919119956∙ 119948119956 (21)

ku eumlshteuml

Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2

V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f

ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml

Hst ndash larteumlsia e stiveumls m

kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml

sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy

shtresore)

Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar

neuml zbulim

NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951

119933 (22)

Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)

23

Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml

Qb= Q(z) ∙ km (23)

km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka

rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar

Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml

nb = 119928119939

119928119956119945119943∙(119939) (24)

Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor

Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve

hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i

aplikuesheumlm neuml rastet kur

- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit

- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml

- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit

teuml materialit

- Kemi reliev kodrinor me stiva

- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen

e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi

beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml

Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave

dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e

parmendeumls

24

Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-

parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit

shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)

Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml

njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i

dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet

Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave

sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml

shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml

25

Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60

119896119903 ∙ 119905119888 (

1198983

ℎ)

ku

L- gjateumlsia e kanalit m

h- larteumlsia e kanalit m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m

a= ℓ1 ndash x

ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m

x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m

tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke

peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min

Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr

lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet

drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor

teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen

kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls

eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls

Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga

vagoni)(V) eumlshteuml

V= 119923∙ 119945 ∙119938

119948119956119945 (119950120785) (25)

L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy

zhvendosjeve) m

h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si

a = ℓ - x (26)

ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls

x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m

26

Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)

a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml

b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat

c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave

d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet

Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave

(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)

nt = 119923 ∙119945 ∙119938

119948119956119945 ∙119933119957

(27)

Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)

Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula

nnd = 119931119951119941 ∙119948119948

119957120783 +119957120784(

119957119955119942119951119938

119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)

ku

Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)

kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08

t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)

27

Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe

i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))

Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml

247(m))

28

Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)

peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn

Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml

shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve

neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit

Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e

procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave

Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit

me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet

puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet

edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i

reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml

materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin

eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar

nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)

Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr

29

b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare

c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml

d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e

krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234

Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e

stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml

larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)

Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)

rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls

dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes

parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)

Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses

30

Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls

marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml

meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml

teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth

stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues

Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga

formula

Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)

Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml

Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)

ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )

p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml

Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)

Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)

Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet

aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))

(Figura 214 a) eumlshteuml

Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml

Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)

Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)

31

Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut

a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi

b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues

Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore

si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i

materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit

teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e

shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml

keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga

zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet

larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj

meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me

ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml

32

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar

Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i

merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e

cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike

teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit

(Figura 215)

Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml

shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit

Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri

neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml

33

252 Stivimi me ekskavator draglajn

Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me

ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura

216)

Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml

(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))

Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml

distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml

ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i

ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit

dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin

paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln

914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi

rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit

26 Stivimi hidraulik

34

Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen

kushtet qeuml pasojneuml

- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues

- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml

karriereuml

- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit

shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji

Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-

tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i

pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)

Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga

termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e

peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp

i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali

shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml

hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti

tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)

35

Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga

karriera deri neuml stiv eumlshteuml

`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933

119957119940 (

119950120785

119945) (214)

nv- numri i vagoneumlve

V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)

tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET

31 Llojet e stivueseve

36

Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i

stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit

shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme

keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml

lirsheumlm

Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e

teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml

shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet

sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)

sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo

sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)

Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)

Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)

Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve

-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe

-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me

transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))

32 Stivueset me kova

Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset

me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)

dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura

33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i

transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit

37

Figura 31 Stivuese me kova

Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier

Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml

Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)

119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)

Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml

kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)

km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)

38

Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i

kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti

Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)

1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me

kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-

shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues

33 Stivueset me transportier

Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml

shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura

34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme

komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)

Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml

shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport

Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir

(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen

neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali

shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna

e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml

frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe

39

me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml

thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml

stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml

sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri

Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh

Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml

larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml

veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet

shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme

Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml

pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml

aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe

peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml

meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml

cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin

peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri

qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe

peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)

40

Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me

transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh

Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml

- Kapaciteti teorike (Qo) m3

- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m

- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m

- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms

Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36

41

Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika

Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-

shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me

transportier me shirit)

Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml

planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje

teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005

(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje

deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e

shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal

Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i

transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml

stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml

Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)

Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)

z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm

kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml

42

Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B

660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me

konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me

kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml

stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-

1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset

me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe

shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)

Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e

stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia

e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml

- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)

- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)

- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)

Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani

Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol

Lloji i stivueses

Kapaciteti

teorik Qo(m3h-

1)

Pajisja e

pranimit

Lshp(m)

Konsola

peumlr

stivim

Lshst(m)

Masa

G(t)

Trysnia

specifike

MPa

ARs-B2500

A2Rs-B3500

A2Rs-B4400

A2Rs-B5000

A2Rs-B5500

A2Rs-B8800

A2Rs-B15200

2500

3500

4400

5000

5500

8800

15200

175

50

50

70

65

94

90

50

60

60

67

100

110

120

340

600

632

-

1520

2500

3600

0075

0073

0077

0078

008

008

0081

43

Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml

shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit

transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml

stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut

Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)

Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)

Rst- rrezja e stivimit (m)

p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls

Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol

Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit

Rp = Ln(max)= LI + LII

Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII

Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit

44

Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)

Rmin = Rst ndash Ln(max)

Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun

e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)

Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)

Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e

puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet

koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si

dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e

qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva

Gjeologjia e

karriereumls

Hidrologjia e

karriereumls

Parametrat

gjeomekanikeuml teuml

dherave

Teknologjia e

shfryteumlzimit

Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave

Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml

Qeumlndrueshmeumlria

Po Jo

Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme

45

Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe

reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra

paraprakisht

Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme

gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921

Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike

teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe

karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij

Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml

quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls

seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml

peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe

shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml

funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml

deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml

peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja

dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si

rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls

peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar

dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj

mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si

program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml

gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml

inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml

stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml

gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave

teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml

analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve

teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe

disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr

46

llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe

teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e

dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij

problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave

Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml

me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen

neuml tri kategori

(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb

(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu

(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale

Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e

kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml

mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml

zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues

brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen

(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml

stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml

vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar

qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik

Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml

faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml

materialit

Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml

shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat

tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls

shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml

paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml

47

Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit

ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e

kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)

Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike

Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit

teuml ujit neumlntokeumlsor) etj

Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml

bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet

(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar

Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda

shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml

sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes

pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina

gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror

Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml

shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet

qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml

mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave

teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes

teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive

Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh

elementet qeuml pasojneuml

(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml

vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml

vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml

shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale

neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet

shumeuml pak leumlndeuml minerale

48

(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml

shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar

pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls

Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren

parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml

teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml

Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike

teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave

Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml

parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale

intensitetin e stivimit etj)

Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e

parapareuml

Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke

pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml

tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls

Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e

mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet

respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml

cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml

stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet

nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln

mbajteumlse

49

Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml

peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e

njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se

mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml

dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml

zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml

toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me

distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml

Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe

kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat

zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria

dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga

gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls

(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls

Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml

e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi

plastik dhe i brishteuml

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml

tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml

- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml

qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)

- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik

qu=120784

120785∙c119925119940

prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)

ku janeuml

γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut

B-gjereumlsia e pllakeumls

50

c-kohezioni i dheut

Nc Nγ 119925119940prime 119925120632

prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen

nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)

Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml

mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs

qlej= 119954119958

119917119956 (35)

Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln

mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat

Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml

periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml

zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse

prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100

(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml

ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml

meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund

teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi

mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e

dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-

40(kNm2)

Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e

bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason

qu=120632∙119913

120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +

120659

120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +

120659

120784) minus 120783] (36)

ku janeuml

B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave

γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar

51

ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent

(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e

barabarteuml

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] (37)

Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958

119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150

Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml

Hmax= 119954119949119942119947

120632119956119945 (38)

Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali

sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925

119950120784 γ=272119948119925

119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e

stivuar γ=204119948119925

119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet

larteumlsia maksimale e stiveumls

Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat

(37)(33) dhe (38) merret

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782

∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787

120784) minus 120783] =

=103095(kNm2)

qlej=119954119958

119917119956=

120783120782120785120782120791120787

120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =

119954119949119942119947

120632119956119945 =

120788120790120789120785

120784120782120785

(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose

neuml stiveuml

Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml

cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls

52

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) (39)

ku eumlshteuml

W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)

Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)

L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)

b-gjereumlsia e zinxhirit(m)

B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)

a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)

Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)

Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me

ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)

Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)

Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) =120789+120783120787

120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙

120784120790120783

120791120788120782∙ radic120783 +

120784120787120784

120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)

Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien

e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml

dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)

dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet

(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml

bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873

1198982 ˄γ=175119896119873

1198983 dhe stival

realizohet me stivformues A2Rs-B520055

(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls

(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare

Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet

53

- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)

- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m

- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml

stivohen)

- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr

stivim)

- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873

1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873

1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)

- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)

- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)

- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)

- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)

- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898

119904)

- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)

- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)

- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)

- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)

- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)

Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse

horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit

punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873

1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055

rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror

teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me

aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml

maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth

hstlehshmax

54

Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e

qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2

3 emptys˄cd=

2

3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls

neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar

Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml

karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml

karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml

teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe

rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim

Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)

ku janeuml

Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml

stivueses

X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls

seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)

∆h=119905

119888119900119904120572119896+ 15 =

05

119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls

seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e

konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit

αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit

Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses

Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse

kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml

stivueses (pranohet)

p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga

formula

55

p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙

119892

1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ

∙119892

1199071199001198881199001199042120572119896

=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙

981

62∙1198881199001199042∙120 ∙201

981

62∙1198881199001199042∙120

p=457(m)

Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055

Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse

konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln

∆h=201(m)

119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)

Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml

aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml

C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(53+457)∙119905119886119899390minus16

119905119886119899390 =3887(m)

pranojmeumlC1=37(m)

β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml

shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi

Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)

56

Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me

shirit teuml shkalleumls

Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)

- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +

16

119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)

bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e

pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)

- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi

Vshℓ=2∙119876119890119891

ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙76∙

155

365∙04= 4373 (

119898

119889119894119905euml) ose vshℓ=183(

119898

ℎ)

Qef=2520000(1198983

119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar

Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor

hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim

Vfst= 2∙119876119890119891

ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙1000+16∙900∙

155

365∙04= 082 (

119898

119889119894119905euml)

57

Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi

Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi

(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls

Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale

teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi

qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()

c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)

B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)

Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart

γ=175(119896119873

1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit

Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet

argjilore

Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls

Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt

peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim

Nq=tan2(120786120787120782 +empty

120784)∙cπ∙tanФ

Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ

Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm

Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren

c=2

3∙ 119888 =

2

3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =

2

3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (

2

3∙ 119905119886119899120601)=12460

Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i

fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme

me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr

58

del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me

karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873

1198983) llogaritet nga formula e

Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2

3

qku=120784

120785∙c∙119925119940

prime +05∙γ∙B∙119925120632prime

ku

119873119888prime=

1198903120587119905119886119899120601primeminus1

119905119886119899120601prime=

119890312058711990511988611989912460minus1

11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit

- Faktori i pesheumls vetjaker

Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)

9∙1199051198861198992120601+1=

4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)

9∙119905119886119899212460+1

Nγ=554

Prandaj kemi

qku=2

3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)

Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls

qs=B∙qku=76∙39381=2992956

kurse nga ngarkesa totale

Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)

Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3

pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret

qlej=119902119896119906

119865119904=

39381

25=157524(kPa)

ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit

Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416

Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e

bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml

Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)

59

Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit

shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar

Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml

jeteuml(H2=16+16=32(m))

p02=32∙175=560(kPa)

Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr

gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls

B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml

q2lej= 1199022119896119906

119865119904=

574765

23=191588(kPa)

ku

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-

afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls

vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas

kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)

Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml

lejuar

Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml

B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)

q3lej=1199023119896119906

119865119904=

704920

23=234973(kPa)

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920

p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)

Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund

teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls

Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit

teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe

60

deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml

formuleumls

qku=2

3∙c∙[1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601

e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln

qku=2

3∙c∙(1 + 03

119861119911

119871119911) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime

ku janeuml

Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)

Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)

Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml

qku=2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=

2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =

853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873

1198982)

Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls

qlej=119902119896119906

119865119904=

35818

20=17909(

119896119873

1198982)

kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast

Fs=119902119897119890119895

119875119897119890119895119904119905=

17909

275=23878gt2(min)

Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare

specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238

prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike

teuml stivueses mbi tokeuml

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME

61

Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me

makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e

punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr

arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e

drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave

dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali

shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur

peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme

Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim

Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj

disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml

mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve

ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar

teuml siguriseuml

Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml

duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit

teuml vendburimit

Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit

t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml

teuml puneumls neuml stivim

Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit

vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e

shpateve teuml shkalleve teuml stive

Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike

peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht

teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime

kapitale sa meuml teuml vogla

Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml

realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt

influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit

62

peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml

interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml

sipeumlrfaqeumlsore

REFERENCAT

63

[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and

Equipmentrsquorsquo2014Londer

[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis

plcLondon UK

[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml

dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls

[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb

[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni

[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden

Germany

[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo

[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd

[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of

Technology

[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke

eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml

[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim

nga polonishtja)

[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984

Sarajeveuml

[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin

sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014

[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik

2016UMIBMitroviceuml

[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016

12

Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit

kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln

fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme

e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend

teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml

vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme

peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim

Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe

zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe

neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml

cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml

e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls

zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml

drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale

(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml

rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml

Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e

uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave

eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml

stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls

teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml

jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls

si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast

duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme

Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml

peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme

1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml

drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml

mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml

13

2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr

transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml

3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml

cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen

4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll

marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet

fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))

5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo

pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e

shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive

6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml

sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret

parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml

puneuml

22 Meumlnyrat e stivimit

Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml

e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml

shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml

Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa

(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin

peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls

Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet

teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml

puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml

projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga

stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme

eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe

Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml

shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta

14

por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml

karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)

Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml

fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e

lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml

materialit shkeumlmbor qeuml stivohet

Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar

neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme

Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri

shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit

Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si

reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)

rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)

Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me

aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml

caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml

stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)

Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave

Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml

duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit

teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml

15

1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet

Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml

Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave

Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925

119940119950120784

Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10

Toka e shkapeumlrderdhur 5-15

Argjila ranore (prej ranori) 10-20

Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30

Mergel 30-40

Reumlreuml 30-35

Argjileuml e thateuml 30-70

Zhavorr i thateuml 50-85

23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit

Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml

zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml

geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml

16

e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e

shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe

klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e

zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml

karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe

Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim

Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim

sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit

Tabela 22 Klasifikimi i stivave

Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat

Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda

konturit teuml karriereumls

Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me

ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim

kontinual Stiveuml e formuar me

stivuese me transportier

Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer

me ekskavator lopatar me stivuese me

konsoleuml me stivuese me kova me

transport hekurudhor me transportier me

shirit me transport me kamioneuml

Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml

Peumlr grup frontesh teuml stiveumls

Peumlr shkalleuml

Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor

Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit

teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml

brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj

edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm

peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr

stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me

reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret

stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e

mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas

17

drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml

ndahen neuml dy grupe kryesore

Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer

peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur

Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo

Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund

teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml

stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili

stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe

stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti

me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)

24 Zhvillimi i stivave

Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml

kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml

shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike

e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet

gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga

kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel

freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml

kombinuar

Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton

edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe

analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi

merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal

teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi

18

i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi

dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml

mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt

dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen

neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu

janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme

(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion

stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar

dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen

praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se

njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls

komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml

rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls

seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te

shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht

zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i

stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund

teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit

Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml

Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)

Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave

shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)

Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor

neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)

19

rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls

Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier

me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml

paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me

aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e

stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)

Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit

shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor

20

Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion

Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi

zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me

buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml

vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr

shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml

proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion

Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml

pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml

mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te

bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me

buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls

Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet

neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme

Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)

21

Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-

larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml

dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit

Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml

dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt

materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar

Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml

dhe sheshim me buldozereuml janeuml

Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit

Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave

Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe

Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit

Teuml metat(disavantazhet) janeuml

Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen

(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)

Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj

Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin

e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund

teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i

22

bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit

teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose

neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet

drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt

peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml

buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes

se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe

sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim

- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml

merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls

Ft = 119933∙ 119948119956119945

119919119956∙ 119948119956 (21)

ku eumlshteuml

Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2

V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f

ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml

Hst ndash larteumlsia e stiveumls m

kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml

sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy

shtresore)

Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar

neuml zbulim

NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951

119933 (22)

Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)

23

Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml

Qb= Q(z) ∙ km (23)

km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka

rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar

Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml

nb = 119928119939

119928119956119945119943∙(119939) (24)

Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor

Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve

hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i

aplikuesheumlm neuml rastet kur

- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit

- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml

- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit

teuml materialit

- Kemi reliev kodrinor me stiva

- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen

e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi

beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml

Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave

dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e

parmendeumls

24

Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-

parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit

shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)

Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml

njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i

dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet

Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave

sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml

shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml

25

Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60

119896119903 ∙ 119905119888 (

1198983

ℎ)

ku

L- gjateumlsia e kanalit m

h- larteumlsia e kanalit m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m

a= ℓ1 ndash x

ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m

x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m

tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke

peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min

Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr

lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet

drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor

teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen

kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls

eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls

Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga

vagoni)(V) eumlshteuml

V= 119923∙ 119945 ∙119938

119948119956119945 (119950120785) (25)

L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy

zhvendosjeve) m

h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si

a = ℓ - x (26)

ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls

x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m

26

Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)

a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml

b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat

c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave

d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet

Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave

(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)

nt = 119923 ∙119945 ∙119938

119948119956119945 ∙119933119957

(27)

Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)

Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula

nnd = 119931119951119941 ∙119948119948

119957120783 +119957120784(

119957119955119942119951119938

119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)

ku

Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)

kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08

t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)

27

Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe

i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))

Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml

247(m))

28

Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)

peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn

Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml

shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve

neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit

Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e

procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave

Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit

me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet

puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet

edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i

reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml

materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin

eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar

nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)

Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr

29

b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare

c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml

d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e

krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234

Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e

stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml

larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)

Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)

rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls

dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes

parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)

Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses

30

Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls

marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml

meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml

teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth

stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues

Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga

formula

Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)

Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml

Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)

ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )

p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml

Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)

Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)

Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet

aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))

(Figura 214 a) eumlshteuml

Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml

Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)

Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)

31

Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut

a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi

b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues

Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore

si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i

materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit

teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e

shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml

keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga

zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet

larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj

meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me

ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml

32

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar

Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i

merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e

cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike

teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit

(Figura 215)

Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml

shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit

Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri

neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml

33

252 Stivimi me ekskavator draglajn

Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me

ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura

216)

Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml

(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))

Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml

distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml

ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i

ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit

dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin

paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln

914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi

rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit

26 Stivimi hidraulik

34

Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen

kushtet qeuml pasojneuml

- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues

- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml

karriereuml

- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit

shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji

Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-

tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i

pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)

Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga

termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e

peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp

i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali

shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml

hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti

tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)

35

Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga

karriera deri neuml stiv eumlshteuml

`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933

119957119940 (

119950120785

119945) (214)

nv- numri i vagoneumlve

V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)

tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET

31 Llojet e stivueseve

36

Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i

stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit

shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme

keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml

lirsheumlm

Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e

teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml

shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet

sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)

sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo

sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)

Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)

Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)

Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve

-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe

-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me

transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))

32 Stivueset me kova

Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset

me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)

dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura

33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i

transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit

37

Figura 31 Stivuese me kova

Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier

Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml

Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)

119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)

Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml

kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)

km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)

38

Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i

kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti

Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)

1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me

kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-

shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues

33 Stivueset me transportier

Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml

shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura

34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme

komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)

Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml

shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport

Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir

(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen

neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali

shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna

e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml

frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe

39

me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml

thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml

stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml

sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri

Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh

Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml

larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml

veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet

shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme

Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml

pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml

aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe

peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml

meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml

cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin

peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri

qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe

peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)

40

Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me

transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh

Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml

- Kapaciteti teorike (Qo) m3

- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m

- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m

- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms

Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36

41

Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika

Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-

shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me

transportier me shirit)

Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml

planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje

teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005

(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje

deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e

shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal

Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i

transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml

stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml

Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)

Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)

z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm

kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml

42

Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B

660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me

konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me

kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml

stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-

1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset

me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe

shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)

Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e

stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia

e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml

- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)

- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)

- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)

Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani

Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol

Lloji i stivueses

Kapaciteti

teorik Qo(m3h-

1)

Pajisja e

pranimit

Lshp(m)

Konsola

peumlr

stivim

Lshst(m)

Masa

G(t)

Trysnia

specifike

MPa

ARs-B2500

A2Rs-B3500

A2Rs-B4400

A2Rs-B5000

A2Rs-B5500

A2Rs-B8800

A2Rs-B15200

2500

3500

4400

5000

5500

8800

15200

175

50

50

70

65

94

90

50

60

60

67

100

110

120

340

600

632

-

1520

2500

3600

0075

0073

0077

0078

008

008

0081

43

Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml

shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit

transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml

stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut

Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)

Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)

Rst- rrezja e stivimit (m)

p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls

Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol

Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit

Rp = Ln(max)= LI + LII

Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII

Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit

44

Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)

Rmin = Rst ndash Ln(max)

Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun

e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)

Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)

Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e

puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet

koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si

dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e

qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva

Gjeologjia e

karriereumls

Hidrologjia e

karriereumls

Parametrat

gjeomekanikeuml teuml

dherave

Teknologjia e

shfryteumlzimit

Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave

Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml

Qeumlndrueshmeumlria

Po Jo

Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme

45

Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe

reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra

paraprakisht

Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme

gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921

Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike

teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe

karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij

Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml

quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls

seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml

peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe

shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml

funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml

deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml

peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja

dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si

rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls

peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar

dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj

mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si

program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml

gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml

inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml

stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml

gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave

teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml

analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve

teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe

disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr

46

llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe

teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e

dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij

problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave

Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml

me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen

neuml tri kategori

(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb

(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu

(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale

Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e

kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml

mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml

zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues

brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen

(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml

stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml

vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar

qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik

Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml

faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml

materialit

Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml

shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat

tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls

shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml

paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml

47

Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit

ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e

kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)

Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike

Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit

teuml ujit neumlntokeumlsor) etj

Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml

bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet

(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar

Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda

shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml

sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes

pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina

gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror

Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml

shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet

qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml

mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave

teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes

teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive

Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh

elementet qeuml pasojneuml

(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml

vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml

vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml

shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale

neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet

shumeuml pak leumlndeuml minerale

48

(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml

shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar

pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls

Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren

parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml

teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml

Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike

teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave

Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml

parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale

intensitetin e stivimit etj)

Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e

parapareuml

Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke

pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml

tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls

Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e

mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet

respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml

cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml

stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet

nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln

mbajteumlse

49

Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml

peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e

njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se

mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml

dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml

zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml

toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me

distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml

Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe

kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat

zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria

dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga

gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls

(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls

Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml

e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi

plastik dhe i brishteuml

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml

tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml

- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml

qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)

- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik

qu=120784

120785∙c119925119940

prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)

ku janeuml

γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut

B-gjereumlsia e pllakeumls

50

c-kohezioni i dheut

Nc Nγ 119925119940prime 119925120632

prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen

nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)

Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml

mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs

qlej= 119954119958

119917119956 (35)

Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln

mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat

Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml

periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml

zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse

prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100

(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml

ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml

meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund

teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi

mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e

dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-

40(kNm2)

Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e

bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason

qu=120632∙119913

120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +

120659

120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +

120659

120784) minus 120783] (36)

ku janeuml

B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave

γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar

51

ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent

(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e

barabarteuml

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] (37)

Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958

119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150

Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml

Hmax= 119954119949119942119947

120632119956119945 (38)

Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali

sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925

119950120784 γ=272119948119925

119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e

stivuar γ=204119948119925

119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet

larteumlsia maksimale e stiveumls

Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat

(37)(33) dhe (38) merret

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782

∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787

120784) minus 120783] =

=103095(kNm2)

qlej=119954119958

119917119956=

120783120782120785120782120791120787

120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =

119954119949119942119947

120632119956119945 =

120788120790120789120785

120784120782120785

(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose

neuml stiveuml

Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml

cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls

52

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) (39)

ku eumlshteuml

W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)

Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)

L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)

b-gjereumlsia e zinxhirit(m)

B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)

a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)

Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)

Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me

ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)

Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)

Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) =120789+120783120787

120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙

120784120790120783

120791120788120782∙ radic120783 +

120784120787120784

120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)

Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien

e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml

dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)

dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet

(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml

bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873

1198982 ˄γ=175119896119873

1198983 dhe stival

realizohet me stivformues A2Rs-B520055

(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls

(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare

Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet

53

- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)

- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m

- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml

stivohen)

- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr

stivim)

- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873

1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873

1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)

- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)

- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)

- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)

- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)

- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898

119904)

- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)

- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)

- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)

- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)

- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)

Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse

horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit

punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873

1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055

rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror

teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me

aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml

maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth

hstlehshmax

54

Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e

qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2

3 emptys˄cd=

2

3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls

neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar

Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml

karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml

karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml

teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe

rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim

Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)

ku janeuml

Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml

stivueses

X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls

seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)

∆h=119905

119888119900119904120572119896+ 15 =

05

119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls

seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e

konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit

αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit

Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses

Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse

kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml

stivueses (pranohet)

p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga

formula

55

p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙

119892

1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ

∙119892

1199071199001198881199001199042120572119896

=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙

981

62∙1198881199001199042∙120 ∙201

981

62∙1198881199001199042∙120

p=457(m)

Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055

Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse

konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln

∆h=201(m)

119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)

Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml

aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml

C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(53+457)∙119905119886119899390minus16

119905119886119899390 =3887(m)

pranojmeumlC1=37(m)

β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml

shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi

Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)

56

Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me

shirit teuml shkalleumls

Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)

- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +

16

119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)

bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e

pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)

- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi

Vshℓ=2∙119876119890119891

ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙76∙

155

365∙04= 4373 (

119898

119889119894119905euml) ose vshℓ=183(

119898

ℎ)

Qef=2520000(1198983

119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar

Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor

hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim

Vfst= 2∙119876119890119891

ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙1000+16∙900∙

155

365∙04= 082 (

119898

119889119894119905euml)

57

Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi

Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi

(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls

Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale

teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi

qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()

c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)

B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)

Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart

γ=175(119896119873

1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit

Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet

argjilore

Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls

Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt

peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim

Nq=tan2(120786120787120782 +empty

120784)∙cπ∙tanФ

Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ

Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm

Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren

c=2

3∙ 119888 =

2

3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =

2

3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (

2

3∙ 119905119886119899120601)=12460

Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i

fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme

me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr

58

del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me

karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873

1198983) llogaritet nga formula e

Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2

3

qku=120784

120785∙c∙119925119940

prime +05∙γ∙B∙119925120632prime

ku

119873119888prime=

1198903120587119905119886119899120601primeminus1

119905119886119899120601prime=

119890312058711990511988611989912460minus1

11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit

- Faktori i pesheumls vetjaker

Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)

9∙1199051198861198992120601+1=

4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)

9∙119905119886119899212460+1

Nγ=554

Prandaj kemi

qku=2

3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)

Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls

qs=B∙qku=76∙39381=2992956

kurse nga ngarkesa totale

Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)

Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3

pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret

qlej=119902119896119906

119865119904=

39381

25=157524(kPa)

ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit

Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416

Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e

bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml

Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)

59

Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit

shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar

Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml

jeteuml(H2=16+16=32(m))

p02=32∙175=560(kPa)

Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr

gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls

B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml

q2lej= 1199022119896119906

119865119904=

574765

23=191588(kPa)

ku

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-

afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls

vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas

kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)

Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml

lejuar

Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml

B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)

q3lej=1199023119896119906

119865119904=

704920

23=234973(kPa)

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920

p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)

Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund

teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls

Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit

teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe

60

deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml

formuleumls

qku=2

3∙c∙[1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601

e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln

qku=2

3∙c∙(1 + 03

119861119911

119871119911) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime

ku janeuml

Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)

Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)

Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml

qku=2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=

2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =

853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873

1198982)

Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls

qlej=119902119896119906

119865119904=

35818

20=17909(

119896119873

1198982)

kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast

Fs=119902119897119890119895

119875119897119890119895119904119905=

17909

275=23878gt2(min)

Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare

specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238

prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike

teuml stivueses mbi tokeuml

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME

61

Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me

makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e

punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr

arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e

drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave

dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali

shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur

peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme

Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim

Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj

disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml

mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve

ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar

teuml siguriseuml

Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml

duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit

teuml vendburimit

Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit

t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml

teuml puneumls neuml stivim

Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit

vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e

shpateve teuml shkalleve teuml stive

Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike

peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht

teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime

kapitale sa meuml teuml vogla

Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml

realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt

influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit

62

peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml

interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml

sipeumlrfaqeumlsore

REFERENCAT

63

[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and

Equipmentrsquorsquo2014Londer

[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis

plcLondon UK

[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml

dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls

[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb

[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni

[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden

Germany

[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo

[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd

[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of

Technology

[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke

eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml

[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim

nga polonishtja)

[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984

Sarajeveuml

[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin

sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014

[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik

2016UMIBMitroviceuml

[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016

13

2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr

transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml

3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml

cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen

4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll

marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet

fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))

5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo

pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e

shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive

6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml

sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret

parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml

puneuml

22 Meumlnyrat e stivimit

Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml

e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml

shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml

Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa

(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin

peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls

Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet

teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml

puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml

projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga

stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme

eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe

Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml

shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta

14

por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml

karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)

Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml

fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e

lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml

materialit shkeumlmbor qeuml stivohet

Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar

neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme

Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri

shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit

Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si

reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)

rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)

Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me

aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml

caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml

stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)

Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave

Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml

duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit

teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml

15

1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet

Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml

Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave

Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925

119940119950120784

Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10

Toka e shkapeumlrderdhur 5-15

Argjila ranore (prej ranori) 10-20

Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30

Mergel 30-40

Reumlreuml 30-35

Argjileuml e thateuml 30-70

Zhavorr i thateuml 50-85

23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit

Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml

zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml

geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml

16

e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e

shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe

klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e

zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml

karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe

Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim

Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim

sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit

Tabela 22 Klasifikimi i stivave

Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat

Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda

konturit teuml karriereumls

Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me

ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim

kontinual Stiveuml e formuar me

stivuese me transportier

Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer

me ekskavator lopatar me stivuese me

konsoleuml me stivuese me kova me

transport hekurudhor me transportier me

shirit me transport me kamioneuml

Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml

Peumlr grup frontesh teuml stiveumls

Peumlr shkalleuml

Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor

Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit

teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml

brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj

edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm

peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr

stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me

reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret

stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e

mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas

17

drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml

ndahen neuml dy grupe kryesore

Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer

peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur

Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo

Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund

teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml

stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili

stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe

stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti

me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)

24 Zhvillimi i stivave

Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml

kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml

shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike

e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet

gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga

kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel

freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml

kombinuar

Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton

edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe

analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi

merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal

teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi

18

i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi

dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml

mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt

dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen

neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu

janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme

(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion

stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar

dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen

praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se

njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls

komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml

rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls

seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te

shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht

zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i

stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund

teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit

Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml

Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)

Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave

shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)

Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor

neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)

19

rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls

Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier

me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml

paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me

aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e

stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)

Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit

shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor

20

Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion

Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi

zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me

buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml

vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr

shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml

proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion

Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml

pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml

mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te

bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me

buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls

Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet

neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme

Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)

21

Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-

larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml

dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit

Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml

dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt

materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar

Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml

dhe sheshim me buldozereuml janeuml

Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit

Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave

Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe

Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit

Teuml metat(disavantazhet) janeuml

Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen

(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)

Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj

Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin

e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund

teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i

22

bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit

teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose

neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet

drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt

peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml

buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes

se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe

sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim

- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml

merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls

Ft = 119933∙ 119948119956119945

119919119956∙ 119948119956 (21)

ku eumlshteuml

Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2

V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f

ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml

Hst ndash larteumlsia e stiveumls m

kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml

sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy

shtresore)

Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar

neuml zbulim

NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951

119933 (22)

Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)

23

Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml

Qb= Q(z) ∙ km (23)

km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka

rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar

Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml

nb = 119928119939

119928119956119945119943∙(119939) (24)

Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor

Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve

hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i

aplikuesheumlm neuml rastet kur

- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit

- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml

- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit

teuml materialit

- Kemi reliev kodrinor me stiva

- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen

e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi

beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml

Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave

dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e

parmendeumls

24

Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-

parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit

shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)

Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml

njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i

dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet

Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave

sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml

shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml

25

Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60

119896119903 ∙ 119905119888 (

1198983

ℎ)

ku

L- gjateumlsia e kanalit m

h- larteumlsia e kanalit m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m

a= ℓ1 ndash x

ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m

x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m

tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke

peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min

Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr

lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet

drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor

teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen

kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls

eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls

Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga

vagoni)(V) eumlshteuml

V= 119923∙ 119945 ∙119938

119948119956119945 (119950120785) (25)

L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy

zhvendosjeve) m

h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si

a = ℓ - x (26)

ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls

x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m

26

Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)

a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml

b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat

c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave

d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet

Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave

(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)

nt = 119923 ∙119945 ∙119938

119948119956119945 ∙119933119957

(27)

Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)

Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula

nnd = 119931119951119941 ∙119948119948

119957120783 +119957120784(

119957119955119942119951119938

119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)

ku

Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)

kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08

t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)

27

Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe

i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))

Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml

247(m))

28

Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)

peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn

Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml

shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve

neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit

Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e

procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave

Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit

me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet

puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet

edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i

reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml

materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin

eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar

nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)

Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr

29

b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare

c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml

d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e

krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234

Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e

stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml

larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)

Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)

rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls

dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes

parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)

Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses

30

Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls

marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml

meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml

teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth

stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues

Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga

formula

Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)

Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml

Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)

ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )

p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml

Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)

Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)

Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet

aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))

(Figura 214 a) eumlshteuml

Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml

Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)

Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)

31

Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut

a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi

b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues

Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore

si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i

materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit

teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e

shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml

keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga

zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet

larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj

meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me

ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml

32

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar

Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i

merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e

cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike

teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit

(Figura 215)

Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml

shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit

Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri

neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml

33

252 Stivimi me ekskavator draglajn

Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me

ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura

216)

Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml

(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))

Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml

distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml

ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i

ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit

dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin

paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln

914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi

rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit

26 Stivimi hidraulik

34

Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen

kushtet qeuml pasojneuml

- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues

- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml

karriereuml

- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit

shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji

Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-

tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i

pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)

Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga

termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e

peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp

i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali

shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml

hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti

tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)

35

Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga

karriera deri neuml stiv eumlshteuml

`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933

119957119940 (

119950120785

119945) (214)

nv- numri i vagoneumlve

V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)

tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET

31 Llojet e stivueseve

36

Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i

stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit

shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme

keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml

lirsheumlm

Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e

teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml

shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet

sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)

sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo

sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)

Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)

Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)

Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve

-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe

-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me

transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))

32 Stivueset me kova

Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset

me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)

dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura

33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i

transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit

37

Figura 31 Stivuese me kova

Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier

Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml

Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)

119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)

Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml

kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)

km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)

38

Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i

kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti

Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)

1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me

kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-

shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues

33 Stivueset me transportier

Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml

shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura

34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme

komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)

Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml

shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport

Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir

(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen

neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali

shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna

e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml

frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe

39

me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml

thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml

stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml

sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri

Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh

Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml

larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml

veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet

shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme

Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml

pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml

aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe

peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml

meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml

cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin

peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri

qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe

peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)

40

Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me

transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh

Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml

- Kapaciteti teorike (Qo) m3

- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m

- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m

- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms

Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36

41

Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika

Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-

shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me

transportier me shirit)

Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml

planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje

teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005

(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje

deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e

shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal

Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i

transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml

stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml

Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)

Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)

z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm

kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml

42

Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B

660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me

konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me

kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml

stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-

1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset

me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe

shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)

Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e

stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia

e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml

- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)

- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)

- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)

Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani

Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol

Lloji i stivueses

Kapaciteti

teorik Qo(m3h-

1)

Pajisja e

pranimit

Lshp(m)

Konsola

peumlr

stivim

Lshst(m)

Masa

G(t)

Trysnia

specifike

MPa

ARs-B2500

A2Rs-B3500

A2Rs-B4400

A2Rs-B5000

A2Rs-B5500

A2Rs-B8800

A2Rs-B15200

2500

3500

4400

5000

5500

8800

15200

175

50

50

70

65

94

90

50

60

60

67

100

110

120

340

600

632

-

1520

2500

3600

0075

0073

0077

0078

008

008

0081

43

Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml

shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit

transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml

stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut

Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)

Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)

Rst- rrezja e stivimit (m)

p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls

Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol

Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit

Rp = Ln(max)= LI + LII

Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII

Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit

44

Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)

Rmin = Rst ndash Ln(max)

Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun

e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)

Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)

Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e

puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet

koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si

dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e

qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva

Gjeologjia e

karriereumls

Hidrologjia e

karriereumls

Parametrat

gjeomekanikeuml teuml

dherave

Teknologjia e

shfryteumlzimit

Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave

Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml

Qeumlndrueshmeumlria

Po Jo

Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme

45

Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe

reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra

paraprakisht

Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme

gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921

Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike

teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe

karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij

Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml

quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls

seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml

peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe

shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml

funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml

deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml

peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja

dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si

rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls

peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar

dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj

mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si

program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml

gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml

inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml

stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml

gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave

teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml

analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve

teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe

disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr

46

llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe

teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e

dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij

problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave

Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml

me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen

neuml tri kategori

(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb

(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu

(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale

Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e

kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml

mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml

zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues

brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen

(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml

stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml

vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar

qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik

Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml

faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml

materialit

Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml

shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat

tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls

shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml

paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml

47

Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit

ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e

kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)

Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike

Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit

teuml ujit neumlntokeumlsor) etj

Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml

bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet

(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar

Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda

shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml

sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes

pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina

gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror

Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml

shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet

qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml

mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave

teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes

teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive

Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh

elementet qeuml pasojneuml

(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml

vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml

vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml

shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale

neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet

shumeuml pak leumlndeuml minerale

48

(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml

shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar

pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls

Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren

parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml

teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml

Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike

teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave

Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml

parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale

intensitetin e stivimit etj)

Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e

parapareuml

Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke

pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml

tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls

Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e

mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet

respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml

cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml

stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet

nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln

mbajteumlse

49

Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml

peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e

njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se

mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml

dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml

zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml

toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me

distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml

Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe

kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat

zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria

dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga

gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls

(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls

Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml

e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi

plastik dhe i brishteuml

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml

tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml

- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml

qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)

- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik

qu=120784

120785∙c119925119940

prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)

ku janeuml

γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut

B-gjereumlsia e pllakeumls

50

c-kohezioni i dheut

Nc Nγ 119925119940prime 119925120632

prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen

nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)

Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml

mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs

qlej= 119954119958

119917119956 (35)

Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln

mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat

Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml

periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml

zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse

prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100

(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml

ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml

meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund

teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi

mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e

dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-

40(kNm2)

Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e

bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason

qu=120632∙119913

120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +

120659

120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +

120659

120784) minus 120783] (36)

ku janeuml

B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave

γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar

51

ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent

(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e

barabarteuml

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] (37)

Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958

119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150

Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml

Hmax= 119954119949119942119947

120632119956119945 (38)

Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali

sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925

119950120784 γ=272119948119925

119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e

stivuar γ=204119948119925

119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet

larteumlsia maksimale e stiveumls

Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat

(37)(33) dhe (38) merret

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782

∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787

120784) minus 120783] =

=103095(kNm2)

qlej=119954119958

119917119956=

120783120782120785120782120791120787

120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =

119954119949119942119947

120632119956119945 =

120788120790120789120785

120784120782120785

(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose

neuml stiveuml

Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml

cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls

52

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) (39)

ku eumlshteuml

W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)

Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)

L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)

b-gjereumlsia e zinxhirit(m)

B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)

a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)

Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)

Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me

ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)

Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)

Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) =120789+120783120787

120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙

120784120790120783

120791120788120782∙ radic120783 +

120784120787120784

120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)

Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien

e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml

dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)

dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet

(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml

bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873

1198982 ˄γ=175119896119873

1198983 dhe stival

realizohet me stivformues A2Rs-B520055

(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls

(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare

Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet

53

- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)

- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m

- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml

stivohen)

- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr

stivim)

- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873

1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873

1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)

- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)

- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)

- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)

- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)

- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898

119904)

- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)

- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)

- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)

- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)

- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)

Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse

horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit

punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873

1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055

rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror

teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me

aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml

maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth

hstlehshmax

54

Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e

qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2

3 emptys˄cd=

2

3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls

neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar

Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml

karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml

karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml

teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe

rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim

Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)

ku janeuml

Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml

stivueses

X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls

seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)

∆h=119905

119888119900119904120572119896+ 15 =

05

119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls

seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e

konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit

αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit

Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses

Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse

kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml

stivueses (pranohet)

p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga

formula

55

p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙

119892

1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ

∙119892

1199071199001198881199001199042120572119896

=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙

981

62∙1198881199001199042∙120 ∙201

981

62∙1198881199001199042∙120

p=457(m)

Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055

Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse

konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln

∆h=201(m)

119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)

Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml

aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml

C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(53+457)∙119905119886119899390minus16

119905119886119899390 =3887(m)

pranojmeumlC1=37(m)

β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml

shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi

Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)

56

Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me

shirit teuml shkalleumls

Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)

- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +

16

119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)

bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e

pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)

- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi

Vshℓ=2∙119876119890119891

ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙76∙

155

365∙04= 4373 (

119898

119889119894119905euml) ose vshℓ=183(

119898

ℎ)

Qef=2520000(1198983

119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar

Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor

hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim

Vfst= 2∙119876119890119891

ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙1000+16∙900∙

155

365∙04= 082 (

119898

119889119894119905euml)

57

Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi

Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi

(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls

Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale

teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi

qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()

c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)

B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)

Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart

γ=175(119896119873

1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit

Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet

argjilore

Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls

Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt

peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim

Nq=tan2(120786120787120782 +empty

120784)∙cπ∙tanФ

Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ

Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm

Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren

c=2

3∙ 119888 =

2

3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =

2

3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (

2

3∙ 119905119886119899120601)=12460

Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i

fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme

me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr

58

del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me

karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873

1198983) llogaritet nga formula e

Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2

3

qku=120784

120785∙c∙119925119940

prime +05∙γ∙B∙119925120632prime

ku

119873119888prime=

1198903120587119905119886119899120601primeminus1

119905119886119899120601prime=

119890312058711990511988611989912460minus1

11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit

- Faktori i pesheumls vetjaker

Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)

9∙1199051198861198992120601+1=

4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)

9∙119905119886119899212460+1

Nγ=554

Prandaj kemi

qku=2

3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)

Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls

qs=B∙qku=76∙39381=2992956

kurse nga ngarkesa totale

Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)

Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3

pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret

qlej=119902119896119906

119865119904=

39381

25=157524(kPa)

ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit

Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416

Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e

bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml

Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)

59

Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit

shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar

Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml

jeteuml(H2=16+16=32(m))

p02=32∙175=560(kPa)

Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr

gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls

B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml

q2lej= 1199022119896119906

119865119904=

574765

23=191588(kPa)

ku

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-

afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls

vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas

kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)

Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml

lejuar

Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml

B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)

q3lej=1199023119896119906

119865119904=

704920

23=234973(kPa)

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920

p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)

Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund

teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls

Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit

teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe

60

deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml

formuleumls

qku=2

3∙c∙[1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601

e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln

qku=2

3∙c∙(1 + 03

119861119911

119871119911) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime

ku janeuml

Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)

Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)

Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml

qku=2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=

2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =

853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873

1198982)

Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls

qlej=119902119896119906

119865119904=

35818

20=17909(

119896119873

1198982)

kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast

Fs=119902119897119890119895

119875119897119890119895119904119905=

17909

275=23878gt2(min)

Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare

specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238

prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike

teuml stivueses mbi tokeuml

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME

61

Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me

makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e

punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr

arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e

drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave

dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali

shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur

peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme

Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim

Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj

disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml

mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve

ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar

teuml siguriseuml

Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml

duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit

teuml vendburimit

Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit

t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml

teuml puneumls neuml stivim

Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit

vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e

shpateve teuml shkalleve teuml stive

Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike

peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht

teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime

kapitale sa meuml teuml vogla

Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml

realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt

influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit

62

peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml

interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml

sipeumlrfaqeumlsore

REFERENCAT

63

[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and

Equipmentrsquorsquo2014Londer

[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis

plcLondon UK

[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml

dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls

[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb

[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni

[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden

Germany

[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo

[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd

[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of

Technology

[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke

eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml

[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim

nga polonishtja)

[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984

Sarajeveuml

[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin

sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014

[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik

2016UMIBMitroviceuml

[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016

14

por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml

karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)

Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml

fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e

lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml

materialit shkeumlmbor qeuml stivohet

Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar

neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme

Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri

shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit

Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si

reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)

rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)

Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me

aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml

caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml

stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)

Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave

Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml

duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)

- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit

teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml

15

1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet

Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml

Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave

Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925

119940119950120784

Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10

Toka e shkapeumlrderdhur 5-15

Argjila ranore (prej ranori) 10-20

Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30

Mergel 30-40

Reumlreuml 30-35

Argjileuml e thateuml 30-70

Zhavorr i thateuml 50-85

23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit

Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml

zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml

geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml

16

e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e

shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe

klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e

zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml

karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe

Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim

Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim

sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit

Tabela 22 Klasifikimi i stivave

Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat

Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda

konturit teuml karriereumls

Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me

ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim

kontinual Stiveuml e formuar me

stivuese me transportier

Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer

me ekskavator lopatar me stivuese me

konsoleuml me stivuese me kova me

transport hekurudhor me transportier me

shirit me transport me kamioneuml

Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml

Peumlr grup frontesh teuml stiveumls

Peumlr shkalleuml

Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor

Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit

teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml

brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj

edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm

peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr

stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me

reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret

stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e

mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas

17

drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml

ndahen neuml dy grupe kryesore

Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer

peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur

Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo

Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund

teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml

stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili

stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe

stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti

me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)

24 Zhvillimi i stivave

Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml

kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml

shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike

e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet

gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga

kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel

freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml

kombinuar

Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton

edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe

analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi

merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal

teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi

18

i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi

dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml

mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt

dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen

neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu

janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme

(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion

stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar

dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen

praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se

njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls

komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml

rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls

seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te

shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht

zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i

stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund

teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit

Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml

Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)

Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave

shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)

Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor

neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)

19

rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls

Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier

me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml

paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me

aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e

stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)

Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit

shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor

20

Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion

Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi

zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me

buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml

vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr

shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml

proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion

Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml

pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml

mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te

bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me

buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls

Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet

neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme

Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)

21

Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-

larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml

dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit

Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml

dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt

materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar

Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml

dhe sheshim me buldozereuml janeuml

Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit

Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave

Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe

Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit

Teuml metat(disavantazhet) janeuml

Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen

(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)

Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj

Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin

e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund

teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i

22

bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit

teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose

neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet

drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt

peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml

buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes

se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe

sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim

- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml

merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls

Ft = 119933∙ 119948119956119945

119919119956∙ 119948119956 (21)

ku eumlshteuml

Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2

V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f

ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml

Hst ndash larteumlsia e stiveumls m

kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml

sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy

shtresore)

Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar

neuml zbulim

NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951

119933 (22)

Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)

23

Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml

Qb= Q(z) ∙ km (23)

km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka

rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar

Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml

nb = 119928119939

119928119956119945119943∙(119939) (24)

Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor

Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve

hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i

aplikuesheumlm neuml rastet kur

- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit

- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml

- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit

teuml materialit

- Kemi reliev kodrinor me stiva

- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen

e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi

beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml

Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave

dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e

parmendeumls

24

Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-

parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit

shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)

Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml

njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i

dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet

Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave

sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml

shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml

25

Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60

119896119903 ∙ 119905119888 (

1198983

ℎ)

ku

L- gjateumlsia e kanalit m

h- larteumlsia e kanalit m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m

a= ℓ1 ndash x

ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m

x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m

tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke

peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min

Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr

lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet

drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor

teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen

kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls

eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls

Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga

vagoni)(V) eumlshteuml

V= 119923∙ 119945 ∙119938

119948119956119945 (119950120785) (25)

L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy

zhvendosjeve) m

h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si

a = ℓ - x (26)

ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls

x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m

26

Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)

a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml

b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat

c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave

d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet

Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave

(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)

nt = 119923 ∙119945 ∙119938

119948119956119945 ∙119933119957

(27)

Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)

Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula

nnd = 119931119951119941 ∙119948119948

119957120783 +119957120784(

119957119955119942119951119938

119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)

ku

Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)

kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08

t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)

27

Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe

i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))

Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml

247(m))

28

Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)

peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn

Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml

shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve

neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit

Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e

procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave

Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit

me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet

puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet

edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i

reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml

materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin

eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar

nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)

Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr

29

b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare

c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml

d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e

krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234

Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e

stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml

larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)

Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)

rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls

dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes

parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)

Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses

30

Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls

marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml

meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml

teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth

stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues

Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga

formula

Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)

Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml

Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)

ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )

p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml

Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)

Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)

Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet

aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))

(Figura 214 a) eumlshteuml

Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml

Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)

Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)

31

Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut

a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi

b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues

Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore

si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i

materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit

teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e

shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml

keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga

zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet

larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj

meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me

ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml

32

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar

Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i

merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e

cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike

teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit

(Figura 215)

Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml

shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit

Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri

neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml

33

252 Stivimi me ekskavator draglajn

Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me

ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura

216)

Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml

(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))

Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml

distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml

ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i

ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit

dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin

paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln

914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi

rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit

26 Stivimi hidraulik

34

Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen

kushtet qeuml pasojneuml

- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues

- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml

karriereuml

- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit

shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji

Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-

tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i

pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)

Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga

termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e

peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp

i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali

shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml

hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti

tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)

35

Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga

karriera deri neuml stiv eumlshteuml

`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933

119957119940 (

119950120785

119945) (214)

nv- numri i vagoneumlve

V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)

tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET

31 Llojet e stivueseve

36

Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i

stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit

shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme

keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml

lirsheumlm

Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e

teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml

shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet

sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)

sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo

sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)

Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)

Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)

Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve

-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe

-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me

transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))

32 Stivueset me kova

Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset

me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)

dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura

33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i

transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit

37

Figura 31 Stivuese me kova

Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier

Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml

Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)

119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)

Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml

kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)

km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)

38

Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i

kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti

Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)

1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me

kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-

shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues

33 Stivueset me transportier

Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml

shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura

34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme

komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)

Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml

shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport

Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir

(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen

neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali

shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna

e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml

frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe

39

me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml

thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml

stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml

sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri

Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh

Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml

larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml

veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet

shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme

Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml

pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml

aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe

peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml

meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml

cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin

peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri

qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe

peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)

40

Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me

transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh

Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml

- Kapaciteti teorike (Qo) m3

- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m

- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m

- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms

Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36

41

Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika

Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-

shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me

transportier me shirit)

Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml

planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje

teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005

(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje

deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e

shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal

Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i

transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml

stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml

Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)

Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)

z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm

kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml

42

Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B

660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me

konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me

kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml

stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-

1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset

me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe

shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)

Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e

stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia

e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml

- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)

- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)

- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)

Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani

Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol

Lloji i stivueses

Kapaciteti

teorik Qo(m3h-

1)

Pajisja e

pranimit

Lshp(m)

Konsola

peumlr

stivim

Lshst(m)

Masa

G(t)

Trysnia

specifike

MPa

ARs-B2500

A2Rs-B3500

A2Rs-B4400

A2Rs-B5000

A2Rs-B5500

A2Rs-B8800

A2Rs-B15200

2500

3500

4400

5000

5500

8800

15200

175

50

50

70

65

94

90

50

60

60

67

100

110

120

340

600

632

-

1520

2500

3600

0075

0073

0077

0078

008

008

0081

43

Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml

shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit

transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml

stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut

Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)

Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)

Rst- rrezja e stivimit (m)

p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls

Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol

Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit

Rp = Ln(max)= LI + LII

Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII

Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit

44

Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)

Rmin = Rst ndash Ln(max)

Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun

e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)

Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)

Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e

puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet

koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si

dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e

qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva

Gjeologjia e

karriereumls

Hidrologjia e

karriereumls

Parametrat

gjeomekanikeuml teuml

dherave

Teknologjia e

shfryteumlzimit

Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave

Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml

Qeumlndrueshmeumlria

Po Jo

Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme

45

Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe

reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra

paraprakisht

Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme

gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921

Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike

teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe

karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij

Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml

quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls

seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml

peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe

shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml

funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml

deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml

peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja

dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si

rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls

peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar

dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj

mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si

program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml

gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml

inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml

stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml

gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave

teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml

analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve

teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe

disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr

46

llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe

teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e

dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij

problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave

Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml

me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen

neuml tri kategori

(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb

(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu

(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale

Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e

kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml

mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml

zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues

brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen

(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml

stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml

vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar

qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik

Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml

faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml

materialit

Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml

shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat

tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls

shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml

paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml

47

Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit

ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e

kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)

Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike

Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit

teuml ujit neumlntokeumlsor) etj

Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml

bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet

(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar

Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda

shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml

sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes

pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina

gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror

Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml

shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet

qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml

mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave

teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes

teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive

Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh

elementet qeuml pasojneuml

(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml

vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml

vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml

shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale

neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet

shumeuml pak leumlndeuml minerale

48

(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml

shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar

pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls

Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren

parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml

teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml

Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike

teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave

Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml

parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale

intensitetin e stivimit etj)

Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e

parapareuml

Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke

pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml

tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls

Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e

mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet

respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml

cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml

stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet

nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln

mbajteumlse

49

Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml

peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e

njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se

mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml

dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml

zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml

toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me

distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml

Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe

kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat

zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria

dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga

gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls

(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls

Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml

e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi

plastik dhe i brishteuml

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml

tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml

- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml

qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)

- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik

qu=120784

120785∙c119925119940

prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)

ku janeuml

γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut

B-gjereumlsia e pllakeumls

50

c-kohezioni i dheut

Nc Nγ 119925119940prime 119925120632

prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen

nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)

Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml

mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs

qlej= 119954119958

119917119956 (35)

Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln

mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat

Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml

periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml

zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse

prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100

(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml

ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml

meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund

teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi

mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e

dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-

40(kNm2)

Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e

bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason

qu=120632∙119913

120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +

120659

120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +

120659

120784) minus 120783] (36)

ku janeuml

B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave

γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar

51

ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent

(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e

barabarteuml

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] (37)

Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958

119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150

Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml

Hmax= 119954119949119942119947

120632119956119945 (38)

Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali

sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925

119950120784 γ=272119948119925

119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e

stivuar γ=204119948119925

119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet

larteumlsia maksimale e stiveumls

Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat

(37)(33) dhe (38) merret

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782

∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787

120784) minus 120783] =

=103095(kNm2)

qlej=119954119958

119917119956=

120783120782120785120782120791120787

120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =

119954119949119942119947

120632119956119945 =

120788120790120789120785

120784120782120785

(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose

neuml stiveuml

Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml

cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls

52

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) (39)

ku eumlshteuml

W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)

Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)

L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)

b-gjereumlsia e zinxhirit(m)

B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)

a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)

Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)

Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me

ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)

Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)

Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) =120789+120783120787

120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙

120784120790120783

120791120788120782∙ radic120783 +

120784120787120784

120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)

Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien

e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml

dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)

dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet

(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml

bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873

1198982 ˄γ=175119896119873

1198983 dhe stival

realizohet me stivformues A2Rs-B520055

(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls

(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare

Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet

53

- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)

- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m

- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml

stivohen)

- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr

stivim)

- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873

1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873

1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)

- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)

- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)

- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)

- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)

- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898

119904)

- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)

- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)

- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)

- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)

- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)

Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse

horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit

punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873

1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055

rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror

teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me

aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml

maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth

hstlehshmax

54

Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e

qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2

3 emptys˄cd=

2

3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls

neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar

Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml

karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml

karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml

teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe

rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim

Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)

ku janeuml

Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml

stivueses

X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls

seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)

∆h=119905

119888119900119904120572119896+ 15 =

05

119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls

seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e

konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit

αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit

Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses

Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse

kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml

stivueses (pranohet)

p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga

formula

55

p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙

119892

1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ

∙119892

1199071199001198881199001199042120572119896

=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙

981

62∙1198881199001199042∙120 ∙201

981

62∙1198881199001199042∙120

p=457(m)

Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055

Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse

konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln

∆h=201(m)

119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)

Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml

aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml

C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(53+457)∙119905119886119899390minus16

119905119886119899390 =3887(m)

pranojmeumlC1=37(m)

β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml

shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi

Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)

56

Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me

shirit teuml shkalleumls

Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)

- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +

16

119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)

bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e

pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)

- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi

Vshℓ=2∙119876119890119891

ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙76∙

155

365∙04= 4373 (

119898

119889119894119905euml) ose vshℓ=183(

119898

ℎ)

Qef=2520000(1198983

119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar

Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor

hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim

Vfst= 2∙119876119890119891

ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙1000+16∙900∙

155

365∙04= 082 (

119898

119889119894119905euml)

57

Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi

Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi

(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls

Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale

teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi

qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()

c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)

B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)

Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart

γ=175(119896119873

1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit

Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet

argjilore

Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls

Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt

peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim

Nq=tan2(120786120787120782 +empty

120784)∙cπ∙tanФ

Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ

Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm

Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren

c=2

3∙ 119888 =

2

3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =

2

3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (

2

3∙ 119905119886119899120601)=12460

Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i

fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme

me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr

58

del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me

karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873

1198983) llogaritet nga formula e

Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2

3

qku=120784

120785∙c∙119925119940

prime +05∙γ∙B∙119925120632prime

ku

119873119888prime=

1198903120587119905119886119899120601primeminus1

119905119886119899120601prime=

119890312058711990511988611989912460minus1

11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit

- Faktori i pesheumls vetjaker

Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)

9∙1199051198861198992120601+1=

4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)

9∙119905119886119899212460+1

Nγ=554

Prandaj kemi

qku=2

3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)

Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls

qs=B∙qku=76∙39381=2992956

kurse nga ngarkesa totale

Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)

Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3

pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret

qlej=119902119896119906

119865119904=

39381

25=157524(kPa)

ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit

Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416

Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e

bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml

Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)

59

Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit

shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar

Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml

jeteuml(H2=16+16=32(m))

p02=32∙175=560(kPa)

Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr

gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls

B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml

q2lej= 1199022119896119906

119865119904=

574765

23=191588(kPa)

ku

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-

afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls

vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas

kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)

Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml

lejuar

Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml

B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)

q3lej=1199023119896119906

119865119904=

704920

23=234973(kPa)

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920

p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)

Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund

teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls

Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit

teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe

60

deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml

formuleumls

qku=2

3∙c∙[1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601

e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln

qku=2

3∙c∙(1 + 03

119861119911

119871119911) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime

ku janeuml

Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)

Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)

Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml

qku=2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=

2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =

853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873

1198982)

Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls

qlej=119902119896119906

119865119904=

35818

20=17909(

119896119873

1198982)

kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast

Fs=119902119897119890119895

119875119897119890119895119904119905=

17909

275=23878gt2(min)

Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare

specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238

prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike

teuml stivueses mbi tokeuml

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME

61

Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me

makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e

punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr

arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e

drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave

dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali

shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur

peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme

Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim

Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj

disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml

mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve

ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar

teuml siguriseuml

Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml

duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit

teuml vendburimit

Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit

t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml

teuml puneumls neuml stivim

Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit

vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e

shpateve teuml shkalleve teuml stive

Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike

peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht

teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime

kapitale sa meuml teuml vogla

Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml

realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt

influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit

62

peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml

interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml

sipeumlrfaqeumlsore

REFERENCAT

63

[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and

Equipmentrsquorsquo2014Londer

[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis

plcLondon UK

[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml

dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls

[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb

[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni

[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden

Germany

[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo

[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd

[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of

Technology

[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke

eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml

[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim

nga polonishtja)

[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984

Sarajeveuml

[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin

sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014

[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik

2016UMIBMitroviceuml

[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016

15

1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet

Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml

Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave

Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925

119940119950120784

Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10

Toka e shkapeumlrderdhur 5-15

Argjila ranore (prej ranori) 10-20

Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30

Mergel 30-40

Reumlreuml 30-35

Argjileuml e thateuml 30-70

Zhavorr i thateuml 50-85

23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit

Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml

zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml

geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml

16

e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e

shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe

klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e

zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml

karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe

Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim

Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim

sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit

Tabela 22 Klasifikimi i stivave

Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat

Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda

konturit teuml karriereumls

Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me

ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim

kontinual Stiveuml e formuar me

stivuese me transportier

Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer

me ekskavator lopatar me stivuese me

konsoleuml me stivuese me kova me

transport hekurudhor me transportier me

shirit me transport me kamioneuml

Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml

Peumlr grup frontesh teuml stiveumls

Peumlr shkalleuml

Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor

Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit

teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml

brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj

edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm

peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr

stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me

reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret

stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e

mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas

17

drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml

ndahen neuml dy grupe kryesore

Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer

peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur

Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo

Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund

teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml

stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili

stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe

stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti

me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)

24 Zhvillimi i stivave

Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml

kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml

shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike

e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet

gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga

kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel

freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml

kombinuar

Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton

edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe

analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi

merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal

teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi

18

i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi

dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml

mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt

dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen

neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu

janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme

(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion

stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar

dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen

praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se

njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls

komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml

rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls

seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te

shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht

zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i

stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund

teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit

Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml

Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)

Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave

shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)

Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor

neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)

19

rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls

Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier

me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml

paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me

aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e

stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)

Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit

shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor

20

Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion

Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi

zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me

buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml

vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr

shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml

proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion

Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml

pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml

mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te

bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me

buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls

Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet

neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme

Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)

21

Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-

larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml

dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit

Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml

dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt

materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar

Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml

dhe sheshim me buldozereuml janeuml

Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit

Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave

Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe

Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit

Teuml metat(disavantazhet) janeuml

Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen

(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)

Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj

Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin

e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund

teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i

22

bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit

teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose

neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet

drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt

peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml

buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes

se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe

sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim

- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml

merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls

Ft = 119933∙ 119948119956119945

119919119956∙ 119948119956 (21)

ku eumlshteuml

Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2

V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f

ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml

Hst ndash larteumlsia e stiveumls m

kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml

sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy

shtresore)

Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar

neuml zbulim

NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951

119933 (22)

Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)

23

Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml

Qb= Q(z) ∙ km (23)

km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka

rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar

Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml

nb = 119928119939

119928119956119945119943∙(119939) (24)

Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor

Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve

hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i

aplikuesheumlm neuml rastet kur

- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit

- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml

- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit

teuml materialit

- Kemi reliev kodrinor me stiva

- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen

e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi

beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml

Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave

dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e

parmendeumls

24

Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-

parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit

shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)

Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml

njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i

dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet

Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave

sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml

shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml

25

Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60

119896119903 ∙ 119905119888 (

1198983

ℎ)

ku

L- gjateumlsia e kanalit m

h- larteumlsia e kanalit m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m

a= ℓ1 ndash x

ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m

x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m

tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke

peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min

Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr

lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet

drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor

teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen

kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls

eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls

Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga

vagoni)(V) eumlshteuml

V= 119923∙ 119945 ∙119938

119948119956119945 (119950120785) (25)

L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy

zhvendosjeve) m

h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si

a = ℓ - x (26)

ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls

x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m

26

Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)

a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml

b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat

c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave

d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet

Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave

(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)

nt = 119923 ∙119945 ∙119938

119948119956119945 ∙119933119957

(27)

Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)

Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula

nnd = 119931119951119941 ∙119948119948

119957120783 +119957120784(

119957119955119942119951119938

119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)

ku

Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)

kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08

t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)

27

Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe

i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))

Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml

247(m))

28

Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)

peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn

Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml

shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve

neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit

Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e

procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave

Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit

me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet

puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet

edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i

reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml

materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin

eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar

nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)

Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr

29

b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare

c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml

d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e

krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234

Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e

stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml

larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)

Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)

rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls

dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes

parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)

Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses

30

Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls

marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml

meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml

teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth

stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues

Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga

formula

Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)

Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml

Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)

ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )

p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml

Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)

Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)

Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet

aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))

(Figura 214 a) eumlshteuml

Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml

Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)

Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)

31

Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut

a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi

b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues

Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore

si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i

materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit

teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e

shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml

keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga

zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet

larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj

meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me

ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml

32

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar

Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i

merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e

cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike

teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit

(Figura 215)

Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml

shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit

Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri

neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml

33

252 Stivimi me ekskavator draglajn

Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me

ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura

216)

Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml

(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))

Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml

distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml

ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i

ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit

dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin

paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln

914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi

rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit

26 Stivimi hidraulik

34

Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen

kushtet qeuml pasojneuml

- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues

- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml

karriereuml

- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit

shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji

Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-

tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i

pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)

Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga

termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e

peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp

i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali

shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml

hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti

tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)

35

Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga

karriera deri neuml stiv eumlshteuml

`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933

119957119940 (

119950120785

119945) (214)

nv- numri i vagoneumlve

V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)

tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET

31 Llojet e stivueseve

36

Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i

stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit

shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme

keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml

lirsheumlm

Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e

teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml

shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet

sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)

sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo

sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)

Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)

Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)

Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve

-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe

-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me

transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))

32 Stivueset me kova

Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset

me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)

dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura

33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i

transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit

37

Figura 31 Stivuese me kova

Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier

Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml

Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)

119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)

Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml

kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)

km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)

38

Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i

kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti

Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)

1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me

kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-

shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues

33 Stivueset me transportier

Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml

shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura

34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme

komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)

Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml

shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport

Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir

(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen

neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali

shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna

e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml

frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe

39

me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml

thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml

stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml

sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri

Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh

Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml

larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml

veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet

shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme

Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml

pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml

aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe

peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml

meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml

cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin

peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri

qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe

peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)

40

Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me

transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh

Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml

- Kapaciteti teorike (Qo) m3

- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m

- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m

- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms

Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36

41

Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika

Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-

shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me

transportier me shirit)

Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml

planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje

teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005

(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje

deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e

shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal

Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i

transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml

stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml

Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)

Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)

z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm

kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml

42

Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B

660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me

konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me

kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml

stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-

1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset

me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe

shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)

Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e

stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia

e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml

- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)

- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)

- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)

Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani

Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol

Lloji i stivueses

Kapaciteti

teorik Qo(m3h-

1)

Pajisja e

pranimit

Lshp(m)

Konsola

peumlr

stivim

Lshst(m)

Masa

G(t)

Trysnia

specifike

MPa

ARs-B2500

A2Rs-B3500

A2Rs-B4400

A2Rs-B5000

A2Rs-B5500

A2Rs-B8800

A2Rs-B15200

2500

3500

4400

5000

5500

8800

15200

175

50

50

70

65

94

90

50

60

60

67

100

110

120

340

600

632

-

1520

2500

3600

0075

0073

0077

0078

008

008

0081

43

Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml

shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit

transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml

stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut

Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)

Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)

Rst- rrezja e stivimit (m)

p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls

Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol

Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit

Rp = Ln(max)= LI + LII

Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII

Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit

44

Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)

Rmin = Rst ndash Ln(max)

Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun

e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)

Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)

Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e

puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet

koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si

dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e

qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva

Gjeologjia e

karriereumls

Hidrologjia e

karriereumls

Parametrat

gjeomekanikeuml teuml

dherave

Teknologjia e

shfryteumlzimit

Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave

Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml

Qeumlndrueshmeumlria

Po Jo

Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme

45

Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe

reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra

paraprakisht

Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme

gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921

Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike

teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe

karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij

Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml

quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls

seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml

peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe

shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml

funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml

deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml

peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja

dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si

rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls

peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar

dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj

mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si

program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml

gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml

inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml

stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml

gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave

teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml

analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve

teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe

disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr

46

llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe

teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e

dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij

problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave

Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml

me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen

neuml tri kategori

(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb

(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu

(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale

Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e

kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml

mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml

zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues

brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen

(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml

stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml

vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar

qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik

Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml

faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml

materialit

Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml

shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat

tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls

shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml

paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml

47

Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit

ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e

kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)

Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike

Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit

teuml ujit neumlntokeumlsor) etj

Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml

bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet

(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar

Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda

shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml

sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes

pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina

gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror

Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml

shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet

qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml

mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave

teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes

teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive

Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh

elementet qeuml pasojneuml

(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml

vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml

vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml

shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale

neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet

shumeuml pak leumlndeuml minerale

48

(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml

shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar

pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls

Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren

parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml

teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml

Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike

teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave

Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml

parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale

intensitetin e stivimit etj)

Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e

parapareuml

Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke

pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml

tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls

Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e

mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet

respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml

cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml

stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet

nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln

mbajteumlse

49

Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml

peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e

njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se

mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml

dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml

zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml

toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me

distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml

Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe

kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat

zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria

dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga

gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls

(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls

Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml

e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi

plastik dhe i brishteuml

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml

tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml

- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml

qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)

- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik

qu=120784

120785∙c119925119940

prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)

ku janeuml

γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut

B-gjereumlsia e pllakeumls

50

c-kohezioni i dheut

Nc Nγ 119925119940prime 119925120632

prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen

nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)

Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml

mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs

qlej= 119954119958

119917119956 (35)

Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln

mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat

Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml

periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml

zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse

prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100

(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml

ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml

meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund

teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi

mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e

dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-

40(kNm2)

Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e

bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason

qu=120632∙119913

120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +

120659

120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +

120659

120784) minus 120783] (36)

ku janeuml

B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave

γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar

51

ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent

(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e

barabarteuml

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] (37)

Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958

119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150

Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml

Hmax= 119954119949119942119947

120632119956119945 (38)

Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali

sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925

119950120784 γ=272119948119925

119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e

stivuar γ=204119948119925

119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet

larteumlsia maksimale e stiveumls

Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat

(37)(33) dhe (38) merret

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782

∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787

120784) minus 120783] =

=103095(kNm2)

qlej=119954119958

119917119956=

120783120782120785120782120791120787

120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =

119954119949119942119947

120632119956119945 =

120788120790120789120785

120784120782120785

(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose

neuml stiveuml

Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml

cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls

52

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) (39)

ku eumlshteuml

W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)

Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)

L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)

b-gjereumlsia e zinxhirit(m)

B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)

a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)

Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)

Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me

ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)

Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)

Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) =120789+120783120787

120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙

120784120790120783

120791120788120782∙ radic120783 +

120784120787120784

120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)

Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien

e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml

dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)

dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet

(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml

bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873

1198982 ˄γ=175119896119873

1198983 dhe stival

realizohet me stivformues A2Rs-B520055

(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls

(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare

Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet

53

- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)

- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m

- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml

stivohen)

- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr

stivim)

- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873

1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873

1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)

- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)

- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)

- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)

- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)

- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898

119904)

- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)

- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)

- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)

- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)

- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)

Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse

horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit

punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873

1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055

rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror

teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me

aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml

maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth

hstlehshmax

54

Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e

qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2

3 emptys˄cd=

2

3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls

neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar

Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml

karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml

karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml

teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe

rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim

Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)

ku janeuml

Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml

stivueses

X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls

seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)

∆h=119905

119888119900119904120572119896+ 15 =

05

119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls

seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e

konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit

αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit

Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses

Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse

kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml

stivueses (pranohet)

p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga

formula

55

p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙

119892

1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ

∙119892

1199071199001198881199001199042120572119896

=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙

981

62∙1198881199001199042∙120 ∙201

981

62∙1198881199001199042∙120

p=457(m)

Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055

Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse

konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln

∆h=201(m)

119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)

Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml

aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml

C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(53+457)∙119905119886119899390minus16

119905119886119899390 =3887(m)

pranojmeumlC1=37(m)

β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml

shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi

Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)

56

Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me

shirit teuml shkalleumls

Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)

- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +

16

119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)

bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e

pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)

- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi

Vshℓ=2∙119876119890119891

ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙76∙

155

365∙04= 4373 (

119898

119889119894119905euml) ose vshℓ=183(

119898

ℎ)

Qef=2520000(1198983

119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar

Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor

hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim

Vfst= 2∙119876119890119891

ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙1000+16∙900∙

155

365∙04= 082 (

119898

119889119894119905euml)

57

Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi

Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi

(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls

Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale

teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi

qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()

c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)

B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)

Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart

γ=175(119896119873

1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit

Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet

argjilore

Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls

Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt

peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim

Nq=tan2(120786120787120782 +empty

120784)∙cπ∙tanФ

Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ

Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm

Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren

c=2

3∙ 119888 =

2

3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =

2

3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (

2

3∙ 119905119886119899120601)=12460

Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i

fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme

me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr

58

del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me

karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873

1198983) llogaritet nga formula e

Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2

3

qku=120784

120785∙c∙119925119940

prime +05∙γ∙B∙119925120632prime

ku

119873119888prime=

1198903120587119905119886119899120601primeminus1

119905119886119899120601prime=

119890312058711990511988611989912460minus1

11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit

- Faktori i pesheumls vetjaker

Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)

9∙1199051198861198992120601+1=

4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)

9∙119905119886119899212460+1

Nγ=554

Prandaj kemi

qku=2

3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)

Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls

qs=B∙qku=76∙39381=2992956

kurse nga ngarkesa totale

Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)

Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3

pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret

qlej=119902119896119906

119865119904=

39381

25=157524(kPa)

ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit

Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416

Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e

bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml

Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)

59

Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit

shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar

Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml

jeteuml(H2=16+16=32(m))

p02=32∙175=560(kPa)

Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr

gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls

B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml

q2lej= 1199022119896119906

119865119904=

574765

23=191588(kPa)

ku

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-

afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls

vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas

kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)

Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml

lejuar

Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml

B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)

q3lej=1199023119896119906

119865119904=

704920

23=234973(kPa)

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920

p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)

Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund

teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls

Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit

teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe

60

deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml

formuleumls

qku=2

3∙c∙[1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601

e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln

qku=2

3∙c∙(1 + 03

119861119911

119871119911) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime

ku janeuml

Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)

Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)

Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml

qku=2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=

2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =

853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873

1198982)

Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls

qlej=119902119896119906

119865119904=

35818

20=17909(

119896119873

1198982)

kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast

Fs=119902119897119890119895

119875119897119890119895119904119905=

17909

275=23878gt2(min)

Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare

specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238

prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike

teuml stivueses mbi tokeuml

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME

61

Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me

makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e

punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr

arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e

drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave

dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali

shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur

peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme

Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim

Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj

disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml

mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve

ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar

teuml siguriseuml

Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml

duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit

teuml vendburimit

Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit

t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml

teuml puneumls neuml stivim

Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit

vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e

shpateve teuml shkalleve teuml stive

Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike

peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht

teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime

kapitale sa meuml teuml vogla

Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml

realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt

influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit

62

peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml

interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml

sipeumlrfaqeumlsore

REFERENCAT

63

[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and

Equipmentrsquorsquo2014Londer

[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis

plcLondon UK

[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml

dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls

[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb

[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni

[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden

Germany

[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo

[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd

[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of

Technology

[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke

eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml

[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim

nga polonishtja)

[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984

Sarajeveuml

[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin

sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014

[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik

2016UMIBMitroviceuml

[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016

16

e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e

shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe

klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e

zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml

karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe

Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim

Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim

sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit

Tabela 22 Klasifikimi i stivave

Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat

Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda

konturit teuml karriereumls

Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me

ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim

kontinual Stiveuml e formuar me

stivuese me transportier

Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer

me ekskavator lopatar me stivuese me

konsoleuml me stivuese me kova me

transport hekurudhor me transportier me

shirit me transport me kamioneuml

Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml

Peumlr grup frontesh teuml stiveumls

Peumlr shkalleuml

Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor

Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit

teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml

brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj

edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm

peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr

stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me

reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret

stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e

mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas

17

drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml

ndahen neuml dy grupe kryesore

Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer

peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur

Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo

Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund

teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml

stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili

stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe

stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti

me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)

24 Zhvillimi i stivave

Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml

kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml

shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike

e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet

gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga

kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel

freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml

kombinuar

Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton

edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe

analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi

merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal

teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi

18

i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi

dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml

mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt

dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen

neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu

janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme

(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion

stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar

dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen

praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se

njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls

komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml

rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls

seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te

shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht

zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i

stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund

teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit

Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml

Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)

Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave

shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)

Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor

neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)

19

rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls

Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier

me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml

paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me

aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e

stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)

Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit

shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor

20

Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion

Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi

zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me

buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml

vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr

shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml

proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion

Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml

pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml

mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te

bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me

buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls

Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet

neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme

Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)

21

Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-

larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml

dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit

Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml

dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt

materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar

Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml

dhe sheshim me buldozereuml janeuml

Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit

Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave

Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe

Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit

Teuml metat(disavantazhet) janeuml

Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen

(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)

Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj

Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin

e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund

teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i

22

bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit

teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose

neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet

drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt

peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml

buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes

se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe

sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim

- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml

merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls

Ft = 119933∙ 119948119956119945

119919119956∙ 119948119956 (21)

ku eumlshteuml

Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2

V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f

ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml

Hst ndash larteumlsia e stiveumls m

kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml

sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy

shtresore)

Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar

neuml zbulim

NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951

119933 (22)

Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)

23

Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml

Qb= Q(z) ∙ km (23)

km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka

rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar

Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml

nb = 119928119939

119928119956119945119943∙(119939) (24)

Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor

Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve

hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i

aplikuesheumlm neuml rastet kur

- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit

- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml

- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit

teuml materialit

- Kemi reliev kodrinor me stiva

- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen

e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi

beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml

Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave

dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e

parmendeumls

24

Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-

parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit

shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)

Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml

njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i

dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet

Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave

sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml

shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml

25

Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60

119896119903 ∙ 119905119888 (

1198983

ℎ)

ku

L- gjateumlsia e kanalit m

h- larteumlsia e kanalit m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m

a= ℓ1 ndash x

ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m

x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m

tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke

peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min

Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr

lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet

drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor

teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen

kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls

eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls

Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga

vagoni)(V) eumlshteuml

V= 119923∙ 119945 ∙119938

119948119956119945 (119950120785) (25)

L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy

zhvendosjeve) m

h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si

a = ℓ - x (26)

ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls

x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m

26

Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)

a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml

b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat

c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave

d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet

Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave

(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)

nt = 119923 ∙119945 ∙119938

119948119956119945 ∙119933119957

(27)

Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)

Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula

nnd = 119931119951119941 ∙119948119948

119957120783 +119957120784(

119957119955119942119951119938

119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)

ku

Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)

kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08

t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)

27

Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe

i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))

Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml

247(m))

28

Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)

peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn

Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml

shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve

neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit

Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e

procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave

Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit

me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet

puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet

edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i

reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml

materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin

eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar

nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)

Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr

29

b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare

c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml

d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e

krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234

Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e

stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml

larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)

Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)

rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls

dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes

parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)

Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses

30

Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls

marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml

meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml

teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth

stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues

Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga

formula

Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)

Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml

Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)

ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )

p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml

Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)

Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)

Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet

aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))

(Figura 214 a) eumlshteuml

Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml

Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)

Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)

31

Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut

a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi

b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues

Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore

si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i

materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit

teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e

shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml

keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga

zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet

larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj

meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me

ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml

32

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar

Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i

merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e

cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike

teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit

(Figura 215)

Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml

shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit

Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri

neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml

33

252 Stivimi me ekskavator draglajn

Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me

ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura

216)

Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml

(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))

Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml

distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml

ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i

ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit

dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin

paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln

914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi

rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit

26 Stivimi hidraulik

34

Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen

kushtet qeuml pasojneuml

- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues

- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml

karriereuml

- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit

shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji

Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-

tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i

pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)

Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga

termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e

peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp

i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali

shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml

hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti

tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)

35

Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga

karriera deri neuml stiv eumlshteuml

`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933

119957119940 (

119950120785

119945) (214)

nv- numri i vagoneumlve

V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)

tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET

31 Llojet e stivueseve

36

Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i

stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit

shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme

keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml

lirsheumlm

Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e

teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml

shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet

sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)

sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo

sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)

Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)

Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)

Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve

-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe

-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me

transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))

32 Stivueset me kova

Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset

me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)

dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura

33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i

transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit

37

Figura 31 Stivuese me kova

Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier

Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml

Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)

119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)

Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml

kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)

km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)

38

Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i

kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti

Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)

1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me

kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-

shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues

33 Stivueset me transportier

Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml

shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura

34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme

komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)

Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml

shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport

Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir

(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen

neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali

shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna

e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml

frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe

39

me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml

thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml

stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml

sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri

Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh

Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml

larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml

veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet

shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme

Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml

pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml

aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe

peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml

meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml

cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin

peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri

qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe

peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)

40

Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me

transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh

Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml

- Kapaciteti teorike (Qo) m3

- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m

- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m

- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms

Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36

41

Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika

Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-

shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me

transportier me shirit)

Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml

planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje

teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005

(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje

deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e

shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal

Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i

transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml

stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml

Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)

Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)

z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm

kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml

42

Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B

660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me

konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me

kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml

stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-

1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset

me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe

shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)

Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e

stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia

e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml

- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)

- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)

- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)

Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani

Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol

Lloji i stivueses

Kapaciteti

teorik Qo(m3h-

1)

Pajisja e

pranimit

Lshp(m)

Konsola

peumlr

stivim

Lshst(m)

Masa

G(t)

Trysnia

specifike

MPa

ARs-B2500

A2Rs-B3500

A2Rs-B4400

A2Rs-B5000

A2Rs-B5500

A2Rs-B8800

A2Rs-B15200

2500

3500

4400

5000

5500

8800

15200

175

50

50

70

65

94

90

50

60

60

67

100

110

120

340

600

632

-

1520

2500

3600

0075

0073

0077

0078

008

008

0081

43

Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml

shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit

transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml

stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut

Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)

Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)

Rst- rrezja e stivimit (m)

p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls

Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol

Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit

Rp = Ln(max)= LI + LII

Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII

Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit

44

Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)

Rmin = Rst ndash Ln(max)

Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun

e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)

Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)

Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e

puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet

koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si

dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e

qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva

Gjeologjia e

karriereumls

Hidrologjia e

karriereumls

Parametrat

gjeomekanikeuml teuml

dherave

Teknologjia e

shfryteumlzimit

Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave

Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml

Qeumlndrueshmeumlria

Po Jo

Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme

45

Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe

reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra

paraprakisht

Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme

gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921

Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike

teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe

karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij

Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml

quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls

seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml

peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe

shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml

funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml

deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml

peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja

dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si

rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls

peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar

dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj

mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si

program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml

gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml

inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml

stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml

gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave

teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml

analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve

teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe

disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr

46

llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe

teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e

dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij

problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave

Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml

me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen

neuml tri kategori

(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb

(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu

(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale

Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e

kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml

mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml

zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues

brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen

(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml

stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml

vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar

qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik

Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml

faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml

materialit

Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml

shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat

tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls

shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml

paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml

47

Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit

ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e

kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)

Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike

Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit

teuml ujit neumlntokeumlsor) etj

Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml

bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet

(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar

Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda

shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml

sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes

pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina

gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror

Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml

shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet

qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml

mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave

teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes

teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive

Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh

elementet qeuml pasojneuml

(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml

vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml

vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml

shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale

neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet

shumeuml pak leumlndeuml minerale

48

(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml

shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar

pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls

Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren

parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml

teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml

Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike

teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave

Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml

parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale

intensitetin e stivimit etj)

Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e

parapareuml

Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke

pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml

tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls

Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e

mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet

respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml

cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml

stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet

nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln

mbajteumlse

49

Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml

peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e

njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se

mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml

dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml

zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml

toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me

distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml

Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe

kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat

zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria

dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga

gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls

(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls

Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml

e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi

plastik dhe i brishteuml

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml

tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml

- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml

qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)

- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik

qu=120784

120785∙c119925119940

prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)

ku janeuml

γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut

B-gjereumlsia e pllakeumls

50

c-kohezioni i dheut

Nc Nγ 119925119940prime 119925120632

prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen

nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)

Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml

mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs

qlej= 119954119958

119917119956 (35)

Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln

mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat

Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml

periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml

zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse

prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100

(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml

ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml

meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund

teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi

mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e

dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-

40(kNm2)

Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e

bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason

qu=120632∙119913

120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +

120659

120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +

120659

120784) minus 120783] (36)

ku janeuml

B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave

γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar

51

ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent

(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e

barabarteuml

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] (37)

Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958

119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150

Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml

Hmax= 119954119949119942119947

120632119956119945 (38)

Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali

sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925

119950120784 γ=272119948119925

119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e

stivuar γ=204119948119925

119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet

larteumlsia maksimale e stiveumls

Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat

(37)(33) dhe (38) merret

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782

∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787

120784) minus 120783] =

=103095(kNm2)

qlej=119954119958

119917119956=

120783120782120785120782120791120787

120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =

119954119949119942119947

120632119956119945 =

120788120790120789120785

120784120782120785

(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose

neuml stiveuml

Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml

cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls

52

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) (39)

ku eumlshteuml

W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)

Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)

L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)

b-gjereumlsia e zinxhirit(m)

B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)

a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)

Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)

Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me

ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)

Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)

Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) =120789+120783120787

120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙

120784120790120783

120791120788120782∙ radic120783 +

120784120787120784

120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)

Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien

e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml

dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)

dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet

(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml

bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873

1198982 ˄γ=175119896119873

1198983 dhe stival

realizohet me stivformues A2Rs-B520055

(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls

(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare

Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet

53

- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)

- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m

- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml

stivohen)

- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr

stivim)

- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873

1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873

1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)

- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)

- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)

- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)

- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)

- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898

119904)

- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)

- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)

- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)

- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)

- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)

Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse

horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit

punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873

1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055

rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror

teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me

aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml

maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth

hstlehshmax

54

Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e

qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2

3 emptys˄cd=

2

3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls

neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar

Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml

karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml

karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml

teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe

rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim

Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)

ku janeuml

Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml

stivueses

X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls

seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)

∆h=119905

119888119900119904120572119896+ 15 =

05

119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls

seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e

konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit

αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit

Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses

Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse

kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml

stivueses (pranohet)

p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga

formula

55

p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙

119892

1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ

∙119892

1199071199001198881199001199042120572119896

=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙

981

62∙1198881199001199042∙120 ∙201

981

62∙1198881199001199042∙120

p=457(m)

Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055

Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse

konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln

∆h=201(m)

119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)

Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml

aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml

C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(53+457)∙119905119886119899390minus16

119905119886119899390 =3887(m)

pranojmeumlC1=37(m)

β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml

shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi

Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)

56

Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me

shirit teuml shkalleumls

Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)

- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +

16

119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)

bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e

pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)

- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi

Vshℓ=2∙119876119890119891

ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙76∙

155

365∙04= 4373 (

119898

119889119894119905euml) ose vshℓ=183(

119898

ℎ)

Qef=2520000(1198983

119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar

Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor

hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim

Vfst= 2∙119876119890119891

ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙1000+16∙900∙

155

365∙04= 082 (

119898

119889119894119905euml)

57

Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi

Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi

(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls

Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale

teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi

qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()

c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)

B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)

Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart

γ=175(119896119873

1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit

Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet

argjilore

Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls

Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt

peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim

Nq=tan2(120786120787120782 +empty

120784)∙cπ∙tanФ

Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ

Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm

Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren

c=2

3∙ 119888 =

2

3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =

2

3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (

2

3∙ 119905119886119899120601)=12460

Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i

fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme

me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr

58

del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me

karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873

1198983) llogaritet nga formula e

Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2

3

qku=120784

120785∙c∙119925119940

prime +05∙γ∙B∙119925120632prime

ku

119873119888prime=

1198903120587119905119886119899120601primeminus1

119905119886119899120601prime=

119890312058711990511988611989912460minus1

11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit

- Faktori i pesheumls vetjaker

Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)

9∙1199051198861198992120601+1=

4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)

9∙119905119886119899212460+1

Nγ=554

Prandaj kemi

qku=2

3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)

Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls

qs=B∙qku=76∙39381=2992956

kurse nga ngarkesa totale

Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)

Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3

pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret

qlej=119902119896119906

119865119904=

39381

25=157524(kPa)

ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit

Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416

Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e

bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml

Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)

59

Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit

shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar

Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml

jeteuml(H2=16+16=32(m))

p02=32∙175=560(kPa)

Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr

gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls

B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml

q2lej= 1199022119896119906

119865119904=

574765

23=191588(kPa)

ku

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-

afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls

vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas

kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)

Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml

lejuar

Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml

B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)

q3lej=1199023119896119906

119865119904=

704920

23=234973(kPa)

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920

p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)

Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund

teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls

Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit

teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe

60

deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml

formuleumls

qku=2

3∙c∙[1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601

e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln

qku=2

3∙c∙(1 + 03

119861119911

119871119911) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime

ku janeuml

Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)

Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)

Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml

qku=2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=

2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =

853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873

1198982)

Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls

qlej=119902119896119906

119865119904=

35818

20=17909(

119896119873

1198982)

kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast

Fs=119902119897119890119895

119875119897119890119895119904119905=

17909

275=23878gt2(min)

Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare

specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238

prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike

teuml stivueses mbi tokeuml

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME

61

Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me

makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e

punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr

arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e

drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave

dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali

shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur

peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme

Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim

Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj

disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml

mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve

ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar

teuml siguriseuml

Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml

duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit

teuml vendburimit

Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit

t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml

teuml puneumls neuml stivim

Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit

vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e

shpateve teuml shkalleve teuml stive

Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike

peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht

teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime

kapitale sa meuml teuml vogla

Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml

realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt

influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit

62

peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml

interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml

sipeumlrfaqeumlsore

REFERENCAT

63

[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and

Equipmentrsquorsquo2014Londer

[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis

plcLondon UK

[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml

dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls

[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb

[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni

[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden

Germany

[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo

[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd

[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of

Technology

[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke

eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml

[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim

nga polonishtja)

[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984

Sarajeveuml

[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin

sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014

[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik

2016UMIBMitroviceuml

[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016

17

drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml

ndahen neuml dy grupe kryesore

Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer

peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur

Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e

mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo

Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund

teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml

stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili

stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe

stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti

me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)

24 Zhvillimi i stivave

Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml

kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml

shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike

e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet

gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga

kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel

freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml

kombinuar

Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton

edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe

analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi

merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal

teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi

18

i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi

dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml

mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt

dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen

neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu

janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme

(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion

stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar

dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen

praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se

njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls

komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml

rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls

seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te

shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht

zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i

stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund

teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit

Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml

Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)

Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave

shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)

Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor

neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)

19

rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls

Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier

me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml

paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me

aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e

stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)

Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit

shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor

20

Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion

Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi

zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me

buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml

vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr

shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml

proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion

Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml

pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml

mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te

bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me

buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls

Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet

neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme

Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)

21

Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-

larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml

dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit

Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml

dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt

materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar

Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml

dhe sheshim me buldozereuml janeuml

Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit

Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave

Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe

Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit

Teuml metat(disavantazhet) janeuml

Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen

(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)

Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj

Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin

e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund

teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i

22

bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit

teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose

neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet

drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt

peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml

buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes

se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe

sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim

- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml

merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls

Ft = 119933∙ 119948119956119945

119919119956∙ 119948119956 (21)

ku eumlshteuml

Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2

V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f

ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml

Hst ndash larteumlsia e stiveumls m

kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml

sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy

shtresore)

Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar

neuml zbulim

NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951

119933 (22)

Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)

23

Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml

Qb= Q(z) ∙ km (23)

km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka

rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar

Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml

nb = 119928119939

119928119956119945119943∙(119939) (24)

Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor

Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve

hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i

aplikuesheumlm neuml rastet kur

- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit

- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml

- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit

teuml materialit

- Kemi reliev kodrinor me stiva

- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen

e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi

beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml

Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave

dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e

parmendeumls

24

Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-

parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit

shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)

Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml

njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i

dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet

Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave

sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml

shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml

25

Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60

119896119903 ∙ 119905119888 (

1198983

ℎ)

ku

L- gjateumlsia e kanalit m

h- larteumlsia e kanalit m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m

a= ℓ1 ndash x

ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m

x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m

tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke

peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min

Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr

lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet

drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor

teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen

kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls

eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls

Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga

vagoni)(V) eumlshteuml

V= 119923∙ 119945 ∙119938

119948119956119945 (119950120785) (25)

L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy

zhvendosjeve) m

h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si

a = ℓ - x (26)

ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls

x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m

26

Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)

a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml

b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat

c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave

d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet

Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave

(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)

nt = 119923 ∙119945 ∙119938

119948119956119945 ∙119933119957

(27)

Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)

Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula

nnd = 119931119951119941 ∙119948119948

119957120783 +119957120784(

119957119955119942119951119938

119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)

ku

Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)

kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08

t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)

27

Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe

i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))

Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml

247(m))

28

Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)

peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn

Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml

shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve

neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit

Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e

procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave

Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit

me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet

puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet

edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i

reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml

materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin

eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar

nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)

Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr

29

b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare

c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml

d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e

krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234

Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e

stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml

larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)

Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)

rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls

dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes

parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)

Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses

30

Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls

marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml

meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml

teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth

stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues

Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga

formula

Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)

Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml

Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)

ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )

p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml

Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)

Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)

Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet

aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))

(Figura 214 a) eumlshteuml

Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml

Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)

Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)

31

Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut

a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi

b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues

Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore

si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i

materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit

teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e

shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml

keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga

zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet

larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj

meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me

ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml

32

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar

Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i

merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e

cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike

teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit

(Figura 215)

Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml

shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit

Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri

neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml

33

252 Stivimi me ekskavator draglajn

Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me

ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura

216)

Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml

(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))

Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml

distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml

ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i

ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit

dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin

paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln

914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi

rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit

26 Stivimi hidraulik

34

Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen

kushtet qeuml pasojneuml

- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues

- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml

karriereuml

- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit

shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji

Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-

tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i

pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)

Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga

termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e

peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp

i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali

shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml

hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti

tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)

35

Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga

karriera deri neuml stiv eumlshteuml

`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933

119957119940 (

119950120785

119945) (214)

nv- numri i vagoneumlve

V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)

tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET

31 Llojet e stivueseve

36

Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i

stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit

shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme

keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml

lirsheumlm

Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e

teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml

shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet

sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)

sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo

sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)

Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)

Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)

Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve

-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe

-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me

transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))

32 Stivueset me kova

Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset

me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)

dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura

33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i

transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit

37

Figura 31 Stivuese me kova

Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier

Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml

Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)

119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)

Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml

kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)

km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)

38

Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i

kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti

Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)

1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me

kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-

shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues

33 Stivueset me transportier

Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml

shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura

34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme

komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)

Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml

shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport

Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir

(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen

neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali

shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna

e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml

frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe

39

me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml

thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml

stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml

sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri

Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh

Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml

larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml

veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet

shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme

Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml

pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml

aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe

peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml

meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml

cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin

peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri

qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe

peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)

40

Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me

transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh

Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml

- Kapaciteti teorike (Qo) m3

- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m

- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m

- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms

Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36

41

Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika

Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-

shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me

transportier me shirit)

Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml

planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje

teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005

(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje

deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e

shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal

Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i

transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml

stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml

Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)

Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)

z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm

kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml

42

Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B

660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me

konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me

kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml

stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-

1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset

me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe

shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)

Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e

stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia

e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml

- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)

- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)

- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)

Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani

Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol

Lloji i stivueses

Kapaciteti

teorik Qo(m3h-

1)

Pajisja e

pranimit

Lshp(m)

Konsola

peumlr

stivim

Lshst(m)

Masa

G(t)

Trysnia

specifike

MPa

ARs-B2500

A2Rs-B3500

A2Rs-B4400

A2Rs-B5000

A2Rs-B5500

A2Rs-B8800

A2Rs-B15200

2500

3500

4400

5000

5500

8800

15200

175

50

50

70

65

94

90

50

60

60

67

100

110

120

340

600

632

-

1520

2500

3600

0075

0073

0077

0078

008

008

0081

43

Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml

shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit

transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml

stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut

Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)

Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)

Rst- rrezja e stivimit (m)

p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls

Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol

Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit

Rp = Ln(max)= LI + LII

Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII

Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit

44

Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)

Rmin = Rst ndash Ln(max)

Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun

e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)

Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)

Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e

puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet

koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si

dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e

qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva

Gjeologjia e

karriereumls

Hidrologjia e

karriereumls

Parametrat

gjeomekanikeuml teuml

dherave

Teknologjia e

shfryteumlzimit

Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave

Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml

Qeumlndrueshmeumlria

Po Jo

Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme

45

Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe

reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra

paraprakisht

Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme

gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921

Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike

teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe

karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij

Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml

quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls

seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml

peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe

shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml

funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml

deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml

peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja

dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si

rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls

peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar

dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj

mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si

program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml

gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml

inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml

stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml

gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave

teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml

analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve

teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe

disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr

46

llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe

teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e

dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij

problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave

Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml

me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen

neuml tri kategori

(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb

(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu

(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale

Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e

kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml

mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml

zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues

brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen

(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml

stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml

vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar

qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik

Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml

faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml

materialit

Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml

shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat

tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls

shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml

paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml

47

Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit

ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e

kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)

Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike

Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit

teuml ujit neumlntokeumlsor) etj

Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml

bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet

(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar

Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda

shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml

sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes

pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina

gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror

Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml

shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet

qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml

mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave

teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes

teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive

Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh

elementet qeuml pasojneuml

(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml

vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml

vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml

shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale

neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet

shumeuml pak leumlndeuml minerale

48

(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml

shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar

pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls

Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren

parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml

teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml

Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike

teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave

Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml

parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale

intensitetin e stivimit etj)

Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e

parapareuml

Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke

pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml

tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls

Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e

mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet

respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml

cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml

stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet

nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln

mbajteumlse

49

Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml

peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e

njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se

mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml

dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml

zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml

toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me

distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml

Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe

kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat

zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria

dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga

gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls

(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls

Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml

e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi

plastik dhe i brishteuml

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml

tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml

- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml

qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)

- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik

qu=120784

120785∙c119925119940

prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)

ku janeuml

γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut

B-gjereumlsia e pllakeumls

50

c-kohezioni i dheut

Nc Nγ 119925119940prime 119925120632

prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen

nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)

Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml

mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs

qlej= 119954119958

119917119956 (35)

Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln

mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat

Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml

periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml

zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse

prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100

(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml

ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml

meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund

teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi

mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e

dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-

40(kNm2)

Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e

bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason

qu=120632∙119913

120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +

120659

120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +

120659

120784) minus 120783] (36)

ku janeuml

B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave

γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar

51

ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent

(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e

barabarteuml

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] (37)

Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958

119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150

Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml

Hmax= 119954119949119942119947

120632119956119945 (38)

Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali

sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925

119950120784 γ=272119948119925

119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e

stivuar γ=204119948119925

119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet

larteumlsia maksimale e stiveumls

Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat

(37)(33) dhe (38) merret

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782

∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787

120784) minus 120783] =

=103095(kNm2)

qlej=119954119958

119917119956=

120783120782120785120782120791120787

120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =

119954119949119942119947

120632119956119945 =

120788120790120789120785

120784120782120785

(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose

neuml stiveuml

Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml

cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls

52

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) (39)

ku eumlshteuml

W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)

Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)

L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)

b-gjereumlsia e zinxhirit(m)

B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)

a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)

Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)

Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me

ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)

Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)

Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) =120789+120783120787

120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙

120784120790120783

120791120788120782∙ radic120783 +

120784120787120784

120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)

Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien

e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml

dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)

dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet

(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml

bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873

1198982 ˄γ=175119896119873

1198983 dhe stival

realizohet me stivformues A2Rs-B520055

(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls

(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare

Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet

53

- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)

- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m

- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml

stivohen)

- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr

stivim)

- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873

1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873

1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)

- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)

- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)

- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)

- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)

- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898

119904)

- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)

- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)

- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)

- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)

- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)

Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse

horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit

punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873

1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055

rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror

teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me

aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml

maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth

hstlehshmax

54

Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e

qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2

3 emptys˄cd=

2

3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls

neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar

Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml

karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml

karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml

teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe

rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim

Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)

ku janeuml

Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml

stivueses

X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls

seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)

∆h=119905

119888119900119904120572119896+ 15 =

05

119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls

seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e

konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit

αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit

Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses

Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse

kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml

stivueses (pranohet)

p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga

formula

55

p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙

119892

1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ

∙119892

1199071199001198881199001199042120572119896

=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙

981

62∙1198881199001199042∙120 ∙201

981

62∙1198881199001199042∙120

p=457(m)

Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055

Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse

konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln

∆h=201(m)

119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)

Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml

aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml

C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(53+457)∙119905119886119899390minus16

119905119886119899390 =3887(m)

pranojmeumlC1=37(m)

β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml

shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi

Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)

56

Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me

shirit teuml shkalleumls

Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)

- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +

16

119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)

bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e

pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)

- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi

Vshℓ=2∙119876119890119891

ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙76∙

155

365∙04= 4373 (

119898

119889119894119905euml) ose vshℓ=183(

119898

ℎ)

Qef=2520000(1198983

119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar

Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor

hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim

Vfst= 2∙119876119890119891

ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙1000+16∙900∙

155

365∙04= 082 (

119898

119889119894119905euml)

57

Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi

Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi

(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls

Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale

teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi

qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()

c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)

B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)

Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart

γ=175(119896119873

1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit

Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet

argjilore

Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls

Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt

peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim

Nq=tan2(120786120787120782 +empty

120784)∙cπ∙tanФ

Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ

Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm

Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren

c=2

3∙ 119888 =

2

3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =

2

3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (

2

3∙ 119905119886119899120601)=12460

Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i

fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme

me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr

58

del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me

karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873

1198983) llogaritet nga formula e

Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2

3

qku=120784

120785∙c∙119925119940

prime +05∙γ∙B∙119925120632prime

ku

119873119888prime=

1198903120587119905119886119899120601primeminus1

119905119886119899120601prime=

119890312058711990511988611989912460minus1

11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit

- Faktori i pesheumls vetjaker

Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)

9∙1199051198861198992120601+1=

4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)

9∙119905119886119899212460+1

Nγ=554

Prandaj kemi

qku=2

3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)

Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls

qs=B∙qku=76∙39381=2992956

kurse nga ngarkesa totale

Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)

Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3

pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret

qlej=119902119896119906

119865119904=

39381

25=157524(kPa)

ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit

Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416

Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e

bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml

Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)

59

Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit

shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar

Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml

jeteuml(H2=16+16=32(m))

p02=32∙175=560(kPa)

Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr

gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls

B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml

q2lej= 1199022119896119906

119865119904=

574765

23=191588(kPa)

ku

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-

afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls

vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas

kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)

Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml

lejuar

Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml

B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)

q3lej=1199023119896119906

119865119904=

704920

23=234973(kPa)

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920

p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)

Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund

teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls

Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit

teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe

60

deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml

formuleumls

qku=2

3∙c∙[1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601

e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln

qku=2

3∙c∙(1 + 03

119861119911

119871119911) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime

ku janeuml

Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)

Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)

Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml

qku=2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=

2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =

853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873

1198982)

Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls

qlej=119902119896119906

119865119904=

35818

20=17909(

119896119873

1198982)

kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast

Fs=119902119897119890119895

119875119897119890119895119904119905=

17909

275=23878gt2(min)

Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare

specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238

prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike

teuml stivueses mbi tokeuml

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME

61

Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me

makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e

punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr

arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e

drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave

dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali

shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur

peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme

Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim

Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj

disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml

mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve

ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar

teuml siguriseuml

Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml

duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit

teuml vendburimit

Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit

t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml

teuml puneumls neuml stivim

Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit

vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e

shpateve teuml shkalleve teuml stive

Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike

peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht

teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime

kapitale sa meuml teuml vogla

Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml

realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt

influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit

62

peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml

interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml

sipeumlrfaqeumlsore

REFERENCAT

63

[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and

Equipmentrsquorsquo2014Londer

[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis

plcLondon UK

[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml

dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls

[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb

[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni

[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden

Germany

[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo

[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd

[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of

Technology

[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke

eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml

[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim

nga polonishtja)

[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984

Sarajeveuml

[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin

sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014

[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik

2016UMIBMitroviceuml

[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016

18

i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi

dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml

mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt

dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen

neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu

janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme

(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion

stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar

dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen

praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se

njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls

komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml

rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls

seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te

shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht

zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i

stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund

teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit

Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml

Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)

Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave

shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)

Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor

neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)

19

rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls

Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier

me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml

paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me

aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e

stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)

Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit

shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor

20

Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion

Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi

zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me

buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml

vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr

shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml

proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion

Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml

pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml

mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te

bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me

buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls

Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet

neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme

Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)

21

Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-

larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml

dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit

Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml

dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt

materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar

Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml

dhe sheshim me buldozereuml janeuml

Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit

Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave

Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe

Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit

Teuml metat(disavantazhet) janeuml

Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen

(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)

Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj

Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin

e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund

teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i

22

bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit

teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose

neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet

drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt

peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml

buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes

se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe

sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim

- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml

merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls

Ft = 119933∙ 119948119956119945

119919119956∙ 119948119956 (21)

ku eumlshteuml

Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2

V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f

ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml

Hst ndash larteumlsia e stiveumls m

kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml

sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy

shtresore)

Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar

neuml zbulim

NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951

119933 (22)

Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)

23

Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml

Qb= Q(z) ∙ km (23)

km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka

rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar

Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml

nb = 119928119939

119928119956119945119943∙(119939) (24)

Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor

Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve

hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i

aplikuesheumlm neuml rastet kur

- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit

- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml

- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit

teuml materialit

- Kemi reliev kodrinor me stiva

- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen

e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi

beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml

Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave

dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e

parmendeumls

24

Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-

parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit

shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)

Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml

njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i

dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet

Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave

sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml

shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml

25

Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60

119896119903 ∙ 119905119888 (

1198983

ℎ)

ku

L- gjateumlsia e kanalit m

h- larteumlsia e kanalit m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m

a= ℓ1 ndash x

ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m

x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m

tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke

peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min

Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr

lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet

drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor

teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen

kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls

eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls

Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga

vagoni)(V) eumlshteuml

V= 119923∙ 119945 ∙119938

119948119956119945 (119950120785) (25)

L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy

zhvendosjeve) m

h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si

a = ℓ - x (26)

ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls

x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m

26

Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)

a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml

b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat

c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave

d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet

Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave

(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)

nt = 119923 ∙119945 ∙119938

119948119956119945 ∙119933119957

(27)

Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)

Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula

nnd = 119931119951119941 ∙119948119948

119957120783 +119957120784(

119957119955119942119951119938

119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)

ku

Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)

kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08

t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)

27

Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe

i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))

Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml

247(m))

28

Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)

peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn

Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml

shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve

neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit

Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e

procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave

Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit

me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet

puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet

edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i

reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml

materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin

eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar

nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)

Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr

29

b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare

c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml

d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e

krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234

Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e

stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml

larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)

Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)

rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls

dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes

parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)

Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses

30

Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls

marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml

meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml

teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth

stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues

Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga

formula

Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)

Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml

Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)

ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )

p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml

Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)

Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)

Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet

aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))

(Figura 214 a) eumlshteuml

Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml

Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)

Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)

31

Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut

a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi

b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues

Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore

si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i

materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit

teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e

shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml

keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga

zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet

larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj

meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me

ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml

32

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar

Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i

merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e

cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike

teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit

(Figura 215)

Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml

shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit

Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri

neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml

33

252 Stivimi me ekskavator draglajn

Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me

ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura

216)

Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml

(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))

Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml

distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml

ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i

ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit

dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin

paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln

914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi

rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit

26 Stivimi hidraulik

34

Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen

kushtet qeuml pasojneuml

- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues

- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml

karriereuml

- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit

shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji

Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-

tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i

pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)

Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga

termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e

peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp

i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali

shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml

hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti

tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)

35

Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga

karriera deri neuml stiv eumlshteuml

`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933

119957119940 (

119950120785

119945) (214)

nv- numri i vagoneumlve

V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)

tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET

31 Llojet e stivueseve

36

Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i

stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit

shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme

keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml

lirsheumlm

Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e

teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml

shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet

sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)

sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo

sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)

Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)

Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)

Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve

-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe

-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me

transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))

32 Stivueset me kova

Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset

me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)

dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura

33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i

transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit

37

Figura 31 Stivuese me kova

Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier

Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml

Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)

119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)

Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml

kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)

km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)

38

Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i

kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti

Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)

1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me

kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-

shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues

33 Stivueset me transportier

Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml

shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura

34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme

komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)

Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml

shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport

Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir

(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen

neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali

shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna

e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml

frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe

39

me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml

thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml

stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml

sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri

Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh

Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml

larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml

veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet

shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme

Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml

pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml

aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe

peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml

meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml

cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin

peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri

qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe

peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)

40

Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me

transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh

Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml

- Kapaciteti teorike (Qo) m3

- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m

- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m

- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms

Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36

41

Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika

Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-

shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me

transportier me shirit)

Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml

planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje

teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005

(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje

deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e

shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal

Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i

transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml

stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml

Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)

Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)

z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm

kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml

42

Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B

660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me

konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me

kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml

stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-

1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset

me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe

shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)

Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e

stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia

e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml

- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)

- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)

- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)

Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani

Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol

Lloji i stivueses

Kapaciteti

teorik Qo(m3h-

1)

Pajisja e

pranimit

Lshp(m)

Konsola

peumlr

stivim

Lshst(m)

Masa

G(t)

Trysnia

specifike

MPa

ARs-B2500

A2Rs-B3500

A2Rs-B4400

A2Rs-B5000

A2Rs-B5500

A2Rs-B8800

A2Rs-B15200

2500

3500

4400

5000

5500

8800

15200

175

50

50

70

65

94

90

50

60

60

67

100

110

120

340

600

632

-

1520

2500

3600

0075

0073

0077

0078

008

008

0081

43

Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml

shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit

transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml

stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut

Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)

Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)

Rst- rrezja e stivimit (m)

p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls

Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol

Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit

Rp = Ln(max)= LI + LII

Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII

Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit

44

Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)

Rmin = Rst ndash Ln(max)

Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun

e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)

Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)

Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e

puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet

koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si

dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e

qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva

Gjeologjia e

karriereumls

Hidrologjia e

karriereumls

Parametrat

gjeomekanikeuml teuml

dherave

Teknologjia e

shfryteumlzimit

Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave

Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml

Qeumlndrueshmeumlria

Po Jo

Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme

45

Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe

reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra

paraprakisht

Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme

gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921

Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike

teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe

karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij

Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml

quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls

seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml

peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe

shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml

funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml

deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml

peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja

dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si

rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls

peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar

dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj

mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si

program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml

gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml

inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml

stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml

gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave

teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml

analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve

teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe

disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr

46

llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe

teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e

dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij

problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave

Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml

me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen

neuml tri kategori

(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb

(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu

(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale

Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e

kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml

mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml

zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues

brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen

(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml

stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml

vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar

qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik

Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml

faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml

materialit

Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml

shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat

tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls

shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml

paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml

47

Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit

ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e

kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)

Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike

Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit

teuml ujit neumlntokeumlsor) etj

Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml

bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet

(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar

Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda

shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml

sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes

pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina

gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror

Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml

shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet

qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml

mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave

teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes

teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive

Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh

elementet qeuml pasojneuml

(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml

vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml

vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml

shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale

neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet

shumeuml pak leumlndeuml minerale

48

(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml

shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar

pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls

Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren

parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml

teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml

Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike

teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave

Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml

parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale

intensitetin e stivimit etj)

Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e

parapareuml

Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke

pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml

tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls

Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e

mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet

respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml

cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml

stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet

nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln

mbajteumlse

49

Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml

peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e

njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se

mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml

dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml

zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml

toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me

distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml

Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe

kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat

zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria

dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga

gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls

(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls

Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml

e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi

plastik dhe i brishteuml

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml

tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml

- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml

qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)

- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik

qu=120784

120785∙c119925119940

prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)

ku janeuml

γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut

B-gjereumlsia e pllakeumls

50

c-kohezioni i dheut

Nc Nγ 119925119940prime 119925120632

prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen

nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)

Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml

mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs

qlej= 119954119958

119917119956 (35)

Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln

mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat

Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml

periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml

zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse

prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100

(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml

ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml

meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund

teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi

mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e

dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-

40(kNm2)

Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e

bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason

qu=120632∙119913

120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +

120659

120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +

120659

120784) minus 120783] (36)

ku janeuml

B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave

γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar

51

ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent

(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e

barabarteuml

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] (37)

Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958

119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150

Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml

Hmax= 119954119949119942119947

120632119956119945 (38)

Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali

sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925

119950120784 γ=272119948119925

119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e

stivuar γ=204119948119925

119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet

larteumlsia maksimale e stiveumls

Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat

(37)(33) dhe (38) merret

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782

∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787

120784) minus 120783] =

=103095(kNm2)

qlej=119954119958

119917119956=

120783120782120785120782120791120787

120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =

119954119949119942119947

120632119956119945 =

120788120790120789120785

120784120782120785

(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose

neuml stiveuml

Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml

cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls

52

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) (39)

ku eumlshteuml

W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)

Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)

L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)

b-gjereumlsia e zinxhirit(m)

B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)

a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)

Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)

Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me

ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)

Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)

Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) =120789+120783120787

120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙

120784120790120783

120791120788120782∙ radic120783 +

120784120787120784

120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)

Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien

e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml

dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)

dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet

(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml

bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873

1198982 ˄γ=175119896119873

1198983 dhe stival

realizohet me stivformues A2Rs-B520055

(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls

(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare

Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet

53

- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)

- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m

- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml

stivohen)

- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr

stivim)

- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873

1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873

1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)

- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)

- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)

- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)

- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)

- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898

119904)

- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)

- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)

- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)

- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)

- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)

Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse

horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit

punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873

1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055

rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror

teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me

aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml

maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth

hstlehshmax

54

Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e

qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2

3 emptys˄cd=

2

3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls

neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar

Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml

karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml

karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml

teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe

rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim

Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)

ku janeuml

Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml

stivueses

X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls

seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)

∆h=119905

119888119900119904120572119896+ 15 =

05

119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls

seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e

konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit

αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit

Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses

Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse

kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml

stivueses (pranohet)

p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga

formula

55

p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙

119892

1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ

∙119892

1199071199001198881199001199042120572119896

=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙

981

62∙1198881199001199042∙120 ∙201

981

62∙1198881199001199042∙120

p=457(m)

Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055

Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse

konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln

∆h=201(m)

119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)

Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml

aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml

C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(53+457)∙119905119886119899390minus16

119905119886119899390 =3887(m)

pranojmeumlC1=37(m)

β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml

shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi

Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)

56

Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me

shirit teuml shkalleumls

Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)

- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +

16

119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)

bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e

pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)

- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi

Vshℓ=2∙119876119890119891

ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙76∙

155

365∙04= 4373 (

119898

119889119894119905euml) ose vshℓ=183(

119898

ℎ)

Qef=2520000(1198983

119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar

Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor

hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim

Vfst= 2∙119876119890119891

ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙1000+16∙900∙

155

365∙04= 082 (

119898

119889119894119905euml)

57

Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi

Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi

(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls

Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale

teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi

qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()

c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)

B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)

Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart

γ=175(119896119873

1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit

Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet

argjilore

Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls

Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt

peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim

Nq=tan2(120786120787120782 +empty

120784)∙cπ∙tanФ

Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ

Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm

Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren

c=2

3∙ 119888 =

2

3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =

2

3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (

2

3∙ 119905119886119899120601)=12460

Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i

fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme

me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr

58

del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me

karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873

1198983) llogaritet nga formula e

Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2

3

qku=120784

120785∙c∙119925119940

prime +05∙γ∙B∙119925120632prime

ku

119873119888prime=

1198903120587119905119886119899120601primeminus1

119905119886119899120601prime=

119890312058711990511988611989912460minus1

11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit

- Faktori i pesheumls vetjaker

Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)

