putin tu trung ta kgb - wordpress.com · vladimir vladimirovich putin sinh ngaây 7/10/1952, taåi...

PUTIN - TÛÂ TRUNG TAÁ KGB ÀÏËN TÖÍNG THÖËNG LIÏN BANG NGA 1

http://ebooks.vdcmedia.com

MUÅC LUÅC

LÚÂI NOÁI ÀÊÌU: PUTIN CON NGÛÚÂI BÑ HIÏÍM, ÀÊÌY ÊÍN SÖË ................................................2

XUÊËT PHAÁT TÛÂ KGB - TÛÂ CÊÅU HOÅC SINH TIÏÍU HOÅC TÚÁI TRUNG TAÁ KGB...................7

THÚÂI ÀAÅI HOÅC CUÃA PUTIN - THAÂNH TÑCH ÀIÏÍM 5, DANH HIÏÅU KIÏÅN TÛÚÁNG.........12

LENINGRAD: 8 NÙM TEÃ NHAÅT.........................................................................................21

CÖÅNG HOÂA DÊN CHUÃ ÀÛÁC - 5 NÙM BÑ HIÏÍM .................................................................25

NÖÍI DANH TRÏN CHÑNH TRÛÚÂNG - TÛÂ SAINT PETERSBURG ÀÏËN MAÁTXCÚVA........33

LAÅNH LUÂNG XEM THÚÂI CUÖÅC XOAY VÊÌN .....................................................................48

TÛÂ “NGÛÅA Ö CHÑNH TRÕ” ÀÏËN “THUÃ TÛÚÁNG CÛÁNG RÙÆN” ............................................63

NHÊÅM CHÛÁC LUÁC NGUY NAN, PUTIN NÙÆM QUYÏÌN CHÑNH PHUÃ ...............................83

CON THUYÏÌN NGÛÚÅC DOÂNG - PUTIN CHEÂO CHÖËNG ÀÛÚÅC BAO LÊU ..................... 105

VÕ TÖÍNG TÛ LÏÅNH TIÏÎU PHÓ - PUTIN TRONG CHIÏËN TRANH CHECHNYA .............. 116

Lyá Caãnh Long 2


LÚÂI NOÁI ÀÊÌU: PUTIN CON NGÛÚÂI BÑ HIÏÍM, ÀÊÌY ÊÍN SÖË

Vladimir Vladimirovich Putin sinh ngaây 7/10/1952, taåi thaânh phöë Saint Petersburg (thúâi àoá laâ Leningrad), trong möåt gia àònh cöng nhên thûúâng. Böë öng laâ cöng nhên gûúng mêîu trong nhaâ maáy, coá ngûúâi coân noái öng laâ thaânh viïn KGB, meå öng laâ möåt phuå nûä nöåi trúå àiïín hònh. Putin laâ con möåt cuãa gia àònh. Ngûúâi con trai àoá khöng chó coá tû chêët thöng minh, hoåc gioãi, haånh kiïím töët maâ thûúâng coá nhûäng caách nghô khaác vúái moåi ngûúâi. Trong möåt lêìn chêëm baâi, khi giúã àïën baâi têåp laâm vùn cuãa Putin, thêìy giaáo phaãi kïu lïn ngaåc nhiïn vò yá tûúãng cuãa cêåu hoåc troâ: "Lyá tûúãng cuãa em laâ laâm möåt àiïåp viïn, cho duâ caái tïn goåi naây chùèng gúåi chuát caãm tònh naâo vúái moåi ngûúâi trïn thïë giúái, nhûng xuêët phaát tûâ lúåi ñch quöëc gia, lúåi ñch cuãa nhên dên, em caãm thêëy nhûäng cöëng hiïën cuãa möåt àiïåp viïn laâ hïët sûác to lúán".

Khi laâ sinh viïn, Putin rêët chuyïn cêìn, àaåt thaânh tñch xuêët sùæc. Putin rêët thñch thïí thao, öng àaä tûâng vö àõch trong cuöåc thi àêëu Judo cuãa thaânh phöë Leningrad, àûúåc nhêån danh hiïåu kiïån tûúáng thïí thao. Thúâi kyâ naây, Putin khöng thñch böåc löå, khöng thñch tham gia hoaåt àöång vùn nghïå, maâ thûúâng laâm nhûäng viïåc khiïën ngûúâi ta phaãi kinh ngaåc. Möåt höm, Putin tûå laái chiïëc ö tö con hiïåu "Giaporogiets" àïën trûúâng, thúâi àoá loaåi xe naây àûúåc goåi laâ vêåt xa xó. Coân Putin thò giaãi thñch, ö tö laâ do ruát thùm truáng thûúãng, nhûng ai maâ tin àûúåc caách giaãi thñch cuãa öng?

Nùm 1975, Putin töët nghiïp àaåi hoåc, àûúåc maáy bay àûa àïën möåt núi bñ hiïím, àoá laâ Phên hiïåu nûúác Àûác cuãa trûúâng tònh baáo Prakhovka, caách thaânh phöë Minsk vïì phña àöng bùæc khoaãng 70 km. Öng àûúåc huêën luyïån chuyïn ngaânh vúái cûúâng àöå cao trong möåt nùm rûúäi, úã núi goåi laâ "thaânh àùåc vuå". Sau àoá öng trúã vïì quï hûúng laâ thaânh phöë Leningrad hoaåt àöång trong 8 nùm.

Nùm 1984, thiïëu taá Putin 32 tuöíi, àûúåc KGB phaái sang nûúác Cöång hoâa Dên chuã Àûác, vúái danh nghôa cöng khai laâ chuã nhiïåm Hiïåp höåi Hûäu nghõ Xö - Àûác, cú quan àùåt taåi Leipzig, coân chûác danh thûåc tïë laâ Cöë vêën quên sûå do KGB phaái àïën "Stassy", böå maáy



tònh baáo cuãa Àöng Àûác àùåt taåi Dresden. Tûâ àoá Putin bùæt àêìu cuöåc söëng bñ hiïím trong 5 nùm. Trong thúâi gian naây Putin àaä laâm nhûäng viïåc gò? Cho àïën nay khoá ai biïët àûúåc. Vïì viïåc naây, sau khi Putin laâm quyïìn Töíng thöëng Liïn bang Nga, cú quan tònh baáo Àûác àaä thaânh lêåp riïng möåt uyã ban àiïìu tra àùåc biïåt, phuå traách àiïìu tra hoaåt àöång giaán àiïåp cuãa Putin úã Àöng Àûác. Cú quan tònh baáo Àöng Àûác àaä thêím vêën caác võ quan chûác tònh baáo Àöng Àûác trûúác àêy àaä tûâng coá quan hïå caá nhên mêåt thiïët vúái Putin, trong àoá coá caã Hesto Giemlixi, tûâng coá 30 nùm laâm cöng taác àùåc biïåt, trúå lyá riïng cuãa Bosim truâm "Stassy" thúâi àoá, nhûng cuäng khöng coá kïët quaã gò. Giemlixi noái vúái phoáng viïn: "Àuáng laâ Chñnh phuã Àûác coá lo lùæng vïì viïåc nhûäng giaán àiïåp do Putin chiïu möå coân laâm viïåc cho Nga. Hoå thêím vêën töi mêëy tiïëng àöìng höì, nhûng chuáng töi chùèng hïì biïët gò hoaåt àöång cuãa ngûúâi Nga. KGB laâm viïåc hoaân toaân àöåc lêåp vúái chuáng töi, viïåc chiïu möå cöång taác viïn cuäng hïët sûác bñ mêåt. Àïën nay töi cuäng múái biïët laâ coá möåt "hoaåt àöång aánh saáng", "töi caãm thêëy mònh bõ baán reã"...

Tûâ 1984-1989, khi thöëng nhêët hai nûúác Àûác, trong thúâi gian àoá, Putin àaä laâm nhûäng viïåc gò, àïí laåi cho nûúác Àûác thöëng nhêët nhûäng gò? Khöng ai biïët. Cho àïën nay, nguöìn tin chñnh thûác cuãa Nga chûa hïì àïí löå cöng viïåc cuå thïí Putin úã Dresden thúâi àoá, nhûng cuäng àaä xuêët hiïån möåt söë tin àöìn. Xem ra, nhûäng viïåc cuãa Putin úã Àöng Àûác, chó coá chñnh öng ta múái roä.

Nùm 1989, àöëi vúái Putin laâ möåt bûúác ngoùåt trong àúâi. Sau khi nhòn thêëy bûác tûúâng Berlin suåp àöí, khöëi Varsava bõ giaãi thïí, KGB suy suåp, Putin àaä quyïët àõnh chuyïín ngaânh. Múái àêìu vïì laâm trúå lyá hiïåu trûúãng vïì vêën àïì quöëc tïë cho Àaåi hoåc Leningrad, sau àûúåc sûå nêng àúä cuãa thêìy giaáo cuä Sovchak, luác àoá laâ Chuã tõch Xö viïët Leningrad, Putin ra laâm cöë vêën vïì vêën àïì quöëc tïë cho Xö viïët thaânh phöë.

Ngaây 12/6/1991, sau khi Sovchak truáng cûã Thõ trûúãng Leningrad, Putin ra laâm Chuã tõch UÃy ban Quan hïå àöëi ngoaåi cuãa thaânh phöë, sau kiïm Phoá Thõ trûúãng. Nùm 1994 giûä chûác Phoá Thõ trûúãng thûá nhêët kiïm Chuã tõch UÃy ban Quan hïå àöëi ngoaåi. Tûâ 1994-1996 giûä chûác Phoá Thõ trûúãng thûá nhêët.

Tûâ 6/1991-6/1996, Putin thaânh nhên vêåt quyïìn uy úã Saint Petersburg. Nhûäng ngûúâi quen biïët trûúác mùåt öng àïìu goåi laâ "giaáo chuã aáo xaám". Vò moåi cöng viïåc thaânh phöë àïìu phaãi thöng qua Putin. Sovchak rêët tin tûúãng Putin, khi öng ta ài cöng caán trong

Lyá Caãnh Long 4


hay ngoaâi nûúác, thò chûác thõ trûúãng khöng phaãi do Phoá Thõ trûúãng thay thïë, maâ giao cho Putin laâm quyïìn Thõ trûúãng. Coân Putin cuäng rêët chuá yá giûä àuáng võ trñ cuãa mònh, möåt söë viïåc Putin hoaân toaân coá thïí tûå quyïët àõnh cuäng baân vúái Sovchak röìi múái quyïët. Ngay caã thúâi gian laâm quyïìn Thõ trûúãng, Putin vêîn cöë àoáng vai troâ "cêëp phoá".

Vaâo 6/1996, sau khi Sovchak khöng taái truáng cûã chûác thõ trûúãng Leningrad, Putin àaä cûúng quyïët tûâ chöëi laâm viïåc vúái Thõ trûúãng múái Yakovlev. Khi Sovchak bõ töë caáo dñnh àïën tham ö, phaãi sang Phaáp laánh naån, Putin vêîn giûä möëi quan hïå töët vúái öng ta. Moåi ngûúâi cuäng khöng biïët, taåi sao hai thêìy troâ êëy vêën giûä möëi quan hïå khùng khñt nhû vêåy.

Nùm 1996, laâ möåt nùm maâ Putin àêìu tiïn bûúác vaâo "con àûúâng cao töëc quan trûúâng". Àûúåc sûå tiïën cûã tñch cûåc cuãa Chubai, Putin àûúåc giûä chûác Phoá Cuåc trûúãng Cuåc Quaãn lyá sûå vuå Töíng thöëng. Khöng ai ngúâ, trong 4 nùm úã Moscow, Putin àûúåc thùng liïìn 5 cêëp: 1997-1998 laâm Phoá Chuã nhiïåm Vùn phoâng Töíng thöëng kiïm Cuåc trûúãng Töíng cuåc giaám saát cuãa Töíng thöëng; tûâ 5-7/1998 laâm Phoá Chuã nhiïåm thûá nhêët Vùn phoâng Töíng thöëng; nùm 1998 laâm Cuåc trûúãng Cuåc an ninh Liïn bang Nga; tûâ 3-8/1999 laâm Cuåc trûúãng Cuåc an ninh Liïn bang Nga kiïm Bñ thû Höåi àöìng an ninh; tûâ 8-30/12/1999 giûä chûác Thuã tûúáng Liïn bang Nga; vaâo 31/12/1999 laâm quyïìn Töíng thöëng Liïn bang Nga.

Múái 47 tuöíi, Putin trûúác àêy chûa mêëy ai biïët, "ngöi sao chñnh trõ múái" àaä tûâng traãi úã KGB vêîn coân thiïëu nhûäng thaânh tûåu chñnh trõ laåi coá thïí nhanh choáng leo lïn túái töåt àónh quyïìn lûåc, khöng traánh khoãi naãy ra möåt loaåt nghi vêën cho moåi ngûúâi.

Putin nhanh choáng nöíi lïn laâ dûåa vaâo àêu? Nùng lûåc? Vêån may? Ö duâ? Hay laâ sûå lûåa choån cuãa lõch sûã? Taåi sao Yeltsin laåi choån Putin? Haânh àöång naây cuãa Yeltsin nhùçm muåc àñch gò? Vöën quen giúän troâ quyïìn lûåc, luön coá nhûäng thay àöíi bêët thûúâng vïì chñnh trõ, coá phaãi Yeltsin laåi muöën diïîn troâ "thay liïìn 5 àúâi chñnh phuã"? Sinh mïånh chñnh trõ cuãa Putin coá nhanh choáng chïët yïíu sau khi voåt tiïën? Liïåu quyïìn Töíng thöëng Putin coá thïí xoay chuyïín àûúåc tònh thïë gay go biïën àöång phûác taåp cuãa nûúác Nga? "Tên quan múái nhêåm chûác àang hùng", sau khi nùæm quyïìn seä muáa may ra sao?



Yeltsin böîng nhiïn tûâ chûác trûúác thúâi haån, coá nghôa laâ viïåc bêìu Töíng thöëng Nga seä tiïën haânh vaâo thaáng 3 chûá khöng phaãi vaâo thaáng 6 nhû dûå àõnh. Chñnh àaãng naâo uãng höå Putin? Caác àaãng phaái cöë àûa ra caác ûáng cûã viïn ra tranh cûã chûác Töíng thöëng, cuöëi cuâng ai thùæng ai? Putin laâm thïë naâo àïí loaåi Primakov, chiïën thùæng Diuganop, giaânh thùæng lúåi trong bêìu cûã Töíng thöëng? Cuöåc chiïën tranh úã Chechnya àaä phaát huy taác duång nhû thïë naâo trong giúâ phuát quyïët àõnh cuöåc àúâi chñnh trõ cuãa Putin?

Vúái thùæng lúåi cuãa Putin trong bêìu cûã Töíng thöëng, nhên dên Nga àaä bûúác vaâo thúâi àaåi Putin. Nûúác Nga seä phaát triïín nhû thïë naâo? Laâ buâ nhòn cuãa Yeltsin hay laâ thûåc hiïån caãi caách cêëp tiïën? Putin seä thûåc hiïån têåp quyïìn trung ûúng coân cûáng rùæn hún caã Yeltsin? Trong cöng viïåc quöëc tïë, chuã trûúng xêy dûång thïë giúái möåt cûåc hay thïë giúái àa cûåc? Nûúác Nga thúâi àaåi Putin seä giaãi quyïët quan hïå nûúác lúán Nga - Trung, Nga - Myä nhû thïë naâo?

Putin laâ con ngûúâi thïë naâo? Àöëi vúái nhiïìu ngûúâi, Putin thêåt laâ möåt dêëu hoãi lúán.

Nhûäng ngûúâi suâng baái Putin thò ca ngúåi öng laâ mêîu ngûúâi lyá tûúãng àïí dêîn dùæt nûúác Nga thoaát khoãi nhûäng thaáng nùm àen töëi nhêët. Hoå noái, Putin chuã trûúng tùng cûúâng quyïìn lûåc cuãa àiïån Kremlin, nhûng nöåi têm laåi thûåc hiïån dên chuã, döëc sûác cho viïåc Chñnh phuã kiïím soaát kinh tïë, nhûng laåi tön suâng sûác maånh thõ trûúâng, laâ ngûúâi uãng höå Yeltsin nhûng khöng giöëng nhûäng keã lùæm êm mûu, àïíu caáng, boân àeäo cuãa cöng dûúái quyïìn Yeltsin.

Andrei Piantkovsky, nhaâ phên tñch chñnh trõ coá thaái àöå phï bònh maånh meä Putin, àaä àaánh giaá: "Thêåt khoá noái roä Putin laâ ai. Öng ta laâ möåt caái bõch àûúåc bao goái rêët àeåp". Öng cho rùçng Putin coá thïí laâ "Pinoche cuãa nûúác Nga", laâ möåt nhên vêåt cûáng rùæn maâ phaái tûå do vaâ phaái caãi caách dên chuã àang khaát voång, loaåi ngûúâi laänh àaåo muöën vùæt kiïåt trong toaân quöëc àïën nhûäng hûng phêën cuöëi cuâng cuãa sûå thöëng trõ chuyïn chïë Sa hoaâng, cho chuã nghôa tû baãn núã röå khùæp núi.

Coá leä öng hiïíu thõ trûúãng trûúác àêy cuãa Saint Petersburg laâ ngûúâi hiïíu Putin nhêët. Öng noái: "ÚÃ Nga chó coá nhûäng thùçng ngöëc vaâ àêìn àöån múái so saánh vúái Pinoche. Hoå chùèng biïët Pinoche laâ ai, vaâ cuäng khöng biïët Pinoche laâ caái gò. Chöî dûåa cuãa Putin khöng phaãi laâ quên àöåi, maâ laâ quyïìn lûåc chñnh trõ. Putin thaânh lêåp chñnh àaãng cuãa mònh àïí laâm hêåu thuêîn. Töi vaâ Putin àaä tûâng traãi qua

Lyá Caãnh Long 6


hai cuöåc chñnh biïën: möåt lêìn nùm 1991 vaâ möåt lêìn vaâo nùm 1993. Töi biïët baãn lônh Putin trûúác nhûäng thûã thaách àoá, Putin laâ möåt con ngûúâi àaáng tin cêåy, can àaãm vaâ hiïíu biïët, Putin quyïët khöng laâm troâ lûâa bõp. Àöëi vúái tûúng lai quöëc gia, Putin coá caách nhòn theo khuynh hûúáng dên chuã. Nhûng Putin biïët rêët roä, möåt quöëc gia nhû Nga cêìn phaãi coá chñnh quyïìn maånh. Khöng coá chñnh quyïìn nhû thïë, nûúác Nga seä khöng giûä àûúåc àoaân kïët thöëng nhêët".

Àêìu nùm 2000, Böå trûúãng Ngoaåi giao Phaáp, Ben Vidrina viïëng thùm Matxcúva vaâ laâm quen vúái Putin. Öng ta nhêån xeát: "Putin laâ con ngûúâi àêìy sûác söëng, biïët ùn noái, coá niïìm tin vûäng chùæc vaâo leä phaãi cuãa mònh".

Coá phaãi Putin laâ möåt con ngûúâi ñt lúâi, khöng biïët noái nùng? Dmitri Yakuski, cöë vêën cuãa Chuã nhiïåm Vùn phoâng Putin noái: "Noái chuyïån vúái öng êëy rêët dïî daâng, nhanh choáng ài thùèng vaâo vêën àïì. Putin khöng noái lï thï daâi doâng. Àoá laâ con ngûúâi hiïån àaåi, khöng thaânh kiïën, rêët troång thûåc tïë, sùén saâng trao àöíi vúái têët caã moåi ngûúâi. Putin laâm viïåc trûúác hïët vaâ chuã yïëu laâ vò lúåi ñch cuãa dên töåc Nga. Putin mong muöën duâng phûúng thûác töët nhêët àïí giaãi quyïët möëi quan hïå giûäa têåp thïí quyïìn trung ûúng vúái caác àõa phûúng.

Putin àuáng laâ möåt ngöi sao chñnh trõ múái, trung thaânh, cêìn mêîn vaâ kñn àaáo, möåt con ngûúâi àêìy bñ hiïím, múái àûúåc nhiïìu ngûúâi uãng höå vaâ quyá mïën.

Putin cuäng laâ möåt àaåi biïíu cuãa phaái cûáng rùæn trïn vuä àaâi chñnh trõ Nga, coá tñnh caách kiïn nhêîn, thaái àöå cûáng rùæn, biïíu hiïån rêët roä trong thaái àöå cuãa öng àöëi vúái chiïën tranh Chechnya. Coá ngûúâi noái chñnh vò thaái àöå àoá nïn àûúåc nhiïìu ngûúâi uãng höå. Vò ngûúâi Nga khaát voång möåt con ngûúâi coá thaái àöå cûúng quyïët àïí khöi phuåc kinh tïë, khöi phuåc hònh tûúång vaâ àõa võ nûúác lúán cuãa Nga.

Àöëi vúái Putin bñ hiïím, khoá coá thïí noái roä hïët àûúåc, coá thïí sau khi àoåc cuöën saách naây, Putin cuäng chùèng àïí laåi êën tûúång sêu sùæc, thêåt roä raâng cho caác baån, àoá khöng phaãi laâ sai soát cuãa chuáng töi, búãi vò Putin laâ möåt nhên vêåt nhû vêåy.



XUÊËT PHAÁT TÛÂ KGB - TÛÂ CÊÅU HOÅC SINH TIÏÍU HOÅC TÚÁI TRUNG TAÁ KGB

Trïn hai búâ söng Neva coá möåt thaânh phöë nöíi tiïëng vúái söng ngoâi ngang doåc, àaão nhoã lö nhö, phong caãnh ïm àïìm, vöën àûúåc coi laâ "thaânh Venice cuãa phûúng Bùæc" àoá laâ Saint Petersburg.

Saint Petersburg laâ möåt thaânh phöë lúán thûá hai cuãa nûúác Nga, nùçm úã búâ söng Võnh Phêìn Lan cuãa biïín Baltic, cûãa söng Neva, laâ trung têm cöng nghiïåp, khoa hoåc vaâ vùn hoaá quan troång. ÚÃ àêy coá cöng nghiïåp luyïån kim àen, luyïån kim maâu, hoaá hoåc, cao su, cöng nghiïåp nheå, thûåc phêím, êën loaát. Coá nhiïìu viïån nghiïn cûáu, àaåi hoåc, nhaâ haát chuyïn nghiïåp, thû viïån vaâ baão taâng.

Saint Petersburg laâ möåt thaânh phöë lõch sûã nöíi tiïëng cuãa Nga. Nùm 1703, Pie Àaåi àïë xêy dûång àöìn trêën Petersburg trïn àaão Con thoã úã tam giaác chêu söng Neva, sau múã röång laâm thaânh quaách, khiïën cho Petersburg trúã thaânh möåt cûãa ngoä thöng ra biïín thúâi àaåi àïë quöëc Nga. Nùm 1712, thuã àö nûúác Nga chuyïín tûâ Maátxcúva vïì Petersburg. Tûâ àoá vïì sau trong thúâi gian hún 200 nùm, Petersburg laâ trung têm chñnh trõ, kinh tïë, vùn hoaá cuãa nûúác Nga, cho àïën sau cuöåc Caách maång thaáng 3, thaáng 10 nùm 1917 thùæng lúåi, múái àûa thuã àö nûúác Nga Xö Viïët múái ra àúâi chuyïín vïì Maátxcúva. Trong thaânh Petersburg vaâ nhaâ thúâ lúán Petersburg (núi chön cêët Pie Àaåi àïë), gêìn àöìn trêën coân coá ngöi nhaâ nhoã do tûå tay Pie Àaåi àïë xêy dûång khi khai phaá, thaânh Petersburg, Hoa viïn Muâa heâ vaâ Cung àiïån Muâa heâ cuãa Pie Àaåi àïë trïn àaão böå haãi quên, Cung Menskov trïn àaão Vasiliev laâ dinh thûå cuãa thõ trûúãng thaânh phöë àêìu tiïn Menskov, ngûúâi baån thên cuãa Pie Àaåi àïë, cung àiïån cuãa àaåi thêìn Vorodov vaâ cung àiïån cuãa àaåi thêìn Stroganov bïn búâ söng Neva... Coá nhûäng kiïën truác cuöëi thïë kyã 18 göìm: Àiïån Smolnyi, Cung àiïån Muâa àöng, Cung àiïån Àaá cêím thaåch... Coá Nhaâ thúâ lúán Khasan, Nhaâ thúâ lúán Issak Kiev àêìu thïë kyã 19; coá cung Pie haânh cung cuãa Sa hoaâng àûúåc mïånh danh laâ "Cung àiïån Versaille cuãa nûúác Nga", khu biïåt thûå Pavlovsko coá khöng khñ tûúi maát, àònh uyïín cuãa hoaâng cung vaâ laâng biïåt thûå Muâa heâ cuãa Sa hoaâng...

Lyá Caãnh Long 8


Saint Petersburg laâ caái nöi cuãa caác cuöåc caách maång Nga. Cuöåc khúãi nghôa cuãa nhûäng ngûúâi "Àaãng thaáng 12" vaâo nùm 1825, cuöåc Caách maång Nga lêìn thûá nhêët nùm 1905-1907, cuöåc Caách maång Dên chuã tû saãn thaáng 2 nùm 1917, cuöåc caách maång thaáng 10 nùm 1917 àïìu buâng nöí taåi àêy. Trong cuöåc chiïën tranh Vïå quöëc vô àaåi, quên Àûác àaä tûâng vêy haäm thaânh phöë naây túái 900 ngaây vêîn khöng chiïëm àûúåc thaânh phöë, àiïìu àoá chûáng toã tinh thêìn yïu nûúác vô àaåi vaâ yá chñ quêåt cûúâng cuãa nhên dên Liïn Xö.

Saint Petersburg cuäng àöìng thúâi laâ núi dûúäng duåc vaâ böìi dûúäng caác danh nhên thïë giúái. Nùm 1895, taåi núi naây Lenin àaä töí chûác ra "Hiïåp höåi àêëu tranh giaãi phoáng giai cêëp cöng nhên", laâ mêìm möëng àêìu tiïn cuãa chñnh àaãng Marxist Nga. Taåi àêy, Lomonosov, Mendeleev, Paplov àaä tûâng coá nhûäng cöng trònh nghiïn cûáu khoa hoåc àûúåc thïë giúái cöng nhêån; taåi àêy Puskin, Gogol, Lermontov àaä àïí laåi nhûäng aáng thú vùn àûúåc truyïìn tuång röång raäi; àêy cuäng laâ núi àaä sinh ra caác ngöi sao êm nhaåc saáng choái Glinka, Tchaikovski. Nhûng cho àïën khi loaâi ngûúâi sùæp bûúác vaâo thiïn niïn kyã múái vaâ sùæp bûúác sang möåt thïë kyã múái, böîng nhiïn phaát hiïån núi àêy coân sinh ra möåt con ngûúâi phi thûúâng vaâ coá thïí àûa nûúác Nga bûúác vaâo thúâi àaåi múái, àoá laâ Vladimir Vladimirovich Putin.

Cêåu hoåc sinh tiïíu hoåc muöën laâm àiïåp viïn

Ngaây 7/10/1952, möåt beá trai àaä àûúåc sinh ra trong möåt gia àònh cöng nhên úã Saint Petersburg, öng böë àaä àùåt tïn cho cêåu ta laâ Vladimir, coá nghôa laâ "chi phöëi thïë giúái". Àoá laâ cêåu con möåt cuãa gia àònh, nïn àûúåc böë meå vaâ moåi ngûúâi trong hoå rêët yïu quyá. Nhûng böë cêåu beá nhêån thêëy ngay nïëu quaá chiïìu chuöång, seä rêët coá haåi cho con mònh, öng bùæt àêìu böìi dûúäng vaâ yïu cêìu nghiïm khùæc àöëi vúái cêåu beá maâ caã nhaâ àùåt rêët nhiïìu hy voång.

Ngay tûâ beá, Vladimir Vladimirovich Putin àaä coá biïíu hiïån thöng minh vaâ lanh lúåi khaác ngûúâi, biïët suy luêån, cùåp mùæt sêu trñ tuïå vaâ duäng caãm. Böë cuãa Putin laâ cöng nhên gûúng mêîu cuãa möåt nhaâ maáy quöëc doanh, möåt con ngûúâi thaânh thêåt, thùèng thùæn, chêët phaác maâ kiïn nghõ nïn àûúåc moåi ngûúâi kñnh nïí. Öng rêët nghiïm khùæc trong viïåc daåy con, àùåc biïåt chuá yá àïën reân luyïån cho con vïì phêím chêët yá chñ vaâ giaáo duåc loâng yïu nûúác. Öng thûúâng khuyïn con phaãi tñch cûåc vûún lïn, phaãi biïët dûåa vaâo sûác lûåc cuãa baãn thên



mònh àïí kiïëm söëng, àïí tûå vïå, àïí tòm cú höåi phaát triïín; giaáo duåc con phaãi cêìn cuâ hoåc têåp, coá lyá tûúãng phuåc vuå Töí quöëc, cöë gùæng trúã thaânh ngûúâi taâi coá ñch cho nûúác. Sûå daåy döî cuãa böë àaä àùåt nïìn taãng vûäng chùæc cho sûå trûúãng thaânh sau naây cuãa Putin.

Nùm 1958, Putin lïn 6 tuöíi, bùæt àêìu cuöåc àúâi hoåc sinh. Trong trûúâng, Putin laâ möåt hoåc sinh gioãi caã vïì hoåc têåp lêîn àaåo àûác. Nhûng caã thêìy giaáo vaâ baån hoåc àïìu nhanh choáng phaát hiïån cêåu hoåc sinh coá nhiïìu mùåt tñch cûåc vaâ hoåc gioãi laåi khöng thñch böåc löå vaâ khoe mònh, cuäng ñt chuyïån troâ vúái beâ baån, coá biïíu hiïån hûúáng nöåi vaâ cö àöåc, luác naâo cuäng nhû coá àiïìu phaãi suy tû. Nhòn cêåu hoåc troâ "öng cuå non", ngay àïën thêìy giaáo trong loâng cuäng caãm thêëy Putin bñ hiïím.

Coá lêìn trong giúâ têåp laâm vùn, thêìy giaáo ra àïì laâ "lyá tûúãng cuãa töi". Luác àoá thêìy àoåc mêëy baâi mêîu, töí chûác cho hoåc troâ thaão luêån, phaát biïíu, àïí gúåi múã caách suy nghô laâm baâi têåp. Lyá tûúãng cuãa hoåc troâ lùæm kiïíu, muöën laâm àuã moåi thûá.

Möåt hoåc sinh àaä viïët trong baâi laâm vùn: "... Lyá tûúãng cuãa em laâ laâm kyä sû thiïët kïë con taâu vuä truå, em muöën àem hiïíu biïët vaâ trñ tuïå cuãa mònh biïën thaânh nhûäng cuöåc du haânh vuä truå thêìn diïåu..." Thúâi àoá Liïn Xö àaä phoáng con taâu vuä truå àêìu tiïn cuãa thïë giúái, àoá laâ sûå kiïån gêy sûå chuá yá trïn toaân thïë giúái, laâm kyä sû thiïët kïë con taâu vuä truå chñnh laâ sûå thöi thuác cuãa loâng vinh dûå vaâ tûå haâo.

Coân Putin thò viïët: "... Lyá tûúãng cuãa em laâ laâm möåt àiïåp viïn, cho duâ caái tïn goåi naây chùèng gúåi chuát caãm tònh naâo vúái moåi ngûúâi trïn thïë giúái, nhûng xuêët phaát tûâ lúåi ñch quöëc gia, lúåi ñch cuãa nhên dên, em caãm thêëy nhûäng cöëng hiïën cuãa àiïåp viïn laâ hïët sûác to lúán...".

Trong baâi vùn naây, àêìu tiïn Putin gúåi nhúá laåi taác duång to lúán cuãa àiïåp viïn trong nhûäng nùm chiïën tranh, nïu lïn sûå tñch anh huâng cuãa nhûäng àiïåp viïn danh tiïëng Liïn Xö, tiïëp àoá trònh baây vai troâ to lúán cuãa àiïåp viïn trong thúâi kyâ chiïën tranh laånh àöëi àêìu giûäa Xö - Myä. Cuöëi baâi vùn Putin viïët: "... Tûâ nhoã, em àaä àûúåc böë daåy phaãi laâm möåt con ngûúâi coá cöëng hiïën cho quöëc gia vaâ nhên dên. Thêìy cö vêîn thûúâng daåy chuáng em phaãi hoåc têåp thêåt töët àïí phuåc vuå Töí quöëc vaâ nhên dên. Caách phuåc vuå Töí quöëc vaâ nhên dên cuãa em laâ laâm möåt àiïåp viïn xuêët sùæc, duâng caái tïn goåi xêëu xñ cuãa mònh àöíi lêëy sûå thêët baåi cho quên àõch, duâng sûå hy sinh cuãa mònh giaânh lêëy thùæng lúåi cho Töí quöëc vaâ nhên dên".

Lyá Caãnh Long 10


Àoåc baâi vùn cuãa Putin, thêìy giaáo thêåt khöng daám tin rùçng möåt baâi vùn coá chñ hûúáng to lúán, nguå yá sêu xa, quan àiïím àöåc àaáo, trònh baây suác tñch nhû thïë, laåi àûúåc viïët búãi tay möåt cêåu hoåc sinh tiïíu hoåc. Àöìng thúâi thêìy giaáo cuäng thêëy àöëi vúái cêåu hoåc troâ bònh thûúâng khöng biïët ùn noái naây cêìn phaãi coá caách nhòn nhêån khaác.

Àïën nay, xem ra tû tûúãng maâ Putin diïîn àaåt trong baâi vùn àoá xuêët phaát tûâ têm nguyïån ban àêìu phuåc vuå Töí quöëc vaâ nhên dên, cuäng coân do öng böë daåy döî luác úã nhaâ. Búãi vò, böë cuãa Putin tuy laâ möåt cöng nhên bònh thûúâng, nhûng laåi laâ thaânh viïn cuãa Uyã ban An ninh quöëc gia Liïn Xö (tûác KGB).

Thûåc ra, KGB cuäng vûâa múái thaânh lêåp khi Putin hoåc tiïíu hoåc. Thaáng 3/1953, Stalin qua àúâi, Beria nhên cú höåi saáp nhêåp Böå An ninh quöëc gia vaâo Böå Nöåi vuå, miïîn chûác cuãa Krulov (Böå trûúãng Böå Nöåi vuå) vaâ Ignatev (Böå trûúãng Böå An ninh quöëc gia), tûå nùæm Böå Nöåi vuå, tûâ àoá bõ bùæt, cuöëi nùm xûã bùæn. Sau àoá, Khrusov thaânh lêåp böå maáy múái laâ KGB, tïn goåi laâ "UÃy ban An ninh quöëc gia" chuyïn traách caác nghiïåp vuå an ninh quöëc gia laâ tònh baáo, phaãn giaán, baão vïå, an ninh chñnh trõ quöëc nöåi vaâ baão vïå biïn giúái. Nhiïåm vuå cuå thïí cuãa KGB laâ: Möåt mùåt triïín khai cöng taác àaánh cùæp tònh baáo bñ mêåt àöëi ngoaåi, mùåt khaác tham dûå àêëu tranh chñnh trõ trong nûúác. Cho nïn KGB coá böå maáy vúái quyïìn lûåc röång raäi, àaä cûã caác caán böå ra bïn ngoaâi kiïím soaát coá chûâng mûåc cöng taác cuãa nhiïìu ngaânh ngoaåi giao, ngoaåi thûúng, thöng tin, haâng khöng dên duång, viïån khoa hoåc, viïån nghiïn cûáu... àïí hoå laâm möåt söë nhiïåm vuå cho KGB.

KGB thu naåp nhûäng ngûúâi ûu tuá nhêët trong caác ngaânh Àaãng, chñnh quyïìn, quên àöåi cuãa Liïn Xö, hoå lônh lûúng cao (cao hún quên àöåi), àûúåc hûúãng nhûäng àiïìu kiïån phuác lúåi töët (nhû àûúåc ài nghó úã trong hay ngoaâi nûúác, vaâo caác cûãa haâng àùåc biïåt mua nhûäng thûá quyá hiïëm, haâng ngoaåi), àûúåc hûúãng möåt söë quyïìn lûåc röång raäi, nïn àaä hònh thaânh möåt söë maång cöng taác tinh nhaåy, maånh meä àaåt hiïåu quaã cao.

KGB trïn danh nghôa chõu sûå laänh àaåo cuãa Höåi àöìng Böå trûúãng Liïn Xö, nhûng trïn thûåc tïë chõu sûå kiïím soaát cuãa Böå Chñnh trõ Trung ûúng Àaãng Cöång saãn Liïn Xö, thûåc tïë laâ chõu sûå chó huy trûåc tiïëp cuãa Töíng Bñ thû Àaãng Cöång saãn Liïn Xö. Cho nïn KGB truâm lïn caã Chñnh phuã Liïn Xö, trïn caã quên àöåi, trïn caã töí chûác Àaãng, thûåc chêët laâ möåt quöëc gia trong quöëc gia, chñnh quyïìn trong chñnh quyïìn, nïn àûúåc goåi laâ "Siïu Böå".



Thúâi àoá, Nhaâ nûúác Xaä höåi Chuã nghôa Liïn Xö àang trong thúâi kyâ xêy dûång vaâ trûúãng thaânh, hoaân caãnh trong vaâ ngoaâi cûåc kyâ phûác taåp, nhiïìu dên töåc tön giaáo khaác nhau, àêët àai röång lúán, caác quöëc gia xung quanh doâm ngoá, caác quöëc gia phûúng Têy àûáng àêìu laâ Myä tòm trùm ngaân phûúng kïë phaá hoaåi, lêåt àöí. Cho nïn, Liïn Xö töìn taåi àûúåc vaâ phaát triïín, khöng thïí khöng thûâa nhêån KGB àaä phaát huy àûúåc vai troâ tñch cûåc quan troång, thêåm chñ coá khi coân coá tñnh chêët quyïët àõnh nûäa. Caác nhaâ bònh luêån nûúác ngoaâi vêîn coi KGB laâ hoân àaá taãng chuã yïëu nhêët cuãa Liïn Xö.

Cho nïn, laâ möåt thaânh viïn cuãa KGB, böë cuãa Putin khöng thïí khöng daåy con trai àaåo lyá trïn, khïu gúåi cho Putin tûâ thúâi niïn thiïëu hûúáng àïën KGB.

Lyá Caãnh Long 12


THÚÂI ÀAÅI HOÅC CUÃA PUTIN - THAÂNH TÑCH ÀIÏÍM 5, DANH HIÏÅU KIÏÅN TÛÚÁNG

Nùm 1970, Putin 18 tuöíi, töët nghiïåp trung hoåc vaâ àaåt thaânh tñch xuêët sùæc. Öng thi vaâo Khoa Luêåt Àaåi hoåc Leningrad, ngaânh Luêåt Quöëc tïë. Thêåt laâ möåt niïìm vui to lúán àöëi vúái möåt gia àònh cöng nhên. Trong con mùæt ngûúâi böë, Putin àaä trúã thaânh niïìm hy voång cho caã gia àònh.

Khoa Luêåt Àaåi hoåc Leningrad vöën rêët nöíi tiïëng, nùçm trïn phöë 22 àaão Vasilevski, àöëi diïån vúái búâ söng Neva. Bêy giúâ, trïn àûúâng phöë naây hêìu nhû toaân quaán caâ phï vaâ caác tiïåm ùn thû thaái. Coân thúâi bêëy giúâ sinh viïn phaãi qua mêëy phöë múái túái àûúåc quaán caâ phï pha bùçng thuâng. Muöën uöëng rûúåu phaãi mua taåi quaán haâng ngêìm caånh ga xe àiïån ngêìm vaâ chó coá thïí chui vaâo kyá tuác xaá maâ uöëng.

Caác baån thúâi àaåi hoåc cuãa Putin nhúá laåi hêìu nhû chùèng coá luác naâo Putin ài uöëng caâ phï hay uöëng rûúåu maâ chó nhúá chuyïån Putin cêìn cuâ hoåc têåp.

Trong trûúâng àaåi hoåc cuãa Liïn Xö nhûäng nùm 1970 cuãa thïë kyã 20, sinh hoaåt vùn hoáa rêët àa daång. Möîi töëi caác khoa àïìu töí chûác caác buöíi daå höåi hoùåc hoaåt àöång vùn nghïå. Nhûng Putin cuäng ñt khi tham gia vaâo caác buöíi daå höåi. Vaâo nhûäng luác àoá, Putin thûúâng tröën vaâo thû viïån àoåc saách, nïn caác baån chó coá thïí gùåp Putin trong thû viïån. Nhòn Putin àoåc saách rêët chùm chuá trong thû viïån, mêëy ai núä quêëy rêìy hoùåc keáo cêåu ta ài daå höåi. Do vêåy, thaânh tñch hoåc têåp cuãa Putin luön xïëp haâng àêìu, thaânh tñch caác mön àïìu àaåt àiïím 5.

Laâ möåt sinh viïn àaåi hoåc, Putin rêët quan têm àïën tònh hònh nûúác nhaâ vúái möåt tinh thêìn traách nhiïåm cao. Putin àaä choån àïì taâi luêån vùn töët nghiïåp cuãa mònh laâ: "Nguyïn tùæc töëi huïå quöëc trong Luêåt Quöëc tïë". Luác àoá, quan hïå giûäa hai cûúâng quöëc Nga - Myä àang hoâa hoaän, caác haång muåc húåp taác kinh tïë vaâ khoa hoåc kyä thuêåt àang tùng nhiïìu. Chaâng thanh niïn Putin àaä nhaåy caãm chuåp bùæt nhiïìu vêën àïì mêëu chöët nhêët trong àúâi söëng kinh tïë möåt caách giaán tiïëp



qua sûå giao lûu kinh tïë mêåu dõch àoá, àuã thêëy sûå nhaåy caãm cuãa Putin trong lônh vûåc kinh tïë.

Trong thúâi gian hoåc àaåi hoåc, ngoaâi viïåc thñch àoåc saách, Putin coân thñch hoaåt àöång thïí thao vaâ tñch cûåc tham gia caác mön thi àêëu khöng phaãi cuãa dên töåc Nga nhû vêåt kiïíu Sambo vaâ Judo. Khi àang hoåc nùm thûá 2 àaåi hoåc, nhaâ trûúâng cûã Putin thaânh lêåp möåt àöåi vêåt àïí tham gia thi àêëu giûäa caác trûúâng àaåi hoåc. Luác àoá àöåi viïn coá kinh nghiïåm rêët ñt, nïn söë ngûúâi thi àêëu cuäng khöng nhiïìu. Àïí töí chûác möåt àöåi vêåt tham gia thi àêëu giûäa caác trûúâng àaåi hoåc, giaânh vinh quang cho trûúâng vaâ cho thaânh phöë Leningrad, Putin kiïn nhêîn ài thuyïët phuåc möåt söë baån hoåc ghi tïn thi àêëu.

Trong söë àoá, coá möåt baån àöìng song vûâa múái tiïëp xuác vúái mön vêåt Sambo vaâ cuäng laâ ngûúâi baån thên nhêët cuãa Putin àûúåc Putin thuyïët phuåc ghi tïn thi àêëu. Nhûng viïåc khöng may xaãy ra, ngûúâi baån naây trong khi thi àêëu àaä bõ gaäy àöët söëng cöí, àûa vaâo bïånh viïån cêëp cûáu àûúåc mêëy höm thò chïët. Sûå viïåc naây laâ möåt àoân nùång nïì khöng chõu àûång nöíi àöëi vúái Putin, chaâng trai coân thiïëu tûâng traãi. Xoát thûúng khoác loác vaâ höëi hêån khiïën Putin xa laánh baån beâ, cuöåc söëng cö àöåc taách khoãi moåi ngûúâi cho àïën khi töët nghiïåp àaåi hoåc. Tuy sau naây sûå nghiïåp cuãa Putin thuêån buöìm xuöi gioá, cuäng khöng laâm vúåi nöîi àau trong têm khaãm, hùçn sêu trong tñnh caách cuãa Putin. Nùm 1974, Putin àoaåt chûác Vö àõch thi àêëu Judo thaânh phöë Leningrad vaâ àaåt danh hiïåu kiïån tûúáng thïí thao.

Nùm 1975, vaâo ngaây khai giaãng àaåi hoåc nùm thûá 5, möåt ngûúâi tïn laâ Ivan Vasilevich àaä coá cuöåc troâ chuyïån khaá lêu vúái Putin trong phoâng hoåc. Cuöåc troâ chuyïån naây laâm cho Putin thûåc hiïån àûúåc lyá tûúãng cuãa mònh thúâi niïn thiïëu laâ gia nhêåp KGB.

Ivan Vaxilievich laâ nhên viïn cöng taác úã KGB, noái vúái Putin: "Anh baån Vladimir Putin, mêëy höm nay töi àaä thöng qua nhaâ trûúâng vaâ töí chûác Àoaân thanh niïn cöång saãn cuãa Khoa Luêåt àïí tòm hiïíu vïì anh. Thúâi gian qua, thöng qua nhiïìu àiïìu tra tòm hiïíu vaâ quan saát, töi thêëy anh coá àêìu oác linh hoaåt, tû duy sùæc beán, laâ möåt thanh niïn töët hiïëm coá".

Nhûäng cêu noái àoá laâm cho Putin ngûúång nguâng. Anh noái: "Thûa àöìng chñ Ivan Vasilevich, àöìng chñ noái thïë chûá, töi chûa laâm àûúåc gò". Ivan Vasilevich hoãi: "Àaä nùm thûá 5 àaåi hoåc röìi, töët nghiïåp xong àõnh laâm gò?".

Lyá Caãnh Long 14


Ngûâng möåt chuát, nhòn Putin, khöng àïí Putin kõp traã lúâi, Ivan Vasilevich noái thùèng luön: "Töi laâ nhên viïn cuãa KGB Leningrad, anh coá muöën sau khi töët nghiïåp vaâo cöng taác trong cú quan an ninh quöëc gia khöng?".

Luác àoá viïåc KGB chiïu möå nhên viïn tònh baáo tûúng lai trong sinh viïn laâ rêët phöí biïën. Coá möåt nguyïn tùæc cöng khai laâ tòm moåi caách thu huát nhên taâi ûu tuá coá tri thûác, loâng can àaãm, yá chñ kiïn cûúâng. Nïn khi tuyïín ngûúâi thûúâng trûúác hïët do töí chûác cú súã Àaãng tiïën cûã, röìi do "Ban caán böå" cuãa töí chûác Àaãng chuyïín nhûäng ngûúâi dûå tuyïín àïën Cuåc Quaãn lyá nhên sûå cuãa KGB thêím tra, àöìng thúâi do böå phêån àiïìu tra àùåc biïåt tiïën haânh àiïìu tra moåi mùåt, thêåm chñ coân gaâi bêîy àïí thûã thaách àöëi tûúång dûå tuyïín, têët caã nhûäng àiïìu àoá àïìu khöng àûúåc àïí cho àöëi tûúång biïët.

Roä raâng Ivan Vasilevich laâ nhên viïn àiïìu tra moåi mùåt cuãa böå phêån àiïìu tra vaâ Putin àaä laâ àöëi tûúång dûå tuyïín tûâ lêu, traãi qua thêím tra chùåt cheä, àûúåc chêëp nhêån àuã tiïu chuêín.

Luác àoá Putin xuác àöång. Tuy coá biïët vïì KGB, nhûng noái chung KGB àöëi vúái Putin vêîn àêìy bñ hiïím. Àöìng thúâi àoá cuäng laâ nghïì nghiïåp maâ caác baån hoåc àïìu ngûúäng möå. Vò ngoaâi cú höåi ra nûúác ngoaâi, nhên viïn KGB coân àûúåc àaäi ngöå lûúng cao maâ ngûúâi thûúâng khöng thïí so àûúåc. Thöng thûúâng sô quan KGB, nhêët laâ sô quan cöng taác úã nûúác ngoaâi, coá caách tñnh tiïìn lûúng rêët phûác taåp. Lûúng cú baãn xaác àõnh theo quên haâm, cûá thùng möåt cêëp laåi tùng thïm 10 ruáp möåt thaáng. Sau 5 nùm phuåc vuå trong KGB àûúåc tùng 5% lûúng cú baãn, sau 10 nùm tùng 20%. Ngoaâi quên haâm vaâ tuöíi quên, nïëu àûúåc àïì baåt vaâo cûúng võ laänh àaåo thò cuäng seä àûúåc tùng lûúng. Thiïëu taá trúå lyá trûúãng phoâng hoùåc phoá phoâng úã cú quan böå Maátxcúva, coá thïí àûúåc mûác lûúng coân cao hún àaåi taá trûúãng phoâng thöng thûúâng. Ngoaâi ra, sô quan laâm viïåc úã nûúác ngoaâi coân àûúåc lônh tiïìn trúå cêëp voã boåc nghïì nghiïåp. Ngûúâi coá voã boåc laâ phoáng viïn, nïëu viïët möåt baâi àùng baáo àûúåc trúå cêëp thïm tiïìn, àïí khuyïën khñch hoå laâm töët voã boåc. Ngoaâi ra, möîi thaáng coân àûúåc möåt khoaãn tiïìn bùçng nûãa thaáng lûúng bònh thûúâng chuyïín vaâo taâi khoaãn cuãa hoå úã KGB.

Cho nïn nghe noái àûúåc KGB tuyïín möå, Putin àaä xuác àöång noái: "Töi vöën muöën vaâo KGB tûâ lêu, töi thñch cöng taác tònh baáo, vò töi coá nhûäng tû tûúãng lúán. Töi cho rùçng töi coá thïí sûã duång töët súã trûúâng cuãa mònh àïí laâm ngûúâi coá ñch nhêët cho xaä höåi. Töi nguyïån hiïën dêng Töí quöëc tuöíi thanh xuên vaâ bêìu maáu noáng cuãa mònh".



Tûâ àoá Putin trúã thaânh möåt nhên viïn cuãa KGB Leningrad. Ñt lêu sau caác baån hoåc sinh ngaåc nhiïn thêëy Putin coá möåt chiïëc ö tö con "Giaporogiets", luác àoá coá thïí coi laâ möåt loaåi haâng xa xó. Baãn thên Putin giaãi thñch, anh ta ruát thùm truáng thûúãng ö tö, nhûng ñt ai tin lúâi giaãi thñch àoá.

Khi vûâa baão vïå xong luêån aán, 3 sinh viïn trong àoá coá Putin àûúåc àûa ngay àïën Cuåc tònh baáo àöëi ngoaåi KGB Liïn Xö àïí huêën luyïån chuyïn ngaânh, tûâ àoá Putin bûúác vaâo àúâi söëng àiïåp baáo 15 nùm, thoaã maän niïìm mú ûúác thuãa nhoã.

Thúâi àaåi hoåc, Putin coân coá möåt vêån may laâ quen biïët Sovchak. Luác àoá Sovchak laâ Giaáo sû Luêåt Kinh tïë, thûúâng chuã trò caác buöíi thaão luêån trïn giaãng àûúâng cuãa sinh viïn khoa luêåt, Putin thûúâng tham gia thaão luêån. Putin cuäng thûúâng xin yá kiïën chó àaåo cuãa Sovchak vïì möåt söë vêën àïì hoåc thuêåt, qua àoá Putin àaä gêy àûúåc êën tûúång rêët töët vúái Sovchak. Caâng may mùæn hún, giaáo sû chó àaåo vaâ baão vïå luêån aán cuãa Putin laåi laâ Sovchak. Vúái baãn luêån aán "Nguyïn tùæc töëi huïå quöëc trong Luêåt Quöëc tïë", Putin àaä àaåt àiïím ûu tuá hiïëm thêëy thúâi àoá, àiïìu caâng laâm cho Sovchak thïm yïu mïën Putin. Nhûng Putin hoaân toaân khöng biïët rùçng möëi tònh thêìy troâ trïn àaão Vasilevski àaä quyïët àõnh vêån mïånh cuöåc àúâi mònh.

Àaâo taåo trong "thaânh àùåc vuå"

KGB laâ möåt töí chûác àûúåc choån lûåa kyä caâng, coá nhiïìu àùåc quyïìn, muöën gia nhêåp KGB phaãi qua nhiïìu saâng loåc, coá thïí noái trùm ngûúâi choån möåt. Maâ muöën trúã thaânh möåt nhên viïn KGB coá cûúng võ cöng taác laåi khöng dïî.

Putin sau khi gia nhêåp KGB àêìu tiïn phaãi têåp trung vïì trûúâng àaâo taåo KGB àïí huêën luyïån. Àúâi söëng nhaâ trûúâng quên sûå hoáa, kyã luêåt hïët sûác nghiïm khùæc, liïn laåc thû tûâ phaãi duâng àõa chó giaã, thúâi gian huêën luyïån möåt nùm rûúäi.

ÚÃ Liïn Xö, KGB múã hún 200 trûúâng àaâo taåo, àïìu laâ nhûäng "thaânh àùåc vuå", khöng coá ghi trïn baãn àöì. Coá 7 trûúâng loaåi lúán, àoá laâ:

"Kaduma" nùçm úã àöng nam caách Kubyshev khoaãng 200 km, trûúâng chia thaânh caác böå phêån: Anh, Canada, Myä, Australia, New Zealand, ÊËn Àöå, Nam Phi.

Lyá Caãnh Long 16


"Chitaitskaia" úã phña nam Yarkusk khoaãng 75 km, gêìn höì Baical, giaáp biïn giúái Liïn Xö - Möng Cöí, trûúâng chia thaânh caác böå phêån Trung Quöëc, Nhêåt Baãn, Triïìu Tiïn, Viïåt Nam.

"Prakhovka", úã àöng bùæc thaânh phöë Minsk khoaãng 70 km, trong trûúâng chia laâm mêëy böå phêån: böå phêån Bùæc laâ 4 nûúác Bùæc Êu (Na Uy, Thuåy Àiïín, Àan Maåch, Phêìn Lan); Têy Nam laâ böå phêån Haâ Lan; Nam laâ Thuåy Sô vaâ AÁo; Àöng Nam laâ Àûác.

"Sukivnaia" caách Chicalop 110 km, chuyïn huêën luyïån giaán àiïåp quöëc gia ngûä hïå Latinh göìm: Italia, Böì Àaâo Nha, Têy Ban Nha, Phaáp.

"Ostodonaia" phña àöng Khabarovsk 105 km, huêën luyïån àiïåp viïn Liïn Xö úã caác nûúác chêu AÁ khaác ngoaâi trûúâng Chitaitskaia.

"Novaia" úã têy nam Tasken khoaãng 90 km, àöëi phoá vúái caác nûúác chêu Phi.

"Suidonaia" úã àöng nam thaânh phöë Tula khoaãng 85 km, chuyïn nhùçm vaâo caác nûúác Àöng Êu, göìm: böå phêån Têy Bùæc laâ Tiïåp Khùæc; Bùæc laâ Ba Lan; Nam laâ Rumania; Àöng Nam laâ Albania vaâ Nam Tû.

Nhûäng "thaânh àùåc vuå" naây, nïëu khöng coá giêëy pheáp àùåc biïåt cuãa KGB, bêët cûá ai cuäng khöng àûúåc àïën gêìn vò bïn ngoaâi coá möåt àún võ böå àöåi tinh nhuïå cuãa KGB bao boåc, toaân böå khu vûåc àûúåc KGB baão vïå nghiïm ngùåt. Trïn baãn àöì cuãa Liïn Xö cuäng khöng tòm thêëy võ trñ cuãa trûúâng, ngay caã dên Liïn Xö cuäng khöng biïët coá núi nhû thïë.

Putin vaâ nhûäng ngûúâi khaác àûúåc maáy bay riïng cuãa KGB àoán tûâ Leningrad àûa thùèng àïën Phên hiïåu Àûác cuãa trûúâng "Prakhovka" úã àöng bùæc Minsk khoaãng 70 km. Khi àoá hoå khöng biïët àûúåc tu nghiïåp úã trûúâng gò vaâ sau múái biïët mònh àûúåc àùåt trong möåt möi trûúâng nûúác ngoaâi.

Cuäng giöëng nhû caác trûúâng quên sûå khaác, baâi hoåc àêìu tiïn àöëi vúái hoåc viïn múái laâ giaáo duåc truyïìn thöëng caách maång. Baâi hoåc naây cho Putin sûå hiïíu biïët vaâ nhêån thûác sêu sùæc, toaân diïån vïì KGB.

Tiïìn thên cuãa KGB vöën laâ “UÃy ban àùåc biïåt trêën aáp phaãn caách maång vaâ laän cöng” àûúåc thaânh lêåp ngaây 20/12/1917, goåi tùæt laâ "Che ka". Luác àoá chuã yïëu laâ àïí àöëi phoá vúái nhûäng hoaåt àöång baåo



loaån, gêy röëi, phaá hoaåi vaâ aám saát cuãa boån cûåu sô quan quên àöåi Sa hoaâng vaâ giai cêëp tû saãn. Nùm 1918, Lenin bõ aám saát, "Che ka" àaä àiïìu tra bùæt giûä ngay thuã phaåm. "Che ka" nhanh choáng phaát triïín thaânh möåt töí chûác cöng taác àùåc vuå têåp trung caác cöng viïåc thu thêåp tònh baáo, phaãn giaán, baão vïå bùæt búá, thêím vêën, xeát xûã, töëng giam vaâ thi haânh aán. Vïì sau cùn cûá vaâo tònh hònh thay àöíi vaâ nhu cêìu cuãa cuöåc àêëu tranh, tïn goåi vaâ chûác traách cuãa böå maáy "Che ka" cuäng thay àöíi nhiïìu lêìn: thaáng 2/1922 àûúåc àöíi thaânh Cuåc baão vïå Chñnh trõ Böå Nöåi vuå, thaáng 11/1922 taách khoãi Böå Nöåi vuå; àöíi thaânh Töíng cuåc Baão vïå Chñnh trõ; thaáng 7/1934 àöíi thaânh Töíng cuåc An ninh Quöëc nöåi, laåi saáp nhêåp vaâo Böå Nöåi vuå; nùm 1942 laåi taách ra àöåc lêåp, múã röång thaânh Böå An ninh Quöëc gia; thaáng 6/1942, Böå An ninh Quöëc gia nhêåp vúái Böå Nöåi vuå, àöìng thúâi thaânh lêåp riïng böå phêån trûâ gian laâm cöng taác phaãn giaán, trêën aáp phaãn caách maång vaâ boån Nga gian haâng Àûác (coân coá tïn laâ Cuåc Diïåt giaán àiïåp); thaáng 4/1943, Böå An ninh Quöëc gia laåi taách khoãi Böå Nöåi vuå, cho àïën khi kïët thuác Àaåi chiïën thïë giúái lêìn thûá 2.

Thaáng 10/1946, nhên viïåc Myä rêåm rõch thaânh lêåp Cuåc Tònh baáo Trung ûúng, Liïn Xö húåp nhêët toaân böå caác böå phêån àùåc vuå tònh baáo àöëi ngoaåi trong böå maáy Böå An ninh Quöëc gia, Böå Ngoaåi giao vaâ caã Töíng cuåc Tònh baáo cuãa Böå Töíng tham mûu quên àöåi, thaânh UÃy ban Tònh baáo Trung ûúng thöëng nhêët, huâng maånh thuöåc Trung ûúng Àaãng Cöång saãn Liïn Xö. Nùm 1952, UÃy ban Tònh baáo Trung ûúng laåi giaãi taán, caác thaânh viïn thuöåc böå naâo laåi vïì böå cuä, laâm viïåc theo chûác nùng riïng.

Thaáng 3/1954, cùn cûá vaâo tònh hònh ngaây caâng nghiïm troång cuãa cuöåc chiïën tranh laånh Xö - Myä, Khrusov lïn nùæm quyïìn sau khi Stalin qua àúâi, àaä lïånh cho caác ngaânh Àaãng, Chñnh quyïìn, Quên àöåi àiïìu caác caán böå noâng cöët, töí chûác ra UÃy ban An ninh Quöëc gia Liïn Xö, goåi tùæt laâ KGB do Tchelov laâm Chuã tõch àêìu tiïn.

KGB laâ möåt böå maáy cöng taác àùåc vuå àûúåc thaânh lêåp coá quy mö lúán nhêët trong lõch sûã loaâi ngûúâi, cú quan töíng böå hún 1 vaån ngûúâi, nhên viïn caác ngaânh tònh baáo, phaãn giaán vaâ trinh saát kyä thuêåt, phên böë trong vaâ ngoaâi nûúác hún 20 vaån ngûúâi, coân coá 30 vaån böå àöåi biïn phoâng, àêìy àuã caác quên chuãng haãi, luåc, khöng quên. Töíng quên söë cuãa böå maáy naây vûúåt quaá 50 vaån ngûúâi, töíng kinh phñ haâng nùm túái 110 tyã USD, nïn ngûúâi ta goåi noá laâ “khuãng long” trong böå maáy cöng taác àùåc vuå thïë giúái.

Lyá Caãnh Long 18


Cùn cûá vaâo Àiïìu lïå UÃy ban An ninh Quöëc gia Liïn Xö, nhiïåm vuå cuãa KGB laâ:

1. Laâm cöng taác tònh baáo, giaán àiïåp àöëi ngoaåi, göìm caã nhûäng hoaåt àöång àùåc biïåt nhû aám saát, lêåt àöí, phaá hoaåi vaâ tuyïn truyïìn kñch àöång.

2. Phuå traách cöng taác phaãn giaán trong nûúác, göìm theo doäi, giaám saát ngûúâi nûúác ngoaâi àïën Liïn Xö, kiïím soaát caác ngaânh troång yïëu cuãa chñnh phuã vaâ quên àöåi.

3. Àêëu tranh vúái nhûäng phêìn tûã coá chñnh kiïën khaác, caác phêìn tûã dên töåc ly khai, caác nhên vêåt tön giaáo hoaåt àöång ngêìm, göìm caã nhûäng hoaåt àöång khöëng chïë giaám saát laâm mêët danh dûå, àûa vaâo bïånh viïån têm thêìn, boã tuâ, bùæt lao àöång caãi taåo.

4. Baão vïå an toaân cho nhûäng ngûúâi laänh àaåo Àaãng vaâ Nhaâ nûúác, göìm caã cûã baão vïå tiïëp cêån chuyïn traách cho nhûäng ngûúâi laänh àaåo tûâ UÃy viïn Böå Chñnh trõ trúã lïn, baão vïå caác chñnh khaách quan troång nûúác ngoaâi àïën thùm.

5. Giaám saát vaâ kiïím soaát thöng tin liïn laåc, göìm baão àaãm an toaân cho thöng tin mêåt maä trong nûúác, vaâ kiïím soaát thu nghe, maä thaám mêåt maä thöng tin nûúác ngoaâi.

6. Baão vïå àûúâng biïn giúái quöëc gia cuãa Liïn Xö. 7. Chêëp haânh caác nhiïåm vuå àùåc biïåt maâ Trung ûúng Àaãng vaâ

Chñnh phuã Liïn Xö giao cho. Àïí hoaân thaânh nhûäng nhiïåm vuå àoá, KGB àaä lêåp ra 4 Töíng

cuåc (tûúng àûúng cêëp böå), 7 cuåc quaãn lyá vaâ 5 phoâng àöåc lêåp. Luác àoá, laänh àaåo Liïn Xö àaä phaát àöång trong toaân xaä höåi cuöåc tuyïn truyïìn vêån àöång nhùçm nêng cao uy tñn cuãa KGB vaâ caãnh saát nhên dên. Giúái baáo chñ àaä tuyïn truyïìn nhiïìu cho KGB. Àöìng thúâi xuêët hiïån haâng loaåt caác taác phêím vùn hoåc vúái caác hònh thûác höìi kyá, truyïån kyá, phim taâi liïåu vaâ phim truyïån maåo hiïím, ca ngúåi KGB vaâ thaânh tñch cuãa KGB. Thöng qua caác loaåi phûúng tiïån thöng tin thúâi àoá, tuyïn truyïìn rêìm röå cho nhên viïn KGB bùçng viïåc àoåc vaâ xem xeát rêët nhiïìu taác phêím vùn hoåc phaãn aánh cuöåc àêëu tranh vaâ àúâi söëng cuãa nhên viïn KGB, chaâng trai treã Putin thêëy viïåc lûåa choån nghïì nghiïåp cuãa mònh laâ chñnh xaác, caâng tùng thïm yá thûác traách nhiïåm vaâ loâng tûå haâo àïí laâm viïåc cho KGB.



Nhûng viïåc hoåc têåp vaâ huêën luyïån laåi khöng laäng maån vaâ thuá võ nhû taác phêím vùn hoåc mö taã. Noá hoaân toaân khö khan, cùng thùèng vaâ gian khöí.

Khi sô quan huêën luyïån cöng böë kïë hoaåch huêën luyïån, Putin vaâ caác baån hoåc àïìu ngúá caã ngûúâi. Chûúng trònh huêën luyïån vaâ hoåc têåp phaãi nhöìi nheát rêët cùng thùèng. Trong thúâi gian möåt nùm rûúäi, phaãi hoaân thaânh 2.913 giúâ hoåc, nhû vêåy nghôa laâ khöng coá nghó heâ, nghó àöng. Trûâ caác ngaây chuã nhêåt, möîi ngaây ñt nhêët phaãi hoåc têåp vaâ huêën luyïån 6-7 giúâ, nhû vêåy, àöëi vúái caác chaâng trai nhû Putin, vûâa múái bûúác chên khoãi maái trûúâng àêìy laäng maån, thêåt laâ hïët chõu nöíi.

Hoåc têåp caác khoa muåc cú súã coá Söë hoåc, Hoáa hoåc, Vêåt lyá, Höåi hoåa, Töëc kyá, Àõa lyá, Ngoaåi ngûä, Kinh tïë nûúác ngoaâi, Giaáo duåc, Chñnh trõ thûúâng thûác, Vùn hoåc nûúác ngoaâi, chiïëm 698 giúâ. Khoáa trònh quên sûå coá biïn chïë, thiïët bõ cöng trònh quên sûå, vuä khñ trang bõ cuãa töí chûác quên sûå nûúác ngoaâi, tin tûác tònh baáo vïì ngûúâi laänh àaåo nûúác ngoaâi, göìm nhûäng tû liïåu tó mó cuãa tûâng nhên vêåt laänh àaåo troång yïëu, caã têåp quaán vaâ àùåc trûng sinh hoaåt cuãa hoå, chiïëm 392 giúâ.

Khoa muåc àùåc biïåt coá nöåi dung phong phuá nhêët, chiïëm 1.824 giúâ göìm: àõa hònh hoåc, kyä thuêåt chuåp aãnh, kyä thuêåt thu phaát vö tuyïën àiïån, phûúng phaáp thöng tin liïn laåc àùåc chuãng, duâng mûåc taâng hònh ghi chuá vaâ àaánh dêëu bñ mêåt trïn baãn àöì, kyä thuêåt àùåc biïåt ghi cheáp tin tònh baáo bñ mêåt lïn mùåt kñnh, huêën luyïån phaãn giaãn, phûúng phaáp giaãi vêy, tûå cûáu vaâ chaåy tröën; vïì dûúåc hoåc göìm caách sûã duång thuöëc àöåc, ma tuyá, thuöëc mï.

Trong caác khoa muåc àùåc biïåt, coá caác muåc nhû caách bùæt möìi liïn laåc, caách traánh bõ theo doäi, caách cùæt àuöi baám, caách heån gùåp caác nhên viïn khaác trong maång v.v... laâ nhûäng baâi cú baãn. Khoaá trònh baây naây chia laâm 2 phêìn:

Phêìn möåt, trûúác hïët phaãi hoåc caách nhêån biïët mêåt thaám, nïëu bõ hoå baám saát phaãi sûã duång caách naâo àïí cùæt àuöi baám. Chó khi naâo hoaân toaân cùæt àûúåc "àuöi" múái coá thïí bùæt àûúåc liïn laåc vúái nhên viïn múái. Àïí huêën luyïån mön naây saát vúái thûåc tiïîn, coân sûã duång caã hònh thûác thûåc têåp.

Phêìn hai cuãa khoaá trònh coân phûác taåp hún nhiïìu, àoá laâ caách "chiïu möå cöång taác viïn cung cêëp tònh baáo", thêìy giaáo àoáng vai quan chûác, nhaâ khoa hoåc, nhên viïn kyä thuêåt, hoåc viïn phaãi tòm

Lyá Caãnh Long 20


caách "mua chuöåc" hoå laâm giaán àiïåp, àûúng nhiïn nhûäng thêìy giaáo àoá khöng phaãi dïî maâ "mua chuöåc" àûúåc, hoåc viïn seä nhêån thûác àûúåc "àöëi tûúång" nûúác ngoaâi khöng dïî daâng trúã thaânh "con möìi" cuãa hoå. Nhû vêåy, caác hoåc viïn seä phaãi nghô ra nhiïìu mûu kïë, tòm caách àùåt bêîy, àïí àöëi tûúång sa bêîy. Thêìy giaáo coân daåy hoå caách nùæm nhûäng nhûúåc àiïím khaác nhau cuãa caác loaåi ngûúâi, àïí tiïën haânh cöng viïåc àuáng ngûúâi àuáng têåt. Nhûäng keã haám tiïìn, dïî duâng tiïìn duå döî; coá möåt söë ngûúâi laåi phoáng tuáng vïì sinh hoaåt tònh duåc, dïî duâng gaái àeåp àïí möìi chaâi; àöëi vúái nhûäng keã coá biïën thaái vïì sinh hoaåt tònh duåc thò duâng àöìng tñnh luyïën aái àïí duå chuáng mùæc cêu, khi chuáng àang laâm troâ àöìi baåi thò chuåp aãnh hoùåc quay phim, àïí àe doaå khöëng chïë chuáng, buöåc phaãi vaâo khuön pheáp. Àïí àaåt àûúåc muåc àñch, caã hoåc viïn nam vaâ nûä àïìu phaãi hoåc sûã duång moåi caách möìi chaâi, thêåm chñ duâng caã baãn thên mònh laâm möìi.

Nhû vêåy, traãi qua möåt nùm rûúäi huêën luyïån, laåi qua cuöåc khaão thñ nghiïm ngùåt vúái caác chuyïn gia àùåc biïåt trong àoaân giaám khaão, Putin àaä töët nghiïåp trûúâng tònh baáo "Prakhovca", vúái thaânh tñch loaåi ûu. Àoaân giaám khaão àaä nhêån xeát vïì Putin: "Coá àêìu oác linh hoaåt, phaãn ûáng nhanh nhaåy, cêín troång, giaâ dùån, kiïn cûúâng, cûúng nghõ, tñnh kyã luêåt vûäng, coá yá thûác traách nhiïåm cao".



LENINGRAD: 8 NÙM TEÃ NHAÅT

Nùm 1977, sau khi töët nghiïåp trûúâng tònh baáo "Prakhovka", Putin àûúåc phong quên haâm trung uáy luåc quên, phên vïì laâm cöng taác àiïåp baáo taåi traåm cöng taác Leningrad thuöåc Töíng cuåc 1 KGB trong khoaãng thúâi gian 8 nùm.

KGB coá 4 töíng cuåc (tûúng àûúng cêëp böå), 7 cuåc quaãn lyá vaâ 5 phoâng àöåc lêåp. Böën töíng cuåc laâ:

Töíng cuåc 1 phuå traách cöng taác tònh baáo àöëi ngoaåi, dûúái coá 4 cuåc, 3 vùn phoâng vaâ 16 phoâng.

Töíng cuåc 2 quaãn lyá cöng taác phaãn giaán, chöëng lêåt àöí trong nûúác, dûúái coá 3 cuåc nghiïåp vuå, 8 phoâng nghiïåp vuå vaâ 8 phoâng khu vûåc.

Töíng cuåc 3 chuã quaãn böå àöåi biïn phoâng, dûúái coá Böå Tû lïånh, Cuåc Hêåu cêìn, Cuåc Haãi quên, Cuåc Khöng quên, phoâng Nghiïn cûáu kyä thuêåt biïn phoâng. Töíng cuåc naây coá 30 töíng àöåi luåc quên, 7 àöåi tuêìn tiïîu haãi quên 5 liïn àöåi khöng quên, têët caã túái 30 vaån ngûúâi.

Töíng cuåc 4 laâ Töíng cuåc Caãnh saát Mêåt, laâm nhiïåm vuå “trêën aáp moåi phêìn tûã phaãn àöång vaâ nhûäng hoaåt àöång phaãn àöång trong nûúác vaâ àïën tûâ nûúác ngoaâi”. Noá laâ quaã tim cuãa yá thûác hïå KGB, chuyïn hoaåt àöång chöëng chiïën tranh têm lyá. Dûúái coá 9 cuåc àaánh söë thûá tûå tûâ 1 àïën 9, ngoaâi ra coân coá möåt söë phoâng trûåc thuöåc.

Baãy cuåc quaãn lyá göìm: Cuåc Quaãn lyá Quên àöåi (Cuåc 3); Cuåc Quaãn lyá Kyä thuêåt (Cuåc 6); Cuåc Theo doäi Giaám saát (Cuåc 7); Cuåc Quaãn lyá Thöng tin (Cuåc 8); Cuåc Quaãn lyá Caãnh bõ (Cuåc 9); Cuåc Quaãn lyá Haânh chñnh vaâ Cuåc Quaãn lyá Nhên sûå.

Nùm phoâng àöåc lêåp göìm: Phoâng Àiïìu tra vuå viïåc àùåc biïåt; Phoâng Phên tñch kinh nghiïåm hoaåt àöång; Phoâng Thöng tin quöëc gia; Phoâng Baão vïå; Phoâng Àùng kyá höì sú.

Bùæt àêìu tûâ nhûäng nùm 70 cuãa thïë kyã 20, quan hïå Xö - Myä ài àïën hoâa hoaän, hai nûúác tùng cûúâng giao lûu kinh tïë vaâ quan hïå mêåu dõch. Trong cuöåc giao lûu àoá, Liïn Xö thêëy mònh àang tuåt hêåu. Trong möåt baáo caáo nghiïn cûáu cho thêëy, cöng nghiïåp àiïån tûã

Lyá Caãnh Long 22


luác àoá cuãa Liïn Xö àaä laåc hêåu so vúái phûúng Têy ñt nhêët 10-20 nùm. Cho nïn Liïn Xö caâng coi troång thu thêåp tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt, àùåc biïåt laâ tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt quên sûå. Dûå tñnh thöng qua viïåc sûã duång nhûäng tin tûác tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt àoá Liïn Xö coá thïí ruát ngùæn thúâi gian àuöíi kõp phûúng Têy. Do àoá Liïn Xö khöng tiïëc trong viïåc àöí ngûúâi vaâ cuãa vaâo viïåc naây. Vïì tiïìn, haâng nùm Liïn Xö boã ra haâng tyã àö-la àïí thu thêåp tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt vaâ trang bõ kyä thuêåt muäi nhoån. Söë kinh phñ lúán àoá, àaåi böå phêån àïìu tûâ 12 böå coá liïn quan àïën saãn xuêët cöng nghiïåp quöëc phoâng. Vïì nhên taâi, haâng nùm KGB tuyïín lûåa khoaãng 100 hoåc viïn ûu tuá tûâ caác trûúâng hoåc viïån khoa hoåc tûå nhiïn úã khùæp núi trong toaân quöëc, àûa vaâo hoåc trong caác trûúâng tònh baáo KGB, huêën luyïån hoå coá àûúåc kyä nùng choån lûåa muåc tiïu, nhêån biïët taâi liïåu, àaánh cùæp vaâ chuyïín tin tûác tònh baáo, sau khi töët nghiïåp phên cöng vïì Cuåc T cöng taác. Putin àaä gia nhêåp KGB trong trûúâng húåp nhû vêåy.

Luác àoá thu thêåp tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt ngoaâi KGB coân coá UÃy ban Cöng nghiïåp Quên sûå Liïn Xö, Böå Tònh baáo Böå Töíng Tham mûu quên àöåi Liïn Xö, Cuåc Ngoaåi vuå UÃy ban khoa hoåc kyä thuêåt quöëc gia, Cuåc Ngoaåi vuå Viïån khoa hoåc Liïn Xö, UÃy ban Kinh tïë àöëi ngoaåi, Böå Ngoaåi thûúng, Viïån Nghiïn cûáu tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt toaân Liïn Xö, Thûúng höåi Liïn Xö... Nhên viïn chuyïn traách laâm cöng taác tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt trïn 10 vaån ngûúâi, trong àoá coá 9 vaån àiïåp viïn Liïn Xö phên taán úã khùæp núái trïn thïë giúái àïí sùn tòm tû kiïåu khoa hoåc kyä thuêåt vaâ thiïët bõ kyä thuêåt tiïn tiïën.

Phaåm vi thu thêåp tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt cuäng múã röång khöng ngûâng, hêìu nhû bao göìm moåi lônh vûåc khoa hoåc kyä thuêåt maâ Liïn Xö bõ tuåt hêåu. Muåc tiïu troång àiïím laâ nhûäng kyä thuêåt muäi nhoån coá thïí trûåc tiïëp hoùåc giaán tiïëp duâng cho muåc àñch quên sûå, nhû cöng nghiïåp haâng khöng vaâ haâng khöng vuä truå, la-de, maáy tñnh àiïån tûã, vïå tinh, phên raä haåt nhên, khñ àöång hoåc haâng khöng, nhiïåt àöå thêëp, àiïån tûã, göëm sûá, röböët, caáp quang... nhûäng saãn phêím tûúãng chûâng khöng coá liïn quan túái cöng nghiïåp quên sûå, nhû Liïn Xö àaä tûâng àïën caác quöëc gia phûúng Têy mua caác troâ chúi trïn maáy vi tñnh, vò nhûäng maåch àiïån tûã àoá coá thïí duâng trong möåt söë tïn lûãa. Nguöìn tònh baáo khoa hoåc chuã yïëu laâ Myä, Têy Êu vaâ Nhêåt Baãn. Trong àoá Myä chiïëm 61,5%, Têy Àûác chiïëm 10,5%, Phaáp chiïëm 8%, Anh chiïëm 7,5%, Nhêåt Baãn chiïëm 3%. Àöëi vúái nhiïåm vuå



vaâ muåc tiïu thu nhêåp tònh baáo tûâng quöëc gia cuå thïí, tuây theo tònh hònh maâ coá sûå chuá troång khaác nhau, nhû àöëi vúái Myä chuã yïëu laâ thu thêåp nhûäng tû liïåu khoa hoåc kyä thuêåt vïì caác mùåt kyä thuêåt vi àiïån tûã, laser, vi tñnh, nùng lûúång haåt nhên, cöng nghiïåp haâng khöng vuä truå vaâ khai thaác dêìu moã, khñ àöët thiïn nhiïn; àöëi vúái Nhêåt Baãn laåi nùång vïì thu nhêåp vêåt liïåu göëm sûá (duâng thay cho sùæt theáp chïë taåo xe tùng, haåm taâu vaâ maáy bay), àiïån tûã, röböët, caáp quang, kyä thuêåt cöng trònh gen di truyïìn.

Luác àoá, Cuåc T cuãa KGB àaä phaát triïín thaânh cuåc lúán thûá hai cuãa Töíng cuåc 1, dûúái coá 4 phoâng, vúái möåt àöåi nguä tònh baáo göìm 2000 nhên viïn khoa hoåc kyä thuêåt chuyïn ngaânh, cöng taác úã trong vaâ ngoaâi nûúác. Möåt böå phêån nhên viïn cöng taác trong nûúác laâm viïåc taåi cú quan Cuåc T, coân möåt böå phêån nûäa caâi trong böå maáy cuãa caác ngaânh coá dñnh lñu àïën nûúác ngoaâi vaâ liïn quan àïën khoa hoåc kyä thuêåt úã Böå Ngoaåi thûúng, Cöng ty Xuêët nhêåp khêíu. Hoå khöng nhûäng coá quyïìn quyïët àõnh choån lûåa caác nhaâ khoa hoåc ài dûå höåi nghõ quöëc tïë maâ coân coá thïí cûã ngûúâi ài cuâng àoaân ra nûúác ngoaâi trûåc tiïëp tiïëp xuác vúái caác hoåc giaã nûúác ngoaâi. Àoaân àaåi biïíu Liïn Xö ài dûå caác höåi nghõ khoa hoåc quöëc tïë cuäng khöng ngoaåi lïå, àïìu coá sô quan cuãa Cuåc T hoùåc cûã ngûúâi húåp taác tin cêåy tham dûå. Nhûäng nhên viïn tònh baáo cuãa Cuåc T cöng taác úã nûúác ngoaâi àïìu coá voã boåc vúái danh nghôa húåp phaáp laâ quan chûác ngoaåi giao, cöë vêën khoa hoåc, àaåi biïíu cöng ty... àïí hoaåt àöång thu thêåp tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt; möåt böå phêån nhoã dûúái danh nghôa nguåy taåo vaâ giêëy túâ giaã, nhêåp caãnh bêët húåp phaáp vaâo caác nûúác àïí hoaåt àöång giaán àiïåp khoa hoåc kyä thuêåt. Putin thuöåc phoâng D chuyïn phöëi húåp vúái ngaânh tònh baáo caác nûúác vïå tinh cuãa Liïn Xö vïì tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt.

Tin tûác thùæng lúåi trïn mùåt trêån tònh baáo liïn tiïëp truyïìn vïì. Nhû vuå "Toshiba" nöíi tiïëng, vuå viïåc tuy xaãy ra vaâo nùm 1987, nhûng viïåc mua baán laâ tûâ nùm 1982-1983. Cöng ty Toshiba cuãa Nhêåt Baãn baán möåt caách bêët húåp phaáp 8 maáy phay cao cêëp vaâ möåt cöng ty cuãa Na Uy baán maáy tñnh tiïn tiïën àiïìu khiïín loaåi maáy phay àoá cho Liïn Xö, tûâ àoá Liïn Xö coá thïí chïë taåo àûúåc taâu ngêìm giaãm êm tiïn tiïën, buöåc Myä vaâ caác nûúác phaãi boã ra 30 tyã àöla àïí nghiïn cûáu chïë taåo hïå thöëng theo doäi taâu ngêìm thïë hïå múái, àïí coá thïí taái lêåp àûúåc ûu thïë cuãa NATO trong cuöåc chiïën chöëng taâu ngêìm. Laåi nhû "vuå kyä thuêåt tïn lûãa", do Liïn Xö àaä sûã duång kyä thuêåt cuãa phûúng Têy nêng cao xaác suêët truáng àñch cuãa tïn lûãa coá bïå phoáng trïn mùåt àêët, khiïën NATO buöåc phaãi boã ra 30 - 50 tyã àö

Lyá Caãnh Long 24


la àïí nghiïn cûáu chïë taåo tïn lûãa MX múái, thay cho tïn lûãa coá bïå phoáng trïn àêët trûúác àêy vaâ àùåt kïë hoaåch chi thïm 9,1 tyã USD àïí böë trñ 50 tïn lûãa MX trïn xe lûãa, àïì phoâng Liïn Xö phaá huyã caác tïn lûãa MX böë trñ cöë àõnh. Sau khi xaãy ra vuå viïåc naây, KGB àaä troång thûúãng nhûäng nhên viïn vaâ ngûúâi laänh àaåo chuã yïëu laâm viïåc naây, gêy taác àöång maånh trong giúái tònh baáo Liïn Xö.



CÖÅNG HOÂA DÊN CHUÃ ÀÛÁC - 5 NÙM BÑ HIÏÍM

Nhûng Putin laåi khöng coá cú höåi tham gia nhûäng hoaåt àöång lúán nhû vêåy. Öng vêîn im lùång miïåt maâi vúái nghiïåp vuå tham mûu tònh baáo úã traåm cöng taác Leningrad, àïí phöëi húåp haânh àöång cuãa KGB vúái böå maáy tònh baáo caác nûúác vïå tinh, trao àöíi tin tûác tònh baáo, viïët baáo caáo tònh baáo, baáo caáo lïn cêëp trïn vaâ phên phaát möåt söë tin mêåt. Nhûäng vuå viïåc naây khöng thïí böåc löå taâi trñ thöng minh cuãa Putin, laåi rêët mïåt moãi vaâ vuån vùåt. Coá khi àïí hoaân thaânh möåt baãn baáo caáo, Putin phaãi laâm viïåc thêu àïm.

Laâ möåt sô quan treã múái nhêån cûúng võ cöng taác, ai chùèng muöën laâm úã nhûäng cûúng võ dïî toã nùng lûåc vaâ taâi hoa cuãa mònh? Ai chùèng muöën lêåp thaânh tñch trïn cûúng võ cuãa mònh vaâ nhanh choáng àûúåc àïì baåt?

Nhûng Putin khöng vò thïë maâ lú laâ cöng taác, ngûúåc laåi öng caâng cöë gùæng hoaân thaânh moåi nhiïåm vuå cêëp trïn giao, cuäng khöng bêët maän gùåp laänh àaåo xin àöíi cöng taác. Putin cho rùçng muöën laâm möåt ngûúâi thaânh àaåt, àùåc biïåt àöëi vúái ngûúâi laâm cöng taác tònh baáo, phaãi biïët chõu àûång im lùång, khöng thïí quaá löå mùåt, caâng khöng nïn ra mùæt trûúác thiïn haå. Phaãi laâm thêåt chùæc cöng viïåc hiïån nay, dûåa vaâo thûåc taâi, vaâo thaânh tñch cöng taác cuãa mònh, giaânh lêëy loâng tin cuãa töí chûác, cuãa laänh àaåo, maâ cöng viïåc hiïån nay chñnh laâ sûå thûã thaách cuãa töí chûác àöëi vúái mònh, àoá laâ cú höåi töët àïí reân luyïån yá chñ vaâ tñnh caách

Trïn cûúng võ cöng taác àoá, Putin àaä laâm viïåc gêìn 10 nùm. Thúâi gian àoá dûúâng nhû àaä reân giuäa con ngûúâi hiïån nay cuãa Putin: giaâ dùån, cêín troång, kheáo biïët àiïìu khiïín moåi viïåc úã hêåu trûúâng, rêët ñt böåc löå mònh, àêìy bñ hiïím.

Nùm 1984, Thiïëu taá Putin 32 tuöíi, àûúåc phaái sang Cöång hoâa Dên chuã Àûác. Danh nghôa cöng khai laâ Chuã nhiïåm Hiïåp höåi hûäu nghõ Xö - Àûác, cú quan úã Leipzig, danh nghôa thûåc laâ Cöë vêën Quên sûå do KGB phaái àïën “Stassy” - Böå maáy Tònh baáo Àöng Àûác àùåt cú quan taåi Dresden. Nhiïåm vuå cuãa Putin laâ laâm àõch vêån trong nhên

Lyá Caãnh Long 26


viïn tònh baáo Àöng, Têy Àûác, caâi cùæm chên rïët KGB trong nöåi böå, múã röång haâng nguä KGB.

Àöng Àûác thúâi àoá laâ tiïu àiïím maâ Liïn Xö hïët sûác quan têm, coá 38 vaån quên Liïn Xö àoáng taåi àêy. Thuã àö Berlin laâ trung têm chiïën tranh giaán àiïåp giûäa Àöng vaâ Têy. Liïn Xö àùåt cú quan Töíng böå tònh baáo úã Kasoster ngoaåi ö Berlin, haâng nghòn quan chûác KGB phaãi baáo caáo àõnh kyâ vïì Töíng böå. Àûúng nhiïn KGB phaãi cûã nhiïìu nhên viïn thûúâng truá túái Àöng Àûác, nhûng hoaåt àöång tònh baáo töëi quan troång àïìu do “Stassy”, Töí chûác Caãnh saát mêåt cuãa Àöng Àûác tiïën haânh. Nghe noái "Stassy" theo doäi haâng chuåc vaån ngûúâi vaâ lêåp höì sú haâng triïåu ngûúâi. Do Liïn Xö vaâ Àöng Àûác coá quan hïå töët àeåp, KGB thûúâng sûã duång maång lûúái tònh baáo cuãa Stassy àïí thu thêåp nhûäng tin tònh baáo nguyïn thuãy, truyïìn trûåc tiïëp vïì Maátxcúva.

Luác àoá, Putin phuå traách möåt töí tònh baáo coá 8 nhên viïn KGB, töí naây laåi àùåt dûúái sûå chó huy thöëng nhêët cuãa Tûúáng KGB, Vladimir Xerkhuv. Àõa àiïím cöng taác cuãa hoå laâ toâa lêìu nhoã hai têìng úã söë 4 phöë Angieli Caxtrasi khöng coá ghi trïn baãn àöì. Tûâ àêy, coá thïí nhòn xuöëng doâng Elber ïm àïìm. Möîi khi hoaân thaânh möåt cöng taác quan troång, Putin thñch cuâng vúå laâ Lutmila vûâa nhêëm nhaáp rûúåu Vodka vûâa ngùæm caãnh mùåt trúâi lùån hoùåc aánh trùng trïn söng Enbú. ÚÃ gêìn khu vûåc naây phêìn lúán laâ sô quan cao cêëp cuãa "Stassy". Àöëi diïån vúái toâa nhaâ cuãa Putin úã phña bïn kia àûúâng laâ Cú quan Töíng böå "Stassy". Hestú Bosim, truâm "Stassy", chó huy àiïìu haânh haâng nghòn nhên viïn cöng taác àùåc biïåt úã àêy. Caách khöng xa laâ cùn cûá quên sûå cuãa quên àöåi Liïn Xö àoáng taåi Dresden.

Chöî úã cuãa Putin rêët tiïån lúåi cho cöng taác vêån àöång vaâ giaám saát vaâ cuäng tiïån cho sinh hoaåt haâng ngaây. Vúå Putin thûúâng àïën cûãa haâng Nga àïí mua sùæm, àöi vúå chöìng treã cuäng thûúâng àïën cùn cûá cuãa quên àöåi Liïn Xö àïí xem phim. Tûâ cuöëi nùm 1979, Liïn Xö àûa quên vaâo Afghanistan, àùåc biïåt laâ nùm 1981, Reagan laâm Töíng thöëng Myä, quan hïå Àöng - Têy bùæt àêìu xêëu dêìn ài. Thaái àöå cuãa caác nûúác phûúng Têy àöëi vúái Liïn Xö theo chiïìu hûúáng cûáng rùæn, múã röång cêëm vêån thiïët bõ vaâ kyä thuêåt tiïn tiïën cho Liïn Xö, khiïën cho viïåc thu thêåp thöng tin tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt bùçng thuã àoaån húåp phaáp bõ caãn trúã, nïn Liïn Xö phaãi tùng cûúâng hoaåt àöång giaán àiïåp.



Luác àoá, nhûäng hoaåt àöång bêët húåp phaáp cuãa KGB chuã yïëu laâ: 1) Tòm ngûúâi thay thïë, tûác laâ phaát triïín giaán àiïåp ngûúâi àõa phûúng; 2) Dûåa vaâo ngaânh tònh baáo cuãa caác nûúác Àöng Êu; 3) Caâi cùæm giaán àiïåp bêët húåp phaáp; 4) Duâng caác thuã àoaån kyä thuêåt vi tñnh, maáy nghe tröåm tinh vi; 5) Àaánh cùæp; 6) Buön lêåu. Chûác traách chuã yïëu cuãa phoâng D., cuåc T., Töíng cuåc I maâ Putin laâm viïåc laâ nhúâ vaâo ngaânh tònh baáo cuãa caác nûúác Àöng Êu àïí thu thêåp nhûäng thöng tin tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt cêìn thiïët.

Tin tònh baáo cuãa Liïn Xö chuã yïëu àûúåc thu thêåp búãi caác traåm KGB úã nûúác ngoaâi, caác traåm naây nùçm trong caác sûá quaán Liïn Xö úã nûúác ngoaâi, laâ trung têm chó huy caác hoaåt àöång àiïåp baáo cuãa Liïn Xö úã nûúác àoá. Traåm àoáng taåi nûúác ngoaâi coá möåt traåm trûúãng, möåt söë traåm phoá. Quyïìn lûåc cuãa traåm trûúãng rêët lúán, phaãi trûåc tiïëp chõu traách nhiïåm vúái Töíng böå KGB Maátxcúva, toaân quyïìn chó huy têët caã nhên viïn àiïåp baáo vúái caác loaåi danh nghôa húåp phaáp phaái àïën nûúác àoá. Ngoaâi ra, chûác traách cuãa traåm trûúãng coân bao göìm: Theo doäi vaâ chó huy nhên viïn tònh baáo quên àöåi trong sûá quaán; giûä liïn hïå vúái nhên viïn tònh baáo caác nûúác Àöng Êu (trûâ Romania) vaâ Cuba trong sûá quaán úã nûúác àoá; chó àaåo vïì chñnh saách vaâ trang bõ kyä thuêåt; àoåc vaâ kyá phaát ài caác bûác àiïån cuãa ngûúâi ngoaâi traåm gûãi vïì Töíng böå KGB; thêìm duyïåt kïë hoaåch bùæt möëi vúái àiïåp viïn. Toám laåi, trûâ nhûäng àiïåp viïn ngêìm àûúåc phaái ài bùçng con àûúâng bêët húåp phaáp do Töíng böå KGB trûåc tiïëp nùæm, traåm trûúãng laâ ngûúâi duy nhêët nùæm toaân diïån nhên viïn KGB àïën nûúác àoá.

Traåm böå cuãa traåm nûúác ngoaâi coá töí chi viïån kyä thuêåt, sô quan viïët baáo caáo vaâ phoâng bñ thû. Dûúái coá 5 töí nghiïåp vuå:

Töí 1 laâ tònh baáo: Phuå traách phaát triïín giaán àiïåp coá thïí tiïëp xuác vúái nhûäng vêën àïì cú mêåt úã nûúác àoá, thu thêåp tònh baáo chñnh trõ, quên sûå, kinh tïë.

Töí 2 laâ phaãn giaán: Baão àaãm têët caã caác nhên viïn cuãa Liïn Xö phaái àïën nûúác àoá khöng bõ cú quan tònh baáo cuãa àõch mua chuöåc.

Töí 3 laâ tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt: Bao göìm caác sô quan tònh baáo àaä àûúåc huêën luyïån kyä thuêåt, phuå traách thu thêåp tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt tiïn tiïën cuãa caác quöëc gia phûúng Têy. Muåc tiïu chuã yïëu laâ Myä, Nhêåt Baãn vaâ Têy Àûác.

Töí 4 laâ chi viïån nùçm vuâng: Bao göìm nhûäng àiïåp viïn nùçm vuâng àûúåc phaái àïën bêët húåp phaáp, trûåc tiïëp chõu sûå chó huy cuãa töíng böå Matxcúva, khöng coá quan hïå vúái traåm nûúác ngoaâi cuãa

Lyá Caãnh Long 28


KGB, nhiïåm vuå cuãa hoå laâ nùçm vuâng lêu daâi úã nûúác àoá, khi xaãy ra chiïën tranh hoùåc khi hai nûúác cùæt àûát quan hïå ngoaåi giao, phuå traách töí chûác vaâ laänh àaåo têët caã caác maång giaán àiïåp cuãa KGB úã nûúác àoá.

Töí 5 laâ hoaåt àöång phaá hoaåi: Phuå traách xêy dûång möåt maång giaán àiïåp laâm nhiïåm vuå hoaåt àöång phaá hoaåi khi xaãy ra chiïën tranh.

Thiïëu taá Putin luác àoá laâ Töí trûúãng Töí Tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt KGB cuãa traåm Dresden Àöng Àûác. Àöëi vúái Putin, àûúåc phaái àïën Dresden laâ möåt cú höåi phaát triïín lúán, vò thaânh phöë naây laâ möåt trong 5 thaânh phöë úã Àöng Êu coá nhaâ maáy kyä thuêåt vi àiïån tûã cho toaân phe Àöng Êu àûúng nhiïn laâ cho caã KGB. "Stassy" vaâ KGB àïìu àûa nhên viïn àùåc vuå vaâo laâm úã nhaâ maáy. Àûúåc sûå húåp taác cuãa "Stassy", traåm àiïåp baáo KGB do Putin laänh àaåo àaä thöng qua viïåc húåp taác cuãa nhaâ maáy vúái caác xñ nghiïåp coá tïn tuöíi trïn trûúâng quöëc tïë nhû IBM, àaä àaánh cùæp àûúåc rêët nhiïìu tin tûác tònh baáo mêåt vïì khoa hoåc kyä thuêåt cho Liïn Xö. Ngoaâi ra, Dresden coân coá möåt trûúâng hoåc quy mö tûúng àöëi lúán, noá cuäng laâ traåm trung chuyïín hoåc thuêåt, kyä thuêåt quan troång giûäa Àöng vaâ Têy luác àoá. Qua caác cuöåc giao lûu hoåc thuêåt úã trûúâng, KGB coá thïí dïî daâng thu thêåp àûúåc rêët nhiïìu tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt bùçng thuã àoaån húåp phaáp.

Dresden laâ möåt thaânh phöë giaáp vúái biïn giúái Têy Àûác, caác nhên viïn cuãa Àöng vaâ Têy qua laåi nhû mùæc cûãi. Söë ngûúâi qua laåi khiïën cho Putin coá ûu thïë trong viïåc chiïu möå giaán àiïåp vaâ thu thêåp tònh baáo maâ caác traåm tònh baáo KGB khaác khöng thïí so saánh àûúåc. Cho nïn töí tònh baáo cuãa Putin vaâ "Stassy" Àöng Àûác àùåc biïåt chuá yá àïën nhûäng khaách saån Benlovuy sang troång nhêët thaânh phöë, khi phaát hiïån muåc tiïu coá giaá trõ, seä duâng moåi biïån phaáp buöåc hoå phaãi khuêët phuåc, àïí àaåt muåc àñch thu thêåp tònh baáo cho KGB

Caác biïån phaáp KGB thûúâng duâng chuã yïëu: 1) Bñ mêåt àöåt nhêåp, duâng caác thuã àoaån kyä thuêåt cao àaánh cùæp tònh baáo, göìm sûã duång maáy ghi êm lùæp trong buát maáy, bêåt lûãa, maáy truyïìn êm, maáy thu siïu nhoã vaâ nhûäng maáy phaát coá thïí lùæp trong rùng giaã, nuám vuá giaã, maáy thu hònh mini (sûã duång thiïët kïë tuå quang, coá thïí thu thêåp àûúåc nhûäng caãnh xa roä neát trong àïm nhúâ aánh lûãa thuöëc laá)... 2) Duâng tiïìn taâi àïí mua chuöåc, coá thïí duâng quan tûúác, tiïìn taâi àïí mua chuöåc, coá thïí duâng caách eáp buöåc, bùæt àöëi phûúng phaãi khuêët phuåc, chõu theo.



Vïì mùåt naây, töí cuãa Putin vaâ "Stassy" Àöng Àûác phöëi húåp rêët töët, hoå luön thùæng lúåi vaâ thu àûúåc rêët nhiïìu tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt quan troång. Theo thöëng kï, trong caác nûúác vïå tinh cuãa Liïn Xö, chó coá Àöng Àûác, Ba Lan, Tiïåp Khùæc laâ coá cöëng hiïën lúán nhêët cho cöng taác tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt Liïn Xö. Cho nïn töí cuãa Putin vaâ "Stassy" nhiïìu lêìn àûúåc Töíng böå KGB khen thûúãng. Do coá thaânh tñch trong viïåc xuác tiïën quan hïå hûäu haão Àûác - Xö, nùm 1987, Putin àûúåc múâi dûå Àaåi höåi kyã niïåm 70 nùm thùæng lúåi Caách maång Thaáng Mûúâi do Töíng böå "Stassy" cuãa Dresden töí chûác, trong hoaåt àöång kyã niïåm àoá Hestú Bosim, Thiïëu tûúáng phuå traách "Stassy" àaä tûå tay gùæn huy chûúng vaâng cho Putin.

Taåi tiïåc rûúåu mûâng lïî kyã niïåm, Trûúãng phoâng Haânh àöång 8 cuãa "Stassy" àaä cao hûáng nêng cöëc noái vúái Putin: "Cöng viïåc rêët töët. Chuáng ta khöng coá thûåc lûåc kinh tïë àïí chaåy àua vúái phûúng Têy vïì nghiïn cûáu kyä thuêåt, cho nïn chuáng ta haäy àïí cho hoå viïåc àoá, röìi chuáng ta seä àaánh cùæp kyä thuêåt cuãa hoå maâ chùèng mêët möåt xu".

Nhûng thiïëu taá Putin khöng phaãi chó chuyïn xuác tiïën húåp taác hûäu haão Xö - Àûác, ngoaâi viïåc lêëy cùæp tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt, trong thêm têm Putin coân êëp uã möåt kïë hoaåch lúán hún vaâ coá hiïåu quaã lêu daâi. Kïë hoaåch àoá àûúåc goåi laâ "Haânh àöång aánh saáng", muåc àñch cuãa noá laâ xêy dûång möåt maång lûúái do thaám tònh baáo kinh tïë to lúán úã Àöng, Têy Àûác luác àoá. Nhû vêåy, cho duâ chñnh quyïìn cöång saãn cuãa caác nûúác Àöng Êu coá àöí bïí, vêîn coá thïí tiïëp tuåc cung cêëp tònh baáo cho Maátxcúva.

Luác àoá möåt phêìn cöng viïåc chuã yïëu cuãa Putin laâ chiïu möå vaâ huêën luyïån nhên viïn àùåc vuå cho KGB, xñ nghiïåp àiïån tûã maâ Töíng böå àùåt taåi Dresden cuäng laâ nhaâ chïë taåo maáy tñnh lúán nhêët vaâ trung têm nghiïn cûáu simcard cuãa Töí chûác Hiïåp ûúác Vacsava. Àoá laâ àiïím chuã yïëu cuãa Putin vaâ "Stassy" àaánh cùæp tònh baáo kyä thuêåt cao cuãa caác quöëc gia phûúng Têy.

Thúâi àoá, maáy tñnh cuãa Töí chûác Hiïåp ûúác Vacsava àaä laåc hêåu so vúái caác quöëc gia NATO, möåt söë nhên viïn àùåc vuå Töíng böå "Stassy" thaâ laâm viïåc trïn maáy tñnh caá nhên cuãa quöëc gia phûúng Têy saãn xuêët, chûá khöng muöën àuång àïën maáy tñnh to tûúáng trong phoâng laâm viïåc cuãa hoå.

Luác àoá, Putin thûúâng mûúån cúá giao lûu hoåc thuêåt cûã nhûäng nhên viïn àùåc vuå dûúái caái voã nhên viïn kyä thuêåt sang caác nûúác

Lyá Caãnh Long 30


phûúng Têy, hoùåc chiïu möå caác chuyïn gia phûúng Têy úã caác cöng ty àiïån tûã cúä lúán nhû IBM phaái sang Àöng Àûác cöng taác àïí laâm viïåc cho KGB. Putin coân thûúâng xuyïn thöng qua caác nhên möëi úã quöëc gia phûúng Têy thu thêåp tònh baáo vaâ kyä thuêåt àiïån tûã quên sûå NATO.

“Stassy” vêîn coi KGB laâ baån, coân KGB cuäng cêìn sûå uãng höå cuãa "Stassy”. Vïì sau Ailic Mayenkh, Böå trûúãng An ninh quöëc gia Àöng Àûác muöën haån chïë “Stassy” giuáp àúä KGB. Ngaây 2/3/1989, Thiïëu tûúáng Hesto Bosim phuå traách phêån böå Dresden “Stassy” gûãi thû töë giaác cho cêëp trïn trûåc tiïëp cuãa Putin, lïn aán KGB chiïu möå möåt söë nhên viïn hêåu bõ àang trúã vïì àúâi söëng dên thûúâng cuãa quên àöåi Àöng Àûác, hoå thûúâng àûúåc chiïu möå taåm thúâi àïí laâm nhiïåm vuå àùåc biïåt. Vïì sau, Bosim àaä tûå saát möåt caách laå luâng. Möåt trúå lyá cuãa Bosim böåc löå rùçng luác àoá KGB lêëy àûúåc kyä thuêåt cuãa caác quöëc gia phûúng Têy chiïu möå nhên viïn àùåc vuå Àöng Àûác, rêët coá thïí laâ àïí laâm nhiïåm vuå àaåi loaåi nhû thïë. Tuy böå maáy tònh baáo quên sûå cuãa Liïn Xö vaâ KGB laâ riïng reä, nhûäng coá thïí Putin àaä nhùçm vaâo tònh baáo quên sûå caác nûúác phûúng Têy.

Cûá nhû thïë, kïë hoaåch “Haânh àöång aánh saáng” cuãa Putin vêîn cûá lùång leä thûåc hiïån. Putin àaä phaát triïín àûúåc bao nhiïu ngûúâi, lêëy cùæp àûúåc bao nhiïu tònh baáo khoa hoåc kyä thuêåt, sûã duång phûúng thûác vaâ thuã àoaån gò, àïën nay khöng ai coá thïí noái roä. Moåi ngûúâi dêìn seä quïn ài möåt giai àoaån lõch sûã tröi qua cuâng nùm thaáng, cho maäi àïën nùm 2000, tûác mûúâi mêëy nùm sau àoá, khi Putin trúã thaânh quyïìn Töíng thöëng Liïn bang Nga, túâ baáo “Tin Tûác” phanh phui àúâi söëng tònh baáo cuãa Putin úã Àûác, nhaâ àûúng cuåc Àûác múái vöåi vaâng àiïìu tra truy xeát trong toaân quöëc. Kïët quaã laâ qua àöëng höì sú cuãa KGB àïí laåi khi ruát khoãi Àöng Àûác, múái biïët àûúåc höìi àoá Putin àõnh thûåc hiïån kïë hoaåch naây.

Sau khi phaát hiïån àûúâng dêy naây, Chñnh phuã Àûác rêët lo lùæng, hoå súå kïë hoaåch haânh àöång maâ KGB thûåc hiïån thúâi àoá nhùçm do thaám tònh baáo bñ mêåt kinh tïë cuãa Àûác vêîn coân tiïën haânh, nghe noái nhûäng giaán àiïåp trong kïë hoaåch àoá àïìu do Putin phaát triïín trong thúâi gian giûä chûác úã Àöng Àûác.

Sûå lo lùæng cuãa Chñnh phuã Àûác khöng phaãi laâ thûâa. Hai nùm nay trïn vuä àaâi chñnh trõ nûúác Àûác vaâ caác nûúác Àöng Êu trûúác àêy, coá khöng ñt nhûäng vuå tai tiïëng giaán àiïåp.



Theo thöëng kï tûâ khi “Bûác tûúâng Berlin” bõ dúä boã nùm 1989 àïën nay àaä phaát hiïån hún 100 ngûúâi tûâng laâm giaán àiïåp cho Böå An ninh quöëc gia Àöng Àûác vaâ KGB chui vaâo trong haâng nguä chñnh quyïìn lúáp trïn. Chó tûâ nùm 1990-1992 nûúác Àûác àaä phaát hiïån vaâ haå bïå mêëy nhên vêåt chñnh trõ chuã yïëu vò coá dñnh lñu àïën giaán àiïåp mêåt thúâi kyâ Àöng Àûác. Trong àoá nöíi bêåt nhêët laâ “vuå aán giaán àiïåp quan chûác ngoaåi giao” nùm 1993, möåt quan chûác ngoaåi giao nûä cuãa Àûác 39 tuöíi tïn laâ Lipi. P. àang chuêín bõ ài laâm àaåi sûá, bõ töë caáo àaä hoaåt àöång giaán àiïåp thúâi Àöng Àûác nïn bõ huãy boã, 20 nùm trûúác, khi coân ài hoåc, baâ ta àaä àûúåc chiïu möå laâm giaán àiïåp. Thaáng 10/1993, möåt quan chûác ngoaåi giao 46 tuöíi, tïn laâ Karl Heind Lot bõ bùæt vò àaä tûâng húåp taác vúái Böå An ninh quöëc gia Àöng Àûác.

ÚÃ caác nûúác Àöng Êu trûúác àêy, nhûäng viïåc nhû thïë naây cuäng rêët nhiïìu. Nhû Ilietxcu, Töíng thöëng trûúác àêy cuãa Rumany bõ möåt túâ baáo töë caáo öng àaä àûúåc KGB chiïu möå laâm giaán àiïåp trong thúâi gian du hoåc úã Maátxcúva. "Vuå giaán àiïåp Olexi" cuãa Ba Lan, vò Töíng thöëng vaâ Thuã tûúáng bêët hoaâ, Töíng thöëng töë caáo thuã tûúáng laâ giaán àiïåp cuãa böå maáy tònh baáo KGB vaâ Liïn Xö.

Àïí laâm roä thúâi kyâ lõch sûã naây, cú quan tònh baáo Àûác thaânh lêåp riïng möåt Uyã ban àiïìu tra àùåc biïåt, phuå traách àiïìu tra nhûäng hoaåt àöång giaán àiïåp cuãa Putin úã Àöng Àûác coá quan hïå caá nhên mêåt thiïët vúái Putin trûúác àêy, trong àoá coá caã trúå lyá riïng cuãa Bosim, truâm "Stassy" thúâi àoá, coá Hesto Giemilisi tûâng laâm àùåc vuå 30 nùm, nhûng khöng thu laåi kïët quaã gò. Giemilisi noái vúái phoáng viïn: "Chñnh phuã Àûác rêët lo súå nhûäng giaán àiïåp maâ Putin chiïu möå thúâi àoá coân laâm viïåc cho Nga. Hoå àaä cùån vùån töi mêëy giúâ liïìn, nhûng chuáng töi àêu coá biïët nhûäng hoaåt àöång cuãa ngûúâi Nga. KGB laâm viïåc hoaân toaân giêëu chuáng töi, viïåc chiïu möå giaán àiïåp tiïën haânh rêët bñ mêåt. Àïën bêy giúâ töi múái biïët coá caái haânh àöång aánh saáng, töi caãm thêëy mònh bõ baán reã".

Àöìng thúâi, böå maáy tònh baáo Àûác coân tòm thêëy nhiïìu tû liïåu coá liïn quan àïën Putin trong höì sú cuãa KGB àïí laåi. Nhûäng tû liïåu naây chûáng toã öng àaä àûúåc múâi dûå Àaåi höåi kyã niïåm 70 nùm thùæng lúåi cuãa Caách maång Thaáng Mûúâi do Töíng böå "Stassy" töí chûác nùm 1987. Trong hoaåt àöång kyã niïåm naây, Bosim àaä gùæn huy chûúng cho Putin, khen thûúãng nhûäng cöëng hiïën xuêët sùæc vïì cöng taác cho quöëc gia xaä höåi chuã nghôa. Àöìng thúâi cuäng àûúåc chûáng thûåc ñt nhêët coá möåt quan chûác cao cêëp cuãa Àöng Àûác thúâi àoá thiïëu chuát nûäa bõ Putin mua chuöåc àûúåc, vò cùn cûá vaâo höì sú coá ghi, phoâng haânh

Lyá Caãnh Long 32


àöång 15 cuãa "Stassy" nhêån àûúåc chó thõ yïu cêìu phaãi lùæp möåt àiïån thoaåi bñ mêåt trong nhaâ quan chûác àoá.

Cùn cûá vaâo nhûäng vuå viïåc trïn, UÃy ban àiïìu tra àùåc biïåt àaä viïët möåt baâi baáo caáo daâi 10 trang, gûãi vïì Berlin àïí tiïëp tuåc nghiïn cûáu.

Nhûng viïåc Putin laâm cöng taác àiïåp baáo úã Àöng Àûác cho àïën nay cuäng chó biïët coá thïë. Tûâ nùm 1984-1989 luác thöëng nhêët nûúác Àûác, trong 5 nùm àoá, Putin àaä laâm nhûäng viïåc gò, àïí laåi cho nûúác Àûác thöëng nhêët caái gò? Khöng ai àûúåc biïët. Chñnh quyïìn Nga cho àïën nay chûa hïì tiïët löå cöng taác cuå thïí cuãa Putin khi úã Dresden, nhûng cuäng xuêët hiïån möåt söë lúâi àöìn àaåi.

Caác nhaâ chñnh trõ chuyïn gia tònh baáo caác nûúác phûúng Têy phên tñch vaâ cho rùçng, rêët coá thïí khi úã Àöng Àûác, Putin coân chêëp haânh möåt nhiïåm vuå chñnh trõ laâ tiïëp xuác vúái nhûäng ngûúâi Àöng Àûác àöìng tònh vúái Gorbachev nhû Hanx Modro, ngûúâi laänh àaåo Àaãng úã Dresden àïí phoâng chñnh quyïìn Honek bõ lêåt àöí.

Muöën tòm hiïíu roä giai àoaån lõch sûã naây cuãa Putin quaã laâ khoá, trong quaá trònh naây, möåt lêìn nûäa moåi ngûúâi chó thêëy nhûäng bñ hiïím cuãa Putin. Viïn sô quan giêëu tïn cuãa "Stassy" noái vúái phoáng viïn: "Toaân böå kïë hoaåch haânh àöång cuãa KGB àïìu nheát trong oác Putin, öng ta laâ möåt ngûúâi rêët thöng minh, coá sûác kiïìm chïë rêët maånh, haânh àöång hïët sûác cêín thêån. Öng ta luön chó huy úã hêåu trûúâng, xûa nay khöng àïí ai chuá yá túái mònh". Xem ra viïåc Putin úã Àöng Àûác, chó coá thïí do Putin tûå noái ra.

Nùm 1989, Putin laâ Trung taá KGB, mùæt nhòn thêëy bûác tûúâng Berlin suåp àöí, hai nûúác Àûác thöëng nhêët, khöëi Hiïåp ûúác Vacsava giaãi thïí, KGB suy yïëu, àaä nhêån thûác sêu sùæc rùçng: Trong nhûäng ngaây hoâa bònh nïëu vêîn laâ quên nhên seä khoá laâm nïn chuyïån, nïn quyïët àõnh chuyïín ngaânh.



NÖÍI DANH TRÏN CHÑNH TRÛÚÂNG - TÛÂ SAINT PETERSBURG ÀÏËN MAÁTXCÚVA

Möåt quên nhên chuyïín ngaânh coá thïí nhanh choáng nöíi tiïëng úã Saint Petersburg, laâ Chuã tõch Uyã ban quan hïå àöëi ngoaåi cuãa thaânh phöë, Phoá Thõ truúãng thûá nhêët, Putin coá quan hïå thïë naâo vúái Thõ trûúãng. Taåi sao sau khi Sovchak thêët baåi trong cuöåc tranh cûã thõ trûúãng. Putin laåi tûâ chöëi húåp taác vúái thõ trûúãng múái, thaâ “vïì vûúân àuöíi gaâ”? Trong luác nguy nan taåi sao Tshubai laåi ra sûác tiïën cûã Putin laâm Phoá Cuåc trûúãng Cuåc quaãn lyá sûå vuå Töíng thöëng? Taåi sao 3 nùm úã Maátxcúva Putin àûúåc thùng liïìn 4 cêëp lïn àïën chûác Bñ thû Höåi àöìng An ninh Liïn bang Nga? Nùng lûåc û ? Ö duâ û ? Hay laâ sûå lûåa choån cuãa lõch sûã ?

Sûå cên nhùæc cuãa ên sû

Tûâ nûúác Àûác trúã vïì, Putin nhêåp luön vaâo phaái caãi caách úã Saint Petersburg quï hûúng. Trong àúâi söëng chñnh trõ cuãa öng, coá 3 ngûúâi àoáng vai troâ hïët sûác quan troång, àoá laâ: Sovchak, Tshubai vaâ Yelsin. ÚÃ trong nhûäng thúâi kyâ quan troång nhêët trong cuöåc àúâi Putin, hoå àaä giuáp àúä coá tñnh chêët quan troång àöëi vúái Putin.

Dêîn dùæt Putin bûúác vaâo chñnh trûúâng laâ Sovchak. Öng ta laâ ngûúâi uãng höå kiïn àõnh “Tû duy múái” cuãa Gorbachov, cuäng laâ nhên sô phaái dên chuã nöíi tiïëng cuãa Liïn Xö úã thúâi kyâ cuöëi nhûäng nùm 80 àïën thúâi kyâ àêìu nhûäng nùm 90 cuãa thïë kyã 20. Núi àêìu tiïn kïët nöëi söë mïånh cuãa hoå vúái nhau laâ phöë söë 4 trïn àaão Vaxiliepxki Khoa Luêåt Àaåi hoåc Leningrad. Giûäa nhûäng nùm 70, giaáo sû Sovchak phuå traách giaãng baâi cho sinh viïn Khoa Luêåt, Putin àaä àûúåc nghe öng giaãng baâi. Nhûng hoå thêåt sûå quan hïå mêåt thiïët vúái nhau laâ cuöëi nhûäng nùm 70. Nghe noái Mekhuriev hiïåu trûúãng Àaåi hoåc Leningrad, àaä tiïën cûã Putin vúái Sovchak.

Putin thûâa nhêån, viïåc choån àïì muåc cho luêån aán töët nghiïåp àaåi hoåc cuãa mònh laâ theo gúåi yá cuãa Sovchak, luác àoá öng ta laâ Giaáo sû chó àaåo mön hoåc vaâ laâ thêìy hûúáng dêîn baão vïå luêån aán töët nghiïåp

Lyá Caãnh Long 34


cuãa Putin. Luác àoá, Putin muöën viïët luêån aán “ Tû phaáp quöëc tïë maâ töi hiïíu biïët nhêët", thêåm chñ coân chuã àöång noái vúái hiïåu trûúãng vïì suy nghô àoá cuãa mònh. Nhûng vïì sau theo lúâi khuyïn cuãa Sovchak, Putin khöng viïët luêån aán àoá nûäa maâ àöíi sang “Nguyïn tùæc töëi huïå quöëc trong luêåt quöëc tïë”, vaâ àaåt ûu tuá. Võ chuã nhiïåm khoa thúâi àoá khi traã lúâi phoãng vêën cuãa phoáng viïn coá noái, nùm àoá Putin choån vêën àïì nhaåy caãm “Nguyïn tùæc töëi huïå quöëc trong Luêåt quöëc tïë” laâm àïì taâi cho luêån aán töët nghiïåp, baãn thên viïåc choån àïì àaä chûáng toã Putin coá àêìu oác suy luêån, daám ài sêu nghiïn cûáu. Phaãi nhúá rùçng, Liïn Xö nhûäng nùm 70, tû tûúãng bõ phoáng bïë, quan niïåm baão thuã, vêën àïì dên töåc khöng àûúåc nhaâ cêìm quyïìn coi troång àuáng mûåc, maâ trong luêån aán töët nghiïåp cuãa mònh Putin laåi maånh daån nïu lïn quan àiïím bònh àùèng tön troång lêîn nhau giûäa caác dên töåc.

Thúâi gian 10 nùm sau àoá, Putin àaä khöng phuå sûå tiïën böå àoá, öng luön nhû hònh vúái boáng cuâng Sovchak khöng nhûäng trong nhûäng trûúâng húåp chñnh thûác maâ coân theo Sovchak tham dûå caác hoaåt àöång nhû buöíi biïíu diïîn ca haát cuãa Ala Pugachova. Trong luác röîi raäi Putin cuäng rêët thñch xem biïíu diïîn úã nhaâ haát úã Malinxki.

Putin sau khi truát böå quên phuåc trúã vïì Saint Petersburg tòm àûúåc viïåc laâm trúå lyá Hiïåu trûúãng úã Àaåi hoåc Saint Petersburg, phuå traách cöng taác ngoaåi vuå. Luác àoá, àïí caãi thiïån tònh traång taâi chñnh, nhaâ trûúâng coá múã möåt söë xñ nghiïåp húåp doanh, àïí quaãn lyá nhûäng xñ nghiïåp àoá, Putin thûúâng phaãi chaåy khùæp núi. Tuy bêån röån vúái rêët nhiïìu viïåc vuån vùåt, nhûng öng laåi àûúåc reân luyïån trong möi trûúâng kinh tïë thõ trûúâng hiïån thûåc. Putin àaä laâm chûác vuå naây möåt nùm rûúäi. Nhûng àoá chó laâ caái voã boåc ngoaâi, coân thûåc tïë Putin vêîn laâm cho KGB. Nhiïåm vuå cuãa öng laâ theo doäi phong traâo caãi caách dên töåc dên chuã àang phaát triïín maånh meä úã thaânh phöë Leningrad. Putin khöng phuã nhêån àiïìu naây, öng giaãi thñch rùçng, súã dô mònh khöng coá cú höåi thùng tiïën hún nûäa úã KGB laâ vò khöng muöën chuyïín nhaâ vïì Maátxcúva. Putin noái: “Töi coá 2 con vaâ böë meå giaâ àïìu àaä ngoaâi 80 tuöíi, chuáng töi vêîn chung söëng vúái nhau. Caác cuå laâ nhûäng ngûúâi àaä söëng qua cuöåc chiïën tranh, caác cuå àaä sinh ra úã àêy, lúán lïn úã àêy, noái gò cuäng khöng chõu rúâi àêy, maâ töi laåi khöng thïí boã mùåc hoå.

Thaáng 3/1990, Liïn Xö thûåc hiïån cuöåc töíng tuyïín cuãa àêìu tiïn sau hún 70 nùm thaânh lêåp nûúác. Trong söë caác thõ trûúãng Maátxcúva, Leningrad, Kiev... do Àaãng Cöång saãn Liïn Xö cûã ra, coá àïën 1/3 khöng truáng cûã àaåi biïíu nhên dên, caác viïn tû lïånh quên



khu Maátxcúva, tû lïånh haåm àöåi phûúng Bùæc vaâ truâm KGB úã Estonia àïìu bõ rúát trong cuöåc tranh cûã. Nhûng nhûäng ngûúâi bõ KGB theo doäi nhû Yeltsin laåi truáng cûã vúái söë phiïåu cao. Yeltsin sau àoá àûúåc bêìu laâm Chuã tõch Xö Viïët töëi cao Liïn Bang Nga. Nùm sau tranh cûã àûúåc bêìu laâm Töíng thöëng Liïn Bang Nga, trúã laåi vuä àaâi chñnh trõ Liïn Xö. Chûác Thõ trûúãng caác thaânh phöë chuã yïëu cuãa Liïn Xö nhû Maátxcúva vaâ Leningrad cuäng lêìn lûúåt vaâo tay Popov vaâ Sovchak thuöåc phaái dên chuã.

Möåt ngaây sau khi trúã thaânh Chuã tõch Xö Viïët thaânh phöë Leningrad, Sovchak àaä gùåp Putin úã haânh lang Àaåi hoåc Leningrad. Thaây troâ gùåp nhau, sau möåt höìi haân huyïn, Sovchak noái vúái ngûúâi hoåc troâ yïu: “Mònh bêy giúâ laâ Chuã tõch Xö Viïët thaânh phöë, cêåu àïën cöng taác vúái mònh nheá.” Gùåp laåi thêìy, Putin rêët mûâng, àûúåc thêìy múâi mònh laâm viïåc trong chñnh quyïìn, Putin vui veã nhêån lúâi. Ai biïët àêu rùçng, buöíi truâng phuâng àoá àaä dùæt chaâng trai treã Putin bûúác vaâo “Con àûúâng cao töëc quan trûúâng”.

Nhêån lúâi vúái Sovchak, Putin àïën Xö Viïët thaânh phöë laâm cöë vêën vïì vêën àïì quöëc tïë, thûåc ra laâ trúå lyá cho Sovchak.

Ngaây 12/6/1991, thïí chïë haânh chñnh cuãa Leningrad coá biïën àöång lúán, Sovchak laåi trúã thaânh Thõ trûúãng àêìu tiïn cuãa thaânh phöë àûúåc àöíi tïn thaânh Saint Petersburg. Putin laâm Chuã tõch Uyã ban quan hïå àöëi ngoaåi cuãa thaânh phöë. Hiïín nhiïn laâ Sovchak khöng hïì coá chuêín bõ gò vïì têm lyá àïí laâm Thõ trûúãng, nïn thûúâng xuyïn va chaåm vúái nhûäng nghõ sô múái cuãa Duma. Möîi lêìn nhû vêåy, Sovchak laåi cûã Putin àûáng ra hoaâ giaãi, moåi viïåc àïìu àûúåc deåp yïn, chûáng toã khaã nùng phöëi húåp hiïåp àöìng rêët töët.

Nïëu Putin chó bònh thaãn ngöìi úã võ trñ naây, coá thïí seä trúã thaânh Töíng thöëng Liïn bang Nga nhû ngaây nay. Vô nhên luön nùæm àûúåc cú höåi àïën bïn mònh, nhêët laâ vaâo nhûäng thúâi kyâ àùåc biïåt.

Cuöåc thûã thaách cuãa “Sûå kiïån 19 thaáng 8”

Thaáng 8/1991, khi phaái cûáng rùæn Liïn Xö phaát àöång cuöåc àaão chñnh, Putin àaä àoáng vai troâ quan troång bïn caånh Sovchak.

Liïn Xö - quöëc gia Xaä höåi Chuã nghôa tûâ khi thaânh lêåp vaâ trûúãng thaânh vúái möåt möi trûúâng trong nûúác vaâ ngoaâi nûúác cûåc kyâ phûác taåp, nhiïìu dên töåc khaác nhau, tön giaáo khaác nhau, àêët àai röång lúán caác quöëc gia xung quanh thûúâng doâm ngoá vúái cùåp mùæt cuá

Lyá Caãnh Long 36


voå. Trûúác àêy coá Àûác vaâ Nhêåt, sau àaåi chiïën thïë giúái lêìn thûá hai caác nûúác phûúng Têy àûáng àêìu laâ Myä àïìu coá caái nhòn thuâ àõch, thêåm chñ coân muöën lêåt àöí. Cho nïn viïåc Liïn Xö töìn taåi vaâ phaát triïín, khöng thïí khöng thûâa nhêån “Che ka” trûúác kia vaâ KGB sau naây àaä phaát huy taác duång quan troång, thêåm chñ coá khi coân coá tñnh quyïët àõnh. Àùåc biïåt KGB laâ quöëc gia trong quöëc gia, luön coi viïåc baão vïå an ninh Liïn Xö laâ nhiïåm vuå cuãa mònh, caác nhaâ bònh luêån nûúác ngoaâi cuäng coi KGB laâ hoân àaá taãng chuã yïëu nhêët cuãa Liïn Xö.

Nùm 1985, Gorbachov lïn nùæm quyïìn, vúái cûúng võ Töíng Bñ thû Trung ûúng Àaãng Cöång saãn Liïn Xö, nhòn thêëy nhûäng khuãng hoaãng cuãa Liïn Xö, muöën tiïën haânh caãi caách, nhûng “hùæt chêåu nûúác bêín laåi hùæt luön caã àûáa con”, kïët quaã laâ gêy höîn loaån moåi mùåt cho xaä höåi Liïn Xö. Trûúác tònh hònh àoá, Gorbachov laåi aão tûúãng dûåa vaâo lûåc lûúång KGB, giuáp öng vûúåt khoãi khoá khùn trong thúâi kyâ bûúác ngoùåt cuãa xaä höåi. Gorbachov yïu cêìu KGB phaãi àêëu tranh vúái hiïån tûúång laän cöng kinh tïë, giaám saát viïåc phên phöëi saãn phêím, chöëng “chúå àen” vaâ “kinh tïë caái boáng”. Àïí tùng thïm khaã nùng cuãa KGB ngùn ngûâa nhûäng xaáo àöång xaä höåi vaâ nhûäng hoaåt àöång ly khai dên töåc, öng ta coân giao thïm quyïìn chó huy sû àoaân duâ cho KGB. Nùm 1998, khi Chebulikov vúái haâm Nguyïn soaái, Chuã tõch cuãa KGB phï phaán nhûäng caãi caách cuãa Gorbachov gêy nïn haâng loaåt höîn loaån, Gorbachov chúi àoân cöng khai laâ thùng chûác nhûng laåi ngêìm haå bïå àöëi vúái Chebulikov, ngoaâi mùåt laâ giao cho laâm Bñ thû Trung ûúng chuã quaãn cöng taác chñnh phaáp Liïn Xö, nhûng thûåc tïë laâ giao chûác Chuã tõch KGB nùæm thûåc quyïìn cho Khliuchikov, möåt ngûúâi àaä tûâng ra nûúác ngoaâi vaâ coá tû tûúãng thoaáng hún. Khliuchkov àaä tûâng cöng taác úã nûúác ngoaâi nhiïìu nùm, giaãi quyïët cöng viïåc rêët trún tru, àûúåc moåi ngûúâi goåi laâ “ Tûúáng cûúâi móm”. YÁ àõnh àêìu tiïn cuãa Gorbachov tiïëp quaãn KGB, mong öng ta coá thïí laâm cho KGB thñch ûáng àûúåc vúái thay àöíi cuãa caãi caách, laåi coá thïí baão vïå àûúåc cöng cuöåc caãi caách phaát triïín thuêån lúåi. Mêëu chöët sûå thaânh baåi cuãa möåt nhaâ chñnh trõ thûúâng úã chöî biïët duâng ngûúâi töët hay khöng, coân Gorbachov àaä bõ hiïån tûúång bïì ngoaâi cuãa Khliuchikov mï hoùåc.

Khliuchikov sau khi nhêån chûác àaä coá möåt söë caãi caách àöëi vúái KGB, tuyïn böë phaãi “cöng khai hoaá”, phaãi húåp taác vúái böå maáy tònh baáo phûúng Têy nhû Cuåc tònh baáo Trung ûúng Myä, chöëng Chuã nghôa khuãng böë quöëc tïë v.v... Vò thïë thaáng 2/1990, Khliuchikov laåi



àûúåc giûä chûác thaânh viïn Höåi àöìng Töíng thöëng, höåi àöìng naây luác àoá múái àûúåc thaânh lêåp laâ haåt nhên quyïët saách töëi cao cuãa Liïn Xö.

Àöìng thúâi vúái viïåc tiïëp quaãn KGB, Khliuchikov coân sùæp xïëp cho hoå haâng baâ con möåt söë “ghïë” töët. Con trai cuãa Khliuchikov laâ Sergei tûâng laâm sô quan tònh baáo nûúác ngoaâi cuãa KGB vúái voã boåc laâ Bñ thû thûá nhêët Àaåi sûá quaán Liïn Xö úã Phaáp, em rïí Dorovik laâ Chuã tõch Höåi àöìng Hoaâ bònh Liïn Xö, chûác vuå naây do KGB böí nhiïåm; gaã chaáu gaái cho con trai cuãa Tûúáng KGB Yaks, Yaks laåi laâ trûúãng phoâng 1, töíng cuåc 1, phuå traách cöng taác tònh baáo bñ mêåt cuãa KGB úã Bùæc Myä. Caã hoå Khliuchikov àïìu söëng khaá giaã. Nhûng caãi caách ngaây caâng tiïën thò têåp àoaân àûúåc lúåi ngaây caâng trúã thaânh lûåc caãn cuãa caãi caách. Khliuchikov cho rùçng cuöåc caãi caách cuãa Gorbachov àaä ài vaâo ngoä cuåt, cho nïn KGB khöng nhûäng muöën truâm lïn trïn Àaãng, chñnh quyïìn, quên àöåi, maâ coân muöën truâm lïn caã Töíng Bñ thû Trung ûúng Àaãng Cöång saãn Liïn Xö vaâ Töíng Thöëng Liïn Xö, triïët àïí chuyïín hûúáng caãi caách cuãa Gorbachov, àïí öín àõnh tònh hònh Liïn Xö.

4 giúâ chiïìu ngaây 17/8/1991, taåi möåt cûá àiïím bñ mêåt cuãa KGB úã ngoaåi ö Maátxcúva coá mêåt danh laâ “ABC”, Khliuchikov àaä múâi cúm Thuã tûúáng chñnh phuã Pavlov, Bñ thû Trung ûúng Àaãng Cöång saãn Liïn Xö Senhin, Böå trûúãng Quöëc phoâng Yadov vaâ mêëy võ tûúáng dûúái quyïìn. Taåi “bûäa ùn uöëng cöng viïåc” àoá, Khliuchikov àaä cöng kñch thùèng vaâo cuöåc caãi caách cuãa Gorbachov, Khliuchikov noái “Töi thûúâng xuyïn thöng baáo cuåc diïån khoá khùn cho Gorbachov, nhûng öng ta khöng coá phaãn ûáng, laåi thûúâng xuyïn ngùæt lúâi, laái sang viïåc khaác, öng ta khöng tin tònh hònh maâ töi thöng baáo...” Cuöëi cuâng Khliuchikov vúái gioång tin tûúãng àïì nghõ thaânh lêåp Uyã ban tònh traång khêín cêëp, cûã möåt àoaân àaåi biïíu ài gùåp Gorbachov àang nghó taåi Crûm, sau àoá tuyïn böë Gorbachov bõ bïånh, àïí Phoá Töíng thöëng Yanaev giûä chûác Töíng thöëng. Khliuchikov coân böí sung, öng ta coá thïí àûúåc sûå phï chuêín cuãa Xö Viïët töëi cao. Sau àoá nhûäng ngûúâi khaác böí sung yá kiïën, vuå viïåc coi nhû àaä quyïët àõnh.

Chiïìu ngaây 18/1/1991, Khliuchikov chó thõ cho Plekhanov, Cuåc trûúãng caãnh bõ KGB, Chuã nhiïåm vùn phoâng Töíng thöëng Bonkin, Phoá Chuã tõch Höåi àöìng quöëc phoâng Bakhlanov cuâng möåt söë ngûúâi mang theo xe boåc theáp vaâ lñnh àùåc nhiïåm àïën núi nghó maát úã Biïín Àen, yïu cêìu Gorbachov àang nghó maát úã àoá phaãi chuyïín giao quyïìn Töíng thöëng cho Phoá töíng thöëng Yanaev. Khi yïu cêìu naây bõ Gorbachov kiïn quyïët tûâ chöëi, 5 ngûúâi naây àaä haå

Lyá Caãnh Long 38


lïånh bao vêy chùåt biïåt thûå cuãa Töíng thöëng vaâ bùæt ài phuå taá cuãa Metvechev, àïí laåi Phoá Cuåc trûúãng Cuåc caãnh bõ KGB laâ Xlekhanov chó huy. Khliuchikov, àùåt böå àöåi biïn phoâng trïn biïín dûúái quyïìn chó huy cuãa Plekhanov vaâ cêëp phoá laâ Klekhanov, phong toaã sên bay Belibech coá chuyïn cú cuãa Töíng thöëng, cûã ngûúâi trïn àaâi quan saát búâ biïín duâng kñnh viïîn voång giaám saát nhêët cûã nhêët àöång cuãa moåi ngûúâi trong biïåt thûå Töíng thöëng. Quên lñnh thuöåc Cuåc thöng tin KGB kiïím soaát moåi thiïët bõ thöng tin cuãa Gorbachov, khöng liïn laåc vúái bïn ngoaâi. Trong tònh caãnh àoá, Töíng thöëng chó coân dûåa vaâo möîi möåt maáy thu thanh soáng ngùæn nghe “Àaâi tiïëng noái Hoaâ Kyâ” àïí biïët sûå viïåc diïîn ra 3 ngaây sau àoá taåi Liïn Xö.

6 giúâ 5 phuát saáng ngaây 19 thaáng 8, thöng têën xaä TASS cuãa Nga phaát ài möåt tin quan troång, tuyïn böë Gorbachov do tònh hònh sûác khoeã khöng thïí thûåc hiïån àûúåc chûác traách Töíng thöëng, cùn cûá vaâo khoaãn 7 Àiïìu 127 cuãa Hiïën phaáp Liïn Xö àûúåc àùåt trong tònh traång khêín cêëp 6 thaáng vaâ töí chûác ra "Uyã ban tònh traång khêín cêëp" göìm 8 ngûúâi. Caác thaânh viïn laâ Phoá Töíng thöëng Yanaev, Thuã tûúáng Pavlov, Chuã tõch KGB Khliuchikov, Böå trûúãng quöëc phoâng Yadov, Böå trûúãng Nöåi vuå Purk, Phoá Chuã tõch thûá nhêët Höåi àöìng quöëc phoâng Bakhlanov, Chuã tõch Liïn minh nöng dên Liïn Xö Xtaldubusev vaâ Höåi trûúãng Höåi Liïn hiïåp caác xñ nghiïåp quöëc doanh Liïn Xö Dichiakov. Sau àoá "Uyã ban tònh traång khêín cêëp" coân phaái lñnh àùåc nhiïåm KGB vaâ quên àöåi tiïëp quaãn caác böå maáy thöng tin, tin tûác nhû Àaâi Truyïìn hònh Liïn Xö, Àaâi Phaát thanh, toaâ baáo....

Tiïëp àoá Khliuchikov ra lïnh bùæt Yeltsin, luác àoá Yeltsin àang nghó taåi biïåt thûå Akkhanghesk úã ngoaåi ö Maátxcúva, trong tay khöng coá quên àöåi, cuäng chùèng coá quên àöåi truyïìn tin. Öng ta hoaá trang thaânh ngûúâi cêu caá, sau àoá lïn xe bñ mêåt quay vïì Maátxcúva, vaâo Baåch Cung tûác Cung àaåi höåi Nga. Àoá laâ möåt toaâ kiïën truác lúán hún 10 têìng maâu trùæng, ngûúâi vïå sô tiïëp cêån cuãa Yeltsin laâ Konchakov, böë trñ núi naây thaânh “töíng haânh dinh” cho Yeltsin, töí chûác thaânh trung têm àöëi phoá vúái “Uyã ban tònh traång khêín cêëp”, coân anh ta töí chûác àöåi vuä trang baão vïå toaâ lêìu.

Luác àoá Sovchak cuäng úã Maátxcúva, öng ta thïì baão vïå Yeltsin. Putin àïì nghi öng ta lêåp tûác quay vïì Leningrad, baão àaãm Leningrad uãng höå Yeltsin, phaãn àöëi àaão chñnh. Sovchak maåo hiïím àang àïm bay vïì Leningrad. Luác àoá Töíng thöëng KGB àaä ra lïånh cho KGB Leningrad bùæt Sovchak úã sên bay. Tònh hònh hïët sûác nguy cêëp, Putin vöën giûä quan hïå töët vúái ngaânh an ninh àõa phûúng



àaä khöng quaãn tònh hònh phûác taåp luác àoá, tûå dêîn àöåi caãnh vïå vuä trang àïën sên bay Leningrad àoán Sochak, baão àaãm an toaân cho Sovchak. Luác naây trïn sên bay toaân KGB, Putin ra lïånh cho xe ö tö àïën thùèng chên cêìu thaáng maáy bay. Nhên viïn KGB thêëy àöëi phûúng coá vuä trang, khñ thïë huâng maånh, khöng daám àïën bùæt Sovchak, àïí öng ta trúã vïì toaâ thõ chñnh an toaân, phaát àöång quêìn chuáng àõa phûúng phaãn àöëi àaão chñnh baão vïå Yeltsin. Mêëy ngaây àoá, Sovchak möåt mùåt lo phaát àöång quêìn chuáng, möåt mùåt lo àaâm phaán vúái Uyã ban An ninh quöëc gia Leningrad vaâ ngûúâi laänh àaåo quên khu Leningrad, cöë gùæng laâm cho quên àöåi truá àoáng taåi Leningrad tûâ chöëi chêëp haânh mïånh lïånh cuãa "Uyã ban tònh traång khêín cêëp", giûä thïë trung lêåp. Putin àaä àoáng vai troâ rêët quan troång trong caác cuöåc àaâm phaán êëy.

Yeltsin thöng qua caác kïnh tin tûác àûúåc biïët quên àöåi vaâ phaái caãi caách dên chuã úã caác núi àïìu phaãn àöëi àaão chñnh, chó thiïëu möåt ngûúâi laänh àaåo coá sûác maånh, thiïëu möåt ngoån cúâ. Yeltsin àaä lao ra àûúâng cho vïå sô thuyïët phuåc chiïëc xe tùng söë hiïåu 110 cuãa sû àoaân Taman nöíi tiïëng, quay noâng phaáo trúã laåi, Yeltsin àûáng trïn thaáp phaáp xe tùng, thùèng ngûúâi trûúác öëng kñnh caác maáy ghi hònh truyïìn hònh Nga vaâ nuúác ngoaâi vúái danh nghôa Töíng Thöëng doäng daåc àoåc lúâi kïu goåi baäi cöng phaãn àöëi àaão chñnh.

Àoá laâ möåt àöåc chiïu quan troång nhêët àïí àêåp tan “Uyã ban tònh traång khêín cêëp”, toaân Nga vaâ toaân thïí thïë giúái àïìu nhòn thêëy cho duâ bõ kiïím soaát thöng tin, ngûúâi Nga cuäng thöng qua maång truyïìn hònh hûäu tuyïën cuãa Myä vaâ Àaâi Tiïëng noái Hoa Kyâ àïí xem vaâ thu nghe. Nhên dên vaâ caã nhiïìu tûúáng lônh quên sûå cuäng nhanh choáng biïíu thõ uãng höå Yeltsin, nhiïìu núi àaä bùæt àêìu baäi cöng. Àoá cuäng laâ nhûäng giúâ phuát huy hoaâng nhêët trong cuöåc àúâi cuãa Yeltsin, hònh tûúång giú tay hö lúán àaä laâm öng trúã thaânh möåt ngoån cúâ, möåt võ anh huâng, möåt nhên vêåt coá thûåc quyïìn lúán nhêët cuãa nûúác Nga vaâ Liïn Xö. Sau àoá Yadov lïånh lñnh duâ Krachov àiïìu àöång lñnh duâ, nhûng Krachov luác àoá àaä “thên taåi Taâo doanh têm taåi Haán”, sû àoaân trûúãng lñnh duâ Lebet laåi caâng cöng khai tûâ chöëi chêëp haânh mïånh lïånh cuãa “Uyã ban tònh traång khêín cêëp”. Luác àoá Khliuchikov ra lïånh cho àöåi àöåt kñch “Alpha” àaä quyïët àõnh têåp thïí tûâ chöëi chêëp haânh lïånh.

Nhû vêåy, “Uyã ban tònh traång khêín cêëp “ àaä duâng hïët “aát chuã baâi”, cuöåc àaão chñnh àaä kïët thuác thêët baåi. Böå trûúãng Böå Nöåi vuå

Lyá Caãnh Long 40


Purk tûå saát. Khliuchikov laåi hiïån roä baãn chêët trún tru giaão hoaåt, tûå thên ài àoán Gorbachov tûâ Biïín Àen vïì Maátxcúva.

Traãi qua thûã thaách cuãa cuöåc àaão chñnh, Yeltsin luác naây àaä thûåc quyïìn, öng cûã ngûúâi nhanh choáng ài bùæt nhûäng ngûúâi phuå traách coá liïn quan àïën àaão chñnh. Khliuchikov cuâng nhûäng ngûúâi cuãa “Uyã ban tònh traång khêín cêëp” bõ bùæt giam mêëy nùm trong nhaâ tuâ “Thuyã binh tônh lùång” sau naây tuy àûúåc thaã ra, nhûng àaä thaânh nhûäng nhên vêåt suöët ngaây ùn tuåc noái pheát, khöng coân àûúåc coi ra gò nûäa. Àïí caãi thiïån cuöåc söëng nhûäng nùm cuöëi àúâi, Khliuchikov coá viïët möåt cuöën höìi kyá coá tïn "Höì sú riïng", loaåi saách naây baán khaá chaåy úã trong vaâ ngoaâi nûúác Nga.

Sûå kiïån “19 thaáng 8” àöëi vúái Sovchak hay àöëi vúái Putin àïìu laâ möåt cuöåc saát haåch nghiïm khùæc vaâ àaä nöåp baâi traã lúâi àuáng. Coá khaác chùng laâ tïn tuöíi Sovchak thò nöíi danh tiïëng, coân Putin thò vêîn lùång leä nhû khöng. Thûåc ra moåi viïåc maâ Putin àaä laâm trong sûå kiïån naây, luác àoá Sovchak khöng hïì biïët, sau naây tûâ miïång ngûúâi khaác múái biïët vai troâ quan troång cuãa Putin. Khi nghô laåi sûå viïåc naây, Sovchak noái: “ Putin laâ möåt con ngûúâi khöng muöën khoe thaânh tñch cuãa mònh, trong anh ta thêëm àêîm tinh thêìn tûå tin, trung thaânh, àaáng tin cêåy, töi àaä cuâng Putin laâm viïåc vúái nhau 6 nùm trúâi, chûa bao giúâ anh ta chòa tay àoâi hoãi vinh dûå, àõa võ tiïìn taâi.

“Giaáo chuã aáo xaám” cuãa Saint Petersburg.

Laâ möåt thaânh viïn cuãa KGB nhûng Putin khöng giöëng nhû boån Khliuchikov. Putin coá thûåc taâi, àêìy veã haâi hûúác, coá quan hïå töët vúái moåi ngûúâi, khöng bao giúâ caäi nhau vúái ngûúâi khaác, khöng biïët bûåc böåi, thñch thaão luêån theo lyá tñnh, giaãi quyïët cöng viïåc möåt caách quyïët àoaán khöng qua loa xong chuyïån. Putin rêët gheát löëi quan hïå nhò nhùçng, àöëi vúái nhûäng ngûúâi àoá bao giúâ cuäng giûä möåt khoaãng caách. Àöìng thúâi trong caái thïë giúái KGB vaâ Judo, Putin àaä reân cho mònh möåt tñnh caách deão dai, cûåc kyâ kiïn nhêîn. Putin coá loâng trung thaânh tuyïåt àöëi vúái töí chûác vaâ quan hïå trïn dûúái, àùåt lúåi ñch quöëc gia lïn trïn lúåi ñch caá nhên vaâ coi viïåc hiïën thên cho Töí quöëc laâ möåt àûác tin.

Traãi qua cuöåc thûã thaách "Sûå kiïån 19 thaáng 8", Putin trúã thaânh ngûúâi giuáp viïåc àùæc lûåc cho Sovchak, phuå traách giaãi quyïët quan hïå àöëi ngoaåi vaâ kinh tïë, cöë gùæng xuác tiïën viïåc àêìu tû cuãa



Ngên haâng Dresden (Àûác) vaâ Cöng ty Coca Cola, coá cöng trong viïåc phuåc höìi kinh tïë cuãa Saint Petersburg. Nhûng Putin khöng hïì khoe khoang, úã Saint Petersburg, Putin luön cêín thêån giûä im lùång, cöë khöng tranh cöng vúái Sovchak. Möîi lêìn laänh àaåo Chñnh quyïìn thaânh phöë xuêët hiïån têåp thïí trûúác maáy thu hònh, bao giúâ Putin cuäng àûáng úã goác xa nhêët, cho nïn sûå coá mùåt Putin khöng gêy chuá yá cho moåi ngûúâi. Nhûng mùåt khaác, laâ möåt võ Phoá Thõ trûúãng thûá nhêët phuå traách phï duyïåt caác vùn kiïån, Putin àaä giaãi quyïët moåi viïåc cuãa Chñnh quyïìn thaânh phöë àêu ra àêëy, trúã thaânh caánh tay àùæc lûåc cuãa Sovchak vaâ àûúåc Sovchak hoaân toaân tin tûúãng. Caá tñnh ñt löå liïîu àoá laåi hoaân toaân tyã lïå nghõch vúái nùng lûåc cuãa Putin, moåi ngûúâi àaä àùåt biïåt hiïåu cho nhaâ chñnh trõ thñch giêëu mùåt úã hêåu trûúâng àoá laâ “võ giaáo chuã aáo xaám trêìm tû khoá hiïíu”.

Phoá Thõ trûúãng Xtanitlav Mainev coá quen biïët Putin khi laâm trúå lyá Hiïåu trûúãng Àaåi hoåc quöëc gia Saint Petersburg nùm 1990, sau naây laåi theo Putin vaâo laâm trong Chñnh quyïìn thaânh phöë Saint Petersburg. Khi noái vïì êën tûúång àöëi vúái võ quan trïn trûúác àêy, coá noái Putin laâ ngûúâi laänh àaåo coá taâi vaâ trònh àöå chuyïn mön gioãi, vúái cöë gùæng cuãa mònh àaä thu huát àûúåc caác cöng ty cúä lúán nhû Coca-Cola vaâ PSGT àïën Saint Petersburg àïí àêìu tû, cho àïën nay nhûäng xñ nghiïåp húåp doanh laâm ùn coá hiïåu quaã úã Saint Petersburg àïìu coá sûå tham dûå vaâ xêy dûång cuãa Putin - võ Phoá Thõ trûúãng thúâi àoá. Putin biïët caách laâm ùn vúái caác nhaâ àêìu tû nûúác ngoaâi, laâ möåt chuyïn gia thõ trûúâng, gioãi töí chûác vaâ löi keáo nhên taâi, nhûäng ngûúâi úã bïn Putin àïìu àûúåc hoåc caách tön troång quy tùæc cuöåc chúi.

Nùm 1994, Putin àûúåc thùng chûác, Sovchak àûa Putin lïn laâm Phoá Thõ trûúãng thûá nhêët Saint Petersburg, phuå traách quaãn lyá caác cú quan àaåi diïån nûúác ngoaâi, khaách saån, soâng baåc, àoaân thïí xaä höåi vaâ caác ngaânh quyïìn lûåc, àöìng thúâi coân phuå traách caác haång muåc àêìu tû lúán. Luác naây Putin àaä coá aãnh hûúãng tûúng àöëi sêu vúái Sovchak. Sovchak thûúâng cûã Putin tham gia caác loaåi hoaåt àöång vaâ àaâm phaán. Coá möåt phoáng viïn hoãi Sovchak “Vò sao ngaâi troång duång möåt KGB?” Möîi lêîn nhû thïë öng ta àïìu traã lúâi “Anh ta khöng laâ KGB, anh ta laâ hoåc troâ cuãa töi”.

Xûa nay duâ laâm viïåc úã vùn phoâng naâo, Putin cuäng khöng bao giúâ àoâi hoãi böë trñ xïëp laåi vùn phoâng, àiïìu naây cuäng laâm moåi viïn chûác phaãi kinh ngaåc. Vñ duå Tekhasev, nguyïn Chuã tõch Uyã ban Quan hïå àöëi ngoaåi àïën thùm Putin sau khi tiïëp nhêån chûác vuå àoá

Lyá Caãnh Long 42


àaä rêët ngaåc nhiïn, phaãi thöët lïn: “Ngay caã àïën caách sùæp àùåt trong phoâng öng ta cuäng khöng hïì thay àöíi”.

Tûâ thaáng 6/1991-6/1999, Putin, möåt nhên viïn KGB trûúác àêy àaä trúã thaânh nhên vêåt àêìy quyïìn uy cuãa Saint Petersburg. Putin, möåt con ngûúâi trung thaânh cêìn cuâ, khöng xuêët àêìu löå diïån, möåt nùng lûåc diïîn àaåt bêím sinh. Caác phoáng viïn goåi öng laâ “Giaáo chuã aáo xaám cuãa àiïån Smolnyi”. Möåt söë ngûúâi coá aác yá vêîn goåi öng laâ “KGB”. Khöng coá yá kiïën cuãa öng, hêìu nhû moåi viïåc cuãa Chñnh quyïìn thaânh phöë àïìu ngûng laåi. Sovchak, möåt con ngûúâi rêët ñt tin ngûúâi khaác, àöëi vúái nhûäng ngûúâi xung quanh laåi caâng nghi nghi ngúâ ngúâ, nhûng àöëi vúái Putin öng ta hïët sûác tin tûúãng. Nhûäng khi ài cöng du trong, ngoaâi nûúác, chûác vuå cuãa Sovchak khöng do Phoá Thõ trûúãng thay thïë, maâ do Putin laâm quyïìn Thõ trûúãng. Coân Putin cuäng rêët chuá yá giûä àuáng võ trñ cuãa mònh, möåt söë viïåc Putin hoaân toaân coá thïí tûå quyïët àõnh cuäng baân baåc vúái Sovchak röìi múái quyïët. Ngay úã gian thúâi gian laâm quyïìn Thõ trûúãng, Putin vêîn cöë àoáng “vai troâ cêëp phoá”.

Trung thaânh vúái ö duâ bõ àöí

So saánh Putin vúái Yeltsin thêëy hoaân toaân khaác nhau vïì biïíu hiïån vaâ caá tñnh, möîi lúâi noái, haânh àöång cuãa Yeltsin àïìu böåc löå sûå vui buöìn hay caáu giêån. Coân Putin hoaân toaân khaác, Putin gêy cho ngûúâi ta êën tûúång nghiïm tuác, trêìm mùåc, khöng dïî noái cûúâi, thêåm chñ coá luác coân beän leän. Nhûäng ngûúâi khöng quen biïët Putin khoá maâ tin àûúåc hoaåt àöång nöåi têm cuãa öng qua bïì ngoaâi kñn àaáo chùåt cheä.

Con ngûúâi coá bïì ngoaâi laånh luâng thûúâng coá thïë giúái nöåi têm phong phuá, möåt ngûúâi baån àaä tûâng laâm viïåc vúái öng vaâ coá quan hïå rêët mêåt thiïët àaä noái Putin “laâ möåt chaâng trai thêåt sûå, nïëu anh ta kïët baån vúái anh, àoá laâ diïîm phuác vúái anh, nïëu anh ta gheát anh, àoá laâ àiïìu khöng may vúái anh”.

Putin thûúâng rêët ñt biïíu löå tònh caãm, nhûng nghe noái khi àûúåc tin ngûúâi baån thên thúâi àaåi hoåc bõ gaäy cöí trong cuöåc thi àêëu vêåt Sambo, Putin àaä khoác loác vêåt vaä.

Putin xûa nay khöng bao giúâ keáo beâ keáo caánh, laâ möåt trong söë ñt nhaâ chñnh trõ khöng bõ aãnh hûúãng cuãa con buön chñnh trõ. Chñnh trûåc, liïm khiïët laâ möåt trong nhûäng àûác tñnh töët maâ öng àûúåc quöëc dên hoan nghïnh. Putin kheáo ûáng phoá vúái nhûäng khuãng hoaãng, àoâi hoãi cêëp dûúái àöëi vúái cöng viïåc phaãi laâm thêåt töët, cuäng coá ngûúâi



cho rùçng öng coá tû chêët ngêìm cuãa nhaâ àöåc taâi. Nghe noái öng böë nùçm trïn giûúâng bïånh biïët tin Putin àûúåc Töíng thöëng Yeltsin chó àõnh laâ “ngûúâi thay thïë” vaâ àûa ra laâm Thuã tûúáng, àaä khöng neán nöíi xuác àöång, vui sûúáng noái rùçng: “Con trai töi giöëng nhû Sa hoaâng”. Böë cuãa Putin àaä rúâi khoãi coäi trêìn trong caãm xuác nhû vêåy.

Coá möåt baån thên àaä giao haão vúái nhau hún 30 nùm trúâi noái anh ta chûa hïì thêëy Putin say rûúåu. Putin coá sûác tûå kiïìm chïë rêët maånh, khöng bao giúâ coá haânh àöång quaá mûác. Tûâ nhoã, öng àaä laâ niïìm kiïu haänh cuãa caã nhaâ.

Möåt nhaâ phên tñch chñnh trõ coá thaái àöå phï phaán maånh meä àöëi vúái Putin noái: “Thêåt khoá noái Putin laâ ai. Öng laâ möåt caái bõch àûúåc bao boåc goái rêët àeåp”. Öng ta cho rùçng Putin coá thïí laâ “Pinoche cuãa nûúác Nga”, laâ möåt nhên vêåt cûáng rùæn maâ phaái tûå do vaâ phaái caãi caách dên chuã àang khaát voång, laâ loaâi ngûúâi laänh àaåo muöën vùæt kiïåt nhûäng hûng phêën cuöëi cuâng sûå thöëng trõ chuyïn chïë Sa hoaâng trong toaân quöëc, cho Chuã nghôa Tû baãn núã röå khùæp núi .

Nhûng Sovchak ngûúâi hiïíu Putin nhêët laåi cho rùçng caách nhòn àoá laâ hïët sûác sai lêìm. Khi traã lúâi phoãng vêën caác phoáng viïn, Sovchak noái: “ÚÃ Nga chó nhûäng thùçng ngöëc, thùçng àêìn múái so saánh Putin vúái Pinoche. Hoå hoaân toaân chùèng biïët Pinoche laâ ai, cuäng khöng biïët Putin laâm caái gò. Chöî dûåa cuãa Putin khöng phaãi laâ quên àöåi maâ laâ quyïìn lûåc chñnh trõ. Putin thaânh lêåp chñnh àaãng cuãa mònh vaâ lêëy àoá laâm hêåu thuêîn. Töi cuâng Putin àaä traãi qua 2 cuöåc chñnh biïën: möåt lêìn nùm 1991, möåt lêìn nùm 1993. Töi biïët baãn lônh cuãa Putin trûúác nhûäng thûã thaách àoá. Putin laâ con ngûúâi àaáng tin cêåy, can àaãm vaâ hiïíu biïët, Putin quyïët khöng laâm troâ lûâa bõp. Àöëi vúái tûúng lai quöëc gia, öng ta coá caách nhòn theo khuynh hûúáng dên chuã. Nhûng Putin biïët rêët roä, möåt quöëc gia nhû Nga cêìn phaãi coá chñnh quyïìn maånh. Khöng coá chñnh quyïìn maånh, nûúác Nga khöng giûä àûúåc àoaân kïët thöëng nhêët”.

Thaáng 6/1996, Sovchak bõ töë caáo dñnh lñu tham ö, bõ thêët baåi trong cuöåc tranh cûã chûác thõ trûúãng Saint Petersburg, phaãi sang tõ naån úã Phaáp, Putin vêîn giûä möëi quan hïå töët vúái Sovchak vaâ kiïn quyïët tûâ chöëi cuâng laâm viïåc vúái Thõ trûúãng múái Yakovlev vaâ noái rùçng nïëu laâm thïë coá nghôa laâ phaãn böåi.

Nùm 1999, Sovchak “lûu laåc” úã Paris àaä ca khuác khaãi hoaân trúã vïì bïn búâ söng Neva. Khi xuöëng maáy bay, öng ta àaä phaát biïíu: “Töi àaä trúã vïì vônh viïîn” vaâ muöën chûáng toã viïåc öng “ra ài” laâ kïët

Lyá Caãnh Long 44


quaã cuãa sûå haäm haåi chñnh trõ. Nhûäng ngûúâi khaác àem viïåc Sovchak trúã vïì liïn hïå vúái àõa võ cuãa Putin àûúåc àïì cao.

Nùm 1996, Putin àaä baão vïå luêån aán taåi Hoåc viïån Moã Saint Petersburg, àaåt hoåc võ Phoá Tiïën sô Kinh tïë hoåc.

Quen biïët Tshubai.

Trong thúâi gian laâm viïåc úã Saint Petersburg, Putin quen biïët möåt nhên vêåt coá tiïëng tùm trïn chñnh trûúâng Nga, con ngûúâi naây laâ Tshubai, cha àeã Chûúng trònh tû hûäu hoáa Nga. Àiïìu naây àaä mang àïën cho Putin àöång lûåc voåt tiïën lêìn thûá hai trïn chñnh trûúâng. Tshubai laâ nhaâ chñnh trõ treã thuöåc phaái caãi caách Nga, möåt thúâi laâ ngöi sao saáng choái trïn chñnh trûúâng Nga. Trong 10 nùm ngùæn nguãi, vïì mùåt chñnh trõ, khi lïn khi xuöëng, mêëy àöå chòm nöíi, Tshubai tûâ möåt giaáo sû Àaåi hoåc khöng danh tiïëng voåt lïn àïën chûác Phoá Thuã tûúáng chuã quaãn kinh tïë. Trong khi thûåc hiïån tû hûäu hoaá tuy coá bõ nhiïìu ngûúâi Nga thoaá maå chûãi ruãa, nhûng öng ta laåi rêët àûúåc loâng phûúng Têy vaâ àûúåc xem laâ linh höìn cuãa caãi caách Nga.

Tshubai sinh ngaây 16/6/1955 trong möåt gia àònh quên nhên úã Thaânh phöë Borisov, böë meå laâ ngûúâi Leningrad, sau khi töët nghiïåp úã laåi trûúâng laâm giaáo viïn. Nùm 1983, öng hoaân thaânh baão vïå luêån aán, àaåt hoåc võ Phoá Tiïën sô Kinh tïë hoåc.

Muâa thu nùm 1986, trong möåt caánh rûâng úã Khaleria, tuå têåp möåt töëp nhûäng nhaâ kinh tïë hoåc treã tuöíi, nhûäng ngûúâi naây àïìu coá hoåc thûác uyïn baác, nöíi tröåi. Nhû caách noái cuãa caánh phoáng viïn, trong 2 ngûúâi laåi coá möåt ngûúâi trñ lûåc siïu quêìn, cûá 3 ngûúâi laåi coá möåt ngûúâi biïët laâm thú. Nhûäng phêìn tûã trñ thûác naây töí chûác thaânh möåt “höåi kñn”, baân luêån vïì caãi caách. Luác àoá Tshubai múái 31 tuöíi laâ möåt phêìn tûã tñch cûåc nhêët, söi nöíi nhêët trong söë àoá.

Tshubai chuã trûúng hoåc têåp kiïíu daång kinh tïë thõ trûúâng phûúng Têy, ài con àûúâng TBCN, xêy dûång quan hïå mêåt thiïët vúái töí chûác Quyä tiïìn tïå quöëc tïë (IMF). Vúái khaã nùng diïîn àaåt khaác thûúâng vaâ thaái àöå cöng kñch kõch liïåt thïí chïë kinh tïë chñnh trõ Liïn Xö khiïën cho Tshubai àûúåc nhûäng ngûúâi khaác tñn nhiïåm. Khi hoaåt àöång úã töí, Tshubai àaä quen biïët Gaida vïì sau giûä chûác Phoá Thuã tûúáng. Möåt höm, Tshubai cuâng Gaida vaâ möåt söë thaânh viïn khaác trong töí vaâo rûâng haái nêëm. Tshubai vaâ Gaida àaä tranh caäi quyïët liïåt, kïët quaã laâ hai ngûúâi hêåm hûåc ra vïì, nhûng tû tûúãng caãi caách do Gaida àïì ra, àaä àïí laåi êën tûúång rêët sêu sùæc cho Tshubai, vaâ



chñnh luác àoá Gaida cuäng phaát hiïån Tshubai laâ ngûúâi baån cuâng chñ hûúáng. Caái “Höåi kñn” àoá laâ àiïím khúãi àêìu cuöåc àúâi chñnh trõ cuãa Tshubai.

Khöng lêu sau àoá Tshubai tham gia vaâ saáng lêåp ra cêu laåc böå caác phêìn tûã trñ thûác coá tïn goåi laâ “tiïíu töí caãi caách”. Nhiïìu thaânh viïn cuãa tiïíu töí naây vïì sau àïìu trúã thaânh nhûäng nhên vêåt nöíi tiïëng trïn chñnh trûúâng Nga, nhû Vaxiliev àaä tûâng giûä chûác Chuã tõch Uyã ban Chûáng khoaán Liïn bang Nga, Aven nguyïn Böå trûúãng Kinh tïë àöëi ngoaåi, Gladiev cuäng tûâng giûä chûác Böå trûúãng Kinh tïë àöëi ngoaåi Nga...

Tshubai vaâ Putin quen biïët nhau úã Leningrad. Nùm 1990, Tshubai 35 tuöíi, boã nghïì Giaáo sû ài laâm chñnh trõ. Coá sûå tiïën cûã cuãa Alexand Senkhanov Chuã tõch Ban chêëp haânh Xö Viïët Leningrad vaâ sûå uãng höå maånh meä cuãa phaái dên chuã trong Xö viïët Leningrad, Tshubai truáng cûã chûác Phoá Chuã tõch Ban chêëp haânh Xö viïët thaânh phöë, vïì sau àûúåc bêìu laâ Phoá Chuã tõch thûá nhêët. Trong thúâi gian naây Tshubai lúán tiïëng àïì xûúáng xêy dûång khu kinh tïë tûå do cuãa Leningrad, múã röång thu huát àêìu tû nûúác ngoaâi, xêy dûång cöng trònh cú súã thñch ûáng vúái sûå phaát triïín kinh tïë thõ trûúâng, nhûäng chuã trûúng àoá àûúåc Putin tñch cûåc uãng höå vaâ hûúãng ûáng. Putin thên chinh vaâo viïåc vaâ àaä coá cöng hiïën kiïåt xuêët vïì mùåt thu huát àêìu tû nûúác ngoaâi, xêy dûång khu kinh tïë tûå do, Tshubai rêët khêm phuåc tinh thêìn laâm viïåc thûåc tïë vaâ khaã nùng giaãi quyïët cöng viïåc cuãa Putin.

Muâa xuên nùm 1991, Sovchak, Chuã tõch Xö Viïët thaânh phöë Leningrad àïì nghõ Tshubai giûä chûác Chuã tõch Ban Chêëp haânh Xö Viïët thaânh phöë. Bõ Tshubai tûâ chöëi kheáo, khiïën Sovchak rêët bûåc. Khöng lêu sau àoá, khi bêìu Thõ trûúãng, Tshubai bõ àöëi xûã laånh nhaåt, giûä chûác “Cöë vêën kinh tïë” Thõ trûúãng, hûäu danh vö thûåc, àêy laâ lêìn àêìu tiïn Tshubai bõ thêët baåi trïn chñnh trûúâng. Coân Putin laâ trúå thuã àùæc lûåc cuãa Sovchak, khöng hïì duâng thuã àoaån keáo beâ keáo caánh nhû ngûúâi thûúâng, vúái taác phong laâm viïåc thûåc tïë, vúái phêím haånh trung thaânh chñnh trûåc, möåt lêìn nûäa Putin laåi giaânh àûúåc sûå tñn nhiïåm cuãa Tshubai.

Thaáng 11/1991, Töíng thöëng Yeltsin chuêín bõ àêíy maåch caãi caách, töí chûác ra "Chñnh phuã caãi caách" do Gaida - nhaâ kinh tïë treã laâm Thuã tûúáng. Sau khi chuã quaãn cöng taác Chñnh phuã, Gaida múâi Tshubai ra giûä chûác vuå quan troång trong Chñnh phuã. Tshubai gùåp thúâi vêån, tûâ möåt cöë vêën kinh tïë Thõ trûúãng hûäu danh vö thûåc, voåt

Lyá Caãnh Long 46


lïn chûác Böå trûúãng Tû hûäu hoaá trong Chñnh phuã Gaida, chuã trò àùåt ra cûúng lônh tû hûäu hoaá ghi danh. Tûâ àoá Tshubai bùæt àêìu chuá yá xêy dûång nïìn taãng quyïìn lûåc cho mònh, dêìn dêìn bûúác vaâo trung têm quyïìn lûåc, cho àïën chûác Phoá Thuã tûúáng.

Cùn cûá Hiïën phaáp Nga, võ Töíng thöëng àêìu tiïn cuãa Nga seä maän nhiïåm vaâo thaáng 6/1996, cho nïn, sau cuöåc bêìu cûã nghõ viïån thaáng 12/1995, lûåc lûúång chñnh trõ caác phaái cuãa Nga àaä bùæt àêìu bûúác vaâo cuöåc vêån àöång tranh cûã Töíng thöëng. Cùn cûá vaâo cuöåc thùm doâ yá kiïën dên chuáng, luác naây Yeltsin àang àau yïëu, tyã lïå uãng höå trong cûã tri khöng cao, nïëu tham gia tranh cûã, khaã nùng taái cûã Töíng thöëng rêët ñt, tyã lïå uãng höå Diuganov, ngûúâi laänh àaåo Àaãng Cöång saãn Nga seä rêët cao, trúã thaânh nhên vêåt nùång kyá nhêët. Trong luác gay go àoá, Tshubai àûúåc lïånh tham gia Ban vêån àöång tranh cûã cuãa Yeltsin, chuã quaãn taâi vuå, khúãi thaão chónh lyá vùn kiïån. Tshubai sûã duång phûúng tiïån thöng tin àaåi chuáng do caác àaåi taâi phiïåt khöëng chïë, àïí töí chûác cuöåc tiïën cöng dû luêån maånh meä, laâm tùng maånh tyã lïå uãng höå Yeltsin trong cûã tri.

Trong tuêìn thaáng 2, Quyä tiïìn tïå quöëc tïë cho Nga vay 10,2 tyã USD àïí taâi trúå cho Yeltsin vûúåt qua khoá khùn. Nïëu khöng coá khoaãn tiïìn naây thò Yeltsin khoá thûåc hiïån àûúåc lúâi hûáa traã hïët núå lûúng vaâ lûúng hûu àöëi vúái cûã tri. Ngay 19/4, nguyïn thuã 7 nûúác phûúng Têy tham gia "Höåi nghõ tùng cûúâng an ninh haåt nhên" do Yeltsin chuã trò. Moåi ngûúâi dïî daâng nhêån thêëy nguyïn thuã cuãa 7 nûúác têåp trung úã Maátxcúva trûúác töíng tuyïín cûã, thûåc chêët laâ sûå uãng höå rêët lúán àïí Yeltsin taái àùæc cûã.

Lêìn bêìu cûã naây ûu thïë lúán nhêët cuãa Yeltsin laâ Chñnh quyïìn nùæm trong tay, khiïën öng ta coá thïí àiïìu chónh ïkip Chñnh phuã chiïìu theo têm lyá cuãa cûã tri, àõnh ra caác biïån phaáp àïí laâm yïn loâng dên, sûã duång böå maáy tuyïn truyïìn taåo thanh thïë rêìm röå cho hoaåt àöång tranh cûã. Àùåc biïåt laâ öng ta lúåi duång chûác quyïìn àïí töí chûác maång lûúái vaâ ïkip cöí àöång tranh cûã lúán maånh, bao göìm quan chûác cao cêëp, nïn àaä phaát huy taác duång to lúán trong hoaåt àöång tranh cûã.

Yeltsin böí nhiïåm Tûúáng Lebed, ngûúâi àûáng thûá 3 trong voâng bêìu cûã lêìn àêìu laâm Thû kyá Höåi àöìng An ninh Liïn bang Nga vaâ böí sung nhûäng àïì nghõ cuãa öng ta liïn quan àïën an ninh quöëc gia, têën cöng töåi phaåm, trûâng trõ boån huã baåi vaâ chónh àöën trêåt tûå xaä höåi vaâo cûúng lônh tranh cûã cuãa minh, nïn àûúåc Lebed vaâ phêìn lúán caác cûã tri cuãa öng ta uãng höå. Yeltsin cuäng duâng saách lûúåc "húåp taác" linh hoaåt àöëi vúái Yaplinxki vaâ Pheodotov. Trong giúâ phuát quan



troång saát ngaây bêìu cûã voâng 2, Yeltsin àaä àaánh con baâi bêët ngúâ, chúi troâ maåo hiïím, thay Böå trûúãng Quöëc phoâng, àöåi trûúãng àöåi cêån vïå vaâ 7 viïn tûúáng "coá yá xêëu" khaác. Àiïìu àoá bêët ngúâ chiïën thùæng, giaânh àûúåc loâng dên.

Àïí tranh thuã àûúåc nhiïìu cûã tri ài boã phiïëu, Yeltsin coân àïí Chñnh phuã ra lïånh lêëy ngaây ngaây thûá tû, 3/7 laâm ngaây nghó, àïí ài bêìu cûã, traánh àûúåc viïåc nhiïìu cûã tri ài nghó chuã nhêåt aãnh hûúãng àïën bêìu cûã, kïët quaã laâ 67,5% cûã tri àaä ài boã phiïëu, viïåc naây caâng chûáng toã àöå nhaåy caãm giaác quan chñnh trõ cuãa Yeltsin.

Ngaây 3/7, cuöåc bêìu cûã Töíng thöëng voâng 2 àaä diïîn ra àuáng kyâ haån, Yeltsin àaåt söë phiïëu bêìu cao hún Chuã tõch Àaãng Cöång saãn Nga Diuganov hún 10%, taái àùæc cûã thaânh cöng nhû yá nguyïån.

Nùm 1996, Tshubai bõ miïîn chûác, nhûng sau àoá àaä lêåp cöng trong viïåc uãng höå Yeltsin tranh cûã laåi àûúåc böí nhiïåm vùn phoâng Töíng thöëng kiïm trúå lyá haâng àêìu cuãa Töíng thöëng.

Lyá Caãnh Long 48


LAÅNH LUÂNG XEM THÚÂI CUÖÅC XOAY VÊÌN

Nùm 1996, Sovchak thêët baåi trong bêìu cûã, Putin cuäng rúâi Saint Petersburg vïì Maátxcúva, àuáng luác cuöåc töíng tuyïín cûã úã Nga àang vaâo giai àoaån rêìm röå. Thaáng 6/1996, Tshubai tiïën cûã Putin vúái Borokin luác êëy àang phuå traách kinh doanh taâi saãn cuãa Chñnh phuã vaâ àiïån Kremlin, Putin àûúåc böí nhiïåm laâm Phoá Cuåc trûúãng Cuåc Sûå vuå Töíng thöëng, quaãn lyá cöng viïåc mêåu dõch àöëi ngoaåi vaâ phaáp luêåt.

Borokin tuy laâ Cuåc trûúãng Cuåc Sûå vuå Töíng thöëng nhûng laåi coá aãnh hûúãng rêët lúán úã Nga. Borokin phuå traách quaãn lyá taâi saãn cuãa Chñnh phuã Yeltsin, bao göìm àiïån Kremlin, nhiïìu nhaâ cûãa, vùn phoâng, bïånh viïån, nhaâ an dûúäng. Cuåc Sûå vuå Töíng thöëng maâ öng ta laänh àaåo, thûåc tïë laâ möåt vûúng quöëc àöåc lêåp to lúán, vúái töíng söë nhên viïn hún 15 vaån ngûúâi, dûå toaán chi phñ haâng nùm túái 2,5 tyã USD. Ngoaâi ra öng ta coân coá quan hïå mêåt thiïët vúái nhaâ Töíng thöëng Yeltsin, laâ möåt trong söë ñt nhûäng ngûúâi thên tñn cuãa Töíng thöëng.

Borokin àaä nhòn àuáng taâi nùng cuãa Putin, böí nhiïåm Putin laâm cêëp phoá cuãa mònh, àiïìu naây cho thêëy Putin bùæt àêìu bûúác vaâo gia töåc Yeltsin.

Chûa àêìy möåt nùm, thaáng 3/1997, Putin àûúåc múâi tham gia ïkip haânh chñnh cuãa Yeltsin, trúã thaânh Phoá Chuã nhiïåm Vùn phoâng Töíng thöëng, kiïm Töíng Cuåc trûúãng Töíng cuåc Giaám saát (phuå traách giaám saát viïåc chêëp haânh mïånh lïånh haânh chñnh cuãa Töíng thöëng) rêët coá thïë lûåc. Àöìng thúâi Tshubai cuäng tûâ chûác Chuã nhiïåm Vùn phoâng Töíng thöëng àûúåc àiïìu giûä chûác Phoá Thuã tûúáng thûá nhêët cuãa Chñnh phuã kiïm Böå trûúãng Taâi chñnh.

Trong thúâi gian naây, Putin coân phuå traách quan hïå giûäa àiïån Kremlin vúái 89 vuâng cuãa nûúác Nga vaâ àûúåc tiïëng laâ "phêìn tûã àïë quöëc" cûáng rùæn, vò Putin kiïn trò khöng giao nhiïìu quyïìn lûåc cho ngûúâi laänh àaåo khu vûåc cuãa chuã thïí Liïn bang coá tû tûúãng àöåc lêåp.

Chuã nhiïåm Trung têm Nghiïn cûáu Chñnh trõ, kho tû tûúãng cuãa Nga laâ Igo Buhin noái: "Putin laâ möåt quan chûác coá tû tûúãng cêëp



tiïën, khi cöng taác úã Töíng cuåc Giaám saát, àaä aáp duång chñnh saách rêët cûáng rùæn àöëi vúái caác thuã lônh úã möåt söë vuâng".

Putin àûúåc coi troång khöng phaãi chó vò coá sûå tiïën cûã cuãa Tshubai, maâ chuã yïëu laâ do nùng lûåc vaâ tñnh caách cuãa Putin. Putin thûúâng khöng xuêët àêìu löå diïån, luön kñn àaáo, nhûng luön coá quan hïå töët vúái caác ngaânh coá sûác maånh cuãa Nga.

Ngaây12/11/1997, Minkin, phoáng viïn Nga vöën nöíi tiïëng vïì viïåc àûa nhûäng tin tûác coá tñnh chêët töë giaác, àaä tung ra möåt tin nhû quaã bom nöí, trong tiïët muåc phaát trûåc tiïëp trïn möåt àaâi phaát thanh: Möåt "ïkip taác giaã" àûáng àêìu laâ Tshubai àaä mûúån cúá biïn soaån têåp "Lõch sûã tû hûäu hoáa nûúác Nga" àïí lêëy tiïìn nhuêån buát cao phi lyá. Minkin kõch liïåt lïn aán haânh vi cuãa Tshubai vaâ möåt söë quan chûác Chñnh phuã vaâ phï phaán löëi laâm àoá laâ möåt haânh vi "nhêån höëi löå biïën tûúáng" vaâ "lúåi duång chûác quyïìn àïí phaåm töåi".

Viïåc caác quan chûác Chñnh phuã sûã duång thúâi gian ngoaâi giúâ laâm viïåc àïí viïët saách laâ khöng coá gò phaãi baân caäi, nhêån möåt söë tiïìn nhuêån buát cuäng laâ leä àûúng nhiïn, nhûng Tshubai vaâ möåt söë ngûúâi laåi thu nhêån möåt söë tiïìn nhuêån buát cao túái mûác quaá àaáng trong luác cuöën "Lõch sûã tû hûäu hoaá nûúác Nga" vêîn chûa ra àúâi. Theo lúâi Minkin töë giaác, tham gia biïn soaån cuöën saách naây coân Phoá Thuã tûúáng Chñnh phuã kiïm Chuã tõch Uyã ban quaãn lyá taâi saãn Boiko, Chuã tõch Uyã ban phaá saãn Liïn bang Moxtavoi, Phoá Chuã nhiïåm thûá nhêët Vùn phoâng Töíng thöëng Khachakov vaâ nguyïn Phoá Thuã tûúáng Chñnh phuã kiïm Chuã tõch Uyã ban quaãn lyá taâi saãn Kokh. Theo húåp àöìng xuêët baãn, möîi ngûúâi trong boån hoå àûúåc nhêån 9 vaån USD trong viïåc xuêët baãn cuöën saách naây, coá nghôa laâ möîi haâng chûä trong cuöën trõ giaá 72 USD.

Nhûng coân coá nhiïìu vêën àïì khöng chó riïng trong chuyïån nhuêån buát, maâ coân laâ nhûäng aáp phe ngêìm àùçng sau "húåp àöìng xuêët baãn". Minkin töë giaác, thaáng 5/1997, boån Tshubai àaä kyá kïët húåp àöìng vúái têåp àoaân xuêët baãn ngaânh baáo chñ "Ngaây nay", nhûng thaáng 6 vêîn chûa cêìm buát viïët saách, Tshubai vaâ möåt söë ngûúâi àaä àûúåc dûå chi 60% tiïìn nhuêån buát. Vaâ sau àoá khöng lêu trong cuöåc baán àêëu giaá Cöng ty Àêìu tû àiïån tñn Nhaâ nûúác Nga vaâ möåt phêìn taâi saãn cuãa Cöng ty Niken Noritsk, Chuã tõch Têåp àoaân Xuêët baãn ngaânh baáo "Ngaây nay" laâ Botanin àaä mua àûúåc vúái giaá rêët húâi. Dûåa vaâo nhûäng vuå viïåc trïn, Minkin àaä lïn aán caác taác giaã cuöën "Lõch sûã tû hûäu hoaá nûúác Nga" laâ nhêån höëi löå biïën tûúáng. Tin cuãa Minkin àûa ra nhû taãng àaá neám xuöëng nûúác söng bùæn tung toeá, lêåp tûác gêy

Lyá Caãnh Long 50


chêën àöång maånh trïn chñnh trûúâng Nga, laâm Tshubai xûa nay vêîn xuöi cheâo maát maái khöng coân sûác àöëi phoá.