9∙1199051198861198992120601+1=

4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)

9∙119905119886119899212460+1

Nγ=554

Prandaj kemi

qku=2

3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)

Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls

qs=B∙qku=76∙39381=2992956

kurse nga ngarkesa totale

Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)

Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3

pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret

qlej=119902119896119906

119865119904=

39381

25=157524(kPa)

ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit

Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416

Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e

bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml

Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)

59

Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit

shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar

Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml

jeteuml(H2=16+16=32(m))

p02=32∙175=560(kPa)

Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr

gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls

B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml

q2lej= 1199022119896119906

119865119904=

574765

23=191588(kPa)

ku

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-

afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls

vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas

kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)

Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml

lejuar

Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml

B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)

q3lej=1199023119896119906

119865119904=

704920

23=234973(kPa)

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920

p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)

Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund

teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls

Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit

teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe

60

deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml

formuleumls

qku=2

3∙c∙[1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601

e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln

qku=2

3∙c∙(1 + 03

119861119911

119871119911) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime

ku janeuml

Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)

Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)

Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml

qku=2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=

2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =

853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873

1198982)

Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls

qlej=119902119896119906

119865119904=

35818

20=17909(

119896119873

1198982)

kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast

Fs=119902119897119890119895

119875119897119890119895119904119905=

17909

275=23878gt2(min)

Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare

specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238

prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike

teuml stivueses mbi tokeuml

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME

61

Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me

makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e

punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr

arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e

drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave

dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali

shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur

peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme

Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim

Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj

disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml

mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve

ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar

teuml siguriseuml

Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml

duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit

teuml vendburimit

Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit

t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml

teuml puneumls neuml stivim

Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit

vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e

shpateve teuml shkalleve teuml stive

Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike

peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht

teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime

kapitale sa meuml teuml vogla

Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml

realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt

influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit

62

peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml

interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml

sipeumlrfaqeumlsore

REFERENCAT

63

[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and

Equipmentrsquorsquo2014Londer

[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis

plcLondon UK

[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml

dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls

[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb

[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni

[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden

Germany

[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo

[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd

[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of

Technology

[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke

eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml

[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim

nga polonishtja)

[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984

Sarajeveuml

[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin

sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014

[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik

2016UMIBMitroviceuml

[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016

19

rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls

Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier

me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml

paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me

aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e

stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)

Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit

shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor

20

Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)

241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion

Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi

zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me

buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml

vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr

shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml

proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion

Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml

pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml

mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te

bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me

buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls

Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet

neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme

Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)

21

Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-

larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml

dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit

Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml

dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt

materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar

Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml

dhe sheshim me buldozereuml janeuml

Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit

Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave

Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe

Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit

Teuml metat(disavantazhet) janeuml

Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen

(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)

Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj

Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin

e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund

teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i

22

bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit

teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose

neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet

drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt

peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml

buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes

se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe

sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim

- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml

merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls

Ft = 119933∙ 119948119956119945

119919119956∙ 119948119956 (21)

ku eumlshteuml

Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2

V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f

ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml

Hst ndash larteumlsia e stiveumls m

kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml

sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy

shtresore)

Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar

neuml zbulim

NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951

119933 (22)

Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)

23

Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml

Qb= Q(z) ∙ km (23)

km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka

rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar

Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml

nb = 119928119939

119928119956119945119943∙(119939) (24)

Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983

ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )

242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor

Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve

hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i

aplikuesheumlm neuml rastet kur

- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit

- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml

- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit

teuml materialit

- Kemi reliev kodrinor me stiva

- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen

e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi

beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml

Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave

dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e

parmendeumls

24

Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-

parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit

shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)

Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml

njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i

dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet

Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave

sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml

shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml

25

Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60

119896119903 ∙ 119905119888 (

1198983

ℎ)

ku

L- gjateumlsia e kanalit m

h- larteumlsia e kanalit m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m

a= ℓ1 ndash x

ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m

x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m

tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke

peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min

Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr

lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet

drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor

teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen

kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls

eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls

Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga

vagoni)(V) eumlshteuml

V= 119923∙ 119945 ∙119938

119948119956119945 (119950120785) (25)

L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy

zhvendosjeve) m

h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m

a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si

a = ℓ - x (26)

ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls

x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m

26

Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)

a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml

b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat

c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave

d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet

Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave

(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)

nt = 119923 ∙119945 ∙119938

119948119956119945 ∙119933119957

(27)

Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)

Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula

nnd = 119931119951119941 ∙119948119948

119957120783 +119957120784(

119957119955119942119951119938

119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)

ku

Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)

kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08

t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)

27

Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe

i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))

Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml

247(m))

28

Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)

peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn

Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml

shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve

neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)

243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit

Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e

procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave

Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit

me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet

puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet

edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i

reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml

materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin

eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar

nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)

Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr

29

b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare

c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml

d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e

krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234

Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e

stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml

larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)

Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)

rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls

dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes

parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)

Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses

30

Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls

marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml

meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml

teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth

stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues

Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga

formula

Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)

Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml

Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)

ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )

p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml

Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)

Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)

Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet

aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))

(Figura 214 a) eumlshteuml

Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)

Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml

Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)

Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)

31

Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut

a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi

b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi

25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues

Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore

si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i

materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit

teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e

shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml

keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga

zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet

larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj

meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me

ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml

32

251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar

Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i

merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e

cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike

teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit

(Figura 215)

Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml

shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit

Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri

neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml

33

252 Stivimi me ekskavator draglajn

Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me

ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura

216)

Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml

(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))

Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml

distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml

ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i

ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit

dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin

paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln

914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi

rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit

26 Stivimi hidraulik

34

Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen

kushtet qeuml pasojneuml

- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues

- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml

karriereuml

- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit

shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji

Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-

tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i

pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)

Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga

termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e

peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp

i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali

shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml

hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti

tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)

35

Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga

karriera deri neuml stiv eumlshteuml

`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933

119957119940 (

119950120785

119945) (214)

nv- numri i vagoneumlve

V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)

tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)

KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET

31 Llojet e stivueseve

36

Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i

stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit

shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme

keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml

lirsheumlm

Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e

teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml

shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet

sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)

sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo

sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)

Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)

Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)

Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve

-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe

-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me

transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))

32 Stivueset me kova

Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset

me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)

dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura

33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i

transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit

37

Figura 31 Stivuese me kova

Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier

Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml

Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)

119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)

Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml

kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)

km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)

38

Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i

kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti

Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)

1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me

kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-

shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues

33 Stivueset me transportier

Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml

shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura

34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme

komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)

Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml

shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport

Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir

(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen

neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali

shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna

e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml

frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe

39

me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml

thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml

stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml

sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri

Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh

Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml

larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml

veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi

Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet

shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme

Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml

pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml

aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe

peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml

meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml

cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin

peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri

qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe

peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)

40

Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me

transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh

Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml

- Kapaciteti teorike (Qo) m3

- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m

- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m

- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m

- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms

Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36

41

Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika

Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-

shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me

transportier me shirit)

Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml

planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje

teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005

(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje

deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e

shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal

Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i

transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml

stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml

Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)

Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)

z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm

kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml

42

Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B

660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me

konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me

kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml

stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-

1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit

Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset

me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe

shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)

Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e

stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia

e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml

- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)

- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)

- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)

Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani

Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol

Lloji i stivueses

Kapaciteti

teorik Qo(m3h-

1)

Pajisja e

pranimit

Lshp(m)

Konsola

peumlr

stivim

Lshst(m)

Masa

G(t)

Trysnia

specifike

MPa

ARs-B2500

A2Rs-B3500

A2Rs-B4400

A2Rs-B5000

A2Rs-B5500

A2Rs-B8800

A2Rs-B15200

2500

3500

4400

5000

5500

8800

15200

175

50

50

70

65

94

90

50

60

60

67

100

110

120

340

600

632

-

1520

2500

3600

0075

0073

0077

0078

008

008

0081

43

Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml

shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit

transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml

stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut

Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)

Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)

Rst- rrezja e stivimit (m)

p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls

Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol

Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit

Rp = Ln(max)= LI + LII

Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII

Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit

44

Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)

Rmin = Rst ndash Ln(max)

Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun

e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)

Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)

Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e

puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37

34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet

koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si

dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e

qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave

Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva

Gjeologjia e

karriereumls

Hidrologjia e

karriereumls

Parametrat

gjeomekanikeuml teuml

dherave

Teknologjia e

shfryteumlzimit

Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave

Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml

Qeumlndrueshmeumlria

Po Jo

Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme

45

Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe

reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra

paraprakisht

Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme

gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921

Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike

teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe

karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij

Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml

quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls

seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml

peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe

shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml

funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml

deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml

peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja

dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si

rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls

peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar

dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj

mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si

program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml

gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml

inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml

stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml

gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave

teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml

analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve

teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe

disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr

46

llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe

teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e

dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij

problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike

35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave

Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml

me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen

neuml tri kategori

(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb

(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu

(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale

Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e

kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml

mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml

zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues

brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen

(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml

stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml

vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar

qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik

Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml

faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml

materialit

Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml

shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat

tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls

shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml

paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml

47

Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit

ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e

kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)

Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike

Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit

teuml ujit neumlntokeumlsor) etj

Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml

bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet

(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar

Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda

shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml

sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes

pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina

gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror

Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml

shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet

qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml

mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave

teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes

teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive

Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh

elementet qeuml pasojneuml

(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml

vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml

vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml

shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale

neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet

shumeuml pak leumlndeuml minerale

48

(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml

shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar

pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls

Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren

parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml

teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml

Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike

teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave

Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml

parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale

intensitetin e stivimit etj)

Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e

parapareuml

Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e

projektuar teuml karriereumls

Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke

pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml

tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)

36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls

Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e

mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet

respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml

cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml

stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet

nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln

mbajteumlse

49

Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml

peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e

njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se

mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml

dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml

zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml

toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me

distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml

Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe

kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat

zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria

dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga

gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls

(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls

Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml

e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi

plastik dhe i brishteuml

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml

tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml

- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml

qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)

- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik

qu=120784

120785∙c119925119940

prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)

ku janeuml

γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut

B-gjereumlsia e pllakeumls

50

c-kohezioni i dheut

Nc Nγ 119925119940prime 119925120632

prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen

nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)

Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml

mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs

qlej= 119954119958

119917119956 (35)

Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln

mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat

Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml

periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml

zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse

prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100

(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml

ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml

meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund

teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi

mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e

dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-

40(kNm2)

Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e

bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason

qu=120632∙119913

120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +

120659

120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +

120659

120784) minus 120783] (36)

ku janeuml

B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave

γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar

51

ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent

(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave

Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e

barabarteuml

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] (37)

Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958

119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150

Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml

Hmax= 119954119949119942119947

120632119956119945 (38)

Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali

sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925

119950120784 γ=272119948119925

119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e

stivuar γ=204119948119925

119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet

larteumlsia maksimale e stiveumls

Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat

(37)(33) dhe (38) merret

qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659

120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782

∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787

120784) minus 120783] =

=103095(kNm2)

qlej=119954119958

119917119956=

120783120782120785120782120791120787

120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =

119954119949119942119947

120632119956119945 =

120788120790120789120785

120784120782120785

(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose

neuml stiveuml

Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml

cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls

52

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) (39)

ku eumlshteuml

W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)

Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)

L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)

b-gjereumlsia e zinxhirit(m)

B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)

a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)

Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)

Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me

ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)

Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)

Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)

Pmax=119934+119922119957

120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙

119929119953

119913∙ radic120783 +

119939120784

119938120784) =120789+120783120787

120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙

120784120790120783

120791120788120782∙ radic120783 +

120784120787120784

120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)

Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien

e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml

dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)

dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet

(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml

bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873

1198982 ˄γ=175119896119873

1198983 dhe stival

realizohet me stivformues A2Rs-B520055

(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls

(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare

Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet

53

- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)

- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)

- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m

- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml

stivohen)

- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr

stivim)

- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873

1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873

1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)

- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)

- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)

- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)

- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)

- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)

- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898

119904)

- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)

- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)

- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)

- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)

- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)

Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse

horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit

punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873

1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055

rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror

teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me

aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml

maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth

hstlehshmax

54

Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e

qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2

3 emptys˄cd=

2

3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls

neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar

Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml

karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml

karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml

teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe

rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim

Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)

ku janeuml

Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml

stivueses

X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls

seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)

∆h=119905

119888119900119904120572119896+ 15 =

05

119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls

seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e

konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit

αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit

Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses

Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse

kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml

stivueses (pranohet)

p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga

formula

55

p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙

119892

1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ

∙119892

1199071199001198881199001199042120572119896

=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙

981

62∙1198881199001199042∙120 ∙201

981

62∙1198881199001199042∙120

p=457(m)

Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055

Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse

konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln

∆h=201(m)

119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)

Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml

aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml

C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573=

(53+457)∙119905119886119899390minus16

119905119886119899390 =3887(m)

pranojmeumlC1=37(m)

β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml

shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi

Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)

56

Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me

shirit teuml shkalleumls

Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)

- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896

119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +

16

119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)

bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e

pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)

- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi

Vshℓ=2∙119876119890119891

ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙76∙

155

365∙04= 4373 (

119898

119889119894119905euml) ose vshℓ=183(

119898

ℎ)

Qef=2520000(1198983

119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar

Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi

kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor

hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi

- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim

Vfst= 2∙119876119890119891

ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙

119896119904ℎ

365∙119896119896=

2∙2520000

16∙1000+16∙900∙

155

365∙04= 082 (

119898

119889119894119905euml)

57

Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi

Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi

(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls

Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale

teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi

qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()

c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)

B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)

Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart

γ=175(119896119873

1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit

Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet

argjilore

Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls

Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt

peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim

Nq=tan2(120786120787120782 +empty

120784)∙cπ∙tanФ

Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ

Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm

Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren

c=2

3∙ 119888 =

2

3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =

2

3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (

2

3∙ 119905119886119899120601)=12460

Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i

fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme

me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr

58

del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me

karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873

1198983) llogaritet nga formula e

Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2

3

qku=120784

120785∙c∙119925119940

prime +05∙γ∙B∙119925120632prime

ku

119873119888prime=

1198903120587119905119886119899120601primeminus1

119905119886119899120601prime=

119890312058711990511988611989912460minus1

11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit

- Faktori i pesheumls vetjaker

Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)

9∙1199051198861198992120601+1=

4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)

9∙119905119886119899212460+1

Nγ=554

Prandaj kemi

qku=2

3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)

Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls

qs=B∙qku=76∙39381=2992956

kurse nga ngarkesa totale

Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)

Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3

pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret

qlej=119902119896119906

119865119904=

39381

25=157524(kPa)

ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit

Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416

Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e

bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml

Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)

59

Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit

shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar

Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml

jeteuml(H2=16+16=32(m))

p02=32∙175=560(kPa)

Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr

gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls

B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml

q2lej= 1199022119896119906

119865119904=

574765

23=191588(kPa)

ku

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-

afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls

vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas

kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)

Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml

lejuar

Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml

B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)

q3lej=1199023119896119906

119865119904=

704920

23=234973(kPa)

q2lej=2

3∙c∙119873119888

prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=

2

3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920

p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)

Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund

teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls

Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit

teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe

60

deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml

formuleumls

qku=2

3∙c∙[1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +

120601

2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601

e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln

qku=2

3∙c∙(1 + 03

119861119911

119871119911) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime

ku janeuml

Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)

Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)

Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml

qku=2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 119873119888

prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=

2

3∙12∙(1 + 03

18

81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =

853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873

1198982)

Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls

qlej=119902119896119906

119865119904=

35818

20=17909(

119896119873

1198982)

kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast

Fs=119902119897119890119895

119875119897119890119895119904119905=

17909

275=23878gt2(min)

Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare

specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238

prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike

teuml stivueses mbi tokeuml

4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME

61

Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me

makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e

punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr

arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e

drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave

dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali

shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur

peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme

Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim

Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj

disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml

mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve

ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar

teuml siguriseuml

Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml

duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit

teuml vendburimit

Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit

t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml

teuml puneumls neuml stivim

Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit

vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e

shpateve teuml shkalleve teuml stive

Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike

peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht

teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime

kapitale sa meuml teuml vogla

Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml

realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt

influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit

62

peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml

interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml

sipeumlrfaqeumlsore

REFERENCAT

63

[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and

Equipmentrsquorsquo2014Londer

[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis

plcLondon UK

[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml

dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls

[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb

[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni

[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden

Germany

[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo

[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd

[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of

Technology

[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke

eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml

[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim

nga polonishtja)

[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984

Sarajeveuml

[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin

sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014

[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik

2016UMIBMitroviceuml

[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016