Sau khi nhuêån buát tai tiïëng bõ töë giaác, phe àöëi lêåp thuöåc caánh taã àûáng àêìu laâ Cöång saãn Nga àaä nhên cú höåi Duma thaão luêån dûå toaán nùm 1998 vaâ Dûå thaão möåt luêåt thuïë àïí laâm khoá dïî cho Yeltsin, yïu cêìu nhanh choáng baäi chûác Phoá Thuã tûúáng thûá nhêët cuãa Tshubai. Baãn thên Tshubai cuäng àïå àún tûâ chûác lïn Yeltsin, nhûng bõ tûâ chöëi, vò vïì mùåt caãi caách kinh tïë, Yeltsin phaãi tòm ngay àûúåc ngûúâi húåp yá àïí thay thïë Tshubai, maâ luác àoá Nghõ viïån laåi àang thaão luêån dûå toaán nùm 1998 vaâ Dûå thaão Luêåt Thuïë, viïåc Tshubai, Phoá Thuã tûúáng thûá nhêët kiïm Böå trûúãng Taâi chñnh tûâ chûác, vö hònh chung seä phaá vúä sûå öín àõnh cuãa cú quan chêëp haânh quyïìn lûåc, laâm töín thêët kinh tïë quöëc gia. Cuöëi cuâng Yeltsin phaãi ra lïånh baäi caác chûác vuå cuãa Boik, Motxtavoi, Khachakov, Cokh... laâ nhûäng keã thên tñn cuãa Tshubai. Do sûác eáp maånh meä cuãa phe àöëi lêåp, Yeltsin àaânh phaãi baäi caác chûác kiïm nhiïåm Böå trûúãng Taâi chñnh vaâ Böå trûúãng Böå Nùng lûúång cuãa Tshubai vaâ Nemsov. Boån hoå khöng coân khöëng chïë àûúåc 3 ngaânh rêët quan troång laâ Böå Taâi chñnh, Böå Nùng lûúång vaâ Uyã ban quaãn lyá taâi saãn Nhaâ nûúác. Quyïìn lûåc vïì mùåt kinh tïë cuãa Tshubai bõ suy yïëu, bõ giaãm aãnh hûúãng rêët lúán àöëi vúái Yeltsin, vai troâ chñnh trõ cuãa Tshubai cuäng giaãm maånh. Tshubai tuyâ coân giûä àûúåc chûác Phoá Thuã tûúáng, nhûng àau àúán bõ mêët hïët "tay chên", àõa võ trong Chñnh phuã cuäng bõ giaáng möåt àoân nùång nïì, tiïìn àöì chñnh trõ cuãa öng ta cuäng bõ phuã möåt lúáp mêy u aám.

Sau khi Tshubai bõ haå bïå, Yeltsin mêët möåt trúå thuã àùæc lûåc, àaä nhùæm vaâo Putin, keã àïën tûâ cuâng möåt thaânh phöë vúái Tshubai. Coá thïí Putin seä lêëp vaâo chöî cuãa Tshubai, vò mêët chûác maâ dêîn àïën cuåc diïån laâm suy yïëu quyïìn lûåc cuãa Töíng thöëng. Thaáng 5/1998, Yeltsin cêët nhùæc Putin lïn laâm Phoá Chuã nhiïåm thûá nhêët Vùn phoâng Töíng thöëng, chñnh tûâ võ trñ naây, Putin bùæt àêìu àûúåc Yeltsin troång duång.

Cuåc trûúãng Cuåc An ninh Liïn bang treã tuöíi

Thaáng 7/1998, Yeltsin böí nhiïåm Putin laâm Cuåc trûúãng Cuåc An ninh Liïn bang, laänh àaåo böå maáy tònh baáo nöíi tiïëng tûâ KGB. Nguöìn göëc cuãa Cuåc An ninh Liïn bang Nga laâ Töíng cuåc 2 KGB (phaãn giaán) vaâ Cuåc Quaãn lyá 3 (tònh baáo quên àöåi). Dûúái Cuåc An ninh Liïn bang coá caác Cuåc Haânh àöång, Cuåc Phaãn giaán Quên sûå



(kiïím soaát quên àöåi), Cuåc Baão vïå Chiïën lûúåc, Cuåc Kinh tïë, Cuåc Phên tñch Tònh baáo, Cuåc Trinh saát Kyä thuêåt... Töíng cöång túái 21 àún võ cêëp cuåc. Traãi qua nhiïìu lêìn thay àöíi, tûâ 4 vaån thaânh viïn phaát triïín lïn túái hún 10 vaån.

Cuåc An ninh Liïn bang bùæt àêìu tûâ Töíng cuåc 2 KGB, traãi qua mêëy lêìn thay ài àöíi laåi böå maáy, thay nhiïìu àúâi laänh àaåo, túái mêëy nùm trúâi múái hònh thaânh vaâ sú böå öín àõnh. Coá ngûúâi àaä töíng kïët: “6 àúâi laänh àaåo, 6 lêìn caãi caách töí chûác.”

Ngaây 3/12/1991, Balakhin laâm theo nguyïn tùæc phên quyïìn phên lêåp cuãa böå maáy Tònh baáo an ninh Myä, chia cùæt khöëi thöëng nhêët KGB, àöíi Töíng cuåc 2 thaânh Cuåc An ninh caác nûúác SNG vaâ tûå laâm Cuåc trûúãng. Trûúác àoá ngaây 6/5/1991, Nga cuäng àaä thaânh lêåp Cuåc An ninh Liïn bang riïng cuãa Nga, Cuåc trûúãng laâ Ivanenko. Àïën 19/12/1991, Elsin àaä tiïëp quaãn moåi quyïìn lûåc cuãa Liïn Xö úã Nga, kyá sùæc lïånh cuãa Töíng thöëng, quyïët àõnh huãy boã böå maáy an ninh vaâ nöåi vuå cuä cuãa Liïn Xö vaâ Nga, caãi töí thaânh “Böå An ninh vaâ Nöåi vuå Liïn bang Nga” thöëng nhêët vaâ böí nhiïåm Barannikov, ngûúâi àaä tûâng laâm Böå trûúãng Nöåi vuå Liïn bang Nga vaâ Liïn Xö giûä chûác Böå trûúãng cuãa "siïu böå” àoá, àöìng thúâi baäi chûác caã Bakhakin vaâ Ivanenko.

Nhûng sùæc lïånh thaânh lêåp “siïu böå” cöng taác àùåc vuå àoá cuãa Yeltsin gêy nïn phaãn ûáng maånh meä trong caác giúái nhên sô Nga vûâa múái thoaát khoãi boáng àen cuãa KGB. Moåi ngûúâi phï phaán àoá laâ tñn hiïåu cuãa viïåc tùng cûúâng “thanh loåc” vaâ kiïím soaát. Ngaây 24/12/1991, böën uãy ban cuãa Xö Viïët töëi cao Liïn bang Nga àaä nghe giaãi trònh vïì vêën àïì naây, tuyïåt àaåi àa söë caác àaåi biïíu dûå hoåp àïìu cho rùçng thaânh lêåp möåt böå maáy maâ quyïìn lûåc quaá têåp trung nhû vêåy laâ khöng thñch húåp vaâ àïì xuêët sûå viïåc naây phaãi àûúåc Xö Viïët töëi cao thêím nghõ. Ngaây 14/1/1992, Toâa aán Hiïën phaáp Liïn bang Nga coân múã phiïn toaâ ra quyïët àõnh, tuyïn böë sùæc lïånh cuãa Yeltsin vïì viïåc thaânh lêåp “siïu böå” göåp caã quyïìn lûåc cuãa KGB vaâ Böå Nöåi vuå laâ traái vúái Hiïën phaáp Liïn bang Nga, cêìn phaãi huyã boã. Quyïët àõnh naây khöng àûúåc khaáng caáo vaâ lêåp tûác coá hiïåu quaã. Àïën 17/1/1992, Yeltsin huyã boã sùæc lïånh “vïì viïåc thaânh lêåp Böå An ninh vaâ Nöåi vuå Liïn bang Nga”, vaâ thaânh lêåp ra 2 böå àöåc lêåp, chûác Böå trûúãng Böå An ninh Quöëc gia Liïn bang Nga do Baranikov vaâ möåt söë ngûúâi àûáng vïì phña Chuã tõch Nghõ viïån vaâ Phoá Töíng thöëng Nga chöëng Yeltsin. Cuåc Phaãn giaán coá quyïìn lûåc nhoã hún múái àûúåc thaânh lêåp do Grutsuko laâm Cuåc trûúãng, vïì sau Xtepasin thay thïë.

Lyá Caãnh Long 52


Ngaây 3/4/1995, Yeltsin kyá sùæc lïånh caãi töí Cuåc Phaãn giaán Liïn bang Nga thaânh Cuåc An ninh Liïn bang. Cùn cûá vaâo quy àõnh cuãa phaáp lïånh “Luêåt Cú quan Cuåc An ninh Liïn bang Nga”, quên haâm vaâ àõa võ cuãa Cuåc trûúãng Cuåc naây tûúng àûúng Böå trûúãng Quöëc phoâng. Nhiïåm vuå cuå thïí cuãa Cuåc naây laâ: Thu thêåp tònh baáo coá liïn quan àïën an ninh nûúác Nga; Àêëu tranh vúái caác haânh vi khuãng böë; Àêëu tranh vúái caác àoaân thïí vaâ lûåc lûúång vuä trang bêët húåp phaáp; Ngùn chùån nhûäng hoaåt àöång lêåt àöí cuãa cú quan tònh baáo nûúác ngoaâi; laâm cöng taác phaãn giaán trong quên àöåi; baão vïå cú mêåt quöëc gia; têën cöng boån töåi phaåm coá töí chûác; thaânh lêåp böå àöåi àùåc nhiïåm. Hún 2 thaáng sau Cuåc trûúãng Cuåc An ninh Liïn bang laâ Stepasin bõ caách chûác, Bansukov xuêët thên tûâ Àöåi trûúãng Caãnh vïå àiïån Kremlin àaä laâm Töíng Cuåc trûúãng Töíng cuåc Baão vïå Liïn bang lïn laâm Cuåc trûúãng.

Ngaây 19/6/1996, vò Bansukov cuâng vúái Àöåi trûúãng Caãnh vïå cuãa Yeltsin laâ Konchakov, tûå yá tuyïn truyïìn taåm hoaän cuöåc bêìu cûã Töíng thöëng, laåi bùæt giûä nhên viïn cöng taác trong ïkip vêån àöång tranh cûã Töíng thöëng cuãa Yeltsin, maâ cho Yeltsin rêët tûác giêån, caã hai àïìu bõ caách chûác. Phoá Cuåc trûúãng Kovalev lïn laâm Cuåc trûúãng. Nhûng thay àöíi vïì böå maáy vaâ ngûúâi laänh àaåo nhû àeân cuâ, chûáng toã tñnh nhaåy caãm vaâ tñnh chêët quan troång cuãa ngûúâi laänh àaåo vaâ böå maáy àoá.

Thaáng 5/1997, do nhu cêìu cên bùçng quyïìn lûåc chñnh trõ, Yeltsin taách möåt phêìn cöng taác cuãa Cuåc naây chuyïën sang Böå Nöåi vuå, àöìng thúâi chuyïín böå àöåi àùåc nhiïåm “Alpha” dûúái quyïìn Cuåc naây sang dûúái quyïìn chó huy cuãa àiïån Kremlin. Yeltsin coân chó thõ cho Cuåc An ninh Liïn bang chuyïín troång àiïím cöng taác sang àöëi phoá vúái nhûäng vêën àïì cuãa xaä höåi Nga, nhû tiïën cöng vaâo nhûäng hoaåt àöång cuãa boån maphia, buön lêåu vuä khñ vaâ giaán àiïåp cöng nghiïåp.

Nùm 1997, Cuåc An ninh Liïn bang Nga lêìn lûúåt phaá aán 28 vuå êm mûu giaán àiïåp cuãa nûúác ngoaâi nhùçm vaâo Nga, bùæt 29 tïn can töåi giaán àiïåp, àiïìu tra laâm roä 400 tïn giaán àiïåp nûúác ngoaâi. Ngoaâi ra coân phaá tan êm mûu baán tin tûác, taâi liïåu tònh baáo quan troång cho ngûúâi nûúác ngoaâi cuãa 18 cöng dên Nga.

Ngaây 25/7/1998, Töíng thöëng Nga Yeltsin kyá sùæc lïånh, böí nhiïåm Vladimir Putin, Phoá Chuã nhiïåm thûá nhêët Vùn phoâng Töíng thöëng, giûä chûác Cuåc trûúãng Cuåc An ninh Liïn bang Nga, thay thïë Kovalev.



Kovalev trûúác àoá khöng hïì biïët tñ gò, khi xem tin tûác truyïìn hònh múái biïët mònh bõ baäi chûác Cuåc trûúãng Cuåc An ninh. Töíng thöëng Yeltsin “mùåt sùæt vö tû” àaä àûa ra quyïët àõnh nhû thïë vaâ cuäng chùèng hïì coá yá caãm ún nhûäng thaânh tñch vûâa qua cuãa Kovalev vaâ öng ta àaânh lùång leä chêëp nhêån quaã àùæng àoá.

Ngaây 27/7/1998, trong buöíi gùåp mùåt caác caán böå laänh àaåo cuãa Cuåc An ninh Liïn bang, Putin àaä chó roä, öng cuäng giöëng nhû Kovalev àïìu àïën vúái cú quan an ninh tûâ luác coân treã, àïìu bùæt àêìu cöng viïåc tûâ ngûúâi trinh saát, 23 nùm àaä tröi qua, nay àûúåc “trúã vïì ngöi nhaâ cuãa mònh”. Putin nhêën maånh, Töíng thöëng böí nhiïåm mònh laâm Cuåc trûúãng Cuåc An ninh Liïn bang laâ möåt sûå tñn nhiïåm to lúán, öng seä coá biïån phaáp baão àaãm hoaân thaânh nhiïåm vuå cuãa Cuåc An ninh Liïn Bang nhû trûúác àêy.

Luác àoá viïåc Putin giûä chûác Cuåc trûúãng Cuåc An ninh Liïn bang, moåi ngûúâi coá caách nhòn khöng giöëng nhau. Coá ngûúâi cho rùçng, Putin laâm Cuåc trûúãng seä coá lúåi cho Cuåc An ninh Liïn bang, vò Putin xuêët thên laâ nhên viïn tònh baáo. Nhûng cuäng coá rêët ñt ngûúâi tin Putin coá thïí caãi thiïån àûúåc cöng taác tònh baáo, trinh saát vaâ àiïìu tra cuãa quan hïå mêåt thiïët vúái phaái Leningrad àûáng àêìu laâ Tshubai, seä aãnh hûúãng àïën uy tñn laänh àaåo cuãa Putin taåi Cuåc An ninh Liïn bang. Nhûng khi coân cöng taác úã Töíng cuåc Giaám saát thuöåc Vùn phoâng Töíng thöëng, àaä tñch luäy àûúåc kinh nghiïåm àêëu tranh chöëng töåi phaåm kinh tïë, nïn cuäng laâ cú súã vûäng chùæc, àïí laâm àûúåc Cuåc trûúãng An ninh Liïn bang.

Do quên haâm cuãa ngûúâi laänh àaåo Cuåc naây thûúâng laâ cêëp tûúáng, coân quên haâm cuãa Putin luác àoá chó laâ Trung taá ngaåch dûå bõ, nïn nhên viïn cöng taác cuãa Cuåc An ninh rêët bêët maän vúái viïåc böí nhiïåm naây. Nhûng nhûäng ngûúâi naây àaä nhanh choáng phaát hiïån Putin laâ möåt ngûúâi laänh àaåo tinh thöng nghiïåp vuå, gioãi quaãn lyá. Trong thúâi gian naây, Putin àaä tiïën haânh caãi töí lúán cú quan Trung ûúng tûâ 6 nghòn ngûúâi xuöëng coân 4 nghòn ngûúâi, àöìng thúâi tùng cûúâng lûåc lûúång cuãa böå maáy an ninh úã caác àõa phûúng.

Quêåt àöí Töíng kiïím saát trûúãng

Tûâ thaáng 5-8/1998, hai cuöåc khuãng hoaãng tiïìn tïå àaä giaáng vaâo nûúác Nga, khiïën cho nïìn kinh tïë vöën suy yïëu cuãa Nga caâng thïm khoá khùn, àöëi mùåt vúái sûå tan vúä, Chñnh quyïìn Yeltsin lung lay. Duma nhên cú höåi gêy khoá khùn, yïu cêìu Thuã tûúáng Kirienko

Lyá Caãnh Long 54


vaâ Töíng thöëng Yeltsin nhêån khuyïët àiïím tûâ chûác. Yeltsin vaâ Nghõ viïån rúi vaâo tònh traång àöëi khaáng kõch liïåt, tònh hònh hïët sûác nguy cêëp, thêåm chñ phûúng tiïån thöng tin àaåi chuáng Nga àaä vñ cuåc diïån luác àoá nhû cuöåc khuãng hoaãng Hiïën phaáp nùm 1993. Ngaây 11/9/1998, sau khi àûúåc Haå viïån taán thaânh ûáng viïn Thuã tûúáng, Yeltsin àaä kyá sùæc lïånh böí nhiïåm Evgheni Primakov laâm Thuã tûúáng Chñnh phuã. Nhûng sau khi Primakov laâm Thuã tûúáng, rêët nhiïìu viïåc àaä xaãy ra mêu thuêîn vúái Töíng thöëng, àõa võ vaâ quyïìn lúåi cuãa Yeltsin bõ thûã thaách nghiïm troång.

Luác naây Putin vêîn khöng rúâi Yeltsin "àaä mêët lúåi thïë" biïíu hiïån loâng trung thaânh vúái Yeltsin.

4/1999, Yeltsin muöën baäi chûác Töíng kiïím saát trûúãng cuãa Skhuratov cöë tònh muöën laâm roä möåt söë vuå aán kinh tïë lúán cuãa cöng ty Haâng khöng Nga vaâ möåt cöng ty Thuåy Àiïín. Cöng ty naây àêëu thêìu tu sûãa nhûäng cöng trònh lúán cuãa àiïån Kremlin vaâ Baåch Cung, àaä bõ nghi töåi phaåm kinh tïë, caác quan chûác cao cêëp cuãa Nga àaä nhêån “laåi quaã” khoaãn tiïìn lúán, àûa vaâ nhêån höëi löå. Cöng ty haâng khöng cuäng bõ töë giaác coá haânh vi phaåm phaáp luêåt kinh tïë rêët lúán, möåt trong nhûäng ngûúâi laänh àaåo cöng ty naây laâ con rïí cuãa Yeltsin.

Trïn thûåc tïë, nguyïn nhên naây cuäng khöng phaãi chuã yïëu. Viïåc Skhuratov bõ baäi chûác chñnh laâ kïët quaã cuãa mêu thuêîn vaâ àêëu tranh giûä Beredovxki vaâ Skhuratov vaâ nguyïn nhên sêu xa hún nûäa laâ sûå tranh giaânh quyïìn lúåi giûäa Töíng thöëng vaâ Thuã tûúáng.

Primakov lïn laâm Thuã tûúáng khöng lêu thò múã cuöåc tiïën cöng vaâo “Àïë quöëc Beredovxki”. 12/1998, caãnh saát àaä cûúäng chïë luåc soaát “Àaâi Truyïìn hònh cöng cöång” do Beredovxki kiïím soaát vaâ “Ngên haâng Ngoaåi thûúng”do Chñnh phuã kiïím soaát àaä cûúäng eáp àïí goáp vöën vaâo Àaâi Truyïìn hònh naây 100 triïåu àöla, laâm suy yïëu sûå kiïím soaát cuãa Beredovxki àöëi vúái Àaâi Truyïìn hònh naây.

Thaáng 2/1999, Primakov bùæt àêìu danh chñnh ngön thuêån cöng kñch ”têåp àoaân chñnh trõ truâm soâ”, àiïìu tra nhûäng hoaåt àöång thûúng maåi cuãa boån truâm, trong 12 tïn taâi phiïåt Nga bõ liïåt vaâo danh saách àiïìu tra thò Beredovxki lêìn lûúåt bõ mêët quyïìn kiïím soaát Cöng ty Haâng khöng quöëc gia vaâ Àaâi Truyïìn hònh cöng cöång Nga, cùæt àûát nguöìn taâi löåc beáo búã maâ Beredovxki khöí têm kinh doanh bêëy lêu.

Tiïëp àoá, àûúåc sûå uãng höå cuãa Primakov, Töíng kiïím saát trûúãng Nga Skhuratov àaä ra lïånh luåc soaát Cöng ty Baão an Anton vaâ böå



phêån baão an cuãa Cöng ty Dêìu moã Siberi do Beredovxki kiïím soaát, kïët quaã phaát hiïån Beredovxki àaä sûã duång nhûäng böå phêån baão an naây àïí töí chûác nghe tröåm vúái quy mö lúán, nghe tröåm àiïån thoaåi cuãa nhûäng ngûúâi laänh àaåo cêëp cao, caã àiïån thoaåi cuãa nhaâ Töíng thöëng, laâm Beredovxki bõ àiïn àaão möåt thúâi gian.

Haânh àöång cuãa Primakov àûúåc sûå uãng höå cuãa nhiïìu nghõ sô trong Duma quöëc gia, hoå ra mùåt uãng höå haânh àöång cuãa Chñnh phuã. Duma quöëc gia àaä 2 lêìn àïì nghõ phaãi baäi chûác Bñ thû chêëp haânh sûå vuå SNG cuãa Beredovxki. Sau àoá, Viïån kiïím saát töëi cao khúãi töë Beredovxki, ngaây 7/4/1999 ra lïånh bùæt giûä Beredovxki.

Nhûng Beredovxki cuäng khöng ngöìi chõu chïët, sau khi lïånh bùæt giam àûúåc phaát ra, hùæn vöåi vaä tûâ nûúác Phaáp quay vïì Nga töí chûác phaãn kñch laåi Primakov.

Beredovxki lúåi duång nhûäng phûúng tiïån thöng tin àaåi chuáng maâ hùæn vaâ nhûäng tïn truâm khaác kiïím saát àïí triïín khai chiïën tranh tuyïn truyïìn, lïn aán Primakov êm mûu lêåt àöí Töíng thöëng, phaåm töåi cûåc lúán nhùm nhe ngöi võ Töíng thöëng. Nhûäng phûúng tiïån thöng tin àaåi chuáng naây coân tuyïn böë Primakov mûu àöì caãn trúã cuöåc caãi caách, phuåc höìi thïí chïë cöång saãn. Beredovxki coân lúåi duång moåi thuã àoaån àïí kñch àöång möëi quan hïå giûäa Yeltsin vaâ Primakov, kïët quaã laâ tin àöìn Primakov coá thïí bõ baäi chûác, êìm ô möåt thúâi gian, khiïën cho Töíng thöëng Yeltsin phaãi àûa ra lúâi caãi chñnh.

Àïí traã thuâ Töíng kiïím saát trûúãng Skhuratov, àïm 16/3, Àaâi Truyïìn hònh Nga do truâm taâi phiïåt kiïím saát àaä phaát möåt àoaån bùng caãnh Töíng kiïím saát trûúãng mònh trêìn nhû nhöång laâm tònh vúái 2 cö gaái treã, caác khaán giaã Nga àïìu xem àûúåc caãnh naây. Kïët quaã laâ Yeltsin haå lïånh àònh chó cöng taác Skhuratov àïí àiïìu tra.

Nhûng Skhuratov kiïn quyïët phuã nhêån sûå viïåc naây. Caác giúái xaä höåi Nga cuäng cho rùçng àûa nhûäng caãnh sex, chiïëu hònh quan chûác Nhaâ nûúác trêìn truöìng trïn truyïìn hònh, nhùçm àaánh guåc möåt con ngûúâi laâ àiïìu khöng thïí chêëp nhêån àûúåc úã nhûäng quöëc gia vùn minh, huöëng höì nhûäng caãnh àoá coá thïí laâ giaã maåo. Thûúång viïån Nga àaä phuã quyïët quyïët àõnh cuãa Yeltsin baäi chûác Skhuratov. Yeltsin buöåc phaãi thaânh lêåp möåt Uyã ban taåm thúâi, àiïìu tra vêën àïì bùng hònh coá liïn quan àïën Skhuratov.

Àïí quêåt àöí àûúåc Skhuratov coá sûå tham gia trûåc tiïëp cuãa Putin vaâ cuöëi cuâng àaä thu thêåp àûúåc nhûäng chûáng cûá cêìn thiïët àïí

Lyá Caãnh Long 56


haå bïå Skhuratov Putin àaä niïm phong Vùn phoâng Töíng kiïím saát trûúãng, thûåc hiïån trung thaânh quyïët àõnh cuãa Töíng thöëng.

Saáng ngaây 7/4/1999, Duma quöëc gia thaão luêån vêën àïì taåm thúâi baäi chûác Töíng kiïím saát trûúãng cuãa Skhuratov. Skhuratov àaä phaát biïíu taåi Duma quöëc gia rùçng ngaây 2/4, Yeltsin baäi chûác cuãa öng ta laâ viïåc laâm bêët húåp phaáp, vò quyïìn baäi chûác Töíng kiïím saát trûúãng laâ thuöåc Höåi àöìng Liïn bang (Thûúång viïån). Öng noái, baãn thên mònh thanh minh khöng phaãi àïí tiïëp tuåc giûä chûác Töíng kiïím saát trûúãng, nhûng “töi cuäng khöng chuêín bõ àêìu haâng”. Öng noái do Beredovxki, àïí cho Beredovxki chaåy àûúåc ra nûúác ngoaâi. Skhuratov khöng chõu noái ai àaä gêy sûác eáp àöëi vúái öng, cuäng khöng chõu noái tïn nhûäng quan chûác cao cêëp khaác dñnh daáng àïën nhûäng vuå tham ö, ùn höëi löå, cho rùçng coá nhûäng vuå viïåc “Coá thïí gêy ra nöí tung caã xaä höåi. Duma quöëc gia cuäng khöng thöng qua bêët cûá nghõ quyïët naâo vïì vêën àïì Skhuratov.

Ngaây 27/4, Àaâi Phaát thanh “Tiïëng voång” àûa tin Skhuratov, võ Töíng kiïím saát trûúãng àaä bõ àònh chó cöng taác saáng nay phaát biïíu vúái phoáng viïn baáo Komsomol Maátxcúva” laâ Beredovxki nguyïn Bñ thû chêëp haânh khöëi SNG tñch cûåc hoaåt àöång, sai ngûúâi phaát hònh sex trïn Àaâi Truyïìn hònh àïí haäm haåi öng ta, kñch àöång viïåc baäi chûác Töíng kiïím saát trûúãng cuãa öng ta, ngoaâi ra coân coá möåt söë ngûúâi vêîn laâm viïåc bïn caånh Töíng thöëng cuäng vaâo huâa vúái Beredovxki àïí cöng kñch öng.

Skhuratov noái, öng muöën gùåp Töíng thöëng Yelsin, àïí trònh baây sûå thêåt. Xkhuratöëp coân noái ngaây 17/1, öng ta tuyïn böë àiïìu ta vuå aán ngoaåi höëi úã Cöng ty Haâng khöng Nga, ngaây 27/1, böå maáy tû phaáp Thuåy Àiïín kiïím tra Cöng ty “Mabekchek” àêëu thêìu cöng viïåc tu sûãa àiïån Kremlin vaâ Baåch Cung. Ngaây 1/2, Töíng thöëng múâi öng ta àïën àïí yïu cêìu àònh chó àiïìu tra vuå aán trïn. Tiïëp àoá laâ Àaâi Truyïìn hònh cho chiïëu phim sex coá liïn quan àïën öng ta.

Skhuratov chó trñch Sesuev Phoá Chuã nhiïåm thûá nhêët Vùn phoâng Töíng thöëng yïu cêìu öng àònh chó àiïìu tra haânh vi phi phaáp trong quaá trònh tû hûäu hoaá úã thaânh phöë Xamara (Sesuev àaä tûâng giûä chûác Thõ trûúãng TP Xamara), nhûng öng vaâ Viïån Kiïím saát töëi cao àaä khöng laâm yïu cêìu cuãa Sesuev, vêîn tiïëp tuåc àiïìu tra vuå viïåc cuãa thaânh phöë naây nïn Sesuev àaä bêët maän vúái öng vaâ Viïån Kiïím saát töëi cao.



Skhuratovcho rùçng, Thûúång viïån uãng höå öng tiïëp tuåc laâm viïåc khöng phaãi laâ phaãn àöëi Töíng thöëng Yeltsin, maâ laâ uãng höå cuöåc àêëu tranh cuãa ngaânh tû phaáp quöëc gia chöëng tham ö, höëi löå. Caác Nghõ sô Thûúång viïån uãng höå öng tiïëp tuåc laâm viïåc cuäng nhêån thûác àûúåc rùçng, nïëu keã àûáng sau lûng vuå viïåc chiïëu bùçng hònh sex maâ haäm haåi àûúåc Skhuratov thò trong tûúng lai, caác Nghõ sô thûúång viïån àïìu coá thïí bõ haäm haåi búãi caác thûác nhû thïë, àoá laâ àiïìu maâ caác Nghõ sô Thûúång viïån khöng thïí chêëp nhêån àûúåc.

Bñ thû Höåi àöìng An ninh Liïn bang

Trong möåt loaåt nhûäng thay àöíi laâm choáng mùåt moåi ngûúâi. Putin vêîn möåt mûåc giûä àûúåc taác phong trung thaânh, thûåc thaâ vaâ laâm viïåc cêìn cuâ, rêët àûúåc Yeltsin tñn nhiïåm. Thaáng 3/1999, Putin chñnh thûác bûúác vaâo voâng xoaáy cuãa Yeltsin, giûä chûác Bñ thû Höåi àöìng an ninh liïn bang vaâ vêîn giûä nguyïn chûác vuå Cuåc trûúãng Cuåc An ninh liïn bang. Luác naây Putin àaä trúã thaânh “têëm laá chùæn chuã yïëu” cuãa Töíng thöëng Yeltsin.

Theo quy àõnh trong luêåt An ninh quöëc gia Liïn bang Nga, ‘Höåi àöìng an ninh quöëc gia laâ böå maáy coá tñnh Hiïën phaáp giuáp Töíng thöëng chuêín bõ nhûäng quyïët àõnh thaânh viïn thûúâng vuå, do Töíng thöëng böí nhiïåm vaâ Xö Viïët töëi cao phï duyïåt”. Böå maáy laâm viïåc cuãa Höåi àöìng an ninh quöëc gia Nga coá mêëy cuåc, möåt phoâng Bñ thû vaâ möåt söë phoâng khaác, cöng viïåc haâng ngaây cuãa Höåi àöìng An ninh do Bñ thû an ninh giaãi quyïët, Bñ thû chõu sûå laänh àaåo trûåc tiïëp cuãa Töíng thöëng.

Vïì àõa võ vaâ chûác traách cuãa Höåi àöìng An ninh Nga laâ Manilov àaä coá baâi phaát biïíu ngaây 23/1/1995 giaãi thñch möåt caách hònh tûúång “Àïí xaác àõnh àõa võ vaâ taác duång cuãa Höåi àöìng An ninh Nga trong àúâi söëng cuãa nûúác Nga vaâ trong quan hïå vúái caác quöëc gia khaác, cêìn laâm roä böå maáy Hiïën phaáp töëi quan troång naây phaát huy taác duång trong hïå thöëng toaå àöå naâo laâ quan troång. Giaã duå, hïå thöëng naây àûúåc húåp phaáp búãi 3 toaå àöå, trong àoá thûá nhêët laâ toaå àöå cú súã, noái laâ taåo àöå cú baãn cuäng coá thïí noái laâ toaå àöå chuã yïëu cuãa toaân hïå thöëng, àoá laâ lúåi ñch quöëc gia cuãa Nga, thûá hai laâ sûå thaách thûác uy hiïëp àöëi vúái nhûäng lúåi ñch àoá vaâ nhûäng ruãi ro, nguy hiïím cuãa lúåi ñch àoá, thûá ba laâ lûåc lûúång, biïån phaáp vaâ tiïìn baåc baão àaãm thûåc hiïån vaâ baão vïå lúåi ñch quöëc gia. Giao àiïím cuãa 3 toaå àöå laâ khúãi àiïím cuãa hïå thöëng toaå àöå, tûác laâ àõa võ cuãa Nga trïn thïë giúái hiïån

Lyá Caãnh Long 58


nay. Trïn àaåi thïí àoá laâ khöng gian chñnh trõ vaâ lônh vûåc sinh töìn àïí Höåi àöìng An ninh Nga phaáp huy taác duång”. Baâi viïët coân giúái thiïåu, Höåi àöìng An ninh quöëc gia do Töíng thöëng laâm Chuã tõch, Thuã tûúáng vaâ Bñ thû Höåi àöìng An ninh laâ Uyã viïn thûúâng vuå, Chuã tõch Thûúång viïån vaâ Haå viïån, Phoá Thuã tûúáng, Böå trûúãng Ngoaåi giao, Böå trûúãng Quöëc phoâng, Böå trûúãng Nöåi vuå, Cuåc trûúãng An ninh liïn bang, Cuåc trûúãng Tònh baáo àöëi ngoaåi, Cuåc trûúãng Biïn phoâng laâ thaânh viïn Höåi àöìng.

Àêìu nùm 1998, nûúác Nga cöng böë “Hoåc thuyïët an ninh quöëc gia Nga” àaä tùng thïm chûác nùng cuãa Höåi àöìng An ninh trong hoaåt àöång baão vïå an ninh quöëc gia, ngoaâi nhûäng chûác nùng àaä coá nhû nghiïn cûáu tònh hinh an ninh quöëc gia, àùåt ra caác biïån phaáp baão àaãm an ninh, phöëi húåp haânh àöång vúái caác ngaânh, coân tùng thïm chûác traách giaám saát, tûác laâ giaám saát cú quan chêëp haânh quyïìn lûåc liïn bang vaâ cú quan chêëp haânh quyïìn lûåc caác chuã thïí liïn bang thûåc hiïån caác chñnh saách baão àaãm an ninh quöëc gia. Sau àoá, Töíng thöëng Yeltsin coân nhiïìu lêìn àiïìu chónh nhên sûå vaâ böå maáy cuãa Höåi àöìng An ninh

Ngaây 2/3/1998, Bñ thû Höåi àöìng An ninh Ivan Rebulkin tham gia Chñnh phuã giûä chûác Phoá Thuã tûúáng. Höm sau, Bñ thû Höåi àöìng Quöëc phoâng, giaám saát trûúãng quên sûå quöëc gia Andrei Khokhosin àûúåc böí nhiïåm laâm Bñ thû Höåi àöìng An ninh quöëc gia.

Khokhosin sinh nùm 1945 àaä giûä chûác Phoá Viïån trûúãng Viïån Nghiïn cûáu Myä vaâ Canada cuãa Liïn Xö trûúác àêy vaâ Nga, thaáng 4/1992 giûä chûác Thûá trûúãng thûá nhêët Böå Quöëc phoâng Nga, thaáng 8/1997 giûä chûác Bñ thû Höåi àöìng quöëc phoâng, Viïån trûúãng Viïån Kiïím saát quên sûå. Höm nhêåm chûác, Khokhosin àaä phaát biïíu taåi cuöåc hoåp baáo rùçng seä khöng coá nhûäng thay àöíi coá “tñnh caách maång” àöëi vúái cöng taác cuãa Chñnh phuã.

Thaáng 3/1998, Töíng thöëng Yeltsin kyá sùæc lïånh xoaá boã Höåi àöìng Quöëc phoâng, saáp nhêåp böå maáy naây vúái Viïån Kiïím saát quên sûå quöëc gia vaâ laâm möåt böå phêån cuãa Höåi àöìng An ninh quöëc gia. Àöìng thúâi giao quyïìn Bñ thû Höåi àöìng An ninh quöëc gia phöëi húåp hiïåp àöìng cöng taác an ninh quöëc gia vúái quöëc phoâng. Viïåc laâm naây vïì cú baãn àaä xoaá boã àûúåc Höåi àöìng Quöëc phoâng laâ möåt böå maáy truâng lùåp, maâ coân àem viïåc àùåt chiïën lûúåc phoâng thuã quöëc gia vaâ an ninh quöëc tïë quy vaâo möåt hïå thöëng quaãn lyá thöëng nhêët, vaâ taåo àiïìu kiïån tùng cûúâng laänh àaåo xêy dûång quên àöåi vaâ caãi caách quên àöåi.



Ngaây 1/6/1998 Yeltsin böí nhiïåm Moliakov laâm Phoá Bñ thû Höåi àöìng An ninh, phuå traách cöng taác an ninh tònh baáo, an ninh xaä höåi vaâ quöëc höåi Nga.

Ngaây 10/9/1998, múái àûúåc nûãa nùm, Khokhosin àaä bõ Töíng thöëng Yeltsin baäi chûác Bñ thû Höåi àöìng An ninh. Böën ngaây sau, Nicola Bochiutcha àûúåc böí nhiïåm laâm Bñ thû Höåi àöìng An ninh.

Bochiutcha sinh thaáng 10/1949 taåi Orel, tûâ 1971-1972 laâm viïåc trong ngaânh an ninh quöëc gia vaâ quên àöåi, 1991-1992 giûä chûác Phoá Cuåc trûúãng thûá nhêët Cuåc Nhên sûå cú quan thöng tin tònh baáo Chñnh phuã liïn bang, 1992-1995 giûä chûác Phoá tû lïånh Böå àöåi biïn phoâng Liïn bang Nga, 1995-1998 giûä chûác Phoá Cuåc trûúãng Cuåc Biïn phoâng liïn bang, tûâ thaáng 1-9/1998 giûä chûác Cuåc trûúãng Cuåc Biïn phoâng liïn bang.

Ngaây 20/11/1998, Yeltsin laåi àiïìu chónh nhên sûå Höåi àöìng An ninh Bñ thû Höåi àöìng An ninh Bochiutcha, Böå trûúãng Ngoaåi giao Ivanöëp, Cuåc trûúãng Cuåc An ninh liïn bang Putin vaâ Böå trûúãng Quöëc phoâng Xeácgêyep laâm uyã viïn thûúâng vuå Höåi àöìng An ninh; vaâ coân böí nhiïåm 2 Phoá Thuã tûúáng thûá nhêët, Chuã nhiïåm Vùn phoâng Töíng thöëng, Böå trûúãng Nöåi vuå, Cuåc trûúãng Tònh baáo àöëi ngoaåi, Cuåc trûúãng Biïn phoâng ....göìm 13 ngûúâi laâ thaânh viïn Höåi àöìng

Ngaây 7/12/1998, Yeltsin laåi böí nhiïåm Bochiutcha con ngûúâi trung lêåp vïì chñnh trõ kiïm chûác Chuã nhiïåm Vùn phoâng Töíng thöëng. Ngaây 23 thaáng 12, caác thöng têën xaä cuãa Nga cöng böë möåt tin laâm kinh àöång moåi ngûúâi, Cuåc trûúãng Cuåc An ninh liïn bang trûúác àêy Mikhain Bansukov àûúåc böí nhiïåm laâm Cuåc trûúãng Cuåc Giaám saát quên sûå Höåi àöìng An ninh, dûúái quyïìn coân coá 21 ngûúâi, trong 12 võ giaám saát viïn coá 11 võ quên haâm cêëp tûúáng. Hêìu nhû têët caã caác ngaânh lûåc lûúång maånh cuãa quöëc gia àïìu àùåt dûúái sûå giaám saát cuãa Bansukov. Àiïìu àoá chûáng toã Yeltsin rêët coi troång Höåi àöìng An ninh liïn bang.

Dû luêån cho rùçng, Yeltsin böí nhiïåm Bansukov giûä chûác Bñ thû Höåi àöìng An ninh vò nùng lûåc cöng taác vaâ vò öng ta khöng coá daä têm chñnh trõ. Hiïín nhiïn úã vaâo võ trñ naây phaãi coá töë chêët àoá. Putin àûúåc Yeltsin coi troång cuäng chñnh vò àiïím naây: Coá khaã nùng laåi trung thaânh tuyïåt àöëi.

Khi Putin lïn giûä chûác Bñ thû Höåi àöìng An ninh Liïn bang Nga, àuáng luác NATO têåp kñch àûúâng khöng vaâo nûúác Cöång hoâa Liïn bang Nam Tû, àöìng minh truyïìn thöëng cuãa Nga. Nïìn an

Lyá Caãnh Long 60


ninh cuãa Nga àûáng trûúác thûã thaách quan troång. Putin àaä thay àöíi têåp quaán khöng thñch xuêët àêìu löå diïån, àaä liïn tiïëp ra mùæt trûúác phûúng tiïån thöëng tin àaåi chuáng, baão vïå quyïìn lúåi quöëc gia Nga, lïn aán haânh àöång ngang ngûúåc cuãa NATO.

Ngaây 28/4/1999, sau khi NATO bùæt àêìu múã cuöåc tiïën cöng vaâo Nam Tû, Nga àaä coá cuöåc hoåp àùåc biïåt cuãa Höåi àöìng An ninh quöëc gia àïí baân viïåc phaát triïín lûåc lûúång haåt nhên cuãa Nga, cuöåc hoåp àaä nhêën maånh vai troâ cöët loäi cuãa lûåc lûúång haåt nhên trong nguyïn tùæc phoâng thuã cuãa Nga. Sau höåi nghõ, Putin àaä kyá 2 mïånh lïånh haânh chñnh àïí àêíy maånh kïë hoaåch phaát triïín vuä khñ haåt nhên chiïën lûúåc vaâ chiïën thuêåt. Höåi àöìng An ninh quöëc gia coân àöìng yá, trong nùm 1999 Nga seä tiïën haânh phöëi húåp möåt loaåt nhûäng thñ nghiïåm haåt nhên giúái haån taåi àaão "Àêët múái" (tûâ ngaây 14/9/1998 - 13/12/1998 Nga àaä tiïën haânh 5 cuöåc thûã loaåi naây). Muåc àñch cuãa thûã nghiïåm haåt nhên lêìn naây laâ àïí kiïím nghiïåm nùng lûåc chiïën àêëu thûåc tïë vaâ tñnh nùng an toaân cuãa àêìu àaån haåt nhên. Putin noái, nhûäng kinh nghiïåm naây khöng vi phaåm hiïåp ûúác cêëm thûã vuä khñ haåt nhên toaân diïån. Öng àùåc biïåt nhêën maånh phaãi thöng qua viïåc keáo daâi niïn haån sûã duång hïå thöëng hiïån coá vaâ thöng qua viïåc àêíy maånh böë trñ tïn lûãa vaâ àêìu àaån thïë hïå múái, nhû tïn lûãa SS-27 (tïn lûãa Baåch Dûúng-M) àïí tùng cûúâng lûåc lûúång haåt nhên cuãa Nga, àïí thûåc hiïån lêåp trûúâng cûáng rùæn cuãa öng àöëi vúái caác quöëc gia phûúng Têy.

Putin nhêën maånh cuöåc hoåp lêìn naây laâ àaä coá kïë hoaåch tûâ lêu, khöng coá liïn quan trûåc tiïëp àïën tònh hònh úã Balcan. Nhûng theo möåt söë ngûúâi trong Höåi àöìng An ninh, trong quaá trònh phï chuêín vùn kiïån, Höåi àöìng coá baân àïën nhûäng thay àöíi quan troång trong chiïën lûúåc vaâ chiïën thuêåt cuãa NATO úã khu vûåc Trung Êu.

Putin nhêën maånh cuöåc hoåp lêìn naây laâ àaä coá kïë hoaåch tûâ lêu, khöng coá liïn quan trûåc tiïëp àïën tònh hònh úã Balcan. Nhûng theo möåt söë ngûúâi trong Höåi àöìng An ninh, trong quaán trònh phï duyïåt vùn kiïån, Höåi àöìng coá baân àïën nhûäng thay àöíi quan trong trong chiïën lûúåc vaâ chiïën thuêåt cuãa NATO gêìn àêy vaâ haânh àöång quên sûå cuãa NATO úã khu vûåc Trung Êu

Àöëi vúái têët caã caác vùn kiïån coá liïn quan àïën phaát triïín lûåc lûúång ngùn chùån haåt nhên, trong cuöåc hoåp, tûâ yá tûúãng àïën kïë hoaåch trang bõ vaâ kyä thuêåt cuå thïí àïìu coá tu sûãa lúán. Vñ duå: quên chuãng tïn lûãa chiïën lûúåc cuãa Nga àaä lêëy viïåc àaánh traã vaâ àaánh phuã àêìu laâm tön chó àïí triïín khai haânh àöång quên sûå, huyã boã



phûúng chêm chó àaánh traã laâm cú súã trûúác àêy. Tûúng quan giûäa ba lûåc lûúång haåt nhên seä laâ: àêìu àaån haåt nhên chiïën lûúåc chiïëm khoaãng 65%, tïn lûãa àaån àaåo phoáng tûâ taâu ngêìm chiïëm 25%, maáy bay oanh taåc haång nùång chiïëm 10%. Trong nhûäng vùn kiïån àûúåc thöng qua coá möåt chuã trûúng phaát triïín vuä khñ haåt nhên phi chiïën lûúåc (chiïën thuêåt). Àiïìu àoá coá nghôa laâ Nga seä phaát triïín vuä khñ haåt nhên túái àún võ böå àöåi laâm nhiïåm vuå thöng thûúâng (luåc quên). Àêìu àaån haåt nhên tïn lûãa vaâ àaån àaåo phaáo (coá têìm bùæn 40 km) seä àûúåc chuêín bõ cho cuöåc chiïën tranh mùåt àêët.

Trong nhûäng biïån phaáp coá thïí àûúåc sûã duång coân bao göìm viïåc quên chuãng tïn lûãa chiïën lûúåc àûúåc böë trñ hïå thöëng tïn lûãa kiïíu “Baåch Dûúng-M”. Thiïët bõ haâng khöng vuä truå vaâ böå àöåi phoâng thuã tïn lûãa chöëng tïn lûãa tûâ xa. Luác naây, chó coá 6 trong söë 9 traåm radar caãnh giúái têìm xa coân hoaåt àöång.

Roä raâng nhûäng biïån phaáp naây àïìu yïu cêìu phaãi dûåa trïn nhûäng cú súã saãn xuêët trïn àêët Nga. Vò sau khi Liïn Xö giaãi thïí, coá àïën 60% cú súã saãn xuêët tiïìm lûåc haåt nhên chiïën lûúåc quöëc gia àïìu nùçm ngoaâi laänh thöí Nga.

Möåt loaåt nhûäng vùn kiïån naây àoâi hoãi phaãi coá kinh phñ thûåc tïë cûåc kyâ lúán. Putin khöng noái roä kinh phñ dûå chi laâ bao nhiïu, nhûng nhêën maånh “nhûäng sûãa àöíi naây seä rêët lúán”.

Putin coân àïì nghõ Töíng thöëng giao cho Phoâng thöng tin quên chuãng tïn lûãa chiïën lûúåc Nga thöng baáo, Nga hiïån coá 756 quaã àaån tïn lûãa vûúåt àaåi chêu àang laâm nhiïåm vuå trûåc ban chiïën àêëu. Trong lûåc lûúång ngùn chùån haåt nhên chiïën lûúåc coân coá 75 maáy bay neám bom chiïën taâu ngêìm (coá 1824 àêìu àaån haåt nhên), lêëy àoá àïí nhùæc nhúã nhûäng nûúác coi thûúâng Nga cho rùçng: Nga vêîn laâ möåt cûúâng quöëc haåt nhên.

Phûúng Têy àaä àöëi phoá laåi, huyã boã viïåc cho Nga vay tiïìn àïí àe doaå, luác naây Nga àang khoá khùn trong àöëi nöåi, àöëi ngoaåi, Cheknomukdin, àùåc sûá cuãa Töíng thöëng giûä vai troâ sûá giaã hoaâ bònh, nhû möåt con thoi giûäa caác nûúác NATO vaâ Liïn bang Nam Tû.

Ngaây 12/5/1999, Nga laåi triïåu têåp cuöåc hoåp Höåi àöìng An ninh liïn bang thaão luêån tònh hònh Nam Tû, phên tñch caác bûúác hoaâ giaãi chñnh trõ cuãa Nga vïì vêën àïì Balcan. Yeltsin àaä phaát biïíu taåi höåi nghõ, nïëu nhûäng àïì nghõ vaâ nöî lûåc hoaâ giaãi cuãa Nga bõ boã qua, Nga seä ruát khoãi nhûäng hoaåt àöång hiïåp taác trong àaâm phaán. Yeltsin àïì ra möåt loaåt nhiïåm vuå phaãi hoaân thaânh trong thúâi gian ngùæn cho Böå

Lyá Caãnh Long 62


trûúãng Quöëc phoâng, Böå trûúãng Ngoaåi giao, Bñ thû Höåi àöìng An ninh vaâ caác thaânh viïn khaác cuãa Chñnh phuã. Yeltsin caãnh caáo, nïëu quan àiïím cuãa Nga khöng àûúåc caác nûúác coi troång, coá thïí Nga seä khöng tham gia vaâo nhûäng nöî lûåc quöëc tïë àïí giaãi quyïët hoaâ bònh cuöåc khuãng hoaãng úã Kosovo.

Yeltsin noái: “Chuáng töi khöng phaãi laâ nûúác tham chiïën, chuáng töi cuäng khöng gêy ra cuöåc chiïën tranh naây... Nhûäng lúâi kïu goåi vaâ moåi chuã trûúng cuãa chuáng töi (coá liïn quan àïën viïåc giaãi quyïët hoaâ bònh cuöåc khuãng hoaãng Kosovo) roä raâng khöng àaåt àûúåc muåc àñch”

Bñ thû Höåi àöìng An ninh Liïn bang Putin phaát biïíu vúái caác phoáng viïn, Nga khöng thïí àöìng yá laâm ngûúâi truyïìn àaåt kyä thuêåt àaâm phaán, Nga coá lêåp trûúâng cuãa mònh coá lúåi ñch cuãa riïng mònh úã vuâng Balcan. Vêën àïì cuåc diïån úã Nam Tû khöng chó xaãy ra xung àöåt quên sûå úã Balcan, mêëu chöët cuãa vêën àïì laâ úã chöî, möåt bïn tûå yá phaá hoaåi trêåt tûå thïë giúái àûúåc hònh thaânh tûâ sau àaåi chiïën thûá hai. Trûúác tònh hònh àoá, Nga cêìn coá phaãn ûáng tûúng xûáng, vaâ cêìn thïí hiïån trong sûå thay àöíi hoåc thuyïët an ninh quöëc gia. Àöìng thúâi Nga cuäng tñnh àïën viïåc àaåi böå phêån caác quöëc gia chêu Êu uãng höå haânh àöång quên sûå cuãa NATO úã Balcan, cho nïn Nga haânh àöång trûúác hïët laâ xuêët phaát tûâ lúåi ñch cuãa nûúác mònh.

Nïëu chuáng ta nghiïn cûáu kyä lúâi phaát biïíu cuãa Putin, seä thêëy tûâ ngûä cuãa öng ta nghiïm khùæc, sêu xa vaâ àiïím àuáng huyïåt. Putin àaä suy xeát àïën hoåc thuyïët an ninh quöëc gia múái cuãa Nga.

Trong con mùæt cuãa Putin àaä thêëy sûå nhuåc nhaä cuãa möåt nûúác lúán nhû Nga, thêëy roä böå mùåt cuãa phûúng Têy phaãi deâ chûâng.

Thaáng 7/1999, Yeltsin àöåt ngöåt loaåi boã Stepasin, àêíy Putin ra trûúác chñnh trûúâng.



TÛÂ “NGÛÅA Ö CHÑNH TRÕ” ÀÏËN “THUÃ TÛÚÁNG CÛÁNG RÙÆN”

Yeltsin thay ài àöíi laåi Thuã tûúáng Chñnh phuã nhùçm muåc àñch gò vêåy? Vò sao nhên vêåt khöng tiïëng tùm trïn chñnh trûúâng Maátxcúva böîng nhiïn àûúåc Yeltsin böí nhiïåm laâm Thuã tûúáng Chñnh phuã Liïn bang Nga. Àûúåc böí nhiïåm trong thúâi cuöåc gay go, Putin laâm gò àïí xoay chuyïín tònh thïë? Putin - con “ngûåa ö chñnh trõ” nöíi danh trong 4 thaáng nhêåm chûác, vúái thaânh tñch chñnh trõ tuyïåt vúâi trúã thaânh võ “Thuã tûúáng cûáng rùæn”.

Thúâi cuöåc chñnh trõ bêët öín, Yeltsin tòm “vêåt àöëi troång”

Ngaây 9/8/1999, àöëi vúái Putin laâ möåt ngaây khaác thûúâng, Àaâi Truyïìn hònh quöëc gia Nga phaát toaân vùn baâi phaát biïíu cuãa Yeltsin do phoâng Tin tûác cuãa Töíng thöëng Nga phaát ài.

Caác cöng dên Nga tön kñnh: Höm nay, töi àaä kyá sùæc lïånh vïì viïåc bêìu cûã Duma quöëc gia.

Cuöåc bêìu cûã naây seä àûúåc tiïën haânh vaâo ngaây 19/12, hoaân toaân àuáng thúâi gian quy àõnh theo Hiïën phaáp vaâ phaáp luêåt.

Sûå thûåc cuöåc tranh cûã kiïíu maraton àaä múã maân röìi. Àoá laâ möåt thúâi kyâ hïët sûác khoá khùn vaâ quan troång. Cho nïn töi xin moåi ngûúâi haäy àùåc biïåt quan têm, thêåm chñ àùåc biïåt cêín thêån àïí àaánh giaá nhûäng biïíu hiïån cuãa nhûäng ngûúâi ra tranh cûã. Töi àaä hûáa viïåc bêìu cûã Duma seä àûúåc tiïën haânh möåt caách trung thûåc, töi tin rùçng ngûúâi àûúåc caác baån bêìu ra laâ xûáng àaáng vaâ àuáng àùæn.

Nhûng cuäng khöng nïn quïn rùçng àuáng möåt nùm nûäa seä tiïën haânh bêìu cûã töíng thöëng. Bêy giúâ töi quyïët àõnh noái ra ngûúâi maâ töi thêëy coá thïí dûåa vaâo lûåc lûúång chñnh trõ röång raäi nhêët àoaân kïët xaä höåi, baão àaãm tiïëp tuåc cuöåc caãi caách úã Nga. Ngûúâi maâ coá thïí àoaân kïët xung quanh mònh têët caã ngûúâi laâm nhiïåm vuå chêën hûng nûúác Nga vô àaåi bûúác vaâo thïë kyã 21.

Lyá Caãnh Long 64


Ngûúâi àoá laâ Bñ thû Höåi àöìng An ninh, Cuåc trûúãng Cuåc An ninh Liïn bang Vladimir Vladimirovich Putin. Höm nay töi àaä quyïët àõnh giaãi taán Chñnh phuã Sergei Vadimovich Stepasin. Töi àaä cùn cûá vaâo Hiïën phaáp thónh cêìu Duma quöëc gia phï chuêín Putin giûä chûác Thuã tûúáng Chñnh phuã Liïn bang Nga.

Töi tin tûúãng Putin trïn chûác vuå cao cêëp àoá coá thïí mang laåi lúåi ñch rêët lúán cho quöëc gia, ngûúâi Nga cuäng coá thïí àaánh giaá cöng taác vaâ cung caách àöëi xûã cuãa Putin, töi cuäng mong àïën thaáng 3/2000 (bêìu cûã töíng thöëng) àûúåc àïën traåm boã phiïëu àïí laâm viïåc lûåa choån cuãa mònh, têët caã moåi ngûúâi coá thïí tin tûúãng vaâo Putin. Töi cho rùçng Putin coá àuã thúâi gian àïí tûå thïí hiïån.

Töi rêët hiïíu Putin khi laâm Phoá Thõ trûúãng thûá nhêët Saint Petersburg, töi àaä chuá yá quan saát. Mêëy nùm nay chuáng töi àaä kïì vai saát caánh cöng taác bïn nhau. Trïn moåi chûác vuå, Putin àïìu rêët maånh daån vaâ kiïn àõnh trong cöng taác vaâ àaåt kïët quaã töët. Vladimir Vladimirovich coá kinh nghiïåm cöng taác quöëc vuå rêët phong phuá.

Thuã tûúáng Chñnh phuã laâ möåt cöng viïåc nùång nïì, laâ möåt thûã thaách to lúán, töi tin tûúãng Putin coá thïí gaánh vaác àûúåc, ngûúâi Nga seä uãng höå Putin. Töi cuäng toã loâng caãm ún àöëi vúái cöng taác rêët töët cuãa Sergei Vadimovich, àaä thaânh cöng trong viïåc xêy dûång möåt nöåi caác coá sûác maånh, duy trò àûúåc tònh hònh chñnh trõ vaâ kinh tïë quöëc gia öín àõnh. Töi tin tûúãng Sergei Vadimovich seä uãng höå ngûúâi baån vaâ laâm ngûúâi kïë thûâa mònh.

Nûúác Nga àang bûúác vaâo möåt giai àoaån chñnh trõ múái. Möåt nùm sau võ töíng thöëng Nga àêìu tiïn trong lõch sûã nûúác ta seä baân giao chñnh quyïìn cho töíng thöëng múái àùæc cûã. Caác cöng dên Nga tön kñnh, duâ thïë naâo ài nûäa ngûúâi àoá seä laâ võ töíng thöëng giaânh thùæng lúåi trong cuöåc bêìu cûã trong saåch vaâ trung thûåc cuãa moåi ngûúâi.

Xin caám ún. Nhû vêåy, nhên dên Nga laåi coá möåt ngûúâi laänh àaåo múái. Putin

luác naây laâ nhên vêåt coá vai vïë trïn chñnh trûúâng Nga, rêët nhiïìu ngûúâi tûâ lêu àaä dûå àoaán Putin seä trúã thaânh “ngûúâi àûáng àêìu” Chñnh phuã múái, nhûng uy tñn trong xaä höåi chûa cao. Sau khi baâi phaát biïíu cuãa Yeltsin àûúåc truyïìn ài, phoáng viïn baáo “Àöåc lêåp Nga" töí chûác möåt cuöåc phoãng vêën trïn àûúâng phöë Maátxcúva vïì vêën àïì giaãi taán Chñnh phuã Stepasin, Putin lïn thay Thuã tûúáng.



Möåt thûúng gia tïn laâ Nina Anisenko noái: “Töi khöng biïët Putin. Taåi sao chuáng töi laåi phaãi bêìu ngûúâi do Yeltsin tiïën cûã. Töi cho rùçng moåi ngûúâi seä khöng bêìu cho öng ta”.

Möåt thúå nguöåi tïn laâ Alekxei Phumin noái: “Yeltsin goåi ai laâ ngûúâi kïë thûâa àöëi vúái töi chùèng coá nghôa lyá gò. Putin laâ ai. Töi khöng biïët. Töi chùèng biïët gò viïåc quöëc gia àaåi sûå. Nay goåi ngûúâi naây, mai goåi ngûúâi khaác kïë thûâa, töi thêëy chùèng coá gò khaác nhau, lûúng cuäng chùèng vò thïë maâ àûúåc tùng”.

Möåt viïn chûác tïn laâ Maria Khulakova noái: “Bêët kïí Putin laâ ai, 2 thaáng sau anh ta seä bõ caách chûác, cuäng giöëng nhû Stepasin maâ thöi”.

Möåt võ giaáo sû tïn laâ Igor Tanhin noái: “Töi khöng thêëy Putin vaâ Stepasin coá gò khaác nhau. Töi nghô, giaá caã úã Maátxcúva seä tùng, àöìng àöla cuäng lïn giaá. Putin khöng laâm àûúåc Töíng thöëng, moåi ngûúâi trong nûúác chùèng ai biïët àûúåc öng ta”.

Xem ra dên chuáng Nga àöëi vúái viïåc thay àöíi Chñnh phuã vaâ thuã tûúáng nhû àeân cuâ cuãa Yeltsin àaä chùèng coân coi laâ laå nûäa, nhûng àöëi vúái àõa võ cuãa V. Putin böîng nhiïn tùng voåt, àaä gêy chêën àöång rêët lúán trong giúái thöng tin àaåi chuáng vaâ trïn chñnh trûúâng Nga. Coá möåt kiïíu noái àûúåc thïu dïåt rêët nhiïìu laâ “KGB laåi tröîi dêåy”, “Ngaânh tònh baáo bñ mêåt laâ con àûúâng cao töëc thöng àïën chûác võ cao trong àiïån Kremlin”.

Caách noái naây coá sûác thuyïët phuåc nhêët àõnh vaâ ngoaâi baãn thên Putin àaä coá gêìn 20 nùm cöng taác trong ngaânh tònh baáo úã trong vaâ ngoaâi nûúác, múái àêìu laâ KGB cuãa Liïn Xö trûúác àêy, sau naây trúã thaânh Cuåc trûúãng Cuåc An ninh Liïn bang Nga, trûúác Putin coân coá 2 võ truâm tònh baáo, àïìu laâ thuã tûúáng, möåt võ laâ Sergei Stepasin múái bõ caách chûác möåt tuêìn, àaä tûâng laâ ngûúâi phuå traách Cuåc An ninh Liïn bang; möåt võ khaác laâ tiïìn nhiïåm cuãa Stepasin, nguyïn Böå trûúãng Ngoaåi giao Evgheni Primakov, àaä tûâng chuã trò cöng taác cuãa ngaânh tònh baáo àöëi ngoaåi.

Khöng nhûäng thïë, sau khi giûä chûác Thuã tûúáng, Primakov coân àûa nhiïìu quan chûác tònh baáo bñ mêåt trûúác àêy vaâo giûä caác chûác vuå laänh àaåo cao cêëp trong caác ngaânh nghïì cuãa Nhaâ nûúác vaâ thöng tin àaåi chuáng.

Vùn phoâng Töíng thöëng núi tuå höåi caác trúå lyá cao cêëp cuãa Töíng thöëng àaä tûâng do quan chûác cao cêëp KGB Nikolai Bonchiutcha chuã

Lyá Caãnh Long 66


trò, möåt quan chûác KGB khaác laâ Makhlov cuäng tûâng giûä troång traách naây.

Quan chûác tònh baáo àöëi ngoaåi trûúác àêy Boritx Ivanov tûâng àûúåc böí nhiïåm laâm ngûúâi phuå traách àêìu tiïn cuãa Phoâng Thöng tin baáo chñ àiïån Kremlin.

Primakov böí nhiïåm cêëp phoá cú quan tònh baáo trûúác àêy cuãa öng ta laâ Iuri Chubakov giûä chûác Chuã nhiïåm Vùn phoâng Chñnh phuã, böí nhiïåm möåt quan chûác cuãa böå maáy tònh baáo àöëi ngoaåi trûúác àêy Valeri Kanchelov laâm ngûúâi laänh àaåo ngaânh cöng nghiïåp quên sûå an ninh.

Phûúng tiïån thöng tin cuãa Nga giaãi thñch viïåc Yeltsin böí nhiïåm nhûäng nhên viïn cuãa böå maáy tònh baáo bñ mêåt giûä caác chûác vuå mêëu chöët, àoá laâ phûúng phaáp àïí keáo “nhûäng ngûúâi àaáng tin cêåy” àïën vúái mònh trong thúâi kyâ chñnh quyïìn Yeltsin ngaây caâng suy yïëu lung lay.

Nhûäng nhên viïn tònh baáo cuä coân àûúåc böí nhiïåm laâm ngûúâi phuå traách caác xñ nghiïåp vaâ caác ngaânh coá nguöìn taâi chñnh quan troång, tuy rùçng möåt söë sau àoá àaä bõ thay thïë.

Grigori Rabota laâ möåt cêëp phoá khaác trong böå maáy tònh baáo cuãa Primakov àûúåc böí nhiïåm laâm ngûúâi phuå traách Cöng ty Xuêët nhêåp khêíu Khñ taâi Kyä thuêåt vaâ Vuä khñ Nga laâ cöng ty vuä khñ chuã yïëu cuãa Nga, cho àïën àêìu thaáng 8/1999 thò bõ thay thïë búãi möåt quan chûác coá quan hïå mêåt thiïët vúái Tachiana Chiasenko, con gaái cuãa Yeltsin.

Ngaânh thöng tin Nga cuäng khöng nùçm ngoaâi lïå naây, Iuri Khbarade ngûúâi phaát ngön cuãa böå maáy tònh baáo bñ mêåt trûúác àêy trúã thaânh Phoá Giaám àöëc Thöng têën xaä TASS cuãa Nga, truâm phaãn giaán Kosuliakov hoaá thên thaânh ngûúâi phuå traách böå phêån phuåc vuå thöng tin Àaâi Truyïìn hònh vaâ Àaâi Phaát thanh cöng cöång Nga.

Tuy trong cuöåc caãi caách Chñnh phuã sau àoá, nhûäng quan chûác cuãa böå maáy tònh baáo bñ mêåt àûúåc Primakov hoùåc Stepasin böí nhiïåm coá möåt söë bõ baäi chûác, nhûng hoå tiïëp tuåc tòm viïåc laâm trong ngaânh an ninh, caác xñ nghiïåp Nga hoùåc ngên haâng tû nhên.

Do Yeltsin àaä tuyïn böë öng ta choån Putin truâm tònh baáo trûúác àêy laâm ûáng cûã viïn tham gia tranh cûã töíng thöëng nùm 2000 cuãa àiïån Kremlin, nïn Putin coá hy voång tûâ võ trñ Thuã tûúáng hiïån nay, bûúác lïn ngöi baáu töíng thöëng, Nhûng dên chuáng Nga toã thaái



àöå thúâi ú vúái viïåc Yeltsin choån ai laâm ngûúâi thûâa kïë cuäng coá caái lyá riïng, trïn chñnh trûúâng Nga àang bõ lung lay, Yeltsin àang khöng ngûâng tòm kiïëm vêåt àöëi troång.

Do nïìn kinh tïë Nga vêîn khöng thoaát khoãi àaáy vûåc, nhên dên bêët maän vúái hiïån traång, bùæt àêìu nuöëi tiïëc àúâi söëng trûúác àêy. Cho nïn aãnh hûúãng cuãa Àaãng Cöång saãn Nga do Diuganov laänh àaåo ngaây caâng lúán. Yeltsin vêîn baám giûä Chñnh phuã caánh hûäu, àang phaãi têåp trung vaâo vêën àïì phaát triïín kinh tïë quöëc gia, giaãi quyïët mêu thuêîn dên töåc, laåi coân phaãi àöëi phoá khöng ngûâng vúái Duma do caánh taã chiïëm thïë aáp àaão, laâm cho thúâi cuöåc chñnh trõ Nga laåi bûúác vaâo möåt thúâi kyâ xaáo àöång.

Yeltsin caãm thêëy uy quyïìn cuãa mònh bõ thaách thûác, ngaây 7/9/1998, trûúác khi Duma quöëc gia hoåp höåi nghõ toaân thïí, liïìn triïåu têåp höåi nghõ baân troân coá Töíng thöëng, quyïìn Thuã tûúáng, Bñ thû Höåi àöìng An ninh, àaåi biïíu Thûúång vaâ Haå viïån, Thõ trûúãng Maátxcúva vaâ laänh àaåo cöng àoaân tham gia, nhûng caác bïn khöng thöëng nhêët àûúåc yá kiïën vúái ûáng viïn thuã tûúáng, àïì nghõ Duma quöëc gia phï chuêín, àöìng thúâi àïí cho Chñnh phuã múái coá 6-8 thaáng “thûã viïåc”.

Duma cûúng quyïët chöëng laåi sûác eáp cuãa Töíng thöëng, trong voâng boã phiïëu lêìn thûá hai taåi Höåi nghõ toaân thïí Duma quöëc gia tiïën haânh trong àïm àoá, möåt lêìn nûäa laåi phuã quyïët chûác danh Thuã tûúáng cuãa Cheknomukdin do Töíng thöëng Yeltsin àûa ra.

Tònh hònh caâng trúã lïn phûác taåp, Yeltsin laåi àe doaå, nïëu lêìn thûá 3 maâ ngûúâi öng ta àûa ra khöng àûúåc phï chuêín, öng ta seä thûâa haânh quyïìn lûåc Hiïën phaáp cho pheáp, giaãi taán Duma. Cuöåc khuãng hoaãng Chñnh phuã cuãa Nga xem ra caâng nghiïm troång.

Ngaây 10/9, tònh hònh àöåt nhiïn dõu xuöëng, Töíng thöëng Nga Yeltsin àïì cûã quyïìn Böå trûúãng Ngoaåi giao Primakov laâm Thuã tûúáng Chñnh phuã lïn Duma quöëc gia. Àoá laâ sûå lûåa choån cuãa Yeltsin trong hai ngaây suy tñnh, sau cuöåc boã phiïëu voâng hai cuãa Duma quöëc gia ngaây 7/9, phuã quyïët àïì nghõ cuãa Yeltsin àûa Checnomukdin lïn laâm Thuã tûúáng.

Duma quöëc gia sau cuöåc biïíu quyïët voâng hai àang àúåi Yeltsin àûa tïn ûáng viïn thuã tûúáng lêìn thûá ba, Ngaây 8/9, Yeltsin gùåp quyïìn Thuã tûúáng Cheknomukdin vaâ Chuã nhiïåm Vùn phoâng Töíng thöëng Iumaxeáp, ngaây 9/9 laåi thûúng lûúång vúái Cheknomukdin vaâ quyïìn Böå trûúãng Ngoaåi giao Primakov, ngaây 10/9 gùåp

Lyá Caãnh Long 68


Cheknomukdin vaâ Primakov, sau àoá múái àûa ra quyïët àõnh àûa tïn Primakov.

Tiïëp àoá taåi Höåi nghõ àùåc biïåt cuãa Duma quöëc gia àaä ra quyïët àõnh, chiïìu ngaây 11 seä hoåp höåi nghõ toaân thïí, thöng qua vêën àïì àûa Primakov laâm Thuã tûúáng.

Trong caác nhên vêåt quan troång cuãa nhiïìu Chñnh phuã Nga, Böå trûúãng Ngoaåi giao Primakov laâ ngûúâi àûúåc hoan nghïnh vaâ àaánh giaá töët. Töíng thöëng Yeltsin noái Primakov laâ “Möåt nhaâ hoaåt àöång quöëc vuå coá kinh nghiïåm phong phuá, thaânh thaåo cöng taác töí chûác coá con mùæt nhòn xa tröng röång vaâ thaânh thûåc, chñnh trûåc”. Ngay caã àïën Giulinovxki Chuã tõch Àaãng Dên chuã Tûå do, con ngûúâi soi moái, cuäng noái Primakov “coân khaá hún Kovalev Böå trûúãng Ngoaåi giao trûúác àêy”.

Evgheni Primakov sinh thaáng 10/1929, hún Yeltsin 2 tuöíi. Yeltsin vöën thñch ngûúâi treã, nhûng laåi troång duång Primakov. Taåi sao? Primakov töët nghiïåp chuyïn ngaânh Kinh tïë Hoåc viïån Phûúng Àöng Maátxcúva, àaåt hoåc võ Tiïën sô Kinh tïë. Àaáng lyá ra öng nïn tòm con àûúâng phaát triïín vïì mùåt kinh tïë. Khöng ngúâ öng laåi gùæn boá vúái cöng taác thöng tin baáo chñ. Sau khi rúâi àaåi hoåc Maátxcúva, öng laâm biïn têåp cho Àaâi Phaát thanh quöëc gia, sau laâm phoáng viïn baáo "Pravda" thûúâng truá taåi Trung Àöng. Nùm 1970 bùæt àêìu chuyïn têm nghiïn cûáu vêën àïì quöëc tïë vaâ giûä chûác Viïån trûúãng Viïån Nghiïn cûáu Quan hïå quöëc tïë vaâ Kinh tïë thïë giúái thuöåc Viïån Khoa hoåc Liïn Xö. Öng coân laâ Viïån sô Viïån Khoa hoåc Nga vaâ Liïn Xö.

Primakov coá nhûäng thaânh quaã hoåc têåp phong phuá, nhûng öng khöng phaãi loaåi thû sinh “muä ni che tai”. Tûâ nùm 1995 àïën cuöëi nùm 1991, khi Liïn Xö giaãi thïí, öng vêîn laâ àaãng viïn Àaãng Cöång saãn Liïn Xö. Gorbachov rêët khen ngúåi hoåc thûác vaâ taâi nùng cuãa öng. Nùm 1985 sau khi Gorbachov lïn nùæm quyïìn, Primakov rêët khen ngúåi hoåc thûác vaâ taâi nùng cuãa öng. Nùm 1985 khi Gorbachov lïn ngöi nùæm quyïìn, Primakov àûúåc thùng tiïën liïn tuåc; nùm 1986 truáng cûã UÃy viïn dûå khuyïët Trung ûúng Àaãng Cöång saãn Liïn Xö, nùm 1988 truáng cûã Nghõ sô, nùm 1989 vaâo Böå Chñnh trõ, trong nùm àûúåc bêìu laâm Chuã tõch Viïån Liïn minh Xö Viïët töëi cao, nùm 1990 laâ thaânh viïn Höåi àöìng Töíng thöëng Liïn Xö, tiïëp àoá laâm àùåc sûá cuãa Töíng thöëng hoaâ giaãi cuöåc khuãng hoaãng vuâng Võnh. Thaáng 9/1991 àûúåc böí nhiïåm laâm Phoá Chuã tõch thûá nhêët KGB, phuå traách cöng taác tònh baáo àöëi ngoaåi. Primakov tûâ Tiïën sô àïën Viïån sô, tûâ phoáng viïn àïën chuyïn gia vêën àïì quöëc tïë, tûâ Nghõ sô



àïën Chuã tõch Viïån liïn minh, tûâ àaãng viïn Àaãng Cöång saãn Liïn Xö àïën Uyã viïn dûå khuyïët Böå Chñnh trõ, tûâ thaânh viïn Höåi àöìng Töíng thöëng àïën Àùåc sûá cuãa Töíng thöëng, lêìn lûúåt qua caác lônh vûåc Thöng tin, Hoåc thuêåt, Chñnh trõ vaâ lônh vûåc Ngoaåi giao, Àiïåp baáo, möåt con ngûúâi lõch laäm trong caác nhên vêåt chñnh trõ quan troång cuãa Nga. Trong tûâng lônh vûåc maâ öng àaä traãi qua öng àïìu böåc löå taâi hoa tuyïåt vúâi, taác phong chùæc chùæn. Chaã traách sau khi Liïn Xö giaãi thïí, Yeltsin àaä phaá lïå giao cho võ “laäo thêìn tiïìn triïìu” tuöíi ngoaåi luåc tuêìn giûä chûác Cuåc trûúãng Cuåc Tònh baáo àöëi ngoaåi cuãa Nga.

Trïn cûúng võ Cuåc trûúãng Cuåc Tònh baáo àöëi ngoaåi, Primakov laâm àûúåc 4 nùm vúái thaânh tñch tuyïåt vúâi. Ngaây 9/1/1996, Yeltsin böí nhiïåm öng laâm Böå trûúãng Ngoaåi giao thay cho Kovalev tûâ chûác trûúác àoá 4 ngaây, luác naây Primakov àaä 66 tuöíi. Quyïët àõnh naây cuãa Yeltsin àûúåc caác bïn hoan nghïnh. Böå Ngoaåi giao goåi Primakov laâ “ûáng viïn töët nhêët” vaâo chûác Böå trûúãng Ngoaåi giao, àaåi biïíu Duma quöëc gia noái öng “hoaân toaân xûáng àaáng vúái chûác vuå àoá”. Primakov sau khi giûä chûác àaä khöng höí theån vúái sûá mïånh àûúåc giao, öng tñch cûåc thûåc hiïån “ngoaåi giao toaân phûúng võ”, àùåt “ngoaåi giao phûúng Àöng” vaâ ‘ngoaåi giao Phûúng Têy” vaâo cuâng võ trñ quan troång nhû nhau. Primakov kiïn quyïët phaãn àöëi múã röång NATO sang phña Àöng, nhêën maånh “khöng thïí laâm ngú chúâ àúåi” trûúác thïë hung hùng cuãa phûúng Têy, phaãi tòm möåt thïë cên bùçng lûåc lûúång, àïí baão vïå lúåi ñch quöëc gia duy trò àõa võ nûúác lúán cuãa Nga.

Caác nhaâ quan saát cho rùçng, sau khi Primakov ra laâm Böå trûúãng Ngoaåi giao Nga, nhûäng chó trñch cuãa Nghõ viïån Nga àöëi vúái Böå Ngoaåi giao giaãm hùèn. Trong tònh hònh Yeltsin bõ bïånh lêu daâi khöng quaán xuyïën àûúåc cöng viïåc, cöng taác ngoaåi giao cuãa Nga vêîn tiïën triïín töët, hoaân toaân nhúâ vaâo võ Böå trûúãng Ngoaåi giao taâi nùng Primakov.

Quyïët àõnh àïì danh Primakov laâm Thuã tûúáng cuãa Töíng thöëng Yeltsin thûåc tïë laâ möåt sûå thoãa hiïåp vúái Duma, Primakov coá quan hïå töët vúái Duma, Seledniov Chuã tõch Duma quöëc gia hoan nghïnh quyïët àõnh cuãa Töíng thöëng, öng noái Haå Nghõ viïån do Àaãng Àöëi lêåp chi phöëi seä phï chuêín Primakov laâm Thuã tûúáng.

Seledniov àaãng viïn Àaãng Cöång saãn noái: “Àoá laâ quyïët àõnh rêët húåp tònh húåp lyá, àûúng nhiïn Primakov seä àûúåc Duma quöëc gia uãng höå”.

Lyá Caãnh Long 70


Khi nhêån àûúåc thû àïì danh chñnh thûác cuãa Yeltsin, Duma quöëc gia seä phaãi biïíu quyïët trong thúâi haån möåt tuêìn. Nhûng nhûäng ngûúâi laänh àaåo cuãa nhiïìu phaái trong Duma quöëc gia noái, ngay ngaây mai Duma quöëc gia seä biïíu quyïët ngûúâi àûúåc àïì cûã laâm Thuã tûúáng.

Nhûäng ngûúâi laänh àaåo Duma cuäng hiïíu roä nïëu laåi phuã quyïët Primakov, têët seä phaãi tûå àöång giaãi taán, töí chûác bêìu cûã Quöëc höåi múái.

Primakov cuäng hiïíu rêët roä, cú höåi vûúåt qua cûãa aãi cuãa öng rêët cao, vò Quöëc höåi do Àaãng Cöång saãn Nga chiïëm àa söë, trong danh saách 5 ûáng viïn coá thïí àûúåc chêëp nhêån do Àaãng Cöång saãn Nga trònh lïn Töíng thöëng trong tuêìn, coá tïn cuãa Primakov.

Primakov tûâng laâ Uyã viïn Böå Chñnh trõ Àaãng Cöång saãn Liïn Xö. Tuy ài theo Yeltsin, nhûng öng ta cuäng àûúåc sûå uãng höå cuãa phaái Yabloko, àûúåc caác phêìn tûã theo chuã nghôa dên töåc yïu mïën.

Schoev, Chuã tõch Höåi àöìng Liïn bang Thûúång Nghõ viïån Nga cuäng hoan nghïnh quyïët àõnh cuãa Töíng thöëng. Öng noái: “Quyïët àõnh naây phuâ húåp vúái yá muöën cuãa moåi ngûúâi”.

Diuganov, laänh tuå cuãa Àaãng Cöång saãn Nga cuäng toã ra hoan nghïnh, öng cho rùçng Primakov seä àûúåc sûå uãng höå cuãa Duma. Öng noái vúái phoáng viïn: “Töi cho rùçng Duma quöëc gia seä kiïn quyïët uãng höå Primakov.”

Nhûng nhûäng ngûúâi phï phaán öng noái, coân coá àiïím chûa hay laâ Primakov thiïëu kinh nghiïåm vïì mùåt kinh tïë, àang luác nûúác nhaâ rúi vaâo khuãng hoaãng nùång nïì, àöìng ruáp mêët giaá, giaá caã tùng voåt, quöëc gia àang cêìn chñnh laâ nhên taâi kinh tïë.

Primakov cuäng hiïíu roä Yeltsin choån mònh, khöng phaãi vò coá thêm niïn cöng taác, taâi nùng tuyïåt vúâi, quan àiïím chñnh trõ trung dung, caác phe phaái àïìu coá thïí chêëp nhêån maâ thûåc taåi laâ do khöng coân caách lûåa choån naâo khaác. Ngay àïën Yeltsin trong lúâi phaát biïíu truyïìn hònh sau àoá cuäng thûâa nhêån “Choån lûåa Primakov laâ kïët quaã cuãa sûå thoãa hiïåp”. Noái caách khaác Yeltsin hy sinh Checnomukdin thay vaâo bùçng Primakov, chuã yïëu laâ àïí traánh cuöåc khuãng hoaãng giûäa lêåp hiïën vúái chñnh quyïìn, khöng liïn quan gò àïën viïåc thoaát khoãi khuãng hoaãng kinh tïë trûúác mùæt. Yeltsin khöng muöën noái roä laâ Primakov yïëu thïë khöng coá mûu àöì chñnh trõ, tûúng



àöëi dïî chïë ngûå. Nïëu khöng thïë cûúng võ töíng thöëng cuãa öng ngaây caâng khöng coá nïìn taãng dên chuã, seä gùåp rêët nhiïìu phiïìn phûác.

Àiïìu àaáng noái laâ, cho àïën nay Primakov laâ võ nguyïn laäo tiïìn triïìu duy nhêët coân hoaåt àöång trïn vuä àaâi chñnh trõ (ï kñp chñnh trõ cuãa Gorbachov, trûâ öng ra, coân têët caã àïìu àaä trúã thaânh caát buåi cuãa lõch sûã), àuã thêëy öng coá möåt trñ tuïå chñnh trõ khaác thûúâng vaâ coá khaã nùng xûã lyá tònh huöëng. Chó coá àiïìu vuä àaâi hoaåt àöång cuãa öng trïn cú baãn khöng taách rúâi tònh baáo vaâ ngoaåi giao, àoá cuäng laâ nguyïn nhên maâ coá ngûúâi dûå àoaán öng seä laâ thuã tûúáng chïët non, vò àöëi vúái cöng viïåc kinh tïë, cú baãn öng laâ muâ tõt.

Thaáng 12/1995, Àaãng Cöång saãn Nga chiïëm àa söë ghïë trong Quöëc höåi, Primakov con ngûúâi àûúåc Àaãng Cöång saãn cho laâ cuâng chñ hûúáng giûä chûác Böå trûúãng Ngoaåi giao. Võ Böå trûúãng Ngoaåi giao tiïìn nhiïåm thuöåc phaái thên phûúng Têy nöíi tiïëng, cuäng laâ möåt chuã tûúáng caãi caách cêëp tiïën bõ thay thïë bùçng Primakov, àûúng nhiïn caác quöëc gia phûúng Têy khöng thñch, cho nïn Primakov khöng giaânh àûúåc sûå tñn nhiïåm cuãa caác quöëc gia naây trong möåt thúâi gian daâi. Nhûng vïì sau vúái sûå nhanh nhaåy, linh hoaåt, chùæc chùæn cuãa mònh öng dêìn dêìn giaânh àûúåc sûå thöng caãm cuãa caác àöìng nghiïåp phûúng Têy, thêåm chñ giaânh àûúåc tònh baån cuãa Olbrai Böå trûúãng Ngoaåi giao Myä.

Kinh nghiïåm ngoaåi giao khöng àuã cho khaã nùng trõ quöëc, khi Quöëc höåi thöng qua vúái àa söë aáp àaão böí nhiïåm öng laâm Thuã tûúáng, öng àaä kïu goåi toaân xaä höåi naây àoaân kïët laåi, cuâng vûúåt qua thúâi kyâ khoá khùn vaâ öng coân àaãm baão traã hïët “têët caã caác khoaãn núå”, Chñnh phuã “phaãi bùæt tay vaâo viïåc àiïìu tiïët chïë àöå sûå vuå kinh tïë”. Nhûng, Diuganov laänh tuå Àaãng Cöång saãn Nga tuyïn böë trûúác khi biïíu quyïët, chó cho öng hai thaáng àïí cûáu vaän nïìn kinh tïë Nga àang àöëi mùåt vúái sûå suy suåp, nïëu khöng...

Thúâi gian 2 thaáng àïí cûáu vaän möåt xaä höåi to lúán raách nhû töí àóa, ngay caã thûúång àïë cuäng võ têët laâm nöíi.

Nhûng Primakov àaä laâm àûúåc, vúái thúâi gian 2 thaáng ngùæn nguãi, khöng nhûäng àaä sú böå öín àõnh àûúåc tònh hònh trong vaâ ngoaâi nûúác, öng trúã thaânh nhên vêåt coá thûåc quyïìn nùång kyá úã Nga.

Sau khi giûä chûác Thuã tûúáng, Primakov àaä àûúåc sûå chêëp nhêån röång raäi cuãa xaä höåi vaâ úã caác vuâng, têìng lúáp chñnh trõ cêëp trïn, àöìng thúâi cuäng do Töíng thöëng thûúâng xuyïn öëm àau nïn quyïìn haânh chêëp chñnh quöëc gia àaä coá thay àöíi roä rïåt.

Lyá Caãnh Long 72


Duma quöëc gia àaä phï chuêín möåt caách thuêån lúåi àïí danh Thuã tûúáng Primakov cuãa Töíng thöëng, àiïìu hoâa àûúåc mêu thuêîn giûäa Duma vaâ àiïån Kremlin. Primakov nùæm caác lûåc lûúång chñnh trõ trong xaä höåi. Caác àaãng phaái chuã yïëu trong Duma coá àaåi biïíu tham gia Chñnh phuã nïn giûäa Duma vaâ Chñnh phuã bònh an vö sûå. Nhûäng biïån phaáp kinh tïë cuãa Chñnh phuã àaä phaãn aánh lúåi ñch cuãa phaái taã trong Duma, nïn phaái taã khöng nhûäng khöng phaãn àöëi Chñnh phuã, maâ coân toã ra uãng höå Chñnh phuã trong möåt chûâng mûåc nhêët àõnh. Caái goåi laâ “Àaãng chñnh quyïìn”cuãa phe trung hûäu cuäng biïíu thõ khöng phaãi laâ àöëi lêåp. Cho nïn thuã tûúáng múái khöng nhûäng àûúåc Töíng thöëng tin tûúãng, maâ cuäng àûúåc caác lûåc luúång chñnh trõ chuã yïëu cuãa xaä höåi uãng höå vaâ söëng chung.

Tuy lûåc lûúång chñnh trõ caác phaái phï phaán chñnh saách kinh tïë cuãa öng coá khaác nhau, nhûng trûâ thïë lûåc cûåc hûäu, caác phaái àïìu thûâa nhêån ngûúâi maâ coá thïí cên bùçng thïë lûåc caác phaái hiïån nay trúã thaânh ngûúâi “giú mùåt chõu baáng”cho Yeltsin, ngoaâi Primakov khöng coân ai khaác. Kirienko, võ Thuã tûúáng tiïìn nhiïåm tuy khöng taán thaânh chñnh saách cuãa Primakov, nhûng cuäng phaãi thûâa nhêån tònh hònh chñnh trõ cuãa Nga àûúåc öín àõnh laåi, khöng thïí phuã nhêån cöng cuãa Primakov. Ngay caã àïën Yaplinxki trûúác àêy vêîn hay moi moác chñnh saách cuãa Primakov, cuäng phaãi ca ngúåi vai troâ àöåt xuêët cuãa Primakov giaãi quyïët cuöåc khuãng hoaãng chñnh trõ vaâ öín àõnh thúâi cuöåc. Coân Primakov thò vêîn nhêën maånh öng khöng dûå àõnh ûáng cûã Töíng thöëng, nïn traánh àûúåc nhiïìu phiïìn phûác coá thïí xaãy ra do tranh chûác Töíng thöëng kyâ túái vúái möåt söë nhên vêåt chñnh trõ haâng àêìu.

ÖÍn àõnh tònh hònh àõa phûúng laâ möåt trong nhûäng nhiïåm vuå chuã yïëu trong cöng taác cuãa Chñnh phuã múái. Trong tònh thïë Töíng thöëng yïëu mïåt khuãng hoaãng kinh tïë nùång nïì, muöën traánh àûúåc xu thïë “ly têm”, Primakov coi nhûäng ngûúâi laänh àaåo caác chuã thïí trong Liïn bang laâ nhûäng nhên vêåt mêëu chöët öín àõnh, öng tranh thuã giao lûu vúái nhûäng ngûúâi laänh àaåo àõa phûúng, viïåc sùæp xïëp nhên sûå trong Chñnh phuã cuäng coi troång yá kiïën cuãa nhûäng ngûúâi laänh àaåo àõa phûúng, hûáa giao quyïìn tûå chuã kinh tïë vaâ quaãn lyá cho àõa phûúng, àöìng yá àïí àõa phûúng àûúåc hûúãng nhiïìu ûu àaäi vïì thuïë. Öng múâi Gutsov Chuã tõch Bang Leningrad, con ngûúâi rêët coá aãnh hûúãng giûä chûác Phoá Thuã tûúáng thûá nhêët Chñnh phuã vaâ töí chûác thaânh lêåp Àoaân Chuã tõch Chñnh phuã, àïí cho 8 võ laänh àaåo vuâng tham giao vaâo nhûäng quyïët saách cuãa Chñnh phuã, nïn àûúåc sûå tñn



nhiïåm cuãa nhûäng ngûúâi laänh àaåo vuâng. Thêåm chñ möåt söë ngûúâi laänh àaåo vuâng coân biïíu thõ uãng höå Primakov ra tranh cuãa Töíng thöëng khoáa túái. ÖÍn àõnh tònh hònh cuäng laâ troång àiïím cöng taác cuãa Chñnh phuã múái. Tuy cuöåc thùm doâ yá kiïën dên chuáng vaâo haå tuêìn thaáng 9 cho thêëy söë uãng höå Primakov àaä àaåt 32%, mûác cùng thùèng xaä höåi àaä giaãm. Nhûng ngaây 7/10, mêu thuêîn xaä höåi laåi cùng thùèng, khùæp núi trong toaân nûúác Nga àaä nöí ra nhûäng hoaåt àöång khaáng nghõ quy mö lúán, àoá laâ thûã thaách nghiïm troång sau khi Primakov lïn laâm Thuã tûúáng. Theo àaánh giaá cuãa möåt söë ngûúâi, coá àïën hún 20 triïåu ngûúâi tham gia nhûäng hoaåt àöång khaáng nghõ lêìn naây. Primakov tuy phaãn àöëi hoaåt àöång khaáng nghõ naây, nhûng àïí traánh cho sûå viïåc múã röång, trong nhiïìu trûúâng húåp öng vêîn thaânh khêín baãy toã sûå thöng caãm vúái nhûäng nöîi khöí cuãa ngûúâi khaáng nghõ, kïu goåi nhûäng ngûúâi töí chûác cuöåc khaáng nghõ cuâng gheá vai vúái Chñnh phuã. Haânh àöång cuãa öng àaä coá taác duång lúán trong viïåc hoaá giaãi sûå phêîn nöå cuãa quêìn chuáng. Primakov coân chó àaåo caác ngaânh hûäu quan nhanh choáng àiïìu àöång ngên quyä phaát 2 thaáng lûúng cho quên àöåi, phaát buâ möåt phêìn tiïìn lûúng, tiïìn hûu trñ vaâ trúå cêëp hoåc böíng coân núå àoång. Theo nguöìn tin chñnh thûác ûúác àoaán, toaân quöëc chó coá möåt triïåu ngûúâi tham gia hoaåt àöång khaáng nghõ. Do nhaâ cêìm quyïìn aáp duång biïån phaáp chùåt trong loãng ngoaâi nïn àaä traánh àûúåc mêu thuêîn quaá cùng. Hoaåt àöång khaáng nghõ àaä dõu laåi vúái phûúng thûác vùn minh, khöng xaãy ra nhûäng haânh vi quaá khñch vaâ xaáo àöång lúán.

Khi Primakov lïn laâm Thuã tûúáng, moåi ngûúâi àïìu cho rùçng öng laâ möåt Thuã tûúáng quaá àöå, thêåm chñ coá ngûúâi coân caã quyïët Chñnh phuã múái chó töìn taåi 4 àïën 6 tuêìn. Nhûng 3 thaáng àaä tröi qua, cöng viïåc cuãa Primakov khöng coá gò truåc trùåc lúán, caác bïn bùæt àêìu hy voång úã öng. Moåi ngûúâi tuy khöng tröng mong öng coá thïí lêåp nïn kyâ tñch coá hiïåu quaã ngay, nhûng àa söë tin öng coá khaã nùng laâm cho quöëc gia thoaát khoãi höîn loaån. Cuöåc thùm doâ yá kiïën dên chuáng, chûáng toã tyã lïå uãng höå Primakov àang lïn theo àûúâng thùèng, thêåm chñ coân vûúåt caã mêëy nhaâ chñnh trõ tham gia tranh cûã Töíng thöëng, chûáng toã öng àaä àûúåc dên chuáng chêëp nhêån.

Sûác khoeã cuãa Yeltsin ngaây caâng suy yïëu, trong tònh hònh khöng thïí laâm viïåc bònh thûúâng, thûåc tïë Primakov àaä thûåc hiïån chûác vuå nhû möåt Phoá Töíng thöëng. Khi Primakov thaânh lêåp nöåi caác, Töíng thöëng giao cho öng quyïìn lûåc lúán hún nhiïìu so vúái mêëy àúâi Thuã tûúáng trûúác. Thêåm chñ Primakov coá thïí nhuáng tay vaâo cöng

Lyá Caãnh Long 74


viïåc cuãa nhûäng ngaânh sûác maånh maâ trûúác àêy hoaân toaân do Töíng thöëng quaãn, phöëi húåp hiïåp àöìng cöng taác cuãa nhûäng ngaânh naây.

Primakov khöng nhûäng àûúåc quyïìn quyïët saách kinh tïë maâ caác àúâi Thuã tûúáng trûúác coá mú cuäng chùèng àûúåc, coá quyïìn lûåc chuã trò cöng viïåc Chñnh phuã, maâ coân àûúåc quyïìn thay mùåt Töíng thöëng giaãi quyïët caác vêën àïì àöëi nöåi, àöëi ngoaåi.

Trïn trûúâng quöëc tïë, caác quöëc gia khu vûåc khöëi SNG, vuâng biïín Baltic àïìu ca ngúåi Primakov vaâ àùåt rêët nhiïìu hy voång vaâo öng. Ngay caã caác Chñnh phuã phûúng Têy àöëi vúái Chñnh phuã cuãa Primakov trûúác nay vêîn giûä thaái àöå deâ dùåt cuäng àaä phaãi chêëp nhêån hiïån thûåc, coi Primakov laâ phaái thûåc quyïìn cuãa Nga vaâ giao dõch vúái öng.

Tûâ khi Primakov bùæt àêìu chuã trò cöng viïåc Chñnh phuã, öng àaä nhêën maånh phaãi tiïëp tuåc caãi caách laâm kinh tïë thõ trûúâng hûúáng vaâo xaä höåi. Vïì mùåt quyïët saách kinh tïë, öng coá quyïìn tûå chuã lúán hún caác võ tiïìn nhiïåm.

Primakov àïì xuêët, phaãi cùn cûá vaâo tònh hònh cuãa àêët nûúác Nga àïí tiïën haânh caãi caách kinh tïë, tùng cûúâng kiïím saát Nhaâ nûúác. Muöën xoay vêìn àûúåc tònh hònh kinh tïë Nga àang tuåt döëc nghiïm troång, Chñnh phuã do Primakov laänh àaåo àaä aáp duång nhûäng biïån phaáp chuã yïëu sau: Nhaâ nûúác cêëp vöën giuáp àúä caác xñ nghiïåp vaâ ngaânh saãn xuêët coá hiïåu quaã kinh tïë cao, àöìng vöën quay voâng nhanh, nêng àúä caác xñ nghiïåp ngaânh khoa hoåc kyä thuêåt cao kiïíu têåp trung chêët xaám, vaâ caác xñ nghiïåp cuãa ngaânh chïë taåo maáy coá thïí saãn xuêët ra saãn phêím coá khaã nùng caånh tranh, töí chûác laåi ngaânh ngên haâng, baão höå nhûäng ngên haâng troång àiïím coá tiïìn àöì phaát triïín, cung cêëp cho hoå vöën vay öín àõnh, saát nhêåp hoùåc cho phaá saãn nhûäng ngên haâng vêån haânh khöng töët, hoaân thiïån quy chïë thuïë, chia giai àoaån haå thuïë suêët cuãa thuïë giaá trõ gia tùng giaãm thuïë suêët cao nhêët cuãa thuïë lúåi nhuêån hiïån haânh tûâ 35% xuöëng 30% àiïìu chónh cú cêëu xuêët khêíu, khöng lêëy xuêët khêíu nhiïn liïåu, nguyïn liïåu laâm chñnh nûäa; öín àõnh höëi suêët cuãa àöìng ruáp, ngùn chùån laåm phaát.

Nguyïn tùæc cuãa Primakov laâ phaát triïín cöng nghiïåp quöëc nöåi, nhûng khöng bïë quan che chùæn; thu huát maånh meä àêìu tû cuãa nûúác ngoaâi, nhûng khöng dûåa vaâo vay vöën àïí söëng qua ngaây; hoåc têåp kinh nghiïåm coá ñch cuãa nûúác khaác, nhûng khöng thïí laâm theo yïu cêìu cuãa hoå.



Nhûäng biïån phaáp vaâ nöî lûåc noái trïn cuãa Primakov coá thïí noái chó múái thaânh cöng bûúác àêìu. Khuãng hoaãng kinh tïë sú böå àûúåc giaãi quyïët, coá hy voång ngùn chùån àûúåc xu thïë tuåt döëc nhanh cuãa nïìn kinh tïë Nga.

Matxliukov Phoá Thuã tûúáng thûá nhêët Chñnh phuã Nga khi phên tñch tònh hònh kinh tïë Nga àaä noái, xu thïë suy giaãm töíng giaá trõ saãn lûúång quöëc dên Nga seä bõ chùån àûáng, kinh tïë nûãa cuöëi nùm 1999 seä tùng chuát ñt.

Thêåm chñ theo kïët quaã àiïìu tra yá kiïën cuãa nhên dên, Primakov trong cuöåc bêìu cûã Töíng thöëng tûúng lai seä àûáng trong haâng nguä nhûäng ngûúâi coá khaã nùng thùæng cûã göìm: Ruzkov, Lebed, Diuganov. Maâ Primakov seä coá thïë lûåc rêët lúán, seä giaânh àûúåc trïn 20% phiïëu bêìu.

Coá veã nhû tiïìn àöì cuãa Primakov rêët saáng suãa, nhûng trong àêëu trûúâng chñnh trõ nûúác Nga, têët caã àïìu coá thïí thay àöíi.

Ngaây 7/4, Yeltsin noái boáng gioá rùçng: “Trong giai àoaån naây, Primakov rêët coá taác duång àöëi vúái chuáng ta”, “nhûng sau naây ra sao, chuáng ta phaãi chúâ xem àaä”

Lúâi phaát biïíu naây lêåp tûác khiïën ngûúâi ta nghi ngúâ vïì viïåc Yeltsin seä baäi chûác Thuã tûúáng cuãa Primakov.

Àiïìu naây coá nghôa laâ sûå chia reä khöng ngûâng giûäa Yeltsin - möåt ngûúâi àêìy bïånh têåt vúái Primakov - möåt ngûúâi maâ àõa võ àang khöng ngûâng ài lïn lêìn àêìu tiïn àaä àûúåc chûáng thûåc cöng khai. Coá ngûúâi phoãng àoaán rùçng, Primakov àang nhùçm vaâo ngöi baáu Töíng thöëng.

Tin tûác tûâ àiïån Kremlin vïì viïåc Yeltsin seä nhanh choáng thay thïë Primakov bùçng Cheknomukdin hoùåc Tshubai lan truyïìn khùæp Maátxcúva.

Coân coá nguöìn tin noái rùçng, Yeltsin àaä gùåp Cheknomukdin. Cuâng ngaây, möåt Àaâi Truyïìn hònh àöåc lêåp àaä thöng baáo, coá ngûúâi àaä thêëy xe cuãa Tshubai àöî trûúác phoâng laâm viïåc cuãa Töíng thöëng.

Thöng qua caác thuöåc haå thên tñn àïí ngêìm thöng baáo khaã nùng coá thïí baäi chûác àïí giûä cên bùçng lûåc lûúång giûäa caác phe phaái laâ möåt thuã phaáp thûúâng duâng cuãa Yeltsin.

Yeltsin seä phaãi àöëi mùåt vúái cuöåc hoåp cuãa Duma quöëc gia dûå tñnh vaâo ngaây 15/4 àïí àöëi chêët vúái sai lêìm cuãa mònh. Caác nhaâ phên

Lyá Caãnh Long 76


tñch noái rùçng Yeltsin yïu cêìu Primakov lúåi duång aãnh hûúãng cuãa mònh àïí ngùn trúã haânh àöång vaåch töåi cuãa Quöëc höåi

Nhûng àöëi vúái Primakov maâ noái viïåc àoá quaã laâ rêët khoá khùn, búãi vò öng ta chó dûåa vaâo sûå uãng höå cuãa phaái taã, phaái phaãn àöëi, maâ phaái naây laåi lêëy viïåc phaãn àöëi Yeltsin laâm cú súã àïí giaânh lêëy sûå uãng höå cho mònh.

Möåt cuöåc àêëu tranh quyïìn lûåc múái

Àïën ngaây 27/4, Yeltsin bùæt àêìu haânh àöång. Trûúác tiïn, öng tiïën haânh àiïìu chónh nhên sûå cuãa Chñnh phuã, baäi chûác cuãa Kustov vaâ àûa Stepasin laâm Phoá Thuã tûúáng thûá nhêët, Yeltsin àaä lûåa choån möåt thûá chiïën thuêåt àïí buöåc Primakov phaãi xa rúâi vuä àaâi chñnh trõ. Yeltsin àaä àïí cho möåt vaâi phoá thuã tûúáng trung thaânh vúái Kremlin tûâ àoá tûâng bûúác gaåt öng naây ra khoãi “Nhaâ Trùæng” cuãa Nga.

Tuy nhiïn, Töíng thöëng bùæt àêìu loaåi boã Primakov laåi khöng phaãi tûâ Matxliukov - thaânh viïn Àaãng Cöång saãn Nga phuå traách chñnh saách kinh tïë, maâ bùæt àêìu ra tay tûâ Kustov, ngûúâi quaãn lyá chñnh saách khu vûåc vaâ quan hïå vúái caác quöëc gia SNG. Baãn thên öng Kustov khöng ngúâ mònh bõ thêët suãng, vò öng ta vûâa múái gùåp Töíng thöëng, Töíng thöëng khöng hïì nhùæc túái chuyïån baäi chûác, öng ta chó nghe caác phoáng viïn noái àiïìu naây. Theo lúâi nhûäng quan chûác cao cêëp àiïån Kremlin, öng naây bõ baäi chûác khöng chó vò viïåc àaä laâm hoãng chñnh saách khu vûåc, maâ coân vò öng naây luön cöë gùæng thuyïët phuåc giaânh nhûäng àiïìu coá lúåi cho Leningrad - quï hûúng cuãa mònh. Kustov coân mùæc möåt sai lêìm nghiïm troång laâ: Cöng khai phï bònh mïånh lïånh tûâ chûác cuãa öng Sculatov, tûâ àoá coá biïíu hiïån khöng trung thaânh vúái Töíng thöëng. Khaã nùng àoá khöng phaãi laâ lêåp trûúâng nguyïn tùæc cuãa öng ta, maâ chó laâ trong khi noái chuyïån bònh thûúâng vúái caánh phoáng viïn àaä khöng biïët giûä gòn lúâi noái, nhûng noái gò ài nûäa cuäng khöng buâ àùæp laåi àûúåc.

Baãn thên viïåc tûâ chûác cuãa Kustov cuäng khöng thïí laâm cho Primakov quaá lo lùæng. Trûúác àoá möåt thaáng, öng ta àaä coá dûå kiïën àïí Kustov vaâ Kulek cuâng tûâ chûác. Nhûng öng laåi hy voång seä tiïën haânh viïåc naây trong tònh traång khöng phaãi chõu aáp lûåc cuãa àiïån Kremlin, do àoá öng àaä àêíy luâi thúâi gian tûâ chûác cuãa hai ngûúâi àoá. Nay Primakov khöng thïí khöng tuên theo chuã trûúng cuãa Yeltsin bùæt àêìu thûåc hiïån loaåi boã möåt söë nhûäng ngûúâi àang giûä caác chûác vuå



trong nöåi caác cuãa mònh. Khi Yeltsin vaâ Primakov gùåp nhau, Yeltsin múái thöng baáo cho öng ta biïët viïåc baäi chûác àöëi vúái Kustov.

Àöëi vúái Primakov, viïåc àõa võ cuãa Stepasin àûúåc nêng cao rêët nguy hiïím. Sau khi Böå trûúãng Nöåi vuå - möåt böå trûúãng rêët coá nùng lûåc laänh àaåo lïn laâm Phoá Thuã tûúáng thûá nhêët quaãn lyá möåt söë cöng viïåc nhû vêën àïì Kapkaz hay laâ tùng cûúâng thïm cöng taác cuãa SNG, ngûúâi laänh àaåo khu vûåc cuäng chùèng quan troång gò. Àiïìu chuã yïëu laâ Primakov àaä coá ngûúâi kïë tuåc thiïët thûåc. Cùn cûá vaâo Hiïën phaáp, möåt khi thuã tûúáng tûâ chûác, quyïìn thuã tûúáng seä thûåc thi chûác nùng thuã tûúáng. Maâ trong voâng hai thaáng, Töíng thöëng cuäng khöng cêìn phaãi àûa ngûúâi àûúåc lûåa choån seä laâm thuã tûúáng àïí Duma quöëc gia phï chuêín. Nïëu nhû Primakov bõ mêët chûác thò Stepasin coá thïí chuã trò cöng viïåc cuãa Chñnh phuã trong hai thaáng maâ khöng cêìn phaãi àaåt àûúåc sûå àöìng yá cuãa söë àöng phaái taã trong Duma quöëc gia. Trûúác àoá möåt thaáng, Vùn phoâng Töíng thöëng àaä thaão luêån vêën àïì àûa Stepasin lïn laâm Thuã tûúáng, àoá khöng phaãi laâ ngêîu nhiïn.

Ngaây maâ Stepasin lïn laâm Thuã tûúáng xem ra àaä àïën gêìn. Vaâo höìi 11h33' ngaây 12/5, Àaâi Truyïìn hònh quöëc gia Nga àöåt

nhiïn ngûâng phaát chûúng trònh “Thïë giúái àöång vêåt” vaâ tuyïn böë: “Mûúâi phuát trûúác àêy, Vùn phoâng Baáo chñ Phuã Töíng thöëng àaä

phaát ài baãn tuyïën böë cuãa Töíng thöëng Nga Yeltsin noái rùçng, Töíng thöëng àaä caách chûác Thuã tûúáng Chñnh phuã cuãa Primakov"

Tuyïn böë cuãa Töíng thöëng nïu roä, öng àaä quyïët àõnh àûa Stepasin - Phoá Thuã tûúáng thûá nhêët kiïm Böå trûúãng Nöåi vuå lïn laâm quyïìn Thuã tûúáng vaâ àûa tïn öng naây vaâo danh saách lûåa choån laâm Thuã tûúáng. Yeltsin nhêën maånh rùçng, Stepasin àaä hoaân thaânh xuêët sùæc moåi cöng taác trong Chñnh phuã vaâ cú quan baão vïå phaáp luêåt. Viïåc àïì cûã öng laâm Thuã tûúáng àaä àûúåc Primakov uãng höå.

Trong tuyïn böë naây, Töíng thöëng Yeltsin noái, Primakov àaãm nhêån chûác vuå Thuã tûúáng trong thúâi kyâ khoá khùn cuãa cuöåc khuãng hoaãng nghiïm troång cuãa nûúác Nga, caác lûåc lûúång Chñnh phuã àïìu uãng höå vai troâ Thuã tûúáng cuãa öng. Chñnh phuã cuãa öng àaä hoaân thaânh “nhiïåm vuå chiïën thuêåt” “nhûng tònh hònh kinh tïë cuãa Nga vêîn chûa àûúåc caãi thiïån, vêën àïì chiïën lûúåc kinh tïë vêîn àûúåc chûa giaãi quyïët”.

Trong cuöåc hoåp Chñnh phuã lêìn cuöëi ngay trong ngaây höm àoá, Primakov noái: “Töi cho rùçng, Chñnh phuã cuãa chuáng ta biïën thaânh

Lyá Caãnh Long 78


maâu höìng cuäng chùèng sao”. Öng caãm ún nöåi caác cuâng öng “laâm viïåc hûäu haão, húåp taác giaânh àûúåc nhiïìu thaânh quaã”.

Primakov noái: “Chuáng ta àaä mang hïët khaã nùng vaâ quyïìn haån cuãa mònh, töi cho rùçng àaä laâm rêët töët cöng viïåc cuãa mònh”. Öng nhêën maånh, chuáng ta àaä ngùn chùån àûúåc naån laåm phaát gay gùæt àaä dûå kiïën coá thïí xaãy ra. Tyã suêët giûäa àöìng ruáp vaâ àöìng àö la 50/1 nhû ngaây höm naây cuäng khöng ngoaâi dûå kiïën”.

Öng noái: “Vïì kinh tïë vô mö, chuáng ta àaä xoay chuyïín àûúåc cuåc diïån xuêët hiïån sau ngaây 17/8 nùm ngoaái. Duâ laâ trïn phûúng diïån kinh tïë hay xaä höåi. Söë ngûúâi baäi cöng àaä giaãm ài rêët nhiïìu, àiïìu àoá noái lïn hònh thaái xaä höåi cuäng àaä àûúåc khöëng chïë”. Öng noái rùçng, àaä xêy dûång àûúåc kïë hoaåch phaát triïín nùm 2000. Caác ngaânh àaä thöng qua kïë hoaåch naây, kïë hoaåch naây àaä àûúåc caác chuyïn gia trong töí chûác tiïìn tïå quöëc tïë thêím àõnh, hoå cho rùçng, trong àiïìu kiïån trûúác mùæt, àoá laâ àiïìu rêët laåc quan. “Töi seä giao kïë hoaåch laåi cho Stepasin, töi nghô, kïë hoaåch naây seä hûäu duång àöëi vúái öng êëy”.

Primakov coân noái: “Caãm giaác cuãa töi hiïån nay àaä khaá hún nhiïìu vaâ coá thïí hoaân toaân yïn têm". Caãm thêëy ngaåc nhiïn trûúác quyïët àõnh naây cuãa Yeltsin chñnh laâ Chuã tõch Duma quöëc gia Nga Genadi Selednikov. Sau khi xaãy ra sûå viïåc naây, öng ta nhúá laåi àaä nghe trong àiïån thoaåi gioång noái cuãa Yeltsin noái rùçng tên Thuã tûúáng seä laâ Nikola Aseneko - öng chuã Böå Àûúâng sùæt chùèng coá danh tiïëng.

Sau khi nghe àiïån thoaåi, Selednikov noái: “Höm nay, tai töi nghe rêët chñnh xaác, àûúâng dêy àiïån thoaåi cuäng khöng coá vêën àïì gò, êm thanh cuäng rêët roä, caái tïn maâ Töíng thöëng noái vúái töi laâ Aseneko”.

Öng nhúá laåi: “Nhûng möåt luác sau, Yeltsin àaä böí nhiïåm Böå trûúãng Nöåi vuå Stepasin vaâo chûác vuå naây. Tûâ luác àoá, trïn thûåc tïë, Nga coá hai võ Thuã tûúáng: möåt laâ Stepasin vûâa àûúåc böí nhiïåm vaâ möåt laâ Asenenko - Phoá Thuã tûúáng chûa àûúåc nhêån chûác Thuã tûúáng. Hai võ naây tranh nhau gêy aãnh hûúãng àöëi vúái chûác vuå Böå trûúãng quan troång cuãa Chñnh phuã, maâ têët caã cuäng chó laâ möåt böå phêån cuãa cuöåc tranh chêëp vúái quy mö ngaây caâng lúán àöëi vúái tiïìn baåc vaâ quyïìn lûåc trong àïm tuyïín cûã cuãa Quöëc höåi Nga vaâ Töíng thöëng Yeltsin. Ngoaâi ra, kïët quaã mú höì naây àaä khiïën cho nhiïìu ngûúâi giûä thaái àöå phuã àõnh àöëi vúái Yeltsin, dûúâng nhû caâng ngaây öng ta caâng noáng naãy, khoá nùæm bùæt, dïî bõ taác àöång tûâ bïn ngoaâi".



Genadi duâng möåt cêu noái cuä hònh dung traång thaái höîn loaån cuãa Nga àïí traách moác rùçng : “Trong thúâi gian möåt tuêìn cuãa Töíng thöëng coá túái baãy ngaây thûá saáu”.

Genadi cho rùçng, khi Yeltsin tuyïn böë baäi chûác Thuã tûúáng cuãa Primakov, öng noái öng mong muöën coá thïí coá biïån phaáp caãi caách maånh meä hún. Nhûng sûå ra ài cuãa Primakov laåi khöng mang laåi kïët quaã bêët ngúâ nhû vêåy. Möåt söë ngûúâi chõu ún àiïån Kremlin, göìm möåt söë trúå thuã cuãa Töíng thöëng nhû Tachiana Chiasenko vaâ Boritx Beredovxki nhûäng ngûúâi àûúåc coi laâ trong “gia töåc”, àaä khöng àïí lúä thúâi cú àûa ngûúâi thên vaâo trong cú cêëu Chñnh phuã núi coá nhiïìu "löåc" nhêët. Nhûäng ngûúâi naây uãng höå Asenenko.

Nhûng hoå àang tranh chêëp vúái möåt nhoám ngûúâi do Anatoni Tshubai cêìm àêìu. Tshubai laâ ngûúâi saáng lêåp ra phong traâo tû hûäu hoaá cuãa Nga. Nay laâ öng chuã cuãa Cöng ty Àiïån lûåc luäng àoaån, öng ta coá möåt àûúâng dêy gêy aãnh hûúãng riïng trong voâng quay cuãa Yeltsin.

Cöë vêën chñnh trõ Igor Bunkin noái: "Àêy laâ kiïíu Chñnh phuã hai àêìu, laâ cuöåc àêëu tranh giûäa hai dên töåc”.

Möåt lêìn nûäa, Boritx Beredovxki laåi xuêët hiïån vúái vai troâ cuãa möåt ngûúâi coá quyïìn lûåc. Trong thúâi gian 8 thaáng taåi chûác cuãa Primakov, öng naây àaä bõ àiïìu tra búãi vuå aán giao dõch tiïìn tïå, thêåm chñ àaä coá lïånh bùæt, nhûng sau àoá àaä thu höìi laåi.

Khi àûúåc hoãi vïì sûå biïën àöång nhên sûå gêìn àêy nhêët cuãa àiïån Kremlin, öng ta noái thùèng ra rùçng: “Giûäa têåp àoaân thûúng maåi coá thïë lûåc maånh meä vaâ têåp àoaân chñnh trõ àang töìn taåi sûå àêëu tranh vúái nhau. Töi tham gia cuöåc àêëu tranh naây”.

Caác nhaâ chñnh trõ noái rùçng, Asenenko suyát nûäa àûúåc laâm Thuã tûúáng àaä phaãn aánh trong dûå kiïën cuãa thaânh viïn “gia töåc” Beredovxki trong àoá bao göìm caã Chuã nhiïåm Vùn phoâng Töíng thöëng Yeltsin trûúác àêy Valentin Iumasev vaâ Chuã nhiïåm hiïån nay Alekxand Vorosin vaâ Beredovxki coá quan hïå khùng khñt vúái nhau.

Cuöåc àêëu tranh quyïìn lûåc múái nhêët taåi Kremlin àaä laâm cho cöng chuáng Nga nhêån ra möåt böå mùåt múái - Roman Abulamovich àöëi taác buön baán cuãa Beredovxki vaâ chñnh öng naây àaä khöëng chïë Cöng ty Dêìu lûãa Nga, Cöng ty Dêìu lûãa Xibir, coá tin noái rùçng, caã hai öng naây cuâng khöëng chïë cöng ty trïn. Võ thûúng nhên dêìu moã 33 tuöíi naây mêëy nùm gêìn àêy luön traánh sûå chuá yá cuãa cöng chuáng.

Lyá Caãnh Long 80


Ngûúâi ta noái rùçng, sûå gia tùng aãnh hûúãng cuãa öng ta hiïån nay àöëi vúái ngûúâi trong ïkip cuãa Yeltsin àaä vûúåt qua caã Beredovxki, nhûng Beredovxki khöng àöìng yá vúái caách noái naây.

Àiïìu khiïën nhiïìu nhaâ phên tñch caãm thêëy ngaåc nhiïn laâ Beredovxki vaâ nhûäng ngûúâi cuâng phe phaái vúái öng ta àêíy maånh töëc àöå khöëng chïë cú cêëu coá nhiïìu tiïìn baåc nhêët úã Nga. Nhûäng cú cêëu naây bao göìm caã Cöng ty Xuêët khêíu Vuä khñ cuãa Nga vúái mûác doanh thu 25 tyã USD möåt nùm vaâ caã haãi quan Nga - cú quan nùæm tiïìn mùåt lúán.

Valeri Xolovey - nhaâ phên tñch chñnh trõ cuãa Quyä Gorbachov noái: Muåc àñch cuãa hoå laâ khöëng chïë sûå lûu thöng tiïìn tïå quan troång cuãa Chñnh phuã. Àêy laâ sûå àaãm baão cho lúåi ñch tiïìn tïå cuãa hoå vaâ àïí phuåc vuå cho nhu cêìu tñch luyä kinh phñ.

“Chiïëc baánh mò naây caâng nhoã ài, yá töi muöën noái laâ, taâi saãn quöëc gia ngaây caâng ñt ài, maâ ngûúâi ùn baánh laåi khöng hïì giaãm. Hoå bùæt àêìu chen lêën xö àêíy, múã röång àõa baân cuãa mònh”.

Do àoá, Asenenko lêåp tûác nùæm lêëy quyïìn khöëng chïë Cöng ty Xuêët khêíu nguyïn liïåu, Cöng ty Cöng nghiïåp Quên sûå vaâ caác cöng ty cöng nghiïåp lúán cuãa Nga. Vikto Khaleoznuik àûúåc nhêån chûác Böå trûúãng Nhiïn liïåu vaâ àöång lûåc múái àaä nhanh choáng phuåc höìi àõnh mûác tûâng bõ huyã boã cuãa Cöng ty Dêìu lûãa Xibir cuãa Beredovxki, laâm cho cöng ty naây coá khaã nùng mua àûúåc dêìu moã cuãa Iraq trong kïë hoaåch cuãa Liïn Húåp Quöëc. Khaleoznuik coân cho rùçng, laâm Böå trûúãng, öng ta coá thïí tiïëp quaãn 37,5% cöí phêìn Nhaâ nûúác trong Cöng ty Khñ àöët thiïn nhiïn cuãa Nga.

Àöëi vúái cú cêëu tiïìn tïå tû doanh cuãa Nga maâ noái, quaãn lyá nhaâ nûúác vúái kim ngaåch rêët lúán trong caác lônh vûåc quöëc phoâng, nhiïn liïåu vaâ giao thöng vêån taãi cuäng thûúâng coá lúåi nhuêån rêët lúán. Chñnh phuã seä àõnh àoaåt viïåc gûãi tiïìn vaâo Ngên haâng maâ mònh ûa thñch, nhûäng ngên haâng naây coá thïí duâng söë tiïìn àoá àïí kinh doanh.

Trong cuöåc àêëu tranh daânh quyïìn lûåc gêìn àêy, Tshubai àaä àûáng ra diïîn möåt vai.. Khi Yeltsin àõnh böí nhiïåm Asenenko, öng ta vöåi vaä túái chöî Yeltsin, laâm cho Töíng thöëng tin tûúãng Stepasin hún. Tshubai thûúâng xuyïn ca ngúåi öng naây möåt caách thaái quaá vaâ cöë gùæng àêëu tranh àïí giûä laåi möåt söë nhên vêåt trung gian cuãa phaái caãi caách trong Chñnh phuã múái nhû Mikhain Chatonov. Tshubai muöën giûä öng naây úã chûác Böå trûúãng Taâi chñnh nhûng vêîn chûa toaåi nguyïån.



Duma quöëc gia muöën gêy aáp lûåc vúái Yeltsin, àaä chuêín bõ möåt loaåt vêën àïì chêët vêën Töíng thöëng, hiïån nay Yeltsin àaä giaãi taán Chñnh phuã, Duma lêåp tûác triïín khai têën cöng ngay, Chuã tõch Duma Xeleznikov cho rùçng, baäi miïîn chûác Thuã tûúáng cuãa Primakov "laâ möåt sai lêìm lúán nhêët, nghiïm troång nhêët maâ Yeltsin phaåm phaãi trong thúâi gian gêìn àêy". Vaâ biïíu thõ phuã quyïët viïåc àïì cûã tên Thuã tûúáng cuãa öng ta.

Möåt cuöåc àêëu tranh quyïìn lûåc múái laåi nöí ra.

Luác àoá, Putin vöën laâ Thû kyá Höåi àöìng An ninh Liïn bang kiïm Cuåc trûúãng Cuåc An ninh Liïn bang àaä thay àöíi, haå thêëp gioång àiïåu vaâ sûå thêìn bñ cuãa möåt "giaáo chuã aáo chuâng thêm", ngaây 13 àaä àöåt ngöåt tuyïn böë vúái giúái baáo chñ rùçng, nïëu Duma quöëc gia khöng àöìng yá viïåc Yeltsin böí nhiïåm öng Stepasin laâm Thuã tûúáng, cuäng khöng àöìng yá viïåc Yeltsin àïì cûã öng Asenenko - Böå trûúãng Böå Giao thöng Vêån taãi laâ ûáng cûã viïn thûá hai lïn giûä chûác Thuã tûúáng, thò Yeltsin seä phaãi tuyïn böë giaãi taán Duma, vaâ sau 3 thaáng seä tiïën haânh bêìu cûã Duma trûúác thúâi haån. Putin laâ ngûúâi laänh àaåo caác ngaânh coá sûác maånh, luác êëy öng ta àaåi diïån cho Yeltsin phaát biïíu lúâi tuyïn böë naây, möåt mùåt noái roä àõa võ cuãa öng ta trong mùåt trêån cuãa Yeltsin, mùåt khaác, öng ta laâ ngûúâi luön coá taác phong cûáng rùæn, laåi luön laâm cho ngûúâi khaác khöng thïí khöng nghe lúâi öng ta.

Duma quöëc gia cuäng khöng cam chõu, chuêín bõ sûã duång quyïìn lûåc Hiïën phaáp àïí tiïën haânh luêån töåi Töíng thöëng. Nhû vêåy, Duma quöëc gia coá thïí taåm thúâi huãy boã möåt söë quyïìn lûåc cuãa Töíng thöëng, nïëu nhû Duma àûa ra möåt baãn caáo traång phaãn àöëi Yeltsin trònh lïn Viïån Kiïím saát töëi cao vaâ Toâa aán töëi cao, thò hai cú quan naây nhêët thiïët phaãi tiïën haânh boã phiïëu biïíu quyïët úã Duma vaâ sau khi cûå tuyïåt tiïëp nhêån kiïën nghõ cuãa Yeltsin röìi seä tiïën haânh àiïìu tra nhûäng àiïìu buöåc töåi àoá cuãa Duma.

Yeltsin - con ngûúâi àêìy mûu meåo trïn vuä àaâi chñnh trõ Nga àûáng trûúác tònh hònh bõ Duma cöng kñch naây àaä loaåi boã ngay Primakov, trïn thûåc tïë, cuöåc àêëu àaá naây rêët coá khaã nùng àûa nûúác Nga luán sêu vaâo sûå höîn loaån trong maân kõch chñnh trõ àêìy baäo taáp naây. Kïët quaã àuáng nhû mong muöën cuãa Yeltsin, möåt lêìn nûäa öng ta àaä thoaát ra khoãi cuöåc khuãng hoaãng chñnh trõ. Chiïìu ngaây 15/5, caác thaânh viïn Duma quöëc gia Nga tiïën haânh boã phiïëu quyïët viïåc coá nïn àûa Yeltsin ra truy töë hay khöng, kïët quaã àûúåc Duma chñnh

Lyá Caãnh Long 82


thûác cöng böë nhû sau: UÃng höå viïåc lïn aán Yeltsin phaåm töåi giaãi thïí Liïn Xö àûúåc 239 phiïëu, 73 phiïëu phaãn àöëi; 263 uãng höå viïåc lïn aán Yeltsin phaåm töåi gêy ra vuå thaãm saát taåi Maátxcúva muâa thu nùm 1993, 60 phiïëu phaãn àöëi; 241 phiïëu uãng höå viïåc lïn aán öng ta mùæc töåi laâm suy yïëu quên àöåi Nga, 77 phiïëu phaãn àöëi; 283 phiïëu lïn aán Yeltsin phaån töåi gêy ra chiïën tranh taåi Chechnya, 60 phiïëu phaãn àöëi; 238 phiïëu lïn aán öng ta phaåm töåi laâm nguy haåi chuãng töåc nhên dên Nga, 88 phiïëu phaãn àöëi. Nhûng söë phiïëu lïn aán 5 töåi cuãa Yeltsin àïìu khöng àuã söë phiïëu coá hiïåu lûåc möîi lêìn laâ 300 phiïëu, do àoá Duma quöëc gia Nga phuã quyïët baãn aán àöëi vúái Yeltsin.

Ngaây 19, cuåc diïån chñnh trõ nûúác Nga àang ài theo hûúáng khoá coá thïí dûå àoaán àûúåc möåt lêìn nûäa laåi xuêët hiïån sûå thay àöíi mang àêìy kõch tñnh theo àûúâng hûúáng cuä. Trong lêìn biïíu quyïët àêìu tiïn cuãa Duma quöëc gia tiïën haânh trong ngaây höm àoá àöëi vúái ngûúâi àûúåc àïì cûã lïn laâm Thuã tûúáng cuãa Yeltsin, Stepasin àaä "qua cûãa aãi" möåt caách thuêån lúåi vúái 297 phiïëu uãng höå, 55 phiïëu phaãn àöëi vaâ 14 phiïëu trùæng. Kïët quaã lêìn naây àaä laâm cho àiïìu maâ trûúác àoá moåi ngûúâi lo lùæng laâ cuöåc "quyïët àêëu" àïí àûa ngûúâi lïn laâm Thuã tûúáng giûäa Yeltsin vaâ phaái taã phaãn àöëi cuãa Nga àaä biïën thaânh söë 0, hoáa giaãi àûúåc cuåc diïån cùng thùèng trûúác mùæt trong chñnh trûúâng nûúác Nga.

Xem xeát tûâ tònh hònh luác àoá, haânh àöång cuãa Duma quöëc gia Nga àöëi vúái Stepasin àaä giaãi toãa àûúåc cuåc diïån trïn chñnh trûúâng nûúác Nga do viïåc Primakov bõ baäi chûác gêy ra, thïë nhûng àiïìu naây chó àûúåc lyá giaãi laâ thúâi gian taåm thúâi hoâa hoaän cuãa chiïu "cuöëi cuâng" cuãa Töíng thöëng Yeltsin vúái phaái àöëi lêåp maâ thöi. Búãi vò phaái taã àöëi lêåp vaâ Töíng thöëng Yeltsin coân coá sûå chia reä cùn baãn trïn rêët nhiïìu vêën àïì quan troång, vaâ thúâi gian bêìu cûã Duma cuäng àang àïën gêìn, hai bïn àïìu coá thïí laåi xaãy ra möåc cuöåc xung àöåt aác liïåt múái.



NHÊÅM CHÛÁC LUÁC NGUY NAN, PUTIN NÙÆM QUYÏÌN CHÑNH PHUÃ

Ngaây 11/8, Putin bõ àöåt nhiïn àêíy lïn vuä àaâi chñnh trõ nûúác Nga do quyïët àõnh Yeltsin. Thû kyá baáo chñ Töíng thöëng laâ Yakuskin trong cuöåc hoåp baáo thöng baáo lïånh naây àaä giaãi thñch:

"Vladimir Putin laâ Thuã tûúáng múái trong giai àoaån múái cuãa sûå phaát triïín cuãa chñnh trõ nûúác Nga, coá nghôa vuå àoaân kïët caác giúái trong xaä höåi cuâng nhau nöî lûåc trûúác khi bêìu cûã Duma quöëc gia", öng ta coân noái rùçng: "Àoá chñnh laâ nhiïåm vuå chuã yïëu cuãa Putin maâ Töíng thöëng àaä giao phoá".

Yakuskin coân chó ra rùçng, trong baâi phaát biïíu trïn truyïìn hònh, Töíng thöëng Nga Yeltsin noái, Nga àaä traãi qua möåt giai àoaån àùåc biïåt trong sûå phaát triïín cuãa nïìn chñnh trõ, hiïån nay àang bûúác vaâo giai àoaån múái. Öng coân nhêën maånh laâ rêët "hiïíu" Putin vaâ àaä súám bùæt àêìu chuá yá túái cöng viïåc cuãa öng". "Putin laänh àaåo Uyã ban An ninh Nga, möåt cú cêëu quaãn lyá àöìng böå khöng phaãi chó möåt hai ngaây. Trûúác àoá, öng àaä cöng taác taåi Vùn phoâng Töíng thöëng vaâ nhêåm chûác Cuåc trûúãng An ninh Liïn bang. Nhûäng kinh nghiïåm cöng taác cuãa öng àaä laâm cho Töíng thöëng tin tûúãng, Putin seä khöng phaãi xêëu höí khi nhêån sûá maång naây".

Yakuskin cuäng phuã nhêån trong baâi phaát biïíu trïn truyïìn hònh, Yeltsin khöng hïì noái rùçng Putin laâ "ngûúâi kïë tuåc" cuãa mònh. Àöìng thúâi öng ta cuäng khùèng àõnh: "Töíng thöëng khöng phï phaán gò Stepasin, àoá cuäng chùèng phaãi ngêîu nhiïn".

Yakuskin chó ra rùçng: "Stepasin àaãm nhêån chûác vuå Thuã tûúáng trong tònh hònh cûåc kyâ phûác taåp, laâ thúâi àiïím Duma quöëc gia Nga àang trûåc tiïëp thaão luêån àöëi vúái nhûäng vêën àïì quan troång cuãa Töíng thöëng Nga. Töíng thöëng Liïn bang Nga cho rùçng, giai àoaån cöng taác naây cuãa Stepasin rêët xuêët sùæc, àaä thûåc hiïån thaânh cöng viïåc öín àõnh nïìn chñnh trõ, kinh tïë trong nûúác. Àiïìu Töíng thöëng khöng haâi loâng laâ möåt söë ngûúâi rêët coá danh tiïëng trûúác khi bêìu cûã Duma quöëc gia, hoå àaä phên phaát baãn tuyïn böë gêy chia reä xaä höåi Nga. Putin cêìn àoaân kïët toaân thïí xaä höåi, khöng cho pheáp xaä höåi

Lyá Caãnh Long 84


xuêët hiïån sûå chia reä. Töíng thöëng Yeltsin hiïíu rêët roä rùçng, con àûúâng ài túái ghïë töíng thöëng cuãa Putin laâ vö cuâng gian khöí. Cho àïën nay, sûå hiïíu biïët vïì öng ta cuãa moåi ngûúâi ñt hún nhiïìu so vúái caác nhaâ chñnh trõ vaâ hoaåt àöång xaä höåi khaác cuãa Nga".

Nhûng Yeltsin hy voång rùçng, trûúác khi tiïën haânh bêìu cûã, Putin coá thïí àïí moåi ngûúâi bùæt àêìu baân luêån vïì öng ta, cuäng giöëng nhû caác cöng dên Nga àaä tñn nhiïåm mònh.

Putin laâ "möåt nhaâ chñnh trõ trong thúâi kyâ múái xuêët hiïån trong khoaãng 10 nùm laåi àêy, öng coá thïí àoaân kïët toaân xaä höåi. Öng ta àûúåc sinh ra àïí laâm viïåc naây trong sûå naãy sinh haâng loaåt nhûäng biïën àöíi quan troång gêìn àêy úã nûúác Nga". Yakuskin cho rùçng Töíng thöëng Yeltsin nhêån thûác àûúåc têët caã chuáng ta àang söëng trûúác möåt nùm àêìy gian khöí, Putin cuäng khöng phaãi laâ ngoaåi lïå. Öng ta nhêët àõnh khùæc phuåc àûúåc nhûäng caãm giaác khöng tñn nhiïåm naãy sinh möåt caách tûå nhiïn cuãa moåi ngûúâi.

Yakuskin àaä phaát biïíu trong cuöåc hoåp baáo rùçng, Thuã tûúáng Nga trûúác mùæt khöng phaãi laâ möåt chuyïn gia kinh tïë àang vûúáng vaâo nhûäng àiïìu vuån vùåt, maâ cêìn phaãi laâ möåt nhaâ chñnh trõ biïët phöëi húåp nhõp nhaâng vúái caác chuyïn gia àïí xêy dûång caác kïë hoaåch. Öng noái: “Laâ möåt thuã tûúáng, Putin cêìn phaãi giaãi thñch möåt caách cùån keä àûúâng löëi tiïën haânh. Quaá trònh cöng taác trûúác àêy cuãa Putin cuäng àaä thïí hiïån taâi nùng quaãn lyá hún ngûúâi cuãa öng ta".

Yakuskin tin tûúãng rùçng, Thuã tûúáng Putin seä thuêån buöìm xuöi gioá. Putin àaä tûå mònh thïí hiïån laâ “möåt ngûúâi rêët kiïn cûúâng”. Öng khöng chó möåt lêìn thïí hiïån tñnh nguyïn tùæc vaâ kiïn àõnh cuãa mònh.

Yakuskin coân àûa ra nhêån àõnh, ngaây höm nay, Yeltsin àaä quyïët àõnh thay àöíi thuã tûúáng Nga àïí khöng thïí xaãy ra “xung àöåt nghiïm troång” vúái Duma quöëc gia Nga.

Töíng thöëng Yeltsin höm nay baäi chûác cuãa Stepasin vaâ quyïët àõnh àïí Putin laâ Thuã tûúáng Nga khöng phaãi laâ tûå phaát. “Töíng thöëng khöng phaãi laâm viïåc trong möi trûúâng chên khöng". Hùçng ngaây, öng ta àïìu phaãi böë trñ rêët nhiïìu cuöåc gùåp gúä. Töíng thöëng thûúâng xuyïn nhêån àûúåc rêët nhiïìu thöng tin, quyïët àõnh maâ öng ban haânh höm nay àaä àûúåc suy nghô rêët lêu röìi.

Lúâi phaát biïíu cuãa Yakuskin thïí hiïån caách nhòn nhêån cuãa Yeltsin. Mùåc duâ tiïëng tùm cuãa Putin luác êëy chûa cao, nhûng



nhûäng ngûúâi hiïíu roä àiïån Kremlin laåi cho rùçng, Putin hoaân toaân coá thïí trúã thaânh ngûúâi “coá baân tay sùæt”. Thêåm chñ coá ngûúâi coân cho rùçng, öng ta muöën trúã thaânh möåt nguyïn thuã quöëc gia qua bêìu cûã húåp phaáp laâ tûúng àöëi khoá khùn. Thöng qua ban haânh tònh traång khêín cêëp vaâ thuã tiïu viïåc tuyïín cûã cuãa Töíng thöëng àïí trúã thaânh nhaâ àöåc taâi seä thñch húåp vúái öng ta hún. Vñ duå nhû túâ Thûúng Tñn cuãa Nga ngaây 10/8 àùng baâi “Ngûúâi kïë tuåc” chó roä:

“Höm qua, àiïån Kremlin àaä àûa ra con baâi cuöëi cuâng. Yeltsin àaä àïí Stepasin vaâ Chñnh phuã cuãa öng ta tûâ chûác, trong baâi phaát biïíu trïn truyïìn hònh, Töíng thöëng àaä nhùæc túái tïn ngûúâi giûä võ trñ töíng thöëng trong nùm 2000. Putin àûúåc coi laâ ngûúâi kïë thûâa do caác quan chûác chó àõnh. Putin lêåp tûác tuyïn böë chuêín bõ caånh tranh trong cuöåc bêìu cûã töíng thöëng. Sûå uãng höå cuãa Yeltsin liïåu coá giuáp gò cho öng ta hay khöng vêîn coân chûa roä. Búãi vò hiïån nay, Putin chùèng qua múái chó laâ ngûúâi trong danh saách àûúåc àïì cûã thuã tûúáng. Trûúác mùæt, Duma quöëc gia nhêët thiïët phaãi phï chuêín chûác thuã tûúáng...".

Coá ngûúâi àaä súám dûå àoaán Stepasin seä mêët chûác. Baãn baáo thûá baãy tuêìn trûúác àaä phoãng àoaán rùçng Stepasin tûâ chûác seä àöìng thúâi vúái sûå kiïån Töíng thöëng ra lïånh àõnh thúâi gian bêìu cûã Quöëc höåi. Lúâi phoãng àoaán cuãa baãn baáo cú baãn laâ àuáng, nhûng chó sai úã möåt àiïím laâ 2 sûå kiïån naây phaát sinh trong ngaây 9/8 chûá khöng phaãi ngaây 19/8. Viïåc Stepasin tûâ chûác laâ coá liïn quan àïën bêìu cûã.

Töíng thöëng àaä giao cho Stepasin möåt nhiïåm vuå. Àoá laâ àaãm baão cho cuöåc bêìu cûã àûúåc tiïën haânh bònh thûúâng. Àûúng nhiïn khöng phaãi laâ giao cho Uyã ban Bêìu cûã Trung ûúng maâ laâ giao cho Thuã tûúáng thûåc hiïån nhiïåm vuå naây, Haânh àöång cuãa Thuã tûúáng cêìn phaãi phuâ húåp vúái lúåi ñch cuãa àaãng cêìm quyïìn. Trong khi àoá, haânh àöång cuãa öng Stepasin laåi khöng phuâ húåp vúái lúåi ñch cuãa àaãng cêìm quyïìn.

Cún aác möång cuãa nhûäng ngûúâi trong àiïån Kremlin àaä ûáng nghiïåm: Phong traâo “Töí quöëc” àaä liïn kïët vúái phong traâo “Toaân nûúác Nga”. Stepasin khöng thïí ngùn chùån sûå liïn kïët cuãa 2 àaãng naây, ngaây 3/8, khi Chuã nhiïåm Vùn phoâng Töíng thöëng Nga chúi baâi ngûãa vúái nhûäng ngûúâi laänh àaåo cuãa phong traâo “Toaân nûúác Nga” muöën àûa Stepasin sang àiïån Kremlin àïí xêy dûång cuãng cöë liïn minh, àöåt nhiïn Stepasin khöng phöëi húåp nûäa vaâ baây toã khöng muöën tham gia bêët cûá möåt liïn minh naâo. Khi vaâo trêån laåi àaâo têíu laâ khöng thïí tha thûá àûúåc. Àiïån Kremlin àaä trûâng phaåt öng ta maâ

Lyá Caãnh Long 86


khöng àúåi àïën ngaây 19/8, Töíng thöëng àaä kyá sùæc lïånh vïì ngaây bêìu cûã, chñnh thûác khúãi àöång tiïën trònh tranh cûã, vêåy laâ vai troâ thuã tûúáng trong thúâi gian ngùæn nguãi cuãa Stepasin àaä kïët thuác.

Coá thïí noái rùçng, ngay tûâ ngaây 5/8, àiïån Kremlin àaä muöën Stepasin tûâ chûác. Theo nhûäng tin tûác maâ baãn baáo nhêån àûúåc, trûúác ngaây 5/8 coá ngûúâi àaä nhêån lïånh khúãi thaão àïì cûúng baâi noái chuyïån trïn truyïìn hònh cuãa Töíng thöëng. Tuyïn böë baäi chûác dûå kiïën vaâo töëi ngaây 5/8. Nhûng theo sûå giaãi thñch cuãa caác quan chûác àiïån Kremlin laâ do “nguyïn nhên vïì mùåt kyä thuêåt” nïn viïåc àoá àûúåc lui laåi. Caái goåi laâ “nguyïn nhên vïì mùåt kyä thuêåt” chñnh laâ Stepasin coá cuöåc höåi kiïën vúái Töíng thöëng, nghe noái sau khi gùåp Stepasin Yeltsin àaä coá chuát do dûå. Ngaây höm àoá, Tshubai - Töíng Giaám àöëc Cöng ty cöí phêìn Hïå thöëng Àiïån lûåc Thöëng nhêët Nga cuäng àïën àiïån Kremlin, kiïn quyïët phaãn àöëi viïåc Stepasin tûâ chûác vaâ noái rùçng viïåc àiïìu chónh nhên sûå trûúác khi diïîn ra bêìu cûã seä aãnh hûúãng àïën tñn nhiïåm àöëi vúái chñnh quyïìn hiïån nay cuãa cûã tri. Tshubai coân khuyïn caác nhaâ chiïën lûúåc àiïån Krelmin rùçng, phûúng Têy vûâa traã lúâi öng ta daânh cho Nga möåt ngên khoaãn múái, luác naây nïëu àïí Stepasin tûâ chûác thò chùèng khaác naâo nhöí vaâo mùåt nhûäng ngûúâi phûúng Têy.

“Nhûäng nhaâ laänh àaåo khu vûåc caãm thêëy phêîn nöå àöëi vúái nhûäng thên tñn cuãa Töíng thöëng chó trong voâng möåt nùm rûúäi maâ àaä thay àöíi 5 võ thuã tûúáng. Àêy cuäng khöng phaãi laâ möåt luêån cûá cuöëi cuâng phaãn àöëi viïåc ngaây 5/8 àïí cho Stepasin tûâ chûác. Àöëi vúái têët caã nhûäng kïët luêån naây, lúâi biïån baåch cuãa caác thên cêån vúái Töíng thöëng chó laâ “nùng lûåc cuãa Stepasin keám”. Viïåc thuyïët phuåc Yeltsin keáo daâi thúâi gian trong 3 ngaây. Theo caác quan chûác àiïån Kremlin, trong quaá trònh thuyïët phuåc Yeltsin, sûå viïåc phaát sinh gêìn àêy úã bùæc Kapkaz àaä coá taác duång rêët quan troång.

“Nïëu thay möåt ngûúâi cuäng coá thïë lûåc nhû vêåy vaâo chûác vuå thuã tûúáng cuãa “Nhaâ Trùæng Nga” thò khaã nùng laâ Nga seä thay àöíi lêåp trûúâng trong chiïën tranh Kapkaz. Stepasin phaãn àöëi viïåc lêëy lyá do quên sûå àïí thi haânh tònh traång khêín cêëp úã Nga. Trûúác möåt ngaây, khi noái chuyïån trïn Àaâi Truyïìn hònh Nga, Yeltsin àaä noái cêìn phaãi tuên thuã thúâi haån phaáp àõnh cuãa cuöåc bêìu cûã töíng thöëng. Putin cuäng tûâng noái khöng coá lyá do gò àïí thi haânh tònh traång khêín cêëp.

“Nhûng xeát vïì mùåt lyá thuyïët vêîn rêët coá khaã nùng thi haânh tònh traång khêín cêëp, àïën nay vêîn chûa tòm ra àûúåc lyá do thñch húåp



hún so vúái viïåc phaát sinh cuöåc chiïën úã Kapkaz. Àiïìu may mùæn laâ cuöåc chiïën tranh múái àaä khöng coân nhùçm vaâo nhûäng ngûúâi theo chuã nghôa phên lêåp úã Chechnya nûäa maâ laâ nhùçm vaâo yá àöì vuä trang cuãa viïåc xêy dûång caác quöëc gia Islan trïn laänh thöí Nga, khöng chó coá thïí úã Chechnya vaâ Dagextan, thêåm chñ khöng chó úã Kapkaz àïìu coá thïí tòm thêëy nhûäng ngûúâi mong muöën àïí tònh traång naây cûá phaát triïín nhû vêåy.

Cêìn phaãi noái rùçng, nïëu thay Stepasin bùçng Putin cuäng khöng phaãi laâ àïí thay àöíi chñnh saách kinh tïë Nga. Sau khi kyá kïët hiïåp àõnh vúái töí chûác tiïìn tïå quöëc tïë, chñnh saách kinh tïë àaä àûúåc xaác àõnh. Àuáng nhû lúâi phaát biïíu trong ngaây höm qua cuãa àùåc sûá Alekxand Liphit cuãa 7 nûúác cöng nghiïåp vúái Töíng thöëng, viïåc Stepasin tûâ chûác khöng aãnh hûúãng gò túái möëi quan hïå giûäa Maátxcúva vúái töí chûác tiïìn tïå quöëc tïë vaâ caác nûúác chuã núå. Vò sûå àiïìu chónh thaânh viïn nöåi caác maâ àïí Thuã tûúáng tûâ chûác cuäng laâ àiïìu khöng àaáng coá. Stepasin vöën chó laâ möåt ngûúâi trong nöåi caác. Ngaây höm qua, trong khi àoåc diïîn vùn baáo caáo tûâ caác thaânh viïn Chñnh phuã. Stepasin àaä chïë giïîu ngaâi Phoá Thuã tûúáng thûá nhêët Asenenko lêìn cuöëi, àiïìu àoá khöng phaãi laâ khöng coá nguyïn nhên.

Cuâng vúái viïåc tûâ chûác cuãa Stepasin vaâ viïåc thùng chûác cuãa Putin, Nga coá khaã nùng tùng cûúâng chñnh saách àöëi nöåi cuãa mònh. Àiïån Kremlin àaä súám thaão luêån nhûäng biïån phaáp khùæc nghiïåt nhêët, trûåc tiïëp dêîn àïën viïåc thi haânh tònh traång khêín cêëp vaâ thuã tiïu bêìu cûã töíng thöëng. Caác nhaâ chiïën lûúåc àiïån Kremlin cho rùçng Putin caâng thñch húåp vúái vai troâ keã àöåc taâi hún laâ ngûúâi thûâa kïë. Muöën trúã thaânh nguyïn thuã quöëc gia qua bêìu cûã húåp phaáp laâ àiïìu tûúng àöëi khoá so vúái Putin. Nïëu nhû tiïën haânh tònh traång khêín cêëp vaâ thuã tiïu bêìu cûã töíng thöëng, Putin coá khaã nùng trúã thaânh quyïìn Töíng thöëng maäi maäi, viïåc Yeltsin tûâ chûác trûúác hay sau khi hïët nhiïåm kyâ àïìu trúã nïn khöng cêìn thiïët.

Thïë nhûng cuäng coá khaã nùng khöng thïí thûåc hiïån àûúåc tònh traång khêín cêëp. Nhûäng ngûúâi thên tñn àiïån Kremlin cho rùçng, Putin hoaân toaân coá thïí trúã thaânh ngûúâi thûåc hiïån "phûúng phaáp baân tay theáp". Do vêåy, quyïìn Thuã tûúáng gêìn àêy àaä quyïët àõnh sûã duång möåt loaåt biïån phaáp cûåc kyâ nghiïm ngùåt, vñ duå nhû tiïën haânh bùæt búá trïn quy mö lúán, cöng khai tiïën haânh xeát xûã vaâ thuã tiïu töí chûác cêëp tiïën...

Lyá Caãnh Long 88


Viïåc Yeltsin thay àöíi Chñnh phuã àaä gùåp phaãi sûå chöëng àöëi cuãa laänh tuå Àaãng Cöång saãn Nga Diuganov. Phoáng viïn Khamakin cuãa baáo "Àöåc Lêåp" àaä phoãng vêën öng vïì viïåc naây.

Khamakin hoãi möåt caách thùèng thùæn: - Ngaâi àaánh giaá thïë naâo vïì viïåc Chñnh phuã cuãa Stepasin bõ

giaãi taán? Diuganov traã lúâi rêët tûác giêån: - Chñnh saách maâ Yeltsin vaåch ra àaä xuêët hiïån möåt nguy cú.

Trûúác àêy khöng lêu, Stepasin àaä túái thùm Myä, Crumk vaâ Balkans vúái tû caách laâ möåt Thuã tûúáng cuãa nûúác lúán. Öng cuäng àaä thõ saát nhiïìu khu vûåc vaâ àûa ra nhiïìu lúâi hûáa, àïì xuêët kiïën nghõ, cuäng ra nhiïìu chó thõ. Öng ta vûâa múái úã Dagextan, nay böîng nhiïn bõ àöí. Àêy laâ àiïìu rêët khöng nghiïm tuác, àöång thaái naây ngêìm baáo cho toaân thïë giúái rùçng, àoá khöng phaãi laâ quyïët àõnh cuãa möåt ngûúâi mêët phûúng hûúáng, maâ chñnh laâ öng ta àaä hoaân toaân bõ ngûúâi khaác khöëng chïë röìi.

Vêën àïì khöng phaãi laâ úã Stepasin, öng ta laâ möåt thuã tûúáng mïìm yïëu, vïì vêën àïì naây chuáng ta khöng chó noái túái möåt lêìn, maâ úã chöî nhûäng sûå thay àöíi liïn miïn chùèng coá chuát àaåo lyá naâo, thay ài àöíi laåi cuäng àuã laâm cho quöëc gia rúi vaâo búâ vûåc cuãa tai hoåa. Nay laåi àûa Putin lïn laâm Thuã tûúáng, töi caãm thêëy chùèng coá khaác gò nhau caã, nhûäng ngûúâi naây cuäng möåt giuöåc vúái nhau, caã quan àiïím chñnh trõ cuäng vêåy. Stepasin vaâ Putin àïìu xuêët xûá tûâ caác cú quan sûác maånh, thiïëu kinh nghiïåm quaãn lyá kinh tïë. Nïëu Yeltsin coân laâ ngûúâi nùæm quyïìn lûåc thò àêët nûúác seä löån xöån hún nûäa.

Töi cho rùçng, Quöëc höåi Liïn bang cêìn phaãi lêåp tûác sûãa laåi Hiïën phaáp, àïí phên laåi raåch roâi quyïìn haån cuãa cú quan quyïìn lûåc, ngùn chùån nhûäng haânh àöång bêët chêëp luêåt phaáp cuãa möåt caá nhên, möåt keã chuyïn chïë vúái nhûäng haânh vi khöng thïí naâo lûúâng trûúác àûúåc, nhûäng haânh vi àiïn khuâng vaâ hoaân toaân khöng giöëng möåt chuát naâo vúái võ töíng thöëng cuãa möåt quöëc gia coá hiïën phaáp.

Khamakin hoãi tiïëp: - Trong lêìn àöëi khaáng chñnh trõ gêìn àêy, àiïån Kremlin àaä

chiïën thùæng phaái àöëi lêåp, giaânh àûúåc thùæng lúåi roä raâng: Giaãi taán àûúåc Chñnh phuã "maâu höìng" khiïën cho nhûäng sûå chó trñch bõ thêët baåi, nöåi caác àûúåc töí chûác theo kiïíu "gia töåc" àaä àûúåc phï chuêín. Sûå thêët baåi cuãa phaái àöëi lêåp laâ khöng thïí traánh khoãi.



Diuganov traã lúâi: - Àêy khöng phaãi laâ nïu vêën àïì ra maâ laâ möåt kïët luêån. Töi

cho rùçng, àêy laâ möåt kïët luêån sai hoaân toaân. Àêët nûúác àang bõ taân phaá nùång nïì. Àiïån Kremlin xûa nay laâ àaåi diïån cho quöëc gia, möåt nûúác lúán, àaåi diïån cho chñnh quyïìn. Hiïån nay noá àaåi biïíu cho sûå phaãn böåi, phaá hoaåi, laâ rûúåu thõt vaâ bùng hoaåi àaåo àûác. Do àoá, trong möåt àêët nûúác coá túái 20 triïåu ngûúâi thêët nghiïåp, 15 triïåu ngûúâi vö gia cû, 50 triïåu ngûúâi bõ àoái reát, thò viïåc noái àiïån Kremlin thùæng ai khöng chó laâ vö àaåo àûác maâ coân laâ phaåm töåi.

Àõa võ cuãa phaái àöëi lêåp àûúåc cuãng cöë, vïì sau caâng àûúåc cuãng cöë hún. Phaái àöëi lêåp hoaân toaân coá khaã nùng chiïëm àa söë trong Duma vaâ Höåi àöìng Liïn bang. Do àoá, Yeltsin bêët chêëp Hiïën phaáp, hùçng ngaây àïìu bêån röån vaâo viïåc xêy dûång beâ phaái. Àoá laâ sûå chaâ àaåp thö baåo àöëi vúái phaáp chïë. Hoå muöën lúåi duång thuã àoaån haânh chñnh àïí giûä chñnh quyïìn, caâi ngûúâi vaâo àïí tiïëp tuåc thûåc hiïån chñnh saách cuãa hoå.

Nhûng yá àöì naây seä thêët baåi. Töi tin rùçng, nhûäng lûåc lûúång trong saåch coá thïí khöëng chïë àûúåc boån ngûúâi àiïn khuâng naây. Muåc àñch cuãa luä ngûúâi naây chó coá hai àiïìu: Thûá nhêët laâ tröën traánh traách nhiïåm, thay àöíi kiïím saát trûúãng, àaánh àöí hïå thöëng baão vïå luêåt phaáp, ra nhûäng chó thõ vïì cú baãn laâ khöng húåp phaáp... Thûá hai laâ giaânh giêåt nhûäng núi beáo búã, giaânh lêëy nguöìn taâi nguyïn cuöëi cuâng, giöëng nhû Cöng ty cöí phêìn Cöng nghiïåp Khñ thiïn nhiïn, Àûúâng sùæt, Cöng ty cöí phêìn Hïå thöëng Àiïån lûåc thöëng nhêët vaâ Hïå thöëng Thöng tin liïn laåc... Ngoaâi hai àiïím naây ra, hoå chùèng coá yá àöì naâo khaác.

Lúâi noái cuãa Diuganov laâm cho bêìu khöng khñ chñnh trõ Nga cùng lïn, liïåu coá thïí xaãy ra möåt cuöåc khuãng hoaãng chñnh trõ múái khöng? Liïåu Putin coá thïí qua àûúåc cûãa aãi thöng qua Duma quöëc gia khöng? Liïåu coá thïí laåi laâ möåt sûå xuöëng thang cuãa àiïån Kremlin khöng?

Sau àoá, quyïìn Thuã tûúáng Putin bùæt àêìu chuã àöång têën cöng, triïín khai möåt cuöåc tuyïn truyïìn röång lúán. Ngaây 15/8, trong buöíi traã lúâi phoãng vêën muåc tin tûác buöíi töëi cuãa Àaâi Truyïìn hònh Nga, Putin àaä ca ngúåi cuöåc gùåp gúä cuãa öng ta vúái caác nhaâ laänh àaåo Thûúång nghõ viïån vaâ Duma quöëc gia laâ rêët "mang tñnh xêy dûång". Öng noái rùçng: "Têët caã moåi ngûúâi àïìu hiïíu rêët roä tònh caãnh maâ Nhaâ nûúác àang phaãi àöëi mùåt".

Lyá Caãnh Long 90


Quyïìn Thuã tûúáng cho rùçng, trong cuöåc gùåp naây, hai bïn àaä tiïën haânh "trao àöíi möåt caách tñch cûåc", thaão luêån caác vêën àïì quöëc tïë, cuåc diïån chñnh trõ trong nûúác vaâ tònh hònh hònh Kapkaz. Caác nhaâ laänh àaåo Nghõ viïån rêët quan têm túái "nhûäng chñnh saách maâ Chñnh phuã seä xaác lêåp nhû thïë naâo trong nhûäng vêën àïì nïu trïn". Putin cho rùçng, nhûäng cuöåc àöëi thoaåi sau naây "cuäng seä mang tñnh xêy dûång".

Phoáng viïn hoãi rùçng, sau khi Duma quöëc gia phï chuêín öng laâm Thuã tûúáng, liïåu öng coá sûå thay àöíi àöëi vúái thaânh viïn Chñnh phuã hay khöng? Putin traã lúâi, öng "khöng chuêín bõ laâm nhû vêåy". Öng noái: "Trong cuöåc gùåp vúái quan chûác haânh chñnh khu vûåc Xibir taåi Höåi nghõ Hiïåp höåi Xibir, töi àaä caãm thêëy rùçng, khöng nhêët thiïët phaãi laâm nhû vêåy" vaâ "Giûäa caác khu vûåc, caác böå vaâ caác ngaânh chuã quaãn àaä hònh thaânh möåt söë möëi liïn kïët. Sau khi ngûúâi múái lïn nùæm chñnh quyïìn, têët caã nhûäng àiïìu naây trong möåt mûác àöå tûúng àöëi lúán nïëu khöng bõ phaá hoaåi thò cuäng bõ buöåc ngûâng laåi". Quyïìn Thuã tûúáng cho rùçng seä giûä laåi nhûäng ngûúâi trong Chñnh phuã vaâ nhûäng ngûúâi àaä tûâng laâ cöång sûå cuãa Stepasin caâng nhiïìu caâng töët. Putin nhêën maånh: "Cho duâ nöåi caác naây laâ nhûäng ngûúâi maâ töi tûâng lûåa choån cuâng öng ta, töi rêët àöìng tònh vúái "Phong traâo Nga". Öng cho rùçng àêy laâ möåt lûåc lûúång chñnh trõ nghiïm tuác trong phaái trung taã.

Nhûng tûâ khi Putin vaâo laâm viïåc úã Vùn phoâng Töíng thöëng Nga àïën nay, phong traâo naây àaä ngûâng nhûäng cöng taác tñch cûåc". Öng coân tiïët löå: "Phong traâo nûúác Nga cuãa chuáng ta àaä loaåi boã töí chûác khu vûåc àûúåc thaânh lêåp úã Saint Petersburg. Tûâ àoá àïën nay chûa hïì laâm àûúåc möåt viïåc gò tñch cûåc caã".

Trong khi traã lúâi vêën àïì cú quan chêëp haânh quyïìn lûåc seä laâm thïë naâo àïí giaám saát bêìu cûã Nghõ viïån sùæp túái vaâ phoâng chöëng töåi phaåm hònh sûå xêm nhêåp vaâo Duma quöëc gia, quyïìn Thuã tûúáng àaä nhêën maånh trûúác tiïn cêìn phaãi chùåt cheä taâi khoaãn cuãa nhûäng ngûúâi àûúåc àûa ra àïí bêìu.

Putin noái, trong thúâi kyâ coân cöng taác úã Cuåc An ninh Liïn bang, "chuáng töi àaä nghiïn cûáu möåt caách cêín thêån khaã nùng àïí cho cú quan baão vïå phaáp luêåt tham gia giaãi quyïët vêën àïì naây". Öng coân tiïët löå Uyã ban Bêìu cûã Trung ûúng vaâ Uyã ban Bêìu cûã cêëp àõa phûúng àaä "yïu cêìu Böå Nöåi vuå vaâ Cuåc An ninh Liïn bang tham gia giaám saát nguöìn tiïìn bêìu cûã naây". Caác uyã viïn uyã ban naây phaãi



triïín khai cöng taác úã khùæp caác àõa phûúng, giaám saát chùåt cheä viïåc sûã duång tiïìn baåc cuãa ngûúâi ra tranh cûã.

Cuâng vúái thúâi gian töí chûác Höåi nghõ Duma àïën gêìn, cuöåc mùåc caã cuãa hai bïn caâng gay gùæt. Ngaây 16/8, trong khi Duma quöëc gia àang thaão luêån vêën àïì coá böí nhiïåm öng laâm Thuã tûúáng hay khöng, quyïìn Thuã tûúáng Putin àaä àñch thên túái vaâ tûå mònh giaãi thñch chñnh saách cuãa Chñnh phuã. Sau nhûäng lúâi xaä giao, öng ta bònh tônh noái:

Thûá nhêët, hiïån nay àiïìu maâ têët caã chuáng ta cuâng quan têm laâ tñnh öín àõnh vaâ àaáng tin cêåy cuãa chñnh quyïìn. Chñnh phuã caâng khöng nïn nhùæc laåi caái cúá laâ chuáng ta phaãi vûát boã vêën àïì chiïën lûúåc maâ Nhaâ nûúác ta àang phaãi àöëi mùåt. Do àoá, trïn nguyïn tùæc, Töíng thöëng Yeltsin àöìng yá giûä laåi phêìn lúán caác võ böå trûúãng úã nguyïn võ trñ cuä. Nhûng, töi cuäng àaä cöng khai noái rùçng úã möåt mûác àöå rêët lúán, töi vaâ Stepasin àaä cuâng nhau lûåa choån töëi ûu nöåi caác naây.

Thûá hai, möåt trong nhûäng nhiïåm vuå chuã yïëu cuãa Chñnh phuã laâ phaãi giûä àûúåc trêåt tûå bònh thûúâng cuãa àêët nûúác, tiïën haânh bêìu cûã trung thûåc vaâ cöng bùçng, duâ àoá laâ cuöåc bêìu cûã Duma hay Töíng thöëng. Töi cho rùçng, duâ cho Chñnh phuã naây do ai töí chûác nïn, àoá àïìu laâ möåt trong nhûäng nhiïåm vuå chuã yïëu trong lônh vûåc chñnh trõ cuãa noá. Bêìu cûã laâ möåt cuöåc àêëu tranh giaânh quyïìn lûåc, nhûng khöng phaãi laâ cuöåc àêëu tranh chöëng àêët nûúác. Vïì vêën àïì naây chuáng ta cêìn phaãi laâm thêåt töët, cêìn phaãi coá cöång àöìng traách nhiïåm. Töi muöën caãnh baáo têët caã nhûäng ai tham gia tranh cûã rùçng: Trong phaåm vi quyïìn haån cuãa mònh, Chñnh phuã àang ngùn chùån bêët kyâ haânh vi phaåm phaáp naâo.

Thûá ba, àöëi vúái chuáng ta maâ noái, vêën àïì quan troång nhêët laâ cuöåc söëng cuãa nhên dên. Khöng thïí yïu cêìu moåi ngûúâi tñn nhiïåm maâ laåi coi nheå lúåi ñch thûåc tïë vaâ nhu cêìu hùçng ngaây cuãa hoå. Ngaây mai laâ ngaây 17/8, nhên dên àaä phaãi traã caái giaá quaá lúán cho quyïët àõnh vaâo nùm ngoaái cuãa Chñnh phuã. Vêën àïì àùåt ra trûúác mùæt chuáng ta hiïån nay laâ phaãi phuåc höìi thu nhêåp cuãa nhên dên vaâ kñch thñch mûác àöå lúán nhêët sûác mua cuãa nhên dên. Vïì mùåt naây, ta phaãi haânh àöång ngay lêåp tûác, chúá coá phaåm phaãi nhûäng sai lêìm trûúác àêy. Hiïåu ûáng trong thúâi gian ngùæn nguãi cuãa viïåc àöìng ruáp bõ mêët giaá àaä biïën mêët, gêìn àêy xuêët hiïån nhûäng tñn hiïåu múái khiïën tònh hònh bùæc Kapkaz xêëu ài, vêën àïì nguöìn nùng lûúång vaâ vuå thu hoaåch muâa thu. Têët caã nhûäng àiïìu àoá noái lïn rùçng thïí chïë quaãn lyá khöng thöng suöët, cú chïë nhaâ nûúác cuãa ta rêët loãng leão. Khöng àûúåc thoaã

Lyá Caãnh Long 92


maän vúái con söë thu thuïë tùng lïn, tònh traång naây àang töìn taåi trûúác mùæt, nhûng bêët kyâ quöëc gia phaát triïín naâo àïìu khöng phaãi nhû vêåy. ÚÃ caác quöëc gia phaát triïín 85% ngên khöë nhaâ nûúác laâ dûåa vaâo thu thuïë tûâ caác xñ nghiïåp, chó 15% laâ thu thuïë tûâ caác cöng dên. Chúá nïn quy kïët chñnh saách thu thuïë thaânh möåt khêíu hiïåu àïìu àûa hïët lïn trïn vaâ hïët lo lùæng. ÚÃ àêy, töi muöën noái vúái caác thaânh viïn Duma quöëc gia àaáng kñnh rùçng phaáp luêåt nûúác ta vêîn gêy trúã ngaåi túái viïåc phaát huy tinh thêìn chuã àöång vaâ chñ tiïën thuã cuãa moåi ngûúâi. Nhên taâi cuãa nûúác Nga àaä súám àûúåc caác nûúác phûúng Têy löi keáo, coá thïí laâ do trong nûúác khöng sûã duång thoaã àaáng. Chuáng ta àaä àïí mêët ài nhûäng ngûúâi cêìn thiïët nhêët cho nhu cêìu cuãa chuáng ta. Trûúác khi thaão luêån ngên saách nùm 2000, cêìn phaãi xem xeát tûâ goác àöå naây, àïí khúãi thaão dûå toaán. Tûâ phûúng diïån naây, tòm ra khaã nùng múái böí sung nhên taâi khoa hoåc, vùn hoaá vaâ giaáo duåc cho nûúác ta.

Bêy giúâ noái vïì möåt söë mùåt ûu tiïn rêët quan troång trong kinh tïë. Chñnh saách kinh tïë cuãa Chñnh phuã trong nhiïåm kyâ naây trïn möåt mûác àöå rêët lúán laâ sûå kïë tuåc chñnh saách cuãa Chñnh phuã nhiïåm kyâ trûúác. Töi cöng nhêån tiïëp tuåc thûåc hiïån sûå caãi caách chó laâ cú chïë caãi thiïån àúâi söëng nhên dên - àúâi söëng cuãa nhûäng cöng dên bònh thûúâng. Töi cho rùçng, chuáng ta cêìn àoaån tuyïåt vúái caách laâm trûúác àêy. Hiïån nay, Nhaâ nûúác vêîn phaãi tiïën haânh caãi caách àïí trong nûúác khöng coân ngûúâi ngheâo. Rêët àaáng tiïëc, nhiïåm vuå naây ngaây caâng phûác taåp thïm. Khöng thïí töìn taåi möåt nhaâ nûúác giaâu maånh vúái cû dên ngheâo khöí àûúåc. Do àoá, trong thaáng 10, chuáng ta phaãi döëc toaân lûåc àïí thanh toaán núå lûúng hûu. Sau àoá bùæt àêìu tûâng bûúác nêng cao khoaãn naây. Chuáng ta coân phaãi tranh thuã vaâ traã lûúng kõp thúâi cho cöng nhên viïn chûác hûúãng lûúng tûâ ngên saách.

Phuåc höìi vaâ tùng cûúâng thûåc lûåc quöëc phoâng seä laâ möåt nhiïåm vuå cú baãn cuãa Chñnh phuã. Nhiïåm vuå naây chûa bao giúâ laåi quan troång nhû höm nay. Nïëu nhû khöng uãng höå quên àöåi ta caã vïì vêåt chêët lêîn tinh thêìn, khöng phuåc höìi àûúåc danh tiïëng vaâ thïí diïån cuãa nhûäng ngûúâi lñnh phuåc vuå töí quöëc thò khöng coá caách naâo phuåc höìi vaâ tùng cûúâng àûúåc thûåc lûåc quên àöåi. Chuáng ta nhêët thiïët phaãi cuâng nhau laâm cho ngûúâi lñnh àûúåc xaä höåi tön troång. Chuáng ta phaãi lêëy cöng taác coá hiïåu quaã cuãa caác têåp àoaân giúái cöng nghiïåp vaâ giúái quên sûå àïí quan têm sêu sùæc túái quên àöåi. Do àoá, töi cho rùçng giaãi toaã caác khoaãn núå àöëi vúái dûå toaán cuãa caác xñ nghiïåp quöëc phoâng laâ àuáng. Àiïìu maâ töi nhùæc túái trûúác tiïn laâ do dûå toaán cêëp



vöën cho caác xñ nghiïåp quöëc phoâng khöng àuã maâ sinh ra söë núå naây. Chuáng ta phaãi cöë gùæng thûåc hiïån quyïët àõnh naây, tranh thuã àïí khöng gêy töín thêët cho kinh tïë, cuäng nhû khöng laâm cho núå nêìn tiïëp tuåc tùng.

An toaân thûåc phêím cuäng laâ möåt nhiïåm vuå ûu tiïn quan troång. Chuáng ta phaãi tñch cûåc giuáp àúä ngaânh nöng nghiïåp, suy cho cuâng cuäng chñnh laâ giuáp àúä haâng triïåu nöng dên. Àiïìu maâ hoå quan têm nhêët laâ cung cêëp nhûäng saãn phêím chêët lûúång cao cho nûúác nhaâ. Möåt phêìn GDP vêîn àang nùçm trong tay nhûäng töí chûác kinh tïë ma, tònh hònh naây laâ khöng thïí naâo chõu nöíi. Nguyïn nhên cuãa noá àûúng nhiïn laâ do möåt söë cú quan hûäu quan cuãa Nhaâ nûúác khöng laâm àïën núi àïën chöën. Nhiïìu khi cuäng chñnh vò vêåy maâ möåt söë nhaâ saãn xuêët vö àaåo àûác phaát taâi, laâm cho möåt söë ngûúâi naây coá cú höåi lûâa bõp caác cú quan quyïìn lûåc vaâ gêy aáp lûåc cho caác cú quan naây àïí haåi cöng lúåi tû. Kïët quaã cuãa noá laâ hiïån tûúång töåi phaåm àaä ùn sêu vaâo kinh tïë nûúác nhaâ, tònh hònh naây thêåt vö cuâng nguy hiïím. Trong cuöåc àêëu tranh vúái nhûäng hiïån tûúång naây, Chñnh phuã phaãi huy àöång têët caã caác lûåc lûúång hiïån coá.

Chuáng ta coân cêìn phaãi kïët húåp dûå toaán àaä thöng qua vúái tònh hònh thêím àõnh caác dûå aán luêåt coá liïn quan àïën lônh vûåc naây àïí thaão luêån nhiïìu lêìn chñnh saách kinh tïë Chñnh phuã. Nhûng chó coá nùçm trong cú chïë quaãn lyá nhaâ nûúác thöëng nhêët, khöng möåt àõa phûúng naâo laâm khaác ài vaâ cöng taác cuãa cú quan quyïìn lûåc caác cêëp àïìu phaãi phuåc tuâng möåt muåc tiïu: Caác àõa phûúng phaãi uãng höå sûå thöëng nhêët vaâ hoaân chónh àêët nûúác vaâ luêåt thõ trûúâng thò chñnh saách naây múái thûåc sûå coá kïët quaã. Töi rêët tön troång sûå tûå chuã cuãa caác khu vûåc. Töi cho rùçng, àêy laâ con àûúâng quang minh chñnh àaåi àïí phaát triïín liïn bang naây. Nhûng nhûäng hiïån tûúång mang tñnh vö nguyïn tùæc vaâ chöìng cheáo tiïu chuêín cuãa caác chuã thïí àöëi vúái Liïn bang laâ rêët nguy hiïím, khöng thïí tiïëp thu vaâ rêët coá haåi. Nhûäng quy tùæc vaâ sûå bònh àùèng cuãa caác àõnh ûúác chuã thïí Liïn bang cêìn phaãi lêëy möëi liïn hïå giûäa Chñnh phuã Trung ûúng vaâ cú quan quyïìn lûåc àõa phûúng laâm cú súã. Trong khi gùåp gúä caác nghõ sô, chuáng töi àaä noái túái vêën àïì naây. Quyïët àõnh cuãa Trung ûúng àöëi vúái chñnh saách maâ möîi chuã àïì Liïn bang khöng nïn aáp àùåt maâ nïn tuyâ theo tònh hònh kinh tïë thûåc tïë cuãa chuã thïí Liïn bang. Kyã luêåt kinh tïë, chïë àöå phaáp luêåt thöëng nhêët vaâ coá traách nhiïåm vúái nhau chñnh laâ ba böå phêån cêëu thaânh quan troång nhêët cuãa chñnh saách dên töåc nûúác ta.

Lyá Caãnh Long 94


Töi àùåc biïåt noái àïën vêën àïì bùæc Kapkaz. Möåt nùm nay, tònh hònh úã khu vûåc naây xêëu ài. Têët caã chuáng ta àïìu nhòn thêëy caác nûúác cöång hoaâ nhû Chechnya, bùæc Osetchia, Inguxtan, Kara Khayitomxk... àïìu laâ nhûäng mùæt xñch trong caã chuöîi daâi. Nhûäng xung àöåt vöën coá chûa àûúåc giaãi quyïët têët nhiïn seä dêîn túái nhûäng xung àöåt múái. Dagetxtan chñnh laâ möåt vêën àïì. Trong Uyã ban Liïn bang, töi àaä noái rêët cùån keä vïì tònh thïë cuãa Dagetxtan röìi. Ngûúâi laänh àaåo khu vûåc àang chúâ àúåi caác cú quan thûåc thi phaáp luêåt cêìn aáp duång caác biïån phaáp nghiïm khùæc àïí àöëi phoá vúái caác phêìn tûã khuãng böë. Àaä thaão luêån àïën khaã nùng tiïën haânh tònh traång khêín cêëp úã núi àoá.

Höm nay, tûâ saáng àïën giúâ, chuáng ta cuäng àaä baân kyä vïì vêën àïì naây. Cuäng coá ngûúâi trong söë caác ngaâi yïu cêìu nhanh choáng dûåa vaâo biïån phaáp tònh traång khêín cêëp àïí giaãi quyïët vêën àïì naây. Töi cho rùçng, khöng cêìn phaãi aáp duång biïån phaáp cûåc àoan naây chuáng ta cuäng coá thïí laâm dõu xung àöåt vaâ loaåi trûâ têån göëc xung àöåt, cêìn phaãi laâm nhû vêåy. Chuáng ta haäy àïí Höåi àöìng Liïn bang thi haânh chïë àöå luêåt phaáp àùåc biïåt úã nhûäng "àiïím noáng" naây.

Töi cuäng muöën ngay lêåp tûác chuá yá àaáp ûáng lúâi thónh cêìu cuãa töi àïí Viïån Kiïím saát phên tñch tònh hònh maâ chuáng ta gùåp phaãi höm nay. Chuáng ta haäy nhanh choáng cùn cûá vaâo luêåt phaáp hiïån haânh àïí haânh àöång.

Chuáng ta khöng chó àêëu tranh vúái chuã nghôa khuãng böë maâ coân phaãi loaåi trûâ têån göëc nguyïn nhên kinh tïë xaä höåi cuãa hiïån tûúång naây. Gêìn àêy, Uyã ban vïì bùæc Kapkaz nûúác ta àaä bùæt àêìu hoaåt àöång. Uyã ban naây phuå traách giaãi quyïët möåt loaåt vêën àïì bao göìm caã quên sûå, chñnh trõ vaâ kinh tïë xaä höåi.

Sûå toaân veån laänh thöí Nga khöng thïí laâ vêën àïì àûa ra thaão luêån, maâ cuäng khöng phaãi laâ vêën àïì àem ra baân baåc àõnh giaá hoùåc tiïën haânh khuãng böë vúái nhûäng keã xêm haåi sûå toaân veån laänh thöí. Chuáng ta seä àöång viïn têët caã nhûäng biïån phaáp hiïån coá cuãa mònh àïí haânh àöång möåt caách nghiïm tuác.

Laåi noái vïì chñnh saách àöëi ngoaåi cuãa nûúác ta, chñnh saách naây vêîn khöng hïì thay àöíi, àoá laâ quyïìn lûåc cuãa töíng thöëng, Chñnh phuã khöng hïì aãnh hûúãng gò túái chñnh saách àoá. Xuêët phaát tûâ möåt söë phûúng diïån dûúái àêy, töi muöën noái thïm vïì vêën àïì naây.

Thûá nhêët, nhûäng nöî lûåc ngoaåi giao cuãa nûúác ta cuöëi cuâng phaãi giaânh thùæng lúåi, nïëu coá thïí noái àûúåc nhû vêåy. Caác quan chûác



ngoaåi giao cêìn nhúá rùçng, kïët quaã cuãa hoå trûúác tiïn laâ phaãi taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi àïí chiïëm lônh thõ trûúâng bïn ngoaâi cho caác xñ nghiïåp trong nûúác.

Thûá hai, baão vïå lúåi ñch cuãa Nga úã nûúác ngoaâi laâ nhiïåm vuå ûu tiïn. Chuáng ta khöng coá quyïìn cho pheáp ngûúâi khaác chaâ àaåp lïn quyïìn lúåi cuãa cöng dên nûúác ta vaâ coi hoå nhû nhûäng cöng dên loaåi hai. Vò vêåy, chuáng ta coá thïí aáp duång moåi biïån phaáp ngoaåi giao truyïìn thöëng túái biïån phaáp mêåu dõch kinh tïë nghiïm khùæc. Têët caã moåi ngûúâi cêìn nhúá rùçng, baâi xñch nûúác Nga laâ viïåc khöng thïí laâm àûúåc vaâ cuäng khöng coá kïët quaã gò.

Nhiïåm vuå cuãa chñnh saách àöëi ngoaåi laâ nêng cao uy tñn cuãa nûúác Nga. Nïëu khöng laâm nhû vêåy, chuáng ta vûâa khöng baão vïå àûúåc cöng dên nûúác mònh, vûâa khöng thïí giuáp àûúåc ngaânh xuêët khêíu nûúác ta. Do àoá, tûâ nay vïì sau, chuáng ta phaãi tñch cûåc tham gia gòn giûä hoâa bònh vaâ haânh àöång, tham gia hoaåt àöång caác töí chûác khu vûåc vaâ quöëc tïë.

Mùåc duâ àang töìn taåi rêët nhiïìu àiïìu phoãng àoaán àöëi vúái Putin, nhûng öng ta àaä qua àûúåc cûãa aãi Duma quöëc gia möåt caách thuêån lúåi.

Vúái 233 phiïëu thuêån trong lêìn biïíu quyïët thûá nhêët, Duma quöëc gia Nga àaä thöng qua chêëp nhêån viïåc àïì cûã Putin laâm Thuã tûúáng cuãa Töíng thöëng Nga Yeltsin. Chñnh phuã Putin cuäng laâ chñnh phuã thûá ba trong nùm 1999 cuãa Nga chñnh thûác bûúác lïn vuä àaâi.

Cuöåc vêån àöång bêìu cûã cuãa Putin xem ra àaä thaânh cöng, trïn thûåc tïë, trûúác khi Duma biïíu quyïët thöng qua, viïåc naây àaä àûúåc biïët trûúác. Sau hai cuöåc thûúng thuyïët con thoi cuãa Putin vúái Àaãng àoaân Nghõ sô vaâ àoaân Nghõ sô, caác àaãng phaái nhû "Nûúác Nga - ngöi nhaâ chung cuãa chuáng ta", "Khu vûåc Nga" vaâ Àaãng Tûå do dên chuã àïìu biïíu thõ roä raâng sûå uãng höå àöëi vúái Putin. Maâ trûúác khi biïíu quyïët, Àaãng Cöång saãn Nga vaâ têåp àoaân Yabloko vúái thaái àöå khöng roä raâng cuäng àaä àïìu giao "quyïín lûåa choån" cho baãn thên caác nghõ sô, àiïìu naây trïn thûåc tïë cuäng laâ sûå bêåt àeân xanh cho Putin vûúåt qua cûãa aãi.

Phiïëu tuy àaä boã röìi, nhûäng suy nghô trong loâng ngûúâi boã phiïëu laåi khöng giöëng nhau. Trong buöíi traã lúâi phoãng vêën cuãa àaåi diïån toaân quyïìn Duma quöëc gia Nga, öng Kochenkov, Töíng thöëng Nga noái rùçng, höm nay Duma quöëc gia boã phiïëu bêìu Putin laâm Thuã tûúáng Nga "trong möåt mûác àöå naâo àoá noái lïn rùçng, phiïëu maâ

Lyá Caãnh Long 96


caác nghõ sô bêìu khöng phaãi laâ phiïëu bêìu cho Putin maâ khaã nùng phiïëu naây laâ àïí baão toaân viïåc tham gia bêìu cûã trïn võ trñ laâ nhûäng nghõ sô cuãa Duma quöëc gia".

Öng noái, caác nghõ sô àaä tñnh toaán rêët chi li. "Töi biïët rùçng giûäa caác nhaâ laänh àaåo Àaãng, àoaân Nghõ viïån àaä coá möåt hiïåp àõnh khoá khùn - ai boã bao nhiïu phiïëu múái coá thïí àaåt àûúåc sûå cên bùçng töëi thiïíu". "Dûå àoaán cuãa chuáng ta laâ nïëu Putin giaânh àûúåc àuã söë phiïëu chó trong möåt lêìn thò sûå cên bùçng naây seä úã mûác àöå thêëp nhêët". Àiïìu naây noái lïn coá rêët ñt nghõ sô ûa thñch nhên vêåt Putin, hoå khöng hiïíu öng ta lùæm, trïn thûåc tïë, hoå chó biïët öng ta gùåp gúä Àaãng àoaân caác Nghõ sô maâ thöi. Nhûng vïì mùåt töíng thïí maâ noái, "thaái àöå vúái öng ta laâ tñch cûåc".

Nhûng caác quan chûác àõa phûúng laåi rêët hoan nghïnh, Thöëng àöëc bang Tomxk, Chuã tõch Höåi Liïn húåp khu vûåc úã Xibir Victo Khrexu sau khi Duma thöng qua viïåc bêìu Putin laâm Thuã tûúáng àaä bònh luêån: "Vladimir Putin coá àêìy àuã caác töë chêët cêìn thiïët àïí trúã thaânh möåt thuã tûúáng ûu tuá cuãa Nga".

Khretxu noái: "Putin nùæm àûúåc têët caã caác àiïìu kiïån maâ caác khu vûåc dûåa vaâo àoá àïí sinh töìn, àang laâm roä möëi quan hïå giûäa caác dûå toaán vaâ öng cuäng khöng hïì quïn caác Hiïåp nghõ". Àïí chûáng minh, öng ta àaä nïu möåt vñ duå: Thûá saáu tuêìn trûúác, khi tham gia Höåi nghõ Vùn phoâng Liïn húåp "Hiïåp nghõ Xibir", Putin àaä àöìng yá daânh cho thaânh phöë naây möåt quy chïë khoa hoåc vaâ giaáo duåc, àùåc biïåt ngaây höm sau öng àaä kyá nhûäng quyïët àõnh coá liïn quan. Khretxu noái àuâa rùçng nhûäng ngûúâi tham gia Höåi nghõ "Hiïåp höåi Xibir" laâ möåt àiïìm baáo cho sûå trûúâng thoå vïì chñnh trõ. Öng móm cûúâi noái: "Trong têët caã caác thuã tûúáng Nga, chó coá Checnomodin àaä tûâng tham gia höåi nghõ naây, maâ chñnh öng laâ ngûúâi giûä chûác vuå trïn vuä àaâi chñnh trõ thúâi gian lêu nhêët. Àiïìu àoá coá nghôa laâ Putin - ngûúâi àaä tûâng tham gia höåi nghõ naây cuäng coá thïí giûä võ trñ lêu daâi trong Chñnh phuã.

Thõ trûúãng Saint Petersburg Yakovlev rêët haâi loâng vúái viïåc Duma quöëc gia chó möåt lêìn boã phiïëu àaä thöng qua viïåc böí nhiïåm Putin laâm Thuã tûúáng. Chuã nhiïåm Vùn phoâng Baáo chñ cuãa Thõ trûúãng noái rùçng trûúác bêìu cûã möåt tuêìn, Thõ trûúãng Saint Petersburg cuäng àaä noái kïët quaã bêìu cûã thuã tûúáng nhû vêåy. Lúâi tiïn àoaán cuãa öng ta àaä thaânh sûå thûåc.



Khi noái vïì thuã tûúáng múái, Thõ trûúãng àaä nhêën maånh Putin coá kinh nghiïåm cöng taác thûåc tïë úã caác khu vûåc cuå thïí. Putin àaä tûâng laâ phoá thõ trûúãng Saint Petersburg. Öng àaánh giaá cao töë chêët nghiïåp vuå cuãa thuã tûúáng múái: "Tûâ trûúác túái nay öng chûa hïì gêy xung àöåt vúái ai vaâ haânh àöång rêët chùåt cheä, cêín thêån". Ngaây 17/8, Thõ trûúãng Saint Petersburg àaä töí chûác gùåp gúä vúái thuã tûúáng múái theo kïë hoaåch.

Nhûäng nhaâ laänh àaåo "phong traâo nûúác Nga - ngöi nhaâ chung cuãa chuáng ta" vaâ Àaãng Tûå do dên chuã trong Duma quöëc gia Nga cuäng haâi loâng vúái kïët quaã phiïëu bêìu thuã tûúáng múái cuãa Duma quöëc gia, àöìng thúâi cuäng tñnh túái khaã nùng vaâo ngaây 19/12 seä àöìng thúâi bêìu cûã caã Duma quöëc gia vaâ töíng thöëng.

Luzkov cho rùçng viïåc Duma uãng höå boã phiïëu bêìu Putin laâm Thuã tûúáng noái lïn rùçng, tònh hònh coá khaã nùng phaát triïín theo hûúáng öín àõnh. "Hiïån nay, biïn giúái giûäa Chechnya vaâ Dagextan àang phaát sinh àöëi khaáng, caác cöng dên cuãa chuáng ta àang àûáng trûúác sûå hy sinh, tònh hònh kinh tïë vaâ xaä höåi ngaây caâng nghiïm troång, nhêët thiïët phaãi giaãi quyïët vêën àïì xêy dûång möåt thïí chïë quaãn lyá nhaâ nûúác coá hiïåu quaã, do àoá Nhaâ nûúác cêìn phaãi coá möåt võ thuã tûúáng húåp phaáp àaä àûúåc Quöëc höåi phï chuêín". Öng coân cho rùçng, sûá mïånh naây khöng nghi ngúâ gò nûäa, àoá laâ möåt nhên töë tñch cûåc.

Ngûúâi laänh àaåo Àoaân Nghõ sô Nöng nghiïåp Nikola Khalitonov cho rùçng kïët quaã boã phiïëu ngaây höm nay thïí hiïån moåi ngûúâi àaä tñn nhiïåm Putin, nhûng öng cuäng toã veã hoaâi nghi Chñnh phuã nhiïåm kyâ naây chó coá thïí laâm viïåc àïën khi bêìu cûã nghõ viïån.

Ngûúâi laänh àaåo Àaãng àoaân Nghõ sô "khu vûåc Nga" Molotov noái: "Hiïån nay, viïåc chuáng ta cêìn phaãi laâm laâ haäy boã phiïëu cho Putin, moåi viïåc khaác haäy quïn ài vaâ cêìn tñch cûåc laâm viïåc".

Öng coân noái rùçng: "Sûå thûåc laâ chuáng ta chùèng coá gò àïí thaão luêån. Chuáng ta khöng biïët kïë hoaåch cuãa Putin, chuáng ta khöng thïí tòm hiïíu con ngûúâi Putin, chuáng ta cuäng khöng biïët liïåu öng ta laâm viïåc töët hún hay xêëu hún so vúái Stepasin".

Lúâi phaát biïíu cuãa öng àaåi diïån cho yá kiïën cuãa nhiïìu ngûúâi trong Duma, caác nghõ sô àïìu khöng muöën laâm aãnh hûúãng túái cöng taác chuêín bõ àïí tiïën haânh bêìu cûã vaâo ngaây 19/12 cuãa hoå. Nïëu nhû trong lêìn boã phiïëu thûá ba maâ Putin vêîn bõ phuã quyïët thò coá khaã nùng tiïën haânh cuöåc tuyïín cûã múái. Àiïìu naây coá leä seä khöng laâm

Lyá Caãnh Long 98


thay àöíi gò nhiïìu lùæm àöëi vúái thúâi gian tuyïín cûã àaä àõnh, nhûng hònh nhû khöng coá nghõ sô naâo muöën boã lúä cú höåi lúåi duång quyïìn haån töíng bêìu cûã. Caác nghõ sô coân nhêån thûác rùçng, duâ gò ài chùng nûäa, hoå cuäng chùèng coá caách naâo àïí gêy aãnh hûúãng viïåc boã phiïëu bêìu võ thuã tûúáng múái maâ Yeltsin àaä lûåa choån.

Caách nhòn nhêån cuãa caác nghõ sô möîi ngûúâi möîi khaác, nhûng qua àoá coá thïí thêëy rùçng, viïåc bûúác qua cûãa aãi möåt caách thuêån lúåi cuãa Putin khöng coá nghôa laâ cuåc diïån chñnh trõ Nga àaä coá sûå thay àöíi lúán lao, haâm chûáa trong àoá chó laâ chêåm laåi khuãng hoaãng Chñnh phuã múái dêîn túái xu thïë nguy hiïím cuãa viïåc biïën àöång cuåc diïån chñnh trõ.

Trûúác tiïn, àiïìu àoá khöng noái lïn chñnh trõ Nga àaä ài vaâo thïë öín àõnh, cuäng khöng noái àûúåc mêu thuêîn giûäa möåt lûåc lûúång chñnh trõ naâo àoá àöëi vúái Töíng thöëng Yeltsin àaä coá sûå hoâa hoaän. Moåi ngûúâi àïìu biïët rùçng, lûåc lûúång caánh taã àûáng àêìu laâ Àaãng Cöång saãn Nga vêîn cûá laâ phaái àöëi lêåp chuã yïëu cuãa Töíng thöëng Yeltsin, nhûng tònh hònh hiïån nay àaä thay àöíi. Cuâng vúái sûå nhanh choáng ài lïn cuãa lûåc lûúång trung taã maâ àaåi biïíu laâ phong traâo "Töí quöëc", Töíng thöëng Yeltsin àaä luán sêu vaâo hoaân caãnh bõ àöång cuãa "cuöåc chiïën hai mùåt". Àùåc biïåt laâ sûå liïn húåp cuãa phong traâo "Töí quöëc" vúái phong traâo "Toaân Nga" àaä trúã thaânh möåt cuöåc töíng tuyïín cûã tûúng lai cuãa Töíng thöëng Yeltsin. Àïí xoay chuyïín cuåc diïån bêët lúåi naây, Yeltsin múái giaãi taán Chñnh phuã Stepasin, Putin lïn laâm Thuã tûúáng cuäng khöng thïí laâm cho tònh thïë cuöåc töíng tuyïín cûã thay àöíi vïì cùn baãn, cuäng khöng thïí hoáa giaãi àûúåc mêu thuêîn giûäa Töíng thöëng vúái lûåc lûúång phaái trung vaâ phaái phaãn àöëi caánh taã. Do àoá, cuâng vúái viïåc tûâng bûúác triïín khai cuöåc vêån àöång töíng tuyïín cûã Duma vaâ Töíng thöëng, xu thïë cuöåc àêëu tranh trïn chñnh trûúâng Nga ngaây caâng diïîn ra aác liïåt laâ àiïìu khoá traánh khoãi.

Mùåt khaác, viïåc bûúác qua cûãa aãi möåt caách thuêån lúåi cuãa Putin cho thêëy lûåc lûúång chñnh trõ caác phe phaái àaä khöng thïí bõ vûúáng vaâo "vêën àïì chiïën thuêåt" àaä lùåp ài lùåp laåi cuãa Chñnh phuã, maâ laâ têåp trung sûå chuá yá vaâo "muåc tiïu chiïën lûúåc" cuãa cuöåc töíng tuyïín cûã bêìu Duma vaâ töíng thöëng. Trûúác mùæt, viïåc tranh thuã àïí giaânh thùæng lúåi trong cuöåc töíng tuyïín cûã naây àaä trúã thaânh "àaåi sûå haâng àêìu" cuãa caác lûåc lûúång chñnh trõ, caác phe phaái. Phaãn ûáng àêìu tiïn sau khi nhêån àûúåc tin Yeltsin cûã Putin vaâo chûác vuå Thuã tûúáng Nga cuãa Chuã tõch Duma quöëc gia Seleznikov laâ "àïí àaãm baão cho bêìu cûã Duma àuáng thúâi gian àaä quy àõnh, nïëu nhû ngaây mai boã phiïëu, töi



seä boã möåt phiïëu cho Putin". Lúâi noái cuãa öng trïn thûåc tïë tiïu biïíu cho nhêån thûác chung cuãa àa söë lûåc lûúång chñnh trõ Nga. Toám laåi viïåc Putin àûúåc Duma biïíu quyïët thöng qua lêìn thûá nhêët chó coá thïí xem laâ cuöåc khuãng hoaãng Chñnh phuã múái taåm thúâi kïët thuác, nhûng cuâng vúái bêìu cûã Duma vaâ Töíng thöëng àang túái gêìn, giûäa caác lûåc lûúång chñnh trõ cuãa caác phe phaái seä laåi triïín khai cuöåc àêëu tranh vaâ so taâi ngaây caâng aác liïåt hún.

Caác quöëc gia khaác nhòn nhêån viïåc Putin lïn laâm Thuã tûúáng múái nhû thïë naâo?

Ngaây 16/8, baãn tin thúâi sûå Nhêåt Baãn àaä phaát ài baâi viïët nhan àïì: "Duma quöëc gia Nga phï chuêín thuã tûúáng múái...", nïu lïn rùçng:

"Àöëi vúái Töíng thöëng Nga Yeltsin - võ laänh àaåo chñnh trõ chuyïn quyïìn luön thay àöíi thuã tûúáng vaâ giûä thaái àöå àöëi àõch vúái Duma quöëc gia cho rùçng súã dô chó thöng qua möåt lêìn àaä phï chuêín Putin laâm Thuã tûúáng, chùèng qua chó laâ caác phe phaái muöën traánh sûå àöëi choåi khöng cêìn thiïët vúái Chñnh phuã, döëc sûác vaâo viïåc chuêín bõ cho bêìu cûã Duma vaâo cuöëi nùm".

Cùn cûá vaâo quy àõnh cuãa Hiïën phaáp, nïëu Duma quöëc gia ba lêìn coân quy àõnh thïm, trong tònh hònh àoá, thúâi gian bêìu cûã seä àûúåc tiïën haânh vaâo ngaây chuã nhêåt tuêìn àêìu tiïn sau 3 thaáng kïí tûâ ngaây bõ giaãi taán. Suy nghô cùån keä hún seä thêëy rùçng nïëu nhû laåi thöng qua hai lêìn boã phiïëu bêìu thuã tûúáng nûäa thò ngay trong cuöëi thaáng àoá giaãi taán Duma, cuöåc bêìu cûã seä àûúåc tiïën haânh vaâo cuöëi thaáng 11, àiïìu naây cuäng khöng lïåch mêëy so vúái thúâi gian bêìu cûã àûúåc dûå àõnh luác àêìu vaâo 19/12.

Nhûng nïëu Duma bõ giaãi taán, caác phe phaái nhêët thiïët trong voâng 3 thaáng phaãi baäi boã àùåc quyïìn tranh cûã cuãa nghõ sô. Caác phe phaái hònh nhû àïìu cho rùçng nïëu nhû nhêët trñ tiïën haânh bêìu cûã trong cuâng möåt thúâi gian, duy trò caác àiïìu kiïån coá lúåi laâ thûúång saách, maâ khöng muöën maåo hiïím búãi nhûäng ruãi ro cuãa viïåc bõ giaãi taán.

Phaái cöång saãn lúán nhêët trong Duma chöëng laåi thïë lûåc Töíng thöëng, kïí tûâ khi bõ "thêët baåi" trong cuöåc boã phiïëu bêët tñn nhiïåm Töíng thöëng vaâo thaáng 5 àaä mêët ài cú höåi tiïën cöng Chñnh phuã, àêy cuäng laâ möåt nhên töë quan troång. Coá thïí noái rùçng, lêìn phï chuêín Thuã tûúáng múái cuãa Duma quöëc gia naây möåt lêìn nûäa laåi böåc löå sûå thiïëu khaã nùng khöëng chïë àöëi vúái Chñnh phuã".

Lyá Caãnh Long 100


Kïnh thúâi sûå naây coân phaát ài möåt baâi khaác vúái nhan àïì: "Võ Töíng thöëng caâng ngaây caâng bõ cö lêåp", trong àoá coá àoaån:

"Duma quöëc gia chó möåt lêìn biïíu quyïët àaä dïî daâng thöng qua viïåc böí nhiïåm Putin laâm Thuã tûúáng. Àêy laâ möåt phaãn ûáng khöng mêëy vui veã cuãa dû luêån vaâ nghõ viïån àöëi vúái möåt töíng thöëng luön thay àöíi thuã tûúáng. Àöëi vúái Töíng thöëng Yeltsin maâ noái, àiïìu naây coân caách tûúng àöëi xa sûå thùæng lúåi vïì mùåt chñnh trõ.

"Ngûúåc laåi, àöëi vúái nhûäng haânh vi chuyïn chïë, àöåc àoaán cuãa möåt võ töíng thöëng khöng cêìn nïu roä lyá do àaä caách chûác thuã tûúáng trûúác, phaái caãi caách cuäng àaä àïì ra yïu cêìu phaãi sûãa àöíi Hiïën phaáp àïí haån chïë búát quyïìn lûåc quaá röång lúán cuãa töíng thöëng. Sûå cö lêåp cuãa phe caánh töíng thöëng caâng ngaây caâng roä raâng".

"Haäy cûá cho rùçng, àöëi mùåt vúái cuöåc bêìu cûã Duma quöëc gia vaâo thaáng 12, Töíng thöëng Yeltsin àaä lêëy Putin - ngûúâi àaä tûâng laâ Cuåc trûúãng Cuåc An ninh Liïn bang laâm Thuã tûúáng, xêy dûång laåi thïí chïë, àïí phaãn kñch laåi phaái taã vaâ phaái trung lêåp àang chiïëm ûu thïë.

"Nhûng, chúá coá hy voång vaâo Thõ trûúãng Maátxcúva Ruzkov trong àõa võ töíng thöëng nhiïåm kyâ sau seä xêy dûång möåt liïn minh tuyïín cûã cuãa thïë lûåc trung gian. Maâ theo chöî àûúåc biïët, võ thõ trûúãng naây àaä tranh thuã àûúåc Primakov, võ thuã tûúáng trûúác àaä duy trò àûúåc sûå uãng höå maånh meä. Àaãng Cöång saãn, möåt thïë lûåc lúán nhêët trong Duma quöëc gia cuäng seä lêëy sûå höîn loaån trong kinh tïë laâm böëi caãnh àïí thu huát söë phiïëu bêìu cuãa ngûúâi bêët maän vúái Yeltsin, mûu àöì giaânh thùæng lúåi trong cuöåc bêìu cûã Duma quöëc gia vaâ sûãa àöíi Hiïën phaáp".

"Töíng thöëng Yeltsin khöng coá möåt àaãng chêëp chñnh cuãa riïng mònh, maâ do chõu aãnh hûúãng cuãa lêìn caách chûác thuã tûúáng naây, chñnh àaãng cuãa phaái caãi caách maâ Yeltsin dûåa vaâo khöng nghi ngúâ gò nûäa cêìn phaãi tiïëp tuåc chiïën àêëu gian khöí. Nïëu nhû trong cuöåc bêìu cûã Duma quöëc gia maâ thïë lûåc cuãa phaái caãi caách bõ haå thêëp thò muåc tiïu thûåc hiïån "Putin trúã thaânh töíng thöëng" trong cuöåc bêìu cûã töíng thöëng vaâo muâa heâ nùm túái seä trúã nïn ngaây caâng xa vúâi".

Trong chñnh giúái cuäng àaä xuêët hiïån sûå lo lùæng: Töíng thöëng Yeltsin lêëy tònh hònh Kapkaz cùng thùèng àïí laâm caái cúá nhùçm gêy haânh àöång khaác thûúâng mûu àöì laâm chêåm cuöåc bêìu cûã. Sûå ra àúâi cuãa nöåi caác Putin cuäng coá khaã nùng trúã thaânh sûå bùæt àêìu höîn loaån cuåc diïån nûúác Nga.



Haäng tin cuãa Phaáp phên tñch rùçng: "Sûå sùæp àùåt cuãa töíng thöëng Nga thêåt laâ maåo hiïím". Haäng tin coân noái: "Caác nhaâ phên tñch chñnh trõ höm nay noái rùçng, Töíng thöëng Nga Yeltsin chó trong voâng 17 thaáng àaä thay túái võ Thuã tûúáng thûá nùm thêåt laâ maåo hiïím, haânh àöång naây cuãa öng ta àïìu nhùçm duy trò nhûäng lúåi ñch cuãa nhûäng keã theo àuöi öng ta chûá khöng phaãi lúåi ñch quöëc gia.

Caác nhaâ phên tñch noái rùçng, Vladimir Putin - ngûúâi phuå traách an ninh quöëc gia KGB cuãa thúâi àaåi Liïn Xö, bêìu öng ta laâm quyïìn Thuã tûúáng chó laâm tùng lïn khaã nùng aáp duång caác biïån phaáp "vi phaåm Hiïën phaáp", àiïìu naây coá khaã nùng phaá hoaåi cuöåc bêìu cûã Nghõ viïån dûå àõnh tiïën haânh vaâo ngaây 19/12.

Àöìng thúâi vúái viïåc naây, cuåc diïån cùng thùèng vïì chñnh trõ nûúác Nga ngaây caâng gia tùng. Têåp àoaân múái rêët maånh meä do Thõ trûúãng Maátxcúva - ngûúâi rêët àûúåc dên chuáng hoan nghïnh vaâ nhûäng nhaâ laänh àaåo khaác lêåp ra khoá coá thïí xûã lyá àûúåc xung àöåt múái phaát sinh úã bùæc Kapkaz. Sûå phaát triïín cuãa àöång thaái naây rêët coá thïí thuác àêíy Nga tuyïn böë thi haânh tònh traång khêín cêëp.

Caác nhaâ phï bònh luêån ra rùçng, quyïët àõnh cuãa Yeltsin chõu aãnh hûúãng cuãa ngûúâi trong "gia töåc" - tûác laâ nhûäng ngûúâi "têm phuác" cuãa öng ta. Hoå noái rùçng, trong söë àoá bao göìm caã con gaái cuãa Yeltsin laâ Tachiana Chiaslenko, Chuã nhiïåm Vùn phoâng Vorodin, nhaâ taâi phiïåt Beredovxki vaâ Abulamovic. Àöång cú chuã yïëu cuãa nhûäng ngûúâi naây laâ àaãm baão cho Nga coá möåt ngûúâi kïë cêån coá thïí laâm cho hoå miïîn bõ khúãi töë. Makharenko thuöåc Trung têm Nghiïn cûáu Chñnh trõ Nga noái: "Stepasin hiïín nhiïn khöng thïí laâm cho nhûäng lûåc lûúång uãng höå chñnh quyïìn Yeltsin àoaân kïët nhêët trñ trûúác khi bêìu cûã Nghõ viïån, cuäng khöng thïí hiïån àûúåc noá coá nùng lûåc baão vïå cho lúåi ñch cuãa Yeltsin vaâ nhûäng ngûúâi têm phuác cuãa öng ta.

Ngaây 10/8, baáo Bûu àiïån Washington cuãa Myä vúái haâng tñt lúán viïët rùçng: "Caác nhaâ phên tñch àaánh giaá nhên sûå trong àiïån Kremlin caâng laâm cho nûúác Myä thêët voång", toaân vùn nhû sau:

Chó trûúác àêy hai tuêìn, Thuã tûúáng Nga luác àoá laâ Stepasin trong möåt bûäa tiïåc taåi khaách saån sang troång Wylat úã Washington khi àûáng trûúác nhûäng àaåi diïån thuöåc giúái cöng nghiïåp Myä àaä traã lúâi vïì vêën àïì Chñnh phuã cuãa öng liïåu coá muöën thi haânh möåt phaán quyïët àöëi vúái möåt cöng ty rêët coá quyïìn thïë cuãa Nga hay khöng.



Stepasin noái, öng khöng hïì chõu ún möåt têåp àoaân xñ nghiïåp naâo - nhûäng ngûúâi mang danh laâ nhûäng nhaâ chêëp chñnh haâng àêìu coá quan hïå rêët mêåt thiïët vúái Yeltsin. Sau àoá, öng ta cûúâi maâ noái rùçng, öng hy voång nhûäng lúâi noái naây cuãa öng ta khöng maåo phaåm nhûäng têåp àoaân thùm nûúác ngoaâi trúã vïì chûa kõp laâm gò thò ngaây höm qua, Töíng thöëng Yeltsin àaä baäi chûác öng. Chuyïën viïëng thùm naây cuãa öng àûúåc coi laâ dõp àêìu tiïn àïí öng laâm quen vúái Töíng thöëng Myä Clinton, Phoá Töíng thöëng Al Gore vaâ nhûäng thaânh viïn cao cêëp khaác cuãa Chñnh phuã Clinton. Höm qua, trong möåt cuöåc hoåp baáo àûúåc Nghõ viïån töí chûác, möåt nhaâ baáo kiïën nghõ, cú cêëu hai nûúác liïn húåp giaãi quyïët khuãng hoaãng àûúåc goåi laâ Uyã ban A.Go - Checnomukdin hiïån nay àaä traãi qua böën àúâi thuã tûúáng nïn goåi noá laâ UÃy ban A.Go - "Àiïìn vaâo chöî tröëng Ital".

Àa söë nhûäng nhaâ baáo cho rùçng maân kõch tranh nhau ghïë thûúång têìng Chñnh phuã Nga laâm cùng thùèng thïm vêën àïì caác nhaâ quyïët saách ngoaåi giao Myä phaãi laâm quen vúái ban laänh àaåo mïìm yïëu. Vò luön kiïn quyïët uãng höå Yeltsin maâ Myä phaãi chõu maåo hiïím. Nhûng hiïån thûåc àang phúi baây trûúác mùæt laâ: Yeltsin caâng trúã nïn traáo trúã, maâ xem ra öng ta cuäng khöng àuã sûác àïí giaãi quyïët vêën àïì xaác àõnh ngûúâi kïë tuåc öng ta.

Thomas Graham - chuyïn viïn nghiïn cûáu cao cêëp cuãa Hiïåp höåi Quyä Hoâa bònh Quöëc tïë Khanaki noái rùçng: "Trûúác khi nhên sûå nûúác Nga thay àöíi, baån rêët khoá laâm àûúåc viïåc gò. Àêy khöng phaãi laâ vêën àïì cöng viïåc ngoaåi giao maâ àiïån Kremlin têåp trung vaâo maâ chñnh laâ àang têåp trung vaâo vêën àïì sinh töìn cuãa chñnh trõ vaâ möåt têåp àoaân nhoã".

Nhûng viïåc chuyïín giao quyïìn lûåc cuãa Nga cuäng nhû sûå nghi hoùåc vïì quyïìn lûåc trûúác mùæt àïìu khiïën cho ngûúâi ta lo lùæng. Graham noái rùçng, nhûäng ngûúâi ra ûáng cûã chuã yïëu trong cuöåc bêìu cûã töíng thöëng nùm túái laâ "möåt àaãng viïn cöång saãn, möåt giaán àiïåp cao thuã, vaâ möåt thõ trûúãng tham ö thöëi naát". Giaáo sû hoåc viïån Venxuli Gotman noái: "Sau 8 nùm, Nga phaát àöång caãi caách, haäy àïí cho chuáng ta xem cuöëi cuâng giaãi quyïët àûúåc vêën àïì gò, xem ra vêîn chûa thêëy àiïìu gò töët àeåp nhêët, chùèng coá ai laâm viïåc àuáng àùæn caã".

Vïì phña caác quan chûác, Chñnh phuã Clinton àang rêët bònh tônh xûã lyá viïåc Stepasin bõ baäi chûác.

Ngûúâi phaát ngön cuãa Quöëc höåi Myä noái rùçng: "Töi cho rùçng, chuáng ta khöng nïn quaá coi troång viïåc naây. Nûúác Myä seä tiïëp tuåc



thuác àêíy viïåc khöëng chïë quên sûå vaâ caãi caách kinh tïë. Ngûúâi àûáng àêìu chñnh phuã thûåc sûå phaãi thûúâng xuyïn thay àöíi. Nhûng, giûäa caác chñnh phuã phaãi tiïën haânh húåp taác trïn caác vêën àïì mang tñnh thûåc tiïîn vaâ cuâng nhau quan têm. Àuáng nhû möåt cêu chêm ngön nöíi tiïëng: Möîi nûúác phaãi haânh àöång cùn cûá vaâo lúåi ñch cuãa nûúác mònh chûá khöng phaãi theo yá muöën cuãa ngûúâi khaác.

Caác quan chûác chñnh phuã khaác cuäng cho rùçng viïåc Stepasin bõ baäi chûác, hoå khöng caãm thêëy bêët ngúâ.

Theo möåt trúå lyá Nhaâ Trùæng, àiïìu hoå quan têm laâ muåc tiïu cuå thïí, chûá khöng phaãi quan têm ai lïn ai xuöëng úã Kremlin". Hoå mong muöën húåp taác coá hiïåu quaã vúái Putin - ngûúâi kïët tuåc Stepasin.

Thaáng 6 nùm nay, Putin gùåp Phoá Quöëc vuå khanh Myä Talbott àaä goáp phêìn giaãi quyïët cuöåc khuãng hoaãng xaãy ra khi quên àöåi Nga tiïën vaâo sên bay Pritxtina úã Kosovo. Öng àaä noái chuyïån àiïån thoaåi vúái Bogo - Cöë vêën An ninh quöëc gia Myä sau Höåi nghõ Thûúång àónh töí chûác vaâo trung tuêìn thaáng 6 giûäa Clinton vaâ Yeltsin. Trong thúâi gian Stepasin thùm Washington gêìn àêy, hai bïn tuyïn böë Putin vaâ Bogo seä bùæt tay vaâo giaãi quyïët tranh chêëp vïì möåt söë vuå giaán àiïåp Nga gêy ra taåi Myä.

Möåt quan chûác Quöëc vuå viïån nhêån xeát: "Öng ta rêët thöng minh, eáp ngûúâi khaác coá tònh coá lyá, song liïåu öng ta coá àûúåc sûå uãng höå cuãa moåi ngûúâi trong tuyïín cûã hoùåc vïì chñnh trõ hay khöng thò coân phaãi chúâ xem. Putin nhêåm chûác trong tònh hònh xung àöåt khöng ngûâng gia tùng giûäa quên àöåi Nga vaâ miïìn Nam nûúác Nga vúái quên du kñch Islam cuãa Dagextan, möåt tónh tiïëp giaáp vúái Chechnya ly khai. Caác quan chûác Myä lo lùæng, cuöåc chiïën naây àaä dûå baáo taái diïîn cuöåc xung àöåt Chechnya àêîm maáu".

Robin noái: "Chuáng ta àang theo doäi chùåt cheä tònh hònh úã àoá, roä raâng Dagextan laâ möåt vuâng cûåc kyâ nhaåy caãm. Tònh hònh àoá vö cuâng phûác taåp. Sûå buâng nöí xung àöåt kiïíu nhû Chechnya cuâng nhûäng haânh àöång cuãa Yeltsin khiïën caác chuyïn gia vïì vêën àïì Nga phï phaán Chñnh phuã Clinton. Hoå noái, Chñnh phuã Clinton àaä quaá maåo hiïím àïí uãng höå caá nhên Yeltsin.

Giaáo sû Graham cuãa Hoåc viïån Wensli cho rùçng do sai lêìm naây, lúåi ñch cuãa Myä trong tûúng lai seä bõ phûúng haåi, duâ Yetlsin coá giûä lúâi hûáa trong nhiïìu vêën àïì then chöët. "Àaáng leä ngay tûâ àêìu Myä phaãi aáp duång chñnh saách cûáng rùæn". Àiïìu naây ñt ra cuäng coá thïí xem xeát ngay tûâ khi Yeltsin quyïët àõnh naä phaáo vaâo toâa nhaâ Quöëc höåi



nùm 1993. Öng noái: "Chuáng ta àaä mêët ài niïìm tin". Möåt quan chûác Myä baác laåi, ngoaâi viïåc uãng höå Yeltsin ra khöng coân caách lûåa choån naâo khaác. "Öng êëy laâ Töíng thöëng cuãa möåt quöëc gia. Khöng cêìn chuáng ta phaãi can thiïåp nhoã nhùåt vaâo viïåc chñnh trõ cuãa Nga".



CON THUYÏÌN NGÛÚÅC DOÂNG - PUTIN CHEÂO CHÖËNG ÀÛÚÅC BAO LÊU

Putin khi nhêåm chûác hiïíu rêët roä vêën àïì phaãi àöëi mùåt vúái Chñnh phuã múái laâ vö cuâng gay cêën, ngoaâi viïåc phaãi ngùn chùån sûå phaát triïín cuãa thïë lûåc caánh taã trong cuöåc tuyïín cûã úã Duma quöëc gia vaâ bêìu töíng thöëng, coân möåt vêën àïì quan troång nûäa laâ tònh hònh úã bùæc Kapkaz, úã àoá àaä buâng nöí cuöåc khuãng hoaãng nghiïm troång nhêët cuãa vuâng naây kïí tûâ sau chiïën tranh Chechnya nùm 1994.

Tûâ ngaây 2/8, hún 200 phêìn tûã vuä trang bêët húåp phaáp tûâ Chechnya àaä xêm nhêåp vaâo caác laâng heão laánh vuâng biïn giúái phña nam Dagextan vaâ àaä àoå suáng vúái lñnh biïn phoâng Nga taåi àõa phûúng.

Búãi vêåy, ngûúâi ta coá lyá do tin rùçng nhiïåm vuå chuã yïëu trûúác mùæt cuãa Putin vïì cú baãn vêîn laâ phêìn viïåc thúâi öng ta laâm cuåc trûúãng Cuåc An ninh Liïn bang. Chuã yïëu giaãi quyïët hai nhiïåm vuå: öín àõnh tònh hònh úã vuâng nuái Dagextan vaâ khu vûåc giaáp ranh vúái Chechnya bùçng möåt sûå hy sinh nhoã nhêët, trûúác ngaây bêìu cûã Nghõ viïån vaâ bêìu töíng thöëng phaãi àoaân kïët àûúåc caác quan chûác haânh chñnh cuãa àiaå phûúng xung quanh Yeltsin. Putin tiïëp nhêån hai vêën àïì naây tûâ tay cuãa Stepasin. Àêy coá thïí laâ àiïím chñ maång maâ Stepasin bõ Yeltsin baäi chûác, àiïån Kremlin chó trñch öng ta toã ra mïìm tay àöëi vúái tònh hònh Dagextan vaâ khöng muöën liïn hiïåp vúái caác quan chûác haânh chñnh khaác àïí chöëng laåi phong traâo "Töí quöëc” cuãa Luzkov.

Theo àiïån Kremlin, Putin cêìn phaãi cûáng rùæn, cho duâ vûâa qua öng ta khöng biïíu hiïån roä, nhûng bêy giúâ phaãi lêåp tûác chûáng minh cho moåi ngûúâi thêëy roä àiïím naây. Viïåc àuöíi caác phêìn tûã vuä trang Chechnya ra khoãi caác laâng úã Dagextan khöng nhûäng trúå giuáp Putin taåo dûång àûúåc möåt hònh tûúång thuã tûúáng cûáng rùæn àöìng thúâi coân nêng cao uy tñn cuãa öng trong quên àöåi. Àiïìu naây vö cuâng quan troång trûúác ngaây bêìu cûã, ngoaâi viïåc coá thïí lêëy thïm àûúåc laá phiïëu cuãa quên àöåi (hoå seä nhêët trñ boã phiïëu bêìu) coân tùng thïm



nhên töë öín àõnh cho tònh hònh chñnh trõ àang löån xöån trûúác thaáng 12/1999 vaâ thaáng 6/2000.

Putin àaä quyïët àõnh lúåi duång cú höåi naây. Viïåc quan troång àêìu tiïn maâ öng ta laâm sau khi nhêåm chûác quyïìn Thuã tûúáng laâ triïåu têåp Höåi nghõ An ninh vïì vêën àïì Dagextan, höåi nghõ àaä vaåch kïë hoaåch vaâ àûúåc Yeltsin phï chuêín. Putin noái öín àõnh tònh hònh Dagextan cêìn 1 tuêìn rûúäi àïën 2 tuêìn, àoá laâ thúâi haån ngùæn nguãi. Phûúng aán naây àêìy maåo hiïím àöëi vúái Putin. Nïëu haânh àöång thêët baåi, hoùåc quên àöåi Liïn bang hy sinh nhiïìu, maâ phña Chechnya hy sinh ñt, seä phaãi coá ngûúâi chõu traách nhiïåm. Töíng Tham mûu trûúãng Khvatisnin khöng àaáng chõu töåi, sau khi thûåc thi thuêån lúåi phûúng aán Nga giaãi quyïët hoâa bònh vêën àïì Nam Tû, sau khi thaânh cöng myä maän trong viïåc àûa quên vaâo àoá, Kremlin khöng daám àöång àïën öng ta, súå mêët loâng quên àöåi.

Böå trûúãng Nöåi vuå Grusailo cuäng khöng àaáng kïët töåi, trong sûå kiïån naây öng ta khöng phaãi laâ nhên vêåt troång yïëu, tiïën haânh möåt haânh àöång quên sûå quy mö lúán khöng phaãi laâ viïåc cuãa caãnh saát. Nhû vêåy ngûúâi coá thïí àûúng àêìu hûáng töåi chó coân laåi Thuã tûúáng Putin. Coá leä àêy laâ lêìn àêìu tiïn vaâ cuäng laâ lêìn cuöëi cuâng trïn cûúng võ thuã tûúáng öng ta thïí hiïån roä sûác maånh cuãa mònh, nhêët laâ sau khi haânh àöång quên sûå thêët baåi, chuã nghôa Höìi giaáo cûåc àoan lan traân àïën caác vuâng khaác cuãa Dagextan thò seä caâng nhû vêåy.

Coân möåt nhiïåm vuå nûäa maâ Putin tiïëp nhêån tûâ Stepasin laâ phaãi àoaân kïët thöëng àöëc caác khu vûåc xung quanh mònh àïí àöëi choåi vúái liïn minh cuãa Luzkov. Khöng àúåi Nghõ viïån phï chuêín chûác vuå cuãa mònh, Putin àaä tiïën haânh hoaåt àöång möåt caách tñch cûåc. Töëi 12/8, öng ta ài thùm Tomsk. Ngaây höm sau tham dûå Höåi nghõ Liïn minh khu vûåc “Hiïåp àõnh Xiberi” àûúåc töí chûác taåi àoá, voã boåc bïn ngoaâi haânh àöång cuãa öng ta laâ thaão luêån dûå aán nùm 2000, nhûng muåc àñch chñnh laâ nhùçm tiïëp xuác riïng vúái caác quan chûác haânh chñnh cuãa Xiberi.

Mong muöën trong voâng 2-3 thaáng laâm suy yïëu lûåc lûúång cuãa Luzkov, búãi vêåy Putin phaãi laâm viïåc khêín trûúng, song trong thúâi àiïím naây Luzkov cuäng khöng àïí laäng phñ thúâi gian. “Ngöi nhaâ cuãa chuáng ta - nûúác Nga” khöng muöën gia nhêåp liïn minh Tshubai - Ditov, möåt söë quan chûác haânh chñnh seä gia nhêåp phong traâo Cheknomukdin, nhû vêåy nhiïåm vuå cuãa Putin xem ra khöng àún giaãn chuát naâo.



Nhûäng thuöåc haå trong ngaânh an ninh cuãa Putin vaâ baån beâ seä hïët sûác giuáp àúä võ tên Thuã tûúáng naây. Trong Höåi àöìng An ninh Liïn bang coá Cuåc An ninh Hiïën phaáp, noá phuå traách cöng viïåc tuyïín cûã cuãa Liïn bang, coá leä gêìn àêy àaä tung ra nhûäng taâi liïåu àen coá liïn quan àïën Luzkov, phong traâo “Töí quöëc”, nhûäng ngûúâi laänh àaåo nûúác Cöång hoaâ trong “toaân Nga” vaâ Àaãng Cöång saãn.

Nïëu Putin muöën trúã thaânh ngûúâi kïë tuåc Yeltsin thò phaãi hoaân toaân chiïëm àûúåc caãm tònh cuãa àiïån Kremlin, trong voâng mêëy thaáng öng ta phaãi giaãi quyïët àûúåc hai vêën àïì quan troång nïu trïn. Möåt khi thêët baåi seä phaãi tòm àûúåc ngûúâi thay öng ta laâm thuã tûúáng, hoùåc tòm ngûúâi coá thïí àöëi troång vúái Luzkov trong bêìu cûã töíng thöëng, trong bùng àaån cuãa àiïån Kremlin coân coá Lebed, Cheknomukdin vaâ Stepasin.

Putin àaä khöng phuå loâng mong àúåi cuãa Yeltsin àöëi vúái öng ta, múã àêìu laâ vêën àïì bùæc Kapkaz àaä thïí hiïån roä sûác maånh cuãa nhên vêåt theáp.

Ngaây 10/8, vûâa trúã thaânh quyïìn Thuã tûúáng Putin àaä cuâng Töíng thöëng Yeltsin vaâ möåt söë nhaâ laänh àaåo caác ngaânh hûäu quan tiïën haânh thaão luêån tònh hònh Dagextan. Tiïëp sau àoá quyïìn Thuã tûúáng Putin chuã trò Höåi nghõ Uyã ban Haânh àöång Liïn bang Nga chöëng chuã nghôa khuãng böë. Trong höåi nghõ, öng baây toã quan àiïím khöng thïí nhuán nhûúâng trûúác haânh àöång chaâ àaåp phaáp luêåt vaâ chuã nghôa khuãng böë àang xuêët hiïån úã vuâng Kapkaz, phaãi coá biïån phaáp chónh àöën trêåt tûå vaâ kyã cûúng úã àoá. Öng noái, nhûäng nhaâ laänh àaåo cuãa Nga àaä trao nhiïåm vuå cho cú quan quyïìn lûåc Liïn bang vaâ àõa phûúng triïåt têån göëc sûå höîn loaån úã àoá. Putin tuyïn böë vúái caác cú quan thöng têën rùçng: "Trong caác phêìn tûã vuä trang hoaåt àöång úã Dagextan coá phêìn tûã vuä trang Chechnya, àïí lêåp laåi trêåt tûå úã Dagextan, Chñnh phuã Nga àaä lêåp möåt phûúng aán hoaân chónh àûúåc Töíng thöëng Yeltsin phï chuêín, àöìng thúâi tuyïn böë thaânh lêåp Böå Tû lïånh quên sûå khöi phuåc trêåt tûå úã Dagextan.

Cuâng ngaây, maáy bay trûåc thùng vuä trang khöng quên Nga àaä tiïën cöng maänh liïåt vaâo caác phêìn tûã vuä trang bêët húåp phaáp àoáng trïn caác laâng cuãa nûúác cöång hoâa Dagetxtan. Ngûúâi phaát ngön cuãa khöng quên Nga noái rùçng maáy bay àaä cêët caánh 78 lêìn, vúái sûå phöëi húåp cuãa phaáo mùåt àêët, àaä tiïën haânh cöng kñch caác phêìn tûã vuä trang, sûã duång tïn lûãa oanh taåc vaâo cûá àiïím cuãa phiïën quên.



Song, àïën thúâi àiïím hiïån taåi, nhaâ àûúng cuåc Nga vêîn chûa thïí xaác àõnh àûúåc söë thûúng vong chñnh xaác cuãa caác phêìn tûã ly khai. Trong 10 ngaây têën cöng, quên Nga coá 6 ngûúâi chïët, nhiïìu ngûúâi bõ thûúng. Ngoaâi ra, 2 maáy bay trûåc thùng bõ caác phêìn tûã ly khai bùæn hoãng, trong söë nhên viïn töí laái gùåp naån coá Trung àoaân phoá Trung àoaân trûåc thùng 487, anh huâng Nga Namov. Ngaây 11, quên Nga laåi möåt lêìn nûäa triïín khai hoaåt àöång quên sûå quy mö lúán àöëi vúái caác phêìn tûã ly khai. Theo Thûá trûúãng Böå Nöåi vuå Nga thò: “Quên Nga coá 10 ngûúâi chïët, 27 ngûúâi bõ thûúng vaâ giaânh laåi möåt böå phêån laâng maåc bõ caác phêìn tûã vuä trang chiïëm lônh tûâ trûúác àoá”. Nga tung vaâo lûä àoaân mötö 132 vaâ tiïíu àoaân böå binh 102 Böå Nöåi vuå.

Bûúác sang thaáng 11, Putin tiïën haânh möåt loaåt haânh àöång quyïët àoaán khiïën cho uy tñn cuãa Chñnh phuã múái ngaây möåt lïn cao. Phaãi chùng àõa võ cuãa Putin àaä vûäng chùæc? Rêët nhiïìu ngûúâi vêîn giûä quan àiïím phuã àõnh.

Àùåc biïåt thaáng 11, Yeltsin àöåt nhiïn boã dúã kyâ nghó úã Sochi bêët ngúâ trúã laåi àiïån Kremlin, caâng laâ bùçng chûáng cho nhiïìu ngûúâi baân taán, trong àoá coá Viïån trûúãng Viïån Quyä chñnh saách Nga Viacheslav Nikonov. Ngaây 6/11 baáo Lao Àöång àùng baâi viïët cuãa öng ta nhan àïì: “Haânh àöång cuãa Yeltsin thêm thuyá khön lûúâng” nïu roä: "Uy tñn cuãa Vladimir Putin lïn rêët nhanh, xem ra öng hêìu nhû khöng coá lyá do phaãi lo lùæng. Öng laâ thuã tûúáng duy nhêët cuãa Chñnh phuã, laâ ngûúâi kïë thûâa töíng thöëng do chñnh Yeltsin noái ra trong dõp böí nhiïåm thuã tûúáng, vaã laåi tûâ trûúác túái nay chûa hïì coá sûå hoaâi nghi naâo. Cho duâ caác nhaâ phên tñch àaä bònh luêån xön xao tûâ lêu rùçng thuã tûúáng seä bõ baäi chûác ngay thöi, nhûng bïì ngoaâi hêìu nhû khöng coá dêëu hiïåu àoá. Töi chó xin nhùæc möåt cêu, trûúác khi baäi miïîn chûác vuå cuãa Krienko, Primakov hoùåc Stepasin, giúái thöng têën baáo chñ cho rùçng àiïån Kremlin hoùåc Beredovxki khöëng chïë vaâ trûåc tiïëp cöng kñch hoå, luön xaãy ra xung àöåt giûäa Thuã tûúáng vúái ngûúâi phaát ngön cuãa gia töåc trong Chñnh phuã, vúái Vùn phoâng Töíng thöëng, coân bêy giúâ têët caã àïìu khöng coân nûäa. Bêët luêån baáo chñ cuãa quöëc gia hay cuãa boån truâm taâi phiïåt àïìu chó noái töët cho Putin, trong Chñnh phuã cuäng laâ möåt vuâng ïm aã, Vùn phoâng Töíng thöëng ngúåi ca khöng biïët mïåt cho nöåi caác Thuã tûúáng. Nhiïìu chuyïn gia nhêån àõnh trong böëi caãnh naây nïëu noái rùçng Putin thêët suãng thò àoá laâ “möåt thuã àoaån che àêåy”.



Ngoaâi ra, àiïìu maâ àiïån Kremlin thêåt sûå cêìn laâ möåt ngûúâi kïë thûâa coá thïí baão vïå àûúåc lúåi ñch cuãa nhên vêåt hiïån àûúng quyïìn vaâ thaáng 6 sang nùm vêîn àuã khaã nùng giûä hoå laåi trïn vuä àaâi chñnh trõ. Putin àaä chûáng minh öng ta coá àuã khaã nùng àûúåc sûå yïu mïën cuãa àa söë dên seä bêìu cho öng, vaâ moåi ngûúâi cuäng bùæt àêìu thûåc sûå nhêån ra öng àuã khaã nùng vûúåt xa trong cuöåc vêån àöång bêìu cûã töíng thöëng sùæp túái. Vûâa nhêån chûác thuã tûúáng laåi coá thïí trúã thaânh nhên vêåt nhû töíng thöëng nhanh vêåy sao? Chó coá Thûúång àïë múái biïët. Búãi vêåy coá nïn maåo hiïím möåt lêìn nûäa thay thuã tûúáng khöng?

Coân möåt àiïím cuöëi cuâng, nïëu laåi möåt lêìn nûäa thay thuã tûúáng (trong voâng möåt nùm rûúäi lêìn lûúåt thay túái 6 võ thuã tûúáng) seä khiïën àiïån Kremlin trúã thaânh troâ cûúâi trûúác dû luêån thïë giúái vaâ dû luêån nûúác Nga.

Búãi vêåy, nïëu chó nhòn theo logic bïì ngoaâi thò Kremlin khöng coá lyá do àïí hêët boã Putin. Nhûng nïëu nghô sêu möåt chuát thò lyá do vêîn cûá coá thïí tòm àûúåc. Trong tònh hònh hiïån taåi àöìng quyïìn dõ lúåi, nïëu töi úã vaâo võ trñ töíng thöëng, bêët luêån thïë naâo töi cuäng khöng baäi chûác Putin. Öng laâ möåt con chim seã àêìy sûác söëng trong tay töíng thöëng, coân hún chim thêìn nhaâ trúâi coá gioãi cuäng khöng taâi naâo bùæt àûúåc noá.

Coá àiïìu chuáng ta àïìu biïët àiïån Kremlin thûúâng laâm nhûäng viïåc mang tñnh phi lyá, phïë truêët Cheknomukdin, Kirinenkö, Primacöëp, Stepasin vïì lyá trñ khöng ai giaãi thñch àûúåc, song vêîn cûá xaãy ra, hún nûäa noá hoaân toaân phuâ húåp vúái phong caách kiïíu Bezantin cuãa ngaâi Töíng thöëng”.

Àñch thûåc, thaái àöå cûáng rùæn cuãa Chñnh phuã Putin trong vêën àïì Kapkaz dêîn àïën tònh hònh xêëu ài trong quan hïå giûäa Nga vúái caác nûúác phûúng Têy. Caác nûúác phûúng Têy do Myä àûáng àêìu coá sûå chó trñch nheå haânh àöång quên sûå cuãa Nga taåi bùæc Kapkaz. Àöëi vúái aáp lûåc cuãa phûúng Têy, Putin hoùåc khöng che dêëu, hoùåc phaãn àöëi. Ài àöi vúái viïåc àoá, Myä yïu cêìu sûãa àöíi “Hiïåp ûúác chöëng tïn lûãa àaån àaåo”, àaâm phaán 2 ngaây vúái Nga, Putin cuäng khöng hïì e ngaåi choåi laåi “àïì nghõ sûãa àöíi” maâ Myä àûa ra, àöìng thúâi ngay höm àoá cuâng Trung Quöëc, Belarus trao cho LHQ “Dûå thaão nghõ quyïët vïì viïåc baão vïå vaâ tuên thuã” (Hiïåp ûúác chöëng tïn lûãa àaån àaåo), nghõ quyïët naây àaä àûúåc thöng qua vúái söë phiïëu àa söë aáp àaão taåi Uyã ban Giaãi trûâ quên bõ vaâ An ninh quöëc tïë cuãa Àaåi höåi àöìng LHQ. Ngoaâi ra Nga coân phoáng thaânh cöng “tïn lûãa chöëng tïn lûãa àaánh chùån têìm gêìn”. Myä rêët bûåc tûác trûúác haâng loaåt viïåc laâm cuãa Nga, goåi Nga laâ



keã “beá xeá ra to” trïn nhiïìu vêën àïì, àöìng thúâi àe doaå Myä seä ruát khoãi "hiïåp ûúác chöëng tïn lûãa àaån àaåo”. Dû luêån Nga so saánh caãnh tûúång Nga-Myä àöëi àêìu laâ “ngaây caâng giöëng chiïën tranh laånh”, coân Böå trûúãng ngoaåi giao Nga thò noái thùèng ra rùçng “chiïën tranh laånh phuåc höìi laâ àiïìu coá thïí”.

Àùåc biïåt laâ sau khi Putin laåi phaái sû àoaân quên tinh nhuïå tiïîu trûâ phiïën quên Chechnya xêm nhêåp Dagextan, truy àuöíi àïën têån saâo huyïåt, bao vêy diïåt quên chuã lûåc phó ngay trïn àêët Chechnya. Haânh àöång cuãa quên Nga úã Chechnya àûúåc sûå uãng höå röång raäi cuãa xaä höåi Nga, cuäng àûúåc nhiïìu quöëc gia trïn thïë giúái thöng caãm, búãi leä “Chechnya àaä trúã thaânh cùn cûá cuãa nhûäng phêìn tûã khuãng böë quöëc tïë, boån khuãng böë khöng bõ tiïu diïåt thò nûúác Nga khöng àûúåc yïn, thïë giúái cuäng mêët an ninh”.

Tuy nhiïn, trûúác àoá khöng lêu Myä vaâ caác nûúác phûúng Têy àaä oanh taåc Nam Tû, luác naây laåi bùæt àêìu phï phaán haânh àöång cuãa quên Nga úã Chechnya. Quöëc vuå khanh cuãa Myä Albright cho rùçng haânh àöång quên sûå cuãa Nga úã Chechnya “laâ àiïím chùèng laânh, Myä quan têm theo doäi”. Höåi nghõ Thûúång àónh “Liïn minh chêu Êu - Nga” àûúåc triïåu têåp trûúác àoá vúái chuã àïí vïì kinh tïë cuäng àöåt nhiïn biïën thaânh “cuöåc höåi thaão” lïn aán haânh àöång quên sûå cuãa Nga úã Chechnya. Trong Höåi nghõ hoaâ bònh Trung àöng úã Oslo, Töíng thöëng Myä Clinton gùåp Thuã tûúáng Nga Putin, öng ta nghiïm gioång yïu cêìu Chñnh phuã Nga lêåp tûác àònh chó “baåo lûåc” úã Chechnya. Trûúác àoá öng ta coân goåi haânh àöång chöëng khuãng böë cuãa Nga laâ “xung àöåt chuãng töåc”, thêåm chñ coá möåt söë chñnh trõ gia phûúng Têy goåi haânh àöång quên sûå cuãa Nga laâ taân saát nhûäng ngûúâi vö töåi, laâ “xêm lûúåc”. Àöëi mùåt vúái caác phaãn ûáng trïn, Putin trong buöíi tiïëp Thuã tûúáng Thöí Nhô Kyâ àaä nhêën maånh: “Haânh àöång quên sûå cuãa quên àöåi Liïn bang Nga úã Chechnya laâ möåt böå phêån cuãa Liïn bang Nga, haânh àöång cuãa quên Nga úã Chechnya laâ àïí khöi phuåc laåi trêåt tûå phaáp luêåt úã àoá, laâ àïí tiïu diïåt boån thöí phó”, “tûâ xêm lûúåc duâng àïí chó haânh àöång quên sûå cuãa möåt nûúác àöëi vúái möåt quöëc gia coá chuã quyïìn, haânh àöång quên sûå cuãa quên Nga tiïu diïåt chuã nghôa khuãng böë khöng hïì coá bêët kyâ mûu àöì chñnh trõ naâo”. Àiïìu khiïën cho Nga bûåc tûác laâ möåt söë chñnh trõ gia cuãa Myä coi haânh àöång cuãa quên Nga úã Chechnya laâ “phên biïåt chuãng töåc”. Dû luêån Nga bònh luêån NATO do Myä àûáng àêìu chñnh laâ lêëy cúá “àïí thanh loåc chuãng töåc Sebia Kosovo” àïí oanh taåc daä man àöëi vúái Nam Tû - möåt quöëc gia coá chuã quyïìn, bêy giúâ noái haânh àöång cuãa quên Nga cuäng laâ



“thanh loåc chuãng töåc” roä raâng laâ xuác phaåm trùæng trúån àöëi vúái Nga. Chuã tõch Duma Nga vaåch roä vêën àïì Chechnya thuêìn tuyá thuöåc vïì nöåi böå cuãa Nga. NATO do Myä àûáng àêìu khöng coá quyïìn can thiïåp. Vïì vêën àïì “Hiïåp ûúác chöëng tïn lûãa àaån àaåo” coá sûãa hay khöng sûãa, Nga - Myä khöng chó giúái haån trong lúâi leä maâ hai bïn àïìu àaä coá haânh àöång. Ngaây 5/11, sau khi Uyã ban An ninh quöëc tïë khoaá 54 àaä thöng qua nghõ quyïët “baão vïå vaâ tuên thuã” (Hiïåp ûúác chöëng tïn lûãa àaån àaåo) , Thûá trûúãng böå quöëc phoâng Myä Slokom noái, nïëu cuöëi cuâng Myä khöng thuyïët phuåc àûúåc Nga àöìng yá sûãa àöíi “ Hiïåp ûúác chöëng tïn lûãa àaån àaåo “, phña Myä seä àùåt hïå thöëng phoâng ngûâa tïn lûãa quöëc gia, Chñnh phuã Myä seä tñnh àïën viïåc ruát khoãi hiïåp ûúác naây. Trûúác àoá Myä àaä phoáng thûã thaânh cöng möåt tïn lûãa àaánh chùån. Trûúác sûác eáp cöng kñch cuãa Myä, Nga khöng hïì nao nuáng. Ngaây 2/11, Nga phoáng thaânh cöng tïn lûãa chöëng tïn lûãa àaánh chùån têìm gêìn. Trûúác àoá Nga coân nhiïìu lêìn phoáng thûã tïn lûãa chiïën lûúåc vûúåt àaåi chêu, Phoá Thuã tûúáng Chñnh phuã Nga Klebanov tuyïn böë nïëu Myä ruát khoãi “Hiïåp ûúác chöëng tïn lûãa àaån àaåo”, böå àöåi phoâng khöng Nga vêîn coá àêìy àuã khaã nùng vaâ kyä thuêåt àïí baão vïå Töí quöëc. Àöëi mùåt vúái sûå uy hiïëp cuãa Myä, Tham mûu phoá thûá nhêët quên Nga - Àaåi tûúáng Manilov noái: “Nïëu bõ vuä lûåc uy hiïëp, Nga coá thïí sûã duång vuä khñ haåt nhên trûúác”. Dû luêån Nga bònh luêån vïì tònh hònh àöëi àêìu Nga - Myä thò cho rùçng caách noái cuãa Ngoaåi trûúãng Ivanov vïì “phuåc höìi chiïën tranh laånh” khöng phaãi laâ laân gioá thöíi vaâo chöî tröëng.

Ngaây 24/11, caác thaânh viïn Chñnh phuã Nga töí chûác chuác mûâng 100 ngaây Putin chñnh thûác nhêåm chûác Thuã tûúáng Chñnh phuã, nhûng taåi àoá laåi khöng thêëy caãnh tûúång hên hoan vui veã. Nghe noái caác quan chûác Chñnh phuã quyïët àõnh khöng töí chûác to vò 2 nguyïn nhên: Höm àoá Thuã tûúáng Putin bêån baáo caáo tònh hònh kinh tïë àêët nûúác úã Duma quöëc gia, töí chûác mûâng khöng àuáng luác e seä bõ trñch cuãa caác Nghõ viïån, Putin vöën laâ ngûúâi khöng thñch caác hònh thûác huyïn naáo.

Putin àaä trúã thaânh chñnh trõ gia nöíi danh cuãa Nga. Trong nhên dên Nga àang lûu truyïìn möåt cêu ngaån ngûä: Khöng phaãi chûác võ khiïën con ngûúâi vinh dûå, maâ con ngûúâi laâm cho chûác võ quan troång. Danh tiïëng cuãa Putin trong nhên dên lïn cao khöng phaãi öng laâ thuã tûúáng, maâ laâ thaânh tñch chñnh trõ trïn cûúng võ thuã tûúáng cuãa öng àaä thu huát aánh mùæt cuãa cöng chuáng vïì phña mònh. Trong thùm doâ yá dên àûúåc hoãi: “Öng coá taán thaânh viïåc laâm cuãa



Thuã tûúáng Putin khöng?”, söë ngûúâi traã lúâi khùèng àõnh chiïëm 76%. Ngaây 21/11, trong möåt àiïìu tra dû luêån nhan àïì “Nïëu höm nay bêìu töíng thöëng, ngaâi bêìu ai?”, söë phiïëu bêìu Putin àaåt túái 42%. Coá möåt túâ baáo àaä khùèng àõnh Putin laâ “Thuã tûúáng theáp”.

Khöng coân nghi ngúâ, vêën àïì Chechnya laâ viïåc lúán haâng àêìu maâ Chñnh phuã Nga phaãi giaãi quyïët, vêën àïì naây giaãi quyïët töët xêëu ra sao seä aãnh hûúãng trûåc tiïëp àïën sûå phaát triïín kinh tïë vaâ bêìu cûã töíng thöëng. Coá nhaâ bònh luêån cho rùçng, trûúác khi Putin lïn nùæm quyïìn, vêën àïì Chechnya àaä tûâng laâ quaã cên cuãa caác chñnh trõ gia, caác nhaâ laänh àaåo quên sûå vaâ caác laänh tuå dên töåc àõa phûúng giaânh giêåt vöën chñnh trõ cho mònh, àöìng thúâi cuäng laâ àêìu möëi àïí cöng kñch àõch thuã, thoaái thaác traách nhiïåm trong tònh hònh àoá vêën àïì Chechnya diïîn biïën caâng thïm phûác taåp trúã thaânh “bïånh tim” khoá xûã lyá cuãa chñnh quyïìn. Putin sau khi lïn nùæm quyïìn àaä gaánh lêëy toaân böå traách nhiïåm cuãa vêën àïì Chechnya. Nïëu öng khöng coá lêåp trûúâng cûáng rùæn, quyïët saách dûát khoaát vïì vêën àïì naây thò höm nay àêy, Chñnh phuã Nga coân àûáng trûúác nhiïìu vêën àïì khoá khùn hún. Ngoaâi vêën àïì Chechnya coân xuêët hiïån vêën àïì Dagextan, vêën àïì Ingus, caác toaâ nhaâ bõ àaánh bom nhû úã Maátxcúva coá thïí khöng chó coá 4 maâ laâ coân nhiïìu hún, söë thûúng vong cuãa quên Nga trong chiïën dõch tiïîu phó úã Chechnya seä tùng lïn, doâng ngûúâi tõ naån seä gêy ra sûå chuá yá nhiïìu hún cuãa thïë giúái. Búãi vêåy, thaái àöå kiïn quyïët cuãa Putin trong vêën àïì Chechnya àûúåc giúái quên sûå taán thûúãng vaâ àûúåc trïn 90% dên chuáng uãng höå.

Coá ngûúâi cho rùçng, Putin ngoaâi thùæng lúåi trïn chiïën trûúâng ra, thaânh tñch vïì caác lônh vûåc khaác khöng roä neát. Thêåm chñ coá ngûúâi laåi Putin laâ “quên phiïåt” khöng hiïíu kinh tïë cuäng khöng nùæm àûúåc kinh tïë. Putin rêët bêët bònh vïì nhûäng lúâi noái àoá, trïn truyïìn hònh, öng àùåt cêu hoãi: Nïëu Chñnh phuã khöng nùæm àûúåc kinh tïë thò laâm sao saãn lûúång cöng nghiïåp tùng 7,5%, ai àaä caãi thiïån àûúåc àaáng kïí hiïån tûúång núå keáo daâi? Ai giuáp cho tiïìn lûúng cuãa ngûúâi vïì hûu àûúåc tùng lïn? Cöng têm maâ noái, nïìn kinh tïë cuãa Nga gêìn àêy coá chuyïín biïën töët lïn, theo taâi liïåu Chñnh phuã cöng böë hïå söë lûu thöng haâng hoaá nùm 1999 laâ 30%, giaá trõ töíng saãn lûúång quöëc nöåi tùng 1,5%-2%, khoaãn núå lûúng ngûúâi nghó hûu giaãm ài, thaáng 10 trúå cêëp cho möîi ngûúâi nghó hûu 50 ruáp. Putin noái: “Tiïìn khöng nhiïìu, nhûng chuáng ta nhêët àõnh phaãi laâm àûúåc”. Ngoaâi ra cên àöëi giaá trõ tiïìn haâng, Chñnh phuã quyïët àõnh tûâ thaáng



11 nêng 15% lûúng cho ngûúâi vïì hûu, tûâ thaáng 2 sang nùm nêng tiïëp 12%.

Thaáng 12/1999, tuyïín cûã Duma quöëc gia Nga, thaáng 3/2000, bêìu töíng thöëng. Trûúác ngaây bêìu cûã, Putin toã roä khaã nùng àñch thûåc. Coá ngûúâi noái, úã nûúác Nga chó cêìn lïn chûác thuã tûúáng, sûå uãng höå seä tùng lïn, trûúác ngaây bêìu cûã ai thi haânh chñnh saách cûáng rùæn, ngûúâi àoá àûúåc uãng höå cao hún. Vïì hai phûúng diïån naây, Putin àïìu chiïëm thïë thûúång phong. Liïn minh Thöëng nhêët múái thaânh lêåp àaä biïíu thõ hoaân toaân uãng höå Putin tranh cûã töíng thöëng. Sûå uãng höå cuãa nhûäng ngûúâi laänh àaåo liïn minh “Töí quöëc toaân Nga” Primakov vaâ Luzkov, àöëi thuã tranh cûã cuãa Putin thò xuöëng thêëp, àiïìu àoá dêîn àïën tònh hònh bêìu cûã coá lúåi cho Putin. Bïn caånh àoá, coá ngûúâi quy tònh hònh coá lúåi êëy thuöåc àiïån Kremlin. Hoå cho rùçng chiïën lûúåc cuãa àiïån Kremlin phaâm laâ nhûäng chuyïån chó trñch ngûúâi, chuyïån tònh hònh phaát triïín bêët lúåi àïìu do àiïån Kremlin giaãi quyïët coân Putin chó trònh diïîn úã goác àöå chñnh diïån cöë gùæng traánh xaãy ra xung àöåt trûåc tiïëp vúái caác caá nhên vaâ àoaân thïí, cho nïn gêìn àêy rêët ñt ngûúâi tòm àûúåc lyá do phï bònh öng ta. Hiïån taåi, sûå uãng höå Putin vêîn tiïëp tuåc tùng cao, song àiïìu àoá khöng coá nghôa laâ cuöåc bêìu cûã töíng thöëng àaä àûúåc àõnh àoaåt. Coá yá kiïën phên tñch, tònh hònh cuå thïí sau tuyïín cûã Duma quöëc gia vaâ sûå uãng höå Putin sau thaáng 2 sang nùm múái laâ cú súã àïí phaán àoaán àûúåc cuöåc bêìu cûã töíng thöëng. Nïëu luác àoá Töíng thöëng Yeltsin vêîn uãng höå öng ta, cöng chuáng vêîn thêåt têm bêìu öng ta, luác àoá öng ta múái coá thïí thêåt sûå biïën giêëc möång töíng thöëng thaânh hiïån thûåc.

Hêìu hïët moåi ngûúâi cho rùçng thaânh tñch chñnh trõ cuãa Putin roä neát, tònh hònh phaát triïín trong tûúng lai cuäng vö cuâng coá lúåi cho öng. Vúái cûúng lônh kinh tïë cuãa öng, coá thïí bûúác tiïëp sau seä hònh thaânh möåt khiïëm khuyïët naâo àoá vïì tñnh caách caá nhên cuãa Putin khi laâm möåt chñnh trõ gia, maâ cuäng coá thïí àûúåc khùæc phuåc trong bûúác ài sau.

Thaânh tñch chñnh trõ cuãa Putin àaä àûúåc Töíng thöëng Yeltsin taán thûúãng. Ngaây 14/11, Yeltsin toã yá nhêån àõnh choån Thuã tûúáng Chñnh phuã Liïn bang Nga Putin àïí bêìu nguyïn thuã quöëc gia laâ chñnh xaác. Yeltsin noái: chó coá Putin “coá thïí laâm àûúåc töíng thöëng àûa nûúác Nga tiïën lïn. Búãi vêåy trûúác àêy vaâ hiïån nay töi àïìu uãng höå öng ra laâm töíng thöëng, töi khöng chó uãng höå, maâ loâng tin cuãa töi àaä tùng lïn theo thúâi gian. Moåi ngûúâi coá thïí thêëy moåi viïåc öng àaä laâm: coá lyá, thöng minh, maånh meä”.



Nhûng sûå taán thûúãng cuãa Yeltsin chûa thïí chûáng minh hoaân toaân tiïìn àöì cuãa Putin. Búãi vò Yeltsin laâ möåt nhên vêåt biïën hoaá vö cuâng. Ngûúâi ta nhúá rêët roä, trong thúâi gian möåt nùm rûúäi tûâ thaáng 3/1998 àïën thaáng 8/1999, öng ta 4 lêìn thay thuã tûúáng Chñnh phuã khiïën moåi ngûúâi khöng lûúâng kõp. Thñ duå: Yeltsin “suãng aái” Stepasin, thúâi gian chêëp chñnh vûâa àûúåc 3 thaáng, khöng coá giaãi thñch Yeltsin haå bïå öng ta khoãi chiïëc ghïë thuã tûúáng, thay vaâo bùçng Putin.

Nhûng khi sûå uãng höå Putin ngaây möåt lïn cao, coá dêëu hiïåu chûáng toã Putin vêîn coá khaã nùng bõ haå bïå laâm “con cûâu thïë töåi”.

Thûá nhêët laâ chiïën tranh Chechnya khöng thïí töëc chiïën töëc thùæng. Ngay tûâ àêìu Putin xuêët quên trêën aáp boån khuãng böë vuä trang Chechnya, öng ta cho rùçng chó cêìn “thúâi gian tûâ 1 tuêìn rûúäi àïën 2 tuêìn laâ coá thïí giaãi quyïët àûúåc vêën àïì. Cho àïën nay àaä hún 2 thaáng vêîn chûa giaânh àûúåc thùæng lúåi cuöëi cuâng, dên thûúâng bõ thûúng vong. Öng ta khöng thïí khöng suy nghô nhiïìu hún võ trñ cuãa mònh trong lõch sûã tûâ nay vïì sau.

Thûá hai laâ quan hïå vúái caác nûúác phûúng Têy àûáng àêìu laâ Myä xêëu ài. Töíng thöëng Myä Clinton chó trñch Nga “duâng vuä lûåc khöng phên biïåt àöëi vúái dên thûúâng, khöng tuên thuã cöng ûúác Geneva”, yïu cêìu Nga àònh chó haânh àöång quên sûå, giaãi quyïët vêën àïì Chechnya thöng qua àaâm phaán chñnh trõ. Töíng thöëng Nga Yeltsin phaãn àöëi Myä khöng coá quyïìn chó trñch Nga tiïu diïåt boån thöí phó, tñn àöì lûu vong vaâ boån khuãng böë trïn laänh thöí cuãa mònh, öng noái: “möåt khi trong biïn giúái nûúác ta vêîn coân boån khuãng böë, chuáng ta seä khöng ngûâng haânh àöång quên sûå”. Àiïìu naây chûáng toã, sau chiïën tranh Kosovo quan hïå hoaâ hoaän vúái caác nûúác phûúng Têy laåi möåt lêìn nûäa naãy sinh mêu thuêîn gay gùæt.

Thûá ba laâ bêët lûåc trong biïån phaáp giaãi quyïët vêën àïì kinh tïë trong nûúác, Putin vúái 47 tuöíi àúâi, xuêët thên tûâ ngaânh an ninh tònh baáo quöëc gia, kinh tïë laâ möåt lônh vûåc múái àöëi vúái öng, öng hiïíu biïët vïì noá coân quaá ñt. Nhên vêåt quan troång trong ngaânh kinh tïë àûúåc öng böí nhiïåm cuäng rêët ñt, coi öng laâ “Thuã tûúáng traách nhiïåm hûäu haån”. Coá ngûúâi coân cho rùçng ngoaâi thùæng lúåi trïn chiïën trûúâng, thaânh tñch cuãa öng Putin trïn caác lônh vûåc khaác khöng roä neát, thêåm chñ coá ngûúâi goåi öng Putin laâ “quên phiïåt”, khöng hiïíu kinh tïë cuäng khöng nùæm àûúåc kinh tïë, búãi vêåy nguy cú cuãa nïìn kinh tïë Nga vêîn nhû cuä. Gaánh nùång chi traã hiïån chuã yïëu dûåa vaâo ngên



saách vaâ lûúång sûå trûä ngoaåi höëi vaâng coá haån trong Ngên haâng Trung ûúng.

Thûá tû laâ Yeltsin vaâ “gia töåc” tûâ nay vïì sau coá khöëng chïë àûúåc Putin khöng, àiïìu àoá vêîn chûa àaãm baão chùæc 100%. Ngûúâi àûúåc bêìu laâm thuã tûúáng Nga thûúâng laâ thay ài àöíi laåi, nguyïn nhên chuã yïëu laâ ngûúâi kïë tuåc Yeltsin khöng àûúåc tuyïín choån töët. Trûúác àêy do Putin luön trung thaânh vö haån àöëi vúái trïn, cûáng rùæn khaác thûúâng àöëi vúái dûúái, trêìm lùång ñt lúâi, àaä àûúåc loâng Yeltsin. Sau khi Putin lïn nùæm quyïìn, khi maâ loâng tin trong dên chuáng khöng ngûâng lïn cao, öng àaä cöng khai toã yá quyïët têm ra tranh cûã töíng thöëng nùm 2000. Luác àoá, ngûúâi ta baân taán vïì möåt quy luêåt laâ: Möåt khi Yeltsin hoùåc “gia töåc’ cuãa öng ta bùæt àêìu lo lùæng, triïín voång cuãa ngûúâi kïë tuåc maâ hoå àaä choån vûúåt qua Yeltsin thò ngûúâi àoá seä mau mau haå caánh xuöëng àûúâng bùng.

ÚÃ Nga, laân soáng phaãn àöëi Yeltsin khöng dûát. Ngaây 7 /11, nhên dõp kyã niïåm 82 nùm Caách maång Thaáng Mûúâi, moåi ngûúâi giûúng cao biïíu ngûä “Yeltsin laâ keã thuâ” . Tûâ lêu Yeltsin vò lúåi ñch thiïët thên cuãa mònh àaä tñnh àïën ngûúâi kïë thûâa öng ta phaãi àaãm baão àûúåc an toaân cho baãn thên, gia töåc vaâ nhûäng ngûúâi thên tñn khaác. Àoá laâ àiïìu kiïån àêìu tiïn, liïåu Putin coá laâm àûúåc àiïìu àoá khöng?

ÚÃ Nga àaä coá tin àöìn Thuã tûúáng coá thïí bõ baäi chûác. Búãi vêåy ngaây 9/11, Sapdulasulov - Phoá Chuã nhiïåm thûá nhêët Vùn phoâng Töíng thöëng Nga baác boã tin àöìn vïì viïåc Putin coá thïí bõ haå bïå. Öng ta noái:

“Àêy chó laâ sûå baân taán vö cúá, lúâi àöìn àaåi vïì viïåc thuã tûúáng Chñnh phuã coá thïí bõ haå bïå laâ cöë yá nùån ra xuêët phaát tûâ muåc àñch chñnh trõ cuãa möåt söë ngûúâi”.

Khoaãng thúâi gian bêìu töíng thöëng Nga ngaây möåt gêìn laåi, liïåu chiïëc ghïë thuã tûúáng cuãa Putin coá ngöìi àûúåc vûäng àïën ngaây giêëc möång töíng thöëng cuãa öng trúã thaânh hiïån thûåc khöng? Têët caã vêîn coân laâ êín söë.



VÕ TÖÍNG TÛ LÏÅNH TIÏÎU PHÓ - PUTIN TRONG CHIÏËN TRANH CHECHNYA

Oaán hêån tñch tuå cuãa lõch sûã àaä uã men cho cheán rûúåu àùæng Chechnya khiïën cho Nga nhöí ài thò tiïëc, nuöët vaâo chùèng tröi. Trûúác nhûäng haânh àöång àiïn cuöìng cuãa nhûäng phêìn tûã ly khai dên töåc, trûúác sûå phong toaã vaâ kòm haäm cuãa caác thïë lûåc phûúng Têy, Putin múái nhêåm chûác seä lûåa choån sao àêy? “Àûúåc ùn caã, ngaä vïì khöng”, Putin àaä choån chiïën tranh, choån sûå àöëi khaáng vúái thïë lûåc phûúng Têy. Vêån mïånh trong cuöåc chiïën tranh Chechnya cuãa Putin, võ “Töíng Tû lïånh tiïîu phó” naây seä ra sao?

Chechnya àöåc lêåp, caái nuát chïët trong loâng ngûúâi lñnh Nga

Möåt ngaây haå tuêìn thaáng 10/1999, trong möåt lïìu baåt lúán cuãa cùn cûá khöng quên Mozdok úã Kapkaz cuãa Nga, trûúác caác sô quan chó huy cao cêëp cuãa Nga tiïën cöng Chechnya, Thuã tûúáng múái nhêåm chûác Putin nêng cao cheán rûúåu.

Putin nghiïm nghõ noái: “Töi àïì nghõ moåi ngûúâi caån cheán vò thùæng lúåi giaânh àûúåc trong cuöåc àêëu tranh cuãa Nga vúái boån ly khai vuä trang úã Chechnya , vò nïìn hoâa bònh lêu daâi àûúåc thûåc hiïån úã vuâng Kapkaz àaä chõu bao giaây xeáo cuãa chiïën tranh”.

Nhûng khi 15 võ tûúáng taá nêng cöëc chuêín bõ laâm möåt húi caån thò Putin laåi àùåt maånh cöëc rûúåu xuöëng toã veã quan troång noái: “Caác baån, khi moåi viïåc kïët thuác triïåt àïí, trïn maãnh àêët naây khöng coân boån ly khai nûäa, töi seä uöëng cheán rûúåu naây”.

Thêëy thaái àöå Putin cûáng rùæn, caác võ tûúáng tin tûúãng öng chên thaânh. Möåt sô quan coá mùåt luác àoá noái: “Nghe öng Putin noái vêåy, chuáng töi biïët rùçng öng àûáng vïì phña chuáng töi. Àêy laâ möåt laá phiïëu tñn nhiïåm chên chñnh”.

Tûúáng Vladimir Samanov, chó huy quên àöåi Nga úã Kapkaz noái: “Vladimir Vladimirovich hiïån laâ hònh aãnh cuãa rêët nhiïìu ngûúâi theo àuöíi. Töi khöng nghi ngúâ vïì àiïìu àoá, maâ seä ài àêìu. Nga bõ ngûúâi ta chï cûúâi, ài ùn xin keã khaác, têët caã nhûäng àiïìu àoá ngûúâi



Nga àaä nïëm àuã”. Samanov àaä noái vúái phoáng viïn Àaâi Truyïìn hònh quöëc gia Nga, nïëu lïånh cho quên àöåi ngûâng tiïën cöng Chechnya thò öng seä tûâ chûác. Öng noái: “Töi seä boã quên haâm, rúâi khoãi quên àöåi laâm dên thûúâng. Töi khöng muöën phuåc vuå möåt quên àöåi nhû thïë naây nûäa”. Töíng Tham mûu trûúãng quên àöåi vuä trang Nga Anatoli Khvatsnin cuäng lïn tiïëng, nïëu ra lïånh ngûâng bùæn, öng seä cuâng vúái caác tûúáng khaác tûâ chûác.

Caác võ tûúáng naây coá biïíu hiïån àöi chuát bõ kñch àöång laâ àiïìu coá thïí hiïíu àûúåc, àöëi vúái hoå Chechnya laâ möåt chûä coá tñnh kñch thñch maänh liïåt, Chechnya àem laåi cho nûúác naây nguy cú quaá nhiïìu, quaá lêu röìi! Bi kõch chiïën tranh Chechnya 1994-1996 àaä àïí laåi trong hoå dêëu êën quaá sêu sùæc.

Nûúác Cöång hoâa Chechnya

Diïån tñch khoaãng 1,7 vaån km2, phña nam laâ daäy nuái cao khoá qua laåi, coá möåt àoaån ngùæn giaáp vúái Gruzia, biïn giúái coân laåi tiïëp giaáp vúái Inguts, bùæc Osetxchia, vuâng biïn khu Stavropon vaâ Dagextan. Theo taâi liïåu múái nhêët dên söë nûúác Cöång hoâa Chechnya laâ 32 vaån, trong àoá dên töåc Nga chiïëm 2 vaån. Thuã phuã Groznui àûúåc phaát triïín lïn tûâ cú súã thaânh Groznui xêy dûång tûâ nùm 1918, dên söë 15 vaån. Nûúác Cöång hoâa Chechnya coá töíng söë 5 thaânh phöë vaâ 448 laâng. 5 thaânh phöë laâ Groznui, Gudekmek, Sali, Urusmantan vaâ Acgon. Nûúác naây chia thaânh 15 khu haânh chñnh.

Cöång hoâa Chechnya thaânh lêåp ngaây 30/11/1922 trïn cú súã laâ khu tûå trõ Chechnya. Ngaây 15/1/1934, khu tûå trõ Chechnya saáp nhêåp vúái khu tûå trõ Inguts. Ngaây 5/12/1936 àöíi thaânh nûúác Cöång hoâa tûå trõ Chechnya - Inguts thuöåc Liïn bang Nga. Ngaây 1/11/1991 Dudaev tuyïn böë thaânh lêåp nûúác Cöång hoâa Chechnya - nhaâ nûúác chuã quyïìn, quyïët àõnh naây bõ Àaåi höåi Àaåi biïíu nhên dên Nga lêìn thûá 5 coi laâ phi phaáp.

Vaâo thïë kyã 19, võ tûúáng quên nöíi tiïëng cuãa nûúác Nga Alesei Yelmonov àaä tûâng noái möåt cêu nhû thïë naây: Goåi Chechnya laâ “saâo huyïåt phó” cuäng khöng quaá. Cho duâ bêëy lêu nay ngûúâi ta khöng àïí yá àïën noá, song cuäng coá möåt söë ñt ngûúâi tòm hiïíu haâm yá àñch thûåc cuãa cêu noái àoá. Ngaây nay, sau hún 150 nùm chuáng ta coá thïí daám chùæc maâ noái rùçng, àiïìu maâ võ tûúáng quên, nhaâ hoaåt àöång chñnh trõ saáng suöët Yelmonov chó ra khöng phaãi laâ noái nhên dên Chechnya,



maâ laâ hïå thöëng chñnh quyïìn àõa phûúng Chechnya vaâ kïët cêëu xaä höåi maâ noá xêy dûång luác àoá.

Töí tiïn cuãa ngûúâi Chechnya laâ ngûúâi Inguts tûâ xa xûa àaä söëng úã vuâng nuái giûäa sûúân nuái bùæc Kapkaz vúái thûúång lûu söng Salo Acgong.

Vïì nguöìn göëc cuãa tûâ “ngûúâi Chechnya” cuäng coá nhiïìu caách noái khaác nhau. Nguöìn göëc chñnh xaác nhêët cuãa tûâ naây laâ “àaåi Chechnya” - tïn goåi cuãa laâng naây, röìi dêìn dêìn lûu truyïìn vïì sau. Ngûúâi Chechnya tûå goåi mònh laâ nhûäng ngûúâi “baâ con thûúâng dên”.

Trong sûã saách nûúác Nga, nhûäng ghi cheáp súám nhêët vïì ngûúâi Chechnya laâ hiïåp ûúác xaác lêåp vaâo nùm 1708 giûäa Aiukhan cuãa Kanmet vúái Pito Aprasin thên tñn cuãa Pie Àaåi àïë.

Sûå hònh thaânh vaâ phaát triïín cuãa dên töåc Chechnya àaä traãi qua bao sûå coå xaát. Thïë kyã 13, bõ ngûúâi Tacta Möng Cöí huyã diïåt, cuöëi thïë kyã 14 laåi bõ quên Timua giaây xeáo. Àïën thïë kyã 15-16, sau khi nûúác Kimrtangan giaãi thïí, ngûúâi Chechnya múái bùæt àêìu di cû tûâ miïìn nuái vïì àöìng bùçng. Tiïën trònh naây roä neát nhêët tûâ cuöëi thïë kyã 18 àïën àêìu thïë kyã 19. Thïë kyã 16-19 àaåo Islam bùæt àêìu truyïìn baá úã Chechnya vaâ Inguts laáng giïìng. Nïìn kinh tïë tûå nhiïn tûå cung tûå cêëp vaâ nïìn saãn xuêët thêëp àaä duy trò thúâi gian daâi thïí chïë töåc trûúãng, thõ töåc vaâ kñch thñch phûúng thûác mûu sinh kiïíu bön ba, cûúáp caác thûåc phêím cuãa caác vuâng phuå cêån phaát triïín. Ngûúâi Chechnya coi “phûúng thûác taác nghiïåp” naây nhû laâ möåt àiïìu haänh diïån.

Chñnh quyïìn Nga hoaâng khöng cêìn biïët àïën sûå sinh töìn cuãa loaåi ngûúâi àoá trïn maãnh àêët àoaåt tûâ tay Ba Tû vaâ Thöí Nhô Kyâ naây. Ban àêìu, cuöåc àêëu tranh chinh phuåc Chechnya tûå do àaä vêëp phaãi sûå chöëng choåi ngoan cûúâng cuãa dên miïìn nuái, trong cuöåc chiïën tranh Kapkaz keáo daâi gêìn nûãa thïë kyã (1817-1864) sûå chöëng àöëi vêîn khöng ngûâng. Cuöåc chiïën tranh naây gêy cho nhên dên Chechnya nhûäng töín thêët nùång nïì. Kïët quaã cuäng àaä xuêët hiïån möåt söë laänh tuå dên töåc miïìn nuái, nhêët laâ Giaáo trûúãng Samin, nhêån thûác àûúåc cuöåc chiïën tranh vö böí, phaãi giao haão vúái Nga.

Sau khi bònh àõnh Kapkaz, Chñnh phuã Nga hoaâng vïì cú baãn giûä thaái àöå bao dung àöëi vúái chïë àöå truyïìn thöëng àõa phûúng vaâ phong tuåc miïìn nuái. Caã vuâng Kapkaz dêìn dêìn höåi nhêåp vaâo nïìn kinh tïë Nga, àiïìu naây xuác tiïën nïìn kinh tïë vaâ vùn hoaá Chechnya phaát triïín, khiïën cho cöng nghiïåp vaâ têìng lúáp trñ thûác dên töåc naây



àûúåc naãy núã. Nùm 1893 Chechnya khoan àûúåc giïëng dêìu àêìu tiïn, tûâ àoá àùåt cú súã cho sûå phaát triïín cuãa nïìn cöng nghiïåp dêìu lûãa.

Àïën nùm 1914, lûúång dêìu khai thaác cuãa Chechnya chiïëm 18% töíng saãn lûúång dêìu lûãa khai thaác cuãa Nga. Àêìu nhûäng nùm 90 cuãa thïë kyã trûúác, àûúâng sùæt Vladi Kapkaz xuyïn qua Chechnya àûúåc xêy dûång.

Caách maång Thaáng Mûúâi vaâ nöåi chiïën kïët thuác, Chñnh phuã Liïn Xö bùæt àêìu aáp duång chñnh saách baão höå àöëi vúái dên miïìn nuái, khiïën hoå àöëi khaáng vúái Kozac Nga “phaãn àöång”, àïí caác laâng maåc cuãa Kozac thuöåc vïì dên miïìn nuái cai quaãn.

Nhûäng nùm 20-30, do têåp thïí hoaá vaâ haån chïë quyïìn bêìu cûã cuãa nöng dên giaâu coá, vuâng bùæc Kapkaz bùæt àêìu xuêët hiïån haânh àöång chöëng laåi Chñnh quyïìn Xö viïët.

Nùm 1992 Nazmotkin Ksinski, Giaáo trûúãng úã Chechnya vaâ Dagextan, laänh àaåo ngûúâi Chechnya vaâ Inguts khúãi nghôa. Nùm 1922-1924 Quên khu bùæc Kapkaz vaâ Töíng cuåc Baão vïå An ninh Chñnh trõ Nhaâ nûúác thuöåc Uyã ban Nhaâ nûúác Liïn Xö àaä haânh àöång nhûng khöng thaânh cöng. Thaáng 8, 9 nùm 1925, dûúái sûå chó huy cuãa Ubolevich, Tû lïånh Quên khu bùæc Kapkaz àaä sûã duång biïån phaáp trêën aáp quy mö lúán. Sau àoá coân haânh àöång nhiïìu lêìn nûäa úã Chechnya: thaáng 12/1929, thaáng 3, 4/1930 vaâ thaáng 3, 4/1932. Nùm 1936, tònh hònh múái yïn trúã laåi, cho àïën thaáng 9/1938, Chechnya-Inguts thónh thoaãng coá phó hoaåt àöång.

Trong thúâi kyâ chiïën tranh vïå quöëc, vuâng naây thaânh lêåp möåt àaãng coá tïn goåi laâ “Àaãng àùåc biïåt anh em Kapkaz” - möåt töí chûác bñ mêåt, coân coá möëi liïn hïå vúái quên Àûác. Nùm 1941-1943, sau möåt loaåt haânh àöång quên sûå, àaãng naây bõ tiïu diïåt. Thaáng 2/1944, theo quyïët àõnh söë 5073 do Uyã ban Quöëc phoâng ra ngaây 31/1/1944, 38,7 vaån ngûúâi Chechnya vaâ 9,1 vaån ngûúâi Inguts bõ àûa àïën Kazacxtan, Trung AÁ vaâ Xiberia.

Àïën cuöëi nhûäng nùm 80, tònh hònh chñnh trõ xaä höåi úã Chechnya bùæt àêìu lïn àïën àónh àiïím. Thúâi gian naây khöng chó riïng coá Chechnya cöng khai àûa ra yïu cêìu chuã nghôa dên töåc vaâ khêíu hiïåu ly khai.

Thaáng 11/1990, àûúåc sûå àöìng yá cuãa Àaãng uyã Xö Viïët Chechnya - Inguts vaâ Xö Viïët Töëi cao Liïn Xö luác àoá, cho thaânh lêåp Àaåi höåi toaân quöëc ngûúâi Chechnya, àaåi höåi nhanh choáng biïën



thaânh möåt töí chûác chñnh trõ, chùèng bao lêu sau baäi boã ban laänh àaåo.

Thaáng 6/1991, Àaåi höåi Àaåi biïíu lêìn thûá 2 cuãa Àaåi höåi toaân quöëc ngûúâi Chechnya àaä bêìu Thiïëu tûúáng Dudaev, ngûúâi Chechnya, Sû trûúãng möåt sû àoaân khöng quên, laâm Chuã tõch Uyã ban. Thûåc ra, trûúác àoá Chechnya àaä khêín trûúng xêy dûång cú cêëu chñnh quyïìn chuã nghôa dên töåc ly khai àöëi lêåp vúái Trung ûúng. Àêìu thaáng 9, caác phêìn tûã vuä trang duâng vuä lûåc chiïëm toaâ nhaâ laâm viïåc cuãa chñnh quyïìn. Àûúåc ngûúâi laänh àaåo nghõ viïån Nga àöìng yá, hoå àaä thaânh lêåp Uyã ban Töëi cao lêm thúâi göìm möåt söë àaåi biïíu Xö Viïët Töëi cao Chechnya - Inguts vaâ Àaåi höåi toaân quöëc ngûúâi Chechnya. Xö Viïët töëi cao Nga cho rùçng Uyã ban naây laâ cú quan quyïìn lûåc töëi cao húåp phaáp cuãa Chechnya.

Ba tuêìn lïî sau, Ban chêëp haânh Àaåi höåi toaân quöëc ngûúâi Chechnya tûå àöång thöng qua quyïët àõnh vïì viïåc giaãi taán Uyã ban Töëi cao lêm thúâi vaâ têåp trung toaân böå quyïìn lûåc vïì mònh. Ngaây 27/10 töí chûác bêìu töíng thöëng vaâ Nghõ viïån cuãa nûúác Cöång hoâa Chechnya dûúái sûå giaám saát nghiïm ngùåt cuãa caác phêìn tûã vuä trang, töíng söë chó coá 10-12% cûã tri ài bêìu.

Ngaây 1/11/1991, Töíng thöëng múái àûúåc bêìu Dudaev bêët chêëp quy àõnh cuãa Hiïën phaáp Nga àaä thaânh lêåp nûúác Cöång hoâa Chechnya quöëc gia coá chuã quyïìn. Àöìng thúâi duâng vuä lûåc tûúác àoaåt caác nhaâ laâm viïåc cuãa Xö Viïët Töëi cao nûúác cöång hoâa vaâ cú quan baão vïå phaáp luêåt, laâm möåt söë quan chûác tûã vong. Hoå àaánh chiïëm kho quên sûå, tûúác àoaåt khoaãng 8,6 vaån khêíu suáng, 15 vaån lûåu àaån, 260 maáy bay vaâ 100 böå thiïët bõ kyä thuêåt thiïët giaáp. Nhúâ àoá maâ trong thúâi gian rêët ngùæn Dudaev àaä töí chûác àûúåc àöåi quên "quöëc dên” trang bõ hoaân thiïån. Chechnya trúã thaânh núi êín dêåt cuãa boån töåi phaåm àõa phûúng vaâ boån khuãng böë dên töåc. Chuáng cûúäng bûác nhên dên Chechnya chêëp nhêån hïå thöëng chñnh quyïìn, tham gia vaâo caác hoaåt àöång quên sûå quöëc tïë, buön lêåu vaâ tiïìn tïå phi phaáp.

Nùm 1994-1996, Chñnh phuã Nga bõ sûác eáp tònh hònh, àaä aáp duång möåt loaåt caác biïån phaáp vuä lûåc mong lêåp laåi trêåt tûå úã nûúác Cöång hoâa Chechnya trúã vïì quyä àaåo cuãa Hiïën phaáp. Sûå ngoan cöë cuãa boån theo chuã nghôa ly khai àaä dêîn àïën xung àöåt vuä trang quyïët liïåt, lêìn naây do chuêín bõ khöng àêìy àuã, quyïët têm cuãa ngûúâi laänh àaåo chñnh trõ khöng kiïn quyïët laâm keáo daâi cuöåc chiïën tranh khiïën quên Nga töín thêët nùång nïì. Theo thöëng kï, coá hún 4.000



binh sô Nga thiïåt maång trong cuöåc chiïën àêëu úã Chechnya, gêìn 1 vaån ngûúâi bõ thûúng, 300 ngûúâi mêët tñch.

Ngaây 27/5/1996 taåi àiïån Kremlin Maátxcúva, Chñnh phuã Nga vaâ àoaân àaåi biïíu coá vuä trang bêët húåp phaáp Chechnya àaä àaåt àûúåc möåt hiïåp àõnh ngûâng moåi haânh àöång quên sûå úã Chechnya, ngaây höm sau Töíng thöëng Yeltsin vöåi vaâng àïën ngay Chechnya thõ saát vaâ phaát biïíu vïì viïåc giaãi quyïët vêën àïì Chechnya, nhêën maånh kïë hoaåch hoâa bònh giaãi quyïët nguy cú. Àïën àêy, tònh hònh cùng thùèng úã Chechnya sau gêìn möåt nùm rûúäi àaä coá chuyïín biïën. Nhûng Basaep múái nùæm chûác töíng tû lïånh vuä trang bêët húåp phaáp laâ möåt tïn cuöìng tñn trong boån ngûúâi theo chuã nghôa ly khai úã Chechnya, chñnh quyïìn Nga lo rùçng “bêìy rùæn khöng àêìu” Chechnya seä caâng röëi loaån hún.

Bõ töín thêët nùång nïì, quên Nga hêån Dudaev àïën xûúng tuyã, chó muöën xoaá söí luön hùæn, vaâ thïë laâ liïn tuåc 5 lêìn bùæn tïn lûãa vaâo Dudaev (4 lêìn trûúác àïìu khöng àaåt hiïåu quaã). Lêìn naây tïn lûãa bùæn theo têìn söë soáng àiïån thoaåi di àöång Dudaev sûã duång liïn laåc vúái caác sô quan chó huy quên àöåi dûúái quyïìn hùæn, loaåi tïn lûãa tûå haânh “khöng àöëi àêët” naây coá thïí tòm muåc tiïu theo soáng vö tuyïën àiïån, sau khi trinh saát baáo caáo Dudaev bùæt àêìu goåi àiïån, töëp khöng quên liïìn cêët caánh tûâ cùn cûá gêìn àoá phoáng tïn lûãa vïì hûúáng phaát ra soáng vö tuyïën àiïån, 4 lêìn trûúác, trûúác khi tïn lûãa àïën àûúåc muåc tiïu Dudaev àaä ngûâng noái chuyïån, tïn lûãa rúi chöî khaác. Tuy vêåy, lêìn naây Dudaev khöng thoaát khoãi söë mïånh bi thaãm, àùåc cöng Nga vúái kïë saách tó mó àaä duâng biïån phaáp khoa hoåc kyä thuêåt cao haå thuã àûúåc Dudaev.

Töëi 21/4, taåi möåt núi vùæng veã caách thaânh phöë Groznui 30 km vïì phña nam, Dudaev duâng àiïån thoaåi di àöång noái chuyïån vúái sûá giaã hoâa bònh giûäa Chechnya úã Nga àaä bõ nhoám haânh àöång àùåc cöng phaát hiïån vaâ lêåp tûác xaác àõnh àûúåc võ trñ cuãa Dudaev, baáo söë liïåu chuêín xaác cho àún võ khöng quên trûåc 24/24 giúâ liïn tuåc chúâ lïånh, maáy bay chiïën àêëu Nga lêåp tûác phoáng tïn lûãa vaâ tïn lûãa tûå haânh, Dudaev àaä biïën thaânh tro buåi.

Luác àoá, trïn vuä àaâi chñnh trõ Chechnya nöíi lïn mêëy nhên vêåt: Chakaev vò àûúåc sûå “quan têm àùåc biïåt” cuãa Kremlin trúã

thaânh ngûúâi laänh àaåo Chñnh phuã Chechnya, trong tû tûúãng khöng thïí thiïëu nhên töë thên Maátxcúva, bõ boån phaãn loaån Chechnya goåi laâ buâ nhòn cuãa Maátxcúva. Búãi vêåy öng ta muöën giûä möåt khoaãng



caách nhêët àõnh vúái Maátxcúva, hún thïë coá luác coân phï bònh tû lïånh quên Nga xûã lyá chûa thoãa àaáng trong möåt söë haânh àöång quên sûå.

Andabiev tûâng laâ ngûúâi kiïn àõnh uãng höå àöåc lêåp cho Chechnya. Do Dudaev àaä boã maång nïn àaä trúã thaânh töíng thöëng “àûúng nhiïn”, tuy vêåy öng ta chuyïín hûúáng, bêët ngúâ höåi ngöå vúái Maátxcúva vaâ kyá kïët hiïåp àõnh.

Maxkhadov laâ tûúáng lônh cao cêëp Chechnya àaä kyá hiïåp àõnh vúái Nga ngaây 30/7/1995, mùåc duâ sau àoá hiïåp àõnh khöng àûúåc thûåc hiïån, nhûng Maátxcúva vêîn khöng thûâa nhêån kyä xaão àêëu tranh cuãa öng ta, cho rùçng öng laâ möåt viïn tû lïånh phiïën quên ön hoâa nhêët vïì chñnh trõ vaâ bùçng loâng húåp taác.

Basaev, Tû lïånh chiïën trûúâng Chechnya múái 31 tuöíi, thaáng 6/1996 laâm nïn “sûå kiïån con tin Bukinnovxkh” kinh àöång thïë giúái, àûa àïën àaâm phaán hoâa bònh sau àoá, öng ta coá aãnh hûúãng lúán úã Chechnya, laâ tïn cuöìng tñn trong boån theo chuã nghôa ly khai Chechnya, nöíi tiïëng vïì hoaåt àöång khuãng böë.

Vïì möåt yá nghôa nhêët àõnh naâo àoá, tònh hònh Chechnya phaát triïín tuyâ thuöåc búãi thaái àöå chñnh trõ cuãa nhûäng nhên vêåt kïí trïn.

Hiïåp àõnh àònh chiïën Chechnya tuy àaä kyá kïët, trong àoá khöng àïì cêåp àïën vêën àïì àõa võ cuãa Chechnya trong Liïn bang Nga, maâ vêën àïì naây chñnh laâ tiïu àiïím chia reä Chñnh phuã Liïn bang Nga vúái lûåc lûúång vuä trang cuãa phaái chöëng àöëi Chechnya, laâ höåi chûáng cuãa vêën àïì Chechnya, phaái chöëng àöëi Chechnya nhêët quaán yïu cêìu Chechnya hoaân toaân “Àöåc lêåp”, Chñnh phuã Liïn bang laåi quyïët khöng nhûúång böå vïì nguyïn tùæc laâ sûå toaân veån laänh thöí. Àiïìu naây àaä laâm cho tiïìn àïì tûå trõ cao àöå cuãa Chechnya laâ Chechnya phaãi töìn taåi trïn baãn àöì cuãa Liïn bang Nga, búãi vêåy trûúác khi phaái chöëng àöëi Chechnya chûa chõu tûâ boã lêåp trûúâng àöåc lêåp, nguy cú Chechnya vêîn chûa thïí giaãi quyïët triïåt àïí, mùåt khaác moåi ngûúâi coân ngaåi nguâng trûúác uy quyïìn vaâ aãnh hûúãng cuãa Andabiev, coá dêëu hiïåu chûáng toã nöåi böå àöåi nguä chöëng àöëi Chechnya thiïëu nhêët trñ. Böå Töíng Tham mûu Nga cho hay Matxkhadov vaâ Basaev àïìu tûâ chöëi uãng höå hiïåp àõnh hoâa bònh, hoå dûå àõnh “tiïëp tuåc chiïën àêëu vúái quên àöåi Liïn bang àïën thùæng lúåi cuöëi cuâng”.

Dû luêån cho rùçng, hiïåp nghõ àûúåc kyá kïët àûa àïën sûå phên hoaá trong nöåi böå vuä trang Chechnya. Basaep, àêìu soã boån vuä trang Chechnya, ra tuyïn böë: “Khöng ai àûúåc trao quyïìn cho Andabiev àaâm phaán vúái Nga”, Chñnh phuã Chechnya toã ra hïët sûác bêët bònh



trûúác viïåc Maátxcúva àûa ra àaâm phaán giûäa chñnh phuã húåp phaáp cuãa nûúác cöång hoâa vúái lûåc lûúång vuä trang bêët húåp phaáp, ngûúâi àûáng àêìu nûúác cöång hoâa öng Traápkaáep cho rùçng hiïåp nghõ phaãi àûúåc kyá kïët giûäa Nga vúái chñnh phuã húåp phaáp Chechnya, boån thöí phó phaãi bõ àûa ra toaâ aán, àûúng nhiïn khöng coá quyïìn kyá hiïåp àõnh.

Saáng súám ngaây 1/6, sau vaâi giúâ ngûâng bùæn toaân diïån àûúåc thûåc hiïån giûäa hai bïn Nga - Chechnya, Töíng Tham mûu trûúãng vuä trang Chechnya, Matxkhadov dêîn möåt àöåi chiïën àêëu hún 150 tïn têåp kñch vaâo laâng Sali úã phña nam Chechnya, bùæt 26 quên nhên cuãa Böå Nöåi vuå Nga, sau àoá khöng lêu taåi thuã phuã Groznui cuãa Chechnya laåi xaãy ra nöí bom, laâm chïët 4 binh sô Nga, bõ thûúng 5 ngûúâi, sau sûå viïåc xaãy ra, hai bïn Nga - Chechnya àaä àöëi thoaåi ngay, lûåc lûúång vuä trang Chechnya ruát khoãi laâng Sali nhûng binh sô Nga bõ bùæt khöng àûúåc thaã.

Tûúáng Samanov chó huy quên Nga cho rùçng sûå kiïån laâng Sali vïì toaân cuåc àaä phaãn aánh tònh hònh phûác taåp taåi biïn giúái Chechnya, möåt mùåt ngaây 1/6 bùæt àêìu thúâi gian ngûâng bùæn, mùåt khaác möåt böå phêån vuä trang Chechnya tiïëp tuåc àöëi khaáng vúái quên àöåi liïn bang, khaã nùng khiïën hiïåp àõnh Maátxcúva bõ huyã boã, phña Chechnya khöng öín àõnh, quên Nga taåm thúâi ngûâng ruát quên.

Ngaây 6/8, boån vuä trang ly khai Chechnya àaánh leán vaâo thuã àö Groznui cuãa Chechnya, kõch chiïën vúái quên àöåi Liïn bang. Àêy laâ cuöåc xung àöåt kõch liïåt nhêët xaãy ra tûâ khi Chñnh phuã Nga kyá hiïåp àõnh ngûâng bùæn vúái lûåc lûúång vuä trang ly khai Chechnya tûâ thaáng 5 àïën nay. Lêìn xung àöåt naây khiïën tònh hònh Chechnya laåi xêëu thïm.

Theo baáo chñ, 6 giúâ ngaây 6/8, khoaãng 300 tïn vuä trang ly khai àûúåc trang bõ töët, tuên theo lïånh cuãa thuã lônh Andabiev têåp kñch vaâo kho haâng hoáa cuãa nhaâ ga vaâ 6 khu nhaâ laâm viïåc cuãa Chñnh phuã úã Groznui, sau àoá triïín khai chiïën àêëu taåi trung têm, toaâ nhaâ chñnh phuã cuãa nûúác cöång hoâa, Böå Nöåi vuå, Cuåc An ninh, muåc tiïu phaáo kñch cuãa chuáng laâ toâa nhaâ chñnh phuã úã trung têm thaânh phöë, toaâ nhaâ naây bõ phaá huyã hêìu nhû hoaân toaân. Cuâng ngaây, boån ly khai Chechnya coân têåp kñch vaâo Acgong vaâ Gudekmet úã phña àöng Groznui, chiïëm àoáng Gudekmet. Ngaây 7/8, ngoaâi toaâ nhaâ chñnh phuã, Cuåc An ninh vaâ Böå Nöåi vuå coân nùçm trong tay quên Nga, trung têm thaânh phöë Groznui bõ boån chöëng chñnh phuã khöëng chïë. Ngaây 12/8, chiïën sûå úã Groznui vêîn tiïëp diïîn, quên àöåi Liïn bang bõ chïët trêån hún 200 ngûúâi, bõ thûúng hún 800 ngûúâi.



Sau sûå kiïån, Thuã tûúáng Nga Cheknomukdin lêåp tûác goåi àiïån cho Mikhailov, Trûúãng àoaân àaåi biïíu Liïn bang àang àaâm phaán vúái phaái àöëi lêåp Chechnya taåi Groznui vaâ trao àöíi yá kiïën vúái Töíng thöëng Yelsin vïì tònh hònh Chechnya. Öng ta cuäng maån àaâm vúái Lebed, Thû kyá Höåi àöìng An ninh phuå traách vêën àïì an ninh. Ngaây 9/8, Töíng thöëng Yelsin ra tuyïn böë vïì tònh hònh xêëu ài úã Chechnya. Öng ta chó trñch haânh àöång cuãa lûåc lûúång vuä trang ly khai cuãa Chechnya úã Groznui, àöìng thúâi öng ta toã yá tûâ nay vïì sau vêîn aáp duång phûúng phaáp àaâm phaán hoâa bònh àïí giaãi quyïët vêën àïì Chechnya, nhûng quyïët khöng cho pheáp “duâng ngön tûâ giaã taåo àaâm phaán vúái chñnh quyïìn Liïn bang”. Ngaây 10/8, Yelsin nhêån chûác Bñ thû Höåi àöìng An ninh Liïn bang Nga, Lebed, Trúå lyá An ninh quöëc gia cuãa Töíng thöëng thay mùåt Töíng thöëng úã Chechnya. Ngaây 11-12, Lebed chúáp nhoaáng àïën Groznui thaão ra möåt kïë hoaåch coá 3 nöåi dung: Höåi nghõ An ninh àaánh giaá tònh hònh Chechnya, caác ngaânh chuã quaãn Liïn bang cung cêëp vêåt chêët kyä thuêåt baão àaãm, Böå Töíng Tham mûu quên àöåi Nga phuå traách khöëng chïë quên àöåi Liïn bang. Ngaây 11, Thuã tûúáng Nga Cheknomukdin àïì xuêët thi haânh tònh traång khêín cêëp tûâ 2-3 ngaây.

Vïì nguyïn nhên cuãa lêìn têåp kñch naây, ngûúâi phaát ngön cuãa lûåc lûúång chöëng àöëi Chechnya noái: "Muåc àñch têën cöng cuãa hoå laâ nhùçm phaá hoaåi àaâm phaán, tiïën túái caãn trúã tiïën trònh giaãi quyïët vêën àïì Chechnya trûúác khi Töíng thöëng Yelsin laâm lïî nhêån chûác, phaãi “thïí hiïån lûåc lûúång vuä trang cuãa phaái chöëng àöëi, chûáng minh chuáng ta khöng phaãi laâ möåt quêìn thïí chia reä, maâ laâ möåt töí chûác coá chó huy vaâ chiïën lûúåc thöëng nhêët, coá thïí bùæt Nga phaãi mûu cêìu hoâa bònh, lêåt àöí Chñnh phuã Chakaev thên Nga”.

Lebed ài laåi 5 lêìn giûäa Maátxcúva vaâ Chechnya, nhiïìu lêìn àaâm phaán vúái Matxkhaàöëp - Tham mûu trûúãng lûåc lûúång vuä trang bêët húåp phaáp Chechnya. Ngaây 30/8 àaä kyá hiïåp àõnh Khaxaviut tuyïn böë gaác vêën àïì àöåc lêåp cuãa Chechnya 5 nùm nûäa, quên àöåi Nga ruát khoãi Chechnya.

Do hiïåp àõnh Khaxaviut quy àõnh, “Vêën àïì àöåc lêåp cuãa Chechnya” àïí luâi àïën nùm 2001 giaãi quyïët. Nhûng trûúác sau Chechnya vêîn khöng tûâ boã chuã trûúng àöåc lêåp cuãa noá. Thaáng 1/1997, sau khi Matxkhadov àûúåc bêìu laâm Töíng thöëng nûúác cöång hoaâ naây, Chechnya coi viïåc “xêy dûång quan hïå ngoaåi giao” vúái àiïån Kremlin laâ möåt trong nhûäng nhiïåm vuå haâng àêìu, vêîn kiïn trò Chechnya laâ quöëc gia àöåc lêåp, quan hïå vúái Nga àûúåc xêy dûång trïn



cú súã chuêín mûåc cuãa luêåt phaáp quöëc tïë. Coân Liïn bang Nga thò cho rùçng, trong hiïåp àõnh hoâa bònh hai bïn àaä àöìng yá “gaác laåi” vêën àïì àöåc lêåp cuãa Chechnya, vò vêåy trûúác hïët phaãi giaãi quyïët töët vêën àïì kinh tïë xaä höåi cuãa Chechnya vúái tiïìn àïì “nûúác Cöång hoaâ Chechnya laâ möåt trong 89 chuã thïí haânh chñnh cuãa Liïn bang Nga”. Nùm 1997, Yelsin vaâ Matxkhaàöëp àaä 2 lêìn höåi ngöå, nhûng cuöåc àaâm phaán song phûúng nhû “ngûúâi àiïëc àöëi thoaåi”, quan hïå chñnh trõ Nga - Chechnya chùèng hïì tiïën triïín. Yelsin chuêín bõ thùm Chechnya lêìn nûäa, nhûng Matxkhadov thò coi cuöåc viïëng thùm cuãa Yelsin laâ “phaãi tuên thuã nghiïm ngùåt têåp quaán trong quan hïå giûäa caác quöëc gia” vaâ caác chuêín mûåc ngoaåi giao àûúåc cöng nhêån, chûá khöng phaãi viïëng thùm mang “tñnh thõ saát”.

Vïì chñnh trõ, nhaâ cêìm quyïìn Chechnya nùæm quyïìn chuã àöång, coân Liïn bang Nga thò úã vaâo thïë bõ àöång. Thaáng 5/1996, Nga - Chechnya àaä kyá kïët àiïìu ûúác vïì hoâa bònh vaâ trïn nguyïn tùæc bònh àùèng vúái nhau, àùåt cú súã luêåt phaáp thûåc hiïån hoaâ bònh úã Chechnya, àaánh dêëu quan hïå Nga - Chechnya bûúác vaâo giai àoaån múái. Hún nûäa, àiïìu ûúác naây coân quy àõnh hai bïn seä “àûúåc xêy dûång trïn cú súã chuêín mûåc cuãa luêåt phaáp quöëc tïë vaâ quöëc gia bònh àùèng”, àiïìu naây mêu thuêîn vúái lêåp trûúâng maâ Nga duy trò “Chechnya laâ möåt böå phêån cuãa Liïn bang Nga”, cho Chechnya vúái thên phêån “quöëc gia àöåc lêåp” laâm baån vúái Nga, chön vuâi ài nhûäng hiïím hoaå tiïìm êín. Matxkhadov lúåi duång triïåt àïí quyïìn lûåc chñnh trõ tûå chuã, thaânh lêåp chñnh phuã phaái cûáng rùæn, vêîn coi töåi phaåm chiïën tranh Basaev laâ Thuã tûúáng Chñnh phuã Chechnya. Chñnh phuã Nga duâ toã ra bêët bònh kõch liïåt, nhûng cuäng khöng coân caách naâo khaác. Vïì kinh tïë, Nga coäng trïn lûng möåt bao quaá nùång, hai chñnh phuã Nga - Chechnya àaä kyá haâng loaåt hiïåp nghõ húåp taác kinh tïë, trong àoá bao göìm khöi phuåc caác biïån phaáp baão àaãm àúâi söëng cuãa caác àiïím dên cû Chechnya, cêëp phaát tiïìn hûu vaâ tiïìn lûúng, khöi phuåc caác haång muåc kinh tïë quöëc dên... Chñnh phuã Nga coân àöí cuãa cho caác àùåc khu kinh tïë cuãa Chechnya, thûåc hiïån chñnh saách ûu àaäi àùåc biïåt, múã laåi àûúâng haâng khöng, àûúâng sùæt vaâ àûúâng böå, giuáp cho dêìu lûãa cuãa vuâng Chechnya vaâ viïåc cung ûáng dêìu lûãa trúã laåi trong tay nhaâ cêìm quyïìn Chechnya. Chñnh phuã Nga boã vöën cûáu vaän nïìn kinh tïë Chechnya àêìy khoá khùn. Chechnya yïu cêìu Nga böìi thûúâng töín thêët chiïën tranh lïn túái 260 tyã àöla. Àïën nay Nga àaä boã ra 142 triïåu àöla vaâo viïåc xêy dûång laåi nïìn cöng nghiïåp cho Chechnya.



Khöng chó coá thïë, nùm 1997 Matxkhadov tuyïn böë, tiïëng Chechnya dêìn dêìn phaãi chiïëm àõa võ thay tiïëng Nga, lêëy ngûúâi Nga laâm àöëi tûúång tiïën haânh àaåi “thanh lyá” àöëi vúái têët caã caác cú quan, “thay àöíi coá tñnh cùn baãn àöëi vúái Chñnh phuã”, bûúác sang nùm múái 1998, Chechnya bùæt àêìu duâng chûáng minh thû múái, thûåc hiïån tiïìn haâng múái vaâ thay àöíi biïín xe ötö... àöìng thúâi tùng cûúâng quan hïå kinh tïë vúái Bùæc Kapkaz. Hiïån nay Chñnh phuã Chechnya phêën àêëu cho hai muåc tiïu, möåt laâ cöë gùæng kyá hiïåp àõnh vúái caác nûúác ngoaâi Kapkaz, nhùçm giaãm búát sûå yã laåi àöëi vúái Nga, hai laâ àaâm phaán vïì caác haång muåc maâ Chechnya khöng thïí thûåc thi, cöë gùæng vïì mùåt têm lyá khöng thoaát khoãi aãnh hûúãng àöëi vúái Nga. Cuöëi nùm 1997 Phoá Thuã tûúáng Chechnya Chakaev thùm Gruzia, hai bïn thaão luêån vêën àïì phaát huy taác duång cuãa con àûúâng böå Tbilisi - Groznui, con àûúâng naây coá thïí giuáp Chechnya voâng qua Nga maâ liïn hïå vúái bïn ngoaâi, tûâ àoá phaá vúä sûå phong toãa cuãa Nga. Àiïìu naây coá yá nghôa chiïën lûúåc. Chechnya coân ra sûác múã röång quan hïå vúái Azecbaizan hai bïn àaä thaão luêån vêën àïì gia cöng töíng húåp dêìu lûãa cuãa Chechnya vaâ gia cöng tûâng phêìn dêìu lûãa cuãa Kasbien.

Chñnh quyïìn Chechnya àïí tranh thuã àöåc lêåp, àaä yïu cêìu sûå giuáp àúä cuãa phûúng Têy vaâ Islam nhiïìu hún. Khi bêìu cûã Töíng thöëng Chechnya, Matxkhadov àaä nhêån tiïìn viïån trúå 35 vaån USD cuãa Höåi àöìng An ninh chêu Êu. Nùm 1997, Matxkhadov lêìn lûúåt ài thùm caác nûúác Thöí Nhô kyâ, Gruzia, Balan, Myä..., öng ta möåt mùåt tñch cûåc múâi thûúng gia caác nûúác àêìu tû vaâo Chechnya, mùåt khaác mong muöën caác nûúác àoá lïn tiïëng uãng höå vïì chñnh trõ àöëi vúái Chechnya. Öng ta noái: “Nïëu Nga khöng laâ nûúác àêìu tiïn cöng nhêån Chechnya, thò caác nûúác khaác coá thïí cöng nhêån trûúác”.

Ngaây 25/1/1997, sau khi àún võ quên àöåi cuöëi cuâng cuãa Liïn bang Nga ruát khoãi Chechnya, Chechnya khöi phuåc laåi cuåc diïån cuãa thaáng 12/1994 trûúác khi quên Nga tiïën cöng. Àïí àöëi phoá vúái phaái cûáng rùæn trong nöåi böå Chechnya vaâ “àïì phoâng keã àõch xêm nhêåp tûâ bïn ngoaâi”, Matxkhadov giaãi taán àöåi baão vïå Töíng thöëng do Dudaev thaânh lêåp vaâ töí chûác laåi àöåi baão vïå quöëc dên Chechnya, àöåi baão vïå Töíng thöëng, àöåi baão vïå Islam vaâ quên chñnh quy... Theo dûå tñnh cuãa caác chuyïn gia, àöåi quên naây coá khoaãng hai vaån ngûúâi. Àöåi baão vïå Töíng thöëng, ngûúâi chó huy laâ Tankhadov, dûúái quyïìn laâ möåt tiïíu àoaân lñnh duâ maånh, möåt tiïíu àoaân böå binh mötö, möåt àaåi àöåi nghi thûác vaâ möåt àaåi àöåi kyå binh, töíng cöång khoaãng 2.000 ngûúâi, nhûäng lûåc lûúång vuä trang khaác bao göìm quên àöåi úã traång thaái sùén



saâng chiïën àêëu (1.500 ngûúâi), quên àöåi àang chónh biïn caác cêëp (1,5 vaån ngûúâi), trong àoá bao göìm caác àún võ do Basep chó huy nhû tiïíu àoaân duâ maånh Apukhain, tiïíu àoaân Mutslin cuãa Basaev, binh àoaân àùåc chuãng cuãa Klaáep, trung àoaân chöëng tùng, binh àoaân böå binh mötö söë 1 vaâ söë 2, trung àoaân böå binh söë 3, trung àoaân böå binh sún cûúác cuãa Ansanukhaáep, hai tiïíu àoaân cöng trònh vaâ hai tiïíu àoaân thöng tin.

Chechnya bêìu ra Nghõ viïån múái phuåc vuå cho lúåi ñch cuãa têåp àoaân thöëng trõ töëi cao, ngoaâi ra, theo mïånh lïånh cuãa Matxkhadov àaä thaânh lêåp phaáp viïån giaáo phaáp Islam töëi cao. Phaáp viïån naây ngay tûâ àêìu múái ra àúâi àaä coá quyïìn lûåc lêåp phaáp töëi cao úã Chechnya, àêy cuäng laâ chuã àõnh giûä noá vúái nghõ viïån têët seä khöng ngûâng xung àöåt. Ngaây 3/2 cuâng nùm àoá Matxkhadov phaát biïíu trïn truyïìn hònh, tuyïn böë Chechnya thûåc hiïån toaân diïån chïë àöå giaáo phaáp Islam.

Sûå hònh thaânh phaái àöëi lêåp vuä trang maâ ngûúâi laänh àaåo laâ caác sô quan chó cuä Dudaev Basaev, Islapieáp... khiïën cho tònh hònh chñnh trõ cuãa Chechnya caâng thïm bï böëi. Sùæc lïånh giaãi taán têët caã lûåc lûúång vuä trang bêët húåp phaáp maâ Töíng thöëng Chechnya cöng böë trúã thaânh möåt trang vùn röîng. Àiïìu àoá cuäng chûáng toã, caác quan chûác Groznui cùn baãn khöng coá khaã nùng àaáp laåi sûå khiïu chiïën cuãa caác sô quan chó huy ngoaâi mùåt trêån.

Thûåc hiïån chïë àöå giaáo phaáp Islam cuäng khöng thïí laâm tiïu tan àûúåc sûå xung àöåt giûäa nhaâ cêìm quyïìn vúái caác phe phaái àöëi lêåp. Kïët quaã àaä xuêët hiïån hai Uyã ban quöëc vuå, möåt do Basaev laänh àaåo, coân möåt do Matxkhadov laänh àaåo. Chñnh vò vêåy múái xaãy ra viïåc sô quan chó huy chiïën trêån Basaev tûå ra chuã trûúng, chó huy boån thöí phó Chechnya xêm nhêåp Daghetxtan giuáp caác phêìn tûã àöåc lêåp Daghetxtan vuä trang phaãn loaån. Matxkhadov cöë sûác muöën cuâng chuáng vaåch roä biïn giúái, song khöng laâm àûúåc, cuöëi cuâng múái vúâi àïën quên àöåi Liïn bang Nga ài queát saâo huyïåt vaâ ngoån lûãa chiïën tranh laåi möåt lêìn nûäa buâng chaáy trïn àêët Chechnya.

Vaâ lêìn naây quên àöåi Liïn bang Nga vaâo laâ àaä àûúåc sûå chuêín bõ.



Têåp kñch àûúâng khöng vaâo boån phó nöíi loaån, Putin toã thaái àöå cûáng rùæn.

Khi cuöåc tiïîu phó úã àaä sùæp kïët thuác, Thuã tûúáng Chñnh phuã Nga, Putin bùæt àêìu chuêín bõ möåt kïë hoaåch maånh daån - lúåi duång thúâi cú coá lúåi laâ nhûäng haânh àöång khuãng böë maâ boån thöí phó Chechnya àaä laâm nhû “bùæt coác, buön lêåu, nöí bom” khöng àûúåc loâng ngûúâi caã trong vaâ ngoaâi nûúác, triïåt àïí cùæt boã caái ung nhoåt naây úã Bùæc Kapkaz. Ngaây 14/9/1999, trong cuöåc hoåp Duma triïåu têåp lêìn àêìu tiïn, Putin nïu ra möåt kïë hoaåch àiïìu chónh tònh hònh Chechnya: thûá nhêët, aáp duång biïån phaáp caách ly nghiïm ngùåt taåm thúâi vúái caác vuâng biïn giúái giaáp ranh Chechnya, nhûng Chechnya vêîn laâ böå phêån húåp thaânh cuãa Liïn bang Nga. Bêët kyâ haânh vi naâo laâm töín haåi àïën sûå toaân veån laänh thöí Nga àïìu bõ coi laâ haânh vi phi phaáp. Thûá hai, phaãi xem xeát laåi möåt caách àuáng àùæn àöëi vúái tònh hònh chêëp haânh “Hiïåp àõnh Khaxaviut”. Boån theo chuã nghôa ly khai àún phûúng lúåi duång sú àöì hiïåp àõnh giaãi quyïët vêën àïì võ trñ cuãa Chechnya àaåt àûúåc nùm 1996 àïí thûåc hiïån phên chia àêët nûúác. Thûá ba, triïåt àïí tiïu diïåt boån phó vuä trang trong biïn giúái Daghetxtan. Ban laänh àaåo Chechnya phaãi chuyïín giao boån phó trong biïn giúái Chechnya cho phña Nga, nïëu khöng Nga seä vûúåt qua biïn giúái Chechnya tiïu diïåt chuáng. Thûá tû, àïì nghõ nhûäng ngûúâi Chechnya coá uy tñn do buöåc phaãi söëng úã nûúác ngoaâi húåp thaânh cú cêëu àaåi biïíu húåp phaáp cuãa nûúác Cöång hoaâ Chechnya úã Nga. Cuöëi cuâng Putin nhêën maånh, chó coá thûåc caác giaãi phaáp àoá, múái coá thïí thaão luêån vêën àïì àõa võ kinh tïë chñnh trõ cuãa Chechnya trong tûúng lai, àiïìu àoá chûáng toã lêåp trûúâng cûáng rùæn cuãa Putin trong vêën àïì Chechnya.

Tiïëp sau àoá, Putin bùæt àêìu chuêín bõ dû luêån cho muåc àñch naây, öng cöng khai baây toã trong moåi trûúâng húåp, vuå nöí bom cuãa boån töåi phaåm xaãy ra úã Maátxcúva gêìn àêy àûúåc sûå höî trúå cuãa Chechnya, Putin noái: “keã nöí bom hai toaâ nhaâ cöng súã úã Maátxcúva àang êín nêëp úã Chechnya, àûúåc phêìn tûã cûåc àoan Chechnya uãng höå. Nga yïu cêìu Chechnya phaãi àem nöåp tïn àoá”.

Sau cuöåc tiïëp kiïën Thuã tûúáng Ireland öng Putin cuäng noái: “Boån khuãng böë chùæc chùæn êín naáu úã Chechnya vaâ àûúåc caác phêìn tûã cûåc àoan giuáp àúä”. Öng noái: “Chuáng ta sùén saâng àoâi giúái laänh àaåo cuãa nûúác cöång hoâa naây àem nöåp töåi phaåm”. Lúâi noái cuãa Putin coá cùn cûá, coá möåt tïn khöng roä lai lõch goåi àiïån cho thöng têën xaä Nga - TASS noái: khuãng böë xaãy ra úã Nga laâ möåt töí chûác vuä trang cuãa



Daghetxtan thûåc hiïån, vaâ caãnh caáo seä coân àaánh bom nûäa. Ngûúâi goåi àiïån coá gioång Kapkaz noái rùçng àoá laâ sûå caãnh caáo àöëi vúái quên Nga, àïí hoå ngûâng haânh àöång tiïën cöng vaâo saâo huyïåt phó úã Daghetxtan. Ngûúâi àoá coân noái: “Mùåc duâ vêåy, Nga vêîn tiïëp tuåc oanh taåc vaâo dên thûúâng, giïët haåi vö söë phuå nûä vaâ treã em úã Khamachi”. Hùæn àe doaå: “Chuáng töi tuyïn böë, möîi möåt traái bom cuãa Nga seä khöng phaãi laâ khöng coá phaãn ûáng ngûúåc laåi. Khöng coá möåt treã em hoùåc möåt phuå nûä naâo phaãi chïët maâ khöng àûúåc traã thuâ. Caái chïët seä tiïëp theo caái chïët”.

Ngaây 18/9, quên àöåi Liïn bang Nga àoáng úã Daghetxtan lêìn àêìu tiïn thûâa nhêån töëi höm trûúác hoå àaä oanh taåc “cùn cûá maáy bay chiïën àêëu cuãa àaåo giaáo Islam úã Chechnya”.

Trûúác àoá, chó coá Chñnh quyïìn Chechnya thöng baáo caác vuå oanh taåc. Tûâ àêìu thaáng 9 bùæt àêìu bõ oanh taåc túái têëp. Nhaâ cêìm quyïìn Chechnya noái, caác vuâng bõ oanh taåc coá trïn 200 dên thûúâng bõ chïët.

Ngaây 17/9 coá 6 àúåt oanh taåc, ñt nhêët laâm 3 ngûúâi chïët, 3 ngûúâi khaác bõ thûúng.

Quan chûác Chechnya noái, saáng höm qua möåt söë laâng bõ hai àúåt phaáo kñch trong àoá coá möåt söë laâng saát biïn giúái Daghetxtan.

Ibrahimov noái vúái nhaâ baáo: “Theo tònh baáo, Tû lïånh Chechnya àaä êën àõnh thúâi gian vaâ àõa àiïím, chuêín bõ tiïën haânh möåt haânh àöång quên sûå múái”.

Vuâng tiïën cöng theo kïë hoaåch cuãa Chechnya laâ Khaxaviut, Kitsria, Babaiut, Chumada. Nhûäng àõa àiïím naây àïìu úã vuâng biïn giúái Chechnya.

Ibrahimov tuyïn böë, quên àöåi Liïn bang Nga tuy biïët tin súám vïì cuöåc tiïën cöng, hoå cuäng àaä chuêín bõ chu àaáo cho cuöåc tiïën cöng naây.

Thuã tûúáng Nga Putin ngay sau àoá àaä cho biïët Nga seä oanh taåc vúái quy mö lúán vaâo trêån àõa cuãa lûåc lûúång vuä trang ly khai Chechnya.

Cuäng cuâng luác àoá, nhên viïn àiïìu tra cuãa Nga xaác àõnh thuã lônh töí chûác khuãng böë àaä gêy ra möåt loaåt vuå nöí bom úã Nga. Caác vuå àaánh bom xaãy ra trong voâng gêìn hai tuêìn lïî úã Nga àaä laâm chïët gêìn 300 ngûúâi.



Caãnh saát tiïët löå Kchiasev laâ àêìu soã töí chûác khuãng böë àaä gêy ra caác cuöåc àaánh bom úã Matxcúva. Nhên viïn àiïìu tra noái, tïn ngûúâi Chechnya naây 29 tuöíi, sinh ra úã khu tûå trõ Karakhali Sesk. Mêëy ngaây trûúác àoá, nhên viïn àiïìu tra àaä tòm caách truy bùæt möåt töåi phaåm duâng höå chiïëu cuãa ngûúâi khaác. Chuã nhên höå chiïëu laâ Laipnov àaä chïët caách àoá hún möåt nùm. Kchiasev thuï möåt phoâng têìng trïåt cuãa hai nhaâ cöng súã bõ àaánh bom úã Matxcúva, cuâng vúái ngûúâi giuáp viïåc laâ Saikakov - möåt ngûúâi àaân öng Uzbek cuâng gêy aán.

Do vêåy, cöng chuáng Nga phêîn nöå, Putin teá nûúác theo mûa, bùæt àêìu tranh thuã sûå uãng höå cuãa nghõ viïån, thöng qua kïë hoaåch àöëi phoá phiïën quên Chechnya gêy ra caác vuå àaánh bom.

Thuã tûúáng Putin sau khi triïåu têåp hoåp kñn vúái möåt söë uyã viïn Nghõ viïån Liïn bang (Thûúång viïån), àa söë uãng höå viïåc aáp duång biïån phaáp cûáng rùæn àöëi phoá vúái sûå têåp kñch cuãa Chechnya.

Àöëi mùåt vúái kïë hoaåch cuãa Nga, Chechnya kïu goåi quöëc tïë phaãn àöëi “haânh vi xêm lûúåc” cuãa Nga àöëi vúái nhên dên hoå. Chechnya caãnh caáo rùçng hoå seä duâng moåi biïån phaáp phoâng vïå.

Mùåt khaác, caãnh saát àaä bùæt giûä hai tïn töåi phaåm Chechnya laâ Dakhkirokov 32 tuöíi vaâ Sadiev (40 tuöíi), hiïån àang bõ tuâ taåi Lcutovo chúâ xeát hoãi. Kïët quaã hoáa nghiïåm cho thêëy, tay cuãa Dakhkirokov coá dñnh thuöëc nöí. Caãnh saát coân tòm thêëy trong nhaâ Sadiev coá thuöëc nöí cuâng loaåi vaâ möåt khêíu suáng ngùæn.

Möåt tïn àöìng boån khaác cuãa boån chuáng laâ Khchiaev cuâng hoåc möåt trûúâng. Boån chuáng cuöëi nùm ngoaái gia nhêåp tiïíu àoaân huêën luyïån cuãa Chechnya do viïn tû lïånh Khatav töí chûác. Khatav laâ möåt trong söë laänh tuå gêìn àêy àaä laänh àaåo boån phaãn loaån úã Daghetxtan.

Àaâi Truyïìn hònh NTV dêîn lúâi cuãa cú quan haânh phaáp noái Khchiaev vaâ àöìng boån àaä xêm nhêåp vaâo Nga möåt tuêìn trûúác khi nöí ra baåo àöång úã Daghetxtan, nhûng chuáng àaä àùåt thuöëc nöí tûâ trûúác.

Caác nhên viïn àiïìu tra cuãa caãnh saát noái, chuã mûu vaåch kïë hoaåch naây rêët coá töí chûác. Chuáng duâng höå chiïëu giaã, vêån chuyïín söë lúán thuöëc nöí bùçng taâu thuyã àïën caác núi cuãa Nga, àùåt kñp heån giúâ, thuï phoâng úã caác toaâ nhaâ àûúåc choån laâm muåc tiïu.



Thöng têën xaä úã Tass dêîn lúâi Böå trûúãng Nöåi vuå Rusailo noái, quên àöåi Nga trong cuöåc àiïìu tra chöëng khuãng àaä thu töíng söë 74 quaã bom.

Rusailo noái öng ta haâi loâng vïì kïët quaã thu àûúåc. Öng böí sung thïm trong khi caân queát cuäng àaä bùæt àûúåc 2.200 tïn “töåi phaåm”.

Luác naây, Putin àaä giaânh àûúåc chuã àöång vïì chñnh trõ, dên chuáng Nga phêîn nöå cûåc àöå àöëi vúái hoaåt àöång khuãng böë àûúåc Chechnya tiïëp tay.

Àïí àûúåc sûå uãng höå hún nûäa cuãa quöëc tïë, Ngoaåi trûúãng Nga Ivanov töëi 18 àaä phaát biïíu taåi höåi nghõ truâ bõ cho cuöåc hoåp ngoaåi trûúãng 8 nûúác Otawa: “Vêën àïì chuã nghôa khuãng böë quöëc tïë laâ möåt sûå kiïån khiïu chiïën nguy hiïím àöëi vúái thïë giúái, phaãi coá biïån phaáp khêín cêëp têåp thïí ngùn chùån chuã nghôa khuãng böë lan traân”. Hoaåt àöång diïîn àaân triïín khai ngay sau àoá cuãa Ivanöëp àaä coá nhûäng tiïën triïín. Öng baây toã vúái phoáng viïn, trong àaâm phaán “chuáng ta àaä thûúng lûúång, àïì nghõ töí chûác gùåp gúä Böå trûúãng Ngoaåi giao “taám nûúác lúán” trong thúâi gian gêìn nhêët nhùçm thaão luêån vïì sûå thaách thûác coá tñnh toaân cêìu àöëi vúái thïë giúái vaâ tòm saách lûúåc àöëi phoá vúái sûå thaách thûác àoá”.

Àöëi vúái sûå chó trñch cuãa Nga, phña Chechnya ra sûác phuã nhêån, ngaây 19/9 hoå cho rùçng hoå khöng coá quan hïå gò àöëi vúái caác vuå àaánh bom liïn tiïëp xaãy ra gêìn àêy úã caác núi cuãa Nga, vaâ noái rùçng do nöåi böå Nga dêîn àïën caác vuå khuãng böë xaãy ra nhiïìu nhû vêåy, chó trñch Nga mûúån cúá tuyïn chiïën vúái Chechnya.

Cuâng luác àoá, khöng quên Nga liïn tuåc oanh taåc caác muåc tiïu khaã nghi cuãa quên du kñch trong biïn giúái Chechnya, vaâ triïín khai möåt àúåt oanh taåc maånh nhêët trong thaáng 8. Nhiïìu laâng maåc trong biïn giúái Chechnya bõ bùæn phaá chûa kõp sûãa àaä laåi bõ àaánh. Chñnh phuã Chechnya noái rùçng hún 200 dên caác laâng boã maång trong caác cuöåc oanh taåc gêìn àêy. Maátxcúva phuã nhêån viïåc hoå neám bom dên thûúâng, noái rùçng maáy bay nhùçm àuáng cûá àiïím cuãa quên du kñch ly khai, nïëu nhû coá bom laåc thò àoá laâ sûå chùèng may vö tònh.

Töíng thöëng Chechnya Matkhadov baây toã, chuã nghôa khuãng böë khöng phaãi laâ chñnh saách cuãa nhaâ nûúác Chechnya. Öng chó trñch àoá laâ Nga coá yá tuyïn chiïën vúái Chechnya.

Chechnya vaâ Daghetxtan àaä thûåc sûå thaânh chiïën trûúâng. Ngaây 19/9, phiïën quên àoáng traåi taåi vuâng biïn giúái giaáp ranh



Chechnya vaâ Daghetxtan sau 24 giúâ bõ àaánh thiïåt haåi nùång, 4 khu doanh traåi, 5 cûá àiïím vaâ 21 xe ötö bõ khöng quên Nga phaá huyã, khoaãng 140 tïn phó bõ chïët.

Trung têm thöng tin taåm thúâi cuãa quên àöåi Liïn bang cho rùçng têën cöng coá tñnh phoâng ngûâa vaâo cùn cûá vaâ khu têåp kïët cuãa boån vuä trang laâ àaä laâm thêët baåi kïë hoaåch cuãa chuáng möåt lêìn nûäa xêm nhêåp Daghetxtan.

Cuâng luác àoá, khoaãng 2.000 tïn vuä trang ly khai têåp kïët úã vuâng biïn giúái Chechnya giaáp vúái Stavropon. Chuáng cuãng cöë quên sûå, àaâo haâo, xêy dûång àiïím phoáng tïn lûãa kiïn cöë.

Àöëi mùåt vúái tònh hònh naây, töí chûác haânh chñnh khu biïn cûúng Stavropon aáp duång haâng loaåt biïån phaáp an ninh tûúng ûáng. Phaáo binh vaâ vuä khñ thiïët giaáp cuãa caãnh saát vaâ àöåi baão vïå cuãa vuâng biïn cûúng chöët giûä úã khu biïn giúái Stavropon - Chechnya àûúåc tùng cûúâng thïm. Àöåi tuêìn tra biïn giúái àûúåc maáy bay yïím trúå. Hïå thöëng thöng tin liïn laåc giûäa àöåi baão vïå caác laâng doåc theo biïn cûúng cuäng àûúåc hoaân thiïån hún. Àiïån àaâi trûúác àêy sûã duång bõ boån vuä trang Chechnya cùæt àûát thò àûúåc thay thïë bùçng àiïån àaâi àúâi múái.

Ngaây 21/9 Thuã tûúáng Nga Putin khi traã lúâi phoãng vêën cuãa Àaâi Truyïìn hònh Nga, àaä noái thïm vïì chñnh saách Chechnya cuãa öng. Öng nhêån xeát tònh hònh Chechnya vaâ hoaåt àöång cuãa boån khuãng böë trïn laänh thöí Nga, phên tñch böëi caãnh àoá, àïì ra nhiïåm vuå chñnh cuãa chñnh cuãa Chñnh phuã vaâ xaä höåi.

Phoáng viïn hoãi thùèng: “Têët caã phaát sinh tûâ àêu?” Putin traã lúâi: “Àêy laâ vêën àïì nhiïìu mùåt phûác taåp! Töi cho rùçng trûúác hïët

phaãi chuá yá àïën nhûäng sûå kiïån xaãy ra trong lõch sûã cêån àaåi cuãa nûúác ta.

Chuáng ta haäy nghô laåi nhûäng sûå kiïån xaãy ra khi Liïn Xö giaãi thïí vaâ sau àoá. Sau khi Liïn Xö giaãi thïí tònh traång phên lêåp dêng cao. Àùåc biïåt laâ thïë lûåc úã nûúác Cöång hoaâ Chechnya vöën mang tñnh ly khai maånh meä. Nga vaâ Chechnya àaä tiïën haânh àaâm phaán lêu daâi khöng thu àûúåc kïët quaã tñch cûåc. Quên àöåi Nga vaâo Chechnya, caác núi phaãn ûáng kõch liïåt vïì àiïìu naây, úã Chechnya, trïn toaân thïë giúái, àiïìu chuã yïëu nhêët laâ ngay caã úã nhiïìu núi cuãa Nga ngûúâi ta cuäng coi àêy laâ daä têm àïë quöëc cuãa ngûúâi laänh àaåo nûúác Nga.



Vêåy laâm thïë àuáng hay sai, haäy khöng àaánh giaá vïì àiïìu àoá. Bêy giúâ chuáng ta cuäng khöng thaão luêån àöång cú cuãa noá laâ gò. Töi cho rùçng, úã thúâi àiïím àoá têët caã caác biïån phaáp hoaâ bònh khöng phaãi laâ àaä duâng hïët. Töi xin nhùæc laåi, ai àuáng ai sai chuáng ta haäy taåm khöng kïët luêån vöåi.

Töi chó muöën nhùæc moåi ngûúâi chuá yá: Têët caã sûå viïåc àïìu phaát sinh trong tònh hònh quên sûå bêët lúåi, kïë hoaåch haânh àöång quên sûå thiïëu chu àaáo vaâ gêy ra thûúng vong nùång nïì".

Trong böëi caãnh nhû vêåy maâ kyá hiïåp àõnh Khaxaviut, nghiïm chónh maâ noái, tûâ goác àöå phaáp luêåt, àoá cùn baãn khöng phaãi laâ hiïåp àõnh búãi vò noá vûúåt ra ngoaâi phaåm vi quy àõnh cuãa phaáp luêåt Nga, àoá laâ nghôa vuå möåt bïn laâ Trung ûúng Liïn bang, möåt bïn laâ nûúác Cöång hoaâ Chechnya àïìu phaãi àaãm nhêån vïì mùåt àaåo lyá. Roä raâng ngûúâi khúãi thaão vaâ kyá kïët vùn kiïån naây muöën àaåt àûúåc muåc àñch hoaân toaân khiïën ngûúâi ta coá thïí lyá giaãi: ngûâng chiïën tranh àïí traánh chïët choác nhiïìu hún.

Tònh hònh mêëy nùm gêìn àêy chûáng toã khöng nïn xem nheå kinh nghiïåm quöëc tïë cuãa hoaåt àöång chöëng khuãng böë, coá nghôa laâ sau khi kyá hiïåp àõnh Khaxaviut cêìn phaãi vêån duång kinh nghiïåm quöëc tïë nhû thïë naâo. ÚÃ àêy têët caã àïìu tûå nhiïn diïîn biïën. Quên àöåi Liïn bang möåt leâo ruát têët caã. Khöng cuãng cöë trêån àõa àaáng leä phaãi cuãng cöë, thêåm chñ khöng àoâi thaã tûâ binh vaâ trao traã thi thïí.

Luác naây tònh hònh gò àaä xaãy ra úã Chechnya? Mùåc duâ Nga àûáng vïì luêåt phaáp khöng thûâa nhêån àõa võ quöëc gia àöåc lêåp cuãa noá, nhûng trïn thûåc tïë noá bùæt àêìu xêy dûång cú cêìu quyïìn lûåc cho mònh àöåc lêåp. Quên àöåi Nga àaä ruát toaân böå ra khoãi Chechnya, cú cêëu quyïìn lûåc vaâ cú cêëu quaãn lyá cuãa Liïn bang nga úã àoá àïìu àaä bõ giaãi taán, trïn laänh thöí Chechnya khöng coân cú quan baão vïå luêåt phaáp nga. Chechnya bùæt àêìu xêy dûång cú cêëu quyïìn lûåc cuãa mònh. Bêìu Töíng thöëng Matxkhadov, öng ta vöën laâ sô quên àöåi Liïn Xö. Chñnh vò vêåy dên nûúác cöång hoaâ àaä bêìu öng laâm Töíng thöëng. Nhên àêy cuäng nïu thïm, bêy giúâ muöën àaâm phaán thò chó coá thïí àaâm phaán vúái öng ta.

Sau àêy trïn àêët Chechnya seä nhû thïë naâo? Lêåp tûác seä buâng nöí cuöåc àêëu tranh quyïìn lûåc. Chechnya trïn thûåc tïë chia nùm xeã baãy, xuêët hiïån cuåc diïån quên phiïåt caát cûá, goåi hoå laâ nhûäng sô quan chó huy chiïën trêån. Söë ngûúâi naây bùæt àêìu theo àuöíi hoaåt àöång töåi



phaåm kinh tïë. Möåt söë nhaâ maáy àaä khöi phuåc saãn xuêët ma tuyá, bùæt àêìu in êën àöla giaã, bùæt giûä con tin, tröåm cùæp suác vêåt...

Nga aáp duång biïån phaáp gò àöëi vúái tònh traång naây? Khöng coá, khöng hïì coá möåt chuát biïån phaáp naâo. Chuáng ta laâm caái gò úã àoá cuäng khöng ra höìn. Vò sao vêåy? Àoá laâ höåi chûáng töíng húåp sûå thêët baåi cuãa chiïën tranh. Coá ngûúâi súå mêët àõa võ cuãa mònh, coá ngûúâi súå caãn trúã sinh mïånh chñnh trõ cuãa mònh, coá ngûúâi lo lùæng cho tñnh mïånh chñnh trõ cuãa mònh, coá ngûúâi lo lùæng cho tñnh maång cuãa mònh, coá ngûúâi lo lùæng cho tñnh maång cuãa mònh, súå khuãng böë. Àûúng nhiïn vêîn coân caãnh saát haåi ngûúâi Nga úã Chechnya, nhûng viïåc laâm naây khöng coân hûáng thuá nûäa, chuã yïëu laâ vò kinh tïë àaä caån, khöng coân gùåt haái àûúåc gò úã ngûúâi Nga nûäa, hoå cuäng ngheâo nhû ngûúâi Chechnya vêåy, töi noái àêy laâ baâ con Chechnya.

Àiïìu àoá chñnh laâ àûúâng löëi khöng nhòn xa tröng röång. Nhûäng ngûúâi cho rùçng khöng nïn thiïët lêåp biïn giúái bêy giúâ laåi nïu ra vêën àïì voâng veâo? Taåi sao boån phó laåi coá thïí ài laåi qua biïn giúái. Khi boån phó hoaåt àöång trong biïn giúái caác chuã thïí khaác cuãa Nga, bõ truy kñch nhûng cûá àïën àûúâng biïn vúái Chechnya, quên àöåi Nga chó coân biïët quay àêìu, khöng thïí tiïën thïm, vò theo hiïåp àõnh Khaxaviut thò phaãi duy trò àõa võ cuãa Chechnya.

Tònh traång àoá àûúåc duy trò trong thúâi gian rêët lêu, chuáng ta muöën laâm gò cuäng khöng hay, nhûäng ngûúâi ngoaâi thò laåi thêëy rêët roä. Trïn laänh thöí Liïn bang Nga xuêët hiïån phi àõa khöng ai quaãn, trïn thûåc tïë àêy laâ möåt vuâng àêët phaãn loaån, noá rêët dïî bõ khöëng chïë, ngûúâi ta rêët dïî lúåi duång tñnh àöëi choåi cuãa noá àïí hoaân thaânh nhûäng toan tñnh chñnh trõ. Thïë laâ àaä saãn sinh cach nghô lúåi duång Chechnya, giöëng nhû sûã duång con dao gùm Kapkaz àïí cùæt miïëng bú Nga. Töi noái àêy laâ caái gò? laâ caách nghô thaânh lêåp quöëc gia chñnh trõ thêìn quyïìn trïn laänh thöí nûúác cöång hoaâc Chechnya vaâ möåt söë nûúác cöång hoaâ úã bùæc Kapkaz.

Muåc àñch cuãa hoå rêët àún giaãn, àêìu tiïn laâ xuêët phaát tûâ yá nghô vïì mùåt kinh tïë: Nùæm trong tay mònh vuâng àêët naây cuãa thïë giúái, cuäng nhû têët caã taâi nguyïn khoaáng saãn cuãa möåt vuâng úã Nga. Chñnh vò muåc tiïu àoá maâ bao nhiïu tiïìn baåc, vuä khñ chaãy vaâo Chechnya, sô quan huêën lïånh nûúác ngoaâi vaâ lñnh àaánh thuï bùæt àêìu àùåt chên vaâo àêy. Chñnh vò muåc àñch àoá, bùæt àêìu mûúån cúá xêy dûång àöåi quên chñnh qui cuãa nûúác cöång hoaâ àïí töí chûác boån phó, huêën luyïån chuáng, trong àoá bao göìm caã viïåc nûúác ngoaâi huêën luyïån.



Sûå phaát triïín cuãa hònh thaái àaåi thïí laâ nhû vêåy, töi hoaân toaân tin tûúãng chñnh tûâ quaá trònh phaát triïín naây khiïën boån theo chuã nghôa cûåc àoan vaâ möåt söë ngûúâi úã nûúác ngoaâi khöng chuát e deâ cho rùçng liïn bang Nga cûåc kyâ mïìm yïëu, thúâi kyâ chuyïín sang xêm lûúåc cöng khai àaä àïën röìi.”

Phoáng viïn laåi hoãi: - “Ngaâi àaánh giaá thïë naâo vïì sûå viïåc xaãy ra úã Daghetxtan ?” Putin traã lúâi: - Töi cho rùçng, chñnh do caãm thêëy chñnh quyïìn Nga mïìm yïëu

bêët lûåc, boån phó múái coá haânh àöång khuãng böë quöëc tïë möåt caách trûåc tiïëp àöëi vúái Nga. Àöëi vúái chuáng töi, laänh thöí khöng thaânh vêën àïì, khöng ai coá thïí mang laänh thöí àem ài chöî khaác àûúåc. Vêën àïì laâ an ninh cho nhên dên. Chuáng töi àang tranh thuã sûå baão àaãm quöëc tïë cho nïìn an ninh àoá. Nïëu àiïìu naây àûúåc viïët trong hiïåp ûúác vúái Nga thò coá thïí laåi baân vïì vêën àïì naây.

- Böå trûúãng Quöëc phoâng cuãa ngaâi coá thïí noái vïì kïë hoaåch haânh àöång cuãa Nga. Noái àïën viïåc töí chûác nhûäng haânh àöång phaá hoaåi. Nghe noái àaä coá lïånh àùåc biïåt phaát xuöëng ngûúâi chó huy...?

- Söë laänh àaåo tû tûúãng khöng thöng, nhiïìu lêìn hoå kiïn quyïët àoâi laâm nhû vêåy, nhûng töi phaãn àöëi. Chechnya xûa nay khöng àaánh nhau trïn àêët ngûúâi khaác. Mùåc dêìu lêìn naây, Nga laåi muöën rûãa nhuåc. Coá nghôa laâ, muöën àaánh nhau. Chuáng töi àaä quen röìi. Àaáng tiïëc laâ laåi coá haâng vaån binh lñnh chïët, duâ àoá binh lñnh chuáng töi hay binh lñnh Nga.

Cuäng ngaây àoá, Thuã tûúáng Chñnh phuã Nga Putin àaä tiïëp phoáng viïn chûúng trònh “Gûúng saáng” cuãa Àaâi Truyïìn hònh Nga àïën phoãng vêën.

Khi àaåo diïîn chûúng trònh hoãi võ laänh àaåo Nga coá kïë hoaåch gò àöëi vúái Chechnya sau naây, Thuã tûúáng Nga àaä nhêën maånh: “Chechnya laâ laänh thöí cuãa Liïn bang Nga”. Putin noái thïë coá nghôa laâ “lûåc lûúång vuä trang cuãa chuáng ta hoaåt àöång trïn laänh thöí cuãa mònh, àûúåc sûå àöìng yá cuãa ngûúâi laänh àaåo chñnh trõ quöëc gia, cuãa Thuã tûúáng Liïn bang Nga, muöën àiïìu àöång thïë naâo thò àiïìu àöång”. Theo Thuã tûúáng Nga cho biïët: “Giai àoaån àêìu chuáng töi seä xêy dûång khu vûåc an ninh khöng chó boá heåp úã nhûäng khu vûåc hiïån nay quên àöåi Liïn bang àang àoáng, maâ seä xêy dûång úã caã nhûäng khu vûåc khaác”.



Putin nhêën maånh, khöng nhûäng phaãi tiïu diïåt têët caã boån thöí phó vuä trang Chechnya, caâng phaãi “xoaá boã moåi àiïìu kiïån maâ chuáng coá thïí tröîi dêåy”. Cho nïn seä sûã duång moåi biïån phaáp coá thïí, caã quên sûå vaâ chñnh trõ. Putin noái: “Chuáng töi seä cöë gùæng haån chïë thûúng vong úã Chechnya”. Öng noái àoá laâ thûåc chêët phûúng chêm chó àaåo cuãa Töíng thöëng vaâ Thuã tûúáng àöëi vúái lûåc lûúång vuä trang Nga taåi Chechnya.

Thuã tûúáng böí sung: “Hiïån nay chiïën sûå àang tiïën haânh, maâ àaä laâ chiïën tranh, têët seä coá thûúng vong. Àûúng nhiïn rêët àaáng tiïëc laâ sau naây vêîn coân coá thûúng vong. Nhûng töi xin nhùæc laåi, duâ sûã duång chiïën lûúåc naâo, chuáng töi cuäng cöë gùæng giaãm thûúng vong túái mûác töëi thiïíu”.

Putin chó roä, haânh àöång cuãa quên àöåi Liïn bang bao truâm 4 khu vûåc, àïìu giaáp vúái Chechnya, àoá laâ biïn khu Stavropon, Dagetxtan, nûúác Cöång hoaâ Ingut vaâ nûúác Cöång hoaâ Bùæc Osetchia. Giûäa Nga vaâ Chechnya vúái nhûäng khu vûåc naây àaä xêy dûång caác khu vûåc an ninh.

Putin noái, chiïën sûå úã Chechnya àöëi vúái tònh traång kinh tïë taâi chñnh cuãa quöëc gia “vïì nguyïn tùæc khöng coá aãnh hûúãng gò”. Nhûng öng cho biïët “chuáng ta phaãi tùng thïm tiïìn àïì baão àaãm cho hoaåt àöång cuãa quên àöåi”. Öng coân noái: “Nïëu cho rùçng chuáng ta chó giúái haån trong phaåm vi ngên saách trûúác àêy laâ coá thïí tiïu diïåt àûúåc boån thöí phó thò thêåt laâ hoang àûúâng vaâ buöìn cûúâi”. Àöìng thúâi öng coân nhêën maånh: “Chuáng ta khöng xêm phaåm bêët cûá ai, sûå viïåc xaãy ra úã Chechnya trïn möåt chûâng mûåc nhêët àõnh laâ ngoaâi dûå kiïën cuãa chuáng ta, mùåc duâ chuáng ta coá biïët sûå viïåc xaãy ra úã Chechnya dang àûúåc tiïën haânh nhû thïë naâo”. Putin toã yá lêëy laâm tiïëc vïì viïåc ngûúâi laänh àaåo Chechnya “àaä khöng ngùn chùån àûúåc boån phó”, “bêy giúâ buöåc chuáng töi phaãi coá biïån phaáp àïí lêåp laåi trêåt tûå”.

Putin noái, nhû vêåy laâ phaãi roát thïm tiïìn, nhûng khoaãn tiïìn naây seä àûúåc àiïìu chónh tûâ caác khoaãn thu ngoaåi ngaåch, “chuáng ta tröng mong vaâo khoaãn tiïìn naây, tin rùçng cuâng vúái sûå tùng trûúãng kinh tïë, chuáng ta seä coá khoaãn tiïìn naây”.

Thuã tûúáng Putin nhêën maånh: “Duâ thïë naâo ài nûäa, chuáng ta khöng biïën nïìn kinh tïë cuãa chuáng ta thaânh nïìn kinh tïë quên sûå hoùåc nïìn kinh tïë quên sûå hoáa. Nhûng trûúác sau quöëc phoâng vêîn laâ mùåt ûu tiïn phaát triïín cuãa chuáng ta. Trong dûå àoaán noá vêîn chiïëm haâng àêìu. Àïí xêy dûång quöëc phoâng chuáng ta àaä chi rêët nhiïìu tiïìn.



Nïn àöëi vúái khoaãn tiïìn àaä cêëp phaát coá thïí phên phöëi laåi”. Àöìng thúâi Putin cuäng noái, lûåc lûúång haåt nhên chiïën lûúåc seä khöng bõ cùæt giaãm kinh phñ.

Cuâng dûå phoãng vêën vúái Putin coân coá Nguyïn soaái Sergeiev Böå trûúãng Quöëc phoâng. Nguyïn soaái Sergeiev noái: "Nhûäng ngûúâi Chechnya chên chñnh yïu cêìu giuáp hoå giaãi phoáng khoãi baân tay boån thöí phó Groznui. Chuáng ta giuáp hoå.ÚÃ Chechnya coá boån thöí phó, cuäng coá nhûäng ngûúâi Chechnya chên chñnh”.

Öng nhêën maånh, bêy giúâ muåc tiïu chuã yïëu cuãa böå chó huy chiïën dõch thûåc hiïån haânh àöång chiïën àêëu “khöng phaãi laâ thúâi gian, maâ laâ khöng bõ töín thêët”. Öng noái, möåt ngaây àïm gêìn àêy chuáng ta khöng coá töín thêët. “Nhûng ngaây höm trûúác, chuáng ta àaä mêët ba quên nhên”.

Theo caách noái cuãa Sergeiev, hao binh töín tûúáng laâ do chuáng ta khöng cêëp àuã kinh phñ cho huêën luyïån chiïën àêëu trong thúâi bònh, àoá laâ nhûäng töín thêët vö lyá. Öng noái: “Haânh àöång cuãa chuáng ta khöng laâm àuáng theo quy àõnh, àöång taác cuãa ngûúâi laái vaâ kyä thuêåt viïn cú giúái khöng thaânh thaåo. Nhûäng caái àoá dêîn àïën viïåc khöng chuá yá trong thao taác phûúng tiïån vêån taãi, àaån dûúåc, nïn söë thûúng vong do chuã quan, sú suêët chiïëm trïn 40%".

Khi noái àïën kïë hoaåch taác chiïën taåi Chechnya cuãa quên àöåi Liïn bang tûâ nay vïì sau, öng noái trûúác hïët “phaãi xêy dûång nhûäng khu vûåc an ninh àaáng tin cêåy”. Öng nhêën maånh: “Sûã duång phûúng thûác naây, böë trñ quên àöåi vúái mêåt àöå nhû thïë laâ àïí ngùn chùån coá hiïåu quaã boån thöí phó luöìn vaâo nhûäng vuâng àaä giaãi phoáng Dagetxtan, Osetchia, Ingut vaâ möåt söë khu vûåc khaác cuãa Nga. Àoá laâ nhiïåm vuå chuã yïëu cuãa chuáng ta, tûâ àoá taåo àiïìu kiïån tiïu diïåt boån thöí phó trïn toaân àêët Chechnya”.

Khi noái àïën nhûäng vuâng úã Chechnya àaä àûúåc giaãi phoáng, öng noái: “ÚÃ nhûäng núi naây phaãi sùæp xïëp àúâi söëng nhên dên cho töët. Quên àöåi seä trûåc tiïëp tham gia vaâo cöng taác naây, vò trong thúâi kyâ quaá àöå, trïn thûåc tïë nhûäng núi naây khöng coá cú quan quyïìn lûåc. ÚÃ nhûäng núi naây seä thaânh lêåp böå maáy quyïìn lûåc trïn cú súã cuãa hïå thöëng vùn phoâng àaåi diïån quên àöåi, hïå thöëng naây seä giaãi quyïët vêën àïì vïì mùåt àúâi söëng vaâ xaä höåi. Cû dên úã nhûäng vuâng naây chuã yïëu laâ àaân baâ, treã con, ngûúâi giaâ vaâ àaân öng trung niïn. Yïu cêìu chuã yïëu cuãa hoå laâ cung cêëp cho hoå möåt söë quêìn aáo treã con vaâ keåo baánh, caác treã nhoã àaä 4 nùm nay khöng nhòn thêëy viïn keåo”. Phaãi cung cêëp



dêìu ma-zuát phuåc vuå cho viïåc gieo tröìng vuå àöng. Phaãi coá nhûäng àaãm baão cho ngûúâi vïì hûu, “tûâ nùm 1996, duâ laâ ngûúâi vïì hûu hay cûåu chiïën binh àïìu khöng àûúåc lônh àöìng tiïìn naâo”.

Sergeiev noái, úã nhûäng vuâng àaä giaãi phoáng, möåt tuêìn lïî nay khöng coân nghe thêëy tiïëng suáng. Tûâ khi quên àöåi Liïn bang Nga tûâ miïìn Bùæc tiïën vaâo Chechnya, con söng Chiolek àaä trúã thaânh giúái tuyïën giûäa lûåc lûúång vuä trang Chechnya vúái quên àöåi Liïn bang Nga. Lûåc lûúång vuä trang Chechnya chuã yïëu têåp kïët úã khu vûåc phña nam söng Chiolek. Quên àöåi Liïn bang Nga khöng vûúåt söng Chiolek, maâ tûâ nûúác Cöång hoaâ Bùæc Osetchia cuãa Liïn bang Nga tiïën vaâo vuâng têy nam Chechnya.

Ngaây 12/10, Thuã tûúáng Nga Putin tuyïn böë, Nga seä múã röång thïm khu vûåc an ninh cuãa nûúác Cöång hoaâ Chechnya vaâ khöng loaåi trûâ khaã nùng phaái quên àöåi têën cöng thuã phuã Groznui.

Cho àïën ngaây naây, phña Nga vêîn chûa hïì coá phaãn ûáng gò àöëi vúái kïë hoaåch hoaâ bònh do Matxkhadov àûa ra.

Thuã tûúáng Putin vaâ Böå trûúãng Quöëc phoâng Sergeiev sau lêìn trao àöíi buöíi saáng àaä biïíu thõ, Nga khöng loaåi trûâ khaã nùng àûa quên tiïën àaánh Groznui thuã phuã cuãa Chechnya, giaãi phoáng Chechnya ra khoãi tay nhûäng phêìn tûã vuä trang ly khai.

Putin coân noái, muåc tiïu cuöëi cuâng cuãa nhaâ cêìm quyïìn Nga laâ tiïu diïåt hoaân toaân têët caã boån thöí phó trïn àêët Chechnya. Àïí àaåt àûúåc muåc tiïu àoá, Thuã tûúáng Nga seä sûã duång moåi thuã àoaån.

Putin cho biïët, trûúác mùæt nhûäng khu vûåc an ninh maâ Nga xêy dûång úã bùæc söng Chiolek seä àûúåc múã röång.

Sergeiev khùèng àõnh, Nga seä coá nhûäng baão àaãm chùæc chùæn, khöng cho nhûäng phêìn tûã vuä trang xêm nhêåp vaâo khu vûåc an ninh.

Nhûäng phêìn tûã vuä trang Chechnya tuyïn böë, trong àúåt phaãn kñch vaâo miïìn Trung úã Chechnya, hoå àaä àaánh lui àûúåc quên Nga laâm cho quên Nga bõ thûúng vong nùång. Nhûng tû lïånh quên Nga cho biïët nhûäng ngaây gêìn àêy khöng coá chiïën sûå xaãy ra úã miïìn Trung, hiïån nay vuâng naây vêîn nùçm trong têìm kiïím soaát cuãa quên Nga.

Khi noái àïën viïåc Basaev àe doaå seä tùng cûúâng hoaåt àöång khuãng böë úã Nga, Putin noái: “Àöëi vúái boån phó khöng coá gò khaác, chuáng seä tiïëp tuåc bõ trêën aáp vaâ tiïu diïåt”. Nhiïåm vuå cú quan quyïìn



lûåc Liïn bang vaâ Thuã tûúáng vêîn laâ “tiïu diïåt thöí phó, laâm cho boån khuãng böë khöng coân àêët söëng trïn bêët cûá vuâng naâo cuãa nûúác Nga”. Öng noái: “Chuáng muöën duâng khuãng böë gêy höîn loaån trong dên chuáng, gêy sûác eáp vúái Töíng thöëng vaâ Thuã tûúáng Chñnh phuã, bùçng caã caách thöng qua dû luêån thïë giúái àïí gêy sûác eáp, khiïën chuáng ta phaãi ngûâng haânh àöång cûúng quyïët taåi Kapkaz. Àïí chuáng coá thïí nêëp trong hang maâ maâi laåi nanh vuöët, àaánh chuáng ta möåt lêìn nûäa. Nhêët àõnh àiïìu àoá khöng thïí xaãy ra”.

Khi àaánh giaá sûå viïåc xaãy ra úã Kapkaz. Putin noái: “Haânh àöång cuãa Thuã tûúáng úã Bùæc Kapkaz, laâ àiïìu maâ boån phó khöng ngúâ. Múái àêìu boån truâm thöí phó àuöíi dên chuáng khoãi Chechnya, laâ muöën taåo giaã tûúãng coá vi phaåm vïì nhên àaåo, àöìng thúâi gêy ra sûác eáp dû luêån tûâ phûúng Têy. Chñnh vò thïë möåt mùåt hoå àïì nghõ àaâm phaán vúái chuáng ta, möåt mùåt laåi kïu gaâo Nga coá haânh àöång khuãng böë múái”.

Àöëi vúái viïåc cêìu hoâa cuãa Matxkhadov, Putin hiïíu rêët roä, sau khi öng vaâ Igo Sergeiev tuyïn böë quên àöåi Nga vêîn chuêín bõ àaánh chiïëm Groznui, thò lêåp tûác Atxlam Matxkhadov àûa ra kïë hoaåch giaãi quyïët hoaâ bònh vêën àïì Chechnya, àoá khöng phaãi laâ ngêîu nhiïn.

Àûúåc sûå uyã nhiïåm cuãa Putin, Nghõ sô Duma quöëc gia cuãa Chechnya Ibrahim Xulaimanov àaä túái Chechnya, Höåi nghõ vúái nhûäng ngûúâi lûu vong Chechnya àûúåc Putin uãng höå vaâ Thuã tûúáng gêìn àêy seä bùæt àêìu tiïën haânh cöng taác taåi Chechnya. Àiïìu naây coá nghôa laâ, nïëu viïåc giaãi phoáng Groznui coá lúåi cho Putin thò seä súám laâ giaânh lêëy Groznui tûâ tay boån thöí phó.

Putin cho rùçng kïë hoaåch maâ Matxkhadov àûa ra biïíu thõ sûå tuyïåt voång. Vñ duå, öng ta àûa ra àiïìu kiïån phaãi lêåp tûác ngûâng ngay cuöåc chiïën, ngûâng phaáo kñch vaâ neám bom, ruát hïët quên Nga ra khoãi Chechnya. Nghôa laâ phña Groznui laâ khöng cho pheáp xêy dûång trïn laänh thöí Chechnya vaâ cêëm “bêët kyâ möåt cú súã quên sûå, trung têm huêën luyïån vaâ vuä trang phi phaáp naâo”, baãn thên öng Matxkhadov trïn danh nghôa nhên dên Chechnya “tuyïn böë seä chiïën àêëu vúái chuã nghôa cûåc àoan vuä trang vúái bêët kyâ hònh thûác naâo”. Matxkhadov cho rùçng coá thïí trong tònh hònh do lûåc lûúång caãnh saát àùåc biïåt giaám saát Chechnya thi haânh nghôa vuå maâ Nga vaâ quên àöåi coá sûå tham gia cuãa Chechnya seä laåi chiïën àêëu chöëng laåi chuã nghôa khuãng böë trïn khu vûåc biïn giúái cuãa mêëy nûúác Bùæc Kapkaz.



Chúâ khi quên àöåi Liïn bang bûúác àêìu nùæm quyïìn chuã àöång, Putin seä bùæt àêìu phaãn ûáng vúái Matxkhadov. Öng dûát khoaát tûâ chöëi kïë hoaåch hoaâ bònh cuãa Matxkhadov, öng noái: “Trûúác tiïn haäy giao nöåp nhûäng keã chuã mûu àaánh bom úã Dagetxtan vaâ Matxcúva röìi sau àoá múái coá thïí àaâm phaán möåt caách toaân diïån”. Putin cho rùçng Matxkhadov khöng chõu cùæt àûát möëi quan hïå vúái boån thöí phó, bao göìm caã quan hïå vúái Basaev (chñnh hùæn vûâa múái àêy coân àe doaå seä tiïën haânh caác cuöåc khuãng böë múái úã Nga). Öng ta àaä ài vaâo con àûúâng chïët. Putin möåt lêìn nûäa aám chó rùçng, Matxcúva vaâ caã giúái laänh àaåo Chechnya, nhûäng ngûúâi àûúåc coi laâ àöìng minh cuãa Nga àïí thaão luêån vêën àïì Chechnya bïn lïì cuöåc àaâm phaán. Putin noái, trong cuöåc àêëu tranh vúái noåc àöåc cuãa chuã nghôa khuãng böë, haäy múã röång khu phoâng dõch ra.

Cuâng luác àoá, quên àöåi Liïn bang Nga àaä duâng maáy bay vaâ troång phaáo têën cöng vaâo caác àiïím têåp kïët vaâ trang bõ cuãa caác phêìn tûã vuä trang trïn caác khu vûåc khaác nhau cuãa Chechnya. Súã chó huy, cùn cûá vaâ kho taâng cuãa caác phêìn tûã vuä trang ly khai vaâ caã caác giïëng dêìu caách Groznui 30 km àïìu bõ phaá huyã.

Võ Töíng Tû lïånh tiïîu phó

Böå trûúãng Quöëc phoâng Nga àaä noái vúái phoáng viïn rùçng nhiïåm vuå chuã yïëu xêy dûång khu an toaân úã Chechnya “sùæp hoaân thaânh”. Muåc tiïu cuöëi cuâng cuãa quên àöåi Liïn bang Nga taåi Chechnya khöng chó laâ xêy dûång khu vûåc an ninh maâ coân phaãi tiïu diïåt boån phó coá vuä trang. Chó coá tiïu diïåt hïët boån chuáng, laâm cho chuáng khöng bao giúâ coá àiïìu kiïån ngoác àêìu dêåy àûúåc nûäa thò múái hoaân thaânh nhiïåm vuå.

Sergeiev noái: “Cuåc diïån úã Chechnya àaä àûúåc khöëng chïë, nhiïåm vuå cuãa giai àoaån möåt xêy dûång khu vûåc an ninh àaä hoaân thaânh”. Àöìng thúâi öng cho biïët “quên àöåi Liïn bang coân phaãi àûáng trûúác rêët nhiïìu vêën àïì phûác taåp”.

Sergeiev noái vúái caác phoáng viïn, quên àöåi Nga khöng chó dûâng laåi trïn khu vûåc doåc búâ söng Chiolek - Chechnya. Hoå seä khöng dûâng laåi maâ àang tiïëp tuåc hoaân thaânh nhiïåm vuå tiïu diïåt caác phêìn tûã khuãng böë vaâ boån phó coá vuä trang trong biïn giúái Chechnya. Öng noái: “Quên àöåi seä úã laåi àoá àïí öín àõnh tònh hònh...”.

Lûåc lûúång vuä trang Chechnya êm mûu ngùn caãn cuöåc tiïën cöng toaân diïån vaâo laänh thöí Chechnya cuãa quên àöåi Liïn bang.



Theo lúâi cuãa Sergeiev “xung àöåt vuä trang vêîn tiïëp diïîn, àùåc biïåt laâ úã khu vûåc phña têy Chechnya. Caác phêìn tûã vuä trang àaä sûã duång nhûäng thuã àoaån vö cuâng àï tiïån, trûúác tiïn laâ tiïën haânh caác hoaåt àöång phaá hoaåi”.

Sergeiev noái, Böå Quöëc phoâng àang phöëi húåp vúái caác ngaânh sûác maånh khaác aáp duång haâng loaåt caác biïån phaáp dûå phoâng, phoâng ngûâa khaã nùng xaãy ra caác haânh àöång khuãng böë, àùåc biïåt laâ úã khu vûåc Bùæc Kapkaz - núi tiïëp giaáp vúái Chechnya. “Chuáng ta khöng àûúåc coi nheå sûå khöëng chïë cuãa möåt böå phêån töí chûác nïn cuöåc chiïën tranh naây”. Öng noái, quên àöåi Liïn bang Nga coân phaãi àöëi mùåt vúái sûå xung àöåt caâng nghiïm troång hún vúái boån phó coá vuä trang”.

Sergeiev noái roä rùçng möåt àöåi quên cuãa caác phêìn tûã vuä trang do Basaev laänh àaåo àang bõ bao vêy úã khu cùn cûá Klaconxu “núi àoá àang àaánh nhau rêët aác liïåt”, caác phêìn tûã vuä trang bõ “töín thêët nùång nïì”...

Àïí ngùn caãn cuöåc têën cöng cuãa quên àöåi Liïn bang Nga vaâo Chechnya, quên ly khai àaä aáp duång saách lûúåc “tñch cûåc phoâng ngûå”. Hoå töí chûác thaânh tûâng töí, möîi töí 5-6 ngûúâi mai phuåc úã nhûäng trêån àõa àaä àûúåc chuêín bõ chu àaáo àïí têåp kñch röìi sau àoá ruát lui. Khi ruát lui, chuáng thûúâng xuyïn gaâi mòn trïn nhûäng àoaån àûúâng maâ quên Nga seä haânh quên qua.

Nhaâ laänh àaåo caác phêìn tûã vuä trang Chechnya àang chuêín bõ triïín khai caác hoaåt àöång khuãng böë vúái quy mö lúán trong laänh thöí Nga. Salman Laduev àang chuêín bõ phaá hoaåi caác loâ phaãn ûáng haåt nhên. Vò leä àoá maâ phaãi töí chûác möåt àöåi biïåt àöång 15 ngûúâi do Slav àûáng ra töí chûác. Basaev chuá troång xêy dûång töí haânh àöång khuãng böë laâ phuå nûä, chuêín bõ tiïën haânh caác haânh àöång khuãng böë úã phña nam cuãa Nga.

Khaã nùng coá thïí túái 25.000 phêìn tûã vuä trang Chechnya àang chöëng laåi quên Nga. Trong söë naây, khöng ñt keã múái chó 16-18 tuöíi.

Phoá Thû kyá UÃy ban an ninh Nga Vaxiliev cho rùçng Chechnya àaä lêëy ài möåt lûúång lúán dêìu moã cuãa Nga. “Matxkhadov khöng thïí khöëng chïë cuåc diïån naây àûúåc”. Theo taâi liïåu cuãa Böå Nöåi vuå Liïn bang, 90% lûúång dêìu maâ nûúác cöång hoaâ naây khai thaác bõ baán ra nûúác ngoaâi möåt caách phi phaáp. Theo thöëng kï cuãa caác chuyïn gia, àiïìu naây seä àem laåi khoaãng 800-900 triïåu USD thu nhêåp cho caác phêìn tûã khuãng böë. 12 vaån têën dêìu cuãa Azerbaijan (trïn àûúâng öëng dêîn tûâ Bacu ài qua) àaä “biïën mêët” úã Chechnya.



Theo taâi liïåu cuãa Böå Nöåi vuå Nga, buön baán caác chêët ma tuyá laâ möåt nguöìn thu khaác cuãa boån phó Chechnya, lúåi nhuêån tûâ khoaãn naây möîi nùm chûâng möåt tyã USD. Lûúång heroin, caác chêët gêy nghiïån khaác àïën tûâ Chechnya àaä laâm töín thêët maâ xaä höåi Nga phaãi gaánh chõu lïn àïën mûác nguy hiïím.

Vaxiliev noái, têåp àoaân töåi phaåm quöëc tïë àaä lúåi duång Chechnya àïí àûa vaâo Nga lûúång USD giaã rêët lúán. Hiïån nay, Böå Nöåi vuå Nga àang àiïìu tra hún möåt chuåc vuå aán loaåi naây. Khoaãng 1/3 söë àöla giaã thu àûúåc trong nùm 1999 àûúåc tuöìn vaâo tûâ Chechnya. Phêìn lúán söë tiïìn giaã khöng phaãi àûúåc saãn xuêët taåi Chechnya maâ laâ àûúåc chuyïín vïì tûâ Thöí Nhô Kyâ, Iran vaâ caác nûúác khaác nûäa. Chechnya cuäng bùæt àêìu saãn xuêët tiïìn giaã taåi caác xûúãng in tiïìn bñ mêåt úã Groznui vaâ möåt vaâi khu vûåc khaác, trong àoá àa söë xûúãng phi phaáp naây àaä bõ khöng quên Nga tiïu diïåt.

Bùæt coác töëng tiïìn cuäng laâ möåt nguöìn thu nhêåp cuãa boån phó, möîi nùm chuáng thu tûâ khoaãn naây khoaãng haâng chuåc triïåu USD. Nùm 1999 taåi Bùæc Kapkaz coá 278 ngûúâi bõ bùæt coác. Theo taâi liïåu cuãa Böå Nöåi vuå, taåi Chechnya, coá khoaãng trïn 60 têåp àoaân töåi phaåm hoaåt àöång trïn lônh vûåc naây vúái töíng söë hún 2.000 tïn. Trûúác àoá, àaä phaá àûúåc 37 vuå aán, bùæt àûúåc 130 tïn. Trong 5 nùm trûúác, coá 1.289 ngûúâi bõ bùæt coác, trong àoá coá 63 ngûúâi nûúác ngoaâi.

Mêëy thaáng gêìn àêy, Chñnh phuã Nga àaä khöng thïí chõu àûång àûúåc trûúác caác sûå kiïån bi thaãm. Caác phêìn tûã khuãng böë àaä têën cöng Daghetxtan, laáng giïìng cuãa Chechnya, àaánh bom caác khu dên cû taåi Matxcúva, Volgadonxk. Hoaåt àöång khuãng böë naây àaä laâm cho haâng trùm ngûúâi chïët vaâ taân phïë.

Putin muöën cho moåi ngûúâi caã trong vaâ ngoaâi nûúác tin rùçng khöng thïí naâo àïí tiïëp tuåc xaãy ra nhû vêåy àûúåc nûäa, Matxcúva seä aáp duång biïån phaáp kiïn quyïët àïí lêåp laåi trêåt tûå vaâ tiïu diïåt caác phêìn tûã khuãng böë úã Chechnya, àêy cuäng laâ yïu cêìu lúåi ñch quöëc gia cuãa Nga.

Cuâng luác àoá, Matxkhadov cuäng khöng tûâ boã caác nöî lûåc ngoaåi giao, chñnh trõ. Öng ta àaä hoaåt àöång khùæp núi trïn thïë giúái, tuyïn truyïìn rùçng cuöåc xung àöåt Bùæc Kapkaz lêìn naây coá tñnh chêët quöëc tïë. Öng ta kïu goåi Liïn minh chêu Êu, Nghõ viïån chêu Êu, thêåm chñ caã NATO, yïu cêìu “dûåa vaâo luêåt phaáp quöëc tïë” àïí can thiïåp quên sûå vaâo cuöåc xung àöåt giûäa Cöång hoaâ Chechnya vaâ Liïn bang Nga.



Maxkhadov duâng haânh àöång àïí noái lïn rùçng öng ta uãng höå nguyïån voång cuãa caác phêìn tûã ly khai Chechnya yïu cêìu taách ra khoãi Liïn bang Nga vaâ tuyïn böë Chechnya laâ möåt quöëc gia àöåc lêåp. Caác àúâi chñnh phuã Chechnya àïìu cöë gùæng khöng ngûâng àoâi àöåc lêåp, giaânh àûúåc sûå thûâa nhêån cuãa quöëc tïë. Töíng thöëng àêìu tiïn cuãa Chechnya, Tûúáng khöng quên cuãa Liïn Xö trûúác àêy Dudaev laâ ngûúâi àêìu tiïn bùæt àêìu cuöåc chiïën chñnh trõ naây. Nùm 1991, öng ta àaä tûâng biïíu thõ, seä bùçng moåi caách nöî lûåc àïí giaânh àûúåc sûå cöng nhêån cuãa quöëc tïë.

Trong lêìn àoaân àaåi biïíu Nghõ viïån Chechnya thùm nûúác cöång hoâa vuâng Ban tñch cuãa Liïn Xö trûúác àêy, yá àöì giaânh àöåc lêåp cuãa caác phêìn tûã ly khai Chechnya àaä gùåp thêët baåi. Moåi ngûúâi àïìu biïët, trong möîi quöëc gia vuâng biïín Ban Tñch, coá möåt söë thïë lûåc chñnh trõ coá aãnh hûúãng tûúng àöëi àaä àöìng tònh vúái chñnh quyïìn hiïån nay úã Chechnya. Nhûng Latvia vaâ Litva laåi xem caác nghõ sô cuãa Chechnya nhû laâ àaåi biïíu cuãa möåt chuã thïí Liïn bang Nga, ngay tûâ àêìu àaä cûúng quyïët tûâ chöëi baân vïì vêën àïì àõa võ cuãa Chechnya. Extonia laåi cûå tuyïåt khöng cho àoaân àaåi biïíu naây nhêåp caãnh.

Nhûäng hoaåt àöång úã Myä vaâ Anh cuãa Matxkhadov cuäng chùèng kïët quaã gò. Öng ta àùåt rêët nhiïìu hy voång vaâo chuyïën thùm Myä lêìn thûá hai vaâo thaáng 8 nùm 1998. Trûúác khi bùæt àêìu chuyïën thùm, caác quan chûác Groznui àaä tuyïn böë Matxkhadov seä tiïën haânh höåi àaâm vúái Töíng thöëng Myä Bill Clinton vaâ Quöëc vuå khanh nûúác Myä, Matxkhadov àûúåc coi laâ ngûúâi laänh àaåo cuãa möåt chuã thïí Liïn bang Nga ài thùm khöng chñnh thûác Myä. Nhaâ laänh àaåo naây laåi chó àûúåc gùåp caác nhên viïn cöng taác thuöåc Nghõ viïån Myä maâ thöi.

Hai nùm gêìn àêy, nhaâ laänh àaåo Chechnya naây àaä àûa ra cho 21 quöëc gia kiïën nghõ vïì xêy dûång quan hïå ngoaåi giao, nhûng chó coá duy nhêët phong traâo “Taliban” cuãa Afghanistan laâ traã lúâi maâ thöi. Ngay caã caác phêìn tûã Taliban chuyïn khuãng böë naây cuäng quyïët àõnh taåm thúâi huyã boã bûúác ài naây. Ñt nhêët laâ cuöåc àaâm phaán vúái Afghanistan dûå àõnh töí chûác úã Groznui àïí baân vïì “bûúác àöåt phaá àaä giaânh àûúåc sau thúâi gian chúâ àúåi lêu trong quan hïå ngoaåi giao” àaä bõ ngûâng laåi.

Mùåc duâ phêìn lúán chñnh phuã caác nûúác vaâ caác töí chûác quöëc tïë taán thaânh viïåc duy trò sûå toaân veån laänh thöí cuãa Nga, lïn aán boån khuãng böë Chechnya têën cöng tröåm nûúác laáng giïìng Daghetxtan vaâ hoaåt àöång khuãng böë úã Matxcúva... nhûng Matxkhadov vêîn muöën ài ngûúåc laåi traâo lûu lõch sûã, tiïëp tuåc trònh diïîn maân kõch ly khai



hoâng tòm kiïëm sûå àöåc lêåp cho Chechnya. Nhûng, liïåu coá chñnh phuã nûúác naâo àïí cho möåt phêìn tûã khuãng böë mùåc lïî phuåc xuêët hiïån trïn àêët nûúác mònh?

Sau àoá, Putin laåi tuyïn böë, nhiïåm vuå chuã yïëu cuãa Chñnh phuã Nga taåi Chechnya laâ khöi phuåc laåi cuöåc söëng bònh thûúâng taåi àoá. Ngaây 17 thaáng 10, khi traã lúâi phoãng vêën chûúng trònh “Têëm gûúng” cuãa Àaâi truyïìn hònh Nga, öng noái: “Taåi nûúác Cöång hoaâ Chechnya, chuáng töi seä höìi laåi viïåc hoåc têåp úã caác trûúâng hoåc, caác bïånh viïån àûúåc múã cûãa laåi, bùæt àêìu phaát lûúng, traã phuå cêëp vaâ lûúng hûu”. Àoá chñnh laâ nhûäng cöng viïåc cêìn phaãi laâm cuãa ngûúâi àaåi diïån Liïn bang Nga taåi Cöång hoaâ Chechnya - öng Nikola Kotman. Öng naây seä phuå traách vêën àïì an ninh vaâ caã vêën àïì kinh tïë xaä höåi cuãa Chechnya. Putin noái: “Têët caã caác khoaãn tiïìn cuãa Liïn bang seä thöng qua àïí àûa túái Chechnya. Chuáng ta tin rùçng öng ta seä mang söë tiïìn àoá àûa túái têån tay nhûäng ngûúâi cêìn àûúåc nhêån noá”.

Putin noái, trong khoaãng thúâi gian 3 nùm rûúäi túái 4 nùm trûúác, hùçng thaáng, Chñnh phuã Nga àïìu chuyïín möåt khoaãn ngên saách àïën Chechnya duâng àïí traã lûúng vaâ lûúng thûåc. Nhûng, nhûäng ngûúâi dên bònh thûúâng úã Chechnya chûa bao giúâ nhêån àûúåc möåt xu naâo caã. Hiïån naây, ngûúâi àaåi diïån Chñnh phuã Nga taåi Chechnya seä phuå traách phên phöëi söë tiïìn naây, nhû vêåy coá thïí caãi thiïån àûúåc tònh hònh.

Ngûúâi àûáng àêìu Chñnh phuã Nga Putin cho biïët, öng “tuyïåt àöëi khöng àöìng yá” vúái quan àiïím cuãa möåt söë ngûúâi muöën àûa nhûäng sûå viïåc xaãy ra taåi Chechnya biïën thaânh thaãm hoåa nhên àaåo. Caái maâ ngûúâi dên traánh khöng chó nhûäng haânh àöång chiïën tranh, maâ chuã yïëu laâ traánh ài nhûäng àiïìu kiïån khöng coá caách naâo àïí sinh töìn maâ hoå phaãi àöëi mùåt trong mêëy nùm gêìn àêy - àoá laâ nhûäng àiïìu kiïån vö cuâng khöën khoá vaâ hoå thûúâng xuyïn phaãi súå haäi. Moåi ngûúâi chaåy khoãi Chechnya “àïën chöî chuáng töi, nhûäng khu vûåc khaác nhau cuãa Nga àïí tòm sûå baão vïå, mong chúâ sûå giuáp àúä cuãa Chñnh phuã Nga”. Putin noái tiïëp: “Chuáng töi àaä xêy dûång möåt kïë hoaåch thêåt roä raâng àïí giuáp àúä nhûäng ngûúâi naây. Chuáng töi seä giuáp àúä hoå vaâ bêy giúâ chuáng töi àaä laâm nhû vêåy. Chñnh phuã coá àuã sûác ngûúâi vaâ sûác cuãa àïí giaãi quyïët vêën àïì naây”.

Cuâng vúái viïåc triïín khai möåt loaåt àoân tiïën cöng chñnh trõ, quên Nga vêîn tiïën lïn khöng ngûâng, ngaây 18/10, quên Nga cuãng cöë trêån àõa caách Groznui 18-20 km. Hoå àaä chiïëm lônh hoaân toaân caác àiïím cao chiïën lûúåc vaâ khöëng chïë toaân böå caác con àûúâng dêîn túái



Chechnya, caá biïåt coá nhûäng àún võ trinh saát àaä àïën caách Groznui chó 5-6 km. Cho àïën trung tuêìn thaáng 10, quên àöåi Liïn bang Nga taåi Chechnya àaä hy sinh 178 ngûúâi, bõ thûúng 400 ngûúâi, coân töín thêët phña caác phêìn tûã ly khai vaâo khoaãng 2.500 ngûúâi.

Cuâng ngaây, tin tûác töët laânh tûâ tiïìn phûúng truyïìn vïì laâm nûác loâng moåi ngûúâi. Thiïëu tûúáng Vladimir Sanmanov Quên àoaân trûúãng Quên àoaân Luåc quên Nga khi noái chuyïån vúái nhên dên Chechnya trïn Àaâi Truyïìn hònh ORT Nga àaä khùèng àõnh, quên Nga àaä bao vêy Basaev - möåt trong nhûäng tïn àêìu soã chuã yïëu cuãa phiïën quên Chechnya. Öng ta noái: Basaev àang bõ khöën àöën taåi möåt ngöi laâng caách Groznui khoaãng 37 dùåm Anh vïì phña têy bùæc. Thiïëu tûúáng noái: “Cùn cûá vaâo nhûäng tin tûác tònh baáo chuáng töi nùæm àûúåc, chuáng töi àaä bao vêy chùåt Basaev. Y àang àiïn cuöìng nhû möåt con choá daåi”.

Cho túái luác àoá, quên Nga àaä tiïën gêìn àïën thuã phuã cuãa Chechnya, sau khi quên Nga tiïën cöng vaâ chiïëm àûúåc möåt àiïím quan troång nùçm úã phña bùæc Groznui 20 km, chuêín bõ triïín khai têën cöng Chechnya giai àoaån hai, têåp kïët lûåc lûúång vaâ tùng cûúâng caác trêån àõa úã gêìn söng Chiolek, taåo aáp lûåc lúán àöëi vúái thuã phuã cuãa nûúác cöång hoaâ - núi quên ly khai àang bõ bao vêy, quên Chñnh phuã Nga àaánh nhau aác liïåt vúái khoaãng 200 quên Chechnya, àaä sûã duång maáy bay vaâ phaáo xe tùng bùæn têåp trung daây àùåc laâm cho quên Chechnya phaãi luâi dêìn vïì sau daäy nuái Tenxkaia, quên Nga laåi tiïëp tuåc khöëng chïë doåc theo daäy nuái. Tûúáng quên Sanmanov, chó huy quên àoaân 58 tiïën cöng khu vûåc naây àaä khöng coá bònh luêån gò vïì viïåc coá tiïën cöng toaân diïån thuã phuã Chechnya khöng. Öng noái vúái haäng thöng têën Nga: “Baãn thên Groznui khöng phaãi laâ muåc tiïu, nïëu nhêån àûúåc lïånh àaánh chiïëm thaânh phöë naây, chuáng töi seä tiïën cöng”. Ngay caã thûúång cêëp cuãa öng ta, Töíng tû lïånh quên àöåi Liïn bang úã Bùæc Kapkaz cuäng hïët sûác nhoã nheå: “Àiïìu àoá chùèng coá yá nghôa gò caã, chuáng töi khöng cêìn noá... cêìn biïët rùçng chiïën thuêåt cuãa chuáng töi hoaân toaân laâ möåt viïåc khaác”.

Thöng têën Nga noái, quên àöåi Liïn bang cuäng àaä khöëng chïë àûúåc con àûúâng nöëi liïìn Groznui vúái Inguts. Võ töíng tû lïånh naây coân noái rùçng Matxcúva chùèng vöåi vaä gò chiïëm nûúác cöång hoaâ naây. Öng noái thïm: “Chuáng töi khöng vöåi, quên àöåi têën cöng theo kïë hoaåch, seä khöng coá chuyïån aáp duång nhûäng chiïën thuêåt thiïëu suy nghô kiïíu nhû kyå binh cûá mang giaáo xöng lïn”.



Nga coá têën cöng Groznui hay laåi trúã thaânh vêën àïì maâ moåi ngûúâi quan têm, baân baåc. Ngaây 20/10, Thûúång tûúáng Manilov, Phoá Töíng tham mûu trûúãng thûá nhêët lûåc lûúång vuä trang Nga noái, chuáng töi seä giaãi phoáng Groznui vaâ caác àiïím cû dên khaác tûâ tay quên khuãng böë, caác phêìn tûã vuä trang ly khai seä bõ tiïu diïåt. Àêy laâ tuyïn böë àêìu tiïn rùçng quên Nga thïì seä giaãi phoáng hoaân toaân Chechnya.

Öng noái, quên àöåi Liïn bang seä “sûã duång moåi biïån phaáp àïí tiïu diïåt caác phêìn tûã khuãng böë. Àïí laâm viïåc naây, nïëu cêìn chuáng töi seä tiïën haânh thiïët quên luêåt trïn toaân laänh thöí Chechnya”. Nhûng öng nhêën maånh rùçng seä khöng tiïën haânh taác chiïën chñnh diïån bùçng chuã lûåc àöëi vúái caác phêìn tûã khuãng böë àïí giaãm töëi àa thûúng vong cho quên àöåi Liïn bang vaâ nhên dên.

Öng noái, quaá trònh giaãi phoáng Chechnya khöng chó bao göìm mùåt quên sûå vaâ kyä thuêåt quên sûå maâ coân bao göìm caã caác yïëu töë chñnh trõ, kinh tïë xaä höåi vaâ thöng tin.

Cuâng ngaây, Thuã tûúáng Nga Putin trong khi ài thõ saát quên Nga taåi caác khu vûåc maâ Chechnya khöëng chïë àaä noái, quên Nga seä chiïën àêëu àïën cuâng.

Trong khi moåi ngûúâi suy àoaán quên Nga àang vaåch kïë hoaåch taác chiïën trïn böå àïí têën cöng Groznui thò bêët ngúâ, Putin àaä àïën têån phña bùæc Chechnya. Putin àaä noái vúái dên súã taåi: “Chuáng töi seä quyïët àõnh vêën àïì Chechnya thöng qua boã phiïëu. Nhûng chó coá laâm àûúåc viïåc naây trong böëi caãnh boån phó bõ tiïu diïåt maâ thöi”.

Trûúác thïë aáp àaão cuãa quên àöåi Liïn bang Nga, caác phêìn tûã vuä trang Chechnya àang khêín trûúng xêy dûång tuyïën phoâng thuã liïn hoaân úã Groznui, trïn möåt söë ngöi nhaâ vaâ àûúâng phöë àaä xêy dûång caác cöng sûå chiïën àêëu. Möåt söë cú cêëu vaâ töí chûác àaä bùæt àêìu sú taán tûâ Groznui túái caác vuâng nuái.

Tû lïånh caãnh vïå Groznui cuãa Chechnya Munaep phaán àoaán: “Töi cho rùçng, quên àöåi Liïn bang Nga trong cuöëi thaáng 10 seä tiïën vaâo Groznui, nhûng chuáng töi seä khöng boá tay giao thaânh phöë cho hoå. Hiïån naây, lûåc lûúång vaâ tiïìn baåc cuãa chuáng töi duâng vaâo viïåc phoâng thuã Groznui nhiïìu hún thaáng 1 nùm 1995”.

Trûúác nhûäng lúâi noái naây, quên Nga lêåp tûác traã lúâi ngay, töëi 21/10 quên Nga bùæn tïn lûãa vaâo dinh Töíng thöëng Chechnya úã trung têm Groznui, suyát nûäa thò bùæn truáng. Nùm quaã tïn lûãa àaä



phaát nöí úã khu chúå gêìn dinh Töíng thöëng giïët chïët 10 ngûúâi. Rêët may, Töíng thöëng Chechnya luác êëy khöng coá mùåt trong dinh.

Núi tïn lûãa nöí chó caách dinh Töíng thöëng 10-40m, luác àoá, coá khoaãng 200 ngûúâi àang mua baán trong chúå.

Cuâng luác àoá, quên Nga caâng aáp saát Groznui - thuã phuã cuãa Chechnya.

Haäng tin Nga Itar Tass dêîn lúâi möåt quan chûác Nga cho biïët, maáy bay chiïën àêëu Nga ngay tûâ saáng súám àaä neám bom ngoaåi vi Groznui, quên àöåi Liïn bang cuäng àaä böë trñ trêån àõa caách Groznui 12-14 km.

Quên Nga thöng baáo cho Itar Tass rùçng maáy bay chiïën àêëu Nga àaä oanh taåc khu vûåc àöng bùæc vaâ têy bùæc Groznui, quên Nga cuäng àaä phaáo kñch phña nam Chechnya - núi nghi coá cûá àiïím cuãa quên khuãng böë.

Cuâng luác àoá, söë lûúång quên Nga àaä vûúåt qua söng Chiolek vaâ cuãng cöë trêån àõa úã búâ nam söng. Doâng söng naây laâ daãi phên caách giûäa khu vûåc maâ quên Nga khöëng chïë úã phña bùæc Chechnya vúái caác khu vûåc khaác cuãa Chechnya.

Höm qua, sô quan Böå Töíng tham mûu Chechnya noái, cuöåc khöng kñch vaâo saáng súám cuãa Nga àaä laâm 56 ngûúâi thiïåt maång, 200 ngûúâi bõ thûúng.

Ngaây 23/10, Töíng tham mûu trûúãng Quên àöåi Chechnya tuyïn böë, höm trûúác, tïn lûãa lazer maâ quên Nga bùæn tûâ Daghetxtan sang Groznui thuã phuã Chechnya àaä laâm ñt nhêët 137 ngûúâi chïët vaâ 260 ngûúâi bõ thûúng. Àêy laâ möåt sûå kiïån àêîm maáu nhêët kïí tûâ khi Nga àûa quên vaâo Chechnya.

Töíng tham mûu trûúãng quên àöåi Chechnya noái vúái phoáng viïn thöng têën Phaáp rùçng nhûäng ngûúâi têån mùæt nhòn thêëy sûå viïåc naây úã àùåc khu Notraiut cuãa Daghetxtan gêìn phña àöng nam Chechnya cho bieát, trûúác khi xaãy ra tiïëng nöí tûâ Groznui truyïìn túái, hoå àaä têån mùæt nhòn thêëy 5 quaã tïn lûãa coá dêîn àûúâng bay thêëp qua núi hoå úã. Nùm quaã tïn lûãa naây àaä bùæn truáng Groznui vaâ caác vuâng lên cêån. Tïn lûãa àaä bùæn truáng möåt khu chúå úã trung têm Groznui, möåt ngöi nhaâ vaâ möåt cöng trònh kiïën truác boã khöng.

Hai quaã khaác àaä bùæn truáng Kalinilnovxki vaâ Olimpitxki thuöåc ngoaåi ö Groznui. Caác chuyïn gia quên sûå àaä chûáng nhêån àiïìu àoá.



ÚÃ Matxcúva, caác quan chûác Nga àaä phuã nhêån viïåc phaáo kñch vaâ khöng kñch Groznui, thïë nhûng hoå thûâa nhêån àaä triïín khai “haânh àöång àùåc biïåt” àöëi vúái Groznui nhùçm tiïu diïåt nhûäng vuå mua baán vuä khñ traái pheáp taåi àoá. Phña Nga noái rùçng, caái maâ hoå phaá huyã laâ chúå mua baán vuä khñ cuãa Chechnya.

Ngûúâi phaát ngön cuãa quên àöåi Nga taåi Bùæc Kapkaz noái: “Haânh àöång naây do möåt àún võ quên àöåi thûåc hiïån... àaä phaá huyã möåt caái chúå vaâ nhûäng vuä khñ, quên duång vaâ caác vuå mua baán ngay taåi chöî”.

Ngûúâi phaát ngön Böå Quöëc phoâng Nga noái: “Ngaây höm nay, chuáng ta khöng oanh taåc dinh thûå cuãa Matxkhadov, trung têm Groznui vaâ caác vuâng phuå cêån khaác”.

Àöìng thúâi vúái viïåc mùåt trêån chñnh khöng ngûâng tiïën lïn. Phña têy liïn quên àoáng úã Bùæc Kapkaz cuãa Nga àaä tiïën vaâo Ingut giaáp biïn giúái Chechnya vaâ khöëng chïë vuâng biïn giúái, àùåt rêët nhiïìu traåm gaác trïn caác con àûúâng Ingut - Chechnya. Trûúác àoá, moåi vêën àïì an ninh xaä höåi úã khu vûåc naây àïìu do ngûúâi cuãa Böå Nöåi vuå Ingut phuå traách biïn giúái giûäa Ingut vaâ Chechnya àaä bõ àoáng hoaân toaân. Khu an toaân seä do ba phoâng tuyïën töí chûác thaânh, nhiïåm vuå chuã yïëu cuãa noá laâ phoâng chöëng boån phó vuä trang vaâ caác phêìn tûã khuãng böë theo chuã nghôa Höìi giaáo cûåc àoan tûâ Chechnya xêm nhêåp vaâo Ingut vaâ caác khu vûåc khaác cuãa Nga.

Ngaây 24/10, Cuåc An ninh Liïn bang noái, hoå àaä àiïìu tra roä caác phêìn tûã khuãng böë vaâ boån phó àaä traâ tröån vaâo söë dên chaåy traánh naån tûâ Chechnya sang Ingut. Tin tûác tònh baáo cho hay, Basaev vaâ Khata trûúác mùæt coá yá àöì hoaåt àöång khuãng böë vaâ phaá hoaåi úã Matxcúva, Saint Petersburg vaâ caác chuã thïí khaác cuãa Liïn bang Nga.

Phoâng tin tûác lêm thúâi thuöåc têåp àoaân quên phña àöng cuãa quên Nga cuäng àaä thöng baáo: Nhûäng keã cêìm àêìu boån phó vuä trang Chechnya möåt lêìn nûäa tuyïn böë rùçng chuáng àang chuêín bõ tiïën haânh khuãng böë vaâ phaá hoaåi vúái quy mö lúán caác loâ phaãn ûáng haåt nhên vaâ caác thiïët bõ töíng húåp nhiïn liïåu nùng lûúång àöëi vúái Liïn bang Nga.

Àöìng thúâi, mùåc duâ bõ thêët baåi thaãm haåi, caác phêìn tûã vuä trang vêîn tñch cûåc àiïìu àöång binh lûåc, chuêín bõ phaát àöång möåt cuöåc chiïën múái.



Ngaây 25/10, böå àöåi tiïìn phûúng thuöåc lûåc lûúång tuyïën phña àöng vaâ phña bùæc cuãa Liïn bang Nga tiïëp tuåc tiïën cöng sêu vaâo Chechnya, coá nhûäng àún võ àaä tiïën àïën núi chó caách Groznui 8 km, tûâ trïn ngoån nuái Chiolek àaä coá thïí nhòn thêëy sên bay Groznui.

Phoá Tû lïånh àún võ liïn húåp trung ûúng Bielousov noái, nhiïåm vuå cuãa quên àöåi laâ phong toãa Groznui. Tû lïånh Kadansev böí sung thïm, chiïën thuêåt cuãa quên àöåi Liïn bang vêîn laâ lúåi duång khöng quên vaâ phaáo binh àïí tiïën cöng keã àõch, sau àoá luåc quên múái tiïën àaánh. Trûúác mùæt, quên Böå Nöåi vuå àaä chiïëm lônh àûúåc thïm Chiolek.

Àöìng thúâi quên Nga coân tiïët löå, trïn chiïën trûúâng Chechnya, coá caã phêìn tûã vuä trang cuãa möåt söë nûúác khaác cuâng tham gia, Cuåc thöng tin Böå Quöëc phoâng Nga noái, gêìn àêy coá túái gêìn 400 tïn lñnh àaánh thuï ngûúâi Anbani vaâ Pakixtan gia nhêåp àöåi nguä boån phó vaâ coân 500 ngûúâi àang chuêín bõ tûâ Afghanistan xêm nhêåp vaâo Chechnya.

Nhûng vúái quên Nga, nhûäng thùæng lúåi liïn tiïëp trïn chiïën trûúâng vêîn töìn taåi nhûäng àiïìu lo êu, àoá chñnh laâ nhûäng töín thêët to lúán vaâ keáo daâi cuãa chiïën tranh. Àuáng nhû lúâi cuãa möåt nhaâ chñnh trõ ngûúâi Nga noái “chiïën tranh dïî bùæt àêìu, nhûng thêåt khoá kïët thuác”. Khi giao chiïën, nhêët thiïët phaãi xaác àõnh muåc tiïu, àaåt àûúåc muåc tiïu àaä coá thïí xaác nhêån giaânh thùæng lúåi.

Hoå cho rùçng, muåc tiïu maâ quên Nga tuyïn böë khi múã chiïën dõch úã Chechnya laâ tiïu diïåt chuã nghôa khuãng böë vuä trang, laâm cho chuáng khöng coá àûúâng naâo chaåy thoaát. Noái caách khaác, chiïën tranh laâ cêìn phaãi tiïu diïåt saåch caác phêìn tûã khuãng böë hoùåc buöåc chuáng phaãi àêìu haâng. Nhûng vò gêìn àêy rêët khoá coá thïí nghô rùçng chuáng seä àêìu haâng, cho nïn cêìn phaãi tiïu diïåt caã vaâi vaån phêìn tûã ly khai - nhûäng ngûúâi àûúåc phêìn lúán söë cû dên úã laåi uãng höå. Nhû vêåy cêìn phaãi coá sûå chuêín bõ àïí tiïën haânh chiïën tranh du kñch trong vaâi nùm vaâ phaãi biïën nhûäng khu vûåc thanh trûâng caác phêìn tûã vuä trang thaânh khu vûåc quên quaãn.

Phûúng aán muöën nhanh choáng kïët thuác chiïën tranh laåi yïu cêìu phaãi sûã duång böå binh vúái quy mö lúán, búãi vò maáy bay vaâ troång phaáo khöng coá caách naâo múã caác cuöåc têën cöng mang tñnh quyïët àõnh àöëi vúái nhûäng phêìn tûã khuãng böë àang phên taán moãng ra trong toaân böå Chechnya. Nïëu nhû muöën nhanh choáng kïët thuác



chiïën dõch naây, têët nhiïn phaãi möåt lêìn nûäa tiïën haânh cuöåc chiïën bùçng böå binh.

Do vêåy, chó àún thuêìn bùçng nöî lûåc quên sûå coá thïí phaãi tiïën haânh möåt cuöåc chiïën tranh lêu daâi, hoùåc laâ taåo ra möåt töín thêët khoá coá thïí chõu àûång nöíi. Do vêåy cêìn phaãi tòm giaãi phaáp chñnh trõ. Nïëu nhû coá thïí àaâm phaán möåt caách kheáo leáo, àaâm phaán khöng phaãi laâ caách àêìu haâng, maâ laâ möåt thuã àoaån àïí giaãm thûúng vong túái mûác thêëp nhêët. Nhûng, àaâm phaán vúái ai àêy? Bùæt giûä àùåc sûá cuãa Chechnya taåi Matxcúva, àûa ra àiïìu kiïån àöëi thoaåi hiïín nhiïn laâ khöng chêëp nhêån àûúåc. Ngûúâi Chechnya vêîn chûa thïí coi chñnh phuã lûu vong Chechnya àûúåc àiïån Kremlin thûâa nhêån laâ chñnh phuã húåp phaáp, búãi vò hiïåp nghõ àöëi vúái ngûúâi Chechnya thûåc tïë chùèng coá yá nghôa gò lùæm.

Tûâ àoá coá thïí thêëy rùçng nhêët thiïët phaãi coá möåt chuã thïë àaâm phaán múái, chuã thïí naây trong con mùæt ngûúâi dên Chechnya vaâ trung ûúng Liïn bang àïìu phaãi mang tñnh húåp phaáp. Chuã thïí naây phaãi thöng qua bêìu cûã múái coá àûúåc. Vêåy ai ài bêìu? Bêìu nhû thïë naâo? Àûúng nhiïn laâ phaãi do nhên dên Chechnya bêìu, nhûng hiïån naây phêìn lúán söë ngûúâi úã tuöíi bêìu cûã laåi khöng coá úã Chechnya, nhûng hoå coá àêìy àuã quyïìn lúåi húåp phaáp cuãa ngûúâi cûã tri vaâ àûúåc quyïìn ûáng cûã vaâo cú quan nhaâ nûúác Chechnya. Trong cuöåc tuyïín cûã Duma quöëc gia Nga coá thïí lêåp khu vûåc bêìu cûã Chechnya úã ngoaâi caác khu vûåc khaác vaâ lêåp khu vûåc bêìu cûã úã nhûäng núi coá nhiïìu cûã tri söëng, nhûäng khu vûåc naây coá thïí laâ nhûäng traåi laánh naån úã xa quï hûúng, úã nhûäng thaânh phöë lúán coá söë àöng ngûúâi Chechnya chaåy túái àoá, hoùåc laâ úã nhûäng khu vûåc do quên àöåi Liïn bang kiïím soaát.

Coân möåt vêën àïì nûäa laâ: Trong chiïën tranh, bêët kyâ möåt caách laâm àïí tiïët kiïåm tiïìn baåc naâo cuäng àïìu taåo ra nhûäng hy sinh lúán hún, àùåc biïåt laâ sûå hy sinh cuãa ngûúâi lñnh. Nïëu nhû khöng coá tiïìn vaâ vêåt chêët kyä thuêåt baão àaãm thò seä khöng coá sûå múã àêìu töët àeåp. Do àoá khöng thïí tñnh toaán quaá chi ly àöëi vúái hïå thöëng vuä khñ coá àöå chñnh xaác cao, mùåc duâ cêìn phaãi traã möåt caái giaá rêët àùæt.

Cêìn phaãi traã tiïìn àêìy àuã cho nhûäng ngûúâi lñnh àûúåc trûng duång ra chiïën trûúâng. Cêìn phaãi cêëp phaát lûúng böíng vaâ chïë àöå ùn uöëng cho binh lñnh theo lúâi hûáa cuãa thuã tûúáng, viïåc naây xem ra coân nhiïìu vêën àïì vaâ àûúng nhiïn coá aãnh hûúãng àïën traång thaái têm lyá cuãa quên àöåi. Vò vêåy, cêìn phaãi nhanh choáng xaác àõnh vêën àïì àaäi ngöå àöëi vúái nhûäng ngûúâi tham chiïën úã Chechnya.



Nhûng, nïëu khöng tiïët kiïåm kinh phñ, thò khoaãn tiïìn naây chùæc chùæn laâ möåt gaánh nùång khöng nhoã àöëi vúái nïìn kinh tïë Nga. Àaä coá chuyïn gia úã Nga cho rùçng khoaãn chi phñ khöíng löì trong cuöåc chiïën taåi Chechnya àaä chön vuâi nöët nhûäng hy voång cuöëi cuâng cuãa sûå tùng trûúãng kinh tïë Nga.

Möåt phoáng viïn Nga àaä coá àûúåc möåt tin tûâ Böå Taâi chñnh Nga rùçng hònh nhû têët caã moåi nguöìn thu nhêåp ngoaåi ngaåch (ûúác khoaãng 50-80 tyã ruáp) àïìu bõ neám caã vaâo cuöåc chiïën tranh naây. Möåt võ thûá trûúãng taâi chñnh Nga àaä phaát biïíu trong möåt cuöåc hoåp gêìn àêy rùçng, nùm 2000, ngoaâi ngên saách quöëc phoâng àaä àûúåc quy àõnh trong dûå toaán cuöëi nùm trûúác ra, coân phaãi chi thïm 26 tyã ruáp. Àïën cuöëi nùm, chó nguyïn viïåc xêy dûång “khu an toaân” àaä phaãi cêìn hún 7 tyã ruáp, maâ Böå Quöëc phoâng laåi yïu cêìu nhiïìu hún, khoaãng 15-20 tyã ruáp. Theo àaánh giaá cuãa caác chuyïn gia, àïí xêy dûång bûác “maân sùæt” úã Chechnya, ngên saách àaä phaãi chi ra 45 tyã ruáp.

Nhûng chi phñ cho chiïën tranh ngaây caâng cao hún. Chi phñ cho caác hoaåt àöång quên sûå ñt nhêët cuäng cao gêëp hai lêìn chi phñ xêy dûång “khu an toaân”. Àiïìu naây cuöëi cuâng seä phaá hoaåi sûå phaát triïín kinh tïë nûúác nhaâ, chön vuâi hùèn hy voång cuöëi cuâng vïì tùng trûúãng kinh tïë cuãa Nga.

Böå Töíng tham mûu phaãn baác laåi nhûäng lúâi noái trïn, theo hoå nhûäng con söë àûa ra úã trïn àaä bõ tùng lïn nhiïìu lêìn. Theo lúâi cuãa Thûúång tûúáng Manilöëp, Phoá Töíng tham mûu thûá nhêët thò nhûäng haânh àöång quên sûå trong voâng nûãa thaáng úã Daghetxtan chó tiïu töën hai tyã ruáp chûá khöng phaãi laâ hai tyã USD nhû caác nhaâ baáo noái.

Caác chuyïn gia haâng khöng cho hay, maáy bay chiïën àêëu SU 25 möîi lêìn xuêët kñch chó tiïu töën bùçng 1/6 söë tiïìn 60 vaån ruáp maâ baáo chñ àûa ra; coân SU 24 - loaåi maáy bay neám bom chó hïët 20 vaån ruáp, maáy bay trûåc thùng hïët 15 vaån ruáp chûá khöng phaãi laâ 35 vaån ruáp.

Àiïìu maâ hoå thêëy bûåc böåi nhêët laâ baâi baáo vïì “giaá tiïìn cuãa caác loaåi vuä khñ quên duång”. Möåt viïn àaån giaá 8 ruáp, möåt quaã àaån phaáo lúán 6.000 ruáp, möåt viïn àaån xe tùng 7.000 ruáp. Têët caã nhûäng con söë maâ baáo àûa ra àïìu sai. Hoå noái rùçng giaá naây laâ giaá thõ trûúâng tûå do hiïån naây, nhûng phêìn lúán söë àaån dûúåc àïìu saãn xuêët tûâ thúâi coân töìn taåi Liïn Xö, giaá àaån dûúåc luác êëy khöng àaáng kïí.



Hiïån nay, söë àaån loaåi naây töìn taåi rêët nhiïìu, cuäng khöng coá núi àïí. Viïåc baão quaãn, tiïu phoâng vaâ caác biïån phaáp an toaân khaác cuäng nhû phûúng thûác sûã duång tiïn tiïën àoâi hoãi phaãi chi möåt khoaãn tiïìn lúán. Khöng coá àaån dûúåc thò seä chùèng coá vêën àïì naây. Cho nïn, tiïu hao búát ài möåt phêìn “tûã thêìn gó sùæt” naây coá leä laâ möåt biïån phaáp töët àöëi vúái quên àöåi.

Nhûng duâ noái gò chùng nûäa, haânh àöång tiïîu phó úã Bùæc Kapkaz vêîn cêìn phaãi möåt lûúång tiïìn lúán. Möîi thaáng chi phñ ngoaâi haån ngaåch lïn túái 4 tyã ruáp.

Thúâi gian vaâ tiïìn baåc àöëi vúái cuöåc chiïën Chechnya laâ möåt vêën àïì quan troång àïí laâm phûác taåp hoaá thïm vêën àïì Chechnya vaâ cuäng laâ vêën àïì bùæt buöåc Chñnh phuã Nga phaãi xûã lyá cêín thêån.

Theo phên tñch cuãa caác chuyïn gia Nga, sûå giaãi thïí cuãa Liïn Xö trûúác àêy khöng chó dêîn túái nhûäng thay àöíi cùn baãn vïì khöng gian àõa lyá, chñnh trõ, maâ coân laâm cho möåt loaåt caác khu vûåc trûúác àêy cuãa Liïn Xö cuä xuêët hiïån hiïån tûúång quyïìn lûåc tröëng röîng. Hêåu quaã cuãa noá laâ caác thïë lûåc cuãa chuã nghôa phên liïåt ngoác àêìu dêåy, vïì àiïím naây biïíu hiïån roä nhêët úã khu vûåc Bùæc Kapkaz. Khu vûåc giaâu coá vïì nùng lûúång vaâ caác taâi nguyïn khaác naây àaä biïën thaânh vuä àaâi cuãa sûå tranh cûúáp aác liïåt cuãa möåt söë quöëc gia; hoå lúåi duång sûå khoá khùn trûúác mùæt cuãa Nga, êm mûu laâm cho khu vûåc Bùæc Kapkaz taách khoãi nûúác Nga, àûa noá vaâo phaåm vi kiïím soaát cuãa mònh.

UÃng höå àöåc lêåp cuãa Chechnya coá lúåi cho ai àêy? Nhûäng ai mong muöën Chechnya taách khoãi nûúác Nga?

Bùæc Kapkaz laâ khu vûåc chiïën lûúåc quan troång, rêët nhiïìu nûúác hy voång àûa Chechnya vaâo têìm khöëng chïë cuãa mònh, trong àoá bao göìm Myä, möåt söë nûúác chêu Êu vaâ caác nûúác A-Rêåp. Àöëi vúái nhûäng quöëc gia naây, Chechnya laâ möåt cöng cuå àïí hoå thûåc hiïån caác muåc tiïu riïng cuãa möîi nûúác. Cuäng chñnh vò leä àoá, Töíng thöëng Chechnya Matxkhadov, phêìn tûã khuãng böë Basaev vaâ caác nhaâ laänh àaåo khaác cuãa Chechnya àaä lêåp tûác trúã mùåt, trúã thaânh tñn àöì cuãa giaáo phaái.

Nhên töë dêìu moã cuäng khöng thïí coi nheå, úã khu vûåc Bùæc Kapkaz, lúåi ñch dêìu moã cuãa nhiïìu nûúác àan xen vaâo nhau. Caác nûúác xuêët khêíu dêìu moã AÃ Rêåp khöng muöën dêìu moã úã Caxipia xuêët hiïån trïn thõ trûúâng thïë giúái, vò nhû vêåy seä aãnh hûúãng nghiïm troång túái lúåi nhuêån siïu ngaåch cuãa hoå, nhûng hoå khöng coá caách



ngùn chùån nöíi doâng chaãy cuãa thûá “vaâng àen” naây. Do àoá, hoå hònh nhû àaä nhêån thûác àûúåc rùçng coá thïí thûåc hiïån àûúåc möåt muåc tiïu nhoã hún, nhûng cuäng rêët quan troång, àoá laâ giaãm búát lûúång dêìu moã úã àêy, laâm cho noá chó coá möåt con àûúâng vêån chuyïín duy nhêët. Àïí laâm àûúåc viïåc naây, chó cêìn khöng àïí àûúâng öëng dêîn dêìu tûâ Bacu cuãa Chechnya àïën Tên Rosik hoaåt àöång bònh thûúâng laâ coá thïí àaåt àûúåc muåc àñch. Nhûng, nïëu nhû Chechnya bõ Nga khöëng chïë thò chùæc chùæn khöng coá caách naâo thûåc hiïån àûúåc muåc tiïu sau naây.

Nïëu Chechnya luön úã traång thaái löån xöån, boån phó coá thïí tuyâ yá laâm gò cuäng àûúåc thò chùèng cêìn noái laâm gò nûäa. Boån naây coá thïí laâm tï liïåt àûúâng öëng dêîn dêìu, trûúác mùæt thûåc tïë àaä laâ nhû vêåy. Dêìu moã vêån chuyïín tûâ Bacu thûúâng xuyïn bõ roâ ró, boån thöí phó liïn tuåc cûúáp ài, buöåc Matxcúva phaãi ngûâng vêån haânh hïå thöëng dêîn dêìu naây vaâ tñnh toaán àïën viïåc xêy dûång möåt àûúâng öëng dêîn khaác voâng qua Chechnya. Nhûng nhû vêåy phaãi mêët rêët nhiïìu thúâi gian, àiïìu naây coá lúåi cho caác nûúác xuêët khêíu nhiïån liïåu Omxuki.

Tuyïën öëng dêîn dêìu tûâ Bacu àïën Tên Rosik ngûâng vêån chuyïín cuäng coá lúåi cho Thöí Nhô Kyâ. Vò nhû vêåy, nguöìn dêìu moã chuã yïëu tûâ Caxipia seä àûúåc vêån chuyïín túái Chieyikhal (möåt caãng nùçm trïn búâ biïín Àen cuãa Thöí Nhô Kyâ).

Khöng coân nghi ngúâ gò nûäa, Chechnya àöåc lêåp seä coá lúåi cho caác thïë lûåc muöën tûâng bûúác laâm suy yïëu nûúác Nga, nhû vêåy seä laâm Nga khöng thïí tham gia vaâ giaãi quyïët caác vêën àïì quan troång cuãa chêu Êu vaâ thïë giúái. ÚÃ àêy trûúác tiïn bao göìm Myä vaâ caác quöëc gia NATO. Hoå vêîn lo lùæng trûúác möåt nûúác Nga lúán vaâ coá tiïìm lûåc quên sûå vûäng maånh. Caác quan chûác Washington khöng thïí cöng khai uãng höå caác phêìn tûã theo chuã nghôa ly khai Groznui, nhûng rêët hiïín nhiïn, viïåc gaåt Nga ra khoãi khu vûåc Kapkaz laâ àiïìu coá lúåi cho Myä. Caác nhaâ chiïën lûúåc bïn kia búâ àaåi dûúng cho rùçng möåt nûúác Chechnya àöåc lêåp coá thïí gêy thïm aáp lûåc cho Daghetxtan, búãi vò nûúác cöång hoaâ naây coá thïí cung cêëp con àûúâng thöng vúái Àõa Trung Haãi. Haån chïë àûúåc Nga trong vêën àïì naây laâ àiïìu mú ûúác cuãa hoå.

“Muäi tïn bùæn ra khöng quay trúã laåi”, cho duâ coân rêët nhiïìu khoá khùn, Putin àaä khöng coân àûúâng lui nûäa.

Ngaây 26/10, cuöåc chiïën àêëu aác liïåt nhêët tûâ trûúác àïën nay àaä laåi buâng nöí úã Chechnya, xe tùng vaâ böå binh Nga àaä lêåp phoâng tuyïën chiïën àêëu vúái quên Chechnya úã biïn giúái Groznui, troång phaáo cuãa Nga àaä bùæn phaá dûä döåi thuã phuã Chechnya.



Cuöåc chiïën àêëu aác liïåt xaãy ra trïn khu vûåc ngoaåi ö phña bùæc caách Groznui chûâng 4 km. ÚÃ phña àöng thaânh phöë cuäng xaãy ra nhiïìu cuöåc chiïën àêëu.

Theo baáo caáo, möåt söë lñnh trinh saát cuãa Nga àaä lùång leä tiïën vaâo ngoaåi ö Groznui vaâ treo giaãi thûúãng möåt triïåu USD nïëu ai bùæt hoùåc giïët àûúåc laänh tuå àêìu soã cuãa phiïën quên Basaev.

Caác tay suáng bùæn tóa Chechnya cuäng thûúâng xuyïn têën cöng quên Nga, giïët chïët 81 binh sô Nga. Töíng thöëng Ingut àaä thûâa nhêån, quên Chechnya àaä têåp kñch vaâo trêån àõa quên Nga.

Ngay tûâ rêët súám, Böå Quöëc phoâng Nga àaä phuã nhêån nguöìn tin noái rùçng quên phaãn loaån Chechnya àaä ài ngang qua khu vûåc naây, cuâng trong ngaây höm àoá quên àöåi Liïn bang àaä kiïím soaát àûúåc möåt söë vuâng nhû Schipunoda, Atramatsnoxt, Cachiront, Xakochri... àïìu laâ nhûäng àiïím dên cû têåp trung àöng àuác nùçm ngay saát vuâng ngoaåi ö Gumes.

Ngaây 27/10, qua baãn tin haâng ngaây, Böå Quöëc phoâng Nga tuyïn böë, miïìn àêët Chechnya bõ boån lûåc lûúång vuä trang chiïëm cûá àaä bõ chia cùæt laâm ba phêìn. Vuâng àêët do Basaev kiïím soaát nùçm gêìn kïì Tatghikixtan Klaev úã maån têy bùæc, Catapu chiïëm phêìn àêët gêìn Inkosan.

Boån phiïën quên àaä cêëu truác möåt trêån àõa phoâng ngûå hònh voâng cung xung quanh Groznui, caãi taåo àûúâng phöë vaâ nhaâ cûãa, Böå trûúãng Quöëc phoâng Nga àaä noái vúái phoáng viïn rùçng nhiïåm vuå chuã yïëu xêy dûång khu an toaân úã Chechnya “sùæp hoaân thaânh”. Muåc tiïu cuöëi cuâng cuãa quên àöåi Liïn bang Nga taåi Chechnya khöng chó laâ xêy dûång khu vûåc an ninh maâ coân phaãi tiïu diïåt boån phó coá vuä trang. Chó coá tiïu diïåt hïët boån chuáng, laâm cho chuáng khöng bao giúâ coá àiïìu kiïån ngoác àêìu dêåy àûúåc nûäa thò múái hoaân thaânh nhiïåm vuå.

Sergeiev noái: “Cuåc diïån úã Chechnya àaä àûúåc khöëng chïë, nhiïåm vuå cuãa giai àoaån möåt xêy dûång khu vûåc an ninh àaä hoaân thaânh”. Àöìng thúâi öng cho biïët “quên àöåi Liïn bang coân phaãi àûáng trûúác rêët nhiïìu vêën àïì phûác taåp”.

Sergeiev noái vúái caác phoáng viïn rùçng quên àöåi Nga khöng chó dûâng laåi trïn khu vûåc doåc búâ söng Chiolek - Chechnya. Hoå seä khöng dûâng laåi maâ àang tiïëp tuåc hoaân thaânh nhiïåm vuå tiïu diïåt caác phêìn tûã khuãng böë vaâ boån phó coá vuä trang trong biïn giúái Chechnya. Öng noái: “Quên àöåi seä úã laåi àoá àïí öín àõnh tònh hònh...”.



Lûåc lûúång vuä trang Chechnya êm mûu ngùn caãn cuöåc tiïën cöng toaân diïån vaâo laänh thöí Chechnya cuãa quên àöåi Liïn bang. Theo lúâi cuãa Sergeiev “xung àöåt vuä trang vêîn tiïëp diïîn, àùåc biïåt laâ úã khu vûåc phña têy Chechnya. Caác phêìn tûã vuä trang àaä sûã duång nhûäng thuã àoaån vö cuâng àï tiïån, trûúác tiïn laâ tiïën haânh caác hoaåt àöång phaá hoaåi”.

Sergeiev noái, Böå Quöëc phoâng àang phöëi húåp vúái caác ngaânh sûác maånh khaác aáp duång haâng loaåt caác biïån phaáp dûå phoâng, phoâng ngûâa khaã nùng xaãy ra caác haânh àöång khuãng böë, àùåc biïåt laâ úã khu vûåc bùæc Kapkaz - núi tiïëp giaáp vúái Chechnya. “Chuáng ta khöng àûúåc coi nheå sûå khöëng chïë cuãa möåt böå phêån töí chûác nïn cuöåc chiïën tranh naây”. Öng noái, quên àöåi Liïn bang Nga coân phaãi àöëi mùåt vúái sûå xung àöåt caâng nghiïm troång hún vúái boån phó coá vuä trang”.

Sergeiev noái roä rùçng möåt àöåi quên cuãa caác phêìn tûã vuä trang do Basaev laänh àaåo àang bõ bao vêy úã khu cùn cûá Klaconxu “núi àoá àang àaánh nhau rêët aác liïåt”, caác phêìn tûã vuä trang bõ “töín thêët nùång nïì”...

Àïí ngùn caãn cuöåc têën cöng cuãa quên àöåi Liïn bang Nga vaâo Chechnya, quên ly khai àaä aáp duång saách lûúåc “tñch cûåc phoâng ngûå”. Hoå töí chûác thaânh tûâng töí, möîi töí 5-6 ngûúâi mai phuåc úã nhûäng trêån àõa àaä àûúåc chuêín bõ chu àaáo àïí têåp kñch röìi sau àoá ruát lui. Khi ruát lui, chuáng thûúâng xuyïn gaâi mòn trïn nhûäng àoaån àûúâng maâ quên Nga seä haânh quên qua.

Nhaâ laänh àaåo caác phêìn tûã vuä trang Chechnya àang chuêín bõ triïín khai caác hoaåt àöång khuãng böë vúái quy mö lúán trong laänh thöí Nga. Salman Laduev àang chuêín bõ phaá hoaåi caác loâ phaãn ûáng haåt nhên. Vò leä àoá maâ phaãi töí chûác möåt àöåi biïåt àöång 15 ngûúâi do Slav àûáng ra töí chûác. Basaev chuá troång xêy dûång töí haânh àöång khuãng böë laâ phuå nûä, chuêín bõ tiïën haânh caác haânh àöång khuãng böë úã phña nam cuãa Nga.

Khaã nùng coá thïí túái 25.000 phêìn tûã vuä trang Chechnya àang chöëng laåi quên Nga. Trong söë naây, khöng ñt keã múái chó 16-18 tuöíi.

Ngaây 13/10, sô quan chó huy Chechnya àaä noái vúái phoáng viïn: “Quên àöåi cuãa töi khöng bõ àaánh baåi, mùåc duâ quên Nga tiïëp tuåc khöng kñch Chechnya, nhûng quên àöåi Chechnya quyïët khöng phuå loâng mong moãi cuãa nhên dên, cêìn phaãi chöëng laåi quên Nga vaâ quên Nga cuöëi cuâng cuäng seä phaãi ngöìi vaâo baân àaâm phaán”. Öng ta möåt lêìn nûäa cöng khai biïíu thõ hy voång àaâm phaán möåt caách hoaâ



bònh àïí giaãi quyïët caác vêën àïì xung àöåt; öng ta coân hûáa rùçng, nïëu quên Nga thûåc loâng muöën àaâm phaán hoaâ bònh, baãn thên öng ta seä xûã lyá caác phêìn tûã vuä trang. Nhûng, cuâng luác àoá, Matxkhadov laåi noái, quên àöåi cuãa öng àaä àêíy luâi quên Nga úã nhiïìu núi. Möåt lêìn nûäa öng biïíu thõ yïu cêìu àöëi thoaåi trûåc tiïëp vúái Töíng thöëng Nga Yeltsin. Öng ta cho rùçng súám muöån Yeltsin seä àöìng yá tiïën haânh àaâm phaán.

Matxkhadov cho rùçng saách lûúåc trûúác mùæt cuãa Nga chñnh laâ thöng qua caác cuöåc neám bom àïí cùæt àûát àûúâng cung cêëp dêìu lûãa vaâ àiïån cho Chechnya. Matxkhadov huyïnh hoang rùçng nïëu mêët àiïån maâ trúã thaânh möåt tai hoåa, chuáng coá thïí khùæc phuåc nhûäng khoá khùn naây.

Thuã tûúáng Nga Putin vêîn kiïn quyïët rùçng chó sau khi Chñnh phuã Chechnya giao nöåp caác phêìn tûã khuãng böë àaä gêy ra haâng loaåt caác vuå àaánh bom bïn trong laänh thöí Nga cho phña Nga thò Chñnh phuã Nga múái suy nghô túái vêën àïì àaâm phaán hoaâ bònh.

Luác àoá, úã caác àiïím dên cû nhû Groznui, Salivi Chieno... lûåc lûúång vuä trang ly khai Chechnya àaä tiïën haânh gia cöë möåt söë cöng trònh kiïën truác, chuêín bõ àïí biïën thaânh nhûäng trêån àõa cöë thuã lêu àaâi. Möåt söë cû dên àõa phûúng cuäng bõ àûa ài xêy dûång cöng sûå. Möåt böå phêån phó vuä trang àaä ruát lui vaâo caác vuâng noái cuãa Chechnya, ngay taåi nhûäng núi àoá hoå cuäng lúåi duång àõa hònh nuái non àïí xêy dûång cöng sûå; caác phêìn tûã vuä trang bõ thûúng vong nùång nïì, têët caã thûúng binh àïìu àûúåc chuyïín vïì Bïånh viïån söë 9 Groznui, núi àêy chêåt nñch ngûúâi bïånh.

Cuâng vúái sûå leo thang cuãa chiïën sûå, aãnh hûúãng vaâ uy tñn cuãa Matxkhadov úã Chechnya liïn tuc giaãm xuöëng. Àïí tòm moåi caách cuãng cöë àõa võ cuãa mònh, Matxkhadov ra lïånh tùng cûúâng xêy dûång lûåc lûúång lñnh àùåc biïåt, àöåi nguä naây do dên binh töí chûác nïn, seä trúã thaânh àöåi dûå bõ cuãa caá nhên öng ta. Öng ta àaä nhêån nhiïåm vuå phoá thuã tûúáng àïí chó huy àöåi quên naây.

Àöìng thúâi, Matxkhadov àaä uyã thaác cho Hiïåp höåi vùn hoaá Chechnya vaâ Bùæc Kapkaz àoáng taåi Thöí Nhô Kyâ vaâo ngaây 15 thaáng 10 phaãi truyïìn àaåt möåt baãn tuyïn böë cuãa Böå Ngoaåi giao Chechnya, noái rùçng caác nhaâ àûúng cuåc Chechnya yïu cêìu àûa vêën àïì àöåc lêåp cuãa baán àaão Skandinavi vaâ Kösövö ra lúâi kïu goåi lûåc lûúång gòn giûä hoaâ bònh àoáng úã caác nûúác chêu Êu vaâ Liïn Húåp Quöëc haäy ngùn chùån haânh àöång xêm lûúåc cuãa Nga.



Khu vûåc xung quanh bõ queát saåch, quên phó úã Groznui trúã thaânh “cua trong roå”.

Quên àöåi Nga sau khi taåo àûúåc thïë trêån bao vêy nhiïìu têìng nhiïìu lúáp àöëi vúái quên phiïën loaån vaâ tiïëp tuåc siïët chùåt thoâng loång. Ngaây 12/11, chó cêìn möåt chiïën dõch nhoã laâ quên Nga chiïëm àûúåc Guemes, thaânh phöë lúán thûá nhò cuãa Chechnya. Sau khi tiïën vaâo thaânh phöë, quên Nga lêåp tûác múã cuöåc caân queát àïí tiïu diïåt saåch boån taân quên coân taãn maát trong nöåi thaânh.

Cuâng luác chiïën dõch giaãi phoáng Guemes. Quên Nga tiïëp tuåc xuêët kñch lûåc lûúång maáy bay chiïën àêëu tiïën haânh oanh kñch thuã àö Groznui, nhùçm tùng cûúâng sûác eáp àöëi vúái thaânh phöë naây. Töíng söë lêìn xuêët kñch cuãa maáy bay chiïën àêëu quên àöåi Nga laâ 180 phi vuå, àûúåc àaánh giaá laâ àúåt khöng kñch dûä döåi aác liïåt nhêët kïí tûâ àêìu thaáng 9 khi quên àöåi Nga khai chiïën vúái Chechnya.

Böå chó huy quên sûå cuãa Chechnya cho biïët, àúåt neám bom cuãa khöng quên àaä phaá huyã 5 ngöi nhaâ 9 têìng úã thuã àö Groznui, möåt quaã bom àaä rúi àuáng vaâo hêìm phoâng khöng úã trung têm thaânh phöë laâm 9 ngûúâi chïët trong àoá coá 7 baâ giaâ.

Möåt phoáng viïn cuãa haäng UPI àaä têån mùæt chûáng kiïën nhiïìu töëp maáy bay neám bom cuãa quên Nga tiïën haânh oanh taåc nhiïìu giúâ liïìn trïn thaânh phöë Ulusmatan nùçm úã maån phña nam caách Groznui 15 km.

Chñnh phuã Chechnya cho biïët, nhûäng cuöåc têåp kñch àûúâng khöng cuãa quên àöåi Nga àöëi vúái caác vuâng Ulusmatan vaâ laâng Ancakancara úã vuâng ngoaåi ö phña têy Groznui àaä gêy thiïåt haåi laâm chïët 18 dên thûúâng, 30 ngûúâi bõ thûúng, haânh àöång têåp kñch àûúâng khöng àaä laâm cho thïm nhiïìu ngûúâi phaãi rúâi boã Chechnya, möåt ngûúâi dên úã Ulusmatan phaát biïíu: “Hoå àaä giïët haåi rêët nhiïìu ngûúâi, ngaây höm qua nhiïìu treã em bõ thiïåt maång”.

Àöìng thúâi, böå àöåi xe tùng thiïët giaáp cuãa quên Nga cuäng lúåi duång ban àïm, tûâ phña têy thêm nhêåp vaâo Chechnya chiïëm giûä möåt ngaä tû quan troång trïn tuyïën àûúâng böå chuã yïëu nöëi liïìn vúái thuã àö Groznui.

Nhaâ baáo Maria Esmol ngûúâi àang coá mùåt taåi möåt àiïím úã gêìn Salnov Vodoxk laâ möåt laâng coá têìm chiïën lûúåc quan troång trïn biïn giúái miïìn Têy, tiïët löå rùçng saáng ngaây höm àoá cö àaä nhòn thêëy cuöåc têën cöng maänh liïåt cuãa nhiïìu maáy bay chiïën àêëu, maáy bay trûåc



thùng vaâ phaáo lúán cuãa quên Nga têën cöng vaâo hai laâng Pamott vaâ Samasuki.

Esmol kïí laåi lúâi cuãa möåt lñnh Nga úã traåm kiïím soaát noái vúái cö rùçng quên Nga àang múã cuöåc truy queát quên phiïën loaån úã khu vûåc naây, trûúác mùæt àang têåp trung loaåi boã boån phiïën loaån àïën tûâ Salnov Vodoxk, coân úã miïìn Àöng Chechnya thò quên àöåi Nga tuyïn böë rùçng àaä hoaân thaânh 1/2 àúåt truy queát lúán vaâo tûâng cùn nhaâ úã thaânh phöë lúán thûá nhò laâ Guemes.

Phoáng viïn Savoronov cuãa túâ Thûúng Tñn Nûúác Nga àaä têån mùæt chûáng kiïën cuöåc caân queát cuãa quên àöåi Nga àöëi vúái thaânh phöë Guemes, nhaâ baáo naây mö taã: Nhùçm giuáp nhaâ baáo khaão saát thaânh phöë Guemes, quên Nga àaä cung cêëp cho anh möåt chiïëc xe ca, nhaän hiïåu Uran kiïíu cuä. Chiïëc xe caâ khöí naây nùçm loåt thoãm giûäa àöåi hònh xe quên sûå, trïn àûúâng haânh tiïën coá nhûäng cuá xoác nêíy ngûúâi, caâng gêìn àïën thaânh phöë caãnh tûúång baây ra trûúác mùæt laâm cho ngûúâi ta liïn tûúãng àïën caác cuöån phim thúâi sûå vïì thïë chiïën thûá hai, hai bïn vïå àûúâng ngöín ngang xaác xe ö tö xen lêîn vúái cêy cöëi bõ chaáy àöí vaâ bïì böån gaåch àaá, chöëc chöëc laåi hiïån ra caác biïín baáo “chuá yá coá mòn”.

Trûúác àoá mêëy höm, boån phiïën loaån vêîn lúåi duång nhûäng cùn nhaâ cuãa dên úã vuâng ngoaåi vi thaânh phöë chöëng traã möåt caách àiïn cuöìng, sau àúåt têåp kñch maänh liïåt bùçng phaáo lúán vaâ maáy bay, nhûäng ngöi nhaâ naây hêìu nhû bõ san bùçng thaânh àöëng gaåch vuån. Khi tiïën gêìn àïën khu vûåc trung têm thaânh phöë thónh thoaãng nhòn thêëy vaâi ngûúâi xuêët hiïån trïn phöë, hoå nhòn àoaân quên vúái aánh mùæt kinh ngaåc vaâ toâ moâ, tuyïåt nhiïn khöng biïíu löå möåt thoaáng niïìm vui naâo.

Cuöåc mñt-tinh têåp húåp nhên dên dûå àõnh seä tiïën haânh vaâo höìi 3 giúâ chiïìu. Àoá laâ cú höåi àïí Böå tû lïånh traã lúâi nhûäng vêën àïì dên chuáng trong thaânh phöë quan têm.

Chuáng töi bûúác laåi gêìn möåt ngûúâi Chechnya ùn vêån quêìn aáo thïí thao, tay cêìm maáy böå àaâm coá veã nhû àang ra lïånh cho ai àoá, hoãi anh ta xem coá chöî naâo ùn cúm trûa àûúåc khöng, anh ta baão, haäy chúâ anh möåt laát, sau mêëy phuát thò xuêët hiïån hai chaâng trai treã, hoå baão chuáng töi ài theo hoå, doåc àûúâng àûúåc biïët töi laâ phoáng viïn laâm viïåc vaâ sinh söëng úã miïìn Taátghikixtan, thò möåt ngûúâi dêîn àûúâng noái vúái töi möåt cêu mang yá nghôa sêu xa: “Nïëu gùåp nhau vaâo möåt thúâi àiïím khaác, thò chùæc chuáng töi seä coá nhiïìu àiïìu hoãi anh”.



Chuáng töi ùn cúm trong möåt cùn nhaâ chêåt heåp cuãa dên. Khi baâ chuã thu doån baân ùn, thò öng chuã Roslan giúái thiïåu vúái chuáng töi vïì tònh hònh trong thaânh phöë trûúác khi quên Nga tiïën vaâo bùçng nhûäng sûå kiïån àaä xaãy ra trûúác àoá, ngoaâi àöåi quên chiïën àêëu àùåt dûúái sûå chó huy cuãa truâm phó kheát tiïëng Roslan Gelaep ra, coân möåt söë nhoám phó nhoã leã khaác hoaåt àöång trong thaânh. Khi quên àöåi Nga aáp saát uy hiïëp Guemes, àùåt thaânh phöë trûúác nguy cú bõ huyã diïåt thò nhên dên àõa phûúng múái bùæt àêìu àêëu tranh thêåt sûå vúái boån thöí phó, ngûúâi ta nö nûác ghi tïn gia nhêåp vaâo àöåi dên quên do anh em nhaâ Amataep àûáng ra töí chûác, vò tûâ lêu hoå àaä bêët bònh vúái Matxkhadov röìi.

Coá àïën mêëy tuêìn lïî, töí chûác dên quên àaä tòm caách thuyïët phuåc àöåi quên chiïën àêëu rúâi khoãi thaânh phöë naây. Hai bïn vêîn xaãy ra giao tranh, cuöëi cuâng boån thöí phó hiïíu ra rùçng hoå khöng thïí cuâng luác taác chiïën trïn hai chiïën tuyïën nïn àaânh phaãi rúâi boã thaânh phöë, nhiïìu ngûúâi àaä boã maång trong khi tòm caách àöåt phaá voâng vêy, tuy nhiïn theo lúâi giúái thiïåu cuãa Roslan, thò coá thïí vêîn coân möåt söë tïn phó lêín luát trong thaânh phöë.

Trong khi chuáng töi noái chuyïån, thò baánh mò àûúåc baây ra baân, coân coá chaáo yïën maåch vaâ möåt ñt thõt, nghe noái, àêy laâ chöî thõt cuöëi cuâng maâ hoå coân daânh duåm àûúåc, loaáng möåt caái chuáng töi àaä ùn xong bûäa vaâ trúã vïì khu trung têm thaânh phöë möåt caách troát loåt. Luác naây cuöåc mñt-tinh àaä bùæt àêìu.

Coá khoaãng 200 ngûúâi göìm àaân öng vaâ àaân baâ vêy quanh võ àaåi diïån cuãa cú quan chñnh quyïìn múái àang àûáng giûäa höåi trûúâng - võ Tû lïånh phoâng thuã thaânh phöë Guemes laâ Thiïëu tûúáng Alexandre Storianov, tiïëp àoá laâ baâi phaát biïíu ngùæn goån cuãa thõ trûúãng múái xuêët thên tûâ giaáo viïn Maria Kimidievna vaâ tû lïånh têåp àoaân quên miïìn Àöng cuãa quên àöåi Liïn bang laâ Giennadi Fumenko, sau àoá laâ giaãi àaáp caác cêu hoãi cuãa dên chuáng. Nhûäng vêën àïì nöíi cöåm maâ nhên dên quan têm laâ: Àïën khi naâo thò cung cêëp laåi húi àöët àiïån? Àïën khi naâo thò múã laåi trûúâng hoåc vaâ bïånh viïån? Caách giaãi quyïët thêët nghiïåp ra sao? Storianov traã lúâi ngay taåi chöî: rêët nhiïìu vêën àïì phaãi do chñnh nhên dên àõa phûúng tûå mònh giaãi quyïët. Vaâo 9 giúâ saáng mai, töi seä vui loâng thu nhêån têët caã moåi ngûúâi muöën laâm viïåc, trong àoá àùåc biïåt cêìn thúå àiïån, thúå húi àöët, baác sô, giaáo viïn, cöng nhên xêy dûång. Chuáng töi chùæc chùæn seä xûã lyá töët vêën àïì traã thuâ lao, àûúng nhiïn chuáng töi cuäng khöng quïn lúáp ngûúâi vïì hûu. Chuáng töi seä dêìn dêìn tûâng bûúác khöi phuåc laåi



cuöåc söëng bònh thûúâng, cuäng giöëng nhû têët caã nhûäng miïìn àêët àaä àûúåc giaãi phoáng khaác. Chó cêìn vaâi ngaây sau thò maång lûúái àiïån vaâ húi àöët seä àûúåc khöi phuåc. Vò chûa coá giêëy túâ tuyâ thên chñnh thûác, chuáng töi seä cêëp giêëy chûáng minh taåm thúâi àïí sau naây cêëp laåi chûáng minh thû cöng dên nûúác Nga. Tuy nhiïn chuáng töi cuäng xin caãnh baáo rùçng tûâ 6 giúâ töëi àïën 8 giúâ saáng höm sau trong thaânh phöë seä thûåc hiïån giúái nghiïm, ai vi phaåm seä bõ truy cûáu nghiïm khùæc, thêåm chñ coá thïí bõ bùæn boã taåi chöî.

Sau nhûäng lúâi noái nghiïm khùæc àoá, võ tûúáng ài àïën trûúác cöåt cúâ taåm dûång, hoâa theo tiïëng nhaåc baâi quöëc ca Nga phaát ra tûâ trong möåt chiïëc xe thiïët giaáp cuãa böå àöåi thöng tin àêåu ngay gêìn àoá, Thiïëu tûúáng tûå tay keáo ngoån cúâ Nga lïn, trong tiïëng vöî tay hoan hö cuãa nhiïìu ngûúâi.

Phêìn lúán nhûäng ngûúâi vöî tay laâ dên noái tiïëng Nga, theo sûå giúái thiïåu cuãa phuå traách Cuåc di dên khu Guemes laâ öng Albeto Mezoev thò coá khoaãng 3.000 dên noái tiïëng Nga sinh söëng úã khu vûåc naây. Töi àïën gêìn hai chõ phuå nûä tröng bïì ngoaâi coá veã nhû ngûúâi Slavú vaâ àïì nghõ hoå noái qua vïì baãn thên. Möåt chõ noái “tûâ khi loåt loâng meå chuáng töi àaä sinh söëng úã Guemes naây röìi. Möì maã böë meå töi cuäng úã àêy. Trong voâng ba nùm nay, khi khöng nhêån àûúåc tiïìn lûúng, chuáng töi söëng nhúâ vaâo caách baán nhûäng vêåt duång maâ mònh coá. Nhûäng ngûúâi dên haâng xoám thuöåc dên töåc Chechnya thónh thoaãng tiïëp tïë cho chuáng töi böåt mò hoùåc möåt vaâi thûá khaác, chuáng töi chung söëng vúái nhau trong tònh caãm baån beâ thên aái. Trûúác àêy ngûúâi Nga úã àêy chiïëm àïën 90%, coân dên Chechnya àaåi àa söë laâ ngûúâi töët. Tuy nhiïn boån thöí phó khöng hïì phên biïåt dên töåc naâo, mêëy nùm gêìn àêy boån chuáng ngang nhiïn cûúáp cuãa, giïët ngûúâi, chiïëm àoaåt nhaâ úã cuãa ngûúâi Nga laâm cho cuöåc söëng úã àêy trúã nïn àaáng súå. Ai coá thïí ài àûúåc àaä boã ài caã, coân chuáng töi chùèng biïët ài àêu con caái àïìu àaä trûúãng thaânh vaâ àïìu sinh söëng úã Nga, tuy nhiïn nhaâ úã trúã thaânh vêën àïì nan giaãi. Cêìu trúâi tûâ nay trúã ài coá thïí sinh söëng bònh thûúâng. Dûúâng nhû hêìu hïët moåi ngûúâi àïìu toã ra chaán naãn àöëi vúái vêën àïì àöåc lêåp cuãa Chechnya. Keã lúán tiïëng hoâ heát vïì chuyïån naây nhêët, thò àaä súám cuöën goåi, y nhû con chuöåt ta miïëng möìi vúá àûúåc tröën ài núi khaác”. Trong khi chuáng töi trao àöíi, möåt söë keã toâ moâ àaä vêy kñn xung quanh maâ phêìn àöng hoå laâ ngûúâi Chechnya. Hoå toã ra hoaân toaân taán àöìng quan àiïím cuãa hai chõ phuå nûä Nga, coá ngûúâi coân goáp chuyïån.



Khi trúâi chaång vaång töëi, thò xuêët hiïån möåt àöåi quên do Thûúång taá Giennadi Phumenco lûä àoaân trûúãng àöåi caãnh vïå chó huy. Võ sô quan naây cho biïët “cuöåc truy queát cho àïën naây taåm thúâi chûa xaãy ra àuång àöå, tuy nhiïn tònh hònh àaä àöíi khaác, khi chiïën dõch múái múã maân, thò chuã lûåc quên cuãa chuáng töi laâ böå àöåi caãnh vïå àùåc nhiïåm, têåp kïët úã vuâng phña bùæc thaânh phöë, coân caác muäi cú àöång thò bùæt àêìu haânh àöång tûâ phña nam thaânh phöë. Sau khi caánh quên chuã lûåc vûúåt qua tuyïën àûúâng sùæt thò caác chiïën sô phaát hiïån thêëy möåt söë öí àïì khaáng àûúåc xêy cêët rêët tinh vi, boån phiïën loaån ra àêìu haâng khöng nhiïìu, vò rêët nhiïìu tïn àaä khön kheáo caãi trang thaânh thûúâng dên ngay sau khi quên àöåi Nga xuêët hiïån röìi lêín luát trong moåi ngoä ngaách cuãa thaânh phöë. Trïn àûúâng tiïën quên chuáng töi àaä gúä àûúåc böën quaã bom heån giúâ do boån thöí phó caâi laåi, coá möåt quaã àûúåc àùåt ngay trïn xe cam nhöng cuãa chuáng töi phaát nöí laâm hai chiïën sô bõ hy sinh. Coá möåt söë ngûúâi rêët àaáng nghi, vaâi ngaây nûäa seä tiïën haânh raâ soaát laåi , coân phaãi niïm phong têët caã caác kho vuä khñ bñ mêåt do dên töë giaác".

Cuöëi cuâng chuáng töi àaä àïì cêåp vúái Tû lïånh caãnh vïå thaânh phöë Storianov vïì vêën àïì vuä khñ trong tay dên binh, thò nhêån àûúåc cêu traã lúâi cuãa öng: “Töi cho rùçng, nhûäng ngûúâi töët coá vuä khñ trong tay seä àûúåc thu huát vaâo lûåc lûúång baão vïå do thaânh phöë töí chûác vaâ möåt söë khaác seä vaâo laâm viïåc úã cú quan baão vïå phaáp luêåt àõa phûúng sùæp sûãa thaânh lêåp”.

Khi trúâi töëi hùèn chuáng töi ài xe rúâi khoãi thaânh phöë Guemes nhòn ra xa thêëy nhiïìu chêëm saáng, àoá chñnh laâ nhûäng aánh lûãa phaát ra tûâ loaåi xe chaåy bùçng dêìu Diezen cuãa quên Nga - nhûäng ngûúâi chùèng cêìn àaánh chaác gò nhiïìu maâ chiïëm àûúåc thaânh phöë Guemes. Sûå kiïån thaânh phöë lúán thûá hai Guemes khöng àaánh maâ àêìu haâng laâ àiïìu baáo trûúác rùçng ngaây têån söë cuãa lûåc lûúång vuä trang bêët húåp phaáp.

Ngaây 20/11, nhên dên úã khu vûåc Akikhoit - Mantan chuêín bõ giao nöåp vuä khñ àaån dûúåc cho quên àöåi Liïn bang, àïí biïíu thõ loâng trung thaânh cuãa hoå vúái quên Nga.

Chñnh quyïìn khu cuäng nhû caác võ bö laäo àaä baây toã laâ dên chuáng cuäng sùén saâng gia nhêåp àöåi quên do Kantamilov laänh àaåo àïí àaánh nhau vúái quên phiïën loaån Chechnya. Mùåt khaác, theo nguöìn tin tûâ trung têm thöng tin cuãa quên àöåi Liïn bang Nga cho hay, cho duâ Groznui cöë tòm moåi caách àïí xoay chuyïín tònh thïë, nhûng tû tûúãng bêët bònh chöëng àöëi trong haâng nguä lûåc lûúång vuä



trang cuãa hoå àang ngaây caâng tùng lïn. Do sinh lûåc vaâ trang bõ cuãa phêìn tûã vuä trang bõ töín thêët nùång nïì nïn àaä lêm vaâo tònh traång thiïëu àaån dûúåc, lûúng thûåc, nûúác uöëng vaâ thuöëc chûäa bïånh.

Cuâng ngaây höm àoá, möåt söë nhên vêåt quan troång seä àïën Guemes àïí giaãi quyïët nhûäng vêën àïì hïët sûác cêëp thiïët vïì mùåt àúâi söëng xaä höåi, àoá laâ Kosman àaåi diïån toaân quyïìn cuãa chñnh phuã Nga taåi Chechnya, Tsubai Chuã tõch Höåi àöìng quaãn trõ Cöng ty cöí phêìn hïå thöëng àiïån lûåc söë 1 thöëng nhêët toaân Nga. Atmat Codorov chûác sùæc cao cêëp trong giaáo höåi Islam úã Chechnya.

Tñnh àïën ngaây 20/11, úã Chechnya àaä coá hún 40 àiïím dên cû vûâa giaãi phoáng höìi phuåc viïåc cung ûáng àiïån, möåt söë khu khaác nhû Sakovxkaiavaâ Naon thò àûúåc cung cêëp àiïån haån chïë theo thúâi gian. Tuy nhiïn àoá laâ möåt àoáng goáp àaáng kïí taåo àiïìu kiïån cho cöng viïåc khöi phuåc àö thõ lúán thûá nhò Guemes.

Chiïën sûå phaát triïín àïën bûúác àoá, àaä laâm cho giúái thöng tin phûúng Têy phaãi thûâa nhêån rùçng viïåc gêy sûác eáp vúái Nga xung quanh vêën àïì Chechnya àaä khöng àaåt àûúåc kïët quaã.

Mùåc duâ trong höåi nghõ thûúång àónh cuãa Höåi àöìng An ninh chêu Êu, coá nhiïìu vêën àïì quöëc tïë quan troång cêìn phaãi giaãi quyïët, nhûng giúái truyïìn thöng phûúng Têy bùæt buöåc thûâa nhêån rùçng, nhên vêåt choáp bu trong höåi nghõ naây khöng ai khaác laâ Töíng thöëng Yeltsin cuãa Nga. Chûúng trònh nghõ sûå chuã yïëu chñnh laâ lêåp trûúâng cuãa Nga vaâ phûúng aán giaãi quyïët cuãa hoå vïì vêën àïì Chechnya. Giúái truyïìn thöng caác nûúác khi bònh luêån vïì höåi nghõ thûúång àónh Itxútambun àïìu têåp trung vaâo möåt àiïím noáng, àoá laâ viïåc thuác eáp Nga thay àöíi thaái àöå cûáng rùæn àöëi vúái vêën àïì Chechnya àaä khöng àaåt àûúåc kïët quaã. Túâ baáo Töíng Höëi cuãa Àûác àaä bònh luêån rùçng rêët nhiïìu lúâi chó trñch nhùçm vaâo Nga trong vêën àïì Chechnya àaä khöng thïí laâm lay chuyïín lêåp trûúâng cûáng rùæn cuãa hoå úã vuâng Bùæc Kapkaz. Möåt túâ baáo khaác cuãa Àûác laåi noái: “Àûáng trûúác tònh hònh hïët sûác röëi ren úã Chechnya thò biïíu thõ thaái àöå vúái Nga laâ biïån phaáp quaá nheå nhaâng”, baáo naây coân noái thïm Chechnya laâ cûãa ngoä lúán úã phña àöng chêu Êu, taåi àêy àaä xaãy ra cuöåc àöëi àêìu naãy lûãa giûäa quyïìn lúåi cuãa Myä vaâ Nga. Túâ baáo Figaro cuãa nûúác Phaáp laâ quöëc gia vêîn giûä thaái àöå trung lêåp cuãa ngûúâi quan saát thò viïët: Mêu thuêîn chñnh yïëu giûäa Nga vaâ Myä coá liïn quan chùåt cheä àïën lúåi ñch kinh tïë, vuâng Bùæc Kapkaz àaä trúã thaânh “con tin” àïí caác nûúác siïu cûúâng tranh chêëp taâi nguyïn giaâu coá àùåc biïåt laâ dêìu moã úã vuâng biïín Kaspia.



Caác nhaâ laänh àaåo möåt söë nûúác phûúng Têy nhêët trñ chuã trûúng rùçng cêìn phaãi àöëi thoaåi vúái Chechnya vaâ múã àûúâng cho viïåc cung cêëp viïån trúå nhên àaåo. Tuy vêåy, giúái truyïìn thöng úã caác nûúác àoá cuäng phaãi thûâa nhêån rùçng hiïån chûa coá nhiïìu caách thûác gêy sûác eáp vúái Nga, do àoá chûa taåo àûúåc sûác maånh chïë aáp àöëi vúái Nga vò àiïìu naây, khöng nhûäng chó gêy aãnh hûúãng nghiïm troång àöëi vúái nïìn an ninh cuãa Nga vaâ boáp chïët “nïìn dên chuã coân non treã”, maâ coân coá khaã nùng àûa thïë giúái möåt lêìn nûäa rúi vaâo thúâi kyâ chiïën tranh laånh. Coân nhû cuöåc xung àöåt úã Chechnya nïëu nhòn nhêån tûâ möåt goác àöå khaác, coá thïí àaánh giaá rùçng thïë giúái àang àûáng trûúác ngûúäng cûãa cuãa thúâi kyâ chiïën tranh laånh múái, àiïìu naây chöëng laåi luêåt phaáp quöëc tïë, chöëng àöëi nhên quyïìn. Hêìu nhû têët caã caác baáo phûúng Têy àïìu ñt nhiïìu àïì cêåp àïën quan àiïím naây, nhûng sau khi àûúåc tin Nga khöng hïì toã ra möåt chuát nhûúång böå naâo trong höåi nghõ Itxútambun, thò giúái baáo chñ phûúng Têy àaânh cho rùçng möåt chuát thaânh tñch cuãa Paris, London vaâ Washington chñnh laâ àûa àûúåc vêën àïì Chechnya vaâo chûúng trònh nghõ sûå cuãa höåi nghõ thûúång àónh.

Giúái baáo chñ Myä nhòn chung àïìu giûä thaái àöå cûáng rùæn. Quan àiïím cuãa hoå laâ, chñnh vêën àïì naây àaä laâm mêët uy tñn cuãa töí chûác An ninh chêu Êu. Túâ Thúâi Baáo NewYork bònh luêån rùçng töí chûác naây tûå àùåt cho mònh sûá mïånh baão àaãm viïåc xoaá boã caác mêìm möëng xung àöåt vaâ laâ ngûúâi baão vïå nhên quyïìn.

Nhêåt Baãn cuäng khöng hïì neá traánh vêën àïì naây, mùåc duâ Nhêåt khöng hïì laâ thaânh viïn trong töí chûác An ninh chêu Êu, nhûng Nhêåt laâ siïu cûúâng kinh tïë thûá hai trïn thïë giúái, vò vêåy yá kiïën cuãa Nhêåt cuäng coá sûác nùång nhêët àõnh trïn trûúâng quöëc tïë. Chñnh kiïën cuãa Chñnh phuã Nhêåt laâ nhanh choáng giaãi quyïët vêën àïì laänh thöí úã miïìn Bùæc möåt caách coá lúåi nhêët, mong moãi seä kyá àûúåc hiïåp àõnh trûúác àúåt bêìu cûã töíng thöëng vaâo thaáng 7 nùm sau. Dû luêån trong giúái truyïìn thöëng Nhêåt Baãn laâ àûâng àïí möåt lêìn nûäa rúi vaâo tònh traång chiïën tranh laånh, hoå cho rùçng xeát vïì mùåt nöåi chñnh vaâ kinh tïë thò Nga khöng thïí chêëm dûát àûúåc cuöåc chiïën tranh úã Chechnya àûúåc, tuy rùçng quaá trònh caãi caách dên chuã tiïën triïín chêåm chaåp, nhûng vêîn àang àûúåc tiïën haânh.

Ngaây 21/11, möåt lêìn nûäa quên àöåi Nga laåi siïët chùåt thïm goång kòm, aáp saát vaâo Groznui, àöìng thúâi Matxcúva tuyïn böë cûå tuyïåt moåi cuöåc hoaâ giaãi.



Quên àöåi Liïn bang Nga àaä eáp àïën khoaãng caách dûúái 2 km vúái vuâng ngoaåi vi Groznui, möåt sô quan Chechnya cho biïët, giúái laänh àaåo Chechnya vêîn sùén saâng àöëi thoaåi mang tñnh xêy dûång vúái nhaâ cêìm quyïìn Matxcúva.

Thuã tûúáng Nga Putin tuyïn böë, trûúác khi quên àöåi Nga deåp tan caác phêìn tûã phaãn loaån úã Chechnya, thò nhaâ àûúng cuåc Matxcúva khöng thïí tiïën haânh bêët kyâ cuöåc thûúng lûúång naâo vúái Chechnya caã. Sau khi xin yá kiïën cuãa Töíng thöëng Yeltsin, Putin traã lúâi phoãng vêën cuãa àaâi truyïìn hònh ORT nhû sau: “Chuáng töi quyïët khöng buöng loãng nhõp àöå tiïën cöng, chuáng töi seä tiïëp tuåc àaánh”.

Yeltsin àaä triïåu têåp möåt cuöåc hoåp àùåc biïåt úã àiïån Kremlin göìm Putin, Ngoaåi trûúãng Nga, Böå trûúãng Quöëc phoâng Nga vaâ möåt söë nhên vêåt cao cêëp khaác àïí trao àöíi yá kiïën vïì höåi nghõ thûúång àónh do töí chûác An ninh chêu Êu sùæp sûãa nhoám hoåp úã Itxútambun. Laänh tuå caác nûúác phûúng Têy àaä ra sûác cöng kñch Nga möåt lêìn nûäa tung quên àöåi vaâo Chechnya.

Putin noái: “Haânh àöång quên sûå truy queát boån khuãng böë úã Chechnya cuãa chuáng töi nhùçm vaâo keã thuâ cuãa chuáng töi laâ nhûäng phêìn tûã khuãng böë quöëc tïë, chuáng töi khöng thïí tûúãng tûúång laâ mònh laåi coá thïí tiïën haânh mùåc caã chñnh trõ vúái boån khuãng böë quöëc tïë àûúåc”.

Giúái quên sûå úã Chechnya cho biïët, quên àöåi Liïn bang Nga àaä aáp saát vuâng ngoaåi ö phña têy Groznui vúái cûå ly bùçng daân hoaã tiïîn nhiïìu öëng phoáng. Ngûúâi phaát ngön cuãa súã töíng chó huy quên àöåi Nga úã vuâng Bùæc Kapkaz khöng nhûäng àaä thûâa nhêån nguöìn tin àoá maâ coân cho biïët thïm, trïn àûúâng ruát lui vaâo thaânh phöë Groznui, quên phiïën loaån àaä gaâi mòn vaâo caác cöng trònh xêy dûång. Lêìn naây quên àöåi Nga aáp saát vaâo Groznui vúái cûå ly gêìn nhêët kïí tûâ sau khi kïët thuác cuöåc chiïën tranh Chechnya nùm 1994-1996.

Giúái quên sûå Chechnya coân cho biïët, quên Nga àaä tiïën gêìn sên bay quöëc tïë duy nhêët úã vuâng ngoaåi ö phña bùæc thaânh phöë Groznui khöng àêìy hai cêy söë vaâ hoå àaä bùæt àêìu bùæn phaá dûä döåi vaâo vuâng ngoaåi ö phña têy nam Groznui. Hiïån nhaâ cêìm quyïìn Chechnya àang khêín trûúng huy àöång lûåc lûúång dûå bõ ra chi viïån cho tiïìn chiïën tuyïën.

Giúái quên sûå Chechnya cuäng thûâa nhêån rùçng àaä böë trñ xong trêån àõa phoâng ngûå göìm khoaãng ba ngaân nùm trùm lñnh trang bõ tïn lûãa phoâng khöng, suáng phoáng lûåu, suáng maáy àaåi liïn.



Ngaây 24/11, giúái quên sûå Nga tiïët löå rùçng trong boån cêìm àêìu quên phiïën loaån àang xaãy ra mêu thuêîn gay gùæt vïì vêën àïì àaánh giaá tònh hònh vaâ vaåch kïë hoaåch àöëi phoá vúái tònh thïë. Trong àoá Basaev vaâ Chatav kiïn quyïët yïu cêìu aáp duång chiïën thuêåt hoaåt àöång khuãng böë phaá hoaåi, coân Matxkhadov vaâ Udugov thò laåi chuã trûúng dûåa vaâo sûå giuáp àúä vaâ höî trúå cuãa quöëc tïë, tûác laâ giaânh thùæng lúåi bùçng biïån phaáp chñnh trõ.

Coân coá nguöìn tin noái rùçng, boån cêìm àêìu lûåc lûúång thöí phó vuä trang úã Chechnya laåi àùåt nhiïìu hy voång vaâo têìng lúáp thiïëu niïn tuöíi 15-16 tuöíi, vò lûáa tuöíi naây trúã thaânh nguöìn böí sung chuã yïëu cho lûåc lûúång ly khai . Theo nguöìn tin cuãa giúái quên sûå Nga, boån phiïën loaån Chechnya àang khêín trûúng xêy dûång möåt hïå thöëng thöng tin vïå tinh àöì söå taåi khu vûåc laänh thöí Gruzia nhùçm hiïåp àöìng quên sûå giûäa caác nhoám phó. Súã dô hoå choån àõa àiïím naây vò noá nùçm ngay gêìn Chechnya, nhûng quên àöåi Nga laåi khöng thïí sûã duång tïn lûãa àïí uy hiïëp hoùåc coá caác haânh àöång quên sûå tûúng tûå khaác àïí huyã diïåt noá. Böå Ngoaåi giao Nga àaä thöng baáo tònh hònh naây cho Böå Ngoaåi giao Gruzia.

Àïën luác naây Putin cho rùçng thúâi cú àaä chñn muöìi vaâ àïì nghõ àùåc xaá coá àiïìu kiïån àöëi vúái möåt söë phêìn tûã phaãn loaån Chechnya. Trong baâi traã lúâi phoãng vêën nhên dõp 100 ngaây öng nhêån chûác trïn truyïìn hònh, öng noái “khi cêìn thò chuáng ta seä yïu cêìu haå nghõ viïån phï chuêín lïånh àùåc xaá”. Öng noái: “Àöëi vúái nhûäng ngûúâi khöng taân saát thûúâng dên möåt caách bûâa baäi, thò khöng trúã thaânh muåc tiïu truy queát”. Khi àûúåc hoãi vïì vêën àïì quên àöåi Nga coá múã cuöåc têën cöng cuöëi cuâng vaâo Groznui thuã phuã cuãa Chechnya hay khöng, öng traã lúâi rùçng moåi chuyïån seä tuyâ theo tònh hònh àïí xaác àõnh mêëy khaã nùng àïìu coá thïí lûåa choån, nhûng töët nhêët laâ àïí chñnh nhûäng ngûúâi úã àoá hiïíu rùçng hoå cêìn phaãi haå vuä khñ” vò thûåc tïë laâ Groznui àaä bõ quên àöåi Nga bao vêy àïën 80% röìi.

Öng baây toã: “Dên chuáng úã Groznui àaä trúã thaânh laá chùæn che chúã cho quên phiïën loaån, vêåy thò nhên dên nïn tòm caách ài khoãi thaânh phöë vaâ chuáng töi sùén saâng hoan nghïnh hoå vaâ seä cung cêëp sûå giuáp àúä cêìn thiïët cho hoå”.

Coá àiïìu öng cuäng caãnh baáo: “Nïëu nhû (úã trong thaânh phöë Groznui) coân coá cùn cûá vaâ kho chûáa vuä khñ cuãa quên phiïën loaån, thò chuáng töi seä khöng coân caách lûåa choån naâo khaác ngoaâi viïåc huyã diïåt noá”.



Putin laâ con ngûúâi àaä noái laâ laâm. Phaáo binh Nga àûúåc böë trñ úã caác vuâng Alkhaklut àaä liïn tuåc mêëy ngaây phoáng tïn lûãa vaâo thuã phuã Groznui cuãa Chechnya biïën nhiïìu khu vûåc cuãa Groznui thaânh biïín lûãa.

Möåt thõ trêën quan troång caách Groznui 20 km laâ Ulso Mantan cuäng bõ quên Nga phaáo kñch dûä döåi. Töíng tû lïånh tiïìn phûúng cuãa quên àöåi vuä trang Chechnya laâ Samali Basaev trong khi traã lúâi phoãng vêën àaâi truyïìn hònh Groznui vaâo ngaây 26 àaä noái: “Lûåc lûúång vuä trang Chechnya àang chuêín bõ möåt cuöåc töíng phaãn cöng quên àöåi Nga, Basaep cho biïët cuöåc chiïën úã Chechnya àaä bûúác sang giai àoaån quyïët àõnh, “àiïìu kiïån chñn muöìi cho pheáp” àïën luác quên àöåi Chechnya vaâ quên àöåi Nga múã cuöåc giao tranh trïn mùåt àêët, quên vuä trang Chechnya seä triïåt àïí lúåi duång àõa thïë do àõa hònh phûác taåp caãn trúã quên àöåi Nga triïín khai böå àöåi cú giúái, àïí phaãn cöng maånh meä vaâo quên Nga.

Ngaây 27/11, Töíng Tham mûu phoá thûá nhêët lûåc lûúång vuä trang, Thûúång tûúáng Manilov tuyïn böë rùçng khöng hïì coá kïë hoaåch vïì möåt cuöåc têën cöng chñnh diïån quy mö lúán vaâo Groznui nhû moåi ngûúâi dûå àoaán, nhûng nhêët àõnh seä giaãi phoáng Groznui, viïåc giaãi phoáng Groznui hiïån àang àûúåc tiïën haânh vaâ seä theo àuáng kïë hoaåch vaâ giaânh thùæng lúåi theo thúâi gian dûå àõnh. Hiïån quên àöåi Nga àang vaåch kïë hoaåch taác chiïën tó mó cho giai àoaån 3 röìi trònh kïë hoaåch àoá lïn Töíng thöëng phï chuêín.

Cuâng ngaây quên Nga xuêët kñch maáy bay, phaáo haång nùång àöìng loaåt têën cöng vaâo caác cûá àiïím quên phiïën loaån nùçm trong 35 khu vûåc trong àoá coá caã thaânh phöë Groznui. Quên àöåi Liïn bang àang tñch cûåc chuêín bõ àïí triïín khai haânh àöång trong àiïìu kiïån àõa hònh àöìi nuái phûác taåp, tiïën haânh àiïìu chónh tûâng phêìn trong quên àöåi, cuãng cöë trêån àõa àöìng thúâi tùng cûúâng trinh saát.

Trung têm thöng tin cuãa Böå Quöëc phoâng Nga tuyïn böë, coá böën ngûúâi cêìm àêìu quên ly khai Chechnya laâ: Amadaev, Abuev, Mutaibov vaâ Uvaixt (nguyïn laâ thõ trûúãng thaânh phöë Guemes) chuêín bõ haå vuä khñ. Rêët nhiïìu ngûúâi cêìm àêìu caác nhoám quên àaä nhêån ra rùçng hoå khöng coân löëi thoaát, tiïëp tuåc khaáng cûå chó laâ vö ñch, do àoá hoå sùén saâng chêëm dûát moåi hoaåt àöång.

Tuy nhiïn, ngûúâi ta cuäng nhêån thêëy rùçng, tñnh àïën thúâi àiïím àoá, lûåc lûúång vuä trang ly khai Chechnya àaä bùæt giûä 56 ngûúâi nûúác ngoaâi laâm con tin, trong àoá coá 12 ngûúâi nûúác ngoaâi khöng thuöåc



Liïn Xö cuä. Bùæt giûä con tin trúã thaânh nguöìn thu nhêåp chuã yïëu cuãa lûåc lûúång vuä trang ly khai.

Ngaây 28/11, xe tùng vaâ böå binh Nga dûúái sûå yïím trúå cuãa maáy bay chiïën àêëu, nöî lûåc cùæt àûát tuyïën tiïëp tïë cuöëi cuâng giûäa Groznui nöëi liïìn vúái caác khu vûåc khaác thuöåc Chechnya maâ phiïën quên àang chiïëm giûä, múã cuöåc chiïën àêìu keáo daâi mêëy tiïëng àöìng höì vúái khoaãng 500 tïn ngoan cöë vaâ cuöëi cuâng àaä giaânh àûúåc quyïìn kiïím soaát àöëi vúái tuyïën àûúâng nöëi liïìn Groznui vúái Ulus - Mantan.

Ngaây 1/12, thaânh phöë Alkon nùçm caách Groznui vïì phña àöng khoaãng 10 km bõ bao vêy. Theo Böå trûúãng Quöëc phoâng Nga cho biïët, quên Liïn bang cêìn khöëng chïë thaânh phöë naây trong voâng 2-3 ngaây. Igor Sergeiev coân noái thïm vúái caác nhaâ baáo, caác biïån phaáp aáp duång àöëi vúái Chechnya seä kïët thuác trong voâng 1-3 thaáng túái.

Trong trêån àaánh naây, trong 9 xaác chïët àûúåc àûa àïën võ trñ àoáng quên cuãa trung àoaân cûúâng kñch àûúâng khöng cuãa quên àöåi Liïn bang, coá ba xaác lñnh àaánh thuï laâ ngûúâi AÃrêåp, tûâ daáng veã bïì ngoaâi cuãa thi thïí cuäng nhû tiïìn tïå hoå àem theo àaä chûáng minh àiïìu naây.

Böå àöåi Liïn bang tiïëp tuåc bao vêy Groznui, trong voâng möåt ngaây àïm vûâa qua àaä tiïën haânh têåp kñch 50 àiïím maâ boån phiïën quên àang àöìn truá.

Àaåi diïån toaân quyïìn vïì Chechnya cuãa Chñnh phuã Nga Kosmal tuyïn böë Guemes thaânh phöë lúán thûá nhò sùæp túái seä trúã thaânh thuã phuã múái cuãa Chechnya.

Àïën ngaây 4/12, Tû lïånh cuåm têåp àoaân liïn húåp quên àöåi vuâng Bùæc Kapkaz, Thûúång tûúáng Kadalsev tuyïn böë “Tñnh àïën ngaây höm àoá, quên àöåi Liïn bang àaä hoaân thaânh chiïën dõch bao vêy Groznui".

Nhû vêåy giaãi phoáng Groznui chó coân laâ vêën àïì thúâi gian.

Nhöí coã têån göëc - trêån quyïët chiïën cuöëi cuâng cuãa Putin

Ngaây 6/12, möåt lêìn nûäa maáy bay chiïën àêëu cuãa khöng quên Nga laåi bay vaâo vuâng trúâi thaânh phöë Groznui. Lêìn naây hoå khöng neám bom maâ laâ neám truyïìn àún, nöåi dung truyïìn àún khöng phaãi laâ taâi liïåu tuyïn truyïìn têm lyá chiïën maâ laâ thöng àiïåp “doån saåch thaânh phöë” do Böå chó huy quên sûå Nga cöng böë.



Nöåi dung cuãa truyïìn àún àïì cêåp: Nïëu cû dên cuãa thaânh phöë khöng chõu rúâi boã thaânh phöë trûúác ngaây 11 theo haânh lang an toaân qua thön “1 thaáng 5”, thò seä bõ coi laâ “phêìn tûã khuãng böë” vaâ seä bõ tiïu diïåt.

Kïí tûâ ngaây 1/11 khi quên Nga tiïën quên vaâo Chechnya, thò àêy laâ lêìn àêìu hoå ra “thöng àiïåp töëi hêåu”. Möåt nhaâ baáo coá mùåt úã Groznui noái, àaåi böå phêån dên thûúâng Chechnya khöng coá caách gò rúâi khoãi thaânh phöë Groznui àaä bõ quên Nga bao vêy.

Trong àïm cuãa ngaây höm trûúác Groznui àaä phaãi chõu àûång 60 quaã bom cuãa quên Nga. Àaâi Truyïìn hònh àöåc lêåp Nga àûa tin möåt söë bïí dêìu lúán àaä bõ hoaã lûåc quên Nga phaá huyã gêy ra caác àaám chaáy trïn möåt söë vuâng thuöåc Groznui.

Quan chûác Chechnya cho biïët, vêîn coân gêìn 5 vaån ngûúâi úã laåi trong thaânh phöë. Nhûng sô quan chó huy quên Nga laåi tuyïn böë rùçng hêìu nhû toaân böå thaânh phöë Groznui àaä bõ lñnh Chechnya chiïëm giûä. Baãn thên quan chûác cuãa Chechnya cuäng thûâa nhêån, trong àïm höm àoá àaä coá thïm 400 lñnh Chechnya tùng viïån cho Groznui.

Tûâ moåi phña quên Nga ngaây caâng aáp saát Groznui, coá àiïìu vò khöng muöën khöëng chïë haânh lang Ulus - Matan úã maån Têy Nam Groznui nïn quên Nga àaä àuång àöå vúái lûåc lûúång vuä trang Chechnya. Vò hai laâng Ulus vaâ Mantan trúã thaânh löëi thoaát duy nhêët tûâ Groznui ra bïn ngoaâi.

Vò lo ngaåi rùçng quên àöåi cuãa mònh seä phaãi chõu töín thêët lúán, cho nïn böå chó huy quên àöåi Nga vêîn khöng chõu múã chiïën dõch quy mö lúán trïn mùåt àêët, tuy nhiïn, cuâng vúái viïåc quên Nga siïët chùåt voâng vêy àöëi vúái Groznui, thò nhûäng trêån chiïën ngaây caâng aác liïåt, àùåt quên Nga vaâo tònh thïë phaãi maåo hiïím chêëp nhêån thûúng vong nùång nïì hún.

Ngoaâi ra, quên Nga cuäng chûa thûã àaánh chiïëm àaåi baãn doanh cuãa quên du kñch Chechnya àùåt taåi möåt vuâng nuái phña nam, do quên Nga àaä chiïëm àûúåc phêìn lúán àûúâng àêët Chechnya, hún nûäa àaä phong toaã nhûäng cùn cûá chiïën lûúåc quan troång, khiïën cho lûåc lûúång vuä trang Chechnya phaãi tûâng bûúác àiïìu chónh chiïën thuêåt, bùæt àêìu aáp duång caách àaánh du kñch àïí àöëi phoá vúái quên Nga. Àoá laâ möåt bûúác ngoùåt nguy hiïím khi quên Nga àang cöë gùæng traánh khaã nùng àaánh gêìn.



Sau khi àûúåc àoåc nhûäng túâ truyïìn àún mang tñnh caãnh baáo cuãa quên döåi Nga, nhiïìu cû dên thaânh phöë Chechnya bùæt àêìu rúâi khoãi thaânh phöë theo tuyïën àûúâng Gradski úã miïìn Têy Chechnya.

Möåt söë ngûúâi di taãn khoãi Groznui khaác thò yïu cêìu ngûúâi Nga keáo daâi thïm thúâi haån trong thöng àiïåp cuöëi cuâng. Do rêët nhiïìu truyïìn àún cuãa quên Nga neám xuöëng vò thúâi tiïët xêëu àaä bõ gioá thöíi baåt hïët, nïn khaá nhiïìu dên trong thaânh phöë Groznui khöng hïì àûúåc àoåc baãn truyïìn àún mang tñnh caãnh baáo naây cuãa quên Nga.

Mùåt khaác, Töíng thöëng Myä Clinton àaä àûa ra nhûäng lúâi chó trñch gay gùæt nhêët àöëi vúái Nga trong vêën àïì chñnh saách àöëi vúái Chechnya. Nhên baâi diïîn thuyïët vïì nhên quyïìn taåi Nhaâ Trùæng Clinton noái, thöng àiïåp töëi hêåu cuãa Nga àe doåa tñnh maång dên thûúâng Chechnya. Öng cho rùçng, Nga seä phaãi traã giaá àùæt cho haânh àöång àoá cuãa mònh, haânh àöång àoá chó tö àêåm thïm chuã nghôa cûåc àoan vaâ haå thêëp võ thïë quöëc tïë cuãa Matxcúva.

Trong möåt baãn tuyïn böë, Ngoaåi trûúãng caác nûúác thuöåc Liïn minh chêu Êu cuäng cûåc lûåc lïn aán Nga, vaâ hoå àang xem xeát chuyïån tûâ chöëi cuâng Nga kyá möåt söë hiïåp àõnh húåp taác, Thû kyá töí chûác An ninh chêu Êu laâ öng Volbayk sùæp sûãa tiïën haânh cuöåc ài thùm Chechnya vúái sûå àöìng yá cuãa Nga, cuäng hïët sûác can ngùn Nga chúá nïn thûåc hiïån haânh àöång àaä nïu trong thöng àiïåp cuöëi cuâng.

Böå trûúãng Ngoaåi giao Anh laâ Robin Kook àaä noái: “Nïëu nhû Nga khöng tön troång nhûäng nguyïn tùæc nhên àaåo cú baãn nhêët thò phûúng Têy seä khöng tiïëp tuåc giuáp àúä Nga nûäa”, öng noái tiïëp, ngoaåi trûâ viïåc Nga giaãi toãa uy hiïëp, nïëu khöng thò öng hy voång rùçng taåi Höåi nghõ cêëp cao Chñnh phuã caác nûúác Liïn minh chêu Êu seä nhoám hoåp vaâo ngaây 10 àïën 11/12 taåi Hensinki seä phaãi “cên nhùæc” laåi vêën àïì viïån trúå kinh tïë Nga.

Trûúác àoá, öng Kook àaä triïåu têåp Àaåi sûá Nga Iuri Pukin àïën Böå Ngoaåi giao, nhùçm tùng cûúâng sûác eáp ngoaåi giao àöëi vúái Matxcúva.

Töíng thöëng Phaáp Jacque Chirac cho thöng àiïåp cuöëi cuâng cuãa Nga laâ àiïìu “khöng ai coá thïí chêëp nhêån àûúåc”, öng noái thïm biïån phaáp duy nhêët àïí giaãi quyïët vêën àïì Chechnya laâ thöng qua con àûúâng chñnh trõ.



Lúâi noái àoá àûúåc öng Chirac phaát biïíu trong cuöåc höåi àaâm vúái Töíng thöëng Ucraina Leonit Cusma, öng kïu goåi “Haäy nhanh choáng bùæt tay àöëi thoaåi”.

Thuã tûúáng Italia, öng Marxim Daraima cuäng nghiïm khùæc phï bònh Nga vïì cuöåc chiïën Chechnya, theo öng thò phaãi chêëm dûát ngay “cuöåc chiïën tranh khuãng khiïëp vaâ khöng thïí chêëp nhêån àûúåc” naây.

Taåi Cairo, Laänh tuå tñn àöì Mutslim vaâ àaåo Itslam Aicêåp Mufuti Seck Vasailio viïët baâi kïu goåi caác quöëc gia theo àaåo Islam têíy chay Nga àïí traã thuâ cho nhûäng haânh àöång cuãa Nga taåi Chechnya.

Trong thúâi gian àoaân àaåi biïíu töí chûác Höåi nghõ Islam do Iran àûáng àêìu rúâi khoãi Matxcúva àïí ài thõ saát vuâng Bùæc Kapkaz àang bõ chiïën tranh daây xeáo, thò Böå trûúãng Ngoaåi giao Iran Caman Caraxi caãnh caáo rùçng haânh àöång baåo lûåc úã Chechnya àaä gêy têm traång “khöng yïn” trong caác quöëc gia höìi giaáo.

Töíng Thû kyá khöëi NATO George Robertson cuäng caãnh caáo Nga: Viïåc Nga àe doåa taân saát dên thûúâng úã Groznui “laâ àiïìu khöng thïí chêëp nhêån àûúåc”, öng thuác giuåc Nga nghe theo lúâi kïu goåi haäy biïët ghòm neán laâm theo yïu cêìu cuãa dû luêån quöëc tïë.

Cho duâ phûúng Têy àaä àûa ra lúâi chó trñch gay gùæt, nhûng ngaây 7/12 Thuã tûúáng Nga vêîn nhùæc laåi, ngoaåi trûâ trûúâng húåp Chechnya chõu giao nöåp keã cêìm quyïìn hiïëu chiïën àaä chó huy quên xêm phaåm laänh thöí Nga, nïëu khöng thò phña Nga seä khöng coá yá àõnh cuâng vúái ngûúâi Chechnya tòm toâi giaãi phaáp chñnh trõ. Viïn sô quan chó huy quên àöåi Nga úã vuâng Bùæc Kapkaz Kadaksev cho rùçng quên Nga ra thúâi haån cho dên thûúâng Chechnya sú taán khoãi Groznui chñnh laâ lúâi khuyïën caáo àêìy thiïån chñ. Nhùçm vaâo lúâi tuyïn böë cuãa Töíng thöëng Clinton úã Washington rùçng Nga seä phaãi traã giaá àùæt cho haânh àöång tuyïn böë baãn thöng àiïåp cuöëi cuâng àöëi vúái nhên dên Groznui, Thuã tûúáng Nga Putin noái, öng khöng nùæm àûúåc “nöåi dung cuå thïí” cuãa baãn thöng àiïåp àoá. àöìng thúâi Putin cuäng nhêën maånh rùçng öng "rêët hiïíu sûå lo lùæng cuãa dû luêån kïí caã cuãa nûúác Myä vïì chuã nghôa nhên àaåo àöëi vúái ngûúâi Chechnya”. "Àiïìu töi muöën àùåc biïåt nhêën maånh úã àêy laâ, tuyïåt nhiïn khöng phaãi laâ sûå xêm lûúåc àûúåc phaát àöång do khiïu khñch. Bottrikh coá mêëy laâng bõ chiïëm àoáng. Múái àêìu thò thêëy khöng coá yá nghôa gò. Nhûng nïëu chuáng ta kïët húåp vúái viïåc xem xeát möåt chiïën lûúåc chñnh



trõ quöëc gia àöåc lêåp àûúåc xêy dûång vúái hai phña tûåa giaáp biïín maâ töi vûâa àïì cêåp úã trïn, thò thêëy yá chñnh laâ úã chöî àoá. Àûúng nhiïn caác vuå viïåc xaãy ra sau àoá bêët luêån nhû thïë naâo cuäng laâ àiïìu boån khuãng böë quöëc tïë khöng lûúâng hïët. Chuáng khöng thïí ngúâ Nga coân coá thïí thûåc hiïån àoân maånh meä khiïën chuáng töín thûúng nùång nïì. Bêët luêån laâ boån khuãng böë quöëc tïë hay laâ nhûäng ngûúâi cûáng rùæn úã nûúác ngoaâi àïìu khöng ngúâ àïën àoân trûâng phaåt laåi laâ nhû vêåy”.

Phoáng viïn hoãi: “Ngaâi coá cho rùçng caác vuå àaánh bom xaãy ra úã Dagetxtan cuâng

vúái Matxcúva vaâ Volgadonxk coá liïn quan vúái nhau khöng? Putin traã lúâi: “Têët nhiïn coá liïn quan. Àoá laâ àiïìu khöng nghi ngúâ. Àoá laâ

möåt nhoám nhoã boån khuãng böë quöëc tïë hoâng doåa naåt nhên dên, taåo ra sûå hoaãng loaån, khiïën nhûäng ngûúâi laänh àaåo chñnh trõ quöëc gia boá tay. Àoá laâ töåi aác do giúã hïët caác thuã àoaån maâ khöng laâm gò àûúåc. Àuáng vêåy, yá àöì cuãa chuáng laâ gêy ra àöí maáu, nhûng chuáng khöng àaåt àûúåc. Nhûäng ngûúâi naây phaãi bõ tiïu diïåt, khöng thïí coá möåt kïët cuåc naâo khaác. Töi xin nhùæc laåi: baâi hoåc chöëng khuãng böë quöëc tïë àaä chûáng minh rùçng möåt khi ta co laåi, boån xêm lûúåc seä quay àêìu trúã laåi, thò thûúng vong seä nùång hún. Chuáng ta khöng coá caách lûåa choån. Àûúng nhiïn chuáng ta phaãi tùng cûúâng cöng taác cuãa cú quan baão vïå phaáp luêåt. Chuáng ta phaãi cöë gùæng hïët sûác àïí ngùn chùån xaãy ra thûúng vong múái, nhûng ngoaâi con àûúâng àêëu tranh vúái boån khuãng böë ra chuáng ta khöng coân coá sûå lûåa choån naâo khaác”.

Phoáng viïn laåi hoãi: “Ai seä chõu traách nhiïåm chuã yïëu gaánh nùång àêëu tranh vúái

boån khuãng böë? Trung ûúng Liïn bang hay laâ àõa phûúng gaánh?”. Putin traã lúâi: “Sûå thêåt àêy laâ vêën àïì then chöët, coá thïí noái then chöët laâ then

chöët. Búãi vò coá thïí noái, nïëu chó dûåa vaâo caác nhên viïn cöng taác cú quan cuãa Liïn bang thò khöng thïí hoaân thaânh àûúåc nhiïåm vuå naây. Cùn cûá àõa cuãa nhoám vuä trang taác chiïn úã Dagetxtan phaãi mêët nhiïìu nùm múái xêy dûång lïn àûúåc. Cùn cûá àõa cuãa boån khuãng böë êín naáu hoaåt àöång úã caác thaânh phöë, vuâng biïn cûúng vaâ chêu lyá trong biïn giúái Liïn bang Nga, cuäng mêët nhiïìu nùm múái taåo dûång àûúåc, chuáng àïìu boã nhiïìu cöng múái coá àûúåc. Cú quan baão vïå luêåt phaáp ngùn chùån thaânh cöng nhiïìu sûå kiïån, cuäng coá nhûäng viïåc



khöng ngùn chùån àûúåc. Vêën àïì khöng phaãi úã chöî traách nhiïåm ai chõu, maâ vêën àïì úã chöî phoâng ngûâa sûå kiïån àoá laåi taái phaát, chó coá phöëi húåp haânh àöång múái laâm àûúåc viïåc àoá”.

Phoáng viïn hoãi tiïëp: “Trong tònh hònh nghiïm troång hiïån nay, ngaâi cho àiïìu gò laâ

quan troång nhêët?”. Putin àaáp: “Töi cho rùçng àiïìu quan troång nhêët laâ àoaân kïët xaä höåi.

Chuáng ta àang xêy dûång möåt nhaâ nûúác dên chuã múái. Chuáng ta khöng chó coá quyïìn maâ chuáng ta coân coá traách nhiïåm triïín khai tranh luêån nhiïìu vêën àïì liïn quan àïën phûúng hûúáng ûu tiïn phaát triïín. Trong tranh luêån tòm ra chên lyá, song chuáng ta khöng coá quyïìn khöng àoaân kïët xung quanh nhiïåm vuå trung têm. Nhiïåm vuå trung têm laâ baão vïå cöng dên cuãa chuáng ta àïí hoå khöng bõ boån khuãng böë laâm haåi, baão vïå sûå toaân veån cuãa àêët nûúác chuáng ta. Chó cêìn chuáng ta àoaân kïët laåi, chuáng ta nhêët àõnh hoaân thaânh àûúåc nhiïåm vuå.

“Cuâng thúâi gian naây, quên Nga möåt mùåt vûâa tiïëp tuåc khöng kñch cùn cûá àõa cuãa phêìn tûã vuä trang Chechnya, mùåt khaác sau khi taân quên phó bõ tiïu diïåt úã Dagetxtan àaä thiïët lêåp mêëy phoâng tuyïën doåc theo ranh giúái haânh chñnh vúái Chechnya. Böë trñ böå àöåi baão vïå vaâ caãnh saát úã phoâng tuyïën thûá nhêët, böë trñ quên àöåi úã phoâng tuyïën thûá hai vaâ phoâng tuyïën thûá ba, nïëu boån phó phaá vúä voâng tuyïën thûá nhêët, quên àöåi seä bûúác vaâo chiïën àêëu. Phoá Töíng tham mûu trûúãng thûá nhêët Valeri Manilöëp coân ngêìm toã yá, khöng loaåi trûâ khaã nùng Böå Quöëc phoâng thûåc thi haânh àöång mùåt àêët úã Chechnya”.

Töíng thöëng Chechnya Matxkhadov ra sûác biïån minh rùçng mònh khöng coá quan hïå vúái boån khuãng böë, àöìng thúâi tñch cûåc tòm sûå giuáp àúä cuãa thïë giúái bïn ngoaâi.

Töëi 21/9, Töíng thöëng Bùæc Osetchi laâ Chasosev, Töíng thöëng Ingut Oset vaâ Töíng thöëng Chechnya Matxkhadov töí chûác gùåp gúä úã thuã phuã múái Magad cuãa Ingut. Ba bïn thaão luêån tònh hònh cuãa khu vûåc naây, àùåc biïåt laâ vêën àïì cú quan baão vïå phaáp luêåt úã vuâng biïn giúái hiïåp taác vúái nhau àïí ngùn chùån caác phêìn tûã khuãng böë tûâ Chechnya xêm nhêåp vaâo caác nûúác cöång hoaâ khaác. Àiïìu naây do Oset tiïët löå khi phaát biïíu trïn Àaâi Truyïìn hònh Àöåc lêåp.



Töíng thöëng Ingut noái: “Chuáng töi cho rùçng Töíng thöëng Yeltsin cêìn phaãi gùåp gúä ngay Matxkhadov. Maxkhadov chuêín bõ khi gùåp gúä seä àûa ra möåt loaåt kiïën nghõ nhùçm öín àõnh tònh hònh vuâng naây, trong àoá bao göìm thaânh lêåp nhoám haânh àöång húåp taác chöëng laåi haânh vi tröåm cûúáp”. Öxeáp cho rùçng cuöåc gùåp gúä caác nhaâ laänh àaåo vuâng bùæc Kapkaz tûâ 27 àïën ngaây 28/9 coá thïí àûúåc coi laâ giai àoaån quaá àöå cho lêìn gùåp gúä naây.

Öxeáp noái Matxkhadov caãnh caáo boån khuãng böë tûâ Chechnya xêm nhêåp vaâo Dagetxtan. Matxkhadov noái khöng hïì coá qua laåi vúái keã töí chûác khuãng böë úã Matxcúva, Volgrad vaâ caác thaânh phöë khaác.

Àiïìu àoá Putin khöng àïí mùæt, liïn tuåc trong ba ngaây 23, 24, 25/9 àaä lïånh cho quên Nga têåp kñch Groznui vaâ möåt nhaâ maáy loåc dêìu phña têy nam laâm 6 ngûúâi chïët. Ngoaâi ra coân hai ngûúâi bõ quên Nga bùæn chïët úã núi khaác.

Ngaây 24, 4 maáy bay cöng kñch SU 25 bùæn hún 10 quaã tïn lûãa vaâo àaâi truyïìn hònh cuãa cùn cûá quên sûå Khamkhara. Cùn cûá quên sûå naây àaä àöíi thaânh töíng böå caãnh saát. Caãnh saát Chechnya noái, vuå têåp kñch laâm ba ngûúâi chïët, 20 ngûúâi bõ thûúng, 10 ngöi nhaâ bõ phaá huyã. Ngoaâi ra, tïn lûãa cuãa quên Nga bùæn vaâo möåt xe ötö úã laâng Xamatski laâm 8 ngûúâi chïët. Laâng Xamatski caách Groznui 50 km vïì phña têy.

Ngaây 25, cuöåc têåp kñch laâm 10 ngûúâi chïët, phaá huyã trung têm thöng tin vaâ thiïët bõ cuãa trong biïn giúái nûúác cöång hoaâ chuã trûúng àöåc lêåp.

Phuã Töíng thöëng Chechnya cho hay coá 12 chiïëc maáy bay phaãn lûåc Nga höìi 8h30, phaá huyã thaáp quay truyïìn hònh vaâ trung têm khöëng chïë àiïån thoaåi di àöång, laâm chïët 10 ngûúâi, 25 ngûúâi bõ thûúng, àûa töíng söë ngûúâi bõ thûúng vong trong ba ngaây bùæn phaá lïn túái 41 ngûúâi.

Tû lïånh khöng quên Nga Konukov noái vúái phoáng viïn, àïí tiïu diïåt phêìn tûã vuä trang, khöng quên Nga seä tiïëp tuåc àaánh vaâo muåc tiïu trong biïn giúái Chechnya. Võ tû lïånh naây cho rùçng, àïí hoaân thaânh nhiïåm vuå naây chûa cêìn àïën khöng quên chiïën lûúåc, chó múái sûã duång àïën vuä khñ coá àöå chñnh xaác cao, bao göìm tïn lûãa àiïìu khiïín laser vaâ bom. Öng ta noái, cho àïën luác naây khöng quên Nga chûa bõ töín thêët chiïëc maáy bay naâo. Àêy laâ lêìn àêìu tiïn quên Nga têåp kñch àûúâng khöng vaâo thuã phuã Chechnya kïí tûâ sau khi



kïët thuác cuöåc chiïën tranh àêîm maáu úã Chechnya 1994 àïën nùm 1996.

Ngaây 26, cuâng vúái tiïëng bom oanh taåc cuãa maáy bay Nga, Böå trûúãng Quöëc phoâng Nga Sergeiev caãnh caáo rùçng quên Nga àaä trò hoaän kïë hoaåch tiïën cöng mùåt àêët àöëi vúái Chechnya. Öng noái: “Chuáng töi àaä trò hoaän nhiïìu kïë hoaåch haânh àöång mùåt àêët, àïí xem tònh hònh cuå thïí, muåc tiïu chuã yïëu cuãa chuáng töi laâ tiïu diïåt boån thöí phó”.

Àoá laâ lêìn àêìu Nga tuyïn böë tiïën cöng mùåt àêët, nhiïìu dêëu hiïåu chûáng toã xung àöåt vuä trang úã Chechnya àang diïîn biïën thaânh möåt cuöåc chiïën tranh toaân diïån.

Vûúåt biïn giúái tiïîu phó, Putin kiïn quyïët xuêët quên Thuã tûúáng Nga Putin àaåo diïîn ra sao àêy trûúác cuöåc chiïën

tranh Chechnya sùæp xaãy ra laâ caã möåt baâi toaán, khi phaãi àöëi mùåt trûúác möåt söë ngûúâi nghi ngúâ haânh àöång vuä trang àang tiïën haânh úã Chechnya liïåu coá giaânh àûúåc thùæng lúåi hay khöng, Putin toã ra kiïn quyïët “chuáng ta nhêët àõnh seä tiïu diïåt boån khuãng böë ngay taåi cùn cûá àõa cuãa chuáng”. Song öng Putin cuäng toã yá, bêy giúâ vêîn chûa vöåi tiïu diïåt caác phêìn tûã khuãng böë vaâ caác phêìn tûã vuä trang nûúác ngoaâi, maâ phaãi thiïët kïë möåt chiïën thuêåt àaánh chùæc chùæn, aáp duång biïån phaáp tiïåm tiïën tûâng bûúác queát saåch saâo huyïåt cuãa chuáng. Putin cho rùçng àïí traánh thûúng vong vïì ngûúâi seä khöng sûã duång quaá nhiïìu phûúng thûác àaánh maånh. Àöìng thúâi öng tuyïn böë sùén saâng àaâm phaán vúái Töíng thöëng Chechnya Matxkhadov, nhûng àûa ra yïu cêìu Matxkhadov phaãi giao nöåp vö àiïìu kiïån boån khuãng böë quöëc tïë vaâ toã loâng thöng caãm àöëi vúái thûúng vong gêy ra cho dên thûúâng.

Àöëi vúái maân khoái Putin àûa ra, Töíng thöëng Chechnya lêåp tûác phaãn ûáng. Ngaây 26/9, phña Chechnya tuyïn böë, àïí traánh cuöåc chiïën tranh quy mö lúán, Töíng thöëng Chechnya Matxkhadov muöën tiïën haânh àöëi thoaåi chñnh trõ möåt caách xêy dûång ban laänh àaåo Nga. Matxkhadov mong muöën coân hy voång thöng qua biïån phaáp ngoaåi giao àïí giaãi quyïët vêën àïì hoaâ bònh vaâ vêën àïì quan hïå Nga - Chechnya. Àiïìu àoá do Bñ thû vïì baáo chñ cuãa Töíng thöëng Chechnya Apumut Limov noái vúái phoáng viïn. Öng ta noái Matxkhadov tin tûúãng “nhên dên Chechnya vaâ nhên dên Nga àïìu khöng mong muöën xaãy ra möåt cuöåc chiïën tranh”. Àöìng thúâi Matxkhadov kïu goåi quöëc tïë cûã quan saát viïn àïën Chechnya, Matxkhadov baãy toã:



“Chñnh quyïìn Chechnya seä baão àaãm an toaân cho caác quan saát viïn quöëc tïë úã Chechnya”.

Ngaây 27/9, Töíng thöëng Chechnya Matxkhadov laåi ra lúâi kïu goåi gûãi cöng chuáng Chechnya. Öng noái “Àïí baão àaãm trêåt tûå cuöåc söëng cuãa cöng dên, öng sùén saâng tiïën haânh bêët kyâ àöëi thoaåi chñnh trõ naâo vúái ngûúâi laänh àaåo cuãa Nga”.

Maxkhadov chó trñch tònh baáo Nga laâm cho sûå cöë gùæng cuãa laänh àaåo Chechnya vïì vêën àïì naây nhiïìu lêìn boã lúä. Nhûng öng baão àaãm seä khöng tiïëc bêët cûá giaá naâo àïí traánh xaãy ra cuöåc chiïën tranh quy mö lúán úã Chechnya. Cuâng ngaây, trûúác lúâi kïu goåi cuãa Matxkhadov, Thuã tûúáng Liïn bang Nga Putin sau buöíi gùåp Töíng thöëng taåi àiïån Kremlin, öng àaä noái vúái phoáng viïn rùçng cöng taác truâ bõ cho cuöåc gùåp gúä giûäa Yeltsin vúái Töíng thöëng Chechnya Matxkhadov khöng hïì bõ àònh laåi, song cuöåc gùåp gúä chó coá thïí àûúåc tiïën haânh “trong trûúâng húåp Töíng thöëng Nga thêëy cêìn vaâ cuöåc gùåp phaãi coá lúåi cho Nga”.

Cuâng thúâi gian àoá, aáp lûåc quên sûå khöng ngûâng gia tùng, ngaây 27/9 khöng quên Nga laåi xuêët kñch hún 50 lêìn göìm maáy bay oanh taåc SU 24 vaâ maáy bay cûúâng kñch SU 25, àaä oanh taåc vaâo kho àaån dûúåc vaâ kho nhiïn liïåu nhaâ maáy loåc dêìu, cùn cûá cuãa boån khuãng böë trïn toaân tuyïën biïn giúái Chechnya. Ngoaâi ra Nga coân bùæn phaá möåt söë muåc tiïu úã thuã phuã Groznui vaâ Gudekmet cuãa Chechnya.

Böå trûúãng Quöëc phoâng Nga Sergeiev noái, quên àöåi Liïn bang Nga seä triïåt àïí tiïu diïåt boån thöí phó Chechnya. Phña quên àöåi tuyïn böë, quên àoaân 58 cuãa Nga àaä sùén saâng, chó cêìn Matxcúva ra lïånh laâ tiïën cöng Chechnya.

Nhûng cuäng coá chuyïn gia Nga cho rùçng chiïën thuêåt Nga tiïën cöng Chechnya bùçng àûúâng khöng khoá coá hiïåu quaã. Hoå nhêån àõnh, do muåc àñch cuöåc chiïën tranh vaâ tònh hònh chñnh trõ Chechnya hoaân toaân khaác vúái tònh hònh cuãa NATO úã Kosovo, cho nïn aáp duång cuâng möåt biïån phaáp, cuäng khoá àaåt hiïåu quaã.

Giöëng nhû úã Kosovo, muåc tiïu cöng kñch cuãa khöng quên Nga laâ nhûäng trang bõ cú súã chuã yïëu taåi chöî: Trung têm thöng tin, sên bay, àûúâng quöëc löå, cêìu cöëng, giïëng dêìu vaâ nhaâ maáy loåc dêìu.

ÚÃ Kosovo, muåc tiïu cuãa chiïën tranh laâ eáp Töíng thöëng úã Milosevich phaãi ngûâng trêën aáp boån theo chuã nghôa ly khai. Coân úã



Chechnya, muåc àñch bùæn phaá cuãa khöng quên Nga laâ muöën phaá huyã cùn cûá cuãa boån phaãn loaån cùæt àûát tuyïën tiïëp viïån vaâ thöng tin liïn laåc, àùåc biïåt laâ phaá huyã àaâi phaát thanh truyïìn hònh.

Caác nhaâ phên tñch cho rùçng muåc tiïu chiïën lûúåc cuãa Nga laâ khiïën boån phaãn loaån khöng coân caách gò gêy laåi caác haânh àöång khuãng böë múái àöëi vúái Nga.

Tûúáng Konukov chó huy khöng quên Nga cuöëi tuêìn tuyïn böë, trong caác ngaây 3/8 àïën ngaây 27/9, Nga àaä huy àöång 1.700 lêìn chiïëc maáy bay àïí bùæn phaá, phaá huyã 30 cêìu cöëng, 250 km àûúâng cuãa Chechnya.

Tûúáng Konukov àûa cho caác phoáng viïn xem têëm aãnh chuåp tûâ maáy bay. Tûâ trïn cao coá thïí nhòn thêëy muåc tiïu bõ maáy bay SU 25 bùæn phaá. Trong cuöåc hoåp phoáng viïn coân chiïëu phim do maáy bay mang maáy quay phim àûúåc.

Hoåc giaã chñnh trõ Nga Ivan Saplaichuk noái vúái phoáng viïn baáo “Thúâi àaåi” Nga: “Nga tûâng nghiïm khùæc phï phaán nhûäng viïåc laâm cuãa Nato úã Kosovo, nhûng nay hoå cuäng sûã duång àuáng biïån phaáp àoá úã Chechnya”. Àöìng sûå cuãa öng laâ Balanovxki thò noái: “Suy nghô cuãa Nga khi aáp duång haânh àöång quên sûå úã Chechnya laâ cöë hïët sûác àïí giaãm nheå töín thêët, giöëng nhû NATO àaä laâm úã Kosovo”. Nga duâng khöng quên àaánh vaâo Chechnya coân coá muåc àñch chñnh trõ laâ kñch sûå bêët hoaâ trong giúái laänh àaåo quên sûå Chechnya, cuöëi cuâng àïí xêy dûång laåi úã Groznui möåt chñnh quyïìn coá lúåi cho Matxcúva.

Balanovxki cho rùçng nïëu Nga khöng coá maáy bay vaâ hïå thöëng vuä khñ coá tñnh nùng tiïn tiïën nhû cuãa NATO, thò cuäng khöng thïí bùæn chñnh xaác vaâo caác muåc tiïu àaä àõnh nhû NATO àaä laâm, vêåy hoå laâm nhû thïë laâ maåo hiïím.

Söë dên thûúâng Chechnya bõ chïët àaä lïn àïën haâng trùm ngûúâi. Chñnh quyïìn Chechnya cho rùçng, sûå töín thêët maâ dên thûúâng seä phaãi gaánh chõu khiïën cho têët caã ngûúâi Chechnya möåt lêìn nûäa àoaân kïët chöëng laåi Nga.

Ngaây 28/9, töíng àaåi diïån cuãa nûúác Cöång hoaâ Chechnya taåi Nga Manbech Vaxiakaev noái vúái phoáng viïn, phña quan chûác Chechnya “chñnh xaác laâ gêìn àêy nhêët Nga seä bùæt àêìu sûã duång haânh àöång trïn mùåt àêët”. Öng noái: “Theo sûå phaát triïín cuãa caác vuå



viïåc, Chechnya àang gêëp ruát chuêín bõ chiïën tranh àïí chöëng xêm lûúåc”.

Xem ra, phña Chechnya àaä yá thûác àûúåc rùçng cuöåc chiïën tranh naây khoá traánh khoãi, búãi vò, àöëi vúái Chñnh phuã Nga, sau khi chiïën tranh Chechnya kïët thuác, trong voâng ba nùm phaãi suy nghô laâm thïë naâo àöëi phoá vúái nûúác cöång hoaâ phaãn loaån naây. Duâ laâ àiïån Kremlin hay laâ Böå Quöëc phoâng cuäng àïìu khöng tûâ boã nöî lûåc. Sau khi boån phó úã Chechnya gêy ra nhûäng sûå kiïån àöí maáu, laåi caâng phaãi kiïn àõnh quyïët têm naây.

Àiïìu khiïën ngûúâi ta thêëy kyâ laå laâ, viïåc àaâm luêån trûúác tiïn khaã nùng àaánh àiïím vaâo cùn cûá cuãa boån vuä trang laåi khöng phaãi laâ nhûäng quên nhên, maâ laâ nhûäng ngûúâi laâm vïì tin tûác thúâi sûå. NATO bùæn phaá Nam Tû trong möåt thúâi gian ngùæn vúái töín thêët nhoã nhêët àaä bûác Milosevich àöìng yá àïí quên àöåi NATO vaâo Kosovo. Phña quên sûå Nga cöng khai phï phaán phûúng phaáp taác chiïën naây. Töíng tham mûu trûúãng Anatoli Khvasnin vaâo cuöëi thaáng 3 coân quaã quyïët trang bõ kyä thuêåt quên sûå vaâ vuä khñ cuãa Nam Tû bõ phaá huyã laâ khöng coá, chuã yïëu laâ dên thûúâng bõ chïët.

Tuy nhiïn, sau khi Vladimir Putin laänh àaåo chñnh phuã, tinh thêìn cuãa quên àöåi thay àöíi maånh meä. Dûúái sûå laänh àaåo cuãa öng, àaä vaåch ra möåt kïë hoaåch chuêín bõ giai àoaån àêìu tiïën cöng tûâ trïn khöng phaá huyã hoaân toaân trang thiïët bõ quên sûå vaâ cöng nghiïåp cuãa Chechnya, sau àoá tiïën haânh têën cöng trïn mùåt àêët. Àöìng thúâi Böå trûúãng Quöëc phoâng Igo Sergeiev nïu roä àaä àõnh ra mêëy phûúng aán, seä tuyâ theo tònh hònh diïîn biïën àïí quyïët àõnh thûåc hiïån phûúng aán naâo.

Ngûúâi Chechnya cuäng khöng cam ngöìi chúâ chïët. Ngaây 26/9 Matxkhadov chuã trò höåi nghõ böå tû lïånh taác chiïën, phï chuêín kïë hoaåch phoâng ngûå bñ mêåt Groznui. Höm sau, Chechnya tuyïn böë töíng àöång viïn, bùæt dên thûúâng àaâo chiïën haâo úã moåi núi. Àïí sùén saâng chiïën àêëu, hoå àaä tñch trûä thûåc phêím, têët caã caác hêìm phoâng khöng úã Groznui àïìu àûúåc sûã duång trúã laåi. Quan chûác haãi quan Dalaev noái, nïëu quên àöåi liïn bang vaâo Chechnya “seä khöng thïí dïî daâng àïën phuã töíng thöëng nhû höìi thaáng 12/1994”. Öng ta noái, ngay tûâ biïn giúái seä gùåp phaãi sûå phaãn kñch vuä trang vò nûúác cöång hoaâ àaä tiïën haânh böë trñ phoâng ngûå nhiïìu têìng nhiïìu lúáp. Chñnh quyïìn Chechnya àöìng thúâi múâi quan saát viïn quöëc tïë cho hoå thêëy kïët quaã oanh taåc cuãa Nga.



Basaev vaâ Khatav àöìng thúâi huêën luyïån mêëy àöåi haânh àöång lêåt àöí, nhûäng àöåi naây seä thêm nhêåp sêu vaâo caác vuâng lên cêån tiïën haânh haânh àöång khuãng böë àïí ngùn chùån oanh taåc. Theo caác taâi liïåu trinh saát boån khuãng böë coá kïë hoaåch àoáng giaã quên àöåi liïn bang, cho quên laái 10-15 ötö quên sûå vïì phña Makhachikhara. Boån khuãng böë cöë gùæng bùæt búá ngûúâi töëi àa, khiïën quên àöåi liïn bang phaãi ruát quên.

Taåi Ingut, boån khuãng böë àaä qua huêën luyïån úã traåi cuãa Khatav àaä bõ bùæt, chuáng laâ cöng dên Nga Evphrunsev vaâ Miroskin. Miroskin do coá töåi àang bõ truy naä toaân liïn bang, hiïån duâng chûáng minh thû mang tïn khaác.

Miroskin vaâ Evphrunsev àaä úã möåt thaáng taåi Osetchi Kapkaz thuã phuã cuãa Bùæc Osetchi. Nhiïåm vuå cuãa chuáng laâ tiïën haânh trinh saát, choån àõa àiïím àïí hoaåt àöång khuãng böë. Khi hoaân thaânh nhiïåm vuå xong chuáng trúã vïì Chechnya, chuáng bõ bùæt khi trïn àûúâng tûâ Ingut àïën biïn giúái Chechnya.

Àïí chöëng boån khuãng böë thêm nhêåp, têët caã caác biïn giúái haânh chñnh vúái Chechnya àïìu bõ khöëng chïë nghiïm ngùåt. Taåi Ingut, Bùæc Osetchia, Dagetxtan vaâ Stavropon têët caã caác thaânh phöë úã vuâng biïn cûúng àïìu aáp duång caác biïån phaáp baão àaãm an ninh.

Nhû vêåy, nïëu chó dûåa vaâo tiïën cöng àûúâng khöng thò khöng thïí cùæt àûát sûå “thêím thêëu” cuãa boån phaãn loaån vuä trang, àöåi biïn phoâng liïn bang phaãi tiïën haânh cuâng Böå Quöëc phoâng vaâ Böå Nöåi vuå tranh thuã lêåp möåt vaânh àai “phoâng dõch” xung quanh Chechnya, àiïìu àoá coá nghôa laâ quyïët àõnh phaãi xuêët quên trïn mùåt àêët.

Ngaây 2/10, cuöåc tiïën cöng trïn mùåt àêët maâ hai bïn àaä “chúâ àúåi” lêìn cuöëi cuâng àaä àïën. Mêëy nghòn quên Nga vaâ hún 1.000 xe boåc theáp öì aåt tiïën vaâo Chechnya. Quan chûác haânh chñnh àõa phûúng Nonski laâ Nicolaev noái: “Quên àöåi Nga hònh thaânh àöåi nguä daâi 80 km töëi thûá nùm tiïën vaâo Nonski vaâ Senskopski úã miïìn Bùæc Chechnya”. Cuâng luác àoá, quên Chechnya tiïën haânh àaâo chiïën haâo àïí ngùn caãn bûúác tiïën cuãa Nga.

Tiïëp sau àoá, àöåi quên cuãa Nga tiïën sêu vaâo Chechnya 5 km vaâ chiïëm cûá möåt vuâng phña bùæc söng Chiolek.

Cuâng ngaây, möåt muäi quên khaác theo hûúáng Ingitsechia tiïën vaâo miïìn Têy Chechnya, coân hûúáng chñnh tiïën vaâo Bamut caách thuã phuã Groznui 30 km vïì phña têy nam.



Böå Quöëc phoâng Nga úã Matxcúva cûå tuyïåt thûâa nhêån hoùåc phuã nhêån viïåc àiïìu binh coá liïn quan. Nhûng Putin noái, Nga cûå tuyïåt thûâa nhêån àöåc lêåp cuãa Chechnya, búãi vêåy coá quyïìn àoáng quên úã bêët cûá núi naâo úã Chechnya àïí luâng bùæt quên phaãn loaån ly khai Chechnya.

Àêy laâ lêìn àêìu tiïn Nga tiïën quên vaâo Chechnya kïí tûâ khi chiïën tranh Chechnya cuãa Nga 1994 àïën 1996 àïën nay.

Töíng thöëng Chechnya Matxkhadov tuy phuã nhêån coá liïn hïå vúái hoaåt àöång cuãa boån khuãng böë, song tûâ lêu öng àaä chiïu naåp tïn quên phiïåt nöíi tiïëng Basaev vaâo lûåc lûúång vuä trang cuãa mònh, àöìng thúâi uyã nhiïåm Basaev phuå traách tuyïën phña àöng giaáp vúái Dagetxtan. Sami Basaev nguyïn laâ thuã tûúáng Chechnya, chñnh lûåc lûúång vuä trang phaãn loaån cuãa öng ta höìi thaáng 8 vaâ thaáng 9 àaä chiïëm mêëy laâng cuãa Dagetxtan, muåc àñch laâ xêy dûång möåt quöëc gia àöåc lêåp trong möåt nûúác cöång hoaâ vuâng Kapkaz. 34 tuöíi, Basaev duäng maänh thiïån chiïën, öng ta nöíi danh trong thúâi kyâ chiïën tranh Chechnya úã Bukinöpxkú nùm 1995.

Trong cuöåc bêìu cûã töíng thöëng, Basaev àaä àaânh chõu thua Matxkhadov. Sau mêëy thaáng laâm thuã tûúáng, öng ta gia nhêåp haâng nguä phaái chöëng àöëi cuãa töíng thöëng. Nga vöën luön quy caác sûå kiïån baåo lûåc vïì cho Basaev vaâ cho rùçng öng ta àûúåc Matxkhadov uãng höå, giúâ àêy caâng coá lyá do cho rùçng cûã chó naây cuãa Matxkhadov laâ cöng nhiïn khùèng àõnh chuã nghôa khuãng böë.

Chiïën tuyïën cuãa quên Nga khöng ngûâng múã röång, ngaây 4/10 quên Nga àaä vaâo Chechnya 10 km, thiïët lêåp 3 lúáp “An toaân khu”, cùæt àûát möëi liïn hïå cuãa quên phaãn loaån vúái bïn ngoaâi.

Nhûng àïën giúâ naây, quên Nga vêîn khöng thûâa nhêån kïë hoaåch cuãa hoå triïín khai tiïën cöng toaân diïån. Ngûúâi phaát ngön quên àöåi Nga noái, quên àöåi Nga tiïën cöng khöng ngûâng vaâo laâng maåc Chechnya, coá àiïìu laâ cùn cûá maâ hoå chiïëm lônh thò úã gêìn laâng maåc, hoå cuäng àaä chiïën àêëu vúái quên phaãn loaån úã quy mö nhoã.

“Ngön ngûä àöëi thoaåi vúái thöí phó rêët àún giaãn, chuáng bùæn hoùåc khiïu khñch chuáng töi, chuáng töi liïìn tiïu diïåt chuáng”.

Öng ta noái: Nga àang tiïëp tuåc têåp kñch àûúâng khöng “chuêín xaác vaâ chñnh xaác” vaâo caác muåc tiïu cuãa Chechnya.

Thöng têën xaä Nga àûa tin, phaáo binh Nga bùæn phaá vaâo miïìn Àöng vaâ miïìn Nam cuãa Chechnya.



Töíng Tham mûu phoá thûá nhêët cuãa lûåc lûúång vuä trang Nga, Thûúång tûúáng Manilov nhêën maånh vúái giúái baáo chñ: Quên àöåi Nga àang böë trñ trong biïn giúái Chechnya, àïí àaãm baão cho viïåc xêy dûång “An toaân khu” giûäa caác vuâng cuãa Chechnya vúái Nga. Vò vêåy quên Nga àang chiïëm lônh caác cao àiïím coá yá nghôa chiïën lûúåc vaâ chiïën thuêåt vaâ xêy dûång phoâng tuyïën, phaáo binh vaâ khöng quên cuäng tiïën haânh phaáo kñch vaâ khöng kñch vaâ caác khu hêìm luyä cuãa boån vuä trang ly khai Chechnya.

Öng noái: “Möåt söë núi biïn giúái Chechnya àang diïîn ra xung àöåt nhoã, song chuáng töi chûa haânh àöång vúái quy mö lúán vaâ cuäng khöng coá kïë hoaåch laâm nhû vêåy”.

Manilov tiïët löå, “An toaân khu” xêy dûång taåi caác vuâng cuãa Chechnya do 3 phoâng tuyïën húåp thaânh: phoâng tuyïën thûá nhêët do böå àöåi baão vïå Böå Nöåi vuå vaâ caãnh saát baão vïå, phoâng tuyïën thûá hai vaâ ba do böå àöåi vuä trang Nga baão vïå. Nhiïåm vuå cuãa quên àöåi laâ àöëi phoá vúái quên phaãn loaån Chechnya àöët phaá phoâng tuyïën thûá nhêët.

Laänh tuå Chechnya noái, gêìn caác laâng maåc úã biïn giúái phña àöng Chechnya àaä tûâng xaãy ra xung àöåt. Quên àöåi Nga vûúåt qua vuâng àöìng bùçng röång lúán miïìn Bùæc Chechnya, xêm nhêåp sêu vaâo laänh thöí Chechnya chûâng 10 km.

Maáy bay chiïën àêëu cuãa Nga oanh taåc Chechnya gêìn hai tuêìn lïî, khiïën cho haâng vaån dên tõ naån chaåy vaâo vuâng lên cêån miïìn Têy.

Àöìng thúâi, böå àöåi baão vïå Nga àaä chiïëm lônh laâng àêìu tiïn cuãa Chechnya laâ laâng Borodinovxka. Laâng naây úã vaâo caách biïn giúái Chechnya 3 km.

Ngaây 6/10, böå àöåi cú àöång cuãa Böå Nöåi vuå vaâ Böå Quöëc phoâng Nga àaä hoaân thaânh nhiïåm vuå xêy dûång an toaân khu vúái biïn giúái cuãa Chechnya, an toaân khu àaä caách ly khu boån phó vuä trang chiïëm cûá vúái khu vûåc saát naách Bùæc Kapkaz, tin naây do Xielov Phoá Tû lïånh quên khu Bùæc Kapkaz noái vúái phoáng viïn úã Vladi-Kapkaz.

Öng coân nhêën maånh rùçng úã Chechnya seä khöng diïîn ra haânh àöång quy mö lúán trïn mùåt àêët. Möåt söë nhaâ phên tñch quên sûå cho rùçng khöng quên dûúâng nhû chuêín bõ cùn cûá cho quên àöåi trïn mùåt àêët, quan àiïím àoá laâ sai lêìm. Maáy bay oanh taåc tiïën haânh bùæn phaá coá àõnh àiïím: vuä khñ vaâ kho àaån dûúåc, nhaâ maáy ngêìm chïë taåo chêët àöåc vaâ cùn cûá quên sûå cuãa boån khuãng böë.



Böå trûúãng Quöëc phoâng Nga Sergeiev khi traã lúâi phoáng viïn cuäng àaä giaãi thñch, quên àöåi liïn bang chêëp haânh xêy dûång an toaân khu úã Chechnya. “Kïë hoaåch naây àûúåc xaác nhêån, quên àöåi liïn bang coá vûúåt qua söng Chiolek hay khöng àûúåc quyïët àõnh búãi cuåc diïån cuå thïí hònh thaânh”.

Böå trûúãng Quöëc phoâng vaåch roä, phêìn tûã vuä trang àang ngoan cöë chöëng laåi quên àöåi liïn bang vïì moåi mùåt àaä thêm nhêåp sêu trong biïn giúái Chechnya. “úã möåt söë núi àaä vûúåt qua söng Chiolek, möåt söë núi chûa vûúåt qua”.

Àaä tûâ lêu, Phoá Töíng tham mûu thûá nhêët Böå Quöëc phoâng Nga Manilov khi noái àïën vêën àïì xêy dûång an toaân khu vúái vuâng tiïëp giaáp Chechnya àaä chó ra rùçng thuã lônh cuãa boån phó vuä trang bêët húåp phaáp Chechnya coá “yá àöì hoâng thay àöíi cuåc diïån cûåc kyâ bêët lúåi àöëi vúái chuáng”. “Àïën nay, cuåc diïån úã Kapkaz, Chechnya, caã nûúác Nga vaâ toaân thïë giúái àïìu bêët lúåi àöëi vúái boån khuãng böë”.

Öng noái, dên thûúâng Chechnya chaåy ra ngoaâi vúái quy mö lúán taåo aáp lûåc têm lyá àöëi vúái boån àêìu soã vuä trang Chechnya. Têët caã moåi ngûúâi àïìu biïët, dên thûúâng rúâi khoãi Chechnya khöng phaãi laâ àöëi tûúång dêîn àïën sûå oanh kñch cuãa khöng quên Nga. “Têët caã caác cuöåc têåp kñch àûúâng khöng àïìu chuêín xaác bùæn truáng vaâo trang thiïët bõ cuãa boån khuãng böë”.

“Chuáng töi tûâ trûúác túái nay chûa bao giúâ noái göåp lêîn dên Chechnya vúái boån thöí phó”. Trïn 80% ngûúâi Chechnya “khöng muöën àöìng loaä vúái boån thöí phó vaâ boån khuãng böë, khöng cho chuáng vaâo khu dên cû cuãa mònh”.

Ngaây 5/10, Töíng thöëng Chechnya Matxkhadov kyá sùæc lïånh ban böë tònh traång chiïën tranh úã nûúác cöång hoaâ. Àöëi vúái Chechnya maâ noái, ngûúâi ta chó caãm thêëy möåt àiïìu: chiïën tranh bùæt àêìu. Roä raâng, àêy laâ sûå traã lúâi àöëi vúái Liïn bang Nga, quên Nga àaä khöëng chïë hai vuâng àöìng bùçng cuãa Chechnya laâ Noxkha vaâ Senkovxkha, chiïëm lônh trêån àõa xung quanh laâng Kangalinxkha.

Àaåi àa söë nhûäng phêìn tûã vuä trang vaâ àaåi àa söë cû dên nam giúái úã vuâng naây àïìu àaä rúâi caác àiïím dên cû, ruát vaâo nöåi àõa Chechnya, nhûäng phêìn tûã vuä trang möîi töí 5 àïën 10 ngûúâi gùåp trïn àûúâng tiïën cöng, chó laâ àïí baão vïå cho lûåc lûúång chuã yïëu cuãa Chechnya ruát lui. Theo trinh saát cho biïët úã cûã vaâo caác thön trêën àaä cêëu truác chiïën haâo, úã nhûäng núi quên àöåi Liïn bang Nga coá thïí ài qua àïìu àaä chön mòn.



Cuâng luác àoá, quên àöåi khöng tiïën vaâo laâng, böå chó huy àaâm phaán vúái thuã lônh vaâ ngaânh haânh chñnh. Theo lúâi cuãa Sergei Pleganov ngûúâi phuå traách trung têm tin tûác cuãa quên àöåi liïn bang àoáng taåi Dagetxtan, nhûäng cuöåc àaâm phaán àoá nhùçm hai muåc àñch: buöåc caác phêìn tûã vuä trang phaãi rúâi khoãi thön laâng, phaãi tiïëp xuác vúái àaåi biïíu chñnh quyïìn àõa phûúng. Nhû vêåy noá seä giuáp cho quên àöåi Liïn bang Nga tiïën vaâo trung têm Chechnya maâ khöng bõ töín thêët vaâ àöìng thúâi tòm hiïíu söë phêån cuãa 3 phi cöng Nga bõ mêët tñch gêìn 4 ngaây qua. Coá tin, caác phêìn tûã vuä trang úã gêìn Urtx-Mantan àaä tòm thêëy xaác chiïëc maáy bay SU 25 bõ mêët tñch khi àang trinh saát trïn khöng ngaây 3/10, nhûng hoå noái phi cöng àaä àûúåc quên àöåi liïn bang cûáu thoaát, khöng quên Nga àaä phuã nhêån tin naây. Hai phi cöng cuãa maáy bay cûúâng kñch oanh taåc SU 24 bõ mêët tñch, hoå àaä tham gia vaâo cuöåc tòm kiïëm chiïëc maáy bay bõ mêët tñch úã Nam Groznui 20 km vaâ àïën 18h ngaây 4/10 àaä bõ mêët liïn laåc vúái ngûúâi chó huy. Viïn sô quan trung têm tin tûác khöng quên laâ Balakhov noái, àaä tiïën haânh cöng taác cûáu viïån hún hai ngaây taåi núi coá thïí maáy bay rúi, nhûng àïën nay vêîn khöng coá kïët quaã.

Chechnya cêìu hoâa, Putin àaáp laåi bùçng phaáo

Ngaây 6/10, Mikhain Michikov, àaåi diïån toaân quyïìn Töíng thöëng Nga taåi Toaâ aán Hiïën phaáp noái vúái phoáng viïn, cùn cûá vaâo mïånh lïånh cuãa Töíng thöëng Chechnya, Matxkhadov, thûåc hiïån tònh traång chiïën tranh taåi nûúác Cöång hoaâ Chechnya laâ viïåc laâm phi phaáp. Öng noái, nûúác Cöång hoaâ Chechnya laâ chuã thïí cuãa Liïn bang Nga, cùn cûá vaâo Hiïën phaáp Liïn bang Nga, chó coá Töíng thöëng Liïn bang Nga múái coá quyïìn tuyïn böë tònh traång chiïën tranh. Öng cho rùçng Matxkhadov dûå àõnh kïu goåi lûåc lûúång quöëc tïë tiïën àoáng Chechnya cuäng laâ phi phaáp, chuã thïí Liïn bang khöng coá quyïìn lûåc naây, vêën àïì naây cuäng do Höåi àöìng Liïn bang vaâ Töíng thöëng Liïn bang giaãi quyïët.

Putin noái, xêy dûång möåt khu vûåc baão höå laâ nhiïåm vuå àêìu tiïn cuãa quên Nga tiïën vaâo Chechnya, nhûng muåc tiïu cuöëi cuâng laâ diïåt têån göëc hoaåt àöång khuãng böë. Öng coân noái quên Nga coân caách söng Chiolek Bùæc Groznui thuã phuã cuãa Chechnya khöng xa. Caác phûúng tiïån thöng tin mêëy ngaây nay dûå àoaán, quên Nga khöng chó phoâng vïå úã biïn giúái Nga vaâ Chechnya, maâ coân tiïën chiïëm vuâng àöng bùæc Chechnya, vûún túái têån söng Chiolek. Coá tin quên Nga khöng tiïën túái vuâng nuái phña nam Chechnya núi coá nhûäng phêìn tûã



vuä trang Chechnya àang êín nêëp, àïí traánh giêîm vaâo “vïët xe àöí” cuöåc chiïën tranh Chechnya nùm 1994-1996.

Ngaây 9/10 quên Nga àaä chiïëm àûúåc möåt phêìn ba laänh thöí Chechnya, khi mùåt trêån àêíy túái búâ söng Chiolek xuyïn qua khu vûåc phña bùæc Chechnya, àaä nöí ra möåt trêån àaánh quy mö lúán.

Quan chûác Chechnya noái, múâ saáng quên Chechnya àaä vûúåt söng Chiolek kõch chiïën vúái quên Nga 4 giúâ, gêy thûúng vong lúán cho quên Nga.

Phuã Töíng thöëng Chechnya thöng baáo vúái phoáng viïn Thöng têën xaä Phaáp, binh lñnh Chechnya xöng vaâo laâng Itseskhaia úã bùæc söng Chiolek - giïët chïët 200 lñnh Liïn bang - do quên Nga kiïím soaát. Binh lñnh Chechnya coân bùæt àûúåc 40 lñnh Nga vaâ phaá 30 xe boåc theáp.

Tû lïånh quên Nga taåi cùn cûá quên sûå Mozdok miïìn Nam nûúác Nga xaác nhêån vúái Thöng têën xaä Phaáp, àaä xaãy ra kõch chiïën úã Itseskhaia vaâ coá thûúng vong lúán.

Phuã Töíng thöëng Chechnya noái, sau cuöåc cöng kñch, binh lñnh Chechnya àaä ruát vïì búâ nam söng Chiolek. Groznui àûa tin böå àöåi Chechnya khöng bõ thûúng vong nùång.

Trûúác àoá, quan chûác cuãa Chechnya tuyïn böë, quên àöåi Liïn bang trong cuöåc têën cöng trïn böå möåt tuêìn liïìn vaâo Chechnya àaä coá khoaãng 250 binh sô Nga tûã vong, nhûng Matxcúva noái chó 4 ngûúâi chïët, 22 ngûúâi bõ thûúng.

Cuöåc chiïën ngaây höm àoá laâ cuöåc xung àöåt nghiïm troång nhêët tûâ khi xaãy ra chiïën tranh giûäa Chechnya vaâ Nga nùm 1994-1996.

Tin tûác vïì cuöåc cöng kñch cuãa Chechnya àûúåc truyïìn ài sau khi Töíng thöëng Chechnya, Matxkhadov àûa ra lúâi caãnh caáo Nga trong buöíi traã lúâi phoãng vêën cuãa caác phoáng viïn. Matxkhadov àaä caãnh caáo Matxcúva, quên àöåi Nga múã cuöåc têën cöng Chechnya seä laåi bõ thêët baåi nhû lêìn trûúác.

Matxkhadov noái vúái möåt túâ baáo àõa phûúng: “Haânh àöång quên sûå àaä triïín khai vaâ seä khoá dûâng laåi. Nhûng töi daám khùèng àõnh, Nga seä bõ àaánh túi búâi trong cuöåc chiïën tranh xaãy ra úã Chechnya”.

Àöìng thúâi vúái viïåc tiïëp tuåc haânh àöång quên sûå, Nghõ viïån Nhên dên khoaá 1996 nûúác Cöång hoaâ Chechnya - Nga àaä hoåp taåi



Matxcúva, bùæt àêìu töí chûác thaânh lêåp Höåi àöìng Quöëc vuå, cú quan haânh chñnh töëi cao cuãa nûúác cöång hoaâ naây, böí nhiïåm Sadulaev laâm Chuã tõch Höåi àöìng.

Cùn cûá vaâo quyïët àõnh àûúåc thöng qua taåi Nghõ viïån Nhên dên Chechnya, thaânh viïn Höåi àöìng Quöëc vuå do chuã tõch höåi àöìng bêìu cûã, Nghõ viïån phï chuêín. Àöìng thúâi Nghõ viïån àïì nghõ Töíng thöëng Yeltsin böí nhiïåm Chuã tõch Höåi àöìng Quöëc vuå laâ àaåi biïíu toaân quyïìn cuãa Töíng thöëng taåi Chechnya vaâ “coá sûå chi viïån àïí bònh thûúâng hoaá tònh hònh nûúác Cöång hoaâ Chechnya”.

Sadulaev phaát biïíu vúái caác phoáng viïn Nga, nhûäng ngaây maâ phêìn tûã khuãng böë úã Chechnya muöën laâm gò thò laâm àaä sùæp hïët röìi. Nhiïåm vuå chuã yïëu cuãa Höåi àöìng Quöëc vuå Chechnya laâ phaãi queát saåch boån xêëu laâm haåi àïën thanh danh nhên dên Chechnya, laâm aãnh hûúãng àïën àúâi söëng bònh thûúâng cuãa hoå. Öng noái àaä thaão luêån vúái Thuã tûúáng Chñnh phuã Nga Putin vaâ nhûäng ngûúâi laänh àaåo Vùn phoâng Töíng thöëng Nga vaâ caác ngaânh khaác cuãa chñnh phuã, dûå kiïën trong thúâi gian gêìn àêy seä ài Chechnya.

Nghõ viïån Nhên dên Chechnya àûúåc bêìu ngaây 16/6/1996. Thaáng 10/1996 chñnh quyïìn Chechnya rúâi vaâo tay phaái àöëi lêåp do Matxkhadov àûáng àêìu, Nghõ viïån Nhên dên bõ buöåc phaãi ngûâng hoaåt àöång. Ngaây 1/10/1996, Nghõ viïån naây khöi phuåc cöng viïåc taåi Matxcúva thuã àö Nga, àûúåc chñnh quyïìn trung ûúng Liïn bang Nga vaâ lûåc lûúång chñnh trõ caác phaái coi laâ cú quan quyïìn lûåc húåp phaáp duy nhêët cuãa Chechnya.

Sau àoá, àïí thöëng nhêët tuyïn truyïìn àöëi ngoaåi, Putin tuyïn böë thaânh lêåp Trung têm Tin tûác Nga phaát tin vïì Bùæc Kapkaz vaâ noái taåi lïî thaânh lêåp Trung têm rùçng viïåc phong toaã Chechnya chó laâ giai àoaån àêìu trong chiïën dõch cuãa quên àöåi Liïn bang, muåc tiïu cuöëi cuâng cuãa quên àöåi Nga laâ tiïu diïåt toaân böå caác phêìn tûã khuãng böë trong nöåi àõa Chechnya. Öng noái: “Haânh àöång quên sûå tuy coá mang laåi töín thêët, nhûng nïëu höm nay chuáng ta khöng ra tay, ngaây mai seä coân töín thêët lúán hún”.

Cuâng vúái bûúác tiïën quên cuãa quên àöåi Liïn bang Nga, chiïën tranh àaä lan röång trïn àêët Chechnya. Moåi ngûúâi noái úã àêy àaä xaãy ra “cuöåc nöåi chiïën lêìn thûá ba”, (lêìn thûá nhêët laâ cuöëi nùm 1994, lêìn thûá hai laâ thaáng 8/1996). Caác phöë lúán múái àêy coân huyïn naáo nay àaä laånh tanh, moåi ngûúâi súå bom àaån, khöng daám ra àûúâng. Thaânh phöë Groznui ban àïm töëi moâ, khöng möåt boáng ngûúâi. Nguöìn cung



cêëp húi àöët noáng hoaân toaân bõ cùæt àûát. Ban ngaây chó cêëp àiïån mêëy giúâ. Ban àïm thêëy cûãa söí nhaâ ai coá aánh àeân le loái, úã àêy ùæt coá ngûúâi Chechnya “bûúáng bónh” àang söëng, hoå phúát lúâ têët caã.

Nhûäng ngûúâi buön baán nhoã vêîn baán haâng, ngay caã ban àïm hoå vêîn ngöìi bïn quêìy haâng thùæp nïën. Coá àiïìu söë lûúång haâng rêët ñt, chuãng loaåi cuäng khöng nhiïìu. Nhûng vêîn coá thïí mua àûúåc chuöëi tiïu, thõt cûâu nûúáng vaâ caá, thêåm chñ rûúåu coân dïî mua hún nùm trûúác, àûúng nhiïn laâ vúái giaá chúå àen.

ÚÃ Groznui chùèng ai muöën àaánh nhau, nhûng nhiïìu àaân öng àaä phaãi ài àaánh nhau.

Àïm 10/10, möåt phoáng viïn àaä phoãng vêën Töíng thöëng Chechnya Matxkhadov.

- Ngaâi thêëy thïë naâo trûúác tònh hònh hiïån nay xaãy ra úã Chechnya?

- Matxkhadov traã lúâi: “Khöng quên Nga neám bom Chechnya àûúåc gêìn möåt thaáng röìi. Luåc quên Nga àaä tiïën vaâo trung têm Chechnya. Hai bïn àaä àaánh nhau aác liïåt. Töi cho rùçng chiïën tranh àaä bùæt àêìu”.

- Caách àêy khöng lêu moåi ngûúâi àïìu noái ngaâi seä gùåp Töíng thöëng Yeltsin. Bêy giúâ chiïën tranh àaä bùæt àêìu, ngaâi vaâ Yeltsin coá thïí coân gùåp nhau khöng? Nïëu gùåp nhau, ngaâi seä noái vúái Yeltsin nhûäng gò?

- Matxkhadov: “Höm nay chuáng töi vûâa gûãi ài Matxcúva kïë hoaåch hoaâ bònh àònh chó chiïën tranh. Nïëu àònh chó àûúåc chiïën tranh, cho duâ möåt ngaây sau, möåt giúâ sau cuäng nïn gùåp nhau. Nïëu ngaây mai gùåp àûúåc Yeltsin, töi seä nhùæc öng ta vïì hiïåp nghõ trûúác àêy. Ngaây 30/8/1997 Yeltsin noái vúái töi, chuáng ta höm nay kyá kïët hiïåp ûúác vïì khung quên sûå vaâ kinh tïë chung, lêìn sau seä kyá hiïåp ûúác thûâa nhêån lêîn nhau. Töi noái khöng àûúåc, cêìn kyá luön möåt luác ba hiïåp ûúác. Yeltsin àaä àöìng yá. Luác àoá chuáng töi coá baân laâ möåt tuêìn sau laåi gùåp mùåt, kyá têët caã caác hiïåp ûúác... Ngoaâi ra, nïëu höm nay töi gùåp àûúåc Töíng thöëng Nga, töi seä àïí öng ta 30 phuát xem nhûäng haânh vi maåo hiïím cuãa nhûäng keã thên tñn cuãa öng ta trûúác ngaây bêìu cûã Töíng thöëng. Töi cho rùçng viïåc quên àöåi Nga laåi khai chiïën vúái Chechnya laâ coá liïn quan trûåc tiïëp vúái viïåc tranh giaânh quyïìn lûåc vaâ thúâi cuöåc chñnh trõ Nga. Töi muöën nhùæc öng chuá yá àïën Karamaxi vaâ Sirabarmasi. Hai núi naây àïìu àaä kyá hiïåp àõnh vúái cú



quan quyïìn lûåc Dagetxtan, hai núi naây thuöåc Dagetxtan, nhûng hoå coá phaáp luêåt riïng, àûúåc chïë àõnh theo phaáp giaáo cuãa àaåo Islam. Nïëu hai laâng naây bõ san phùèng thò úã Chechnya cuäng khöng loaåi trûâ khaã nùng àoá xaãy ra".

Putin nhêën maånh: “Sùén saâng tùng cûúâng tiïëp xuác chñnh trõ vúái moåi lûåc lûúång laânh maånh úã Chechnya, tuy nhiïn theo möåt àiïìu kiïån, nïëu khöng thò noái gò cuäng chó laâ vö ñch maâ thöi”.

Putin noái: “Nhûäng ngûúâi àoá khöng nhûäng coá thïí gêy aãnh hûúãng àöëi vúái boån phó, nhùçm thuác eáp boån phó thaã nhûäng ngûúâi Nga cuäng nhû cöng dên caác nûúác khaác àang bõ chuáng bùæt giûä laâm con tin, hoå cêìn phaãi giao nöåp boån phó. Keã phaãi chõu traách nhiïåm vïì caái chïët cuãa bao nhiïu thûúâng dên caác thaânh phöë lúán thuöåc Tajikistan vaâ Nga cuäng nhû caác phêìn tûã khuãng böë quöëc tïë cho Nga. Nïëu taách rúâi àiïìu kiïån naây, thò moåi cuöåc àaâm phaán àïìu khöng thïí tiïën haânh".

Àöìng thúâi, Thuã tûúáng Putin coân tuyïn böë, gia àònh Töíng thöëng Maxkhadov hiïån àang àûúåc “baão vïå” búãi Cuåc An ninh Liïn bang Nga taåi möåt àõa àiïím naâo àoá nùçm trong laänh thöí nûúác Nga. Putin cho biïët Maxkhadov ngay tûâ rêët súám àaä àûa gia quyïën ra khoãi Chechnya.

Dûúái laân soáng lïn aán gay gùæt cuãa caác nûúác phûúng Têy, Nga àaä thïí hiïån thaái àöå xuöëng nûúác roä raâng nhêët vïì thöng àiïåp cuöëi cuâng, ngûúâi laänh daåo quên àöåi Nga baây toã rùçng thöng àiïåp cuöëi cuâng chó laâ nhùçm vaâo àöëi tûúång boån khuãng böë chûá khöng hïì nhùçm vaâo dên thûúâng.

Böå trûúãng Nöåi vuå Rusailo cho biïët, sau kyâ haån cuöëi cuâng vaâo thûá baãy, thò taåi möåt traåm kiïím soaát úã ngoaåi thaânh vêîn seä cho pheáp dên thûúâng trong thaânh phöë ài qua. Vò sau ngaây thûá baãy traåm kiïím soaát naây vêîn phaãi tiïëp nhêån khaá nhiïìu naån dên Chechnya, Thuã tûúáng Putin noái thïm, thûåc tònh thò cuá caãnh baáo naây chó laâ “möåt lúâi tuyïn böë cuãa quên Nga thïí hiïån sûå quan têm àöëi vúái söë phêån dên thûúâng úã Groznui”. Vaâo ngaây thûá baãy, Chñnh phuã Chechnya àaä ra lúâi kïu goåi nûúác ngoaâi giuáp àúä viïåc àûa dên thûúâng Groznui ruát khoãi thaânh phöë.

Ngaây 7/11, quên àöåi Nga àaä giaânh àûúåc thùæng lúåi trong trêån àaánh chiïëm vuâng Têy Bùæc thaânh phöë Ulus - Mantan nùçm úã ngoaåi ö Groznui, quên Nga cho biïët laâ vêîn coân hai nghòn tên binh Chechnya cöë thuã trong thaânh phöë, vaâ cuöåc chiïën àêëu vêîn coân tiïëp



diïîn. Ulus - Mantan laâ thaânh phöë quan troång cuöëi cuâng coân aán ngûä trïn con àûúâng dêîn àïën Groznui.

Trong 119 cûá àiïím dên cû thuöåc 7 khu vûåc cuãa Chechnya quên àöåi Liïn bang àaä giaãi phoáng àûúåc 98 àiïím ra khoãi tay quên phó.

Cuâng ngaây, àaåi diïån cuãa quên chuáng úã Sali àaä thöng baáo vúái Böå Tû lïånh cuåm têåp àoaân quên liïn húåp úã Bùæc Kapkaz cuãa quên Nga àaä triïåt àïí àaánh àuöíi boån vuä trang ra khoãi Ulus - Mantan.

Theo thöëng kï ban àêìu, thò trong trêån àaánh àoá àaä tiïu diïåt khoaãng 80 tïn thuöåc lûåc lûúång vuä trang, nhûng thaânh phöë chó bõ phaá huyã khöng àaáng kïí, vïì phña quên àöåi Liïn bang coá möåt ngûúâi bõ hy sinh, ba ngûúâi bõ thûúng, Gamtamilov nguyïn thõ trûúãng Groznui àaä chó huy möåt àöåi dên binh tñch cûåc tham gia chiïën dõch giaãi phoáng Ulus - Mantan.

Ài àöi vúái sûå phaát triïín cuãa tònh hònh trïn mùåt trêån, thò sûå chó trñch cuãa caác nûúác phûúng Têy àöëi vúái Nga àaä chuyïín tûâ lúâi noái sang haânh àöång. Vñ duå ngûâng viïåc cho Nga vay tiïìn. Nhùçm chöëng laåi sûác eáp cuãa phûúng Têy, Putin hiïíu roä rùçng àiïìu cêìn thiïët nhêët luác naây laâ cêìn coá möåt hêåu phûúng öín àõnh, búãi vêåy, öng trûúác hïët phaãi giaânh àûúåc sûå uãng höå cuãa phaái cöång saãn chiïëm àa söë trong Viïån Duma quöëc gia.

Ngaây 8/12 Chuã tõch Viïån Duma quöëc gia Seleznov cöng khai baây toã “hoaân toaân uãng höå haânh àöång chöëng khuãng böë àûúåc aáp duång àöëi vúái Chechnya”. Öng noái: “Cêìn phaãi chêëm dûát haânh àöång truy queát phêìn tûã vuä trang vaâ phêìn tûã khuãng böë àïí nhûäng ngûúâi dên bùæt buöåc phaãi rúâi boã nhaâ cûãa súám trúã vïì quï hûúng, cêìn giuáp hoå öín àõnh cuöåc söëng hoaâ bònh, nïëu nhû boån thöí phó vaâ boån khuãng böë khöng àêìu haâng, thò phaãi tiïu diïåt chuáng”. Khi àïì cêåp àïën vêën àïì giúái chñnh trõ phûúng Têy chó trñch Nga vaâ àoâi hoãi chêëm dûát haânh àöång chöëng boån khuãng böë úã Chechnya, öng noái “Nga seä khöng dûâng laåi, moåi lúâi tuyïn böë cuãa phûúng Têy àïìu laâ hö haâo khöng àûúåc ai hûúãng ûáng”. Öng coân noái “chñnh hoå laâm mêët thanh danh cuãa mònh vò hoå àaä huãy diïåt Nam Tû” thïë maâ bêy giúâ hoå àang tòm caách àaánh laåc hûúáng sûå chuá yá cuãa dû luêån vïì nhûäng haânh àöång cuãa hoå àöëi vúái Nam Tû.

Öng cho biïët: “Phûúng Têy khöng giaãi quyïët àûúåc cuöåc xung àöåt sùæc töåc úã Nam Tû, traái laåi ngaây caâng tiïën sêu vaâo ngoä cuåt. Caác nhaâ chñnh trõ phûúng Têy khöng biïët laâm gò àöëi vúái Kosovo, nïn



chuyïín sûå chuá yá cuãa dû luêån sang Nga. Nïëu cuöåc àêëu tranh tuyïn truyïìn cuãa chuáng ta laâm cho hoå phaãi bõ chó trñch vïì vêën àïì Kosovo vaâ vêën àïì Nam Tû àûúåc thò chùæc hoå seä giûä thaái àöå khaách saáo vúái chuáng ta hún möåt chuát”.

Seleznov nhêån xeát: “Nïëu nhû töí chûác Quyä Tiïìn tïå Quöëc tïë khöng tiïëp tuåc cho vay nûäa” thò “Nga cuäng khöng vò thïë maâ suåp àöí”, “chuáng töi seä tòm àïën nhûäng chuã cho vay khaác khöng hïì dñnh daáng àïën töí chûác Quyä Tiïìn tïå Quöëc tïë”.

Chuã tõch Uyã ban Liïn bang Nga Storev cho rùçng trong vêën àïì Chechnya khöng viïåc gò Nga phaãi súå sûå àe doåa cuãa phûúng Têy, öng noái vúái caác nhaâ baáo: “Nga sùæp sûãa kïët thuác haânh àöång quên sûå àöëi vúái Chechnya, chuáng töi rêët cêìn xêy dûång hoaâ bònh, khöng phaãi chó riïng úã Chechnya maâ coân úã nhiïìu núi khaác nhû Incosan, Tajikistan, Cratsnoidon vaâ úã vuâng biïn cûúng Stavropon àïìu phaãi tiïën haânh xêy dûång hoaâ bònh”.

Baân vïì lêåp trûúâng àöëi phoá vúái sûå àe doåa, öng noái: “Chuáng ta khöng dïî bõ uy hiïëp nhû Nam Tû àêu, cuäng khöng phaãi laâ quöëc gia coá thïí bõ àöëi xûã nhû thïë”. Öng thûâa nhêån Nga àang phaãi àûúng àêìu vúái sûác eáp, nhûng phaãi chó roä “àoá chñnh laâ do chuáng ta àaä toã ra mïìm yïëu vaâ nhûúång böå tûâng bûúác gêy ra”. Öng khöng àöìng yá vúái quan àiïím cho rùçng laâm nhû vêåy seä àûa Nga vaâo tònh thïë cö lêåp. Storev giaãi thñch: “Khöng ai coá thïí àûa chuáng ta vaâo thïë cö lêåp, vò Nga khöng thuöåc loaåi quöëc gia maâ ai muöën cö lêåp cuäng àûúåc, ngay caã viïåc trûâng phaåt bùçng àoân kinh tïë thò àöëi vúái chuáng ta cuäng khöng àaáng súå nhû ngûúâi ta mö taã”.

Storev caãnh baáo: “Trung Quöëc, Indonesia, ÊËn Àöå àïìu muöën àoaân kïët hûäu nghõ vúái chuáng ta, Nhêåt Baãn phúát lúâ lúâi caãnh caáo tûâ bïn kia búâ àaåi dûúng, mùåc nhiïn cho chuáng ta vay tiïìn, Haân Quöëc cuäng cho chuáng ta vay tiïìn”.

Storev nhêën maånh, thïë giúái àa cûåc àaä trúã thaânh nïìn taãng cho sûå phöëi húåp cao hún nûäa giûäa caác dên töåc”.

Àöìng thúâi, cuâng trong ngaây höm àoá Böå trûúãng Ngoaåi giao Liïn bang Nga Ivanov noái rùçng möåt söë thïë lûåc phûúng Têy cöë nùån ra bêìu khöng khñ cùng thùèng úã khu vûåc Bùæc Kapkaz, hoå cöë tònh xuyïn taåc sûå thêåt. Trong caác cuöåc noái chuyïån àiïån vúái Töíng Thû kyá Liïn Húåp Quöëc, Quöëc vuå khanh Myä, Böå trûúãng Ngoaåi giao Anh vaâ Phêìn Lan àaä noái roä: "Hoå thêåm chñ àaä duâng caác tûâ ngûä cuãa thúâi Chiïën tranh laånh”.



Ivanov nhêën maånh: “Nga khöng thïí chêëp nhêån con àûúâng àoá, Nga luön luön mong moãi möåt tû duy laânh maånh àöëi thoaåi tñch cûåc”.

Caâng ngaây, àïí àaáp laåi lêåp trûúâng cûáng rùæn cuãa Nga, Töíng thöëng Myä Clinton bêët àùæc dô biïíu thõ rùçng nïëu chó vò Nga aáp duång haânh àöång quên sûå àöëi vúái Chechnya maâ chêëm dûát sûå viïån trúå cuãa Myä cho Nga laâ khöng phuâ húåp vúái lúåi ñch cuãa nûúác Myä.

Clinton chó ra rùçng, 2/3 trong söë viïån trúå cuãa Myä daânh cho Nga laâ nhùçm muåc àñch tiïu huyã vuä khñ haåt nhên vaâ baão àaãm an toaân vêåt liïåu haåt nhên, do àoá “rêët dïî nhêån thêëy rùçng, tiïëp tuåc laâm viïåc àoá laâ phuâ húåp vúái lúåi ñch cuãa chuáng töi”. Öng noái 1/3 söë viïån trúå coân laåi sûã duång vaâo muåc àñch thuác àêíy quaá trònh dên chuã, bao göìm höî trúå hïå thöëng truyïìn thöng àöåc lêåp, giao lûu hoåc sinh vaâ caác töí chûác phi chñnh phuã, giuáp àúä xêy dûång caác xñ nghiïåp quy mö nhoã, àiïìu naây cuäng phuâ húåp vúái lúåi ñch cuãa nûúác Myä.

Clinton vaåch roä, chiïën lûúåc quên sûå àûúåc Nga àem thi thöë taåi Chechnya seä khöng coá taác duång, öng noái thïm rùçng Matxcúva “àaä phaãi traã giaá àùæt”.

Öng cho biïët “Theo töi thò chiïën lûúåc àoá khöng hïì coá taác duång, vò nhûäng keã phaãn loaån Chechnya tiïën haânh hoaåt àöång khuãng böë úã Matxcúva, töi cuäng khöng hïì toã ra àöìng tònh vúái hoå, tuy nhiïn nhên dên Chechnya khöng àaáng bõ trûâng phaåt vïì nhûäng viïåc laâm cuãa quên phiïën loaån”, öng noái rùçng “cuöåc têën cöng cuãa quên Nga àaä gêy ra laân soáng tõ naån hïët sûác trêìm troång” noá seä “laâm cho quöëc tïë ngaây caâng xa laánh Nga hún”.

Trûúác àoá khaá lêu, ngûúâi phaát ngön cuãa Nhaâ trùæng Michael Hamer àaä tuyïn böë “Washington àaä vaâ seä tiïëp tuåc thuác giuåc caác cêëp Chñnh phuã Nga kòm chïë trong quaá trònh tòm caách kïët thuác cuöåc xung àöåt úã Chechnya, chúá nïn sûã duång vuä lûåc möåt caách bûâa baäi.

Ngaây 13/12, quên àöåi Nga àaä àaánh chiïëm vuâng ngoaåi ö úã maån Têy Bùæc Groznui vaâ àang tòm caách phaá vúä tuyïën phoâng thuã cuãa Chechnya, aáp saát vaâo trung têm, àöåi trinh saát àaä tùng cûúâng hoaåt àöång trong vûåc nöåi thaânh thaânh phöë Groznui àang nguy khöën trong voâng vêy.

Laâng Sali nùçm úã phña nam Groznui caách 40 km àaä hoaân toaân bõ bao vêy, tû lïånh caánh quên phña àöng cuãa cuåm têåp àoaân liïn húåp, trung tûúáng Trosev cho biïët: cuöåc truy queát taân dû phó taåi



laâng Sali àaä àûúåc bùæt àêìu triïín khai vaâo ngaây 14/12, tuy nhiïn khöng ai coá yá àõnh aáp duång biïån phaáp cûáng rùæn, coá àiïìu “seä trûâng trõ nghiïm khùæc vúái nhûäng tïn phó daám ra mùåt chöëng traã”.

Quên àöåi Nga àaä chiïëm cûá hêìu hïët phêìn thung luäng nùçm úã miïìn Nam àûúåc coi laâ traái tim cuãa Chechnya, hoå bêy giúâ àang chuyïín hûúáng xuöëng phña nam, chôa muäi nhoån têën cöng vaâo caác cûá àiïím quên phiïën loaån nùçm sêu trong caác heãm nuái úã vuâng àöìi nuái phña nam.

Quên àöåi Liïn bang àaä àiïìu tra rêët roä thiïët bõ khñ taâi, àõa àiïím têåp kïët, cùn cûá, kho taâng cuãa caác phêìn tûã vuä trang miïìn nuái Chechnya vaâ truát baäo lûãa vaâo àoá. Theo thöëng kï cuãa giúái quên sûå, thò chó qua möåt ngaây àïm kõch chiïën, àaä tiïu diïåt khoaãng 50 tïn phiïën loaån vuä trang, phaá huyã 8 chiïëc ö tö, àöìng thúâi, àöåi baão vïå cuäng àaä triïín khai haânh àöång taåi Gemensu vaâ laâng Cömxömön, bùæt söëng 9 tïn vuä trang giaãi thoaát àûúåc 1 con tin, vïì phña quên àöåi Liïn bang hy sinh 1 ngûúâi, bõ thûúng 6 ngûúâi.

Giúái thaåo tin cho hay, nhûäng ngûúâi laänh àaåo lûåc lûúång vuä trang ly khai Chechnya vêîn àang tòm caách múã löëi thoaát ra khoãi Groznui. Nghe noái möåt phûúng aán àûúåc coi laâ chñnh yïëu àïí thoaát khoãi Groznui cuãa hoå laâ luöìn theo àûúâng öëng ngêìm dûúái loâng àêët thaânh phöë, vò thïë maâ boån phiïën quên vúái têm traång vö cuâng haäi huâng, hoaãng höët àang thuác eáp nhên dên doån saåch caác giïëng tiïu nûúác cuãa thaânh phöë, xêy dûång kho taâng, cöng sûå che chùæn vaâ àûúâng ngêìm thöng ra ngoaâi thaânh phöë taåi caác àõa àiïím àoá. Dên thûúâng Chechnya ngaây caâng toã thaái àöå cùm gheát àöëi vúái quên phiïën loaån vaâ nhûäng haânh àöång cuãa chuáng. Dên cû caác núi nhû Groznui, Ulus - Mantan vaâ Sali àïìu baây toã quyïët têm khöng tiïëp tuåc uãng höå boån theo chuã nghôa cûåc àoan, phêìn lúán boån phiïën quên àaä bõ töëng cöí ra khoãi nhûäng àiïím dên cû naây vaâ chaåy vaâo trong rûâng nuái àïí êín naáu.

Cuâng ngaây, Viïån Duma quöëc gia Nga thöng qua quyïët àõnh àùåc xaá cho nhûäng ngûúâi àaä coá haânh àöång phaåm phaáp trong chiïën dõch chöëng khuãng böë.

putin tu trung ta kgb - wordpress.com · vladimir vladimirovich putin sinh ngaây 7/10/1952, taåi...

Documents